ӨДТ құралдары - дене шынықтырудың қарапайым құралдары
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министірлігі
Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті
Дене мәдениеті және Спорт факультеті
Дене тәрбие кафедрасы
Курстық жұмыс
Пәні: Дене мәдениеті же спорттағы ғылыми зерттеу жұмыстарының негіздері.
Тақырыбы: Өндірістік дене тәрбиесі мәдениетінің түрлері.
Орындаған: ДМжС-33 тобының студенті Сейтбергенов С.С
Тексерген: Аға оқытушы Дүйсебаев Б.Т
Қарағанды 2020
Мaᴈмұны
Kipicпe ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1-тapay .Өндірістік дене тәрбиесі мәдениетінің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
Өндірістік дене тәрбиесі ,оның мақсаты мен міндеттері ... ... ... ... ... ... . ..5
2 -тapay. Өндірістік дене тәрбиесінің әдістемелік негіздері ... ... ... ... ... ... .. .8
2.1. ӨДТ нысандары және өндірістік гимнастика ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .8
2.2. Өндірістік дене тәрбиесінің ұйымдастырушылық сипаттамалары ... ... .14
3 тарау. Жұмыс уақытындағы өндірістік дене шынықтыру ... ... ... ... ... .18
3.1. Жұмыс уақытындағы өндірістік гимнастика ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.2. Бос уақыттағы дене шынықтыру және спорт ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..21
Қopытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Пaйдaлaнылғaн әдeбиeттep ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
Кіріспе
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Бүгінгі таңда физикалық денсаулық- бұл жай ғана сапа емес, сонымен қатар маманның кәсіби қызметінің қажетті шарты: ол физикалық және функционалдық мүмкіндіктер резервіне ие болуы керек. өндірістік және сыртқы ортаның тез өзгеретін жағдайларына, еңбек көлемі мен қарқындылығына, берілген уақыт лимитінде толық қалпына келтіру үшін.
Физикалық денсаулық адамның физикалық даму дәрежесін, оның моторикасы мен дағдыларын көрсетеді.
Көптеген заманауи кәсіпорындар мен мекемелер мамандарды қабылдау кезінде олардың жақсы физикалық формасы болғанын құп көреді.
Өздеріңіз білетіндей, қазіргі заманғы еңбек дененің кейбір функционалды жүйелерінің шамадан тыс жүктелуіне және басқалардың шамадан тыс жүктелуіне әкеледі, бұл адамның жалпы қабілеттілігіне теріс әсер етеді. Осы психофизиологиялық "бұрмалануларды" түзету - өндірістік дене тәрбиесінің міндеттерінің бірі.
Зерттеу жұмысының мақсаты: Өндірістік дене тәрбиесі мәдениетінің түрлерін зерттеп қарастыру
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін келесідей міндеттер қойылып отыр:
Өндірістік дене шынықтыру, оның мақсаты мен міндеттерін;
Өндірістік дене тәрбиесінің әдістемелік негіздерін;
Өндірістік дене тәрбиесінің ұйымдастырушылық сипаттамаларын;
Жұмыс уақытындағы өндірістік дене шынықтыруды зерттеп қарастыру.
Өндірістік дене шынықтыру (ӨДТ)-бұл адамның өндірісте әрекет қабілеттілігін, белгілі бір кәсіби қызмет жағдайында ең жақсы әрекет етуге дайындығына қол жеткізуге, арттыруға және тұрақты сақтауға бағытталған дене жаттығуларының, кәсіби-қолданбалы, Сауықтыру, дене шынықтыру және спорттық іс-шаралардың ұтымды таңдалған және әдістемелік жүзеге асырылатын жүйесі.
Зерттеу жұмысының пәні: дене тәрбиесі кешені.
Өндірістік дене тәрбиесінің негізі-белсенді демалыс теориясы. Орыстың ұлы ғалымы И. М. Сеченов мұндай жұмыс режимі жүктеме өзгерген кезде, күш-жігер мен бұлшықет топтарының өзгеруі кезінде организм үшін ең қолайлы екенін көрсетті. Ол жұмыс қабілеттілігі демалу немесе пассивті демалу кезінде емес, белсенді күйде, дененің басқа, шаршамайтын бөліктерімен арнайы ұйымдастырылған қозғалыстарды орындаған кезде тезірек және толық қалпына келетінін тәжірибе жүзінде дәлелдеді. Нәтижесінде, шаршаған функционалды жүйелерде қалпына келтіру процестері күшейіп, олардың өнімділігі артады.
Тағы бір ұлы орыс физиологы и. п. Павловтың жазбаларында біз тұрақты жұмыс қабілеттілігі жұмыс пен демалыс кезеңдерінің дұрыс ауысуына, осы процестегі орталық жүйке жүйесінің рөліне қалай байланысты екендігі туралы түсінік табамыз.
Өндірістік дене шынықтыруды әдістемелік қамтамасыз ету тек физикалық ғана емес, сонымен бірге психикалық стрессті -- жоғары жүйке қызметі мен психикалық процестерді жұмысқа қосу дәрежесімен сипатталатын ақыл-ой және нейро-экомоционалды еңбек кернеуін ескеруді қажет етеді. Ми қыртысының жоғарғы бөліктеріне неғұрлым көп жүктеме түссе, жұмысшылардың назарын басқа қызмет түріне ауыстыру маңызды болады.
Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер кешенінен тұрады.
1 тарау. Өндірістік дене тәрбиесі мәдениетінің түрлері
Өндірістік дене шынықтыру, оның мақсаты мен міндеттері.
Қазіргі еңбек дененің кейбір функционалды жүйелерінің шамадан тыс жүктелуіне және басқалардың шамадан тыс жүктелуіне әкеледі, бұл адамның жалпы қабілеттілігіне теріс әсер етеді. Осы психофизиологиялық "бұрмалануларды" түзету үшін еңбекті ұйымдастыру жүйесінде іс-шаралар өткізіледі, оның ішінде арнайы таңдалған физикалық жаттығуларды мақсатты қолдану. Дене шынықтыру теориясы мен практикасында адамның жалпы және кәсіби қабілеттілігін сақтау және арттыру үшін дене шынықтыру және спорт құралдарын пайдалану өндірістік дене шынықтыру деп аталады.
Өндірістік дене шынықтыру (ӨДШ) - -- тұрақты кәсіби әрекет қабілеттілігін арттыруға және сақтауға бағытталған әдістемелік негізделген дене жаттығулары, дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық іс-шаралар жүйесі.
Бұл іс-шаралардың нысаны мен мазмұны адамның кәсіби жұмысы мен өмірінің ерекшеліктерімен анықталады.
ӨДТ(өндірістік дене тәрбиесі)-мен жұмыс уақытында да, бос уақытта да айналысуға болады. Қолайсыз еңбек жағдайларында (жоғары тозаңдану, Газдану) ӨДТ іс-шаралары жұмыстан кейін ғана жүзеге асырылуы мүмкін.
Дене шынықтырудың еңбек қызметіне әсері еңбекті ұйымдастыру жүйесі арқылы, еңбек және демалыс режимінде дене шынықтыру құралдарын ұтымды пайдалану арқылы жүзеге асырылады.
Өндірістік дене шынықтыру (ӨДТ)-бұл адамның өндірісте әрекет қабілеттілігін, белгілі бір кәсіби қызмет жағдайында ең жақсы әрекет етуге дайындығына қол жеткізуге, арттыруға және тұрақты сақтауға бағытталған дене жаттығуларының, кәсіби-қолданбалы, Сауықтыру, дене шынықтыру және спорттық іс-шаралардың ұтымды таңдалған және әдістемелік жүзеге асырылатын жүйесі.
ӨДТ мақсаты-денсаулықты нығайтуға және еңбек тиімділігін арттыруға ықпал ету. Қазіргі еңбек дененің кейбір функционалды жүйелерінің шамадан тыс жүктелуіне және басқалардың шамадан тыс жүктелуіне әкеледі, бұл адамның жалпы қабілеттілігіне теріс әсер етеді. Адамның жалпы және кәсіби қабілетін арттыру үшін өндірістік дене шынықтыру кеңінен қолданылды.
Өндірістік дене тәрбиесінің міндеттері:
адам ағзасын кәсіби қызметке оңтайлы қосуға дайындау;
жұмыс қабілеттілігінің тұрақтылығы үшін қажетті физикалық қасиеттерді, қозғалыс дағдыларын дамыту, жетілдіру және сақтау;
шаршаудың алдын алу және азайту;
еңбек процесінде жұмсалған өмірлік күштерді қалпына келтіру;
әлеуметтік белсенділіктің дамуы және көрінісі.
ӨДТ құралдары - дене шынықтырудың қарапайым құралдары. Өндіріс процесінде дене шынықтыру құралдарын қолданудың физиологиялық негіздері-белсенді демалу, дененің жұмыс қабілеттілігі, жұмыс динамикалық стереотипі. ӨДТ -нің физиологиялық негіздемесі үшін ұлы орыс физиологы и.п. Павловтың еңбектері үлкен маңызға ие, олар жұмыс қабілеттілігінің тұрақтылығын жоғары деңгейде сақтау жұмыс пен демалыс кезеңдерінің дұрыс ауысуына тәуелділігін түсіндіреді. Бұл жағдайда физикалық ғана емес, сонымен бірге психикалық стрессті де ескеру қажет - жұмыстың ақыл-ой және жүйке-эмоционалды шиеленісі. Орыстың ұлы ғалымы И. М. Сеченов жұмыс қабілеттілігі демалу немесе пассивті демалу кезінде емес, белсенді күйде, дененің басқа, шаршамайтын бөліктерімен арнайы ұйымдастырылған қозғалыстар жасалғанда тезірек және толық қалпына келетіндігін эксперименталды түрде дәлелдеді. Нәтижесінде, шаршаған функционалды жүйелерде қалпына келтіру процестері күшейеді және олардың өнімділігі артады. Өндірістік дене шынықтыру жұмыс уақытында да, жұмыстан тыс уақытта да жүргізілуі мүмкін.
Өндірістік дене тәрбиесі мәдениетінің түрлері мен нысандары
ӨДТ -ның әртүрлі түрлері мен нысандары ноталар жүйесінде дене шынықтыру құралдарын қолдану мақсаттарының ерекшелігіне байланысты жалпы әдістемелік негіздері бар топтарға бөлінеді.
Өндірістік гимнастика (ӨГ) - өндірістік-еңбек қызметінде жалпы және ерекше жұмысқа қабілеттілікті арттыру мақсатында жұмыс күні режимінде және онымен байланысты уақытта қолданылатын гимнастиканың ерекше қолданбалы түрі, гимнастикалық жаттығулар жүйесі.
өндірістік гимнастика:
- денсаулықты нығайтуға, жұмысшылардың физикалық дамуын жақсартуға, кәсіби маңызды физикалық қасиеттер мен қабілеттерді сақтауға және жетілдіруге, сондай-ақ көптеген жылдар бойы жұмысқа белсенді дайындығы мен адамның жалпы қабілеттілігін сақтауға, сол арқылы қоғамдық еңбекті ізгілендіруді жүзеге асыруға ықпал етеді;
- адамды нақты жұмысқа жедел және жеңілдетілген қосу, жұмыс күні режимінде шұғыл демалу, шаршаудың алдын алу және азайту, жұмысқа қабілеттілікті қолдау және ағымдағы қалпына келтіру үшін қолайлы жағдайлар жасау есебінен еңбек өнімділігін арттыруға жәрдемдеседі;
- Әлеуметтік және еңбек белсенділігін, өндірістік ұжымның ұйымшылдығы мен тұтастығын дамытуға және жетілдіруге, еңбек тәртібін жақсартуға ықпал етеді;
- еңбекшілерді дене шынықтыру мен спорттың басқа түрлерімен айналысуға тартуға көмектеседі, оларға дене жаттығуларын күнделікті өмірде жүйелі қолдану дағдыларын үйретеді.
2 тарау. Өндірістік дене тәрбиесінің әдістемелік негіздері.
2.1. ӨДТ нысандары және өндірістік гимнастика
Өндірістік дене тәрбиесінің негізі-белсенді демалыс теориясы. Орыстың ұлы ғалымы И. М. Сеченов мұндай жұмыс режимі жүктеме өзгерген кезде, күш-жігер мен бұлшықет топтарының өзгеруі кезінде организм үшін ең қолайлы екенін көрсетті. Ол жұмыс қабілеттілігі демалу немесе пассивті демалу кезінде емес, белсенді күйде, дененің басқа, шаршамайтын бөліктерімен арнайы ұйымдастырылған қозғалыстарды орындаған кезде тезірек және толық қалпына келетінін тәжірибе жүзінде дәлелдеді. Нәтижесінде, шаршаған функционалды жүйелерде қалпына келтіру процестері күшейіп, олардың өнімділігі артады.
Тағы бір ұлы орыс физиологы и. п. Павловтың жазбаларында біз тұрақты жұмыс қабілеттілігі жұмыс пен демалыс кезеңдерінің дұрыс ауысуына, осы процестегі орталық жүйке жүйесінің рөліне қалай байланысты екендігі туралы түсінік табамыз.
Өндірістік дене шынықтыруды әдістемелік қамтамасыз ету тек физикалық ғана емес, сонымен бірге психикалық стрессті -- жоғары жүйке қызметі мен психикалық процестерді жұмысқа қосу дәрежесімен сипатталатын ақыл-ой және нейро-экомоционалды еңбек кернеуін ескеруді қажет етеді. Ми қыртысының жоғарғы бөліктеріне неғұрлым көп жүктеме түссе, жұмысшылардың назарын басқа қызмет түріне ауыстыру маңызды болады.
Сонымен, ӨДТ әдістемесі еңбектің сипаты мен мазмұнына байланысты және" қарама-қарсы " сипатқа ие:
еңбек процесінде физикалық белсенділік неғұрлым көп болса, белсенді демалыс кезеңінде соғұрлым аз болады және керісінше;
үлкен бұлшықет топтары белсенділікке неғұрлым аз қосылса, соғұрлым олар ӨДТ-нің әртүрлі түрлерімен айналысқан кезде қосылады;
кәсіби қызметтегі нейро-эмоционалды және психикалық стресс неғұрлым көп болса, ол әр түрлі физикалық жаттығуларда аз болуы керек.
ӨДТ нысандарын, әдістері мен құралдарын таңдауға маманның еңбек және тұрмыс жағдайларының әсері
Өндірістік дене шынықтыру әр түрлі формада көрінеді:
жұмыс уақытында өндірістік гимнастика және кәсіби-қолданбалы дене дайындығы түрінде;
бос уақытында сауықтыру-қалпына келтіру рәсімдері, сауықтыру-профилактикалық дене жаттығулары, спорт секцияларындағы сабақтар және қажет болған жағдайда жекелеген кәсіби жұмыс түрлеріне кәсіби -- қолданбалы дене дайындығы нысанында.
ӨДТ-ның кез-келген формасындағы сабақтар жеке де, топтарда да өткізілуі мүмкін.
Әдістер мен құралдарды таңдағанда, еңбек процесіне әсер ететін еңбек жағдайлары мен технологиялық ерекшеліктерді ескеру қажет. Сонымен қатар, жұмыс позициясы, жұмыс қозғалыстарының әртүрлілігі, жеке функционалды жүйелердің жұмыс жүктемесі сияқты факторларды ескеру қажет. Мысалы, жұмыс орнында қалпына келтіру және профилактикалық жаттығулар отыру немесе жату кезінде ұсынылады. Жұмыс жағдайында отыру немесе ыңғайсыз позаларда жаттығулар еркін позада тұру арқылы жүзеге асырылады. Тиісінше, "қарама-қарсы" әдіс бойынша нақты жаттығулар таңдалады.
ӨДТ әдістері мен құралдарын таңдауға жұмыс күні, апта, ай немесе жыл ішіндегі дамып келе жатқан шаршаудың динамикасы, сипаты мен дәрежесі әсер етеді. Адамның айтарлықтай шамадан тыс жұмысы жағдайында белсенді демалу әдісі пассивті демалуға қарағанда тиімді емес. Сондықтан, жұмыс уақытында немесе одан кейін жұмыс кезінде шаршау дәрежесін бағалау ӨДТ оңтайлы әдістері мен құралдарын таңдаудың қажетті шарты болып табылады.
Өндірістік гимнастика
Өндірістік гимнастика-бұл жалпы және кәсіби өнімділікті арттыру үшін, сондай-ақ алдын-алу және қалпына келтіру мақсатында жұмыс күні режимінде қолданылатын арнайы жаттығулар жиынтығы.
Өндірістік гимнастиканың түрлері (нысандары): кіріспе гимнастика, дене шынықтыру үзілісі, дене шынықтыру минуты, белсенді демалыстың микропаузасы болып табылады.
Жаттығу кешендерін құру кезінде мыналарды ескеру қажет:
жұмыс қалпы (тұру немесе отыру), дене қалпы (бүгілген немесе түзу, еркін немесе кернеулі);
жұмыс қозғалыстары (жылдам немесе баяу, қозғалыс амплитудасы, олардың симметриялығы немесе асимметриялығы, біркелкілігі немесе әртүрлілігі, қозғалыс кернеулігінің дәрежесі);
еңбек қызметінің сипаты (сезім мүшелеріне жүктеме, психикалық және жүйке-бұлшықет жүктемесі, ойлау процестерінің күрделілігі мен қарқындылығы, эмоционалды жүктеме, қозғалыстардың қажетті дәлдігі мен қайталануы, жұмыстың монотондылығы);
субъективті көрсеткіштер бойынша шаршаудың дәрежесі мен сипаты (шашыраңқы назар, бас ауруы, бұлшықеттердегі ауырсыну сезімі, тітіркену));
өндірістік гимнастика кешендерін құрастыруда жеке көзқарасты қажет ететін денсаулықтың мүмкін ауытқулары;
жұмыс орнының санитарлық-гигиеналық жағдайы (әдетте кешендер жұмыс орындарында өткізіледі).
Өндірістік гимнастика (ӨГ) - өндірістік-еңбек қызметінде жалпы және ерекше жұмысқа қабілеттілікті арттыру мақсатында жұмыс күні режимінде және онымен байланысты уақытта қолданылатын гимнастиканың ерекше қолданбалы түрі, гимнастикалық жаттығулар жүйесі.
өндірістік гимнастика:
- денсаулықты нығайтуға, жұмысшылардың физикалық дамуын жақсартуға, кәсіби маңызды физикалық қасиеттер мен қабілеттерді сақтауға және жетілдіруге, сондай-ақ көптеген жылдар бойы жұмысқа белсенді дайындығы мен адамның жалпы қабілеттілігін сақтауға, сол арқылы қоғамдық еңбекті ізгілендіруді жүзеге асыруға ықпал етеді;
- адамды нақты жұмысқа жедел және жеңілдетілген қосу, жұмыс күні режимінде шұғыл демалу, шаршаудың алдын алу және азайту, жұмысқа қабілеттілікті қолдау және ағымдағы қалпына келтіру үшін қолайлы жағдайлар жасау есебінен еңбек өнімділігін арттыруға жәрдемдеседі;
- Әлеуметтік және еңбек белсенділігін, өндірістік ұжымның ұйымшылдығы мен тұтастығын дамытуға және жетілдіруге, еңбек тәртібін жақсартуға ықпал етеді;
- еңбекшілерді дене шынықтыру мен спорттың басқа түрлерімен айналысуға тартуға көмектеседі, оларға дене жаттығуларын күнделікті өмірде жүйелі қолдану дағдыларын үйретеді.
Өндірістік гимнастиканың негізгі формалары:
- жұмыс күнінің бастапқы кезеңінде жұмысқа қабілеттілікті жандандыру мақсатында жұмыс басталғанға дейін орындалатын кіріспе гимнастика;
- дене шынықтыру үзілісі-шұғыл белсенді демалыс, жұмыс күні ішінде жұмысқа қабілеттіліктің төмендеуінің алдын алу мақсатында қолданылатын арнайы гимнастикалық жаттығулар кешені;
- дене шынықтыру минуты (дене шынықтыру минуты), негізінен шаршаған бұлшықет тобына жергілікті әсер ету үшін қолданылатын қысқа мерзімді дене шынықтыру үзілісінің ең дараланған түрі;
- микропуза-жұмыс күні режимінде жедел белсенді демалу мақсатында ағзаға қысқа мерзімді (15-30 с) физикалық әсер етудің алуан түрлері (дене жаттығулары, өздігінен массаж, тыныс алу гимнастикасы және т. б.);
- аурудың алдын-алу үшін қолданылатын профилактикалық жаттығулар.
ӨДТ жаттығуларының жиынтығы, сондай-ақ ӨДТ жүйесінің басқа құралдары әртүрлі жағдайларды ескере отырып таңдалады, атап айтқанда, еңбек топтарының жіктелуіне сәйкес.
Дене шынықтыру-дене жаттығуларының әртүрлі түрлерімен жаттығу ӨДТ кешенінде маңызды рөл атқарады. Белсенді мотор белсенділігінің бұл түрлері дененің көптеген жүйелерінің бейімделуінің дамуына қалыптастырушы әсер етеді. Функциялардың дамуы мен жетілуі орталық жүйке жүйесіндегі, вегетативті көмекші жүйелердегі, тірек-қимыл аппараттарындағы процестердің үйлестіру қатынастарын қалыптастыруға, нығайтуға және динамикалық реттеуге негізделген. Белсенді моторлық әрекеттер тек спорттық қана емес, сонымен қатар кәсіби және еңбек іс-әрекеттерін басқарудың жүйке механизмдерін жетілдіруге ықпал етеді, белгілі бір өндірістік жағдайларда еңбек қызметімен ағзадағы вегетативті ауысулардың сонастродануын арттыруға мүмкіндік береді.
Осылайша, адам ағзасының бейімделу және реттеуші механизмдерін жақсарту үшін физикалық жаттығуларды қолданудың әдістемелік негіздері анықталады.
Спорт құралдарын қолдана отырып, дене шынықтыруды қамтамасыз етуге арналған:
- денені жалпы нығайту және дене шынықтыруды арттыру, оның еңбек жағдайының қолайсыз факторларына бейімделуін арттыру;
- организмнің функционалдық көрсеткіштерін жақсарту және орташа айқындалған функционалдық бұзылуларды төмендету;
-жүрек-қан тамырлары, жүйке жүйелері және тыныс алу функциялары тарапынан байқалатын өзгерістерді қалпына келтіру уақытын қысқарту.
ӨДТ жүйесінде кәсіби-қолданбалы дайындық маңызды рөл атқарады.
Олар шешетін міндеттерге байланысты қолданбалы дене жаттығулары жүйелері мыналарға бөлінеді:
1) жалпы дамыту, пішіндеу;
2) фондық әрекеттерде дайындық, жетекші жаттығулар, жұмыс қозғалысы түріндегі жаттығулар.
Бірінші топқа жан-жақты физикалық дамуды және жан-жақты физикалық дайындықты қамтамасыз ететін жаттығулар кіреді. Профильді бағдар қызметкерлердің немесе студенттердің кәсіби дене шынықтыру талаптарына жақын жалпы дене шынықтыру жаттығуларын таңдауда көрінеді.
Екінші топ белгілі бір кәсіби дағдыларды сәтті игеру үшін қажет физикалық қасиеттерді дамытуға арналған жаттығулардан тұрады. Дайындық жаттығуларын дұрыс таңдау осы кәсіби қызметке қажетті жетекші физикалық қасиеттердің дұрыс анықталуына байланысты. Дайындық жаттығуларының мәні мен тиімділігі, егер олардың негізі қолданбалы сипаттағы мотор әрекеттері болса, артады.
Жетекші жаттығулар белгілі бір еңбек түрін игеруде қозғалыс пен моториканы дамыту үшін мотор негізі ретінде қолданылады.
Фондық қозғалыс әрекеттеріндегі жаттығулар әр түрлі фондық әрекеттер үлкен орын алатын нақты жұмыста оқу мен еңбек дағдыларын игерудің тиімділігін арттырады. Фондық әрекеттер неғұрлым еркін, автоматтандырылған болса, адам жетекші, негізгі еңбек әрекеттерін орындауға көбірек көңіл бөледі.
Жұмыс әрекеті түріндегі жаттығулар еңбек әрекеттеріне тікелей байланысты.
Профилактикалық және компенсаторлық бағыттағы іс-шаралар организмнің қолайсыз факторлар мен нақты өндірістік орта жағдайларына төзімділігін қамтамасыз етеді, жұмысшыларды кәсіптік аурулардан, нақты кәсіптік еңбек жағдайларының әсерінен йод ағзасындағы морфологиялық функционалдық бұзылулардан қорғайды.
Зерттеулер көрсеткендей, тиісті физикалық жаттығуларды мақсатты таңдау және үнемі орындау дененің қолайсыз еңбек жағдайларына бейімделуін жақсартуға ықпал етеді, өйткені олар функционалдылықты жақсартады, дененің пластикалық және энергетикалық ресурстарын арттырады. Бұл қоршаған ортаның қолайсыз немесе жергілікті, тар бағытталған әсерінен кейін ағзаның, атап айтқанда функционалды жүйелердің тез және толық қалпына келуін, сондай-ақ ағзаның қорғаныс және иммунологиялық қабілеттерін жетілдіруді қамтамасыз етеді.
ӨДТ жүйесінде дене шынықтыру және арнайы дене шынықтыру және сауықтыру сабақтары мен қалпына келтіру процедуралары маңызды орын алады. Бұл жағдайда жетекші рөлді іс-әрекеттің өзін қалпына келтіруді және қызметкердің жұмыс және өмір режимін ұтымды етуді қамтамасыз ететін педагогикалық әдістер атқарады. Еңбек және тұрмыстық іс-шаралар тәжірибесінде қалпына келтіру процестерінің әртүрлі деңгейлері мен тереңдігіне сәйкес келетін әртүрлі қарқындылық дәрежесі бар ӨДТ құралдары қалпына келтіру үшін қолданылады. түрлері:
- еңбек процесінде болып жатқан ағымдағы қалпына келтіру;
- Жұмыс аяқталғаннан кейін тікелей орын алатын шұғыл қалпына келтіру;
- Жұмыс аяқталғаннан кейін бірнеше сағат бойы байқалатын артта қалған қалпына келтіру;
- күннің, аптаның, жылдың әртүрлі кезеңдерінде жүзеге асырылатын мерзімді қалпына келтіру.
Дене жаттығулары мен дене шынықтыру-сауықтыру рәсімдерінің әсерінен қалпына келтіруді күшейту адамдардың жұмыс қабілеттілігі мен еңбекке қабілеттілігін арттыруға, олардың әл - ауқаты мен жұмысқа деген көзқарасын жақсартуға айтарлықтай әсер етеді.
Бұқаралық дене шынықтыру-сауықтыру іс-шараларын ұйымдастыру кезінде кәсіпорында немесе жұмыс орындарына тікелей жақын жерде, тұрғын үй массивтеріндегі немесе арнайы құрылыстардағы өндірістік ғимараттардың жанында бөлмелерді, пункттерді, Денсаулық жолдарын жабдықтау үшін қолданылатын сауықтыру техникасы, аппаратура табысты пайдаланылады.
Қалпына келтіру кешендеріне ... жалғасы
Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті
Дене мәдениеті және Спорт факультеті
Дене тәрбие кафедрасы
Курстық жұмыс
Пәні: Дене мәдениеті же спорттағы ғылыми зерттеу жұмыстарының негіздері.
Тақырыбы: Өндірістік дене тәрбиесі мәдениетінің түрлері.
Орындаған: ДМжС-33 тобының студенті Сейтбергенов С.С
Тексерген: Аға оқытушы Дүйсебаев Б.Т
Қарағанды 2020
Мaᴈмұны
Kipicпe ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1-тapay .Өндірістік дене тәрбиесі мәдениетінің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
Өндірістік дене тәрбиесі ,оның мақсаты мен міндеттері ... ... ... ... ... ... . ..5
2 -тapay. Өндірістік дене тәрбиесінің әдістемелік негіздері ... ... ... ... ... ... .. .8
2.1. ӨДТ нысандары және өндірістік гимнастика ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .8
2.2. Өндірістік дене тәрбиесінің ұйымдастырушылық сипаттамалары ... ... .14
3 тарау. Жұмыс уақытындағы өндірістік дене шынықтыру ... ... ... ... ... .18
3.1. Жұмыс уақытындағы өндірістік гимнастика ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.2. Бос уақыттағы дене шынықтыру және спорт ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..21
Қopытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Пaйдaлaнылғaн әдeбиeттep ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
Кіріспе
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Бүгінгі таңда физикалық денсаулық- бұл жай ғана сапа емес, сонымен қатар маманның кәсіби қызметінің қажетті шарты: ол физикалық және функционалдық мүмкіндіктер резервіне ие болуы керек. өндірістік және сыртқы ортаның тез өзгеретін жағдайларына, еңбек көлемі мен қарқындылығына, берілген уақыт лимитінде толық қалпына келтіру үшін.
Физикалық денсаулық адамның физикалық даму дәрежесін, оның моторикасы мен дағдыларын көрсетеді.
Көптеген заманауи кәсіпорындар мен мекемелер мамандарды қабылдау кезінде олардың жақсы физикалық формасы болғанын құп көреді.
Өздеріңіз білетіндей, қазіргі заманғы еңбек дененің кейбір функционалды жүйелерінің шамадан тыс жүктелуіне және басқалардың шамадан тыс жүктелуіне әкеледі, бұл адамның жалпы қабілеттілігіне теріс әсер етеді. Осы психофизиологиялық "бұрмалануларды" түзету - өндірістік дене тәрбиесінің міндеттерінің бірі.
Зерттеу жұмысының мақсаты: Өндірістік дене тәрбиесі мәдениетінің түрлерін зерттеп қарастыру
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін келесідей міндеттер қойылып отыр:
Өндірістік дене шынықтыру, оның мақсаты мен міндеттерін;
Өндірістік дене тәрбиесінің әдістемелік негіздерін;
Өндірістік дене тәрбиесінің ұйымдастырушылық сипаттамаларын;
Жұмыс уақытындағы өндірістік дене шынықтыруды зерттеп қарастыру.
Өндірістік дене шынықтыру (ӨДТ)-бұл адамның өндірісте әрекет қабілеттілігін, белгілі бір кәсіби қызмет жағдайында ең жақсы әрекет етуге дайындығына қол жеткізуге, арттыруға және тұрақты сақтауға бағытталған дене жаттығуларының, кәсіби-қолданбалы, Сауықтыру, дене шынықтыру және спорттық іс-шаралардың ұтымды таңдалған және әдістемелік жүзеге асырылатын жүйесі.
Зерттеу жұмысының пәні: дене тәрбиесі кешені.
Өндірістік дене тәрбиесінің негізі-белсенді демалыс теориясы. Орыстың ұлы ғалымы И. М. Сеченов мұндай жұмыс режимі жүктеме өзгерген кезде, күш-жігер мен бұлшықет топтарының өзгеруі кезінде организм үшін ең қолайлы екенін көрсетті. Ол жұмыс қабілеттілігі демалу немесе пассивті демалу кезінде емес, белсенді күйде, дененің басқа, шаршамайтын бөліктерімен арнайы ұйымдастырылған қозғалыстарды орындаған кезде тезірек және толық қалпына келетінін тәжірибе жүзінде дәлелдеді. Нәтижесінде, шаршаған функционалды жүйелерде қалпына келтіру процестері күшейіп, олардың өнімділігі артады.
Тағы бір ұлы орыс физиологы и. п. Павловтың жазбаларында біз тұрақты жұмыс қабілеттілігі жұмыс пен демалыс кезеңдерінің дұрыс ауысуына, осы процестегі орталық жүйке жүйесінің рөліне қалай байланысты екендігі туралы түсінік табамыз.
Өндірістік дене шынықтыруды әдістемелік қамтамасыз ету тек физикалық ғана емес, сонымен бірге психикалық стрессті -- жоғары жүйке қызметі мен психикалық процестерді жұмысқа қосу дәрежесімен сипатталатын ақыл-ой және нейро-экомоционалды еңбек кернеуін ескеруді қажет етеді. Ми қыртысының жоғарғы бөліктеріне неғұрлым көп жүктеме түссе, жұмысшылардың назарын басқа қызмет түріне ауыстыру маңызды болады.
Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер кешенінен тұрады.
1 тарау. Өндірістік дене тәрбиесі мәдениетінің түрлері
Өндірістік дене шынықтыру, оның мақсаты мен міндеттері.
Қазіргі еңбек дененің кейбір функционалды жүйелерінің шамадан тыс жүктелуіне және басқалардың шамадан тыс жүктелуіне әкеледі, бұл адамның жалпы қабілеттілігіне теріс әсер етеді. Осы психофизиологиялық "бұрмалануларды" түзету үшін еңбекті ұйымдастыру жүйесінде іс-шаралар өткізіледі, оның ішінде арнайы таңдалған физикалық жаттығуларды мақсатты қолдану. Дене шынықтыру теориясы мен практикасында адамның жалпы және кәсіби қабілеттілігін сақтау және арттыру үшін дене шынықтыру және спорт құралдарын пайдалану өндірістік дене шынықтыру деп аталады.
Өндірістік дене шынықтыру (ӨДШ) - -- тұрақты кәсіби әрекет қабілеттілігін арттыруға және сақтауға бағытталған әдістемелік негізделген дене жаттығулары, дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық іс-шаралар жүйесі.
Бұл іс-шаралардың нысаны мен мазмұны адамның кәсіби жұмысы мен өмірінің ерекшеліктерімен анықталады.
ӨДТ(өндірістік дене тәрбиесі)-мен жұмыс уақытында да, бос уақытта да айналысуға болады. Қолайсыз еңбек жағдайларында (жоғары тозаңдану, Газдану) ӨДТ іс-шаралары жұмыстан кейін ғана жүзеге асырылуы мүмкін.
Дене шынықтырудың еңбек қызметіне әсері еңбекті ұйымдастыру жүйесі арқылы, еңбек және демалыс режимінде дене шынықтыру құралдарын ұтымды пайдалану арқылы жүзеге асырылады.
Өндірістік дене шынықтыру (ӨДТ)-бұл адамның өндірісте әрекет қабілеттілігін, белгілі бір кәсіби қызмет жағдайында ең жақсы әрекет етуге дайындығына қол жеткізуге, арттыруға және тұрақты сақтауға бағытталған дене жаттығуларының, кәсіби-қолданбалы, Сауықтыру, дене шынықтыру және спорттық іс-шаралардың ұтымды таңдалған және әдістемелік жүзеге асырылатын жүйесі.
ӨДТ мақсаты-денсаулықты нығайтуға және еңбек тиімділігін арттыруға ықпал ету. Қазіргі еңбек дененің кейбір функционалды жүйелерінің шамадан тыс жүктелуіне және басқалардың шамадан тыс жүктелуіне әкеледі, бұл адамның жалпы қабілеттілігіне теріс әсер етеді. Адамның жалпы және кәсіби қабілетін арттыру үшін өндірістік дене шынықтыру кеңінен қолданылды.
Өндірістік дене тәрбиесінің міндеттері:
адам ағзасын кәсіби қызметке оңтайлы қосуға дайындау;
жұмыс қабілеттілігінің тұрақтылығы үшін қажетті физикалық қасиеттерді, қозғалыс дағдыларын дамыту, жетілдіру және сақтау;
шаршаудың алдын алу және азайту;
еңбек процесінде жұмсалған өмірлік күштерді қалпына келтіру;
әлеуметтік белсенділіктің дамуы және көрінісі.
ӨДТ құралдары - дене шынықтырудың қарапайым құралдары. Өндіріс процесінде дене шынықтыру құралдарын қолданудың физиологиялық негіздері-белсенді демалу, дененің жұмыс қабілеттілігі, жұмыс динамикалық стереотипі. ӨДТ -нің физиологиялық негіздемесі үшін ұлы орыс физиологы и.п. Павловтың еңбектері үлкен маңызға ие, олар жұмыс қабілеттілігінің тұрақтылығын жоғары деңгейде сақтау жұмыс пен демалыс кезеңдерінің дұрыс ауысуына тәуелділігін түсіндіреді. Бұл жағдайда физикалық ғана емес, сонымен бірге психикалық стрессті де ескеру қажет - жұмыстың ақыл-ой және жүйке-эмоционалды шиеленісі. Орыстың ұлы ғалымы И. М. Сеченов жұмыс қабілеттілігі демалу немесе пассивті демалу кезінде емес, белсенді күйде, дененің басқа, шаршамайтын бөліктерімен арнайы ұйымдастырылған қозғалыстар жасалғанда тезірек және толық қалпына келетіндігін эксперименталды түрде дәлелдеді. Нәтижесінде, шаршаған функционалды жүйелерде қалпына келтіру процестері күшейеді және олардың өнімділігі артады. Өндірістік дене шынықтыру жұмыс уақытында да, жұмыстан тыс уақытта да жүргізілуі мүмкін.
Өндірістік дене тәрбиесі мәдениетінің түрлері мен нысандары
ӨДТ -ның әртүрлі түрлері мен нысандары ноталар жүйесінде дене шынықтыру құралдарын қолдану мақсаттарының ерекшелігіне байланысты жалпы әдістемелік негіздері бар топтарға бөлінеді.
Өндірістік гимнастика (ӨГ) - өндірістік-еңбек қызметінде жалпы және ерекше жұмысқа қабілеттілікті арттыру мақсатында жұмыс күні режимінде және онымен байланысты уақытта қолданылатын гимнастиканың ерекше қолданбалы түрі, гимнастикалық жаттығулар жүйесі.
өндірістік гимнастика:
- денсаулықты нығайтуға, жұмысшылардың физикалық дамуын жақсартуға, кәсіби маңызды физикалық қасиеттер мен қабілеттерді сақтауға және жетілдіруге, сондай-ақ көптеген жылдар бойы жұмысқа белсенді дайындығы мен адамның жалпы қабілеттілігін сақтауға, сол арқылы қоғамдық еңбекті ізгілендіруді жүзеге асыруға ықпал етеді;
- адамды нақты жұмысқа жедел және жеңілдетілген қосу, жұмыс күні режимінде шұғыл демалу, шаршаудың алдын алу және азайту, жұмысқа қабілеттілікті қолдау және ағымдағы қалпына келтіру үшін қолайлы жағдайлар жасау есебінен еңбек өнімділігін арттыруға жәрдемдеседі;
- Әлеуметтік және еңбек белсенділігін, өндірістік ұжымның ұйымшылдығы мен тұтастығын дамытуға және жетілдіруге, еңбек тәртібін жақсартуға ықпал етеді;
- еңбекшілерді дене шынықтыру мен спорттың басқа түрлерімен айналысуға тартуға көмектеседі, оларға дене жаттығуларын күнделікті өмірде жүйелі қолдану дағдыларын үйретеді.
2 тарау. Өндірістік дене тәрбиесінің әдістемелік негіздері.
2.1. ӨДТ нысандары және өндірістік гимнастика
Өндірістік дене тәрбиесінің негізі-белсенді демалыс теориясы. Орыстың ұлы ғалымы И. М. Сеченов мұндай жұмыс режимі жүктеме өзгерген кезде, күш-жігер мен бұлшықет топтарының өзгеруі кезінде организм үшін ең қолайлы екенін көрсетті. Ол жұмыс қабілеттілігі демалу немесе пассивті демалу кезінде емес, белсенді күйде, дененің басқа, шаршамайтын бөліктерімен арнайы ұйымдастырылған қозғалыстарды орындаған кезде тезірек және толық қалпына келетінін тәжірибе жүзінде дәлелдеді. Нәтижесінде, шаршаған функционалды жүйелерде қалпына келтіру процестері күшейіп, олардың өнімділігі артады.
Тағы бір ұлы орыс физиологы и. п. Павловтың жазбаларында біз тұрақты жұмыс қабілеттілігі жұмыс пен демалыс кезеңдерінің дұрыс ауысуына, осы процестегі орталық жүйке жүйесінің рөліне қалай байланысты екендігі туралы түсінік табамыз.
Өндірістік дене шынықтыруды әдістемелік қамтамасыз ету тек физикалық ғана емес, сонымен бірге психикалық стрессті -- жоғары жүйке қызметі мен психикалық процестерді жұмысқа қосу дәрежесімен сипатталатын ақыл-ой және нейро-экомоционалды еңбек кернеуін ескеруді қажет етеді. Ми қыртысының жоғарғы бөліктеріне неғұрлым көп жүктеме түссе, жұмысшылардың назарын басқа қызмет түріне ауыстыру маңызды болады.
Сонымен, ӨДТ әдістемесі еңбектің сипаты мен мазмұнына байланысты және" қарама-қарсы " сипатқа ие:
еңбек процесінде физикалық белсенділік неғұрлым көп болса, белсенді демалыс кезеңінде соғұрлым аз болады және керісінше;
үлкен бұлшықет топтары белсенділікке неғұрлым аз қосылса, соғұрлым олар ӨДТ-нің әртүрлі түрлерімен айналысқан кезде қосылады;
кәсіби қызметтегі нейро-эмоционалды және психикалық стресс неғұрлым көп болса, ол әр түрлі физикалық жаттығуларда аз болуы керек.
ӨДТ нысандарын, әдістері мен құралдарын таңдауға маманның еңбек және тұрмыс жағдайларының әсері
Өндірістік дене шынықтыру әр түрлі формада көрінеді:
жұмыс уақытында өндірістік гимнастика және кәсіби-қолданбалы дене дайындығы түрінде;
бос уақытында сауықтыру-қалпына келтіру рәсімдері, сауықтыру-профилактикалық дене жаттығулары, спорт секцияларындағы сабақтар және қажет болған жағдайда жекелеген кәсіби жұмыс түрлеріне кәсіби -- қолданбалы дене дайындығы нысанында.
ӨДТ-ның кез-келген формасындағы сабақтар жеке де, топтарда да өткізілуі мүмкін.
Әдістер мен құралдарды таңдағанда, еңбек процесіне әсер ететін еңбек жағдайлары мен технологиялық ерекшеліктерді ескеру қажет. Сонымен қатар, жұмыс позициясы, жұмыс қозғалыстарының әртүрлілігі, жеке функционалды жүйелердің жұмыс жүктемесі сияқты факторларды ескеру қажет. Мысалы, жұмыс орнында қалпына келтіру және профилактикалық жаттығулар отыру немесе жату кезінде ұсынылады. Жұмыс жағдайында отыру немесе ыңғайсыз позаларда жаттығулар еркін позада тұру арқылы жүзеге асырылады. Тиісінше, "қарама-қарсы" әдіс бойынша нақты жаттығулар таңдалады.
ӨДТ әдістері мен құралдарын таңдауға жұмыс күні, апта, ай немесе жыл ішіндегі дамып келе жатқан шаршаудың динамикасы, сипаты мен дәрежесі әсер етеді. Адамның айтарлықтай шамадан тыс жұмысы жағдайында белсенді демалу әдісі пассивті демалуға қарағанда тиімді емес. Сондықтан, жұмыс уақытында немесе одан кейін жұмыс кезінде шаршау дәрежесін бағалау ӨДТ оңтайлы әдістері мен құралдарын таңдаудың қажетті шарты болып табылады.
Өндірістік гимнастика
Өндірістік гимнастика-бұл жалпы және кәсіби өнімділікті арттыру үшін, сондай-ақ алдын-алу және қалпына келтіру мақсатында жұмыс күні режимінде қолданылатын арнайы жаттығулар жиынтығы.
Өндірістік гимнастиканың түрлері (нысандары): кіріспе гимнастика, дене шынықтыру үзілісі, дене шынықтыру минуты, белсенді демалыстың микропаузасы болып табылады.
Жаттығу кешендерін құру кезінде мыналарды ескеру қажет:
жұмыс қалпы (тұру немесе отыру), дене қалпы (бүгілген немесе түзу, еркін немесе кернеулі);
жұмыс қозғалыстары (жылдам немесе баяу, қозғалыс амплитудасы, олардың симметриялығы немесе асимметриялығы, біркелкілігі немесе әртүрлілігі, қозғалыс кернеулігінің дәрежесі);
еңбек қызметінің сипаты (сезім мүшелеріне жүктеме, психикалық және жүйке-бұлшықет жүктемесі, ойлау процестерінің күрделілігі мен қарқындылығы, эмоционалды жүктеме, қозғалыстардың қажетті дәлдігі мен қайталануы, жұмыстың монотондылығы);
субъективті көрсеткіштер бойынша шаршаудың дәрежесі мен сипаты (шашыраңқы назар, бас ауруы, бұлшықеттердегі ауырсыну сезімі, тітіркену));
өндірістік гимнастика кешендерін құрастыруда жеке көзқарасты қажет ететін денсаулықтың мүмкін ауытқулары;
жұмыс орнының санитарлық-гигиеналық жағдайы (әдетте кешендер жұмыс орындарында өткізіледі).
Өндірістік гимнастика (ӨГ) - өндірістік-еңбек қызметінде жалпы және ерекше жұмысқа қабілеттілікті арттыру мақсатында жұмыс күні режимінде және онымен байланысты уақытта қолданылатын гимнастиканың ерекше қолданбалы түрі, гимнастикалық жаттығулар жүйесі.
өндірістік гимнастика:
- денсаулықты нығайтуға, жұмысшылардың физикалық дамуын жақсартуға, кәсіби маңызды физикалық қасиеттер мен қабілеттерді сақтауға және жетілдіруге, сондай-ақ көптеген жылдар бойы жұмысқа белсенді дайындығы мен адамның жалпы қабілеттілігін сақтауға, сол арқылы қоғамдық еңбекті ізгілендіруді жүзеге асыруға ықпал етеді;
- адамды нақты жұмысқа жедел және жеңілдетілген қосу, жұмыс күні режимінде шұғыл демалу, шаршаудың алдын алу және азайту, жұмысқа қабілеттілікті қолдау және ағымдағы қалпына келтіру үшін қолайлы жағдайлар жасау есебінен еңбек өнімділігін арттыруға жәрдемдеседі;
- Әлеуметтік және еңбек белсенділігін, өндірістік ұжымның ұйымшылдығы мен тұтастығын дамытуға және жетілдіруге, еңбек тәртібін жақсартуға ықпал етеді;
- еңбекшілерді дене шынықтыру мен спорттың басқа түрлерімен айналысуға тартуға көмектеседі, оларға дене жаттығуларын күнделікті өмірде жүйелі қолдану дағдыларын үйретеді.
Өндірістік гимнастиканың негізгі формалары:
- жұмыс күнінің бастапқы кезеңінде жұмысқа қабілеттілікті жандандыру мақсатында жұмыс басталғанға дейін орындалатын кіріспе гимнастика;
- дене шынықтыру үзілісі-шұғыл белсенді демалыс, жұмыс күні ішінде жұмысқа қабілеттіліктің төмендеуінің алдын алу мақсатында қолданылатын арнайы гимнастикалық жаттығулар кешені;
- дене шынықтыру минуты (дене шынықтыру минуты), негізінен шаршаған бұлшықет тобына жергілікті әсер ету үшін қолданылатын қысқа мерзімді дене шынықтыру үзілісінің ең дараланған түрі;
- микропуза-жұмыс күні режимінде жедел белсенді демалу мақсатында ағзаға қысқа мерзімді (15-30 с) физикалық әсер етудің алуан түрлері (дене жаттығулары, өздігінен массаж, тыныс алу гимнастикасы және т. б.);
- аурудың алдын-алу үшін қолданылатын профилактикалық жаттығулар.
ӨДТ жаттығуларының жиынтығы, сондай-ақ ӨДТ жүйесінің басқа құралдары әртүрлі жағдайларды ескере отырып таңдалады, атап айтқанда, еңбек топтарының жіктелуіне сәйкес.
Дене шынықтыру-дене жаттығуларының әртүрлі түрлерімен жаттығу ӨДТ кешенінде маңызды рөл атқарады. Белсенді мотор белсенділігінің бұл түрлері дененің көптеген жүйелерінің бейімделуінің дамуына қалыптастырушы әсер етеді. Функциялардың дамуы мен жетілуі орталық жүйке жүйесіндегі, вегетативті көмекші жүйелердегі, тірек-қимыл аппараттарындағы процестердің үйлестіру қатынастарын қалыптастыруға, нығайтуға және динамикалық реттеуге негізделген. Белсенді моторлық әрекеттер тек спорттық қана емес, сонымен қатар кәсіби және еңбек іс-әрекеттерін басқарудың жүйке механизмдерін жетілдіруге ықпал етеді, белгілі бір өндірістік жағдайларда еңбек қызметімен ағзадағы вегетативті ауысулардың сонастродануын арттыруға мүмкіндік береді.
Осылайша, адам ағзасының бейімделу және реттеуші механизмдерін жақсарту үшін физикалық жаттығуларды қолданудың әдістемелік негіздері анықталады.
Спорт құралдарын қолдана отырып, дене шынықтыруды қамтамасыз етуге арналған:
- денені жалпы нығайту және дене шынықтыруды арттыру, оның еңбек жағдайының қолайсыз факторларына бейімделуін арттыру;
- организмнің функционалдық көрсеткіштерін жақсарту және орташа айқындалған функционалдық бұзылуларды төмендету;
-жүрек-қан тамырлары, жүйке жүйелері және тыныс алу функциялары тарапынан байқалатын өзгерістерді қалпына келтіру уақытын қысқарту.
ӨДТ жүйесінде кәсіби-қолданбалы дайындық маңызды рөл атқарады.
Олар шешетін міндеттерге байланысты қолданбалы дене жаттығулары жүйелері мыналарға бөлінеді:
1) жалпы дамыту, пішіндеу;
2) фондық әрекеттерде дайындық, жетекші жаттығулар, жұмыс қозғалысы түріндегі жаттығулар.
Бірінші топқа жан-жақты физикалық дамуды және жан-жақты физикалық дайындықты қамтамасыз ететін жаттығулар кіреді. Профильді бағдар қызметкерлердің немесе студенттердің кәсіби дене шынықтыру талаптарына жақын жалпы дене шынықтыру жаттығуларын таңдауда көрінеді.
Екінші топ белгілі бір кәсіби дағдыларды сәтті игеру үшін қажет физикалық қасиеттерді дамытуға арналған жаттығулардан тұрады. Дайындық жаттығуларын дұрыс таңдау осы кәсіби қызметке қажетті жетекші физикалық қасиеттердің дұрыс анықталуына байланысты. Дайындық жаттығуларының мәні мен тиімділігі, егер олардың негізі қолданбалы сипаттағы мотор әрекеттері болса, артады.
Жетекші жаттығулар белгілі бір еңбек түрін игеруде қозғалыс пен моториканы дамыту үшін мотор негізі ретінде қолданылады.
Фондық қозғалыс әрекеттеріндегі жаттығулар әр түрлі фондық әрекеттер үлкен орын алатын нақты жұмыста оқу мен еңбек дағдыларын игерудің тиімділігін арттырады. Фондық әрекеттер неғұрлым еркін, автоматтандырылған болса, адам жетекші, негізгі еңбек әрекеттерін орындауға көбірек көңіл бөледі.
Жұмыс әрекеті түріндегі жаттығулар еңбек әрекеттеріне тікелей байланысты.
Профилактикалық және компенсаторлық бағыттағы іс-шаралар организмнің қолайсыз факторлар мен нақты өндірістік орта жағдайларына төзімділігін қамтамасыз етеді, жұмысшыларды кәсіптік аурулардан, нақты кәсіптік еңбек жағдайларының әсерінен йод ағзасындағы морфологиялық функционалдық бұзылулардан қорғайды.
Зерттеулер көрсеткендей, тиісті физикалық жаттығуларды мақсатты таңдау және үнемі орындау дененің қолайсыз еңбек жағдайларына бейімделуін жақсартуға ықпал етеді, өйткені олар функционалдылықты жақсартады, дененің пластикалық және энергетикалық ресурстарын арттырады. Бұл қоршаған ортаның қолайсыз немесе жергілікті, тар бағытталған әсерінен кейін ағзаның, атап айтқанда функционалды жүйелердің тез және толық қалпына келуін, сондай-ақ ағзаның қорғаныс және иммунологиялық қабілеттерін жетілдіруді қамтамасыз етеді.
ӨДТ жүйесінде дене шынықтыру және арнайы дене шынықтыру және сауықтыру сабақтары мен қалпына келтіру процедуралары маңызды орын алады. Бұл жағдайда жетекші рөлді іс-әрекеттің өзін қалпына келтіруді және қызметкердің жұмыс және өмір режимін ұтымды етуді қамтамасыз ететін педагогикалық әдістер атқарады. Еңбек және тұрмыстық іс-шаралар тәжірибесінде қалпына келтіру процестерінің әртүрлі деңгейлері мен тереңдігіне сәйкес келетін әртүрлі қарқындылық дәрежесі бар ӨДТ құралдары қалпына келтіру үшін қолданылады. түрлері:
- еңбек процесінде болып жатқан ағымдағы қалпына келтіру;
- Жұмыс аяқталғаннан кейін тікелей орын алатын шұғыл қалпына келтіру;
- Жұмыс аяқталғаннан кейін бірнеше сағат бойы байқалатын артта қалған қалпына келтіру;
- күннің, аптаның, жылдың әртүрлі кезеңдерінде жүзеге асырылатын мерзімді қалпына келтіру.
Дене жаттығулары мен дене шынықтыру-сауықтыру рәсімдерінің әсерінен қалпына келтіруді күшейту адамдардың жұмыс қабілеттілігі мен еңбекке қабілеттілігін арттыруға, олардың әл - ауқаты мен жұмысқа деген көзқарасын жақсартуға айтарлықтай әсер етеді.
Бұқаралық дене шынықтыру-сауықтыру іс-шараларын ұйымдастыру кезінде кәсіпорында немесе жұмыс орындарына тікелей жақын жерде, тұрғын үй массивтеріндегі немесе арнайы құрылыстардағы өндірістік ғимараттардың жанында бөлмелерді, пункттерді, Денсаулық жолдарын жабдықтау үшін қолданылатын сауықтыру техникасы, аппаратура табысты пайдаланылады.
Қалпына келтіру кешендеріне ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz