Құқық шығармашылығының түсінігі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Ш. Есенов атындағы Каспий технологиялар және инжиниринг университеті КАҚ
Бизнес және құқық факультеті
Құқықтану кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пән: Мемлекет және құқық теориясы
Тақырыбы: Құқық шығармашылығы түсінігі, қағидалары, сатылары

Орындаған: ЮП-20-1 тобы студенті Тлепов.А.Н.
Рецензент: з.ғ.к., профессор Абилшеева Р.К.

Ақтау 2020

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 1
1ҚҰҚЫҚ ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫНЫҢ МАЗМҰНЫ
0.1 Құқық шығармашылығының түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 1
0.2 Құқық шығармашылығының қағидалары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..2
1 ҚҰҚЫҚ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ПРОЦЕСІНІҢ НЕГІЗГІ САТЫЛАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
0.1 Заң шығару бастамасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
0.2 Заң жобасын талқылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..33
0.3 Заңды қабылдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .44
0.4 Заңды жариялау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .55
КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың жалпы сипаттамасы. Құқық шығармашылығы-мемлекеттік қызметтің маңызды бағыттырының бірі. Құқықшығармашылық - бұл құзіретті органдардың заң нормаларын қабылдауға, өзгертуге және жоюға байланысты арнайы қызметі. Құқықшығармашылық мыналармен сипатталады:
- ол белсенді, мемлекеттік, шығармашылық қызметті білдіреді;
- бұл қоғамды басқарудың маңызды құралы; мұнда оның даму бағдараламасы қалыптасады, маңызды жүріс - тұрыс ережелері қабылданады;
- құқықшығармашылықтың деңгейі мен мәдениеті, қабылданған нормативтік актілердің сапасы - бұл қоғамның өркениеттілігі мен демократиялылығының көрсеткіші.
Құқықшығармашылық процесс бірнеше кезеңдер арқылы жүзеге асырылады:
1. Заң шығару бастамасы - құқықшығарушы органға нормативтік актіні шығару туралы ұсыныс немесе актінің дайын жобасы ұсынылады. Заң шығару құқығына ие субъектілер шеңбері заңнамада қатаң түрде анықталған.
2. Заң жобасын талқылау - бұл кезең құжатты қажетті сапаға жеткізу, қарама - қайшылықтарды, олқылықтарды, түсініксіз мәселелерді және т.б. жою үшін қажет. Ерекше маңызды заң жобалары жалпыхалықтық талқылауға ұсынылады.
3. Заңды қабылдау.
4. Қабылданған актінің мазмұнын көпшілікке жеткізу, яғни, заңды жариялау.
Курстық жұмыстың өзектілігі. Қоғамды басқаруда мемлекет пен құқық сан алуан нормативтік актілерді өмірге әкеліп, ескіргенін жаңартып, кемшіліктері болса толықтырып отырады. Заң неғұрлым мазмұны жағынан өмір талаптарына сәйкес, халықтың ой мен негізгі мүдделерін терең қамтыса, нысаны жағынан да әбден жетілсе соғұрлым ол тәуелсіз демократиялық мемлекет құру күресіне тиянақты үлесін молынан қосады, заңның беделі артады. Сол себепті заң жобасын жасауға оны жан-жақты талқылауға көпшілік халықтың, қоғам ұйымдарының белсене қатысуы біздің жалпы халықтық мемлекетімізде заңдылыққа айналды. Өте маңызды заң жобалары халықтың мемлекетімізде заңдылыққа айналды. Өте маңызды заң жобалары халықтың талқылауына түседі. Заң қабылдайтын орган - Парламент көпшіліктің ұсыныстарына жеке көңіл бөледі, оның тұрақты комиссияларында мұқият тексеріліп, Парламентке арналған ұсыныстар алынады. Демократияның қағидалары осылайша заң қабылдау саласында іс жүзінде асады. Заң жобасы туралы пікір айтуда азаматтарға, олардың қоғамдық ұйымдарына шек қойылмайды. Мұндай ұсыныстар тиісті мемлекеттік органдарда жан - жақты қаралады. Заң жобасын ұсынудың ерекше түрі бар, оны депутаттар тобы мен мемлекеттің Үкіметі ғана жасай алады. Олардың ұсынған заң жобалары Парламенттің талқылауына түседі. Заңға тәуелді нормативтік актіге де осылай жан-жақты талқылаудан өтіп барып қабылданады. құқықтық заңның өзі. Құқық өзінің көріну нысанынан тыста болмайды: оның сыртынан тек мынандай жауап табуға болады; құқық қандай болу керек, бірақ құқықтық өзі емес. Тура солай әлеуметтік ортада, реттелетін әлеуметтік аяда құқық жүйесінің объективті негезі, оның идеальды үлгісі бар, бірақ құқық жүйесі нағыз жүйесінде ғана өмір сүре алады Әдебиетте құқық жүйесі және заңдар жүйесі - бір феноменнің екі жағы объективтік құқықтың. Құқық жүйесін заңдар жүйесінің қалпынан шығару деген құқықтың өзін қалыптан шығару болып табылады. Және принципиальді түрде олардың ара-қатнастасына дұрыс сипат беру оның мазмұны мен құқық нысанын сипаттау. Сонымен бірге құқық жүйесі және заңдар жүйесі - тығыз байланысты болса да, жеке жүйелер болып табылады. Оларды әртүрлі мақсаттары және әртүрліқұрылымдары бар Құқық жүйесі - құрылымын сипаттайды (элементтеррі мен құрлысын) құқықтық ақпаратты (құқықтың мазмұны) және құқықтың әрекетін ақпараттақ реттеу жүйесі ретінде қамтамасыз етеді. Заңдар жүйесі - құқықтық ақпарат иесінің құрылымын сипаттайды, және оның мақсаты сол ақпараттық сақталуынқамтамасыз етіу және оны эффективті пайдалану. Әдебиетте құқық жүйесі заңдар жүйесінің объективті негізі және заңдар жүйесі заң шығарушымен құқықтың жүйесі негізінде құрылады. Жалпы және тұтасымен ол дұрыс. Алайда заңдар жүйесінің дамуы, оның жетілуі оған қарағандық емес, яғни құқық жүйесін қайталап соған ұқсас болуды көздемейді тек көбірек түрде, құқық жүйесіне қарағанда өзінің қызметтік мақсатын толық іске асыру: құқықтық ақпараттық ашықтығын және түсінікті болуын қамтамасыз ету, заңдылық күштеріне қарай, заң нормаларының анық иерархиясын белгілеу көбірек толық және дұрыстық жағдайда елдің мемлекеттік құрылыммын есепке алу қажет. Заңдар шығару жүйесі (ал заңдар шығарумен бұл проблеманың контексінде барлық нормативті - құқықтық актылардың жиынтығын және құқықтың арнайыланған көріну.

ҚҰҚЫҚ ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫНЫҢ МАЗМҰНЫ
0.1 Құқық шығармашылығының түсінігі
Мемлекет құқықты жасамайды. Құқықты құру процесі әлеуметтік организм қойнауында жүріп жатады, ал мемлекет қоғамда қалыптасқан құқықты талаптарға сай дайындауы керек. Сондықтан, кейбір авторлардың құқықтық-шығармашылықты құқықты құру процесіндегі ақырғы кезең деуі дұрыс емес. Профессор С. С. Алексеев негіздеме түрінде былай дейді: Құқықтық-шығармашылық принципті түрде, сол уақытта басталады, қашан қоғам дамуындағы талаптар белгіленеді, тікелей әлеуметтік құқық қалыптасса, құқықтық жаңалықтардың қажеттігі шегіне жетсе, тек осы негізде ғана құқық құру процесіне міндетті органдар кіріседі. Құқықтық-шығармашылық түсінігі қоғамның еркін, заңға айналдырудағы қызметтердің барлық түрлерін, жолдарын (нысанын) қамтиды: а) мемлекеттік органдармен нормативтік актілерді қабылдау; ә) референдум арқылы тікелей халықпен ақылдасу; б) құкық нормаларына сай әртүрлі келісімдер жасау; в) мемлекеттік емес ұйымдардың шығарған әдеттері мен нормаларына санкция беру; г) заңды прецеденттерді құру. Юриспруденцияда көптеген құқықтық-шығармашылық принциптер шығарылған, олардың ішінен мыналарды бөліп көрсетуге болады: а) демократиялық; ә) заңдылық; б) гуманистік; в) ғылымилығы; г) кәсібилік; ғ) бағдарламалықтығы. Құқықтық-шығармашылық қызмет әр уақытта әртүрлі заңды процедураны көрсетеді, яғни құқықтық-шығармашылық қызыметін істегендегі құқықпен реттелген бірізділік, олар белгілі құқықтық-шығармашылық нәтиже. Құқықтық шығармашылық процедура жеткілікті түрде қиын және қызметі үзаққа жалғанады және өзінің кезеңдері бар, яғни бұл процестердің арасындағы кезеңдер, шешуі нақтылы мақсаттар. Қазіргі кездегі көбірек таралған мынандай құқықтық-шығармашылық нысандар бар: мемлекеттік органдардың нормативтік-құқықтық актілерді қабылдауы. Ондай құқықтық-шығармашылық процедурада көбірек істелген заң шығару процедурасы (заңдарды баспаға беру процедурасы). Заң шығару процедурасының мынандай кезеңдері бар: Заң шығару бастамасын іске асыру қүқығы, яғни елдің ең жоғарғы өкілетті органына заң жобасын арнайы үсыну, ол орган оны қарауға міндетті. Заң жобасын үсынуға қүқығы бар субъектілердің тізімі Қазақстан Республикасы Конституциясының 61-бабында анық айтылған: 1. Заң шығару бастамасы құқығы Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттарына, Республика Үкіметіне беріледі және тек қана Мәжілісте жүзеге асырылады. 