Мектеп алды даярлықта жазу дағдыларына машықтанудың кезеңдері
ҚAЗAҚСТAН РЕСПУБЛИКAСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х ДУЛAТИ AТЫНДAҒЫ ТAРAЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
Ұстaз институты
Мектепке дейінгі және бaстaуыш білім беру беру кaфедрaсы
К У Р С Т Ы Қ Ж Ұ М Ы С
Пәні: Лaтын әліпбиі негізінде сaуaт aшуғa оқыту әдістемесі
Тaқырыбы: Мектеп алды даярлықта жазу дағдыларына машықтанудың кезеңдері
Білімгер: Баймұрат Береке Талғатқызы Дов 17-1 _____________________
қолы
Жетекші: ф.ғ.к., доцент Есеновa Нaримa Борибaевнa
Қорғaуғa жіберілді: _____ ______2020ж. _________________________
қолы
Жұмыс қорғaлды:_____ ______2020ж. бaғaсымен _____________________
қолы
Комиссия мүшелері:__________________________ _ _____________________
Aты жөні қолы
___________________________ _____________________
Aты жөні қолы
ТAРAЗ 2020
ҚAЗAҚСТAН РЕСПУБЛИКAСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х Дулaти aтындaғы Тaрaз өңірлік университеті
Ұстaз институты
Мектепке дейінгі және бaстaуыш білім беру кaфедрaсы
ТAПСЫРМA ҚAҒAЗЫ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Баймұрат Береке Талғатқызы Дов 17-1 тобының білімгерінің курстық жұмысынa
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Пән: Лaтын әліпбиі негізінде сaуaт aшуғa оқыту әдістемесі
Тaқырыбы: Мектеп алды даярлықта жазу дағдыларына машықтанудың кезеңдері.
Орындaлу кестесі
Мектеп алды даярлықта жазу дағдыларына машықтанудың кезеңдері
Көлемі
Орындaлу тәртібі
Кіріспе
5%
1. Мектепалды даярлықтың сапасын бағалау және балалар шығармашылығын дамыту
15%
1.1. Жазудың графикалық дағдысын қалыптастырудағы ерекшеліктері
15%
2. Мектеп алды даярлықта жазу дағдыларына машықтанудың кезеңдері
15%
2.1. Білім алушылардың жазу дағдыларын жетілдіру
15%
2.2. Білім алушылардың орфографиялық дағдыларын қалыптастыру
15%
Қорытынды
10%
Жұмысты безендендіру
5%
Пaйдaлaнылғaн әдебиеттер тізімі
5%
Қорғaлды
100%
Тaпсырмa кaфедрa отырысындa _____ 2020 жылы № __хaтaмaсымен
Жетекші: Жетекші: ф.ғ.к., доцент Есеновa Нaримa Борибaевнa ___________
қолы
Тaпсырмa орындaлуғa қaбылдaнды _____________2020ж. ________
қолы
МAЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1. Мектепалды даярлықтың сапасын бағалау және балалар шығармашылығын дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.1 Жазудың графикалық дағдысын қалыптастырудағы ерекшеліктері ... ... ...9
2. Мектеп алды даярлықта жазу дағдыларына машықтанудың кезеңдері ... ..142.1. Білім алушылардың жазу дағдыларын жетілдіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 162.2. Білім алушылардың орфографиялық дағдыларын қалыптастыру ... ... ...19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Пaйдaлaнғaн Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі. Тіл - бұл адамдық белгісінің зоры, адам жұмсайтын құралдардың бірі. Бұл әлемдегі адамдар қандай жағдайда тілін жоғалтып, сөйлеуде қалуы мүмкін?! Егер осы күнгі адамдар жазудан айырылып, жаза алмаса, онда олардың жағдайы тілін жоғалтудан оңай болмас еді. Егер біз тілде сөйлейтін болсақ, онда жазуды еске түсіре аламыз. Жазу мәселесі бүгінде қандай деңгейде? Оқушыларды көркем жазуға, сауатты жазуға қаншалықты дайындаймыз? Міне, осындай сұрақтарға жауап іздейік.
Балаларға білім берудің бірінші кезеңі-бастауыш мектеп, баспалдақта Барлық істің басталуы. Мектеп табалдырығын жаңа ғана ашқан балалар оқу және жазу дағдыларын үйретті, әрине, бұл бастауыш сыныптар. Ал мектептегі оқу процесі сауаттылықтан басталады. Сондықтан ол балаға ана тілін үйретуде ерекше орын алады. Сауатты жазуды оқыту бойынша жұмыс грамматикаға сүйенеді. Олай болса, сол немесе басқа жазу ережесінің негізінде жатқан грамматикалық құбылыстарды сапалы түсіну керек, содан кейін қорытынды жасау керек.
Дұрыс жазуды үйрену үшін сөздерді құрамы, буындары бойынша ажырату әріптерді қалдырмауға, әріптерді алмастырмауға, оларды алмастырмауға көмектеседі. Жазу, таза жазу, дұрыс жазу, сауатты жазу - кез-келген тілдің басты ұстанымы. Құзыретті әріптың алғышарттары бастапқы кезеңде белгіленеді. Сондықтан баланың оқу және жазу дағдыларын қалыптастыру мақсатында жүргізілетін жұмыс жүйелі түрде жүргізілуі керек. "Әдемі жазу-сұлулықтың белгісі" біз мұғалімдер көбінесе оқуға, сөйлеу дағдыларына көп көңіл бөлеміз және каллиграфиялық дағдыларға мән бермейміз. "Бәсекеге қабілетті дамыған мемлекет болу үшін біз сауатты ел болуымыз керек. Қазіргі әлем тек жаппай сауаттылыққа ие бола бастаған кезде. Сондай-ақ балаларымыздың, жалпы бүкіл өскелең ұрпақтың функционалдық сауаттылығына үлкен назар аудару қажет. Бұл біздің балаларымыздың қазіргі заманға бейімделуі үшін өте маңызды".
"Сауаттылық" пәнінен бастап мектепте оқу процесін жүргізу өте маңызды және күрделі жұмыс болып табылады. Өйткені, сауаттылықты оқыту кезеңінде оқушылар дыбыстың әріптік белгіленуін (фонетикалық - графикалық жазуды) үйреніп қана қоймай, сонымен қатар каллиграфиялық талаптарға сәйкес жазуды үйренеді. Демек, сауаттылықтың міндеті-әріп жазуды үйрету емес, оның әр элементін дұрыс сақтау, дәптерге қалай жазу керек болса, солай жазу емес, оң жаққа біркелкі көлбеу жазу, таза, анық жазуды үйрету. Осы талаптарды орындау негізінде көркем жазу (каллиграфия) дағдылары қалыптасады.
Зерттеу пәні: Мектеп алды даярлықтағы жазудың кезеңдері
Зерттеу мaқсaты: Мектеп алды даярлықта балаларға қолды жазуға дайындауға және мектепте каллиграфияның негізгі дағдыларын игеру үшін белгілі бір графикалық дағдыларына машықтанудың кезеңдерін айқынау.
Зерттеудің міндеттері:
-осы тақырып бойынша материалды зерттеу;
- қорытынды жасау және алған білімдерін іс жүзінде қорытындылау;
Құрылымы: курстық жұмыс кіріспе, қорытынды, екі тaрaудaн тұрaды. Жұмыс соңындa әдебиет тізімі берілген.
1. Мектепалды даярлықтың сапасын бағалау және балалар шығармашылығын дамыту
Тәуелсіз Қазақстанның білім беру туралы Заңына сәйкес мектепке дейінгі баланың жеке басын тәрбиелеудегі білім берудің жаңа ұлттық моделі бойынша педагогикалық дамудың қалыптасқан әлеуметтік бағыттарын түбегейлі өзгерту қажет. Осы жастағы балаларда адамға тән жақсы, адамгершілік қасиеттерді сәтті қалыптастыру арқылы мектепке дайындық мектепке дейінгі мекемелердің негізгі міндеті болып табылады. Бала алғаш рет мектеп табалдырығын аттап, білім алуға баса назар аударды - бұл оның өмірдегі дамуының негізгі кезеңі. Осы кезеңнен бастап баланың мінезі мен жеке ерекшеліктері қалыптаса бастайды.
Мектепалды даярлық тобының тәрбиешісі мен психологы, мектепалды топ балаларының мінез-құлқы мен ерекшеліктерінің ерекшеліктерін, олардың денсаулығы мен даярлығының сапасын бағалау өлшемдерін білетін, медицинадан хабар алған және әртістік шеберлігі мықты педагог болуы тиіс. Ол:
-Сабақты жаңаша жүргізе білу
- Мұғалімнің жүрегіне жылу қаланған
- Ойын барысында балалардың түрлі шығармашылық қабілеттерін тани алады
- Оқушыларды оқу іс - әрекетіне қызығушылық пен белсенділікке тәрбиелеу
- Баланың отбасылық және қоғамдық қатынастарын тиімді ұйымдастыруда ата-ана қызметінің мәселелерін нақты шеше алатын педагог болу.
Балалардың денсаулығына қамқорлық жасау - мектеп жағдайындағы мектепалды даярлық сапасын бағалау үшін біз баланың жан-жақты жағдайын келесі критерийлерге бөлдік. Психологтар мен мұғалімдер осы кезеңдегі дайындықты жалпы және арнайы деп бөледі, сондықтан балабақшада жалпы және арнайы дайындық жүргізіледі.
Жалпы дайындық - бұл психологиялық, моральдық және физикалық дайындық. Моральдық дайындық пен ерік-жігердің дайындығы бір-бірімен тығыз байланысты. Әр баланың өз мінезі бар, басқасынан өзгеше, сондықтан ол өз әрекетін, әрекетін басқаруды үйренуі керек. Тек мектепке барған кезде ол тез арада ортақ тіл табады.
Психологиялық дайындық - бұл таным процестерінің дамуымен байланысты. Балалар өз бетінше жұмыс істеуге әлі дайын емес, олардың назары тұрақсыз, олар тез шаршайды. Мектепке барған кезде мұғалім барлық ерекшеліктерді ескереді және дайындық кезеңінде техниканы жалғастыра отырып, осындай таным процесін дамытады.
Дене шынықтыру - мықты денсаулық, төзімділік балалардың тәуелсіздік, еңбекқорлық, жинақылық сияқты қасиеттерге ие болуы үшін ата-аналардың көмегімен жұмысты бекіту қажет.
Әлеуметтік дайындық - оқуға үйрету (өз бетінше тапсырманы орындау) басталған жұмысты орындаудағы қиындықтарды жеңу, өзін-өзі бақылау:
Жаңа ортаға үйрену.
а) құрдастарымен ұрыспаңыз, ренішсіз тіл табысыңыз
б) ересектермен тіл табысу
Баланы мектепке дайындау балабақша мен мектептің әдістері мен әдістерін біріктіру арқылы жүзеге асырылуы мүмкін, бірақ оларға қойылатын талаптар, мысалы, міндеттеме, дәйектілік, ойын техникасын қолдану, бір-біріне дәйекті жауап беру бірдей болуы керек.
Арнайы дайындық-мектепке баратын балалар санауды, әріптерді тануды үйреніп қана қоймай, сонымен қатар қоршаған орта туралы толық түсінікке ие болуы керек. Сонымен бірге танымдық процестерді дамыту қажет (есте сақтау, зейін, қиял, қабылдау).
Оқушының мәдениетін, мінез-құлқын қалыптастырудың мақсаты баланың мектеп табалдырығының алдындағы психологиялық климатты зерттеу, тәрбие жұмысына, яғни мектепке дайындығын анықтау болып табылады. Оқуға дайындығын дамыту мүмкіндігі мен дәрежесін анықтау мақсатында баланың мектепке психологиялық дайындығын зерделеу, тексеру мақсатында жүргізіледі. Зерттеу жұмысын балалармен немесе топпен жеке жүргізуге болады.
Баланың ойлауы мен сөйлеуінің дамуы саусақтардың кішкентай бұлшықеттерімен, қол қимылдарын үйлестірумен тығыз байланысты екенін атап өткен жөн. Жақсы сурет салатын және әдемі сурет салатын балалар сөйлеу және ауызша - логикалық дамудың жоғары деңгейіне ие екендігі белгілі. Баланың саусақтарының ұсақ бұлшықеттерін дамыту үшін әртүрлі жаттығуларды қолдануға болады,мысалы,саусақтарыңызбен әртүрлі заттарды жинау,әртүрлі мөлшердегі штепсельдер мен бұрандаларды бұрау,илеу,желімдеу, сурет салу, нүктелі сызу.Атаусыз жаттығулардың арасында қарындашпен және нүктелі сызықпен сурет салудың маңызы зор.Біздің кітапта осындай тапсырмалар бар.Оларды орындай отырып, нәресте қол қимылдары мен саусақтардың ұсақ бұлшықеттерін үйлестіруді дамытып қана қоймайды,сонымен қатар ерікті зейінді,есте сақтауды, көру мен ойлауды дамытады, қағазға назар аударады және өз әрекеттерін басқаруды үйренеді, үйрену қажымай-талмай жұмыс істеу орындалуын алдына қойған міндеттерді арттырады, ынтасын, талап қоя білу.Қоршаған орта құбылыстары,заттар туралы түсінік тереңдей түседі, өзіндік қабілеттерге қабілеттілік сезіледі.
Бала тапсырманы орындау кезінде өз тәжірибесін қолдана отырып, суреттерді мұқият қарап, суретті толықтырады.Ол жағдайларды біріктіреді және өз үлесін қосады. Нәтижесінде оның ішкі ұстанымы, ол негіздей алатын пікірі пайда болады. Бұл жағдайда ересектердің міндеті-баланың сөйлеуін үзбеу, оны асықпау және оған өз іс-әрекеттерін бағалау. Баланың шығармашылық белсенділігін сақтаңыз және тіпті кішігірім жетістіктерді ескеріңіз. Әр сабақтан кейін балаға парақтың соңындағы жолақ қажетті түске ауысады. Таңдалған түс бойынша сол кездегі эмоционалды-психикалық жағдайды бағалауға болады. Бұл сіздің балаңызбен сөйлесуге дұрыс бағыт береді. Кітап - дәптер бақылау тапсырмаларына құрылған. Бала өз жұмысын ересектердің көмегінсіз өз бетінше бағалайды. Егер олар жұмыс өте жақсы жасалған деп санаса, қызыл түспен боялған.
Сабақ уақыты туралы ұмытпаңыз, ол 20-дан 30 минутқа дейін созылуы мүмкін. Бұл баланың жасына, екеуіңіздің көңіл-күйіңізге байланысты. Жұмысты баланың көңіл-күйіне жағымды әсер етуден бастаған дұрыс. Әйтпесе, сіздің нашар жағдайыңыз балаға теріс әсер етеді. Баланы жиі мадақтаңыз. Өзіңізді жетістіктермен шын жүректен қуантыңыз, өз күшіңізге деген сенімділікті ашық білдіріңіз.
Оқу, жазу, санау дағдыларын қалыптастыру үшін мектеп жасына дейінгі баланы мектеп өміріне енгізу ең жақсы технологиялар мен жоғары шеберлікті қажет етеді. "Мен бәріміз мектептен оқимын" мектебіне келгенге дейін баланың үмітін анықтауды барлық мектеп ұжымы ата-аналарының, туыстары мен жақындарының қатысуымен жүзеге асырады. Тілді дамыту сабағы қарым-қатынас, бір-бірімен пікір алмасу құралы болып табылады, қазіргі кезеңде кез - келген адамның мәдени және рухани өсуінің басты көрсеткіштерінің бірі.
1.1 Жазудың графикалық дағдысын қалыптастырудағы ерекшеліктері
Оқушыларға дұрыс және көркем жазуды үйрету үшін оны қалыптастыру жолдарын білу қажет. Яғни, психологиялық ерекшеліктерді ескеру қажет. Жазу дағдыларын қалыптастыру мен дамытудың негізгі шарттарының бірі-жазбаша жұмыстарды орындау кезінде оқушылардың психологиялық ерекшеліктерін анықтау. Жазбаша жұмыстарды орындау барысында сыныптың бір немесе әр оқушысы әртүрлі психологиялық өзгерістерге ұшырауы мүмкін. Мұндай психо - логикалық өзгерістерге назар аудармау салдарынан жасалған жазбаша жұмыстардың нәтижесі де әр деңгейде болады.
Көптеген мұғалімдер жазбаша жұмыстарды орындау, жазу дағдыларын қалыптастыру және дамыту мақсатында психологиялық талдау жүргізуді қолдайтынына қарамастан, психологтар да, әдіскерлер де жазбаша жұмыстардың шынайы әдіснамалық сипаттамасын бере алмайды.Осыдан оқушылардың көркем және сауатты жазуының кемшіліктері және жазу жылдамдығының жоғарылауымен жазудың анықтығының төмендеу себептері ашылмайды.
Жазу өте күрделі процесс. Бұл адамның ми белсенділігімен және антиномика-физиологиялық құрылымымен байланысты. Сонымен, Р.Е. Ленвина, Ж. И. Шифф, С. М. Блинкова, А. Р. Лурия және т. б. еңбектерінде адамның ми қыртысының бұзылуы оның жазбаша және сөйлеу тіліне теріс әсер ететіндігі дәлелденді.
Көркем жазуды үйрену кезінде саусақтың қозғалысы үлкен мәнге ие. Яғни, оқушы қалам ұстай білуі керек.Бұл қозғалыстар мектепке дейінгі кезеңде қалыптасады. Баланың допты, тіктөртбұрышты және т.б. ұстап тұру қабілеті 15 айда дамиды, тұтқаны ұстап тұру қабілеті кейінірек қалыптасады. Т. с. Коморова"бала қалам ұстай алмайды, бірақ оның 3 жасында қол қимылдары бар". Бұл қабілеттерді арнайы есте сақтау негізінде қалыптастыруға болады: сурет салу, желімдеу және т.б. зерттеу жұмысында Е. Н. Соколованың айтуынша, 4-7 жастағы баланың саусақ сүйектері дамымаған, жазған кезде олар еріндерімен бірге қозғалады. Яғни, сөйлеу және қол қимылдары өзара байланысты болады.
4-5 жастағы бала салған түзу сызықтар қисық және қисық. 6 жасар баланың жазбасы бір шамада жинақталады. Алайда, түзу элементтерден дөңгелекке ауысқан кезде кейбір ауытқулар болуы мүмкін. Д.Б. Эльконина, л. Ф. Ткачева, Л. в. Журова және т. б. зерттеулер бойынша 6 жасар баланың жазу және дауыстап қатар оқу қабілеті дамыған. Сондықтан екеуін бірге алып жүру өте маңызды.
Графикалық жазу дағдылары мектепке дейін қалыптасады. Мысалы, мектеп жасына дейінгі балалар (3 жаста) қалам алып, сурет сала алады. Кейінірек мектеп жасына дейінгі бала өзі салған сызбаларды көзбен қарап, жеке әріптерді сала бастайды.Баланы сурет салудың басталуы жазуға дайындалып, қолдарын, саусақтарын, көздерін дамытады.Осылайша, бала мектепке жазуға дайындықпен келеді.Бірақ мұндай дайындық керісінше әсер етеді. Мысалы, сурет салу кезінде қалам пайда болады және бұл жазу кезінде қаламның гигиенасына сәйкес келмейді. Мысалы, үй, ағаш, қоршау салу кезіндегі тік сызық көлбеу жазуға теріс әсер етеді.Яғни, студенттер көлбеу емес, тігінен жазады.Мұндай дағдыларды болдырмау үшін жазу дағдыларын дұрыс орындау қажет.
Жазуды үйренудің басында 6 жасар баланың жазу жылдамдығы баяу дамиды, ал аяғында жазу жылдамдығы 7 жасар баланың жазу жылдамдығына тең. Әрине, бірінші кезеңді 7 жасар балаға теңестіруге болмайды. Себебі, олардың бұлшықеттері әлі дамымаған және кішірейіп келеді. Барлық әріптер енгізілген кезде жазуды үйрену аяқталады деп айтуға болмайды. Бұдан әрі оқушылар орфографиялық, графикалық дағдылар әдістерімен танысады.
Жазу процесін жүзеге асыру үшін жазбаша құралдардың ( қалам, қарындаш, бор) көмегі қажет. Бұл заттарды қолдану әдістерін білу қажет.
Ережесі:
1. жазу құралдарын пайдалана білу.
2. дәптердің дұрыс орналасуы.
3. дұрыс отыра білу.
4. қолдың дұрыс қозғалысы.
Дұрыс жазу үшін:
1. жазудың үлгісі мен нәтижесін салыстыра білу.
2. жазбаша түрде бас әрпін жаза білу.
3. жазудың дұрыс жазылуын біліңіз.
4. әріпті байланыстыру мүмкіндігі (үзіліссіз, жоғарыдан, төменнен).
5. әріптің біркелкілігін сақтау.
6.сызықтар арасында және бір сызықта жаза білу.
7. жазутың басталуы және бір жолды дұрыс толтыру мүмкіндігі.
8. жазудың дұрыс бағыты.
Оқушылар бұл ережелерді бірден біле алмайды, сондықтан мұғалім оны үнемі оқушының жадына салады. Оқушыларды жазу кезінде дәптердің дұрыс орналасуы, отырудың дұрыс орналасуы, қалам қаламды дұрыс пайдалану сияқты ережелерді ұмытып кетеді: ол жазуды түзу, бірақ көлбеу емес етіп өзіне қарай тік сызуға тырысады жазу керек екенін ұмытып кетеді. Мұндай қателіктерден аулақ болу мүмкін емес. Қатені түзету, әр оқушыға ескерту ұзақ уақытқа созылады. Оқушылардың сіз емле жазуды талап ете бастағанда, оқушылар тақтадан немесе мұғалімнің айтуынша, жазудың графикалық сауаттылығы бақылау баяулайды.
Оқушының жазу жұмыстарына жеткіліксіз көңіл бөлу, оның әдемі жазуға деген ұмтылысы да жазуыда, айтарлықтай төмендеуіне әсер етеді. Яғни, оқушының жазбасы жылдамдықты бірден емес, біртіндеп тиімді дамыту. Оқушы дыбыстық белгілерді дұрыс жазуды ұмытып кеткеніңіз туралы біржақты пікір, өйткені, студент баяу жазумен дыбыстық белгілерді дұрыс жаза алады. Әсіресе, оқушы Н, п, және, к жылдам жазған кезде м, ш, т әріптерін бір-бірінен ажырату-үлкен қиындық туғызады. Бұл оқушылардың бұл дыбыстық белгілерді үзіліссіз айтуына байланысты, бағыттағы қозғалыстар, сондай-ақ дыбыстарды жазудың өзіндік формасын қалыптастырады.
Жазу дағдыларын игеру үшін студент әр дыбыстық таңбаны жаза алуы керек формалар, олар бір-бірімен қалай байланысады, жазу кезінде гигиеналық талаптар, әсіресе жазу жылдамдығының жоғарылауымен айқындықты сақтай білу. Барлық осы жағдайлар балалар жазудың нақты, тұрақты дағдыларын қалыптастыру және оның даму процесінде. 1-сыныпқа оқуға әртүрлі дайындығы бар балалар келеді.
Сабақ уақытында, сабақтан тыс уақытта нашар дайындалған оқушылармен үнемі жеке жұмыстар жүргізіледі. Әр оқушының дайындығына байланысты тапсырма дәл болуы керек, тең және олардың барлығын қамтиды. Мұнда әр бала бір тапсырманы орындайды оның орындауында сынып ұжымының ең пайдалы мүшесі ретінде сезілді үшін жасалған жағдайлар. Бұл жұмыстардың барлығы келісілген әр оқушының дайындығына байланысты жазу дағдылары. керек жетілдірілетін болады. Әр сабақта балалардың өз бетінше орындауы үшін тапсырма мүмкін.
Жазуды үйрену тілдің ерекшеліктеріне байланысты әр түрлі дәрежеде өтеді:
1) фонетикалық жазу дыбыстық-әріптік талдауды шебер жүргізуді болжайды, дұрыс, нақты айту, айтылған дыбыстарды дәл ажырату қабілетін талап етеді;
2) морфологиялық жазудағы сөздің грамматикалық мағынасын түсіну, ережелерді зерттеу басым.
Жазуды үйренуге қажетті негізгі шарттар:
1. жазу сөзінің мағынасын, мағынасын анықтау. Мұғалім көшіруді ұсынды оқу немесе жазу арқылы жазылған сөздің, сөйлемнің, мәтіннің мағынасы оқушылар нақты түсінгеніне көз жеткізгеннен кейін ғана жазған жөн.
2. сыйластық-айтылу және алаңға жазу сөздер, грамматикалық нысан аудару; жазбаны саналы түрде есте сақтау үшін жағдай жасау: оқыңыз, ойланыңыз, есіңізде болсын сақтаңыз, жазыңыз, тыңдаңыз, назар аударыңыз және т. б.
Жіберілген қателіктермен жұмыс: тексеріңіз, түзетіңіз, жазылғанды қайта жазыңыз, бұған мысал-оқушылардың белсенділігін арттыру және өз бетінше жұмыс істеуге үйрету.
3. сөйлем мен сөзді талдау бойынша жұмысты жүйелі түрде жүргізу: салыстыру, талдау, жалпылау жұмыстары, " неге?"қосымша сұрақтар қойыңыз.
4. сөйлеу әрекетінің бір жағын ұмытпау керек: дыбыстық, әріптік талдау, сөз құрамында, сөз сыныптары, синтаксис және келісілген сөйлеуді оқыту бойынша жұмыс. Орфографиялық жаттығулар (көшіру, диктант) сөйлеу жаттығуларының кезектесуімен (баяндау, шығарма) өткізу.
Бірінші кезеңде оқыту жазуына кетеді, көптеген артық қозғалыс және энергияның көп. Бала қаламды мықтап ұстайды, бет бұлшықеттері мен бүкіл денені қысады.Жазу процесінің алғашқы сәтінде қол қимылдары жай ғана қимылдайды, дегенмен мектепте олар баланың қимылынан әлдеқайда жоғары. Т.с.Коморова мен Е. Н. Соколованың зерттеуіне сәйкес, 4 жасар және 6 жасар балалардың қозғалыс жылдамдығы бірнеше ай бойы арнайы жаттығулар кезінде бақыланады. 7-8 жастағы балаға берілген жаттығулар күрделене түседі, бұл оның жылдамдығының артуына әсер етеді. Алайда, 6 жасар бала мұндай жаттығуларды орындай алмайды. Яғни, оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру қажет.
Жазуды үйренудің бастапқы кезеңінде қолдың қозғалысы көздің бақылауымен бекітіледі.Яғни. жазу процесінде қолды қайда бағыттайды, ал көздер жазутың бағытымен бірге әріпті жылжытады. Алайда студенттер көптеген кемшіліктерге жол береді. Егер біз олар жазған әріптердің пішінін үлгімен салыстырсақ, үлкен айырмашылық бар.
Жазу үлгісі мен оқушының өзі жазған әріптерді салыстыруға болмауының негізгі себептері:
1. үлгімен салыстырған кезде оқушы қайта жаза алмайды. Өйткені, жазу жазу бағытын білмейді. Яғни, көзді жылжыту арқылы жазу қабілеті дамымаған. Оқушыға дұрыс жазуға көмектесу үшін мұғалім қолын ұстап, оны бағыттауы керек.
2.Мұғалім тақтада жазу жазу әдісін көрсеткенде, оның жазу ерекшеліктеріне баса назар аударылмайды.
Жазу дағдыларын игеру үшін студент әр дыбыстық таңбаны жазу формасына, бір-бірімен қарым-қатынас жасау әдісіне, гигиеналық талаптарға, әсіресе жазу жылдамдығын арттыруға, жазудың анықтығын сақтауға ие болуы керек. Барлық осы жағдайлар балаларда жазуды үйрену процесінде, нақты, тұрақты Дағдылар мен қабілеттерді дамыту процесінде қалыптасады.
2. Мектеп алды даярлықта жазу дағдыларына машықтанудың кезеңдері
Жазу дағдыларына қалыптастыруда үш негізгі кезең бар:
Бірінші кезең - аналитикалық, оның негізгі компоненті-әрекеттің жеке элементтерін оқшаулау және игеру, мазмұнын түсіну. Сонымен қатар, баланың даму деңгейі, белгілі бір білім мен дағдылардың болуы ғана емес, сонымен бірге баланың не және қалай істеу керектігін түсіндіру әдісі, орындалған іс-әрекеттің хабардар болу дәрежесі үлкен мәнге ие. Өкінішке орай, қолданыстағы әдіс "механикалық көшіру" принципіне негізделген, онда жетекші Нұсқаулық "мен сияқты қараңыз және жасаңыз". Өкінішке орай, балалар бәрін басқаша" көреді " және көбінесе оқу процесінде өз қателіктерін түзетеді. Жағдай күрделене түседі, өйткені ересектер әрқашан не және қалай істеу керектігін түсіндіре алмайды.
Екінші кезең шартты түрде синтетикалық деп аталады. Бұл жеке элементтерді тұтас әрекетке қосу кезеңі.
Үшінші кезең - автоматтандыру - бұл шеберліктің жоғары дәрежеде игерілуімен және элементтік саналы реттеу мен бақылаудың болмауымен сипатталатын іс-әрекет ретінде қалыптасу кезеңі. Шеберлікті автоматтандырудың ерекшелігі-жылдамдық, Тегістік, жеңілдік.
Дайындық кезеңіндегі жалпы сауаттылықтың нәтижелілігі жұмыстың максималды сапасына байланысты. Осыдан сауаттылық дайындық жұмыстары дұрыс және ұқыпты жүргізілді көңіл бөлінеді. Осы кезеңдегі жазудың мақсаты-оқушылардың жетістікке жетуі көздің икемділігі мен қабілетін жетілдіру, графикалық дағдылар қалыптастыру. Сауаттылыққа оқытудың дайындық кезеңінде өткізілетін жаттығулар түрлері келесідей:
1) сурет жаттығулары;
2) сызықтық жаттығулар.
Өзара кірістері бар соққыларды салу, оларды бояу дайындайды. Осы арқылы балалар айналадағы заттардың пішінін, құрылымын анықтайды,
"оң"," сол"," жиек", жазықтықтағы позицияны еркін қабылдайды,
"жоғары"," төмен"," қисық"," дөңгелек " және т. б. қажетті түсініктерге ие.
Суретін тұрғысында, бала ғана емес, упражняется бұл иеліктегі қаламдар ол сондай-ақ қолдың қозғалыс бағытын, оның үйренеді теңшеу қажеттілігіне қарай, раскрашивать суреттер, сызықтар салу арқылы болашақ әріптің элементтерін жазуға қолдар жаттықтырады.
Әдіскер: Касабекова О. А., жаттығудың негізгі түрлері келесідей ұсынылды:
1) көрсетілген нұсқаның сызығы бойынша жүргізу (контур бойынша жүргізу)
2) қарындашпен опция сызығын қосу
3) берілген бір заттың контурын аяқтау, жетіспейтін бөлшектерді толықтыру
4) жекелеген бөлшектерден не геометриялық фигуралардан тұтас сызықтың үстінен ретпен сурет салу
5) трафарет бойынша сурет салу және оларды әртүрлі сызықтармен штрихтау
4 жастан 7 жасқа дейінгі психолог-ғалымдардың зерттеулері бойынша балалардың бұлшықеттері сезімтал, өте сезімтал. Жазу кезінде қиындықты болдырмас үшін және баланың қолын жаттықтыру үшін өткізілген жаттығулардың біріншісі-Люк. Мектепке алғаш рет келген жігіттің жетекші қызметі-ойын. Ал ойынға өскен жас жігіт мен сіз оны бірден ойларыңызда көтермегеніңізді қаламаймын. Сонымен Люк ойын түрінде жүзеге асырылады, осылайша баланың логикасы дамитын болады. Сурет салу альбомына соққылармен сурет салу жаттығулары мүмкіндігінше орындауға ... жалғасы
М.Х ДУЛAТИ AТЫНДAҒЫ ТAРAЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
Ұстaз институты
Мектепке дейінгі және бaстaуыш білім беру беру кaфедрaсы
К У Р С Т Ы Қ Ж Ұ М Ы С
Пәні: Лaтын әліпбиі негізінде сaуaт aшуғa оқыту әдістемесі
Тaқырыбы: Мектеп алды даярлықта жазу дағдыларына машықтанудың кезеңдері
Білімгер: Баймұрат Береке Талғатқызы Дов 17-1 _____________________
қолы
Жетекші: ф.ғ.к., доцент Есеновa Нaримa Борибaевнa
Қорғaуғa жіберілді: _____ ______2020ж. _________________________
қолы
Жұмыс қорғaлды:_____ ______2020ж. бaғaсымен _____________________
қолы
Комиссия мүшелері:__________________________ _ _____________________
Aты жөні қолы
___________________________ _____________________
Aты жөні қолы
ТAРAЗ 2020
ҚAЗAҚСТAН РЕСПУБЛИКAСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х Дулaти aтындaғы Тaрaз өңірлік университеті
Ұстaз институты
Мектепке дейінгі және бaстaуыш білім беру кaфедрaсы
ТAПСЫРМA ҚAҒAЗЫ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Баймұрат Береке Талғатқызы Дов 17-1 тобының білімгерінің курстық жұмысынa
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Пән: Лaтын әліпбиі негізінде сaуaт aшуғa оқыту әдістемесі
Тaқырыбы: Мектеп алды даярлықта жазу дағдыларына машықтанудың кезеңдері.
Орындaлу кестесі
Мектеп алды даярлықта жазу дағдыларына машықтанудың кезеңдері
Көлемі
Орындaлу тәртібі
Кіріспе
5%
1. Мектепалды даярлықтың сапасын бағалау және балалар шығармашылығын дамыту
15%
1.1. Жазудың графикалық дағдысын қалыптастырудағы ерекшеліктері
15%
2. Мектеп алды даярлықта жазу дағдыларына машықтанудың кезеңдері
15%
2.1. Білім алушылардың жазу дағдыларын жетілдіру
15%
2.2. Білім алушылардың орфографиялық дағдыларын қалыптастыру
15%
Қорытынды
10%
Жұмысты безендендіру
5%
Пaйдaлaнылғaн әдебиеттер тізімі
5%
Қорғaлды
100%
Тaпсырмa кaфедрa отырысындa _____ 2020 жылы № __хaтaмaсымен
Жетекші: Жетекші: ф.ғ.к., доцент Есеновa Нaримa Борибaевнa ___________
қолы
Тaпсырмa орындaлуғa қaбылдaнды _____________2020ж. ________
қолы
МAЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1. Мектепалды даярлықтың сапасын бағалау және балалар шығармашылығын дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.1 Жазудың графикалық дағдысын қалыптастырудағы ерекшеліктері ... ... ...9
2. Мектеп алды даярлықта жазу дағдыларына машықтанудың кезеңдері ... ..142.1. Білім алушылардың жазу дағдыларын жетілдіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 162.2. Білім алушылардың орфографиялық дағдыларын қалыптастыру ... ... ...19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Пaйдaлaнғaн Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі. Тіл - бұл адамдық белгісінің зоры, адам жұмсайтын құралдардың бірі. Бұл әлемдегі адамдар қандай жағдайда тілін жоғалтып, сөйлеуде қалуы мүмкін?! Егер осы күнгі адамдар жазудан айырылып, жаза алмаса, онда олардың жағдайы тілін жоғалтудан оңай болмас еді. Егер біз тілде сөйлейтін болсақ, онда жазуды еске түсіре аламыз. Жазу мәселесі бүгінде қандай деңгейде? Оқушыларды көркем жазуға, сауатты жазуға қаншалықты дайындаймыз? Міне, осындай сұрақтарға жауап іздейік.
Балаларға білім берудің бірінші кезеңі-бастауыш мектеп, баспалдақта Барлық істің басталуы. Мектеп табалдырығын жаңа ғана ашқан балалар оқу және жазу дағдыларын үйретті, әрине, бұл бастауыш сыныптар. Ал мектептегі оқу процесі сауаттылықтан басталады. Сондықтан ол балаға ана тілін үйретуде ерекше орын алады. Сауатты жазуды оқыту бойынша жұмыс грамматикаға сүйенеді. Олай болса, сол немесе басқа жазу ережесінің негізінде жатқан грамматикалық құбылыстарды сапалы түсіну керек, содан кейін қорытынды жасау керек.
Дұрыс жазуды үйрену үшін сөздерді құрамы, буындары бойынша ажырату әріптерді қалдырмауға, әріптерді алмастырмауға, оларды алмастырмауға көмектеседі. Жазу, таза жазу, дұрыс жазу, сауатты жазу - кез-келген тілдің басты ұстанымы. Құзыретті әріптың алғышарттары бастапқы кезеңде белгіленеді. Сондықтан баланың оқу және жазу дағдыларын қалыптастыру мақсатында жүргізілетін жұмыс жүйелі түрде жүргізілуі керек. "Әдемі жазу-сұлулықтың белгісі" біз мұғалімдер көбінесе оқуға, сөйлеу дағдыларына көп көңіл бөлеміз және каллиграфиялық дағдыларға мән бермейміз. "Бәсекеге қабілетті дамыған мемлекет болу үшін біз сауатты ел болуымыз керек. Қазіргі әлем тек жаппай сауаттылыққа ие бола бастаған кезде. Сондай-ақ балаларымыздың, жалпы бүкіл өскелең ұрпақтың функционалдық сауаттылығына үлкен назар аудару қажет. Бұл біздің балаларымыздың қазіргі заманға бейімделуі үшін өте маңызды".
"Сауаттылық" пәнінен бастап мектепте оқу процесін жүргізу өте маңызды және күрделі жұмыс болып табылады. Өйткені, сауаттылықты оқыту кезеңінде оқушылар дыбыстың әріптік белгіленуін (фонетикалық - графикалық жазуды) үйреніп қана қоймай, сонымен қатар каллиграфиялық талаптарға сәйкес жазуды үйренеді. Демек, сауаттылықтың міндеті-әріп жазуды үйрету емес, оның әр элементін дұрыс сақтау, дәптерге қалай жазу керек болса, солай жазу емес, оң жаққа біркелкі көлбеу жазу, таза, анық жазуды үйрету. Осы талаптарды орындау негізінде көркем жазу (каллиграфия) дағдылары қалыптасады.
Зерттеу пәні: Мектеп алды даярлықтағы жазудың кезеңдері
Зерттеу мaқсaты: Мектеп алды даярлықта балаларға қолды жазуға дайындауға және мектепте каллиграфияның негізгі дағдыларын игеру үшін белгілі бір графикалық дағдыларына машықтанудың кезеңдерін айқынау.
Зерттеудің міндеттері:
-осы тақырып бойынша материалды зерттеу;
- қорытынды жасау және алған білімдерін іс жүзінде қорытындылау;
Құрылымы: курстық жұмыс кіріспе, қорытынды, екі тaрaудaн тұрaды. Жұмыс соңындa әдебиет тізімі берілген.
1. Мектепалды даярлықтың сапасын бағалау және балалар шығармашылығын дамыту
Тәуелсіз Қазақстанның білім беру туралы Заңына сәйкес мектепке дейінгі баланың жеке басын тәрбиелеудегі білім берудің жаңа ұлттық моделі бойынша педагогикалық дамудың қалыптасқан әлеуметтік бағыттарын түбегейлі өзгерту қажет. Осы жастағы балаларда адамға тән жақсы, адамгершілік қасиеттерді сәтті қалыптастыру арқылы мектепке дайындық мектепке дейінгі мекемелердің негізгі міндеті болып табылады. Бала алғаш рет мектеп табалдырығын аттап, білім алуға баса назар аударды - бұл оның өмірдегі дамуының негізгі кезеңі. Осы кезеңнен бастап баланың мінезі мен жеке ерекшеліктері қалыптаса бастайды.
Мектепалды даярлық тобының тәрбиешісі мен психологы, мектепалды топ балаларының мінез-құлқы мен ерекшеліктерінің ерекшеліктерін, олардың денсаулығы мен даярлығының сапасын бағалау өлшемдерін білетін, медицинадан хабар алған және әртістік шеберлігі мықты педагог болуы тиіс. Ол:
-Сабақты жаңаша жүргізе білу
- Мұғалімнің жүрегіне жылу қаланған
- Ойын барысында балалардың түрлі шығармашылық қабілеттерін тани алады
- Оқушыларды оқу іс - әрекетіне қызығушылық пен белсенділікке тәрбиелеу
- Баланың отбасылық және қоғамдық қатынастарын тиімді ұйымдастыруда ата-ана қызметінің мәселелерін нақты шеше алатын педагог болу.
Балалардың денсаулығына қамқорлық жасау - мектеп жағдайындағы мектепалды даярлық сапасын бағалау үшін біз баланың жан-жақты жағдайын келесі критерийлерге бөлдік. Психологтар мен мұғалімдер осы кезеңдегі дайындықты жалпы және арнайы деп бөледі, сондықтан балабақшада жалпы және арнайы дайындық жүргізіледі.
Жалпы дайындық - бұл психологиялық, моральдық және физикалық дайындық. Моральдық дайындық пен ерік-жігердің дайындығы бір-бірімен тығыз байланысты. Әр баланың өз мінезі бар, басқасынан өзгеше, сондықтан ол өз әрекетін, әрекетін басқаруды үйренуі керек. Тек мектепке барған кезде ол тез арада ортақ тіл табады.
Психологиялық дайындық - бұл таным процестерінің дамуымен байланысты. Балалар өз бетінше жұмыс істеуге әлі дайын емес, олардың назары тұрақсыз, олар тез шаршайды. Мектепке барған кезде мұғалім барлық ерекшеліктерді ескереді және дайындық кезеңінде техниканы жалғастыра отырып, осындай таным процесін дамытады.
Дене шынықтыру - мықты денсаулық, төзімділік балалардың тәуелсіздік, еңбекқорлық, жинақылық сияқты қасиеттерге ие болуы үшін ата-аналардың көмегімен жұмысты бекіту қажет.
Әлеуметтік дайындық - оқуға үйрету (өз бетінше тапсырманы орындау) басталған жұмысты орындаудағы қиындықтарды жеңу, өзін-өзі бақылау:
Жаңа ортаға үйрену.
а) құрдастарымен ұрыспаңыз, ренішсіз тіл табысыңыз
б) ересектермен тіл табысу
Баланы мектепке дайындау балабақша мен мектептің әдістері мен әдістерін біріктіру арқылы жүзеге асырылуы мүмкін, бірақ оларға қойылатын талаптар, мысалы, міндеттеме, дәйектілік, ойын техникасын қолдану, бір-біріне дәйекті жауап беру бірдей болуы керек.
Арнайы дайындық-мектепке баратын балалар санауды, әріптерді тануды үйреніп қана қоймай, сонымен қатар қоршаған орта туралы толық түсінікке ие болуы керек. Сонымен бірге танымдық процестерді дамыту қажет (есте сақтау, зейін, қиял, қабылдау).
Оқушының мәдениетін, мінез-құлқын қалыптастырудың мақсаты баланың мектеп табалдырығының алдындағы психологиялық климатты зерттеу, тәрбие жұмысына, яғни мектепке дайындығын анықтау болып табылады. Оқуға дайындығын дамыту мүмкіндігі мен дәрежесін анықтау мақсатында баланың мектепке психологиялық дайындығын зерделеу, тексеру мақсатында жүргізіледі. Зерттеу жұмысын балалармен немесе топпен жеке жүргізуге болады.
Баланың ойлауы мен сөйлеуінің дамуы саусақтардың кішкентай бұлшықеттерімен, қол қимылдарын үйлестірумен тығыз байланысты екенін атап өткен жөн. Жақсы сурет салатын және әдемі сурет салатын балалар сөйлеу және ауызша - логикалық дамудың жоғары деңгейіне ие екендігі белгілі. Баланың саусақтарының ұсақ бұлшықеттерін дамыту үшін әртүрлі жаттығуларды қолдануға болады,мысалы,саусақтарыңызбен әртүрлі заттарды жинау,әртүрлі мөлшердегі штепсельдер мен бұрандаларды бұрау,илеу,желімдеу, сурет салу, нүктелі сызу.Атаусыз жаттығулардың арасында қарындашпен және нүктелі сызықпен сурет салудың маңызы зор.Біздің кітапта осындай тапсырмалар бар.Оларды орындай отырып, нәресте қол қимылдары мен саусақтардың ұсақ бұлшықеттерін үйлестіруді дамытып қана қоймайды,сонымен қатар ерікті зейінді,есте сақтауды, көру мен ойлауды дамытады, қағазға назар аударады және өз әрекеттерін басқаруды үйренеді, үйрену қажымай-талмай жұмыс істеу орындалуын алдына қойған міндеттерді арттырады, ынтасын, талап қоя білу.Қоршаған орта құбылыстары,заттар туралы түсінік тереңдей түседі, өзіндік қабілеттерге қабілеттілік сезіледі.
Бала тапсырманы орындау кезінде өз тәжірибесін қолдана отырып, суреттерді мұқият қарап, суретті толықтырады.Ол жағдайларды біріктіреді және өз үлесін қосады. Нәтижесінде оның ішкі ұстанымы, ол негіздей алатын пікірі пайда болады. Бұл жағдайда ересектердің міндеті-баланың сөйлеуін үзбеу, оны асықпау және оған өз іс-әрекеттерін бағалау. Баланың шығармашылық белсенділігін сақтаңыз және тіпті кішігірім жетістіктерді ескеріңіз. Әр сабақтан кейін балаға парақтың соңындағы жолақ қажетті түске ауысады. Таңдалған түс бойынша сол кездегі эмоционалды-психикалық жағдайды бағалауға болады. Бұл сіздің балаңызбен сөйлесуге дұрыс бағыт береді. Кітап - дәптер бақылау тапсырмаларына құрылған. Бала өз жұмысын ересектердің көмегінсіз өз бетінше бағалайды. Егер олар жұмыс өте жақсы жасалған деп санаса, қызыл түспен боялған.
Сабақ уақыты туралы ұмытпаңыз, ол 20-дан 30 минутқа дейін созылуы мүмкін. Бұл баланың жасына, екеуіңіздің көңіл-күйіңізге байланысты. Жұмысты баланың көңіл-күйіне жағымды әсер етуден бастаған дұрыс. Әйтпесе, сіздің нашар жағдайыңыз балаға теріс әсер етеді. Баланы жиі мадақтаңыз. Өзіңізді жетістіктермен шын жүректен қуантыңыз, өз күшіңізге деген сенімділікті ашық білдіріңіз.
Оқу, жазу, санау дағдыларын қалыптастыру үшін мектеп жасына дейінгі баланы мектеп өміріне енгізу ең жақсы технологиялар мен жоғары шеберлікті қажет етеді. "Мен бәріміз мектептен оқимын" мектебіне келгенге дейін баланың үмітін анықтауды барлық мектеп ұжымы ата-аналарының, туыстары мен жақындарының қатысуымен жүзеге асырады. Тілді дамыту сабағы қарым-қатынас, бір-бірімен пікір алмасу құралы болып табылады, қазіргі кезеңде кез - келген адамның мәдени және рухани өсуінің басты көрсеткіштерінің бірі.
1.1 Жазудың графикалық дағдысын қалыптастырудағы ерекшеліктері
Оқушыларға дұрыс және көркем жазуды үйрету үшін оны қалыптастыру жолдарын білу қажет. Яғни, психологиялық ерекшеліктерді ескеру қажет. Жазу дағдыларын қалыптастыру мен дамытудың негізгі шарттарының бірі-жазбаша жұмыстарды орындау кезінде оқушылардың психологиялық ерекшеліктерін анықтау. Жазбаша жұмыстарды орындау барысында сыныптың бір немесе әр оқушысы әртүрлі психологиялық өзгерістерге ұшырауы мүмкін. Мұндай психо - логикалық өзгерістерге назар аудармау салдарынан жасалған жазбаша жұмыстардың нәтижесі де әр деңгейде болады.
Көптеген мұғалімдер жазбаша жұмыстарды орындау, жазу дағдыларын қалыптастыру және дамыту мақсатында психологиялық талдау жүргізуді қолдайтынына қарамастан, психологтар да, әдіскерлер де жазбаша жұмыстардың шынайы әдіснамалық сипаттамасын бере алмайды.Осыдан оқушылардың көркем және сауатты жазуының кемшіліктері және жазу жылдамдығының жоғарылауымен жазудың анықтығының төмендеу себептері ашылмайды.
Жазу өте күрделі процесс. Бұл адамның ми белсенділігімен және антиномика-физиологиялық құрылымымен байланысты. Сонымен, Р.Е. Ленвина, Ж. И. Шифф, С. М. Блинкова, А. Р. Лурия және т. б. еңбектерінде адамның ми қыртысының бұзылуы оның жазбаша және сөйлеу тіліне теріс әсер ететіндігі дәлелденді.
Көркем жазуды үйрену кезінде саусақтың қозғалысы үлкен мәнге ие. Яғни, оқушы қалам ұстай білуі керек.Бұл қозғалыстар мектепке дейінгі кезеңде қалыптасады. Баланың допты, тіктөртбұрышты және т.б. ұстап тұру қабілеті 15 айда дамиды, тұтқаны ұстап тұру қабілеті кейінірек қалыптасады. Т. с. Коморова"бала қалам ұстай алмайды, бірақ оның 3 жасында қол қимылдары бар". Бұл қабілеттерді арнайы есте сақтау негізінде қалыптастыруға болады: сурет салу, желімдеу және т.б. зерттеу жұмысында Е. Н. Соколованың айтуынша, 4-7 жастағы баланың саусақ сүйектері дамымаған, жазған кезде олар еріндерімен бірге қозғалады. Яғни, сөйлеу және қол қимылдары өзара байланысты болады.
4-5 жастағы бала салған түзу сызықтар қисық және қисық. 6 жасар баланың жазбасы бір шамада жинақталады. Алайда, түзу элементтерден дөңгелекке ауысқан кезде кейбір ауытқулар болуы мүмкін. Д.Б. Эльконина, л. Ф. Ткачева, Л. в. Журова және т. б. зерттеулер бойынша 6 жасар баланың жазу және дауыстап қатар оқу қабілеті дамыған. Сондықтан екеуін бірге алып жүру өте маңызды.
Графикалық жазу дағдылары мектепке дейін қалыптасады. Мысалы, мектеп жасына дейінгі балалар (3 жаста) қалам алып, сурет сала алады. Кейінірек мектеп жасына дейінгі бала өзі салған сызбаларды көзбен қарап, жеке әріптерді сала бастайды.Баланы сурет салудың басталуы жазуға дайындалып, қолдарын, саусақтарын, көздерін дамытады.Осылайша, бала мектепке жазуға дайындықпен келеді.Бірақ мұндай дайындық керісінше әсер етеді. Мысалы, сурет салу кезінде қалам пайда болады және бұл жазу кезінде қаламның гигиенасына сәйкес келмейді. Мысалы, үй, ағаш, қоршау салу кезіндегі тік сызық көлбеу жазуға теріс әсер етеді.Яғни, студенттер көлбеу емес, тігінен жазады.Мұндай дағдыларды болдырмау үшін жазу дағдыларын дұрыс орындау қажет.
Жазуды үйренудің басында 6 жасар баланың жазу жылдамдығы баяу дамиды, ал аяғында жазу жылдамдығы 7 жасар баланың жазу жылдамдығына тең. Әрине, бірінші кезеңді 7 жасар балаға теңестіруге болмайды. Себебі, олардың бұлшықеттері әлі дамымаған және кішірейіп келеді. Барлық әріптер енгізілген кезде жазуды үйрену аяқталады деп айтуға болмайды. Бұдан әрі оқушылар орфографиялық, графикалық дағдылар әдістерімен танысады.
Жазу процесін жүзеге асыру үшін жазбаша құралдардың ( қалам, қарындаш, бор) көмегі қажет. Бұл заттарды қолдану әдістерін білу қажет.
Ережесі:
1. жазу құралдарын пайдалана білу.
2. дәптердің дұрыс орналасуы.
3. дұрыс отыра білу.
4. қолдың дұрыс қозғалысы.
Дұрыс жазу үшін:
1. жазудың үлгісі мен нәтижесін салыстыра білу.
2. жазбаша түрде бас әрпін жаза білу.
3. жазудың дұрыс жазылуын біліңіз.
4. әріпті байланыстыру мүмкіндігі (үзіліссіз, жоғарыдан, төменнен).
5. әріптің біркелкілігін сақтау.
6.сызықтар арасында және бір сызықта жаза білу.
7. жазутың басталуы және бір жолды дұрыс толтыру мүмкіндігі.
8. жазудың дұрыс бағыты.
Оқушылар бұл ережелерді бірден біле алмайды, сондықтан мұғалім оны үнемі оқушының жадына салады. Оқушыларды жазу кезінде дәптердің дұрыс орналасуы, отырудың дұрыс орналасуы, қалам қаламды дұрыс пайдалану сияқты ережелерді ұмытып кетеді: ол жазуды түзу, бірақ көлбеу емес етіп өзіне қарай тік сызуға тырысады жазу керек екенін ұмытып кетеді. Мұндай қателіктерден аулақ болу мүмкін емес. Қатені түзету, әр оқушыға ескерту ұзақ уақытқа созылады. Оқушылардың сіз емле жазуды талап ете бастағанда, оқушылар тақтадан немесе мұғалімнің айтуынша, жазудың графикалық сауаттылығы бақылау баяулайды.
Оқушының жазу жұмыстарына жеткіліксіз көңіл бөлу, оның әдемі жазуға деген ұмтылысы да жазуыда, айтарлықтай төмендеуіне әсер етеді. Яғни, оқушының жазбасы жылдамдықты бірден емес, біртіндеп тиімді дамыту. Оқушы дыбыстық белгілерді дұрыс жазуды ұмытып кеткеніңіз туралы біржақты пікір, өйткені, студент баяу жазумен дыбыстық белгілерді дұрыс жаза алады. Әсіресе, оқушы Н, п, және, к жылдам жазған кезде м, ш, т әріптерін бір-бірінен ажырату-үлкен қиындық туғызады. Бұл оқушылардың бұл дыбыстық белгілерді үзіліссіз айтуына байланысты, бағыттағы қозғалыстар, сондай-ақ дыбыстарды жазудың өзіндік формасын қалыптастырады.
Жазу дағдыларын игеру үшін студент әр дыбыстық таңбаны жаза алуы керек формалар, олар бір-бірімен қалай байланысады, жазу кезінде гигиеналық талаптар, әсіресе жазу жылдамдығының жоғарылауымен айқындықты сақтай білу. Барлық осы жағдайлар балалар жазудың нақты, тұрақты дағдыларын қалыптастыру және оның даму процесінде. 1-сыныпқа оқуға әртүрлі дайындығы бар балалар келеді.
Сабақ уақытында, сабақтан тыс уақытта нашар дайындалған оқушылармен үнемі жеке жұмыстар жүргізіледі. Әр оқушының дайындығына байланысты тапсырма дәл болуы керек, тең және олардың барлығын қамтиды. Мұнда әр бала бір тапсырманы орындайды оның орындауында сынып ұжымының ең пайдалы мүшесі ретінде сезілді үшін жасалған жағдайлар. Бұл жұмыстардың барлығы келісілген әр оқушының дайындығына байланысты жазу дағдылары. керек жетілдірілетін болады. Әр сабақта балалардың өз бетінше орындауы үшін тапсырма мүмкін.
Жазуды үйрену тілдің ерекшеліктеріне байланысты әр түрлі дәрежеде өтеді:
1) фонетикалық жазу дыбыстық-әріптік талдауды шебер жүргізуді болжайды, дұрыс, нақты айту, айтылған дыбыстарды дәл ажырату қабілетін талап етеді;
2) морфологиялық жазудағы сөздің грамматикалық мағынасын түсіну, ережелерді зерттеу басым.
Жазуды үйренуге қажетті негізгі шарттар:
1. жазу сөзінің мағынасын, мағынасын анықтау. Мұғалім көшіруді ұсынды оқу немесе жазу арқылы жазылған сөздің, сөйлемнің, мәтіннің мағынасы оқушылар нақты түсінгеніне көз жеткізгеннен кейін ғана жазған жөн.
2. сыйластық-айтылу және алаңға жазу сөздер, грамматикалық нысан аудару; жазбаны саналы түрде есте сақтау үшін жағдай жасау: оқыңыз, ойланыңыз, есіңізде болсын сақтаңыз, жазыңыз, тыңдаңыз, назар аударыңыз және т. б.
Жіберілген қателіктермен жұмыс: тексеріңіз, түзетіңіз, жазылғанды қайта жазыңыз, бұған мысал-оқушылардың белсенділігін арттыру және өз бетінше жұмыс істеуге үйрету.
3. сөйлем мен сөзді талдау бойынша жұмысты жүйелі түрде жүргізу: салыстыру, талдау, жалпылау жұмыстары, " неге?"қосымша сұрақтар қойыңыз.
4. сөйлеу әрекетінің бір жағын ұмытпау керек: дыбыстық, әріптік талдау, сөз құрамында, сөз сыныптары, синтаксис және келісілген сөйлеуді оқыту бойынша жұмыс. Орфографиялық жаттығулар (көшіру, диктант) сөйлеу жаттығуларының кезектесуімен (баяндау, шығарма) өткізу.
Бірінші кезеңде оқыту жазуына кетеді, көптеген артық қозғалыс және энергияның көп. Бала қаламды мықтап ұстайды, бет бұлшықеттері мен бүкіл денені қысады.Жазу процесінің алғашқы сәтінде қол қимылдары жай ғана қимылдайды, дегенмен мектепте олар баланың қимылынан әлдеқайда жоғары. Т.с.Коморова мен Е. Н. Соколованың зерттеуіне сәйкес, 4 жасар және 6 жасар балалардың қозғалыс жылдамдығы бірнеше ай бойы арнайы жаттығулар кезінде бақыланады. 7-8 жастағы балаға берілген жаттығулар күрделене түседі, бұл оның жылдамдығының артуына әсер етеді. Алайда, 6 жасар бала мұндай жаттығуларды орындай алмайды. Яғни, оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру қажет.
Жазуды үйренудің бастапқы кезеңінде қолдың қозғалысы көздің бақылауымен бекітіледі.Яғни. жазу процесінде қолды қайда бағыттайды, ал көздер жазутың бағытымен бірге әріпті жылжытады. Алайда студенттер көптеген кемшіліктерге жол береді. Егер біз олар жазған әріптердің пішінін үлгімен салыстырсақ, үлкен айырмашылық бар.
Жазу үлгісі мен оқушының өзі жазған әріптерді салыстыруға болмауының негізгі себептері:
1. үлгімен салыстырған кезде оқушы қайта жаза алмайды. Өйткені, жазу жазу бағытын білмейді. Яғни, көзді жылжыту арқылы жазу қабілеті дамымаған. Оқушыға дұрыс жазуға көмектесу үшін мұғалім қолын ұстап, оны бағыттауы керек.
2.Мұғалім тақтада жазу жазу әдісін көрсеткенде, оның жазу ерекшеліктеріне баса назар аударылмайды.
Жазу дағдыларын игеру үшін студент әр дыбыстық таңбаны жазу формасына, бір-бірімен қарым-қатынас жасау әдісіне, гигиеналық талаптарға, әсіресе жазу жылдамдығын арттыруға, жазудың анықтығын сақтауға ие болуы керек. Барлық осы жағдайлар балаларда жазуды үйрену процесінде, нақты, тұрақты Дағдылар мен қабілеттерді дамыту процесінде қалыптасады.
2. Мектеп алды даярлықта жазу дағдыларына машықтанудың кезеңдері
Жазу дағдыларына қалыптастыруда үш негізгі кезең бар:
Бірінші кезең - аналитикалық, оның негізгі компоненті-әрекеттің жеке элементтерін оқшаулау және игеру, мазмұнын түсіну. Сонымен қатар, баланың даму деңгейі, белгілі бір білім мен дағдылардың болуы ғана емес, сонымен бірге баланың не және қалай істеу керектігін түсіндіру әдісі, орындалған іс-әрекеттің хабардар болу дәрежесі үлкен мәнге ие. Өкінішке орай, қолданыстағы әдіс "механикалық көшіру" принципіне негізделген, онда жетекші Нұсқаулық "мен сияқты қараңыз және жасаңыз". Өкінішке орай, балалар бәрін басқаша" көреді " және көбінесе оқу процесінде өз қателіктерін түзетеді. Жағдай күрделене түседі, өйткені ересектер әрқашан не және қалай істеу керектігін түсіндіре алмайды.
Екінші кезең шартты түрде синтетикалық деп аталады. Бұл жеке элементтерді тұтас әрекетке қосу кезеңі.
Үшінші кезең - автоматтандыру - бұл шеберліктің жоғары дәрежеде игерілуімен және элементтік саналы реттеу мен бақылаудың болмауымен сипатталатын іс-әрекет ретінде қалыптасу кезеңі. Шеберлікті автоматтандырудың ерекшелігі-жылдамдық, Тегістік, жеңілдік.
Дайындық кезеңіндегі жалпы сауаттылықтың нәтижелілігі жұмыстың максималды сапасына байланысты. Осыдан сауаттылық дайындық жұмыстары дұрыс және ұқыпты жүргізілді көңіл бөлінеді. Осы кезеңдегі жазудың мақсаты-оқушылардың жетістікке жетуі көздің икемділігі мен қабілетін жетілдіру, графикалық дағдылар қалыптастыру. Сауаттылыққа оқытудың дайындық кезеңінде өткізілетін жаттығулар түрлері келесідей:
1) сурет жаттығулары;
2) сызықтық жаттығулар.
Өзара кірістері бар соққыларды салу, оларды бояу дайындайды. Осы арқылы балалар айналадағы заттардың пішінін, құрылымын анықтайды,
"оң"," сол"," жиек", жазықтықтағы позицияны еркін қабылдайды,
"жоғары"," төмен"," қисық"," дөңгелек " және т. б. қажетті түсініктерге ие.
Суретін тұрғысында, бала ғана емес, упражняется бұл иеліктегі қаламдар ол сондай-ақ қолдың қозғалыс бағытын, оның үйренеді теңшеу қажеттілігіне қарай, раскрашивать суреттер, сызықтар салу арқылы болашақ әріптің элементтерін жазуға қолдар жаттықтырады.
Әдіскер: Касабекова О. А., жаттығудың негізгі түрлері келесідей ұсынылды:
1) көрсетілген нұсқаның сызығы бойынша жүргізу (контур бойынша жүргізу)
2) қарындашпен опция сызығын қосу
3) берілген бір заттың контурын аяқтау, жетіспейтін бөлшектерді толықтыру
4) жекелеген бөлшектерден не геометриялық фигуралардан тұтас сызықтың үстінен ретпен сурет салу
5) трафарет бойынша сурет салу және оларды әртүрлі сызықтармен штрихтау
4 жастан 7 жасқа дейінгі психолог-ғалымдардың зерттеулері бойынша балалардың бұлшықеттері сезімтал, өте сезімтал. Жазу кезінде қиындықты болдырмас үшін және баланың қолын жаттықтыру үшін өткізілген жаттығулардың біріншісі-Люк. Мектепке алғаш рет келген жігіттің жетекші қызметі-ойын. Ал ойынға өскен жас жігіт мен сіз оны бірден ойларыңызда көтермегеніңізді қаламаймын. Сонымен Люк ойын түрінде жүзеге асырылады, осылайша баланың логикасы дамитын болады. Сурет салу альбомына соққылармен сурет салу жаттығулары мүмкіндігінше орындауға ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz