Құқықтық мінез - құлықтың әлеуметтік құндылығы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Нұр-Cұлтан қаласының Білім басқармасы
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

Жобалық жұмыс

Білім беру саласында құқықтық жүріс тұрыс, құқық бұзушылық және заңдық жауапкершілік.Қазақстан мен шет елдердің заңнамаларын салыстырмалы түрде талдау

Жұмысты орындаған : Айткужина А.Г. 1 курс суденті
Жұмысты тексерген : Мырзатаев Н.Д доктор, доцент

Нұр - Сұлтан қаласы
05.12.2020 жыл

Кіріспе
Автор бұл жобада білім беру саласында құқықтық жүріс тұрыс, құқық бұзушылық және заңдық жауапкершілік жайында ой қозғайды. Құқықтық жүріс тұрыс, құқық бұзушылық және заңдық жауапкершілікке анықтама беріп , олардың ерекше белгілерін атап өтеді. Қазақстан мен шет елдердің заңнамаларын салыстырмалы түрде талдау жүргізеді. Салыстырмаалы ел ретінде Жапонияны алып қарастырады. Ол елдегі білім саласына қатысты қабылданған заңдарға тоқталады және бұл елдегі ұстазаға деген құрмет жайлы сөз қозғайды. Автор Қазақстан Республикасының білім саласындағы құқық бұзушылықтарды екі топқа бөліп қарастырады . Еліміздегі білім саласындағы құқық бұзушылық ішкі және сырқы деп бөледі. Ішкі мәселелерге оқу орындарындағы білім берушілер мен білім алушылардың арасындағы қарым - қатынастарды және білім беретін мекемелерді қажетті құралдармен қамтамасыз етілмеу туралы мәселерді жатқызады . Ал сыртқы мәселелерге автор білім алушылардың ата - аналары мен ұстаздар арасындағы түсініспеушіліктер жайлы және білім берушілерді өз еркінен тыс қоғамдық жұмыстармен айналысу жөнінде ой қозғайды . Осы мәселелерге қатысты мемлекет қабылдаған заңдар мен нормативтік актілердің маңызын ашып көрсетеді.
Ең алғашында автор құққа сай мінез құлық пен сай тәртіп белгілеріне тоқталып өтпек.Құқықтық мінез құлық дегеніміз не? Анықтама беріп өтейік және мәнісін ашуға тырысып көрейік.
Құқықтық мінез-құлық - адамның құқық нормаларына сәйкес мінез-құлқы.Құқықтық мінез - құлық әлеуметтік , экономикалық , саяси идеологиялық қоғамдық қатынастардың жай-күйіне ықпал етіп , дамуына әсер етеді. Құқықтық мінез-құлық негізігде жауакершілікті , мойындағы борышты , қоғамдық қажеттілікті сезінуден, қоғамдық мүддемен сабақтас жеке мүддеден туындайтын ниет жатады және ол адам санасы мен еркінің бақылауында болады . Ал құқыққа қарсы шығатын , жағымсыз мінез- құлыққа байлық құмарлық , пайдакүнемдік , өзімшілдік , зорлықшыл пиғыл сияқты теріс қылықтар жатады. Құқықтық тұрғыдан нақты тәртіпке келтірілген мінез-құлық қана құқықтық мінез құлық болып саналады , ал рұқсат етуші не тыйым салушы құқық нормаларында қарастырылмаған мінез-құлық құқықтық мінез - құлыққа жатпайды . Құқықтық мінез - құлық мемлекет тарапынан қадағаланып отырады. Жағымды , оң мінез - құлыққа құқықтық кепілдік беріледі , егер құқыққа қарсы келсе , жағымсыз , теріс мінез - құлық көрсетсе , онда адамға құқықтық жауапкершілік жүктеледі .Енді құқыққа сай жүріс тұрыс ұғымы дегеніміз не?
Құқықтық мінез - құлық құқыққа сай және құқыққа қайшы деп екі түрге бөлінеді. Олардың арасындағы ортақ белгі ретінде құқық сферасындағы ұқсас субьектілердің мінез- құлқы. Сонымен қатар олар кейбір сипаттары бойынша қарама - қайшы болып келеді . Біріншіден , егер құқыққа сай мінез- құлық қоғамдық қатынастарды нығайтса , ал құқыққа қарсы мінез - құлық әлеуметтік жүйені әлсіретеді , бұзады . Екіншіден , мінез - құлықтың психологиялық белгілері қарама- қайшы. Құқыққа сай мінез- құлық қоғам мүддесіне сай келетін , оған қайшы келмейтін өз міндетін саналы түрде түсіну , қоғамдық қажеттілік , жеке мүдделермен дәлелденеді.Құқыққа қайшы мінез - құлық көп жағдайларда байлық құмарлықпен , пайдакүнемдікпен , агрессивтік және эгоистік ұмтылумен сипаттталады. Үшіншіден , мінез - құлықтың заңды сипаты әр түрлі. Құқыққа сай мінез - құлық әдетте рұқсат етуші немесе міндеттеуші нормалармен қарастырылса , ал құқыққа қайшы мінез - құлыққа қайшы мінез - құлық тиім салушы нормалармен қарастырылған. Құқыққа сай мінез - құқық нормаларды сақтау немесе орындаумен бекітіліп нормативтік болады , ал құқыққа қайшы мінез - құлық тиім салушы немесе міндеттеуші нормаларды бұзып , нормаға қайшы болады. Төртіншіден , мінез - құлыққа мемлекеттің әсерінің әр түрлі болуы. Мемлекет құқыққа сай мінез - құлықты жан - жақты қорғап , кепілдік береді . Мемелекет кінәлі тұлғаның құқыққа қайшы мінез- құлқы мен әрекеті үшін жағымсыз салдар қарастырады . Құқыққа сай мінез - құлық деген не ?
Құқыққа сай мінез - құлық дегеніміз - бұл құқық нормаларында қарастырылған және заңды салдар ала жүретін , субъектілердің сласы мен еркінің бақылауында болатын , жеке немесе ұжымдық субъектілердің әлеуметтік мағынадағы мінез - құлық .
Құқықтық мінез - құлыққа көптеген зерттеушілер әр түрлі анықтамалар береді және сонымен қатар оның белгілерін де атап көрсекен екен . Автор сол берілген анықтамалардың ішінен , зерттеушілердің ерекшелеп көрсеткен келесі белгілерін бөліп қарастырды :
1. Құқықтық мінез - құлықтың әлеуметтік құндылығы. Құқықтық мінез - құлықтың негізгі мақтанышы оның шығармашылық бастауы болып табылады , оны жүзеге асыра отырып қоғамның дамуының тұрақтылығы қамтамасыз етіледі .
2. Әлеуметтік пайдалылығы . Әлеуметтік құндылыққа қарағанда , бұл белгі қоғам мен мемлекет үшін құқықтық мінез - құлық нәтижесінде пайда болатын салдармен сипатталады .
3. Құқықтық- мінез құлықтың қоғамға қажеттілігі . Құқықтық мінез - құлық гере ол тікелей құқық нормаларымен қарастырылса және қоғамның өнегелік мүмкіндігі мен мақсаттылығы туралы қөзқарастарымен қайшы келмесе қажетті сипатқа ие болады . Құқықтық мінез- құлық ұсынылған құқықты пайдалану барысында жеке тұлға басқа тұлғалардың мүдделерін немесе жалпы адамгершілік мақсаттарын есепке алмаса қажетті болмай қалады .
4. Мемлекет кепіл беріледі және қамтамасыз етіледі . Құқыққа сай мінез - құлық пайдалы және құнды әдлеуметтік мінез - құлық ретінде мемлекет тарапынан көмек алады. Кепілдену институты қазіргі таңда Қазақстанда құрылу сатысында тұрған конституциялық жауапкершіліктен де көрініс табады. Конституциялық жауапкершілік дегенде әдетте құқық субъектілерінің ( мемлкете , мемлкеттік билік, лауазымды тұлғалар ) конституциялық заңдардың нормаларының талаптарын сақтау міндеттері , ал егер дұрыс орындалмаса немесе конституциялық мідеттеме бұзылса - жағымсыз салдардың туындауы ( санкция ) деп түсіну қалыптасқан .
5. Құқық нормаларымен басқада заңи ұстанымдармен байланысы . Құқыққа сай мінез - құлықты қарастыра отырып А.С.Мордовец , ғылыми түсінік ретінде ол құқық нормаларының стимулдық ролінің мәнін едәуір көтереді , өйткені оның мазмұнында заңдылық талаптары көрініс тапты ма , норманың мақсаттары мен міндеттерге сәйкес келе ме деген сұрақтар талдауға мүмкіндік береді деп есептейді.
6. Көпшілік сипатта болуы . Құқықтық мінез- құлық , қоғамдыұ құқықтық сана тиісті даму деңгейінде болса , түрлі деформациялар мен ауытқуларға кез болмаса ғана көпшілік сипатқа ие болады . Құқыққа сай мінез- құлық бірінші кезекте тұрғындардың саналы бөлігін , басқаша айтақанда , заңды немесе құқықты сыйлайтындарды қамтиды.
7. Өзін - өзі реттеу .Құқықтыұ мінез - құлықтың нақ осы белгісі , оның көпшілік сипатын , күрделі психикалық процесстердің ішкі механизмін жібере отырып қамтамасыз етеді.В.В.Филатов , көпшілік жағдайда адамдар өздерінің мінез - құлқы құқық нормаларына қаншалықты сәйкес келетіні жөнінде көп ойланып жатпастан ақ құқыққа сай іс-әрекет жасай береді .Бұл заң мазмұны мінез - құлықтың қалыптасқан ережелеріне сәйкес келгенде ғана болатын жағдайлар , осыған сәйкес құқықтық нормалар адамдардың санасында орын алып , өзін-өзі реттеу тәртібімен автоматты түрде жұмыс жасайды деген пікір қосады . Өзін - өзі реттеу барлық салада көрініс табады .
8. Құқықтық мінез - құлықтың презумцияланғандағы.Құқық саласындағы азаматтар үшін тыйым салынбағанның барлығы рұқсат етілген қағидасы әрекет етеді. Аталған қағида негізінде құқыққа сай мінез-құлықтың құқық презумпциясыц қызмет етеді. Ол өз кезегінде , мінез - құлық басқаша белгіленбесе және дәлелденбесе құқыққа сай юолып есептеледі деп түсіндіпіледі.
9. Мотивация. Құқықтық мінез - құлық үшін қажеттілі шамалы , бастысы субъект заң шеңберінде әрекет етіп , әлеуметтік пайдалы нәтижеге жетсе болды деген пікірге жиі кездесіп отырамыз. Мұндай пікірдің жаны бар , алайда біз құқықтық мінез- құлықтың қажетті оң түрлері жөнінде сөйлесек , онда құқықтық мінез - құлықтың нәтижелі жақтарын ғана емес , сондай - ақ мотивациялық жақтарын да басшылыққа аламыз. Және құқыққы сай мінез - құлықтың әлеуметтік құндылығын анықтауға байланысты , қандай да бір қылықты мәні мотивпен анықталады.
10. Құқықтық мінез - құлықтың өнегелік құндылығы .Нормативтік мінез - құлықтың құқыққа сай өнегелік , діни түрлері арасындағы тығыз байланыс жөнінде айта кету керек. Құқықтық мінез - құлық тек мемлекеттік билікті сипаттағы ұстанымдарды ғана жүзеге асырып қоймай , сондай-ақ , жеке тұлғалардың өнегелік даму деңгейін , оның құқықтық орнатылымдарды қандай да болсын жағдайда сақтау қабілетін көрсетеді. Сонымен қатра , құқықтық нормалар да өздерінің негізінде өнегелік даму деңгейін , оның құқықтық орнатылымдарды қандай да болсын жағдайда сақтау қабілетін көрсетеді .Сонымен қатар , құқықтық нормалар да өздерінің негізінде өнегелік мазмұнға ие , демек оларды сақтау құқықтық тәртіпті нығайтады . Жеке тұлғалардың алдында өнегелік таңдау қажеттілігі туындап отырады . Құқықты жүзеге асыру , бірінші кезекте адамдардың құқыққа сай әрекеттерін талап етеді , ал бұл жағдайда құқықтық мінез - құлықтың өнегелік құндылығын бағалау қиынға соғады. Енді автор тақырыпта аталып өткен құқық бұзушылық және жауапкершілікке тоқталып өтпек.
Адамадар ғасырлар бойы қоғамда әділдік пен тыныстықты сақтап , золық - зобылықты болдырмау жолдарын іздеп , сонымен күресіп келеді . Құқық бұзушылықты болдырмау мен алдын алу жолдарын іздестіру қазіргі таңда өзекті мәселе екені - күмәнсіз . Құқық бұзушылық әрқашан болған. Сондықтан француз социологы Эмиль Дюркгейммен келіспеуге болмайды, ол қылмыс кез келген салауатты қоғамның элементі болып табылады деп санады. Осыған орай, бір де бір қоғам қылмысты мүлдем жоя алмайды. Олар болған, бар және әрқашан болады.
Нақ сондықтан құқық бұзушылықпен күресудің жаңа теориялық тұжырымдамаларын үнемі тұжырымдау, жаңа әдістер мен рәсімдерді құрастыру қажет. Қылмыс, басқа әлеуметтік құбылыс ретінде үнемі дамып, жаңа түрге ие болады.

Осы санкциялар өз беттерінше емес, құқық қолдану қызметі процесінде жүзеге асырылады. Оны жүзеге асыру барысында құзыретті органдар құқық бұзушылық жөнінде істерді қарастырып, шешім қабылдайды. Ізденімді қолдану, құқық бұзушылық жөніндегі істі қозғау негізі жасалған істе құқық бұзушылық құрамының болуы болып табылады. Сондықтан құқық қолдану қызметін жүзеге асыру құқық бұзушылық ұғымын терең білмейінше мүмкін емес. Қажетті білім құқық бұзушылықты дұрыс біліктілеуге, іс бойынша заңды шешімдер қабылдауға, заңдылықты сақтауды қамтамасыз етуге, азаматтардың құқықтары мен мүдделерін қорғауға көмектеседі.

Құқық бұзушылықтың ең жалпы түрі қоғамға зиян келтіретін және заңға сәйкес жазаланатын қоғамға қарсы әрекет ретінде сипатталуы мүмкін.

Құқық бұзушылықтың бәрі түгелдей табиғат пен заттардың күш әрекеттері емес, жануарлардың әрекеті емес, адамдардың іс-әрекеттері болып табылады. Адамның ойлары мен сезімдері құқық бұзушылық болып саналмайды.

Құқыққа қарсы жасалатын іс-әрекеттердің алуан түрлі себептеріне, жағдайларына, субъектілері мен сипатына қарамастан олардың бәрінде, құқық бұзушылық сияқты әлеуметтік құбылысқа жатқызуға мүмкіндік беретін ортақ белгілер бар.

Сонымен, құқық бұзушылық деген не?

Құқық бұзушылық - бұл әрекетке қабілетті тұлғаның құқық нормаларының ұйғарымдарына қайшы келетін, басқа тұлғаларға залал келтіретін және заң жүзінде жауапкершілікке тартылуыға әкеліп соғатын қылмысты әрекеті.

Қылмыс бұзушылық оны құқықтық емес мінез-құлық қағидаларын (адамгершілік нормалары, қоғамдық ұйымдардың нормалары) бұзудан өзгешелейтін қатаң белгіленген белгілермен сипатталады.

Құқық бұзушылық - бұл адамның әрекет етунен немесе әрекетсіздігінен байқалатын қылық. Құқық бұзушылыққа ой, сезім, ниет жатпайды, себебі олар адамның қылығының белгілі бір актісінде байқалмайынша, құқықпен реттелмейді. Егер адам құқық нормаларында қарастырылған белгілі бір әрекетті жасау керек болып, бірақ жасамаса (мысалы, өміріне қауіп төніп тұрған адамға көмек көрсетпегенде), онда бұл әрекетсіздік болып табылады .

Әрбір құқық бұзушылық қоғамдық, мемлекеттік немесе жеке бастың мүдделеріне залал келтіреді, қоғамға зиянды нәтижелерге алып келеді. Зиян - материалдық және моральдық, өлшеулі және өлшеусіз, физикалық және рухани, маңызды және маңызды емес, қалпына келтірілетін және қалпына келтірілмейтін болады. Осылайша, қоғамдық қауіпсіздік құқық бұзушылық белгісі ретінде құқық бұзушылық жасау нәтижесінде жеке тұлғаның, қоғамның немесе мемлекеттің мүддесіне зиян келтіреді.

Жазаланушылықты құқық бұзушылық белгісіне жатқызуға да болады, сондықтан кез келген құқық бұзушылықты жасағаны үшін заңды жауапкершілік қарастырылуы керек.

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, келесі қорытындыға келуге болады:

Құқық бұзушылық - қоғамдық қауіпті (зиянды) сипаты бар, өз істеріне өз бетінше жауап беруге қабілетті тұлға жасаған кінәлі құқыққа қайшы іс-әрекет.

Барлық құқық бұзушылықты екі топқа бөлу қабылданған - қылмыс және теріс қылық. Оларды бөлудің басты критерийлері, біріншіден, қоғамдық зияндылықтың сипаты мен дәрежесі, екіншіден, субъективті фактор, бұл шешуші шамада құқыққа қайшылық ретінде сол немесе басқа іс-әрекетті мойындауға әсер етеді. Қоғамдық зияндылықтың сипаты мен дәрежесі нысан құндылығымен, құқыққа қайшы қастандықпен, жағдаймен, уақытпен, (зорлық немесе зорлық емес) тәсілдермен, өлшеммен және келтірілетін зиян сипатымен және т.б. анықталады.

Теріс қылықтар - бұл, қылмыстармен салыстырғанда қоғамдық қауіптің аз дәрежесімен сипатталатын құқық бұзушылық, ол қоғамдағы құқықтық тәртіптің жеке жақтарына қастандық жасайды. Теріс қылықты құқық салаларында қолданарлық түрде, сондай-ақ олар теріс қылық енгізетін қарым-қатынас түрлері бойынша және солар үшін қолданылатын жаза түрлеріне қарай топтауға болады.

Тәртіптік теріс қылық - қызметтік қарым-қатынастар аумағында жасалатын құқық бұзушылық және ол ең алдымен қызмет бойынша бағынушылық қатынастың тәртібін бұзады. Тәртіптік теріс қылық адамдардың (жұмысшылардың, қызметкерлердің, оқушылардың және т.б.) белгілі ұжымдарының қызмет тәртібіне қастандық жасайды, ол еңбек, қызмет немесе оқу тәртібін әлсіретеді де, тәртіптік теріс қылықты тудырады. Сонымен, мысалы, Еңбек туралы заңдар кодексі ескерту, сөгіс, белгілі бір мерзімге төмен жалақылы жұмысқа ауыстыру немесе төменгі лауазымға түсіру, жұмыстан босату сияқты тәртіптік жазалар қарастырылған. Тәртіптік жазаларды кәсіпорын, мекеме, ұйым теріс қылық шыққан күннен бастап бір айдан кеш қалмай және оны жасаған күннен бастап алты айдан кеш қалмай салады. Тәртіптік жазаның мерзімі - бір жыл.

Әкімшілік құқық бұзушылық (теріс қылық) - заң бойынша бекітілген қоғамдық тәртіпке, мемлекет органдарының атқару және орналастыру қызметі саласындағы қарым-қатынасқа қастандық жасайтын, қызметтік міндеттерді жүзеге асырумен байланысты емес құқық бұзушылық . Әкімшілік теріс қылықтар, мысалы, өртке қарсы қауіпсіздік ережелерін, мемлекеттік немесе жекеше кәсіпорындарда санитарлық гигиенаны бұзу болып табылады. Әкімшілік делиттер, қоғамдық зияндылық немесе қауіп белгілеріне ие бола отырып, зияндылығының аз дәрежелілігімен қылмыстан айтарлықтай айырмасы болады.

Әкімшілік құқық бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілік заңмен қарастырылады. Бұл ең алдымен, айыппұл, арнайы құқығынан айыру (мысалы, көлік құралдарын басқару құқығы), түзету жұмыстары (екі айға дейін), әкімшілік тұтқындау (15 тәулікке дейін) және т.б. Жаза құқық бұзушылық жасаған күннен бастап екі айдан кеш қалдырмай қолданылуы керек.

Әкімшілік жаза түрлері әкімшілік құқық бұзушылық істерін олар жөнінде істер бойынша өндіріс қарастыратын өкілетті органдар, сондай-ақ, әкімшілік жаза қолдану туралы қаулыларды орындау тәртібі әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодекспен анықталған.

Азаматтық теріс қылықтар (деликттер) - мүліктік және сондай-ақ мүліктік емес аймақта жасалатын құқық бұзушылық, ол адам үшін рухани құндылық болып табылады. Азаматтық құқық бұзушылық - ұйымдарға және жеке азаматтарға келісім бойынша міндеттерін орындамаудан, азаматтың ар-намысы мен қадір-қасиетіне нұқсан келтіретін мәліметтер таратудан тұратын мүліктік зиян келтірумен бейнеленеді. Азаматтық құқық бұзушылық, зиянның орнын толтыру, бұзылған құқықты мәжбүрлеп қалпына келтіру немесе орындалмаған міндетін атқару сияқты санкцияларды қолдануға алып келеді [3].

Еңбек құқығын бұзу (еңбек туралы заңды бұзу) - еңбек міндеттерін бұзудан, орындамаудан тұратын және еңбек туралы заңның нормаларында болатын санкциялармен тыйым салынған еңбек құқығы субъектісінің құқыққа қайшы айыпты іс-әрекеті.

Іс жүргізудегі құқық бұзушылық азаматтардың немесе мемлекеттік органдардың әділ сот мүдделерін немесе құқық бұзушы құқықтық қатынаста тұрған жақтың іс жүргізу құқығын бұзушылығына байланысты. Бұл объективті түрде, соттың қолдау хатты қанағаттандырудан бас тартуы, бекітілген пішінге сәйкес келмейтін ізденім өтінішін қабылдау сияқты қорғау шараларын қолдануға және т.б. алып келетін құқықтық әрекет емес.

Халықаралық құқық бұзушылық (деликт) - халықаралық құқық нормаларына немесе жеке басының міндеттемелеріне қайшы келетін әрекет немесе басқа субъектіге, халықаралық құқық субъектілерінің тобына немесе барлық халықаралық қауымдастыққа залал келтіретін халықаралық құқық субъектісінің әрекетсіздігі. Халықаралық деликтіге - дипломатиялық өкілдерге қатысты құқыққа қайшы әрекеттердің жолын кесу жөнінде шаралар қолданбау, сауда міндеттемелерін бұзу және т.б. жатады.

Құқық бұзушылықтың ерекше түрі - құқыққа қайшы жағдай туғызу - өз бетімен орналасу немесе құрылыс орнату, бөгде адамның мүлкін ұстау, заңға қайшы мәміле жасасу, заңсыз акт шығару, азаматтардың құқықтарын немесе оларға жүктелетін заңмен қарастырылмаған міндеттерді бұзу және т.б. болып табылады. Осындай құқық бұзушылықтарды қалпына келтіру санкциялар құқығын қолдануға алып келеді.

Құқықтық норманың санкциясы деп, құқық бұзушылық жағдайында қолданылатын және оның қорытынды құқықтық бағасы енетін мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын нормативтік анықтауды атаймыз. Барлық санкциялардың ортақ мақсаты - құқықтық тәртіпті қорғау, құқық бұзушылықтың алдын алу және жолын кесу. Мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолдану кезінде бұл мақсатқа екі негізгі тәсілдермен қол жеткізіледі:
1) бұзылған құқықтарды қалпына келтіру;
2) жеке тұлғаға әрекет ету және құқық бұзушының оны түзету, қайта тәрбиелеу, осындай құқық бұзушылықтың алдын алу мақсатындағы құқықтық статусы.

Санкциялар - құқықты қалпына келтіру (міндеттерін мәжбүрлеу арқылы орындауға, бұзылған құқықтарын қалпына келтіруге бағытталған) және айыппұл салушы, жазалаушы (құқық бұзушының кейбір құқықтарын шектеуді, оған арнайы міндеттер жүктеу немесе ресми түрде бетіне басуды қарастыратын) болып бөлінеді.

Құқық бұзушылықтың ең қауіпті түрі - қылмыс болып саналады. Қылмыстар дегеніміз - қоғамдық қауіпті, қылмыстық заңдармен тыйым салынған, адамгершілік тұрғыдан сотталатын, айыпты деп табылған, жазаланатын, мемлекеттік конституциялық құрылысына, оның саяси және экономикалық жүйесіне, азаматтардың құқықтары мен бостандық меншігінің бекітілген түрлеріне қастандық келтіретін немесе құқықтық тәртіпті бұзатын, сондай-ақ, мемлекеттің, қоғамдық ұйымдар мен жеке тұлғалардың заңмен қорғалатын мүдделеріне зиян келтіретін іс-әрекеттер. Қылмыстық әділ соттың мақсаты қоғамды тұтастай қорғау болып табылады. Сондықтан, қылмыстық сотқа жататын кез келген іс-әрекет қоғамдық қауіпті деп саналады.

Қылмыстың теріс қылықтардан айырмасы - қоғамдық қаупінің жоғарғы дәрежесі және жеке тұлғаға, мемлекетке, қоғамға анағұрлым ауыр зиян келтіреді. Қылмыстар мемлекеттік және қоғамдық құрылыстың негіздеріне, азаматтардың жекеменшігіне, жеке басына және құқығына, қарулы күштер қауіпсіздігіне қастандық жасайды, әрі қылмыстық жаза шараларын қолдануға алып келеді. Қылмыстық жаза қылмыс жасағаны үшін ғана емес, қылмыстық қастандығы, соған дайындалғаны, бірге қатысқаны, ал кейбір құрамдар бойынша - қылмысты жасырғаны және ол туралы хабарламағаны үшін де қолданылады. Тек сот қана, бекітілген іс жүргізу тәртібімен, қылмыс жасағаны бойынша айыпты деп санап, жаза белгілей алады.

Заң жүзіндегі жауапкершілік - субъект құқығын бұзған және жеке, мүліктік немесе ұйымдық сипаттағы шектеулер мен айыруға ұшыраған кінәліні мемлекеттік айыптау болып табылатын құқықтық норма санкциясымен көзделген мемлекеттік мәжбүрлеу шарасы .

Заң жүзіндегі жауапкершілік заңдылық принципіне, сондай-ақ, гуманизмге, әділдік пен демократизмге негізделген. Бұл нақты түрде келесі: заң жүзіндегі жауапкершілік құқық бұзушылық құрамы болған жағдайда ғана мүмкін болуымен көрінеді. Құқық нормасы бұзылған жағдайда заң жүзіндегі жауапкершілік міндетті түрде тууы керек. Заң жүзіндегі жауапкершіліктің түрі мен шегін бұзылған құқық нормасында мемлекет айқын анықтайды.

Заң жүзіндегі жауапкершілік әрқашан қатаң түрде жеке басқа жүктеледі. Заң жүзіндегі жауапкершілікті жүктеу кезінде ерекше іс жүзіндегі тәртіпті сақтау және қолдану қажет.

Заң жүзіндегі жауапкершілік құқық бұзушыны жазалау үшін салынады. Қылмыстық ісі үшін сазайын тарту және айыбын өтеу идеясы заң жүзіндегі жауапкершілікті тек шектік әмбебап түрде жүктеу кезінде ғана болады: санкция көлемі (бас бостандығынан айыру немесе айыппұл, болмаса түзету жұмыстары, әйтпесе айып төлеу) қылмыстық істің ауырлығына байланысты.

Заң жүзіндегі жауапкершіліктің мақсаты - құқық бұзушыны қайта тәрбиелеу (келешекте құқық бұзушылық жасаудың алдын алу). Бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын өтеп немесе залалдың орнын толтырып немесе сөгіс алғаннан кейін айыпкер азаматтастарының қатарында қалады да, одан әрі өмір сүріп, жұмыс істеуін жалғастырады.

Заң жүзіндегі жауапкершілікті қолдану қоршаған адамдарға, олардың тарапынан құқыққа қайшы іс-әрекеттерді жасаудың алдын алу үшін насихаттаумен жүзеге асырылады. Кері жағдайда, олар сол бір жағымсыз нәтижеге ұрынуда немесе құқық бұзушы өтеген жеке басының игіліктерінен айырылудан басқа амалы болмайды.

Заң жүзіндегі жауапкершіліктің негіздемесі - құқық бұзушылық болып табылады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.