2-кезең заң жобасын талқылау. Бұл кезеңде негізінен заң жобасы талқыға түсіп өзгертулер, толықтырулар кіргізіледі, керегі жоқ жерлері алынып тасталады; 3-кезеңде заң жобасы қабылданады; 4-кезеңде арнайы ақпарат құралдарымен жарияланады. Қазақстан Республикасының Конституциясының 61-бабында осы мәселе туралы былай бекітілген 1. Республика Президентінің заңдар жобаларын қараудың басымдылығын белгілеуге, сондай-ақ осы жоба жедел қаралады деп жариялауға құқығы бар, бұл Парламент заң жобасын енгізілген күннен бастап бір ай ішінде қарауға тиісті екенін білдіреді. 4. Мәжіліс депутаттары қараған және жалпы санының көпшілік дауысымен мақүлданған заң жобасы Сенатқа беріледі, ол онда әрі кеткенде алпыс күннің ішінде қаралады. Сенат депутаттары жалпы санының көпшілік дауысымен қабылданған жоба заңға айналады және он күннің ішінде Президенттің қол қоюына беріледі. Заңды техника - нормативтік-құқықтық және жекелеген заң актілерін дайындаудағы пайдаланылған жолдардың, тәртіптердің және құралдардың жиынтығы, олардың жетілдірілуін қамтамасыз етуші. Заңды техниканың ішінде ерекше бөлінетіні заң шығару техникасы, ол мыналарды қамтамасыз етуге міндетті: а) жазудың қисынды бірізділігі; ә) нормативті актілердің ішінде қарама-қайшылықтың жоқтығы және толығымен заң шығару жүйесінде; б) нормативті материалдардың жинақы болуы; в) заң тілінің анықтығы және түсініктілігі; г) заң шығарудағы пайдаланылған терминдердің құрылуындағы дәлдік және белгілілік; ғ) тек бір мәселе бойынша белгіленген нормативтік актілердің көптігін болдырмау. Заң техникасының деңгейі, көп жағдайда заңдылық мәдениеттің деңгейін көрсетеді. Заңды техника, ең алдымен, заңды терминология мәселелеріне, заңды Конституцияға (толығымен және заңды қүралдардың қабысуы), өңдеу тәртібіне, жазылуына және нормативтік-қүқықтық актілерді жүйелеуге қатысы бар. Құқық шығармашылығы мемлекеттік қызметтің маңызды бағыттарының бірі. Заң ғылымында құқық шығармашылық екі аспекті тұрғысынан түсініледі. Құқық шығармашылығы мағынасы құзырлы органдардың құқықтық нормаларды тікелей жасау процесі Ал кең мағынада құқық шығармашылық дегеніміз процесс деп қаралады. Ол құқық шығармашылық түпкі ойдың туындаған сәтінен басталады да құқықтық норманың нақты жүзеге асырылуына шейін созылады (яғни оны даярлау, қабылдау, жариялау). Құқық шығармашылығын ұғынудағы тәсілдердің айырмашылығына қарамастан, бұл әрқашанда құқық өкілеттігі бар органдардың белгілі бір нормативтік актілерді даярлау, қайтадан өңдеп даярлау және баспадан шығару бойынша атқарған қызметтік әрекеттері болып табылады[1]. Құқық шығармашылығы мемлекеттік қызметтің маңызды бағыттарының бірі. Заң ғылымында құқық шығармашылығы екі аспекті тұрғысынан түсіндіріледі. Құқық шығармашылығы мағынасы - құзырлы органдардың құқықтық нормаларды тікелей жасау процесі. Ал кең мағынада құқық шығармашылығы дегеніміз - процесс деп қарастырылады. Ол құқық шығармашылығы түпкі ойдың туындаған сәтінен басталады да құқықтық норманың нақты жүзеге асырылуына дейін созылады (яғни, оны даярлау, қабылдау, жариялау және т.с.с. дейін). Құқық шығармашылығын ұғынудағы тәсілдердің айырмашылығына қарамастан, бұл әрқашанда құқық өкілеттігі бар органдардың белгілі бір нормативтік актілерді даярлау, қайтадан өңдеп даярлау және баспадан шығару бойынша атқарған қызметтік әрекеттері болып табылады.Құқық шығармашылығы қызметі негізгі екі бөліктен турады.
Біріншісі - сандық мәні бар әрекеттермен байланыс ты болмайтын құқық шығармашылығының, ұйымдық мәселелері кіреді (нормативтік актінің жобасын даяр лау, оны талқылау және т.с.с).
Екіншісі - өз негізінде құқықтық қағидаттарға принциптерге сүйенеді. Ал оның қызмет етуінің басталу сәті болып нормативтік акт жобасын даярлау туралы шешімнің бекітілуі саналады. Осы екі бөлік бір-бірімен тығыз байланысты және жалпы контексте қарастырғанда құқықтық құжатты талқылауға, қабылдауға және жариялауға дайындау процесі тұтас рәсім болып табылады. Осыған сәйкес құқық шығармашылығы процесін негізгі екі сатыға бөледі.
Біріншісі - нормативтік актінің жобасын жасауда
мемлекеттік ерік-ықтиярды алдын ала қалыптастыру қарастырылады. Осы сатыдағы барлық іс-әрекеттер дайындық сипатта болады және олар құқықтық салдарды туындатпайды. Екінші саты - құқық нормаларында мемлекеттің ерік ықтиярын ресми түрде бекіту, мұның өзі нормативтік актінің жобасын жалпыға бірдей міндетті сипаты бар құқықтық актіге айналдыру болып табылады. Құқық шығармашылығы төмендегідей ерекшеліктер арқылы сипатталады: - белсенді түрдегі шығармашылықты білдіретін, мемлекеттік кызмет болып табылады; - оның шығаратын негізгі өнімі - ең алдымен нормативтік актілерде іске асырылатын заңдық нормалар;
қоғамды басқарудың ең маңызды құралы, оның даму стратегиясы осы жағдайда қалыптасады, мінез кұлықтың (іс-әрекеттің) маңызды ережелері қабылданады; кұқық шығармашылығының деңгейі мен мәдениеті, осыған сәйкес қабылданылатын нормативтік актілердің сапасы да - қоғамның өркениеттенуі мен демократиялануының көрсеткіші;
құқықтық нормаларды жасау, өзгерту және оның күшін жоюда объективті әлеуметтік қажеттіліктерді және қоғам мүдделерін танып білуге негізделген мемлекеттің ерекше нысанды қызметі. Құқық шығармашылық ісі белгілі қағидаттарға: демократизмге, жариялылыққа, кәсіпқойлыққа, заңдылыққа және құқық қолданудағы іс-тәжірибемен (практикамен) байланыстыруға негізделеді.

Осы қағидаттардың сипаттарын қарастырайық:
1) демократизм азаматтардың құқық шығармашылығы ісіне қатысу деңгейін сипаттайды; қоғамдағы рәсімді нормалар мен институттардың даму деңгейін сипаттайды;
2) жариялылық - құқық шығармашылығы ісінің қалың жұртшылыққа ашықтығын білдіреді;
3) кәсіпкерлік - осындай қызметпен құзыретті адамдар - заңгерлер, басқару ісінің мамандары, экономистер (барлығы да білікті ғалымдар болуы қажет) және т.б.айналысады.
4) заңдылық - осы құқық шығармашылығы ісімен айналысу қызметі Конституция мен басқа да заңдар аясында атқарылуы тиіс;
5) ғылымилық- нормативтік актілерді даярлау барысында әлеуметтік-экономикалық, саяси және басқалай да ахуалдарды зерттеу аса маңызды болады; қоғамның дамуындағы объективтік қажеттіліктерді жете зерттеу дің құқық шығармашылық ісіне тигізер ықпалы зор болады.
Осы параметрлерді анықтау үшін түрлі-түрлі әлеуметтік-құқықтық эксперименттер, социологиялық (әлеуметнамалық) сұраулар жүргізу, анкеталау және т.с.с. көрсетілген факторларды ескеріп барып қабылданған құқықтық ұйғарымдар дәлелді және тиімді болады. Құқық колдану іс-тәжірибелерімен болатын байланыс заң шығарушы орган құқық қолданушылармен байланыс орнатпаса, өз еңбектерінің нәтижелерінен бейхабардар болады. Қабылданған құқықтық шешімдердің тиімділігі жөнінде қорытындыларды жасауда, өз жұмыстарындағы олқылықтар мен кемшіліктерді тузетуде тәжірибені пайдалану ісі ақсайды. Құқық қолдану іс-тәжірибесі заң шығарушының тарапынан жіберілген ол қылықтар мен кемшіліктерді табуға мүмкіндік береді. құқық шығармашылығы ісіндегі қажеттіліктерді көрсетеді. Субъектілерге байланысты құқық шығармашылығы мынадай түрлерге бөлінеді:
1) халықтың тікелей құқық шығармашылығы - бұл мемлекет пен қоғам болмысының ең маңызды мәселелері бойынша референдум - бүкілхалықтық дауыс беру арқылы өткізіледі; 2) мемлекеттің өкілетті органдарының тікелей құқық
белгілеу қызметі; 3) мемлекеттік органдардың өздеріне тәуелсіз әдет ғұрып түрінде қалыптасқан немесе мемлекеттік емес ұйымдар даярлаған нормаларды бекітуі.
Заң қабылдау ісі құқық шығармашылығының құрамдас бөлігі болып керінеді. Зан шығармашылықтың мағынасы - ең жоғары заң қабылдау органының (Парламенттің) ең жоғары заңдық күші бар нормативтік кұқықтық актіні қабылдауы. Мұның өзі негізгі төрт сатыдан тұрады:
1) заң шығару бастамасы;
2) заң жобасын талқылау;
3) заңды қабылдау;
4) заңды жариялау.
Заң қабылдаудағы осы сатылардың барлығының орындалуы Қазақстан Республикасы Конституциясында өз көріністерін тапқан. Заң шығару бастамасы құқығы - құзырлы органдардың, қоғамдық ұйымдар мен жекелеген адамдардың парламентке заңдар немесе басқалай да актілер шығару жөнінде немесе өзгерту, күшін жою туралы ұсыныстар енгізуге құкықтылығы. Мұндай ұсыныстар енгізудің соңы бұл мәселенің парламентте міндетті түрде қаралуы мен аяқталады. Бұл заң шығару бастамасы ұсыныс немесе дайын заң жобасын парламентке беру түрінде көрінеді. Мұндайда заң қабылдаудың ең жоғары органы жаңағы ұсыныс немесе жобаны өз өндірісіне алуы тиіс.Мұндай ұсыныстар камтамасыз етілуі тиіс.Қазақстан Республикасы Конституциясының 61-ба бына сәйкес заң шығару бастамасы құқығы ҚР Парла мент депутаттарына, ҚР Үкіметіне тиесілі.Заң жобасын талқылау ең алдымен Мәжілісте өтеді. Мәжіліс депутаттарының жалпы санының көпшілік да уысымен қарастырылып барып қабылданған заң жоба сы Сенатқа жіберіледі. Онда 60 кун ішінде қаралуы тиіс. Сенат депутаттарының жалпы санының көпшілік дауы сымен қабылданғаннан соң заң жобасы Заңға айналалы сөйтіп, 10 күннің ішінде Президентке қол қоюға тапсы рылады. Қазақстан Республикасының Заңдары Республика Президенті қол қойғаннан кейін өз күшіне енеді. Қазақстан Республикасының Президенті заңға 15 күннің ішінде қол қояды, халыққа таратылады, жарияланады. Бұлай болмаған жағдайда заңды немесе оның жекелеген баптарын қайта талқылауға, дауысқа салуға Парламентке жіберіледі.
Егер де Парламент әрбір палата депутаттарының жалпы санының көпшілік дауысымен осының алдында қабылданған шешімін растаған болса, онда Президент 7 күннің ішінде заңға қол қояды. Егер де Президент заңға қарсы болып, ол қарсылығы қабыл алынса, онда заң қабылданбаған болып саналады да, Президент ұсынған редакцияда қабылданған болып саналады.ҚР Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу Парламенттің әрбір палатасы депутаттарының жалпы Конституциялық заңдар Конституцияда көзделіп қарастырылған мәселелер бойынша әрбір палата депутаттар санының төрттен үшінен кемемес дауыстары мен кабылданады.3 Конституциялық заңдарды қабылдау немесе оларға өзгерістер мен толықтырулар енгізу және Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізу бойынша мәселелерді қарауда заң жобасының екіден кем емес оқылуын жургізу міндетті (ҚР Конституциясының 62-ші бабы).
Барлық заңдар оған Президент қол қойғаннан кейінгі жеті күн ішінде ресми түрде жариялануы тиіс. Заңдар ресми жарияланғаннан кейін он күн өткен соң өз күшіне енеді. Егер де заңның өз күшіне енуінің басқаша нақты тәртібі сол заңда белгіленсе, онда заң өз күшіне сол тәртіп бойынша енеді[2].
1.2 Құқық шығармашылығының қағидалары
Құқық шығармашылыққа мына қағидалар тән:
1) ғылымилық нормативтік актілерді дайындау процесінде әлеуметтік-экономикалық, саяси және басқа да жағдайларды, қо ғамның дамуының объективтік қажеттіктерін және т.б. зерттеудің маңызы зор;
2) кәсібилік - мұндай қызметпен құзіретті тұлғалар - заңгерлер, экономистер және т.б. айналысуы тиіс;
3) заңдылық - бұл қызмет Конституцияның және басқа да заңдардың негізінде және шеңберінде жүзеге асырылуы тиіс; 4) демократиялықазаматтардың бұл процеске қатысу дәрежесін, коғамдағы процедуралык нормалар мен институттардын даму денгейін сипаттайды; 5) жариялылық - құқықшығармашылық процестің көпшілік қауым үшін ашықтығын білдіреді[3]. Қазіргі демократиялық мемлекетте нормативтік құқықтық актілерді құру процесі заңдылық, ғылыми әділеттілік, демократия, ашықтық принциптеріне негізделген.
Заң шығарудың заңдылығы.Бұл қағидатты қарастырған кезде екі тармақты ескеру қажет. Біріншіден, әрбір нормативтік актіні мемлекеттік орган тек өз құзыреті шегінде тек тиісті нормативтік актілерде белгіленген тәртіппен қабылдауы керек. Екіншіден, заңдылық қағидаты қанағаттандыруы керек нормативтік құқықтық актінің мазмұны, мен салыстырғанда, жоғары заңдық күшке ие, бұрыннан қабылданған нормативтік актілерге қайшылық болмауы керек.
Әділет. Бұл қағида бірінші кезекте нормативтік құқықтық актілердің мазмұнына қатысты. Сот төрелігін түсіну әрқашан әр түрлі болған, бірақ қанды қырғын, талион принципі және таптық теңсіздік әділетті деп саналды. Енді әділеттілік, әдетте, гуманизм идеялары, азаматтардың заң алдындағы теңдігі және т.б.
Заң шығарудың ғылыми табиғаты. Мұнда да кем дегенде екі тармақты ажыратуға болады. Біріншіден, белгілі бір нормативтік құқықтық актінің мәтінін жасау кезінде, қоғамдық қатынастарды тиімді реттеу мақсатында құқық нормаларын (техникалық-құқықтық жағынан да, материалдық жағынан да) құру, белгілеу кезінде ғылыми ұсыныстарды ескеру қажет. Сондықтан, заң шығарушы органдар өздерінің құрамына кіруі немесе нормативтік құқықтық актілердің жобаларын дайындауға кәсіби мамандарды - жетекші заңгер ғалымдармен қатар тәжірибелік заңгерлерді де тартуы керек. Екіншіден, заң шығару стратегиясының негіздерін ғылыми тұрғыдан әзірлеу қажет. Бұл, ең алдымен, заң шығару жұмысын жоспарлау туралы. Қосарлануды, ойдың жоқтығын және сәйкессіздіктерді жою үшін қажет: заң шығарушы органдардың құзыретін, оның ішінде биліктің бөліну теориясы, шектеулер мен тепе-теңдік механизмі тұрғысынан нақты бөлу; жұмыстың маңызды бағыттарындағы күштерді үйлестіру дәйектілігі; ұқсас құқықтық қатынастарды реттейтін нормативтік құқықтық актілердің пакетімен, мысалы, заңның (немесе бірнеше заңдардың) қабылдануы және оны заңнамалық актілермен әзірленуі және толықтырылуы (Заңның түсінігі және негізгі талаптары деген сұрақты қараңыз).
Заң шығарушылық демократия. Бұл принцип халықтың нормативтік актілерді қабылдауға қатысу қажеттілігін жариялайды және ең алдымен заң шығару процесіне сілтеме жасайды. Демократия заңдарды қабылдайтын мемлекеттің жоғарғы өкілді органы - парламенттің қызмет ету процесінде жүзеге асады. Заң шығару процесінде тікелей демократияның негізгі формаларына нормативтік актілерді референдумда қабылдау, сондай-ақ бұқаралық ақпарат құралдарында көптеген нормативтік құқықтық актілердің жобаларын талқылау кіреді. Алайда, белгілі бір шешімдер қабылдауға мүдделі мемлекеттік органдар мұндай талқылаудың мәнін жоққа шығара алады. Олар мұндай іс-шаралардың практикасы өзін-өзі ақтамайтынын және ең алдымен заң шығарушылыққа нақты ықпалдың болмауынан деп атап өтті тоқтату. Сонымен, Конды талқылау кезінде келіп түскен 400 мың хаттың ішінен. 1977 жылғы КСРО Конституциясының үштен біріне жуығы жұмысшылар мен қызметкерлердің кезекті демалысының ұзақтығын арттыру туралы ұсыныстардан тұрды, бірақ бұл мәселе шешіліп қана қоймай, бұл туралы Конституция жобасы туралы есепте бірде-бір сөз айтылмаған.
Заң шығарудың ашықтығы. Заң шығарушылық қызметтің нәтижесі - азаматтардың құқықтары мен міндеттерін қамтитын нормативтік актілер соңғысына жеткізілуі керек. Азаматтар өздеріне заңдық нормалармен қойылатын талаптарды білуі керек, немесе, ең болмағанда, осындай білімді ала алуы керек. Белгілі болжам бар: ешкім заңдарды білмегендіктен өзін ақтай алмайды (мұндай көрсеткіш тіпті революцияға дейінгі Ресейдің заңнамасында болған); атап айтқанда, заңды білмеу адамды жауапкершіліктен босатпайды. Осыған байланысты мемлекет заңды жауапкершілікке тартуға моральдық құқыққа ие болу үшін азаматтарға нормативтік құқықтық актілердің мазмұнымен танысуға мүмкіндік беруі керек. Сондықтан ең маңызды нормативтік құжаттарды жариялау қажет.
Кейбір бағалаулар бойынша, КСРО өмір сүрген кезде азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына қатысты нормативтік актілердің шамамен 70% -ы жабық сипатта болды. анау. құпия, қызметтік пайдалану үшін және т.б. сияқты санаттарға жатқызылды. Ұқсас тәжірибе - мемлекет азаматтарға белгілі бір құқықтар беріп, белгілі бір міндеттер жүктегенде, олардың орындалмағаны үшін заңдық жауапкершілік шараларын белгілегенде, бірақ тек осы заңдармен танысуға мүмкіндік бермеді. нормалар - құқықтық мемлекет тұжырымдамасына, қазіргі халықаралық қатынастың жалпыға танылған қағидаларына қайшы келеді.
Венадағы кездесудің қорытынды құжатында 1989 жылғы 15 қаңтардағы Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі конференцияға қатысушы мемлекеттердің өкілдері ЕҚЫК-ке қатысушы мемлекеттер жеке тұлғалардың өз құқықтары мен міндеттерін білу құқығын тиімді қамтамасыз етуге ... және кіруге міндеттенеді деп мәлімдейді. оларға сәйкес, осы мақсатта адамның құқықтары мен негізгі бостандықтарына қатысты барлық заңдарды, әкімшілік ережелер мен рәсімдерді жариялау және қол жетімді ету.
1990 жылы 29 қарашада КСРО Конституциялық қадағалау комитеті азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен міндеттеріне қатысты заңдар мен басқа да нормативтік актілерді жариялау туралы қорытынды қабылдады, яғни. оларды жалпы білімге жеткізу - бұл актілерді қолданудың алғышарты. Одақтас республикалардың заңнамасы тікелей немесе жанама түрде жарияланбаған республикалық нормативтік актілердің күшіне енуіне мүмкіндік беретін бөлігінде. азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен міндеттеріне әсер ете отырып, КСРО Конституциясына және адам құқықтарының халықаралық актілеріне сәйкес емес деп танылды және осы бөлікте аталған заң қабылданған сәттен бастап күшін жоғалтты
Азаматтардың бостандықтары мен міндеттеріне қатысты бұрын қабылданған, бірақ жарияланбаған нормативтік актілерді тиісті мемлекеттік органдар аталған қорытынды қабылданған күннен бастап үш ай ішінде жариялауға тиіс. Мұндай ережелер деп болжанған. 1991 жылдың 1 наурызына дейін жыпылықтагандар заңды күшін жоғалтады. Төрт жылдан кейін осыған ұқсас құжат (бұл алшақтық конституциялық бақылау органының құрылуындағы шамамен сол уақыт аралығымен түсіндіріледі) сонымен қатар Беларусь Республикасының Конституциялық Соты қабылдады (қараңыз: Беларусь Республикасы Конституциялық Сотының 1994 жылғы 9 қарашадағы Беларусь Республикасында жарияланбаған мәліметтерді қолдану туралы шешімі немесе мемлекеттік органдардың заңмен көзделген басқа тәсілмен қоғам назарына ілінбеген нормативтік актілері.
Ресей Федерациясы Конституциясының 15, заңдар ресми жариялауға жатады. Жарияланбаған заңдар қолданылмайды. Адам мен азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен міндеттерін қозғайтын кез-келген нормативтік құқықтық актілерді, егер олар жалпы ақпарат үшін ресми түрде жарияланбаған болса, қолдануға болмайды . Өнердің 4 бөліміне сәйкес. 7 Беларусь Республикасы Конституциясының мемлекеттік органдардың нормативтік актілері заңмен белгіленген басқа тәртіпте жарияланады немесе қалың көпшілікке жеткізіледі.
Заң шығарудағы жариялылық принципі мемлекет пен азаматтардың мүдделеріне зиян келтірмеуі керек. Сондықтан мемлекеттік биліктің жоғары органдарының мемлекеттік және қызметтік құпияларды қамтитын жеке шешімдерін, сондай-ақ жария етілуі азаматтардың, ұйымдардың және мемлекеттің мүдделеріне зиян келтіруі мүмкін ақпаратты жарияламауға әбден болады. Мұндай актілер тек олардың күші қолданылатын ұйымдар мен азаматтардың назарына жеткізіледі.
Сонымен қатар, заң шығарудағы жариялылық қағидаты ең маңызды нормативтік құқықтық актілерді кадрлардың тар шеңберімен дайындаудың қолайсыз екендігін көрсетеді. Конституциялардың, кодекстердің және басқа да маңызды құжаттардың жобаларын ғылыми қоғамдастықтың назарына ұсынып, бұқаралық ақпарат құралдарында жалпы білім мен талқылау үшін жариялау ұсынылады.
Нормативтік құқықтық актілердің мазмұнымен, үкіметтік емес ұйымдардың бейресми жариялау мен тарату саласындағы қызметімен танысудың кеңейтілген мүмкіндіктерін ескере отырып, ең маңызды нормативтік құжаттарды назар аударуға және жан-жақты қолдауға лайық[6].
2 ҚҰҚЫҚ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ПРОЦЕСІНІҢ НЕГІЗГІ ҚАҒИДАЛАРЫ
2.1Заң шығару бастамасы
Заң шығару бастамасы құқығы -құзырлы органдардың, қоғамдык ұйым- дар мен жекелеген адамдардың парламентке заңдар немесе басқалай да актілер шығару жөнінде немесе өзгерту, күшін жою туралы ұсыныстар ұсыныстар енгізуге құқықтылығы. Мұндай ұсыныстар енгізудің соңы бұл мәселенің парламентте міндетті түрде қаралуымен аяқталады. Бұл заң шығару бастамасы ұсыныс немесе дайын заң жобасын парламентке беру түрінді көрінеді. Мұндайда заң қабылдаудың ең жоғары органы жаңағы ұсыныс немесе жобаны өз өндірісіне алуға тиіс. Мұндай ұсыныстар қамтамасыз етілуге тиіс.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 61-бабына сәйкес, заң шыгару бастамасы құқығы ҚР Президентіне, ҚР Парламенті депутаттарына ҚР Үкіметіне тиесілі және тек кана Мәжілісте жүзеге асырылады[4].
Осы тармақтың конституциялық ережесінен заң жобасын Қазақстан Республикасы парламент Мәжілісінінің карауына осыған құқығы бар субъекті ғана енгізе алады дегенді түсінуге болады. Казакстан Республикасының Парламенті жене оның депутаттарының мәртебесі туралы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 15-бабының 1-тармағына сейкес заң шығару бастамашылығы құқығы субъектісінің Парламент карауы міндетті заң жобасының және Парламенттің заңды актінің мәтінін ресми енгізу заң шығару бастамашылығы болып табылады.
Заң шығару бастамашылығы тек қана Мәжілісте жүзеге асыру ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.