Машиналар және құрал - жабдықтар
Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылық министрлігі
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті
Экономика және аудитжоғары мектебі
Курстық жұмыс
Тақырыбы: Негізгі капитал: мәні, түрлері және өндіріс процесіндегі рөлі.
Орындаған: Укимова.М.А.
БФЭ-11 студенті
Тексерген: Доктор, аға оқытушы
Кенжин Ж.Б.
Орал - 2020 жыл
Мазмұны
Кіріспе
1) Негізгі капиталдың құрамы мен құрылымы.
1.1) Негізгі капиталдың мәні мен түрлері.
1.2) Өндіріс процесіндегі негізгі капиталдың рөлі.
2) ЖШС, АҚ, компания негізіндегі негізгі капитал.
2.1) "Apple" компаниясының капитал мен айналым қорларына талдау.
2.2) "Apple" компаниясының амортизациялық шығындарын анықтау.
3) Экономикалық жағдайын, капитал көрсеткішін көтеру.
3.1) Амортизация, тозу мәселесін төмендетуді қарастыру.
3.2.
Қорытынды
Пайдаланатын әдебиеттер тізімі
1.
1.1.
1.2.
2.
2.1.
2.2.
3.
3.1.
3.2.
Кіріспе
Әрине, кәсіпорынның қалыпты жұмыс істеуі үшін белгілі бір құралдар мен көздердің болуы қажет. Өндіріс процесіне қатысатын ғимараттардан, құрылыстардан, машиналардан, жабдықтардан және басқа да еңбек құралдарынан тұратын Негізгі өндірістік қорлар компания қызметінің маңызды негізі болып табылады. Оларсыз өндірістің жүзеге асуы екіталай еді.
Негізгі қорларды ұтымды және үнемді пайдалану кәсіпорынның басты міндеті болып табылады.
Өндіріс процесінде негізгі қорлардың әр элементі, олардың физикалық және моральдық тозуы, негізгі құралдарды пайдалануға әсер ететін факторлар туралы нақты түсінікке ие бола отырып, өндіріс шығындарының төмендеуін және, әрине, еңбек өнімділігінің өсуін қамтамасыз ететін кәсіпорынның негізгі қорлары мен өндірістік қуаттарын пайдалану тиімділігін арттыратын әдістерді анықтауға болады.
ЖҰМЫС ТОЛЫҚ ӘДІСТЕМЕЛІК ТАЛАПҚА САЙ КЕЛМЕЙДІ! ЖҰМЫСТА КЕСТЕЛЕР МЕН СУРЕТТЕР ЖҮЙЕЛІ ТҮРДЕ ҚҰРЫЛМАҒАН! ЖҰМЫС КӨЛЕМДІ РЕФЕРАТ ТҮРІНДЕ ЖАЗЫЛҒАН! ЖҰМЫСТЫ ҚАЙТА ҚАРАҢЫЗ!
3
АБЗАЦ ҚАЙДА?!!!!!!!!!
1. Негізгі капиталдың құрамы мен құрылымы.
1.1. Негізгі капиталдың мәні мен түрлері.
Негізгі капитал (негізгі қор) деп материалдық өндіріс саласында, сонымен қатар өндірістік емес салада да ұзақ уақыт бойы, яғни бір жылдан артық уақыт пайдаланатын, өзінің бастапқы түрін, көлемін сақтай отырып, құнын шығарылған өнімге, орындалған жұмысқа, көрсетілген қызметке есептелген амортизациялық аударым мөлшері шегінде біртіндеп ауыстырып отыратын еңбек құралдарын айтады.
Барлық аталған негізгі өндірістік қор (НӨҚ) белсенді немесе енжарлы болып екіге бөлінуі мүмкін.
Белсенді бөлікке кәсіпорын мен саланың өндірістік қуатын, техникалық деңгейін белгілейтін, "өнімді жасайтын" негізгі қорлар жатады.
Енжарлы бөлігіне өндіріске жағдай жасайтын, бірақ тікелей "өнім өндіруші" болып табылмайтын негізгі қорлар жатады.
Өңдеу және өндіру өндірістеріндегі негізгі қорлар құрылымы әртүрлі. Егер біріншісінде машиналар мен құрал - жабдықтар үлесі басым болса, екіншісінде - құрылымдар үлесі жоғары болады.
Негізгі қорлар құрылымына өндірістің ұжымдануы, шоғырлануы және мамандануы да үлкен ықпал етеді. Шоғырлануы мен мамандануы, механикаландыру деңгейі неғұрлым жоғары болса, соғұрлым машиналар мен құрал - жабдықтардың үлес салмағы да жоғары болады.
Тәжірибеде негізгі қорлады есепке алып, талдауда натуралды және ақшалай т.рде бағалайды. Негізгі қорларды натуралды түрде есепке алу олардың техникалық жағдайын, кәсіпорынның өндірістік қуатын, жабдықтарды падалану дәрежесін анықтау және басқа да мақсаттар үшін қажет. Осы мақсатта жабдықтарды инвентаризациялау және паспорт жүргізу, оның шығарылғандығы және енгізілгендігі туралы есептер жүргізілуде.
Негізгі қорлады ақшалай немесе құндық бағалау негізгі қорладың жалпы көлемін, динамикасын, құрылымын, дайын өнімге аударылатын құн мөлшерін анықтау, сонымен бірге күрделі салымдардың экономикалық тиімділігін есептеу үшін қажет.
Негізгі қорладың бастапқы құны - бұл негізгі капиталды салуға, сатып алуға, әкеліп жеткізуге, орнатуға кеткен шығындардан,сондай - ақ сатып алу барысында төленген салық сомаларынан, құрылысты салу кезінде алынған несие үшін төленетін пайыз сомалары мен бұл құралды белгілі мақсатқа пайдалану үшін жұмысын қалпына келтіру жағдайына тікелей байланысты кез - келген шығындардың жиынтығы.
4???????????
Негізгі капиталдың ағымдағы құны - бұл негізгі қорлардың белгілі бір мерзімдегі нарықтық бағасы бойынша бағаланған құны.
Негізгі капиталдың қалпына келтіру құны ұдайы өндіріс жағдайында қызмет
жасап жатқан ұқсас негізгі капитал нысанның құнымен анықталады, яғни сәйкес негізгі капитал түрлері үшін осы күні анықталған нарықтық баға бойынша қайта бағалау жолымен табылады.
Негізгі капиталдың теңгерімдік құны - негізгі капиталдың бастапқы немесе ағымдағы құнынан жинақтал,ан амортизация мөлшерін алып тастағандағы қалған құн.
Негізгі капиталдың келісілген құны - бұл кез - келген екі жақтың, яғни негізгі капиталды сатушы мен алушының арасындағы келісілген құн болып табылады.
