Әдеби сын жанрындағы сыншылдық көзқарастар мен сынның жанрлық формасы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Курстық жұмыс
Ф 11.01-2020
1-баспа 25.06.2020

Қазақстан Республикасының білім жӘне ғылым министрлігі
М.Х. ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ

ҰСТАЗ ИНСТИТУТЫ

Мектепке дейінгі және бaстaуыш білім беру кафедрасы

КУРСТЫҚ Жұмыс

Қазақ тілі мен әдебиет пәні бойынша

Тақырыбы: Қазақ әдебиеттануындағы сыншылдық көқарастардың қалыптасуы мен дамуындағы ерекшеліктер

Білімгер: Кулахметова Г.С Тобы: КЯ 17-5
_____________
қолы

Жетекші: Саламатова Р.М п.ғ.к., доцент
қызметі

Қорғауға жіберілді ____________________2020ж. ____ _________________

қолы

Жұмыс қорғалды __________________2020ж. бағасы __________________

жазбаша
Комиссия мүшелері: _________________________ ____________________
аты-жөні қолы

______________________________ ___ ________________
аты-жөні қолы

______________________________ ___ ________________
аты-жөні қолы

Тараз 2020
Жұмыстың тақырыбы: Қазақ әдебиеттануындағы сыншылдық көзқарастың қалыптасуы мен дамуындағы ерекшеліктер
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері: Қазақ әдебиеттануындағы сыншылдық көзқарастың қалыптасуы мен дамуындағы ерекшеліктерді анықтауға мақсат қойылды. Басты мақсат әдебиеттанудағы сыншылдықтың қалыптасуы мен дамуындағы ерекшеліктерді білу.Сондықтан алдыға мынадай міндеттерді қойдым:
oo Қазақ әдебиеттануындағы сыншылдықтың қалыптасуы жайлы деректерді жинай отырып арнайы толық қарастыру;
oo Қазақтың сыншы ғалымдарының әдебиет сынына жазаған пікірлері мен мәселелерін қозғаған зерттеулерін жан-жақты қозғау;
oo Дамуындағы өзгерістердің қалай болғанын көрсету;
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Әдебиеттегі сын әр кезде жан-жақты өсіп, жанрлық тұсынан биіктеп, мақсаты, атқаратын міндеті айқындалған, қай елдің болмасын әдеби сыны саласымен иық тірестіре алатын, талдауы мен ой қорыта алатын сипатымен ерекшеленіп тұрады. Сыншылдық ол тек әдебиеттік қана емес сонымен қатар әлеуметтік мәселелерді де талқылай отырып сөз етуге тиіс өнердің философия тұрғысына жақын күрделілігі бар. Сыншылдық көзқарастардың өзекті мәселелеріне арналған зерттеулер жүргізу - қазіргі әдебиеттанудағы басты міндеттердің бірі болып саналады. Жалып бұл сынның қалыптасуына, дамып, өркендеуіне қазақтың біз біле танитын тұлғалары көп. Олар әдебиеттанудағы әдеби сын мәселелерін сөз етіп қалыптасуына үлкен еңбек жасаған.

МАЗМҰНЫ
КIРIСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4 -5
НЕГІЗГІ БӨЛІМ Қазақ әдебиттанудағы сыни көзқарастардың қалыптасуы мен дамуындағы ерекшеліктер
0.1 Қазақ әдебиеттану ғылымындағы сынның қалыптасуы,
туу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6-9
1.2 Әдеби сын жанрындағы сыншылдық көзқарастар мен сынның жанрлық формасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 0-13
1.3 Сыншылдық көзқарастардың қалыптасуы мен дамуындағы ерекшеліктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14- 17
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18-19
ПAЙДAЛAНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .20

КIРIСПЕ
Қазақ әдебиеттану ғылымында сын жанры қайшылықты қалыптасуында, даму кезіндегі ой пікірлерде, бұрмалаулар мен мақсатты зерттеулердің ымырасыз тартысында, уақыт ағымы тудырған саяси қысымдарды өткізе отырып дамыды. Әдебиеттану ғылымындағы сыншылдық жалпы барлық тұжырымдары түзейтін әр халық әдебиетінің сын тарихында кездесетін жанр түрі. Қазіргі кезде қиын сыннан өткен қазақ әдеби сын ғылымы байсалды ғылымға айналып, тарихы мен терең дамуы үстінде әдеби зерттеулер тәжірибесін жинақтады. Осылай сын жанры әдеби ағым мен форма қалыптастыруда айқындаушы рольге ие әр бір тұлғаның шығармашылық мұрасын зерттей отырып қазақ әдебиеті сын ғылымының іргелі саласы ретінде қалыптасты.
Бүгінгі күн - ертеңгі тарих, тарихы бар сын жанры әр уақытта өз биігінен, өз қоғамдық ортасынна табылып отырды. Ұлы әдебиеттанушы ғалым Д.Ысқақұлы: Қазақ әдебиеттануындағы сын жанры қиын жолдан өтті, солай қазақ әдебиеттанудағы ғылымының едәуір бір саласы болып құрылды. Сынның жеткен жетістіктерін бекіте отырып, ғасырдың жаңа міндеттеріне сәйкес дамыта беру, қазіргі заманның игілігіне қалыптастыру- қазақ сыншыларының мақсаты мен міндеті [1,37б], - деп қарастырған. Осыдан міне, қазақ әдеби сын жанрының қазіргі көрінісін айқын көруге болады. Сынының шығуы, қалыптасуы, дамуы, өркендеуі, өсуі, тарихатының ерекшелітері жұмыстың басты өзектілігі болып табылады.
Сынның қалыптасуы, даму барысы айтулы кезеңдерден өтті.Алғаш кезеде ұлтымызға теңдесіз мұра қалдырған XX ғасырдың 20-30 жылдарындағы алаш арландары. A.Байтұрсынов, C.Mұқанов, C.Cейфуллин, M.Әуезов, Ғ.Tоғжанов, Е.Ысмайылов, Қ.Жұмалиев ұтымды бастап кейінен ізін суытпаған әдебиет өкілдері Д.Ысқақұлы, T.Кәкішев, Ә.Бөпежанова, А.Iсмақова болып табылды. Қазіргі күнде әдебиеттану саласында зерттеу жұмыстарын әдеби-тарихи шыңдыққа сай жүргізуде кеңестік идеалогияға сай міндеттердің қаншалықты бар екені айтылған емес. Бұндай мәселелерді қайтан ой елегінен өткізу, зерделеуде соңғы жылдары ауқымды шаралар атқарылуда. Өз еңбектерінің өтімділігін көрсеткен З.Қабдолов, C.Қирабаев, P.Бердібаев, M.Mырзахметов, Ш.Елеукенов, T.Кәкішев, P.Нұрғалиев сынды т.б ғалымдарымыздың еңбектерін байқауға болады. Сонымен қатар, 1920-1960 жылдардағы әдебиет тарихы соңғы он жылда жаңаша көзқарастарға ие болып, жаңа пайымдауларға түсіп, үлкен зерттеулер жүргізілген. Әдебиет тарихы да өз белесін бағындырып, жаңа көзқарастарды қалыптастырып, М.О.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтында кп томдық болып жарық көрді. Осыған қарай, қазақ әдеби сынының жеке сала ретінде қалыптасуы мен дамуына өзіндік үлес қосқан зертеуші-ғалымдар тұлғасын, сыншылық болмысын, шығармашылығын уақыт ағымына сай зерттеп білудің, саралап танудың мәні ерекше.
Қазақ әдебиеттануындағы сыншылдық көзқарастардың дамуы, қалыптасуы осы оұста өз мәртебелеріне қол жеткізді. Себебі, қоғам қайраткерлері, алаш арландары әсіресе қазақтың көркем тұлғалары сынның қалыптасуына 60-80 жылдары өзіндік ерекшеліктерін, өзгешелігін көрсетті. Бұдан кейінде әдебиет майданында бұл жанрдың өркендеуі ерешеліктерімен айқындала түсті. Қазақ әдебиеттануындағы әдеби сыны мен әдебиеттану ғылымында күрделі кезеңде, мойымай биік зерттеу жұмыстарын қолға алып эстетикалық құндылықты толтырып отырды. Сондықтан да осы кездер аралығында осынау жұмыстарды атқарған, содан нәр алған бірнеше буын қазақ сыншылары да өсіп жетілді, әдебиет айдынына шықты. Кеңестік дәуір тұсында да өз орнын алған әдеби сын таптық қоғамға белес көрсетті.
Әдебиеттанудағы сыншылдықтың сын үлгілері халыққа салмақты, білім жанрының ой-пікірі ретінде ұтымды саналды. Басында тек әдеби жұмыстың бір саласы болғандықтан бастапқы баспалдақ шығармаларға жалпылама баға беру, шығарма авторын зерттеулер, сынау сияқты қарапайым міндеттерден бастау алған. Дамуына байланысты күрделене түсіп талаптары мен жуапкершіліктері жоғарыланды. Осыған сәйкесінше, сыншылдық көзқарастарға әдеби сынның теориялық анықтамасын тарихи тұрғыдан биіктетті.
Жаңа ғасыр жаңа талаптарымен келеді, өз талаптарын ұсынады. Барлыға уақыт ағымына сай, жаңашылдық көзқараста дамып отырады, өседі. Бұл бағытты біз түсіне, ілесі, ұғына алумыз қажет, Сынның қалыптасып заман талабымен жүруі, өркендеуі де бір биік шың. Біз ғасырдан-ғасырға қалған мұраны жоғалтпаймыз тек дамытып өзгертеміз. Одан кейін екі мыңшы жылдар прозаға қарағанда поэзия дәуірі болды. Осы тұста сынның поэзияда алған орны ерекше болды. Сыни мақалалар жарық көріп, қызу зерттеулер мен талқылаулардан өтті. Сонымен қатар ақындар өз мақалаларына өздерінің сынын салды. Оған шынайылық пен кркемдік әрине басым болып табылады. Бұл сатыда біз қалыптасудың бір биік шынына қол жеткізгн тұлғалардың көрінісін көре аламыз. Халықта, ұлтта қалыптасу жоғары шыңды бағындыру ол бір өзіндік ерекше сипат болғандықтан қарама-қайшылақтар жоқтын қасы. Әр нәрсені қалыптастыру ғана емес өзінің даму, өсуі, алар орны болуы қажет. Ол кезде қалыптастырушы да болары анық. Ғ.Tоғжанов, C.Cейфуллин, М.Әуезов, М.Ғабдуллин, М.Қаратаев сынды беделді азаматтардың еңбегі зор болды. Осыдан соң зер

НЕГIЗГI БӨЛIM Қазақ әдебиеттануындағы сыншылдық көзқарастардың қалыптасуы мен дамуындағы ерекшеліктер

2.1 Қазақ әдебиеттану ғылымындағы сынның қалыптасуы, туу
Әдебиет пайда болғаннан бастап сында туды. Сынның алғашқы, бастапқы кезеңдердегі міндеті тек шығармаға сын айту, шығарманың авторын дәріптеу немесе шығармаға жай ғана пікір қалдыру болды. Сынның бастапқы сатысы халық эстетикасы болып саналады. Себебі, қоғамда қандай құбылыс болса да, қандай да бір жағдай орын алса да халықтың пікір бөлісу, өз ойын айту қасиеті бар. Бұл жерде сынның мақсаты біреуді мақтап, бір нәрсені даттау емес. Әр нәрсені, әр туындыны көркем ете көрсету сонымен қатар баяндау стиліне байланыса қалыптасқан дүние болып табылады.
Сынның қалыптасуына байланысты әр кезеңнін өзіндік ерекшеліктері орын алып, өсіп отырған. Әр кезеңде сынның қалыптасуының өркендеуін анық көруге болады. Мәселен, әр сыншы өз тақырыбын айқындап, зерттеп, қыр-сырын анықтап білу үшін әдеби көркем тәсілдерді қолдана отырған. Ұлы тұлға ғалым Д.Ысқақұлының Сын шын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.