АДАМ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚ
Ш.Eсенов атындағы Каспий технологиялар және инжиринг университетіҚАҚ
Бизнес және құқық факультеті
Құқықтанукафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пән:Мемлекет және құқық теориясы
Тақырыбы:Адам құқықтары және оларды қамтамасыз ету тәсілдері
Орындаған: ЮП-20-1 тобы студенті Сәрсенбаев Ж.А.
Рецензент: з.ғ.к.,профессор Абилшеев Р.К.
Актау 2020
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2
1 АДАМ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..3
1.1.Адам құқығының түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3-6
1.2Халық және азаматтық құқық туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6-11
1.3 Адам құқықтары мен бостандықтарын қорғау саласындағы халықаралық ұйымдардың жұмысы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..11-13
2 АДАМ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН БОСТАНДЫҚТАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
2.1 Адамның жеке бостандығымен қадір-қасиеті ... ... ... ... ... .. ... ... ... .14-17
2.2 Адамның экономикалық және әлеусенттік құқықтарымен бостандықтары ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17-19
2.3 Адамның азаматтық құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету және қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19-21
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .23
КІРІСПЕ
Адам құқықтары және оларды қамтамасыз ету тәсілдері тек қан бір мемлекеттің ісі ғана емес халықаралық субьекті болып табылады.Адам құққықғын жалпы таныған халықтық нормалар қәзіргі ұлттық заңдардың қалыптасудың негізі болып табылады.Мемлекет ішінде адам құқықғын қорғау механизімі, халықаралық құқық нысандарымен қамтамасыз етіледі.Адам құқықғын қорғау нормаларын қабылдаған халықаралық ұйымдар. Адам құқықғын бұзылмауына нақты механизімдер қарастырған.Егер мемлекеттің ішінде құқық қарғау құралдары болмаса,халықаралық құқық көзқарасы әрбір адамының өзінің мемлекеттік шарттары бойынша адам құқығын қорғау мемлекет аралық оргондардан көмек алуға болады.
Қоғамның демократиялық деңгейі тек қана Конустутсия жариялаған құқықтармен бостандықтардыртан көрінбейді сонымен қатар қандай деңгейде азаматтар сол құқықтар мен бостандықтарды қолдана алуында.Көбнесе қәзіргі кезде іс тәжірбеде қылмыстық іс жүргізуде адам құқықтарымен бостандықтарының көп бұзылуының оқиғалары кездеседі.Адам ар абыройын қорлайтындай негіссіз ұстау,қамау оқиғалары аз емес.Адам құқық саласындағы әрекет ететін білген жағдайда азамат өзінің Конустутсиялық құқықтарын қорғай алады.
Қажетті түрде адам құқықтары бостандықтары кепілдік заңдардың жедел түрдегі билік басындағы саяси күштерге тәуелсіз әрекет етуін қамтамасыз етц қажет.Адамдардың әрбір ұрпағы өздерінің үлы қазыналарын яғни,құқықтарымен бостандықтарын әрқашан белсенді түрде қорғап сендіру керек.Республикада адам әдет ғұрпын құқықтары мен бостандықтарын бағалау әліде жеткіліксіз.Срндықтанда адам құқықтарын ұлы қазына ретінде тек қана сөз жүзінде ғана емес,іс жүзінде басшылыққа алуға әлі көп уақыт керек.
2
1.АДАМ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚ.
1.1.Адам құқығының түсінігі.
Заң адам құқықғын оларды пайдаланушы жеке тұлғаның мемлекеттің теріс пайдалануыннан қорғауы тиіс деген қағида 1690 жылы Джон Локктың "Басқару туралы екі трактаты"еңбегінде алғашқы рет шыққан.Джон Локк заттардың табиғи тәртібіне байланысты бәрәнші орында мемлекет құқығы емес,адам құқықғы түруы тиіс деп ойлаған.Өз еңбегінде Джон Локк
ағылшындарға билікті сыйлаушы кезең 1688 жылғы ревалюяция нәтежиесінде пайда болған құқықты көтерді.Ұлы британияның жазылмаған Конустутсиясы нақты басымдылығын Француз саясаткер филосовы Монтескье 1748 жылғы "Заңдар жаны туралы" шығармашылығында өзарара заң шығарушы, атқарушы және билік сот тармақтары құзыретінің айрықша бөлінуін анықтады және түсіндіріп берді.1762 жылы Жан Жак Руссо адам құқықғының ревалюяциялық қабілетін айтты:"Адам тәуелсіз болып туылады бірақ,бүкіл жерде шынжырмен байлаулы" Кейнірек Америкада бүкіл Европада демократиялық ревалюциялар басталды.1776 жылы 4 шілдеде Филодельфияда Американың тәуелсіздік декларациясы қабылданды.Томас Джефферсонның бұл құжатында Дж Локк,Монтескье және Руссонның интектуалды ықпалы көрінеді.Адам құқықғының оларды өкіменттің қорғау салтанатты қабылдап,хабарлап,он үш Аерика Құрама Штаттарының делегаттары жарияланды:біз өз айқындылық ақиқаты деп ойлаймыз.Бүкәл адамдар тең жаратылған және жаратушы мен бөлінбейтін құқықтар берілген, соның ішінде бостандық ,өмір сүру және бақытқы үмтылу құқықғы кіреді:Осы сұрақтарды қамтамасыз ету үшін үкімет құрады,әділетті үкімет басқарылатындардың келісімімен негізделеді;
Егер қандайда бір мемлекет құрылымы осы құқықтарды бұзса,халық оны өзгертуге немесе қысқартуға және жаңа
3
құрылым орнатуға құқылы.Олар халықтың игілік іс әрекеттерін қауіпсіздігін өте жақсы қамтамасыз ететін қағидаларға негізделуі тиіс.Саяси қатынаста XVII ғасырдың он жылдығында адам құқықтарын бекітуге қолайлы уақыт болды.Бастилияның қалауынан кейін бірнеше апта откен соң,1789 жылы 27 тамызда халық жиналысы Лафайеттің құжаттар жобасы адам және адамзат Декларациясы ретінде қабылданды.Көбі оның ой желісі философ Руссоның және Филадельфиялық тәжірбиенің жалғастырушы ретінде таныды.Француз Деклариясы "жоғарғы тәңір алдында және оның игілік еркімен төмендегідей адам және адамзат құқықтарын"растады және жариялады.Адамдар тәуелсіз және тең құқылы болып туылады және қалады.Қоғамдық өзгешеліктер тек қоғам қажеттіліктерінің пайдасын ойлау негізінде жүргізіледі.
Бүкіл саяси бірлестіктердің мақсаты табиғи және бөлінбейтін адам құқықтарын қамтамасыз ету.Мұндай бостандық, жеке меншік, қауіпсіздік және езгілікке қарсылық.
Егемендіктің қайнар көзі халыққа тікелей қатысы бар.Ешқандайда корпорация бірде-бір жеке дара осы қайнар көзден шықпайтын билікті иемдене алмайды.
Бостандық басқаға зиян келтірмейтін бүкіл нәрсеге істеуге мүмкіндік беруден тұрады.Сондықтанда адамның табиғи құқықтарын басқада жүзеге асыру шекарасы басқада қоғам мүшелері дәл сол құқықты пайдалануды қамтамасыз ететінділігі шеараларды тек заңмен анықтауы мүмкін.
Заң тек қоғамға қауіпті әрекеттерге тиым салады.Заңмен тиым салынбаған нәрсеннің бүкілі рұқсат етіледі жыне заңмен рұқсат етілмеген әрекетке ешкімде мәжбәрленуі тиісті емес.
Заң-жалпы ерікті білдіруші.Бүкір азаматтар оның құрылуына тікелей немесе өздерінің өкілдері арқылы қатысуға құқылы.Ол барлығы үшін ,өзінің қорғаушылығын көрсеткенкезде не жазылғанында теі болуы тиіс.Ешкімде айыпталуға қамауға
4
немесе тұтқындауға тартылмай заңмен көрсетілген және заңда жазылған тәртібін сақталу жағдайымен жүзеге асырылмаса. Сондай заңсыз бұйрықта шығарған жүзеге асырған оны орындау туралы бұйрық берген кімді кім жазаланады бірақ заң кұшімен сәйкус шығарылған немесе ұсталған әр азамат сөзсіз бағынуы керек қарсылық көрсеткен жағдайда ол жауаптылыққа тартылады.
Құқық зерттеушілерінің айтуына қарағанда тұлға берілген құқықтар мен бостандықтарды ол тек қана өз тайпасыеда жүзеге асыра алады.Адам бір тайпаның бөлігі ретінде қарастырылады,ол адам тайпадан тыс өмір сүре алмайды.
Адам құқықтары мен бостандықтары дүние жүзілік қауымдастық игерген,мойындамаған және тиісті халқаралық құқықтық актілерерде бекітілген, және заңдық жағынан қамтамасыз етілген әрбір адамның құқықы ретінде мойындалған ешкімде еркін шектеп немесе тиым сала алмайды.Адам өзінің табиғи құқығы мен бостандығының қайнар көзі,сондықтанда оларда шектелмеуі тиіс.Қазақстан Республикасы адам құқығы мен бостандығын қай елдің азаматтығы екендігіне қарамастан мойындамайды, кепілдік береді әрі қорғайды.Адам құқығы оның міндетімен байланысты,сондықтанда олардың жүзеге асырылуы
нақтылы жағдайға байланысты адамға берілген құқық оның мүмкін болған мінез құлық түрі мен өлшемімен сипат алады.Адам бостандықтары ешқандай жағдайға байланысты болмайды.Ол оның еркінің нәтижесі,адам мен азаматтардың құқығы бірдей емес,Республика азаматтарының құқықтары мен бостандықтары Қазақстан мемлекеті мойындамайтын әрі кепілдік беретін өз азаматарының белгілі мінез құқықтарының заңдық мүмкіндіктерін береді.Адам құқықтары мен бостандықтары, және азамат құқықтары мен бостандықтары өзара байланысты болғанмен дәл келмейді.
Біріншісі,бастаушы және жан-жақты категория,ал екіншісі,
5
қоғам мен мемлекеттік даму деңгейін көрсетеді.Алайда кез-келген жағдайда құқықтар мен бостандықтар атау Қазақстан Республикасының Конустутцияның басты категоиясына жатады.Адамды қазақтандық қоғамның ең мықты қазынасы ретінде бағытталған.Адам және азаматтар құқықтары мен бостандықтары серпінді түрде кеңеие түсуде.Өркениет мемлекетеріндегі адам және азаматтардың құқықтары мен бостандықтары толық көлемде Республика Конуституциясында бекітілген.
1.2 Халық және азаматтық құқық туралы түсінік
Азаматтық тұлғаға экономикалық саяси,мәдениет және басқа да қоғамдық қызменттер саласына белсенді қатысуға рұқсат етеді.Сонымен қатар азаматтар мемлекет тәуелділігінде,мемлекет өз азаматы қайда жүргеніне қарамастан,шетел мемлекетінде жүрседе өз азаматтарынан міндеттерін орындауды талап ете алады.
Негізінде мемлекеттік билікті атқарғанда тек халықтар көпшілік сол елдің азаматтары арасында үздіксіз және тұрақты заңдылық қатынаста міндетті жағдай болуы керек.
Мемлекеттік тәуелсіздік пен азаматтық арасындағы байланыс болып кез-келген мемлекет өз азаматының шеңберін және азаматтылығын берудің жағдайлары мен тәртіптерін өз анықтауы.БҰҰ халықаралық құқықтық нормаларынмен мойындалған сонымен бірге 1930 жылы Гааг конферециясыеда қабылданған жан-жақты конфенция.Сондай-ақ,егемендік дегенімізді еске алуымыз керек.Егемендік бүл мемлекеттік билік,ішінен және мемлекеттік территорияның сыртынан тәуелсіз азаматтарды біріктіретін, біртұтас әлеументтік қауымдастық, халық.
Басқа жағынан егер мемлекет болмаса,нақты айтсақ,толық қызмет істейтін мемлекеттік билік болмаса, азаматтылықтың мағынасы болмайды.Бұдан мынандай қорытынды жасауға тығыз байланыста болатын немесе- өзара тәуелді қорғалыстар.
6
Сонымен қоса азаматтылыққа байланысты халықаралық шарт жасасу кезінде мемлекеттер өз егемендігін жүзеге асырады.Ішкі мемлекеттіктегі азаматтық сұрақтарын тәуелсіз шешуде мемлекет өз еркін дүниежүзілікте жалпы мойындаған нормаларды және халықаралық құқықтық қағидалары, ең алдымен адам құқықын сақтаутауды келістіруге тырысады.Азаматтылық бұл жеке тұлғанның жеке мемлекет пен тұрақты саяси құқықтық байланысы сол мемлекетке байланысты анықталған көлемде құқықтар мен міндеттерге ие болу және сол елің билігіне бағыну.
Мұнда түсінікті, 1991жылы 20 желтоқсан айындағы "Қазақстан Респуьликасының азаматтылығы туралы"Заңы береді.Жоғарыда айтылғандарды қорытындыласақ, жалпы әлем тәжірбесіндегі азаматтылық сұрақтарға байланысты, құқықтық реттеудің жалпы тенденциялық дамуына байланысты кейбір мемлекеттердің, азаматтылық туралы өаң шығарушылығыеың салыстырмалы құқықтық анализ өткізсек.Шет елдердің азаматтылық туралы заідарының ерекшеліктерін ашу үшін азаматтылықты алу және тоқтату жағдайларын бөліп қарастыру қажетБұған қоса шет ел заң шығарушылығында қәзіргі таңда "азаматтылық''терминімен бірге бағыныштылық темині бірге манархиялық басқару үлгісіндегі елдердің заңына тән қасиет болып табылады, мысалға 1978 жылғы 6 сәуірдегі "Дат бағыныштылығы''туралы заңы.Сонда да, азаматтылық Республикалық басқару үлгісіне тән қасиет,ал бағыныштылық манархиялық басқару үлгісіне жатады деу қателік болады,бағыныштылық азаматтылықтың ескірген синонимі және ол тек кейбір манархиялық елдерге тән.Жоғарда айтылғанға қоса шет мемлекеттерде азаматтылық сұрағын әкімшілік немесе сот органдарының шешуін ескергенімі жөн.Мысалы Ұлыбританиядв,Словикияда,Чехияда азаматылықты алу не жойылу сұрақтарын Ішкі істер министірлігінің өкілдеріне берілген.Францияда азаматтылықты алу не қалпына келтіру және
7
жойылу туралы деректерді Әділет министірлігінің баяндамасымен үкімер қабылдайды.Ал Туркияда Ішкі істер министірінің баяндамасымен бұл сұрақтардлы үкімет қарайды.Ал Америка Құрама Штаттарында азаматтылықты беру не жою және натурализацияны жоққа шығару тек аймақтық соттар иеленеді.
Азаматтылық алу мәселелері
Шетелдерде азаматтылық алу тумасынан,натуразация жолымен халықаралық шаттар негізінде және жиі қалпына келтіру,арзы беру арқылы алуға болады.Көрсетілген азаматтылықты алу әдістерінің ішінде көбіне тумасынан алу кең тараған.Өйткені көптеген адамдар тумасынан алып,оны өмір бойы сақтайды.Азаматтылықты тумасынан алу:көптеген елдердің заң шығарушылық актілерінде азаматтылықты тумасынан алу негізгі екі қағида ретінде бекітіілген"қандық құқ", "жерлік құқ".Қандық құқ қағидасына сәйкес тұлғаның азаматтылығы әке шешесіне байланысты,туған жеріне байланысты болмайды.Қәзіргі таңда бұл қағидаға Иордания,Сирия және кейбір араб мемлекеттері сүйенеді.Оған қоса Еуропаның,Австпияның,Норвегияның,Ит алияныңФинлияндияммемлекеттері сүйенеді."Жерлік құқ" қағидасын ұстанатын елдер тұлғаның азаматтылығын анықтау кезінде оның туылған жеріне мән береді.Бұл қағидаға 20-дан астам мемлекеттер сүйенеді оның ішінде Латын Америка елдерінің заң шығарушысы сүйенеді.Мысалға,Мексика Республикасының
Констутциясында 30-бабына сәйкес Мексика тумасы деп Мексика аумағында туылған азамат саналады әке-шешесінің азаматтылығынсыз.
Үшінші мемлекеттер осы екі қағиданыда ұстанады,мұнда бір қағида басым бір қағида төмен болады.Жоғардағы аталған
8
қағидаларды таңдау немесе басымдылығын басты негізде демографиялық облстағы саяси және басқа себептерге байланысты мемлекет саясаты белгілейді.Жоғардағыға дәлелдеме ретінде Напалионның юасып алу саясатының мән жағдайларын айтуға болады.1925жылы өзінде осыған орай азаматтылық мәселелерін шешуші Кишкин.С.Cбылай деп жазған болатын"1804жылы Франция өзінің азаматттылық Кодексін қай қағидаға қандық немесе жерлік Француз азаматтылығын алудың негізін бөлінбейтін болады деген мәселеге байланысты түсінбеушіліктер болды.Наполеон жергілікті қағиданы ұстана отырып оны:былай деп түсіндірді:"Азаматтардың қаншалыұты көптігі,соншалықты солдаттардың көптігі".
Кей дамыған елдерде екі қағиданыда ұстамаған АҚШ,Франция,Англия елдердің азаматтары болып өз терроториясында, немесе өз терроториясыеың сыртында дүниеге келген шетел азаматтарының немесе азаматтығы жоқ адамдардың балалары болып табылады.1976жылғы 16-шілдедегі Канада азаматтылығы туралы заңға сәйкес Канада азаматы болып Канада территориясында дүниеге келген әке-шешесінің азаматтылығынсыз немесе әке-шешесі Канада азаматы болып табылатын территория сыртында дүниеге келген кез-келген тұлға саналады,азаматтылық сұрақтарын реттейтін ішкі мемлекеттік нормалармен қоса халықаралық құқықтық әдет нормалары бар екендігін ескеруге тиіспіз.Мысал азаматтылық туралы заң шығарушы жерлік құқыққа негізделген мемлекетте де дипломат қызметімен жүрген шетел азаматының баласына өз азаматтылығын беруді тиым салатын нормалар болуы мүмкін.
Азаматтылықты беру
Бүкіл мемлекетте азаматтылықты алу әдісінің дүние жүзілік тәжірибеде екі кеңінен таралған әдісі натурализация болып табылады.Натурализация өтініші мен мемлекеттік өкілетті
9
органы азаматтығы жоқ адамдар мен шетел азаматары сұрауда.Көптеген елдер әр-түрлі жағдайдың алдын алу үшін, шетел азаматтарының бұрынғы азаматтығынан шығуды талап ететін нормаларға ие болады.Азаматтылықты алатын сол елдің азаматтылығы бар, мемлекеттік азаматымен некеде тұрған кезде немесе баланы асырап алған кезде азаматтылығы басқа мемлекеттікі болса, не ешқандай азаматтылығы жоұ адамадар азаматтылықты натурализация тәртібімен алады.Бұл кезде 1957-жығы"Күйеуге шыққан әйелдің азаматтылығы туралы" конфенция есепке алынды.Мысалы осы конфенцияның екінші бабында"әйел адам шетел азаматымен некеге тұрса ол өз азаматтылығын сақтап қалуға немесе күйеуінің азаматтылығын алуға құқылы".Шет елдердің азаматтылық туралы заңдары, азаматтылықты алудың әртүлі жағдайын көрсетеді.Көбінесе азаматтылықты қабылдағысы келген тұлғаға мемлекет өзінің территорисынан белгілі бір мерзім бойы өмір сүруіне талап қояды.Мысалы Италияда,Норвегияда,Оңтүстік Кореяда,Францияда 5-жыл тұрақты тұру,Норвегияда және Англияд 7-жыл тұру,Испанияда 10-жыл,Непалда 12-жы.
Азаматтылықты алушыға бұдан басқа да негіздер мен талаптар қойылуы мүмкін.Мысалы АҚШ-та натурализация үшін 15-жыл бойы өмір сүруден басқа мынандай жағдайлар бар:18 жасқа толуы,натурализация жөнінде өтініш тапсыру,АҚШ-та өмір сүру үшін ағылшынша емін-еркін сөйлеу,оқуды және жазуды білу қажет,АҚШ-тың басқару формалары мен қағидаларын және негізгі тарихи дәуірін білу, және ол адам АҚШ Констутциясына сенімділігі жөнінде ант ету,АҚШ өкіметіне немесе басқа заң инстуттарына бағытталған ұйымдарға қатыспау және оларға насихаттамау.
Азаматтылықты қалпына келтіру
Азаматтылықты қалпына келтіру дегеніміз-белгілі бір мемлекеттің азаматы болған кейін жоғалтқан адамадар үшін қалпына келтіру болып табылады.Бұл әдіс кең таралмаған
10
бірақ өміде кездеседі,оны алу тәртібі жеңілдетеді.Мысалы шет елге тұрмысқа шыққан әйел некені тоқтатуына не жарамсыз деп таныған жағдай ол өзінің бұрынғы елінің өкілді оргынынан, өзінің азаматтығын қалпына келтіруге өтініш бере алады.Онда ол әйелге азаматтықты беру тәртібі жеңілдетеді.
"Қазақстан Республикасының азаматтылығы туралы"заңның 18-бабына сәйкес бұрын Қазақстан Републикасы адамының өтініші бойынша оның азаматтығы қалпына келтіруі мүмкін.
Басқа мемлекеттерде тұратын Республика территориясын тастап шығуға, мәжбүр болған барлық азаматтардың олар азаматы болып отырған мемлекеттің заңдарына қайшы келмейтін болса,Қазақстан Республикасының азаматтығын алуға құқылы болады.Қазақстан көші-қон процестерін реттеп отырады,Қазақстан Республикасы жаппай қуғын-сүргін күштеп ұйымдастыру кезеңіндерінде адамгершілікке жат өзгеде саяси шаралар нәтижесінде Республика территориясынан кетуге мәжбүр болған адамдар мен олардың ұрпақтарына сондай-ақ,бұрынғы одақдас республикалар территориясында тұратын қазақстандықтардың өз территориясына қайтып оралуына жағдай жасайды.Қазақстан Республикасының азаматтығын қалпына келтіру туралы өтініш,бойынша шешімді Қазақстан Республикасының Президенті қабылдайды.Басқа азаматтығы бар немесе азаматтығы жоқ адамдар үшін Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығуға немесе азаматтығынан айырылғанға дейін және азаматтылығы тоқтатылғаннан кейін оның аумағынан тысқары кетпесе не олардың Республика аумағында болмауына оның 19-бабында көздеген мерзімінен аспаса заңның 16-бабы, 1-ші бөлігінің ,1-ші тармағының,1-ші абзатысында көзделген шарттардың болуы талап етілмейді.
Азаматтылқты тоқтату әдістері.
Көптеген мемлекеттердің Азаматтылық туралы заңдарында азаматтылықты тоқтатудың үш әдісін бөліп көрсетеді.-өз
11
-еркімен шығу
-азаматтықтан айыру
-азаматтылықты жоғалту
Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау,азаматтығын қалпына келтіру және Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығу туралы материалдар жөніндегі, Ішкі істер министірлігі обылыстық қалалық ішкі істер басқармаларының бастықтары, немесе олардың орынбасарлары бекітеді.
Ішкі істер министірлігі Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комиттетімен келіскеннен кейін, өздерінің қорытындыларын жасайды.Ол Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау, азаматтығын қалпына келтіру және Қазақстан Республикасының Прездентінің әкімшілігіне жберіледі.Өтініш беруші Қазақстан Республикасының азаматтығына қарсы болған жағдайда Ұлттық қауіпсіздік өз тұжырымын Қазақстан Республикасы Прездентінің жанындағы Азаматтық мәселелер жөніндегі комиссиға баяндайды.
Азаматтылық жөніндегі материалдарды берген Ішкі істер оргондарының өтімдерінде ауытқушылық болған жағдайда өтініш иесіне орындамау, дәлелі көрсетілген анықтама беріледі.Аталған анықтаманың екінші данасы өтініш берушінің жеке іс-қағаз, қосып тіркеледі.18-жасқа толмаған сондай-ақ,белгіленген тәртәп бойынша іс-әрекетке, жарамсыз деп таныған адамдардың Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығу туралы өтініштері заңды,әкімдері арқылы беріледі.Бұл ретте 18жастан14жасқа толмаған балалардың өздері қол қойғаны және келісімі қажет.Тәртәп бойынша олардың ата-анасы немесе заңды өкілдері берегн өтінішпен бір мезгілде беріледі.
1.3 Адам құқықтары мен бостандықтарын қорғау саласындағы халықаралық ұйымдардың жұмысы.
12
Бұл қарастырылмақ мәселе төңірегінде айтпас бұрын алдымен біздер кәзіргі адам құқықтары туралы заңдардың тек екінші Дүние жүзілік соғыстан кейін ғана пайда болғанын еске түсіріп кеткіміз келеді,әрине халықаралық қаумдастықтың мұндай заңдары қабылдануына түрті болған Гитлер заманындағы адам құқықтары жан түршіліктей бұзылуы еді.Бірақ БҰҰ-ның жарғысында жазылған адам құқықтары туралы ережелер әскеерт уақыттың сенімін ақтағған жоқ.Мұндай нәтижені күтуге болатын еді,өйткені әрбір Ұлы держабаның адам құқықтары туралы маңызды мәселелері болды.КСРО-да,ГУЛАГ,АКДІ-та нәсілдік кемітушілік, Ұлыбритания мен Францияда отар иеліктері болды.Сондықтан олар ... жалғасы
Бизнес және құқық факультеті
Құқықтанукафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пән:Мемлекет және құқық теориясы
Тақырыбы:Адам құқықтары және оларды қамтамасыз ету тәсілдері
Орындаған: ЮП-20-1 тобы студенті Сәрсенбаев Ж.А.
Рецензент: з.ғ.к.,профессор Абилшеев Р.К.
Актау 2020
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2
1 АДАМ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..3
1.1.Адам құқығының түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3-6
1.2Халық және азаматтық құқық туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6-11
1.3 Адам құқықтары мен бостандықтарын қорғау саласындағы халықаралық ұйымдардың жұмысы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..11-13
2 АДАМ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН БОСТАНДЫҚТАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
2.1 Адамның жеке бостандығымен қадір-қасиеті ... ... ... ... ... .. ... ... ... .14-17
2.2 Адамның экономикалық және әлеусенттік құқықтарымен бостандықтары ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17-19
2.3 Адамның азаматтық құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету және қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19-21
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .23
КІРІСПЕ
Адам құқықтары және оларды қамтамасыз ету тәсілдері тек қан бір мемлекеттің ісі ғана емес халықаралық субьекті болып табылады.Адам құққықғын жалпы таныған халықтық нормалар қәзіргі ұлттық заңдардың қалыптасудың негізі болып табылады.Мемлекет ішінде адам құқықғын қорғау механизімі, халықаралық құқық нысандарымен қамтамасыз етіледі.Адам құқықғын қорғау нормаларын қабылдаған халықаралық ұйымдар. Адам құқықғын бұзылмауына нақты механизімдер қарастырған.Егер мемлекеттің ішінде құқық қарғау құралдары болмаса,халықаралық құқық көзқарасы әрбір адамының өзінің мемлекеттік шарттары бойынша адам құқығын қорғау мемлекет аралық оргондардан көмек алуға болады.
Қоғамның демократиялық деңгейі тек қана Конустутсия жариялаған құқықтармен бостандықтардыртан көрінбейді сонымен қатар қандай деңгейде азаматтар сол құқықтар мен бостандықтарды қолдана алуында.Көбнесе қәзіргі кезде іс тәжірбеде қылмыстық іс жүргізуде адам құқықтарымен бостандықтарының көп бұзылуының оқиғалары кездеседі.Адам ар абыройын қорлайтындай негіссіз ұстау,қамау оқиғалары аз емес.Адам құқық саласындағы әрекет ететін білген жағдайда азамат өзінің Конустутсиялық құқықтарын қорғай алады.
Қажетті түрде адам құқықтары бостандықтары кепілдік заңдардың жедел түрдегі билік басындағы саяси күштерге тәуелсіз әрекет етуін қамтамасыз етц қажет.Адамдардың әрбір ұрпағы өздерінің үлы қазыналарын яғни,құқықтарымен бостандықтарын әрқашан белсенді түрде қорғап сендіру керек.Республикада адам әдет ғұрпын құқықтары мен бостандықтарын бағалау әліде жеткіліксіз.Срндықтанда адам құқықтарын ұлы қазына ретінде тек қана сөз жүзінде ғана емес,іс жүзінде басшылыққа алуға әлі көп уақыт керек.
2
1.АДАМ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚ.
1.1.Адам құқығының түсінігі.
Заң адам құқықғын оларды пайдаланушы жеке тұлғаның мемлекеттің теріс пайдалануыннан қорғауы тиіс деген қағида 1690 жылы Джон Локктың "Басқару туралы екі трактаты"еңбегінде алғашқы рет шыққан.Джон Локк заттардың табиғи тәртібіне байланысты бәрәнші орында мемлекет құқығы емес,адам құқықғы түруы тиіс деп ойлаған.Өз еңбегінде Джон Локк
ағылшындарға билікті сыйлаушы кезең 1688 жылғы ревалюяция нәтежиесінде пайда болған құқықты көтерді.Ұлы британияның жазылмаған Конустутсиясы нақты басымдылығын Француз саясаткер филосовы Монтескье 1748 жылғы "Заңдар жаны туралы" шығармашылығында өзарара заң шығарушы, атқарушы және билік сот тармақтары құзыретінің айрықша бөлінуін анықтады және түсіндіріп берді.1762 жылы Жан Жак Руссо адам құқықғының ревалюяциялық қабілетін айтты:"Адам тәуелсіз болып туылады бірақ,бүкіл жерде шынжырмен байлаулы" Кейнірек Америкада бүкіл Европада демократиялық ревалюциялар басталды.1776 жылы 4 шілдеде Филодельфияда Американың тәуелсіздік декларациясы қабылданды.Томас Джефферсонның бұл құжатында Дж Локк,Монтескье және Руссонның интектуалды ықпалы көрінеді.Адам құқықғының оларды өкіменттің қорғау салтанатты қабылдап,хабарлап,он үш Аерика Құрама Штаттарының делегаттары жарияланды:біз өз айқындылық ақиқаты деп ойлаймыз.Бүкәл адамдар тең жаратылған және жаратушы мен бөлінбейтін құқықтар берілген, соның ішінде бостандық ,өмір сүру және бақытқы үмтылу құқықғы кіреді:Осы сұрақтарды қамтамасыз ету үшін үкімет құрады,әділетті үкімет басқарылатындардың келісімімен негізделеді;
Егер қандайда бір мемлекет құрылымы осы құқықтарды бұзса,халық оны өзгертуге немесе қысқартуға және жаңа
3
құрылым орнатуға құқылы.Олар халықтың игілік іс әрекеттерін қауіпсіздігін өте жақсы қамтамасыз ететін қағидаларға негізделуі тиіс.Саяси қатынаста XVII ғасырдың он жылдығында адам құқықтарын бекітуге қолайлы уақыт болды.Бастилияның қалауынан кейін бірнеше апта откен соң,1789 жылы 27 тамызда халық жиналысы Лафайеттің құжаттар жобасы адам және адамзат Декларациясы ретінде қабылданды.Көбі оның ой желісі философ Руссоның және Филадельфиялық тәжірбиенің жалғастырушы ретінде таныды.Француз Деклариясы "жоғарғы тәңір алдында және оның игілік еркімен төмендегідей адам және адамзат құқықтарын"растады және жариялады.Адамдар тәуелсіз және тең құқылы болып туылады және қалады.Қоғамдық өзгешеліктер тек қоғам қажеттіліктерінің пайдасын ойлау негізінде жүргізіледі.
Бүкіл саяси бірлестіктердің мақсаты табиғи және бөлінбейтін адам құқықтарын қамтамасыз ету.Мұндай бостандық, жеке меншік, қауіпсіздік және езгілікке қарсылық.
Егемендіктің қайнар көзі халыққа тікелей қатысы бар.Ешқандайда корпорация бірде-бір жеке дара осы қайнар көзден шықпайтын билікті иемдене алмайды.
Бостандық басқаға зиян келтірмейтін бүкіл нәрсеге істеуге мүмкіндік беруден тұрады.Сондықтанда адамның табиғи құқықтарын басқада жүзеге асыру шекарасы басқада қоғам мүшелері дәл сол құқықты пайдалануды қамтамасыз ететінділігі шеараларды тек заңмен анықтауы мүмкін.
Заң тек қоғамға қауіпті әрекеттерге тиым салады.Заңмен тиым салынбаған нәрсеннің бүкілі рұқсат етіледі жыне заңмен рұқсат етілмеген әрекетке ешкімде мәжбәрленуі тиісті емес.
Заң-жалпы ерікті білдіруші.Бүкір азаматтар оның құрылуына тікелей немесе өздерінің өкілдері арқылы қатысуға құқылы.Ол барлығы үшін ,өзінің қорғаушылығын көрсеткенкезде не жазылғанында теі болуы тиіс.Ешкімде айыпталуға қамауға
4
немесе тұтқындауға тартылмай заңмен көрсетілген және заңда жазылған тәртібін сақталу жағдайымен жүзеге асырылмаса. Сондай заңсыз бұйрықта шығарған жүзеге асырған оны орындау туралы бұйрық берген кімді кім жазаланады бірақ заң кұшімен сәйкус шығарылған немесе ұсталған әр азамат сөзсіз бағынуы керек қарсылық көрсеткен жағдайда ол жауаптылыққа тартылады.
Құқық зерттеушілерінің айтуына қарағанда тұлға берілген құқықтар мен бостандықтарды ол тек қана өз тайпасыеда жүзеге асыра алады.Адам бір тайпаның бөлігі ретінде қарастырылады,ол адам тайпадан тыс өмір сүре алмайды.
Адам құқықтары мен бостандықтары дүние жүзілік қауымдастық игерген,мойындамаған және тиісті халқаралық құқықтық актілерерде бекітілген, және заңдық жағынан қамтамасыз етілген әрбір адамның құқықы ретінде мойындалған ешкімде еркін шектеп немесе тиым сала алмайды.Адам өзінің табиғи құқығы мен бостандығының қайнар көзі,сондықтанда оларда шектелмеуі тиіс.Қазақстан Республикасы адам құқығы мен бостандығын қай елдің азаматтығы екендігіне қарамастан мойындамайды, кепілдік береді әрі қорғайды.Адам құқығы оның міндетімен байланысты,сондықтанда олардың жүзеге асырылуы
нақтылы жағдайға байланысты адамға берілген құқық оның мүмкін болған мінез құлық түрі мен өлшемімен сипат алады.Адам бостандықтары ешқандай жағдайға байланысты болмайды.Ол оның еркінің нәтижесі,адам мен азаматтардың құқығы бірдей емес,Республика азаматтарының құқықтары мен бостандықтары Қазақстан мемлекеті мойындамайтын әрі кепілдік беретін өз азаматарының белгілі мінез құқықтарының заңдық мүмкіндіктерін береді.Адам құқықтары мен бостандықтары, және азамат құқықтары мен бостандықтары өзара байланысты болғанмен дәл келмейді.
Біріншісі,бастаушы және жан-жақты категория,ал екіншісі,
5
қоғам мен мемлекеттік даму деңгейін көрсетеді.Алайда кез-келген жағдайда құқықтар мен бостандықтар атау Қазақстан Республикасының Конустутцияның басты категоиясына жатады.Адамды қазақтандық қоғамның ең мықты қазынасы ретінде бағытталған.Адам және азаматтар құқықтары мен бостандықтары серпінді түрде кеңеие түсуде.Өркениет мемлекетеріндегі адам және азаматтардың құқықтары мен бостандықтары толық көлемде Республика Конуституциясында бекітілген.
1.2 Халық және азаматтық құқық туралы түсінік
Азаматтық тұлғаға экономикалық саяси,мәдениет және басқа да қоғамдық қызменттер саласына белсенді қатысуға рұқсат етеді.Сонымен қатар азаматтар мемлекет тәуелділігінде,мемлекет өз азаматы қайда жүргеніне қарамастан,шетел мемлекетінде жүрседе өз азаматтарынан міндеттерін орындауды талап ете алады.
Негізінде мемлекеттік билікті атқарғанда тек халықтар көпшілік сол елдің азаматтары арасында үздіксіз және тұрақты заңдылық қатынаста міндетті жағдай болуы керек.
Мемлекеттік тәуелсіздік пен азаматтық арасындағы байланыс болып кез-келген мемлекет өз азаматының шеңберін және азаматтылығын берудің жағдайлары мен тәртіптерін өз анықтауы.БҰҰ халықаралық құқықтық нормаларынмен мойындалған сонымен бірге 1930 жылы Гааг конферециясыеда қабылданған жан-жақты конфенция.Сондай-ақ,егемендік дегенімізді еске алуымыз керек.Егемендік бүл мемлекеттік билік,ішінен және мемлекеттік территорияның сыртынан тәуелсіз азаматтарды біріктіретін, біртұтас әлеументтік қауымдастық, халық.
Басқа жағынан егер мемлекет болмаса,нақты айтсақ,толық қызмет істейтін мемлекеттік билік болмаса, азаматтылықтың мағынасы болмайды.Бұдан мынандай қорытынды жасауға тығыз байланыста болатын немесе- өзара тәуелді қорғалыстар.
6
Сонымен қоса азаматтылыққа байланысты халықаралық шарт жасасу кезінде мемлекеттер өз егемендігін жүзеге асырады.Ішкі мемлекеттіктегі азаматтық сұрақтарын тәуелсіз шешуде мемлекет өз еркін дүниежүзілікте жалпы мойындаған нормаларды және халықаралық құқықтық қағидалары, ең алдымен адам құқықын сақтаутауды келістіруге тырысады.Азаматтылық бұл жеке тұлғанның жеке мемлекет пен тұрақты саяси құқықтық байланысы сол мемлекетке байланысты анықталған көлемде құқықтар мен міндеттерге ие болу және сол елің билігіне бағыну.
Мұнда түсінікті, 1991жылы 20 желтоқсан айындағы "Қазақстан Респуьликасының азаматтылығы туралы"Заңы береді.Жоғарыда айтылғандарды қорытындыласақ, жалпы әлем тәжірбесіндегі азаматтылық сұрақтарға байланысты, құқықтық реттеудің жалпы тенденциялық дамуына байланысты кейбір мемлекеттердің, азаматтылық туралы өаң шығарушылығыеың салыстырмалы құқықтық анализ өткізсек.Шет елдердің азаматтылық туралы заідарының ерекшеліктерін ашу үшін азаматтылықты алу және тоқтату жағдайларын бөліп қарастыру қажетБұған қоса шет ел заң шығарушылығында қәзіргі таңда "азаматтылық''терминімен бірге бағыныштылық темині бірге манархиялық басқару үлгісіндегі елдердің заңына тән қасиет болып табылады, мысалға 1978 жылғы 6 сәуірдегі "Дат бағыныштылығы''туралы заңы.Сонда да, азаматтылық Республикалық басқару үлгісіне тән қасиет,ал бағыныштылық манархиялық басқару үлгісіне жатады деу қателік болады,бағыныштылық азаматтылықтың ескірген синонимі және ол тек кейбір манархиялық елдерге тән.Жоғарда айтылғанға қоса шет мемлекеттерде азаматтылық сұрағын әкімшілік немесе сот органдарының шешуін ескергенімі жөн.Мысалы Ұлыбританиядв,Словикияда,Чехияда азаматылықты алу не жойылу сұрақтарын Ішкі істер министірлігінің өкілдеріне берілген.Францияда азаматтылықты алу не қалпына келтіру және
7
жойылу туралы деректерді Әділет министірлігінің баяндамасымен үкімер қабылдайды.Ал Туркияда Ішкі істер министірінің баяндамасымен бұл сұрақтардлы үкімет қарайды.Ал Америка Құрама Штаттарында азаматтылықты беру не жою және натурализацияны жоққа шығару тек аймақтық соттар иеленеді.
Азаматтылық алу мәселелері
Шетелдерде азаматтылық алу тумасынан,натуразация жолымен халықаралық шаттар негізінде және жиі қалпына келтіру,арзы беру арқылы алуға болады.Көрсетілген азаматтылықты алу әдістерінің ішінде көбіне тумасынан алу кең тараған.Өйткені көптеген адамдар тумасынан алып,оны өмір бойы сақтайды.Азаматтылықты тумасынан алу:көптеген елдердің заң шығарушылық актілерінде азаматтылықты тумасынан алу негізгі екі қағида ретінде бекітіілген"қандық құқ", "жерлік құқ".Қандық құқ қағидасына сәйкес тұлғаның азаматтылығы әке шешесіне байланысты,туған жеріне байланысты болмайды.Қәзіргі таңда бұл қағидаға Иордания,Сирия және кейбір араб мемлекеттері сүйенеді.Оған қоса Еуропаның,Австпияның,Норвегияның,Ит алияныңФинлияндияммемлекеттері сүйенеді."Жерлік құқ" қағидасын ұстанатын елдер тұлғаның азаматтылығын анықтау кезінде оның туылған жеріне мән береді.Бұл қағидаға 20-дан астам мемлекеттер сүйенеді оның ішінде Латын Америка елдерінің заң шығарушысы сүйенеді.Мысалға,Мексика Республикасының
Констутциясында 30-бабына сәйкес Мексика тумасы деп Мексика аумағында туылған азамат саналады әке-шешесінің азаматтылығынсыз.
Үшінші мемлекеттер осы екі қағиданыда ұстанады,мұнда бір қағида басым бір қағида төмен болады.Жоғардағы аталған
8
қағидаларды таңдау немесе басымдылығын басты негізде демографиялық облстағы саяси және басқа себептерге байланысты мемлекет саясаты белгілейді.Жоғардағыға дәлелдеме ретінде Напалионның юасып алу саясатының мән жағдайларын айтуға болады.1925жылы өзінде осыған орай азаматтылық мәселелерін шешуші Кишкин.С.Cбылай деп жазған болатын"1804жылы Франция өзінің азаматттылық Кодексін қай қағидаға қандық немесе жерлік Француз азаматтылығын алудың негізін бөлінбейтін болады деген мәселеге байланысты түсінбеушіліктер болды.Наполеон жергілікті қағиданы ұстана отырып оны:былай деп түсіндірді:"Азаматтардың қаншалыұты көптігі,соншалықты солдаттардың көптігі".
Кей дамыған елдерде екі қағиданыда ұстамаған АҚШ,Франция,Англия елдердің азаматтары болып өз терроториясында, немесе өз терроториясыеың сыртында дүниеге келген шетел азаматтарының немесе азаматтығы жоқ адамдардың балалары болып табылады.1976жылғы 16-шілдедегі Канада азаматтылығы туралы заңға сәйкес Канада азаматы болып Канада территориясында дүниеге келген әке-шешесінің азаматтылығынсыз немесе әке-шешесі Канада азаматы болып табылатын территория сыртында дүниеге келген кез-келген тұлға саналады,азаматтылық сұрақтарын реттейтін ішкі мемлекеттік нормалармен қоса халықаралық құқықтық әдет нормалары бар екендігін ескеруге тиіспіз.Мысал азаматтылық туралы заң шығарушы жерлік құқыққа негізделген мемлекетте де дипломат қызметімен жүрген шетел азаматының баласына өз азаматтылығын беруді тиым салатын нормалар болуы мүмкін.
Азаматтылықты беру
Бүкіл мемлекетте азаматтылықты алу әдісінің дүние жүзілік тәжірибеде екі кеңінен таралған әдісі натурализация болып табылады.Натурализация өтініші мен мемлекеттік өкілетті
9
органы азаматтығы жоқ адамдар мен шетел азаматары сұрауда.Көптеген елдер әр-түрлі жағдайдың алдын алу үшін, шетел азаматтарының бұрынғы азаматтығынан шығуды талап ететін нормаларға ие болады.Азаматтылықты алатын сол елдің азаматтылығы бар, мемлекеттік азаматымен некеде тұрған кезде немесе баланы асырап алған кезде азаматтылығы басқа мемлекеттікі болса, не ешқандай азаматтылығы жоұ адамадар азаматтылықты натурализация тәртібімен алады.Бұл кезде 1957-жығы"Күйеуге шыққан әйелдің азаматтылығы туралы" конфенция есепке алынды.Мысалы осы конфенцияның екінші бабында"әйел адам шетел азаматымен некеге тұрса ол өз азаматтылығын сақтап қалуға немесе күйеуінің азаматтылығын алуға құқылы".Шет елдердің азаматтылық туралы заңдары, азаматтылықты алудың әртүлі жағдайын көрсетеді.Көбінесе азаматтылықты қабылдағысы келген тұлғаға мемлекет өзінің территорисынан белгілі бір мерзім бойы өмір сүруіне талап қояды.Мысалы Италияда,Норвегияда,Оңтүстік Кореяда,Францияда 5-жыл тұрақты тұру,Норвегияда және Англияд 7-жыл тұру,Испанияда 10-жыл,Непалда 12-жы.
Азаматтылықты алушыға бұдан басқа да негіздер мен талаптар қойылуы мүмкін.Мысалы АҚШ-та натурализация үшін 15-жыл бойы өмір сүруден басқа мынандай жағдайлар бар:18 жасқа толуы,натурализация жөнінде өтініш тапсыру,АҚШ-та өмір сүру үшін ағылшынша емін-еркін сөйлеу,оқуды және жазуды білу қажет,АҚШ-тың басқару формалары мен қағидаларын және негізгі тарихи дәуірін білу, және ол адам АҚШ Констутциясына сенімділігі жөнінде ант ету,АҚШ өкіметіне немесе басқа заң инстуттарына бағытталған ұйымдарға қатыспау және оларға насихаттамау.
Азаматтылықты қалпына келтіру
Азаматтылықты қалпына келтіру дегеніміз-белгілі бір мемлекеттің азаматы болған кейін жоғалтқан адамадар үшін қалпына келтіру болып табылады.Бұл әдіс кең таралмаған
10
бірақ өміде кездеседі,оны алу тәртібі жеңілдетеді.Мысалы шет елге тұрмысқа шыққан әйел некені тоқтатуына не жарамсыз деп таныған жағдай ол өзінің бұрынғы елінің өкілді оргынынан, өзінің азаматтығын қалпына келтіруге өтініш бере алады.Онда ол әйелге азаматтықты беру тәртібі жеңілдетеді.
"Қазақстан Республикасының азаматтылығы туралы"заңның 18-бабына сәйкес бұрын Қазақстан Републикасы адамының өтініші бойынша оның азаматтығы қалпына келтіруі мүмкін.
Басқа мемлекеттерде тұратын Республика территориясын тастап шығуға, мәжбүр болған барлық азаматтардың олар азаматы болып отырған мемлекеттің заңдарына қайшы келмейтін болса,Қазақстан Республикасының азаматтығын алуға құқылы болады.Қазақстан көші-қон процестерін реттеп отырады,Қазақстан Республикасы жаппай қуғын-сүргін күштеп ұйымдастыру кезеңіндерінде адамгершілікке жат өзгеде саяси шаралар нәтижесінде Республика территориясынан кетуге мәжбүр болған адамдар мен олардың ұрпақтарына сондай-ақ,бұрынғы одақдас республикалар территориясында тұратын қазақстандықтардың өз территориясына қайтып оралуына жағдай жасайды.Қазақстан Республикасының азаматтығын қалпына келтіру туралы өтініш,бойынша шешімді Қазақстан Республикасының Президенті қабылдайды.Басқа азаматтығы бар немесе азаматтығы жоқ адамдар үшін Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығуға немесе азаматтығынан айырылғанға дейін және азаматтылығы тоқтатылғаннан кейін оның аумағынан тысқары кетпесе не олардың Республика аумағында болмауына оның 19-бабында көздеген мерзімінен аспаса заңның 16-бабы, 1-ші бөлігінің ,1-ші тармағының,1-ші абзатысында көзделген шарттардың болуы талап етілмейді.
Азаматтылқты тоқтату әдістері.
Көптеген мемлекеттердің Азаматтылық туралы заңдарында азаматтылықты тоқтатудың үш әдісін бөліп көрсетеді.-өз
11
-еркімен шығу
-азаматтықтан айыру
-азаматтылықты жоғалту
Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау,азаматтығын қалпына келтіру және Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығу туралы материалдар жөніндегі, Ішкі істер министірлігі обылыстық қалалық ішкі істер басқармаларының бастықтары, немесе олардың орынбасарлары бекітеді.
Ішкі істер министірлігі Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комиттетімен келіскеннен кейін, өздерінің қорытындыларын жасайды.Ол Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау, азаматтығын қалпына келтіру және Қазақстан Республикасының Прездентінің әкімшілігіне жберіледі.Өтініш беруші Қазақстан Республикасының азаматтығына қарсы болған жағдайда Ұлттық қауіпсіздік өз тұжырымын Қазақстан Республикасы Прездентінің жанындағы Азаматтық мәселелер жөніндегі комиссиға баяндайды.
Азаматтылық жөніндегі материалдарды берген Ішкі істер оргондарының өтімдерінде ауытқушылық болған жағдайда өтініш иесіне орындамау, дәлелі көрсетілген анықтама беріледі.Аталған анықтаманың екінші данасы өтініш берушінің жеке іс-қағаз, қосып тіркеледі.18-жасқа толмаған сондай-ақ,белгіленген тәртәп бойынша іс-әрекетке, жарамсыз деп таныған адамдардың Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығу туралы өтініштері заңды,әкімдері арқылы беріледі.Бұл ретте 18жастан14жасқа толмаған балалардың өздері қол қойғаны және келісімі қажет.Тәртәп бойынша олардың ата-анасы немесе заңды өкілдері берегн өтінішпен бір мезгілде беріледі.
1.3 Адам құқықтары мен бостандықтарын қорғау саласындағы халықаралық ұйымдардың жұмысы.
12
Бұл қарастырылмақ мәселе төңірегінде айтпас бұрын алдымен біздер кәзіргі адам құқықтары туралы заңдардың тек екінші Дүние жүзілік соғыстан кейін ғана пайда болғанын еске түсіріп кеткіміз келеді,әрине халықаралық қаумдастықтың мұндай заңдары қабылдануына түрті болған Гитлер заманындағы адам құқықтары жан түршіліктей бұзылуы еді.Бірақ БҰҰ-ның жарғысында жазылған адам құқықтары туралы ережелер әскеерт уақыттың сенімін ақтағған жоқ.Мұндай нәтижені күтуге болатын еді,өйткені әрбір Ұлы держабаның адам құқықтары туралы маңызды мәселелері болды.КСРО-да,ГУЛАГ,АКДІ-та нәсілдік кемітушілік, Ұлыбритания мен Францияда отар иеліктері болды.Сондықтан олар ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz