Биязы жүнді қойларды бонитировкалау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Агротехнология факультеті

Зоотехнология, генетика және селекция кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
КЖ. ___________________________________ _. ПЗ

Пәні __Қой шаруашылығы, қой етін, жүнін өндіру технологиясы ___________________________________ _________________________________
Тақырыбы _Қойлардың бонитировкасы ___________________________________ _________________________________

______________
(баға)

Комиссия мүшелері

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

(қызметі, ғылыми дәрежесі)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

(аты-жөні)
_______________________ ___________________
(қолы) (күні)

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

(қызметі, ғылыми дәрежесі)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

(аты-жөні)
_______________________ ___________________
(қолы) (күні)

Нормабақылаушы

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

(қызметі, ғылыми дәрежесі)

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Смаил А. С.
(аты-жөні)
_______________________ ___________________
(қолы) (күні)

Антиплагиат жетекшісі

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

(қызметі, ғылыми дәрежесі)

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

(аты-жөні)
_______________________ ___________________
(қолы) (күні)

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жетекшісі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

(қызметі, ғылыми дәрежесі)

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Темиржанова А. А.
(аты-жөні)
_______________________ ___________________
(қолы) (күні)

Білім алушы

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зекен А.Б.
(аты-жөні)
_______________________ ___________________
(қолы) (күні)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
МШӨӨТ-401
(топ)

Мазмұны

Кіріспе
3
1
Негізгі бөлім
5
1.1
Бонитировка малдарды сұрыптаудың практикалық әдісі ретінде
5
1.2
Қойларды класстарға бөлу
6
1.3
Жеке бонитировкалау
7
1.4
Класстық бонитировкалау
8
1.5
Асыл тұқымды саулықтар мен қошқарларды жұптау
8
1.6
Биязы жүнді қойларды бонитировкалау
10
1.7
Биязылау жүнді қой тұқымдарын бонтировкалау
12
1.8
Бонтировкадан өткен қойларға ен салу және бонтировкалық кілттер
14

Қорытынды
20

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
21

Кіріспе

Менің курстық жұмысымның тақырыбы Қойлардың бонитировкасы. Бонитировка ‒ бұл селекция процесінде және өндіріс технологиясында неғұрлым ұтымды пайдалану мақсатында малды конституциясы, экстерьері, тұқымдық қасиеті және өнімділік жағынан кешенді бағалау. Мақсаты - өте жақсы малдарды одан әрі дамыту, шарларын жарамыздыққа шығару. Бонитировканың 2 түрі қолданылады: жеке және класстық.
Тек жануарларды ғана емес, сонымен қатар топырақты, орманды, жеке ағаштар мен өсімдіктерді де бағалайды. Алайда, селекциялық ең жетілдірілген ‒ бұл ауылшаруашылық малдарын, әсіресе қойларды бонитировкалау. Отардың селекциялық құндылығы нақты бонитер жұмысының кәсіби деңгейін айқындайды.
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстанда қой шаруашылығы басқа мал шаруашылықтарының ішінде ерекше орын алады. Оған басты себептердің бірі, бұл республикада табиғи жайылымдардың кеңдігі және басқа да азық-түлік қорының молдығы болып есептеледі. Айтарлық, 223 млн. гектар ауыл шаруашылығына бөлінген 180 млн. гектары таулы, шөлейтті, табиғи мал жайылатын жайылым болып келеді. Онымен қоса қой шаруашылығынан халықтың мұқтажына керекті ең құнды заттар алады, олар: жүн, тері, ет, сүт, елтірі, май, сүйек тағы басқалар. Бұлардың ішіндегі халыққа ең керектісі, бағалысы жүн өнімі. Себебі жүннен неше түрлі құнды да бағалы киімдер тігіледі, басқа да адам өміріне керекті әр түрлі заттар бұйымдар жасайды. Қаракөл қозыларының терісі тек біздің елде емес басқа шет мемлекеттердің өзінде үлкен құндылықпен бағаланады. Соңғы кезде қой терісінен жасалатын неше түрлі сәнді тондарға баға жоқ.
Қой шаруашылығының халыққа беретін өнімдердің ішінде қой еті де жеке орын алады. Орта Азия республикаларында Қазақстанда қой етінің өнімінің сыбағалы салмағы 29-31 %-ке жетеді. Түркімен республикасында 50 %-ке дейін барады.
Қазақстан жалпы қой басынан, жүн және ет өндіру көрсеткішінен бұрынғы Кеңес Одағында екінші орын алады. Бірінші орында ‒ Ресей. Ерте кезде Қазақстанда негізінен қылшық жүнді етті-майлы қой тұқымдары өссе, кейін айталық біздің республикада жаңадан биязы, биязылау жүнді, етті биязылау жүнді қой тұқымдары пайда болды.
Меринос қойының Қазақстанға келу шамасы ХІХ ғасырдың соңғы кезі. Бұл кезде Ресейден оңтүстік аймағынан, Кавказдың солтүстігінен ірі-ірі помещиктер жер ауған, сол кезде өздерімен бірге ертіс өңіріне меринос қойларының тұқымын ала келген болатын. Бұларды таза тұқым күйінде өсіруге ауа райының қиындығына байланысты мүмкіншілік болмады. Сондықтан бүкіл республика бойынша жергілікті қылшық жүнді қойларды биязы жүнді қойлардың қошқарларымен шағылыстыру қажет болды. Осы тәсіл арқылы алынған будандарды өсіру міндетке айналған. Жалпы қойды жаппай будандастыру үшін Қазақстанға рамбулье, прекос, вюртенбург, аргентин мериносы, Совет мериностарының тұқымдарын алғызды.
Мен курстық жұмысымда бонитировкаға, әрі қарай биязы және биязылау жүнді қойларды бонитировкалауға тоқтайтын боламын.
Курстық жұмыстың мақсаты: Бонитировкаға және оның түрлеріне толық шолу жасап, биязы және биязылау жүнді қойларды бонитировкалаудың маңыздылығын көрсету.
Курстық жұмыстың міндеттері:
‒ бонитировка терминіне анықтама беру және түрлерін зерттеу;
‒ бонитировкалауға арналған құрылығының тиімділігін пайдалану;
‒ асылтұқымды саулықтар мен қошқарларды қалай жұптау екендігін талдау;
‒ биязы және биязылау жүнді қойларды бонитировкалаудағы стандарттарға назар аудару.

1 Негізгі бөлім

0.1 Бонитировка малдарды сұрыптаудың практикалық әдісі ретінде

Бонитировка ‒ малды конститутциясы, экстерьері, тұқымдық қасиеті және өнімділік жағынан кешенді бағалау. Бұл жұмыспен тиісті мамандар ‒ бонитерлер айналысады.
Қой шаруашылығындағы жетістік негізінен асыл тұқымды қойларды дұрыс жұптаумен, сондай-ақ дұрыс азықтандыру мен күтімге байланысты. Қой шаруашылығының барлық салаларында толық жетістікке жету үшін екі шартты сақтау қажет, бірақ бір жағдайда жұптауға, екінші жағдайда азықтандыруға көп көңіл бөлу керек.
Биязы жүнді қойларды өсіру кезінде бұл өте маңызды, өйткені жүннің сапасы дұрыс күтім мен азықтандыру арқылы алынғаннан гөрі көбінесе тұқым қуалайтын қасиет болып табылады. Қойдың етті тұқымдарын өсіру кезінде азықтандыру, егер көп болмаса, онда кез-келген жағдайда қолдан сұрыптаумен бірдей мәнге ие болады, өйткені ерте жетілгіштік, бордақылауға және жемді пайдалануға қабілеті тек бейімділік түрінде ұрпақтарына беріледі, бірақ егер қозылар тиісті рационды алмаса, оған қоса дұрыс емес жағдайда бағылса, осы белгілері мүлдем көрінбеуі мүмкін. Керісінше, дұрыс күтіп-бағу және азықтандыру кезінде етті қойлардың көрсетілген қасиеттері кейінгі ұрпақтарда да жетілдірілуі мүмкін.
Бонитер қойдың барлық жағынан жақсы көріп бағалау үшін өз бойына қарай шұңқыр қазіп, немесе арнаулы станок-қондырғыда жұмыс істеу тиіс.
Қойды қарап, бонитировкалағанда, қозыларды бөлгенде, зоотехниялық және мал дәрігердік тексеруден өткізгенде, қан алғанда алдын ала еккенде істелетін жұмыстарды механикаландыру үшін, сонымен қатар малды автоматты жолмен таразыдан өткізу үшін Қазақ қой шаруашылығы технологиясы ғылыми-зерттеу институтының механикаландыру зертханасы (М. Абдоллаев, Қ.С. Сәбденов, Ж.Л. Қарабаев, т.б.) қойларды қарауға арналған құрылғы мен жабдық жасаған.
Оның конструкциясы күрделі емес, сондықтан шаруашылықтар өз күшімен немесе ауыл шаруашылығы техникасы кәсіпорындары жасай алады. Құрылғының жұмыс істеуі үшін қосымша энергия қажет емес, сондықтан электр энергиясы көзінің бар-жоғына қарамастан, оның жылжымалы нұсқасын жайлауларда пайдалана беруге болады.
Құрылғаның шағын бөлімшесі болады, қойды бөлетін өткелегі бар, ол тұтас қалқан қоршаулардан тұрады, қалқандар бір-бірімен және қондырғының салмақ түсетін рамасымен топса арқылы жалғастырылып бекітілген. Өткелектің жан-жағындағы қоршауының тіреулерінің төменгі жағында П тәріздес планкілер түріндегі әр қойдың қозғалуын шектегіштер бар, өткелектің ұзына бойындағы осіне перпендикуляр етіп бөліп тастайтын қалқандар орнатылған. Қондырғының негізгі рамасына роликті механизм арқылы платформаның серіппелі механизмінің есебінен жылжып тұратын тік тор орнатылған, тор өлшейтін аспаппен (динамометрмен) жабдықталған, өлшегіш құрылғының төрт тіреуге орнатылған ені тарыла беретін бекіткіші бар. Негізгі раманың алдыңғы және артқы бөліктерінде жылжып орын ауыстырып отыратын есіктері бар. Жұмысты оңайлату, сенімдірек ету және жұмысқа ыңғайлы болуы үшін бонитер жағынан көлбеу жылжытып отыруға мүмкіндік беретін роликтерге орнатылған перде қойылған.

1-сурет - Қойды қарап, бонитировкалауға арналған құрылғы

1 - шағын бөлімше, 2 - өткелек, 3 - бөлгіштер, 4 - негізгі (салмақ түсетін) рама; 5 - динамометр, 6 ‒ роликтер, 7 - жылжымалы рама; 8-11 - реттейтін төлкелер; 9 - тор; 10 - рама-перде.
Құрылғы былай жұмыс істейді. Шағын бөлімшеге кіргізілген қойлар өткелекке барады да, бөлетін қалқаннан оңай аттап өтіп, турады, бөлгіш қалқан оны қайтадан жібермейді. Жылжымалы раманы топтағы қойлардың кеуде ені бойынша реттейді, бұл қойлардың кұрылғыға еркін кіруіне мүмкіндік береді. Содан соң алдыңғы есігі көлденең жылжыта отырып, жолды жабады. Қой торда еркін орналасады. Ол мал массасының әсерінен бастапқыларнынан жылжиды. Беліктері бар шкаламен жабдықталған динамометр автоматты түрде қойдын массасын корсетеді. Бонитер пердені ысырып, малды қарап, өлшейді. Содан соң қой ашық есікке қарай жіберіледі, ал өткелекке келесі қой кіргізіледі. Жұмыс үрдісі осылай жалғаса береді.
Ұсынылып отырған қурылғының конструкциясы қарапайым, және қойды сенімді түрде бонитердің қасына бекітуге, өлшеуге, қарауға, емдеп, бонитировкалауға мүмкіндік береді.

0.2 Қойларды класстарға бөлу

Әр түрлі кластағы қойларды сипаттауға көшкенде, бонитировкалау алдында жыл сайын жүнді, егер барлық отарды болмаса, онда кем дегенде қошқарлардың, асыл тұқымды табын аналықтарының және 1-класстағы аналықтардың руносын өлшеу керек екенін атап өткен жөн. Руноның салмағы қойдың жарамдылығы туралы мәселені шешпесе де, руно ауыр болуы мүмкін, ал жүн сапасыз және дөрекі болуы мүмкін, бірақ сонда да саулықтар мен қошқарлардан алынған жүн салмағының тізімі бонитер үшін өте пайдалы болуы мүмкін.
Асыл тұқымды және тауарлы қой фермаларындағы асыл тұқымды жануарларды жіктеу тұқым стандартына және белгілі бір көрсеткіштерге сәйкес үш санат бойынша жүзеге асырылады.
Элита класы ‒ тұқым стандартына толық сәйкес келетін қойлар. Мұнда жануарлар өз тұқымдарының сипаттамаларына толығымен сәйкес келеді және белгілі бір ерекше қасиеттерге ие.
I класс ‒ тұқым стандартына толық сәйкес келетін қойлар. Асыл тұқымды мақсаттарға қолдануға болатын жақсы конституциялық-өнімділік қасиеттері бар жануарлар.
II класс ‒ тұқымның барлық стандарттарына сәйкес келмейтін, әдетте сыртқы жағынан әртүрлі кемшіліктері бар, бірақ өндірістік мақсаттарда пайдалануға жарамды қойлар. Бірде-бір класқа сәйкес келмейтін қойларды бракқа шығарады, оларды күтіп-бағу қой шаруашылығы үшін тиімсіз болып табылады.

0.3 Жеке бонитировкалау

Алынған нәтижелерді арнайы журналға жазып және бағаланатын жануардың жеке асыл тұқымдық карточкасына енгізе отырып, аналық және қошқарларды жеке бағалау. Әдетте бағалаудың бұл түрі өз табындарын жөндеу үшін немесе асыл тұқымды қойларды басқа қой фермаларына сату кезінде қолданылады. Жеке бонитировкалау қошқарлардың асыл тұқымдық сапасын, олардан алынған ұрпақтарының сапасы бойынша бағалау кезінде де қолданылады. Бұл жағдайда төлдер бағаланады.
Асыл тұқымды малдар үшін негізгі бонитировканы өмірінде бір рет жүргізеді. Кейіннен жыл сайын олардың "атқаратын лауазымына"сәйкестігін тексеріп отырады.
Асыл тұқымды бағыттағы қой шаруашылығы шаруашылықтарында мынадай бөлімдерді қамтитын селекциялық жоспарлар болуы тиіс:
oo табын тарихы және жүргізілген асылдандыру жұмыстары;
oo селекциялық жұмыстың оң және теріс нәтижелері, қойдың өнімділігін бағалау;
oo қойылған мақсаттарды түсіндіру, асылдандыру жұмысының қажетті нәтижесі;
oo асыл тұқымды жұптау әдістерінің сипаттамасы;
oo табынның сапалық көрсеткіштерінің өсуі бойынша белгілі бір уақыт кезеңіне арналған жоспар;
oo күнтізбелік жыл ішінде шаруашылықтағы селекциялық жұмыстың болжамды жоспары.

0.4 Класстық бонитировкалау

Жеке бонитировкалаудан өтуге жатпайтын тауарлы қой шаруашылығы шаруашылықтарындағы қойлардың барлық басы класстық бонитировкалауға жатады. Бұл жағдайда тексерілетін жануарлардың барлық конституциялық және өнімділік қасиеттері оларды тиісті бағалау класына анықтау үшін бағаланады, бірақ бағалау нәтижелері журналға жазылмайды.
Бонитировкалау мерзімі:
oo биязы және биязылау жүнді қойларды көктемде алғашқы қырқу алдында 12 айлығында бонитировкалайды;
oo елтірі бағытындағы қозыларды 1 күннен 3 күнге дейін бонитировкалайды;
oo тондық бағыттағы қозыларды жаздың аяғында -- күздің басында 8-9 ай жасында бонитировкалайды.
Асыл тұқымды қой шаруашылықтарында бонитировкалауды дұрыс жүргізу үшін барлық қойлар нөмірленеді. Табын туралы барлық мәліметтер компьютерлік дерекқорға енгізіледі.

0.5 Асыл тұқымды саулықтар мен қошқарларды жұптау

Асыл тұқымды қойларды жұптауға кіріспес бұрын, қой шаруашылығындағы бағыт мәселесін шешу қажет. Егер табын қажетті бағытқа сәйкес келсе, онда жұптау өз табынымен шектелуі мүмкін, ал егер де қой жүні және ет сапасына тән қасиеттері қой өсіруші ұстанатын стандарттан алыс болса, онда кейде табынды толығымен сату және жаңа мал сатып алу немесе аналықтарды басқа түрлер мен тұқымдардың қошқарларымен шағылыстырып, оны қол жетімді жақсартуға жүгіну тиімдірек болады. Биязы жүнді қой шаруашылығында өзінің идеалын анықтаған кезде, бағыттар мен түрлердегі және шамадан тыс жетілуге, үйлесімділіктің бұзылуына әкелетінін және жануарлардың пайдасы шаруашылық маңызында азаятынын есте ұстаған жөн. Бір жағынан жүн сапасы мен екінші жағынан ет сапасы арасындағы дұрыс қатынасы бар қалыпты қой ‒ қой шаруашылығының барлық салаларында тиімді.
Қой шаруашылығында бонитировкалау мен жұптау кезінде көп жағдайда аналықтарды тиісті қошқарлармен жақсарту мақсаты қойылады. Мінсіз қойлар болмайды, тіпті әлемдегі ең жақсы асыл тұқымды шаруашылықтарда да жоқ. Сондықтан дұрыс жұптау арқылы қошқар барлық жағынан онымен шағылысатын аналықтардан жақсырақ болуы немесе осы аналықтарда жоқ құндылықтарға ие, бірақ ұрпақтарында болғаны жақсы. Аналық өзінің қасиеттері бойынша қой өсіруші белгілеген типке немесе идеалға жақындаған жағдайда, қошқар оларды ұрпақтарына қалағандай бекіту үшін бірдей қасиеттерге ие болуы керек. Мұндай шағылыстыру біртекті немесе гомогенді деп аталады. Керісінше, әртүрлі қасиеттері бар немесе әртүрлі типтегі жануарларды шағылыстыру әртекті немесе гетерогенді деп аталады. Егер ол өзара ұқсас ата-енеден туылса, сонда ғана мал өзінің жақсы қасиеттерін ұрпақтарына тұрақты түрде береді және мұндай малды қой өсіруші қымбат бағалауы керек. Асыл тұқымды шаруашылықтардан алынған қойлар бірнеше ұрпақ бойына өсірудің осы әдісін ұстанады, олардың қасиеттерін тұрақты түрде жеткізе алады, ал жануардың бұл ерекшелігі тұқым қуалауда константтылық немесе тұрақтылық деп аталады.
Тәжірибелі қой өсірушілер гетерогенді жұптасудан туылған алғашқы ұрпақтардың өнімдері өздерінің жеке ерекшеліктерін тұрақты түрде тұқым қуалайтындығын және екінші жағынан әлсіз тұқым қуалаушылыққа ие ескі асыл тұқымды фермалардан алынған жануарлар болатындығын жоққа шығармайды. Мұндай фактілер кез-келген тәжірибелі қой өсірушіге белгілі, бірақ олар жалпы ережені мүлдем өзгертпейтін сирек кездесетін ерекшелік емес. Айта кету керек, асыл тұқымды шаруашылықтың маңыздылығы осы фермадан таңдалған жануардың өзі қалаған қасиеттерге ие болған кезде ғана маңызды болады, яғни.жануардың жеке қасиеттері қой өсірушінің мақсатына толық сәйкес келген кезде. Шығу тегінің жақсылығы жаман жеке қасиеттердің орнын толтырмайды, өйткені кез-келген жануар өз белгілерін дәл жеткізеді және ата-енесі мен ата-бабаларының ерекшеліктерін аз жеткізеді.
Егер асыл тұқымды қошқар немесе аналық ұрпақтарына өз қасиеттерін нашар жеткізсе, онда:
1. олардың асыл тұқымды жануарға ие болуы керек немесе оның ұрпақтарынан талап етілетін қасиеттері жоқ ‒ қой өсіруші ата-енесінің қасиеттерін анықтауда қателескен;
2. олардың белгілері нашар көрінеді, өйткені қошқардың қасиеттері аналықтың ерекшеліктеріне сәйкес келмейді, кейбір белгілер басқаларын жояды немесе төмендетеді.
Қой шаруашылығының тарихы осы көзқарастардың дұрыстығын сенімді түрде растайды. Электоралді қойларды негретти қошқарларымен және керісінше шағылыстыру неміс және австриялық қой шаруашылығының жақсаруына айтарлықтай ықпал етті.
Асыл тұқымды қой өсіру үшін осындай маңызы бар біртекті жұп таңдау, қой өсіру мақсаты олардан жүн алу және ісектер мен бракталған аналықтарды сату болған кезде, жүнді бағыттағы қой шаруашылығы үшін соншалықты маңызды емес. Жүнді қойларды өсіру кезінде табынның біртектілігі және алынатын жүннің біркелкілігі маңызды, бірақ бұған біртекті және әртекті жұп таңдау арқылы қол жеткізуге болады.
Қой шаруашылығы көптеген себептерге байланысты қанағаттанарлықсыз болуы мүмкін: не ол нашар жүргізілгендіктен не бағыт ескіргендіктен және осы талаптарға сәйкес келмегендіктен. Мұндай жағдайларда жақсарту дұрыс бонитировка жүргізу кезінде, кейіннен сол табынның немесе сол түрдің ішінде біртіндеп жақсартуға қарағанда, басқа тұқымдардың немесе түрлердің қошқарларымен будандастыру кезінде едәуір жылдам қол жеткізіледі.

2.1 Биязы жүнді қойларды бонитировкалау

Биязы жүндлі қойларды сапасына қарай 3 класқа бөледі: элита, бірінші және екінші класса деп. Элита классына дене бітімі мен өнімділігінің саны, сапасы және қасиеттері I класс талабынан артық және жоғары малдар жатқызылады. Ал дене бітімі, өнімділік көрсеткіштері тұқым стандартына сай болса I классқа, кейбір көрсеткіштері (жүн ұзындығы, қоюлығы т.б.қасиеттері), экстерьерінде аздап кемшіліктер бар, бірақ өнімділігі жаман болмаса ол мал II класқа жатқызылады. Дене бітімінде, пішінінде кемістік көбірек, өзі уақ, жүнділігі төмен болса ондай малды бракқа шығарады.
Қой тұқымын асылдандыру жұмысын жүйелі тәртіппен жүргізу үшін өнім бағытына қарай әр топқа стандарт белгіленіп бекітілген. Әр қой тұқымының стандарты оның дене бітімі мен өнімділік белгілері мен қасиеттері сол тұқымның I классына арналып жасалады, және олар сол класқа арналған ең төменгі көрсеткіштер болып саналады.
Жүнді бағыттағы биязы жүнді қой тұқымдарының стандарты. Бұл бағыттағы қойлар орта көлемді, бітімі мықты болып келеді. Басы шағын, тұмсығы тегіс, қошқарларында дөңестеу, аталықтары мүйізді, аналықтары көбіне тоқал, сүйегі жеңіл және мықты, денесі шағын, құрылымы дұрыс, шоқтығы арқасынан шығыңқы, көкірегі терең, арқасы, құйымшағы тегіс. Жауырыны және сандары қанағаттанарлықтай толыққан, аяқтары мықты, түзу қойылған. Терісі жұқа, тығыз және серпімді. Тері қыртысы біркелкі, мойынында 1-3 жақсы дамыған қатпар мен фартугі бар. Басы көзіне дейін, аяқтары тізесі мен тілерсегіне дейін жабағы жүн өседі.
Жабағысы тығыз, жақсы жабылған, сыртқы жүн штапелдері тақтайдай. Жүні тығыз, серпімді қолға жібектей жіңішкелігі мен ұзындығы тегіс біртекті, иректігі анық, қалыпты.
Жүн жіңішкелігі аналықтарында 21,0-25,0 мкм (64-60 сапады) аналқтарының біразында 18,0-21,0 мкм (70 сапада), қошқарларында 21,0-25,0 мкм (60-64 сапада), жақсы біртекті жүн болғанда кейде 25,0-27,0 мкм 58 сапада болады. Қабырғасы мен санындағы жүндерінің жіңішкелігіның айырмасы бір сападан аспауы керек. Арқасы мен қабырғасындағы жүндердің ұзындық айырмасы 1,0-1,5 см аспауы тиіс.
Бауыр жүнінің өсуі жақсы, немесе қанағаттанларлық. Шайыры сапалы, ақ, ақ-сары. Таза жүн шығымы қошқарларда 46 %, аналықтарда 48 %-дан кем емес.
Жүнді-етті бағыттағы қой тұқымдарының А-тобының стандарты. Бұл бағыттағы қойлар ірі, дене бітімі мықты сүйегі жақсы дамыған, дене құрылысы дұрыс. Қошқарлары мүйізді, аналықтары тоқал. Басы орташа көлемде, аналықтарында тұмсығы тегіс, қошқараларында дөңестеу болады. Басы көзіне дейін, аяқтары тізесіне, тілерсегіне дейін жабағы жүнмен жақсы жабылған.
Денесі мығым, созылыңқы. Мойны қалыпты, шоқтығы жалпақ, арқасынан көтеріңкі, кеудесі терең, кең арқасы белі жалпақ тегіс, жауырыны мен сандары жақсы толысқан. Аяқтары мықты, кең қойылған. Терісі орта қалыңдықта, қатпарлығы бір шама, мойнында 1-2 қатпарлары бар. Жабағысы тығыз, штапелді құрылымда. Жүн жіңішкелігі 25,0-20,6 мкм (60-64 сапада), қошқарларында 20,6-27,0 мкм (58-64 сапада). Қабырғасындағы және санындағы жүн жіңішкелігінің айырмасы бір сападан артық емес. Жүн ұзындығы аналығында 8,0 см, аталығында-9,0 см. Арқа жүнімен қабырғасындағы жүн ұзындығының айырмасы 1,0-1,5 см артық емес, қоюлығы бір шама. Жүн иректігі анық, қалыпты. Жүн талшықтары мықты серпімді. Шайыры жақсы ақ, ақ-сары. Жүннің таза шығымы қошқарларда 44 %, аналықтарында 46 %.
Жүнді-етті бағыттағы қой тұқымдарының Б-тобының стандарты.
Аналықтарда жүн жіңішкелігі негізінен 25,0-20,6 мкм (60-64 сапада), аталықтарда негізінен 27,0-23,0 мкм (58-60 сапада), штапельдің ұзындығы мен жіңішкелігі негізінен біркелкі. Жүн ұзындығы аналықтарда 8,0 см, аталықтарда 9,0 см. Үлкен қойлардың жүнінің ұшы (штапельдің) құрғақтау, сан жүндерінде шайыры жеткіліксіздеу болады. Жүннің таза шығымы қошқарларда 46 %, аналықтарда 48 %.
Етті-жүнді бағыттағы қой тұқымдарының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.