Негізгі капиталдың қалдық құны - негізгі капиталдың пайдалы қызмет мерзімі аяқталғаннан кейін оны бұзу, жоюдан алынған іске жарамды бөлшектерінің (материал, металл сынығы, отын және т.б. пайдалануға болатындарының) құнынан нысанды есептеген шығаруға байланысты жұмсалатын келешектегі (алдағы уақыттағы) шығындарды алып тастау арқылы анықталады.
Негізгі қорлар болмысы мен қозғалысын сипаттау үшін келесі деректер пайдаланылады:
a) есептік (жоспарлы) жылдың басы мен соңындағы негізгі қорлардың теңгерімдік құны. Негізгі қорлардың есептік (жоспарлы) жыл аяғындағы құны Ғ2 теңгерімдік әдісі бойынша жыл басындағы Ғ1 негізгі қорлар құны мен жыл ішінде істен шығуына (тозуына немесе басқа мекемелерге өткізуге байланысты) байланысты есептен шыққан негізгі қорды Ғ(шық) есептен шығарып тастап, осы кезең ішінде жаңадан енген қорлардың Ғ(жаңа) (қайта салу немесе басқа мекемелерден сатып алуға байланысты) құнын қосу арқылы анықталады, яғни:
Ғ2 = Ғ1 + Ғ(жаңа) - Ғ(шық)
ә) берілген кезең ішінде (жыл) жаңадан енген негізгі капиталдың құны
барлық түсу көздері арқылы, соның ішінде қорларды қосымша бағалау, жаңадан енген қорлар құны, сондай - ақ қорлар үшін төлем ретінде
алынған қордың құны, бұрын есептелмеген қорлар құны, айналым
қорынан негізгі қорларға өткізуден пайда болған қор құны, өзге
ұйымдардан тегін түскен қорлардың құны ескеріліп анықталады;
б) берілген кезең ішінде барлық қаржыландыру көзддері бойынша, банктік несиелер, басқа да құнды қағаз есебінен де, қайта салынған, дайындалған негізгі қорлар құны;
5
в) берілген кезең ішінде есептен шығарылған негізгі қорлардың құны, қорлар бағасын арзандату, сатылған және тегін берілген қорларды, негізгі қордан айналым қорына өткізуді қоса алғанда.
Берілген кезең ішінде негізгі өндірістік қор өсімі (дельта) Ғ - берілген жыл ішінде жаңадан енген Ғ(жаңа) және есептен шыққан Ғ(шық) негізгі қорлар құнның айырмасымен анықталады,яғни:
К2(Н)= Ғ(жаңа) - Ғ(шық)
Негізгі қордың өсімі, сонымен қатар, берілген жыл ішіндегі күрделі салымдардың жалпы көлемі К1 шыққан қорлардың Ғ1(шық) орнын толтыруға жұмсалған қаражат
сомасы мен берілген жылдың басы К1(Н) мен оның соңында К2(Н) аяқталмаған құрылыс нысандарының құнының арасындағы айырма түрінде анықталуы мүмкін, яғни:
(дельта) Ғ = К1 - Ғ1(шық) - (К2(Н) - К1(Н) )
Жыл ішінде негізгі қорларды қолданысқа енгізу Ғ(жаңа) көлемі (құрылыс -сметалық құнына сәйкес) келесі формуламен анықталады:
Ғ(жаңа) = К1(Н) + К - К2(Н)
Жоспарлы кезеңде қолданысқа енгізілетін негізгі қорлардың жалпы көлемін осы қорлардың жобалық (тұтыну) өсімімен (дельта) Ғ есептен шығатын қорлардың Ғ1(шық) орнын толтыру құнын қосу арқылы да анықтауға болады:
Ғ(жаңа) = (дельта) Ғ + Ғ1(шық)
Негізгі қорлардың өсім коэфициенті К((дельта)Ғ) негізгі қорлардың жаңарту есебінен олардың саны қаншалықты өскенін көрсетеді және ол келесі қатынаспен өрнектеледі:
К((дельта)Ғ) = (Ғ(жаңа) - Ғ(шық)) x 100 Ғ2
Мұнда Ғжаңа - берілген кезең ішінде жаңадан енгізілген қорлардың құны;
Ғшық - осы кезең ішінде есептен шығарылған қорлар құны;
Ғ2 - берілген кезең аяғындағы негізгі қорлардың құны.
Негізгі қорлардың шығу коэффициенті Кшық есептен шыққан негізгі қорлар құнының Ғшық берілген кезең басындағы қорлар құнына Ғ1 қатынасымен анықталады:
К(шық) = Ғ(шық) Ғ1
Негізгі қорлардың жаңару коэффициенті Кжаң қарастырылып отырған кезеңнің әр жыл ішінде (і = 1,2,3...n) жаңадан ендірілген қорлардың
6
(жоспарға сәйкес, немесе нақты мағынасы) жылдық көлемін Ғ1жаң сараптау кезеңінің аяғында қолданыстағы негізгі қорлар құнына Ғ2 бөлу арқылы анықталады:
К(жаң) = Ғжаң Ғ2
Негізгі өндірістік өорлар жиынтығын пайдалану деңгейін сипаттайтын неғұрлым жалпылама көрсеткіш - қорқайтарымы көрсеткіші, ол сала, кәсіпорын немесе нысанның негізгі өндірістік қорлардың бір теңгесіне өндірілген өнім λ(Ғ) деңгейін білдіреді.Бұл көрсеткіш белгілі бір кезеңде (жылда) ақшалай (немесе табиғи) шығарылған өнім көлемінің (тауарлық, жалпы) N(B) өатынасымен анықталады :
f = F N(B)
Өнімнің толық қорсыйымдылығы f(n) - өндірістік (негізгі және айнымалы) қорлардың орташа жылдық қосынды құнының НҚ белгілі бір кезең ішінде (жылда) ақшалай немесе табиғи түрде өндірілген жалпы тауарлық өнім көлеміне N(B) қатынасымен анықталады:
f (n) = НҚ N(B)
Қорқайтарымы - негізгі қорларды пайдалану тиімділігінің маңызды жалпылама көрсеткіші. Ол белгілі бір уақыт кезеңінде ақщалай өндірілген өнім көлемінің осы өнімді өндіруге қатысатын негізгі қорлардың орташа жылдық құнына қатынасымен анықталады:
КҚ = ӨК НҚ
Мұнда КҚ - қорқайтарымы;
ӨК - өндіріс көлемі;
НҚ - негізгі өндірістік қорлардың орташа жылдық құны.
Негізгі капитал (қорлар) - бұл ұзақ кезең бойына қызмет ететін материалдық-заттай құндылықтардың жиынтығы; олар өндіріске қызмет көрсете отырып өзінің табиғи-заттай нысанын сақтайды, өз құнының бір бөлігін жаңадан жасалған өнім мен көрсетілген қызметтерге көшіреді.
Негізгі қорлардың кеңейтілген қайта өндіріс процесіне қатысу сипатына байланысты олар өндірістік және өндірістік емес негізгі қорлар болып бөлінеді.
Негізгі қорлар - бұл еңбек құралдарына заттай айналған өндірістік қорлардың бөлігі, ұзақ кезең бойы өзінің натуралды формасын сақтайды, өнімге өз құнын бөлектеп ауыстырады және тек бірнеше өндірістік циклдарды жүргізгеннен кейін өтеледі.
Негізгі қорлар өзінің әлеуметтік мәніне қарай меншік объектісі болып
7
табылады және тұтынушылық құн, пайдалы заттар, сонымен қатар еңбекте тұрып қалған құн секілді натуралды түрде көрінеді.
Кәсіпорынның негізгі қорларына келесілер жатады: жылжымайтын мүлік (жер учаскілері, ғимараттар, құрылыстар және т.б. жылжуы мүмкін емес жермен байланысты объектілер), көлік құралдары, құрал-жабдықтар, өндірістік және шаруашылық инвентарь, арнайы инструменттер және басқа да құрал-жабдықтар (библиотекалық қор, музей құндылықтары, тірі әлем экспонаттары және т.б.).
Негізгі қорларды көптеген өндірістік циклдер ішінде пайдаланады, олар жәй тозады, қасиетін және қалпын сақтап өзінің құнын жаңа шыққан өнімге ауыстырады. Материалды активтер сатып алыну мақсатына байланысты негізгі қорлар есебінде, құрамында, тауарлы-материалдық қорларда немесе қаржылық инвестицияларда көрінеді, ал қайта сату мақсатымен сатып алынған болса - тауарлы материалдық қор құрамында; ұзақ уақыт бойы қаржы салу мақсатымен сатып алынған болса қаржылық инвестиция болып көрінеді. егізгі қорлар өндіріс процесіне қатысу сипатына байланысты төмендегілерге бөлінеді:
a)өндірістік - бұл өндіріс процесіне тікелей қатысатын немесе оған жағдай жасайтын негізгі қорлар. Оның құрамына өндірістік ғимараттар және құрылыстар, машиналар және құрал-жабдықтар, өлшейтін және бақылайтын құралдар және жабдықтар, лабораториялық құралдар, көлік құралдары, өндірістік және шаруашылық инвентарь, инструменттер, көпжылдық отырғызулар. Негізгі өндірістік қорларды пайдалануды сипаттайтын экономикалық жалпылығын көрсеткіш болып қорқайтарым табылады, ол натуралды немесе ақша өлшеміндегі негізгі қорлардың бірлігіне өнім өндірісін сипаттайды;
б)өндірістік емес - тұтынуға белгіленген негізгі қорлар. Олар өндіріс процесіне қатыспайды, кәсіпорын жұмысшыларының мәдени-тұрмыстық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін арналған.
Негізгі қорлар жасайтын функциясына және мақсатты белгілеуіне байланысты келесі түрлерге бөлінед:
I. Жер - субъектің меншік құқығымен сатып алыңған жер көлемі мен құны. Жерге деген меншік құқығы Жер учаскесіне меншік құқық актісі мен бекітілуі тиіс.Инвентарлы болып жер учаскісіне меншік құқығы актісі берілген әрбір жер саналады.
II. Ғимараттар - еңбекке жағдай жасау, халыққа әлеуметтік-мәдени қызмет көрсету, баспанап және материалды құндылықтарды сақтауға арналған архитектурлы-құрылыстық объектілер. Инверталы объект болып әрбір бөлек тұрған ғимарат саналады.
8
III. Құрылыстар - еңбек затын өзгертпейтін функцияларды орындау жолымен өндіріс процесін жүзеге асыру үшін арналған инженерлі құрылыстық объектілер (шахталар, мұнай және газ скважиналары, платиналар, эстакадалар, мосттар).
Интервалы болып әрбір бөлек тұрған құрылыс саналады.
IV. Таратқыш құрылғылар - электро, жылу және механикалық энергияны тасымалдауға арналған құрылғылар (электроөткізу линиялары, жылу желісі, құбырлар).
V. Машиналар және құрал - жабдықтар.Инвентарлы объектісі болып әрбір машина саналады,егер ол басқа бір объектінің бөлігі болмаса, өзінің құрамына кіретіндер құралдар, керек-жарақтар, қоршаулар, фундамент негізгі қорлардың бұл тобы 5-ке бөлінеді:
●Күш машиналары және құрал-жабдықтар - жылу және электроэнергияны шығаратын машиналар, генераторлар; әр түрлі энергияны механикалық энергияға айналдырылатын машина-двигательдері (тракторлар және өзі жүретін шассилер, бу двигательдері, турбиналар, іштен жану двигательдері).
●Күш машиналары және құрал-жабдықтар - еңбек өнімін шығару процесінде еңбек затына механикалық, теориялық және химиялық әсер етуге арналған машиналар, аппараттар және құрал-жабдықтар (токарлы станоктар, насостар, электромоторлары, экскаваторлар, грейдерлер).
●Өлшегіш және реттеуіш құралдар, жабдықтар және лабораториялық құралдар - бұл өндірістік процессті реттеу және өлшеу үшін арналған құрал-жабдықтар (дизаторлар, амперметрлер, микроскоптар, суөлшегіштер, монометрлер).
●Есептеуіш техника - бұл процестерді автоматтандыруға және жылдамдатуға арналған машиналар, құрал-жабдықтар (компьютерлер және т.б. есептеуіш құралдар).
●Басқа да машиналар және құрал-жабдықтар - машиналар, аппараттар және басқа да құрал-жабдықтар (телефон станцияларының, радиобуындарының құралдары).
VI. Көлік құралдары - адамдарды және жүктерді тасуға арналған жүру құралдары (автомобиль, теміржол, су транспорттарының қозғалу составы). Инвентарлы объектісі болып барлық оған қатысты құрал және жабдықтармен бірге бөлек объектілер табылады.
VII. Аспаптар (құралдар) - бұл механикаландырылған және механикаландырылмаған қол еңбек құралдары немесе металдарды, ағаштарды және т.б. өңдеуге арналған машинаға бекітілген жабдықтар (кесетін, соғатын, езетін, жұқартатын еңбек құралдары - электро дрельдер, электро вибраторлар және т.б.). Инвентарлы объектісі болып тек қана басқа инвентарлық объектінің құрамына кірмейтін құралдар жатады.
9
VIII. Өндірістік жабдықтар және құралдар (инвентарь) - өндірістік операцияларды жасауға немесе жеңілдетуге арналған құралдар - жұмысстолы, шкафтар және т.б.
IX. Шаруашылық инвентарь - конторлық және шаруашылық инвентарь (cтолдар, шкафтар және клемдер).
X. Көпжылдық отырғызулар мен өнім беретін мал - жасанды, көпжылдық оптырғызулар (жеміс-жидектер, жүзім ағаштары, көпжылдық гүл отырғызулары, роза плантациялары, тірі шарбақтар және т.б.).
XI. Жерді жақсарту үшін капитал шығындары (құрылыссыз) - шаруашылыққа пайдалану үшін жерді жақсарту шараларына инвентарлы сипаттағы шығындар (жер учаскелерін жоспарлау, алаңды тастардан тазарту және т.б.).
XII. Басқа да негізгі қорлар - библиотекалық қорлар, музей құндылықтары және т.б.
Негізгі қорлар пайдалануына байланысты қозғалыстағы, запастағы және тоқтатылғандар болып, тиістілігі бойынша - жеке меншіктегі және арендаға берілгендер болып бөлінеді.
Қозғалыстағы - эксплуатациядағы негізгі қорлар (жұмыстағы, жөндеудегі немесе тоқтаудағылар).
Запастағы негізгі қорларға запаста тұрған құрал-жабдықтар және көлік құралдары (складтағы резервте тұрғандар), эксплуатациядан шыққан негізгі қорларды ауыстыруға арналған.
Тоқтатылған негізгі қорлар кәсіпорынның немесе бөлек цехтардың уақытша эксплуатациясын тоқтатуын белгіленген тәртіппен құжатты хатталғандар.
Жеке меншіктегі сол кәсіпорынға тиесілі негізгі қорлар. Арендаға алынған басқа бір кәсіпорыннан (ұйымдардан) уақытша пайдалануға алынған негізгі қорлар.Негізгі өндірістік қорлардың түрлік құрылымы әр саладағы өнеркәсіп кәсіпорындарында бірдей емес. Мысалға, ғимараттардың негізгі қорлардың толық құны жеңіл тамақ өнеркәсібіндегі үлесі көбірек (44%), құрылыстар - жанар-жағармай өнеркәсібінде (17%), таратқыш құрылғылар - электроэнергетикада (32%), машина және құрал-жабдықтар машина құрастыратын кешенді кәсіпорындарында (45%).
10
1.2. Өндіріс процесіндегі негізгі капиталдың рөлі.
Өндірістік үдеріске қатысу сипатына қарай негізгі қорлар өндірістік және өндірістік емес болып бөлінеді.
Өндірістік негізгі капиталына өндіріс үдерісінде тікелей қатысатын нысандар жатады, олардың көмегімен өнімді әзірлеген кезде еңбек құралдарына (машина, құрал - жабдық, құрал - саймандар және т.б.) әсер ету жүзеге асады немесе өндірісті жүргізу үшін қажет материалдық жағдайын жасайды (ғимараттар, құрал - жабдықтар, өткізгіш қондырғылар.)
Өндірістік - шаруашылық қызметте пайдалану барысына қарай негізгі қорлар жұмыс істейтін, жұмыс істемейтін және сақтауда тұрған деп үш топқа бөлінеді.
Салалық құрылым өнеркәсіп бойынша негізгі қорлардың жиынтық баланстық құнындағы өнеркәсіп салалары бойынша негізгі қорлар құнының үлестік салмағымен сипатталады.
Өндірістік құрылым - негізгі қорлардың әр тобының немесе әр элементінің жалпы құнындағы үлестік салмағымен сипатталады.
Технологиялық құрылым - негізгі қорлардың нақты тобының ішіндегі әр түрінің үлесін көрсетеді.
Өспелі құрылым - негізгі қорлардың түрлі өспелі топтарының олардың жалпы құнындағы үлестік салмағымен сипатталады.
Негізгі капитал бұл шаруашылық жүргізуші субьектіге келешекте табыс табу мақсатында өндірістік қызмет үшін қажетті бастапқы капитал.
Бұл капитал кәсіпорынның мөлшерін және жай-күйін анықтайтын негізгі көсреткіш болып табылады. Ол құрылтайшылар құжаттарында қатысушылар салымдарының жиынтығы ретінде немесе акцияларға жүргізілген жазулар сомасына тең тіркелген сомаларда көрсетіледі. Капиталдың шамасы кәсіпорынның қызмет барысында тұрақты болады және кей жағдайларда ғана оның шамасы өзгеруі мүмкін. Капиталдың өзгеруі оның шамасын құрылтайшы құжаттарында қайта бекітуі және қайта тіркеу процедурасымен келістірілген. Капиталдың мөлшеріне өзгерту жөніндегі шешім заңдарда белгіленген тәртіп бойынша қабылданады.
Субьектінің капиталының жағдайы және қозғалысы жөнінде ақапараттарды жалпылау және есептеу үшін Негізгі капитал бөлімшесінің шоттары арналған. Ол мына шоттарды қамтиды: Қарапайым акциялар, Артықшылығы бар акциялар, Негізгі капиталға салымдар мен жарналар.
Құрылтайшылардың акционерлік қоғамның негізгі капиталына салымдары бойынша қарыздарын есептеу үшін Төленбеген капитал бөлімшесінің
11
Төленбеген капитал шоты арналған. Мұның дебеті бойынша оның құрылтайшылармен енгізілуге тиіс, капиталдың шамасы көсретіледі. Құрылтайшылардың салымдарының нақты түскен сомалары ақшалай қаражаттар болып көрсетіледі.
Шаруашылық жүргізуші субьектілер іс жүзіндегі қолданыстағы заңдарға және құрылтайшы құжаттарына сәйкес резервтік капитал құра алады. Заңмен белгіленген резервтік капитал есебі шаруашылық серіктестіктердің резервтік капиталының шамасы олардың құрылтайшы құжаттарында анықталады және белгіленген тәртіп бойынша анықталады және белгіленген тәртіп бойынша мемлекеттік тіркеуден өтуге тиіс. Осы құжаттарда есеп беру жылында табысты бөлу тәртібі анықталады, яғни табыстың резервтік капиталға жіберілуі мүмкін.
Шаруашылық серіктестіктер резервтік капитал құруға міндетті. Резервтік капиталдың құрылы ужәне пайдалану тәртібі жарғымен анықталады. Өндіріс көлемінің өсуі, инфляция және басқа себептерге байланысты жарғылық капиталдың көбеюі кезінде сәйкесінше резервтік капитал да көбеюі керек.
12
2. ЖШС, АҚ, компания негізіндегі негізгі капитал.
2.1. "Apple" компаниясының капитал мен айналым қорларына талдау.
Apple - бұл тек бизнесмендер мен талдаушыларды ғана емес, сонымен қатар қарапайым тұрғындарды да қызықтыратын жалғыз компания. Шынында да, күн сайын, жыл сайын рекордтарды бұзып, бүкіл елдерді сатып алуға болатын ақша таба алатын компаниялар пайда бола бермейді.Компанияның капиталы көптеген жылдар бойы тұрақты түрде өсіп,сондай ... жалғасы
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті
Экономика және аудитжоғары мектебі
Курстық жұмыс
Тақырыбы: Негізгі капитал: мәні, түрлері және өндіріс процесіндегі рөлі.
Орындаған: Укимова.М.А.
БФЭ-11 студенті
Тексерген: Доктор, аға оқытушы
Кенжин Ж.Б.
Орал - 2020 жыл
Мазмұны
Кіріспе
1) Негізгі капиталдың құрамы мен құрылымы.
1.1) Негізгі капиталдың мәні мен түрлері.
1.2) Өндіріс процесіндегі негізгі капиталдың рөлі.
2) ЖШС, АҚ, компания негізіндегі негізгі капитал.
2.1) "Apple" компаниясының капитал мен айналым қорларына талдау.
2.2) "Apple" компаниясының амортизациялық шығындарын анықтау.
3) Экономикалық жағдайын, капитал көрсеткішін көтеру.
3.1) Амортизация, тозу мәселесін төмендетуді қарастыру.
3.2.
Қорытынды
Пайдаланатын әдебиеттер тізімі
1.
1.1.
1.2.
2.
2.1.
2.2.
3.
3.1.
3.2.
Кіріспе
Әрине, кәсіпорынның қалыпты жұмыс істеуі үшін белгілі бір құралдар мен көздердің болуы қажет. Өндіріс процесіне қатысатын ғимараттардан, құрылыстардан, машиналардан, жабдықтардан және басқа да еңбек құралдарынан тұратын Негізгі өндірістік қорлар компания қызметінің маңызды негізі болып табылады. Оларсыз өндірістің жүзеге асуы екіталай еді.
Негізгі қорларды ұтымды және үнемді пайдалану кәсіпорынның басты міндеті болып табылады.
Өндіріс процесінде негізгі қорлардың әр элементі, олардың физикалық және моральдық тозуы, негізгі құралдарды пайдалануға әсер ететін факторлар туралы нақты түсінікке ие бола отырып, өндіріс шығындарының төмендеуін және, әрине, еңбек өнімділігінің өсуін қамтамасыз ететін кәсіпорынның негізгі қорлары мен өндірістік қуаттарын пайдалану тиімділігін арттыратын әдістерді анықтауға болады.
ЖҰМЫС ТОЛЫҚ ӘДІСТЕМЕЛІК ТАЛАПҚА САЙ КЕЛМЕЙДІ! ЖҰМЫСТА КЕСТЕЛЕР МЕН СУРЕТТЕР ЖҮЙЕЛІ ТҮРДЕ ҚҰРЫЛМАҒАН! ЖҰМЫС КӨЛЕМДІ РЕФЕРАТ ТҮРІНДЕ ЖАЗЫЛҒАН! ЖҰМЫСТЫ ҚАЙТА ҚАРАҢЫЗ!
3
АБЗАЦ ҚАЙДА?!!!!!!!!!
1. Негізгі капиталдың құрамы мен құрылымы.
1.1. Негізгі капиталдың мәні мен түрлері.
Негізгі капитал (негізгі қор) деп материалдық өндіріс саласында, сонымен қатар өндірістік емес салада да ұзақ уақыт бойы, яғни бір жылдан артық уақыт пайдаланатын, өзінің бастапқы түрін, көлемін сақтай отырып, құнын шығарылған өнімге, орындалған жұмысқа, көрсетілген қызметке есептелген амортизациялық аударым мөлшері шегінде біртіндеп ауыстырып отыратын еңбек құралдарын айтады.
Барлық аталған негізгі өндірістік қор (НӨҚ) белсенді немесе енжарлы болып екіге бөлінуі мүмкін.
Белсенді бөлікке кәсіпорын мен саланың өндірістік қуатын, техникалық деңгейін белгілейтін, "өнімді жасайтын" негізгі қорлар жатады.
Енжарлы бөлігіне өндіріске жағдай жасайтын, бірақ тікелей "өнім өндіруші" болып табылмайтын негізгі қорлар жатады.
Өңдеу және өндіру өндірістеріндегі негізгі қорлар құрылымы әртүрлі. Егер біріншісінде машиналар мен құрал - жабдықтар үлесі басым болса, екіншісінде - құрылымдар үлесі жоғары болады.
Негізгі қорлар құрылымына өндірістің ұжымдануы, шоғырлануы және мамандануы да үлкен ықпал етеді. Шоғырлануы мен мамандануы, механикаландыру деңгейі неғұрлым жоғары болса, соғұрлым машиналар мен құрал - жабдықтардың үлес салмағы да жоғары болады.
Тәжірибеде негізгі қорлады есепке алып, талдауда натуралды және ақшалай т.рде бағалайды. Негізгі қорларды натуралды түрде есепке алу олардың техникалық жағдайын, кәсіпорынның өндірістік қуатын, жабдықтарды падалану дәрежесін анықтау және басқа да мақсаттар үшін қажет. Осы мақсатта жабдықтарды инвентаризациялау және паспорт жүргізу, оның шығарылғандығы және енгізілгендігі туралы есептер жүргізілуде.
Негізгі қорлады ақшалай немесе құндық бағалау негізгі қорладың жалпы көлемін, динамикасын, құрылымын, дайын өнімге аударылатын құн мөлшерін анықтау, сонымен бірге күрделі салымдардың экономикалық тиімділігін есептеу үшін қажет.
Негізгі қорладың бастапқы құны - бұл негізгі капиталды салуға, сатып алуға, әкеліп жеткізуге, орнатуға кеткен шығындардан,сондай - ақ сатып алу барысында төленген салық сомаларынан, құрылысты салу кезінде алынған несие үшін төленетін пайыз сомалары мен бұл құралды белгілі мақсатқа пайдалану үшін жұмысын қалпына келтіру жағдайына тікелей байланысты кез - келген шығындардың жиынтығы.
4???????????
Негізгі капиталдың ағымдағы құны - бұл негізгі қорлардың белгілі бір мерзімдегі нарықтық бағасы бойынша бағаланған құны.
Негізгі капиталдың қалпына келтіру құны ұдайы өндіріс жағдайында қызмет
жасап жатқан ұқсас негізгі капитал нысанның құнымен анықталады, яғни сәйкес негізгі капитал түрлері үшін осы күні анықталған нарықтық баға бойынша қайта бағалау жолымен табылады.
Негізгі капиталдың теңгерімдік құны - негізгі капиталдың бастапқы немесе ағымдағы құнынан жинақтал,ан амортизация мөлшерін алып тастағандағы қалған құн.
Негізгі капиталдың келісілген құны - бұл кез - келген екі жақтың, яғни негізгі капиталды сатушы мен алушының арасындағы келісілген құн болып табылады.
Негізгі капиталдың қалдық құны - негізгі капиталдың пайдалы қызмет мерзімі аяқталғаннан кейін оны бұзу, жоюдан алынған іске жарамды бөлшектерінің (материал, металл сынығы, отын және т.б. пайдалануға болатындарының) құнынан нысанды есептеген шығаруға байланысты жұмсалатын келешектегі (алдағы уақыттағы) шығындарды алып тастау арқылы анықталады.
Негізгі қорлар болмысы мен қозғалысын сипаттау үшін келесі деректер пайдаланылады:
a) есептік (жоспарлы) жылдың басы мен соңындағы негізгі қорлардың теңгерімдік құны. Негізгі қорлардың есептік (жоспарлы) жыл аяғындағы құны Ғ2 теңгерімдік әдісі бойынша жыл басындағы Ғ1 негізгі қорлар құны мен жыл ішінде істен шығуына (тозуына немесе басқа мекемелерге өткізуге байланысты) байланысты есептен шыққан негізгі қорды Ғ(шық) есептен шығарып тастап, осы кезең ішінде жаңадан енген қорлардың Ғ(жаңа) (қайта салу немесе басқа мекемелерден сатып алуға байланысты) құнын қосу арқылы анықталады, яғни:
Ғ2 = Ғ1 + Ғ(жаңа) - Ғ(шық)
ә) берілген кезең ішінде (жыл) жаңадан енген негізгі капиталдың құны
барлық түсу көздері арқылы, соның ішінде қорларды қосымша бағалау, жаңадан енген қорлар құны, сондай - ақ қорлар үшін төлем ретінде
алынған қордың құны, бұрын есептелмеген қорлар құны, айналым
қорынан негізгі қорларға өткізуден пайда болған қор құны, өзге
ұйымдардан тегін түскен қорлардың құны ескеріліп анықталады;
б) берілген кезең ішінде барлық қаржыландыру көзддері бойынша, банктік несиелер, басқа да құнды қағаз есебінен де, қайта салынған, дайындалған негізгі қорлар құны;
5
в) берілген кезең ішінде есептен шығарылған негізгі қорлардың құны, қорлар бағасын арзандату, сатылған және тегін берілген қорларды, негізгі қордан айналым қорына өткізуді қоса алғанда.
Берілген кезең ішінде негізгі өндірістік қор өсімі (дельта) Ғ - берілген жыл ішінде жаңадан енген Ғ(жаңа) және есептен шыққан Ғ(шық) негізгі қорлар құнның айырмасымен анықталады,яғни:
К2(Н)= Ғ(жаңа) - Ғ(шық)
Негізгі қордың өсімі, сонымен қатар, берілген жыл ішіндегі күрделі салымдардың жалпы көлемі К1 шыққан қорлардың Ғ1(шық) орнын толтыруға жұмсалған қаражат
сомасы мен берілген жылдың басы К1(Н) мен оның соңында К2(Н) аяқталмаған құрылыс нысандарының құнының арасындағы айырма түрінде анықталуы мүмкін, яғни:
(дельта) Ғ = К1 - Ғ1(шық) - (К2(Н) - К1(Н) )
Жыл ішінде негізгі қорларды қолданысқа енгізу Ғ(жаңа) көлемі (құрылыс -сметалық құнына сәйкес) келесі формуламен анықталады:
Ғ(жаңа) = К1(Н) + К - К2(Н)
Жоспарлы кезеңде қолданысқа енгізілетін негізгі қорлардың жалпы көлемін осы қорлардың жобалық (тұтыну) өсімімен (дельта) Ғ есептен шығатын қорлардың Ғ1(шық) орнын толтыру құнын қосу арқылы да анықтауға болады:
Ғ(жаңа) = (дельта) Ғ + Ғ1(шық)
Негізгі қорлардың өсім коэфициенті К((дельта)Ғ) негізгі қорлардың жаңарту есебінен олардың саны қаншалықты өскенін көрсетеді және ол келесі қатынаспен өрнектеледі:
К((дельта)Ғ) = (Ғ(жаңа) - Ғ(шық)) x 100 Ғ2
Мұнда Ғжаңа - берілген кезең ішінде жаңадан енгізілген қорлардың құны;
Ғшық - осы кезең ішінде есептен шығарылған қорлар құны;
Ғ2 - берілген кезең аяғындағы негізгі қорлардың құны.
Негізгі қорлардың шығу коэффициенті Кшық есептен шыққан негізгі қорлар құнының Ғшық берілген кезең басындағы қорлар құнына Ғ1 қатынасымен анықталады:
К(шық) = Ғ(шық) Ғ1
Негізгі қорлардың жаңару коэффициенті Кжаң қарастырылып отырған кезеңнің әр жыл ішінде (і = 1,2,3...n) жаңадан ендірілген қорлардың
6
(жоспарға сәйкес, немесе нақты мағынасы) жылдық көлемін Ғ1жаң сараптау кезеңінің аяғында қолданыстағы негізгі қорлар құнына Ғ2 бөлу арқылы анықталады:
К(жаң) = Ғжаң Ғ2
Негізгі өндірістік өорлар жиынтығын пайдалану деңгейін сипаттайтын неғұрлым жалпылама көрсеткіш - қорқайтарымы көрсеткіші, ол сала, кәсіпорын немесе нысанның негізгі өндірістік қорлардың бір теңгесіне өндірілген өнім λ(Ғ) деңгейін білдіреді.Бұл көрсеткіш белгілі бір кезеңде (жылда) ақшалай (немесе табиғи) шығарылған өнім көлемінің (тауарлық, жалпы) N(B) өатынасымен анықталады :
f = F N(B)
Өнімнің толық қорсыйымдылығы f(n) - өндірістік (негізгі және айнымалы) қорлардың орташа жылдық қосынды құнының НҚ белгілі бір кезең ішінде (жылда) ақшалай немесе табиғи түрде өндірілген жалпы тауарлық өнім көлеміне N(B) қатынасымен анықталады:
f (n) = НҚ N(B)
Қорқайтарымы - негізгі қорларды пайдалану тиімділігінің маңызды жалпылама көрсеткіші. Ол белгілі бір уақыт кезеңінде ақщалай өндірілген өнім көлемінің осы өнімді өндіруге қатысатын негізгі қорлардың орташа жылдық құнына қатынасымен анықталады:
КҚ = ӨК НҚ
Мұнда КҚ - қорқайтарымы;
ӨК - өндіріс көлемі;
НҚ - негізгі өндірістік қорлардың орташа жылдық құны.
Негізгі капитал (қорлар) - бұл ұзақ кезең бойына қызмет ететін материалдық-заттай құндылықтардың жиынтығы; олар өндіріске қызмет көрсете отырып өзінің табиғи-заттай нысанын сақтайды, өз құнының бір бөлігін жаңадан жасалған өнім мен көрсетілген қызметтерге көшіреді.
Негізгі қорлардың кеңейтілген қайта өндіріс процесіне қатысу сипатына байланысты олар өндірістік және өндірістік емес негізгі қорлар болып бөлінеді.
Негізгі қорлар - бұл еңбек құралдарына заттай айналған өндірістік қорлардың бөлігі, ұзақ кезең бойы өзінің натуралды формасын сақтайды, өнімге өз құнын бөлектеп ауыстырады және тек бірнеше өндірістік циклдарды жүргізгеннен кейін өтеледі.
Негізгі қорлар өзінің әлеуметтік мәніне қарай меншік объектісі болып
7
табылады және тұтынушылық құн, пайдалы заттар, сонымен қатар еңбекте тұрып қалған құн секілді натуралды түрде көрінеді.
Кәсіпорынның негізгі қорларына келесілер жатады: жылжымайтын мүлік (жер учаскілері, ғимараттар, құрылыстар және т.б. жылжуы мүмкін емес жермен байланысты объектілер), көлік құралдары, құрал-жабдықтар, өндірістік және шаруашылық инвентарь, арнайы инструменттер және басқа да құрал-жабдықтар (библиотекалық қор, музей құндылықтары, тірі әлем экспонаттары және т.б.).
Негізгі қорларды көптеген өндірістік циклдер ішінде пайдаланады, олар жәй тозады, қасиетін және қалпын сақтап өзінің құнын жаңа шыққан өнімге ауыстырады. Материалды активтер сатып алыну мақсатына байланысты негізгі қорлар есебінде, құрамында, тауарлы-материалдық қорларда немесе қаржылық инвестицияларда көрінеді, ал қайта сату мақсатымен сатып алынған болса - тауарлы материалдық қор құрамында; ұзақ уақыт бойы қаржы салу мақсатымен сатып алынған болса қаржылық инвестиция болып көрінеді. егізгі қорлар өндіріс процесіне қатысу сипатына байланысты төмендегілерге бөлінеді:
a)өндірістік - бұл өндіріс процесіне тікелей қатысатын немесе оған жағдай жасайтын негізгі қорлар. Оның құрамына өндірістік ғимараттар және құрылыстар, машиналар және құрал-жабдықтар, өлшейтін және бақылайтын құралдар және жабдықтар, лабораториялық құралдар, көлік құралдары, өндірістік және шаруашылық инвентарь, инструменттер, көпжылдық отырғызулар. Негізгі өндірістік қорларды пайдалануды сипаттайтын экономикалық жалпылығын көрсеткіш болып қорқайтарым табылады, ол натуралды немесе ақша өлшеміндегі негізгі қорлардың бірлігіне өнім өндірісін сипаттайды;
б)өндірістік емес - тұтынуға белгіленген негізгі қорлар. Олар өндіріс процесіне қатыспайды, кәсіпорын жұмысшыларының мәдени-тұрмыстық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін арналған.
Негізгі қорлар жасайтын функциясына және мақсатты белгілеуіне байланысты келесі түрлерге бөлінед:
I. Жер - субъектің меншік құқығымен сатып алыңған жер көлемі мен құны. Жерге деген меншік құқығы Жер учаскесіне меншік құқық актісі мен бекітілуі тиіс.Инвентарлы болып жер учаскісіне меншік құқығы актісі берілген әрбір жер саналады.
II. Ғимараттар - еңбекке жағдай жасау, халыққа әлеуметтік-мәдени қызмет көрсету, баспанап және материалды құндылықтарды сақтауға арналған архитектурлы-құрылыстық объектілер. Инверталы объект болып әрбір бөлек тұрған ғимарат саналады.
8
III. Құрылыстар - еңбек затын өзгертпейтін функцияларды орындау жолымен өндіріс процесін жүзеге асыру үшін арналған инженерлі құрылыстық объектілер (шахталар, мұнай және газ скважиналары, платиналар, эстакадалар, мосттар).
Интервалы болып әрбір бөлек тұрған құрылыс саналады.
IV. Таратқыш құрылғылар - электро, жылу және механикалық энергияны тасымалдауға арналған құрылғылар (электроөткізу линиялары, жылу желісі, құбырлар).
V. Машиналар және құрал - жабдықтар.Инвентарлы объектісі болып әрбір машина саналады,егер ол басқа бір объектінің бөлігі болмаса, өзінің құрамына кіретіндер құралдар, керек-жарақтар, қоршаулар, фундамент негізгі қорлардың бұл тобы 5-ке бөлінеді:
●Күш машиналары және құрал-жабдықтар - жылу және электроэнергияны шығаратын машиналар, генераторлар; әр түрлі энергияны механикалық энергияға айналдырылатын машина-двигательдері (тракторлар және өзі жүретін шассилер, бу двигательдері, турбиналар, іштен жану двигательдері).
●Күш машиналары және құрал-жабдықтар - еңбек өнімін шығару процесінде еңбек затына механикалық, теориялық және химиялық әсер етуге арналған машиналар, аппараттар және құрал-жабдықтар (токарлы станоктар, насостар, электромоторлары, экскаваторлар, грейдерлер).
●Өлшегіш және реттеуіш құралдар, жабдықтар және лабораториялық құралдар - бұл өндірістік процессті реттеу және өлшеу үшін арналған құрал-жабдықтар (дизаторлар, амперметрлер, микроскоптар, суөлшегіштер, монометрлер).
●Есептеуіш техника - бұл процестерді автоматтандыруға және жылдамдатуға арналған машиналар, құрал-жабдықтар (компьютерлер және т.б. есептеуіш құралдар).
●Басқа да машиналар және құрал-жабдықтар - машиналар, аппараттар және басқа да құрал-жабдықтар (телефон станцияларының, радиобуындарының құралдары).
VI. Көлік құралдары - адамдарды және жүктерді тасуға арналған жүру құралдары (автомобиль, теміржол, су транспорттарының қозғалу составы). Инвентарлы объектісі болып барлық оған қатысты құрал және жабдықтармен бірге бөлек объектілер табылады.
VII. Аспаптар (құралдар) - бұл механикаландырылған және механикаландырылмаған қол еңбек құралдары немесе металдарды, ағаштарды және т.б. өңдеуге арналған машинаға бекітілген жабдықтар (кесетін, соғатын, езетін, жұқартатын еңбек құралдары - электро дрельдер, электро вибраторлар және т.б.). Инвентарлы объектісі болып тек қана басқа инвентарлық объектінің құрамына кірмейтін құралдар жатады.
9
VIII. Өндірістік жабдықтар және құралдар (инвентарь) - өндірістік операцияларды жасауға немесе жеңілдетуге арналған құралдар - жұмысстолы, шкафтар және т.б.
IX. Шаруашылық инвентарь - конторлық және шаруашылық инвентарь (cтолдар, шкафтар және клемдер).
X. Көпжылдық отырғызулар мен өнім беретін мал - жасанды, көпжылдық оптырғызулар (жеміс-жидектер, жүзім ағаштары, көпжылдық гүл отырғызулары, роза плантациялары, тірі шарбақтар және т.б.).
XI. Жерді жақсарту үшін капитал шығындары (құрылыссыз) - шаруашылыққа пайдалану үшін жерді жақсарту шараларына инвентарлы сипаттағы шығындар (жер учаскелерін жоспарлау, алаңды тастардан тазарту және т.б.).
XII. Басқа да негізгі қорлар - библиотекалық қорлар, музей құндылықтары және т.б.
Негізгі қорлар пайдалануына байланысты қозғалыстағы, запастағы және тоқтатылғандар болып, тиістілігі бойынша - жеке меншіктегі және арендаға берілгендер болып бөлінеді.
Қозғалыстағы - эксплуатациядағы негізгі қорлар (жұмыстағы, жөндеудегі немесе тоқтаудағылар).
Запастағы негізгі қорларға запаста тұрған құрал-жабдықтар және көлік құралдары (складтағы резервте тұрғандар), эксплуатациядан шыққан негізгі қорларды ауыстыруға арналған.
Тоқтатылған негізгі қорлар кәсіпорынның немесе бөлек цехтардың уақытша эксплуатациясын тоқтатуын белгіленген тәртіппен құжатты хатталғандар.
Жеке меншіктегі сол кәсіпорынға тиесілі негізгі қорлар. Арендаға алынған басқа бір кәсіпорыннан (ұйымдардан) уақытша пайдалануға алынған негізгі қорлар.Негізгі өндірістік қорлардың түрлік құрылымы әр саладағы өнеркәсіп кәсіпорындарында бірдей емес. Мысалға, ғимараттардың негізгі қорлардың толық құны жеңіл тамақ өнеркәсібіндегі үлесі көбірек (44%), құрылыстар - жанар-жағармай өнеркәсібінде (17%), таратқыш құрылғылар - электроэнергетикада (32%), машина және құрал-жабдықтар машина құрастыратын кешенді кәсіпорындарында (45%).
10
1.2. Өндіріс процесіндегі негізгі капиталдың рөлі.
Өндірістік үдеріске қатысу сипатына қарай негізгі қорлар өндірістік және өндірістік емес болып бөлінеді.
Өндірістік негізгі капиталына өндіріс үдерісінде тікелей қатысатын нысандар жатады, олардың көмегімен өнімді әзірлеген кезде еңбек құралдарына (машина, құрал - жабдық, құрал - саймандар және т.б.) әсер ету жүзеге асады немесе өндірісті жүргізу үшін қажет материалдық жағдайын жасайды (ғимараттар, құрал - жабдықтар, өткізгіш қондырғылар.)
Өндірістік - шаруашылық қызметте пайдалану барысына қарай негізгі қорлар жұмыс істейтін, жұмыс істемейтін және сақтауда тұрған деп үш топқа бөлінеді.
Салалық құрылым өнеркәсіп бойынша негізгі қорлардың жиынтық баланстық құнындағы өнеркәсіп салалары бойынша негізгі қорлар құнының үлестік салмағымен сипатталады.
Өндірістік құрылым - негізгі қорлардың әр тобының немесе әр элементінің жалпы құнындағы үлестік салмағымен сипатталады.
Технологиялық құрылым - негізгі қорлардың нақты тобының ішіндегі әр түрінің үлесін көрсетеді.
Өспелі құрылым - негізгі қорлардың түрлі өспелі топтарының олардың жалпы құнындағы үлестік салмағымен сипатталады.
Негізгі капитал бұл шаруашылық жүргізуші субьектіге келешекте табыс табу мақсатында өндірістік қызмет үшін қажетті бастапқы капитал.
Бұл капитал кәсіпорынның мөлшерін және жай-күйін анықтайтын негізгі көсреткіш болып табылады. Ол құрылтайшылар құжаттарында қатысушылар салымдарының жиынтығы ретінде немесе акцияларға жүргізілген жазулар сомасына тең тіркелген сомаларда көрсетіледі. Капиталдың шамасы кәсіпорынның қызмет барысында тұрақты болады және кей жағдайларда ғана оның шамасы өзгеруі мүмкін. Капиталдың өзгеруі оның шамасын құрылтайшы құжаттарында қайта бекітуі және қайта тіркеу процедурасымен келістірілген. Капиталдың мөлшеріне өзгерту жөніндегі шешім заңдарда белгіленген тәртіп бойынша қабылданады.
Субьектінің капиталының жағдайы және қозғалысы жөнінде ақапараттарды жалпылау және есептеу үшін Негізгі капитал бөлімшесінің шоттары арналған. Ол мына шоттарды қамтиды: Қарапайым акциялар, Артықшылығы бар акциялар, Негізгі капиталға салымдар мен жарналар.
Құрылтайшылардың акционерлік қоғамның негізгі капиталына салымдары бойынша қарыздарын есептеу үшін Төленбеген капитал бөлімшесінің
11
Төленбеген капитал шоты арналған. Мұның дебеті бойынша оның құрылтайшылармен енгізілуге тиіс, капиталдың шамасы көсретіледі. Құрылтайшылардың салымдарының нақты түскен сомалары ақшалай қаражаттар болып көрсетіледі.
Шаруашылық жүргізуші субьектілер іс жүзіндегі қолданыстағы заңдарға және құрылтайшы құжаттарына сәйкес резервтік капитал құра алады. Заңмен белгіленген резервтік капитал есебі шаруашылық серіктестіктердің резервтік капиталының шамасы олардың құрылтайшы құжаттарында анықталады және белгіленген тәртіп бойынша анықталады және белгіленген тәртіп бойынша мемлекеттік тіркеуден өтуге тиіс. Осы құжаттарда есеп беру жылында табысты бөлу тәртібі анықталады, яғни табыстың резервтік капиталға жіберілуі мүмкін.
Шаруашылық серіктестіктер резервтік капитал құруға міндетті. Резервтік капиталдың құрылы ужәне пайдалану тәртібі жарғымен анықталады. Өндіріс көлемінің өсуі, инфляция және басқа себептерге байланысты жарғылық капиталдың көбеюі кезінде сәйкесінше резервтік капитал да көбеюі керек.
12
2. ЖШС, АҚ, компания негізіндегі негізгі капитал.
2.1. "Apple" компаниясының капитал мен айналым қорларына талдау.
Apple - бұл тек бизнесмендер мен талдаушыларды ғана емес, сонымен қатар қарапайым тұрғындарды да қызықтыратын жалғыз компания. Шынында да, күн сайын, жыл сайын рекордтарды бұзып, бүкіл елдерді сатып алуға болатын ақша таба алатын компаниялар пайда бола бермейді.Компанияның капиталы көптеген жылдар бойы тұрақты түрде өсіп,сондай ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz