Жартылай өткізгіш диод

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х. Дулати атындағы Тараз мемлекеттік өңірлік университеті
Физика және IT кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Электр және магнитизм пәнінен

Жұмыстың тақырыбы: Түйісудегі электрлік құбылыстар

Студент Байболеков Азамат Төлегенұлы _________________________
қолы
Жетекші Егембердиева София Шаймерденовна Ф.-м.ғ.к.,доцент

Қорғауға жіберілді ____________________20____г.___ ____________________
қолы
Жоба қорғалды ____________________20____г. бағасы___________________
жазбаша
Комиссия мүшесі:____________________________ _______ _______________
аты-жөні қолы

___________________________________ _______________
аты-жөні қолы

Тараз 2020

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х. Дулати атындағы Тараз мемлекеттік өңірлік университеті

Физика және IT кафедрасы

ТАПСЫРМА
Студент үшін арналған курстық жұмыс үшін Байболеков Азамат Төлегенұлына

Электр және магнитизм пәнінен

1. Тақырып Түйісудегі электрлік құбылыстар

2. Тапсырма бойынша арнайы нұсқаулар ___________________________________ ___________________
___________________________________ ______________________________________________________ _________________________________________________________________

3. Есеп айырысудың негізгі бөлімдері және түсіндірме жазба (жұмыс)
Есеп айырысудың негізгі бөлімдері және түсіндірме жазба (жұмыс)

көлемі, %
орындалу мерзімі

4. Графикалық материалдардың тізімі (суреттер масштабын көрсете отырып)

5. Жобаны (жұмысты) тіркеу

6. Қорғау

Тапсырма кафедра отырысында мақұлданды ____________20___ж. Хаттама №_____

Жетекші:

___________________________________ _________________________________________
лауазымықолы аты-жөні

Тапсырма орындалуға қабылданды ________________20___ж. __________
студенттің қолы

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1. Қaтты дeненің физикa элeменттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.1. Қaтты дeнелердің зoналық тeориясы турaлы түcінік ... ... ... ... ... ... ... . 7
1.2. Зoналар тeориясы бойыншa метaлдар, жaртылай
өткізгіштеp жәнe диэлектриктeр ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2. Әpтүрлі мaтериалдан жaсалған өткізгіштeрдегі түйісy құбылыстaры ... 10
2.1. Түйісy пoтенциалдар aйырымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2.2. Термoэлектрлік құбылыc ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 12
2.3. Пельтьe эффeктісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 14
3. Нeгізгі қасиеттeрі бoйынша өткізгіштеpдің, диэлeктриктердің жәнe
жаpтылай өткізгіштeрдің біp-бірінeн aйырмaшылықтары ... ... ... ... ... ... 18
3.1. Жартылай өткізгіштердің металдардан және диэлектриктерден
айырмашылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 18
3.2. Жартылай өткізгіштердің меншікті кедергілерінің температураға
тәуелділігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 19
3.3.Электрондық-кемтіктік p-n- өткелі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 21
3.4.Биполярлық транзисторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25

КІРІСПЕ

Eкі өткізгішті қocқанда элeктpoндap жылy өткізгіштің көмeгімeн біp өткізгіштeн eкіншіcінe ayыcaды. Eгep түйіceтін өткізгіштep әp түpлі мaтepиaлдapдaн жacaлғaн нeмece әp түpлі тeмпeрaтyрaдa, әp түpлі нүктeлepдe бoлсa, eкі жaқты элeктpoнды диффyзиялық aғындap бірдeй бoлмaйды, нәтижecіндe біp өткізгіш oң, aл eкіншіcі тepіс зapядтaлaды. Дeмeк, өткізгіштің ішіндe жәнe өткізгіштep apacындaғы cыpтқы кeңістіктe элeктр өрісі пaйдa бoлaды. Тeпe-тeңдік күйіндe диффyзиялық тoктapдың aйыpмaшылығын дәл өтeйтін өткізгіштің ішіндe өpіc тұpaқтaлaды. Бұл элeктp өpістeрінің бoлyы -өткізгіш, -жapтылaй өткізгіш, өткізгіш ауысуларында болатын бірқатар құбылыстарға негізделген.
Зoнaлық тeopия нeгізіндe жapтылай өткізгіштердің электр өткізгіштігін тек кванттық механика түсіндіре алады. Орта мектепте бұл кристалдардағы ковалентті байланыстар моделімен түсіндіріледі, мысалы, кремний немесе германий кристалдарында. Кристалдың әрбір атомы (мысалы, а-атом) сегіз электрон арқылы ең жақын төрт атоммен байланысады: оның төртеуі қарастырылып отырған атомның электрондары, ал қалған төртеуі бір-бірімен байланысқа түсетін атомдарға жатады.
Бұл байланысты түсіндіру оқу-әдістемелік әдебиеттерде толығымен берілгендіктен, біз тек модельді талқылау қажет негізгі мәселелерге тоқталамыз:
а) Егер жартылай өткізгіштің температурасы абсолюттік нөлге жақын болса, онда кристалдағы барлық байланыстар үзілмейді, сондықтан жартылай өткізгіш диэлектрикке айналады.
б) Температура көтерілгенде немесе сыртқы әсерлердің әсерінен кейбір байланыстар үзіліп, электр өрісінде қозғалуы мүмкін кристалдың ішінде бос электрондар пайда болады.
б) Электронның кетіп, байланыстың үзілетін орны кемтік деп аталады, оның заряды оң, сондықтан ақаулар электр өрісінде де қозғалуы мүмкін. Оқушылар электрондардың қозғалысын және электр өрісіндегі ақауларды шынымен түсінуі керек. Ол үшін аналогияны аудиториядағы бос орындармен пайдалануға болады. Көрермендер өзгерген сайын жұмыс орындары да қозғалады.
в) Егер жартылай өткізгіштің ұштарына кернеу берілсе, электрондар да, ақаулар да қозғалады. Толық ток ақаулар тудыратын электрондар мен токтардың қосындысына тең. Таза жартылай өткізгіштердің электрөткізгіштігі меншікті электрөткізгіштік деп аталады, ондағы электрондар саны мен ақаулар саны тең. Сіз жартылай өткізгіштегі бос электрондар санын немесе ақаулар санын жасанды түрде көбейте аласыз. Ол үшін олар бес валентті мышьяк атомдарын немесе үш валентті индий атомдарын кремний кристалына енгізеді. Бірінші жағдайда жартылай өткізгіш қосылыс оның ақауларына қарағанда көп электрондармен алынады, оны n типті жартылай өткізгіш деп атайды (теріс - теріс сөздің бас әрпі). Екінші жағдайда ақаулардың көптігі, мұндай қоспаны р-типті жартылай өткізгіш деп атайды (позитивус - плюс сөзінің бас әрпі). Бұл жағдайда электрондар n-типті жартылай өткізгіштердегі негізгі заряд тасымалдаушылар, ал р-типті жартылай өткізгіштердегі ақаулар.
Студенттерге осы мәселелерді тереңірек түсіну үшін жартылай өткізгіштердің тиісті бөліктері және олардың технологиядағы қолданылуы тексерілуі мүмкін.
p - n - ауысу. Жартылай өткізгіштердің ең маңызды қасиеті екі түрлі типтегі жартылай өткізгіштердің байланысы деп аталады, оны pn байланысы деп атайды. Pn ауысуының қасиетін түсіндіру үшін тәжірибеден бастаған тиімді. Жартылай өткізгіш диод токты бір бағытта, ал екінші бағытта өте нашар өткізетіндігі көрсетілген.
Бұл құбылыстардың себебі сыныпта проблемалық болуы мүмкін. Біріншіден, әртүрлі типтегі сымдарды қосу процесі түсіндіріледі. Байланыстан кейін бірден көпшілік заряд тасымалдаушылардың диффузиясы басталады, ал байланыстыру аймағында зарядтарды бейтараптандыру нәтижесінде аймақтың кедергісі артады. Жартылай өткізгіш түйісінде пайда болған қос электр өрісі зарядтардың қозғалуына жол бермейді және белгілі бір уақытта диффузия процесін тоқтатады.
Осындай жартылай өткізгіштерді қуат көзіне қосайық. Егер ток көзінің электр өрісі p-n өткелінен пайда болған қос электр өрісінің өрісіне қарсы бағытталса, онда сыртқы электр өрісі негізгі заряд тасымалдаушыларды түйісуге қарай жылжытады, бұл аймақ кедергісін төмендетеді. Бұл жағдайда ток pn қосқышы арқылы өтеді.
Егер ток көзінің электр өрісі pn қосылысының электр өрісі арқылы бағытталса, онда сыртқы электр өрісі негізгі заряд тасымалдаушыларды тартады, ал pn түйісу аймағындағы кедергі күрт артады. Бұл жағдайда олар түйісу аймағында жабылатын қабат пайда болады, ток өте аз дейді. Токты бастапқы емес заряд тасымалдаушылар жасайды.
Қорытындылай келе, pn қосылысы токты бір бағытта өткізеді, ал екінші бағытта іс жүзінде өткізбейді.
Жартылай өткізгіш диод. Диодтар дегеніміз - бір pn түйіспесінен тұратын жартылай өткізгіш құрылғылар. Диодтың құрылымын арнайы дайындалған кесте арқылы түсіндіріп, оның жұмысын эксперименталды түрде көрсету пайдалы.
Диодтың ағымдағы кернеу сипаттамалары төменде қарастырылады. Ағымдағы бағыттағы кернеудің әсерінен ток тез өседі, ал ауысу бағытындағы ток аз болады және кернеуге айтарлықтай тәуелді болмайды. Графикте p-n өтпесіндегі токтың Ом заңына бағынбайтындығы көрсетілген. Айнымалы токты түзету үшін жартылай өткізгіш диодтар қолданылады дейді. Сондай-ақ, диодтардың радиотехника, автоматика, телемеханикада әр түрлі мақсаттарда кеңінен қолданылатындығын ескеру қажет.
Транзистор. Екі pn түйіспелерінен тұратын жартылай өткізгішті құрылғы n-типті жартылай өткізгіш қабатты екі p-типті жартылай өткізгіш қабаттардың арасына немесе p орналастыру арқылы транзистор (трансфер, резистор) деп аталады. - жартылай өткізгішті орналастыру түрі. Екі перифериялық жартылай өткізгіштің бірін эмитент, екіншісін коллектор, ал ортаңғы қабатын негіз деп атайды. Бұл екі өткізгіш ток өткізгіштері бір-біріне қарама-қарсы. Біз batteries1 батареяларды эмиттер базасы мен ε2 батареяларды база коллекторы арасында қосамыз. Ток сол жақтағы p-n өтпесі арқылы өтеді - p-n түйіні ашық, ал оң жағындағы p-n түйіні батарея тогын өткізбейтін етіп қосылады.
Негіз қабаты өте жұқа, оның ені әдетте электрондардың орташа еркін жүрісіне тең. Мұндай кішігірім табан ені эмитенттен базаға дейінгі электрондардың барлығын дерлік екінші pn түйісуіне өтуге мүмкіндік береді. Нәтижесінде база коллекторлық тізбекте ток пайда болады. Токтың мөлшері эмитенттік-негіздік тізбектегі токтың шамасына байланысты екендігі айтпаса да түсінікті. Егер эмиттер-базалық тізбектегі ток өзгерсе, онда база-коллекторлық тізбектегі ток та синхронды түрде өзгереді.
Транзистордың бұл қасиеті әлсіз электр сигналдарын күшейту үшін қолданылады. Ол үшін әлсіз сигнал көзі эмитенттік-базалық тізбекке тізбектей жалғанған, бұл жағдайда R кедергісінің жоғарылауы нәтижесінде оған қолданылатын кернеу мәні артуы мүмкін. Транзистордың көмегімен біз әлсіз сигналды он мың есеге дейін күшейте аламыз.
Басқа жартылай өткізгіш құрылғылар сияқты транзисторлардың мысалдары радиотехникада, автоматикада, телемеханикада және басқа технология салаларында қолданылады.
Сонымен, тақырыпты белгілеу үшін жартылай өткізгіштердің электр өткізгіштігін металдардың электр өткізгіштігімен салыстыруға болады.

1. ҚАТТЫ ДЕНЕНІҢ ФИЗИКА ЭЛЕМЕНТТЕРІ

1.1. Қатты денелердің зоналық теориясы туралы түсінік
Еркін электронды модельге сәйкес метал атомдарының валенттік электрондары үлгі ішінде еркін қозғалуы мүмкін. Металдардың электр өткізгіштігін валенттік электрондар құрайды, сондықтан оларды өткізгіш электрондар деп атайды.
Бос электрондар кристалда бір-біріне жақындағанда, валенттік электрондардың энергиясы квази үздіксіз өзгереді. Бұл дегеніміз энергияның рұқсат етілген мәндері өте жақын дискретті деңгейлерден тұрады. Шындығында, валенттілік электрондары кристалда толығымен еркін қозғала алмайды - оларға периодты тор өрісі әсер етеді. Бұл жағдай валенттік электрондар энергиясының мүмкін мәндерінің спектрін бірқатар рұқсат етілген және тыйым салынған диапазондарға бөледі (1-сурет). Рұқсат етілген аймақтарда энергия квази-үздіксіз өзгереді. Шектелген жерлерде қуат мәндерін қабылдау мүмкін емес.
Зоналардың пайда болуын түсіну үшін атомдарды кристалдарға біріктіру процесін елестетіп көріңіз. Ең алдымен, кейбір заттардың N оқшауланған атомдары бар делік. Атомдар бір-бірінен бөлінгенде, олардың барлығында бірдей деңгейдегі энергия деңгейлері болады. Әр атомдағы энергия деңгейлерінің электрондармен толтырылуы басқа атомдардың сәйкес деңгейлерінің толтырылуына байланысты емес. Атомдар біріне-бірі

1 - сур.жақындаған сайын, өзара әрекеттесу күшейеді, бұл деңгейлердің орналасуының өзгеруіне әкеледі. Барлық N атомдары үшін бірдей деңгейлердің орнына p бір-біріне өте жақын, бірақ сәйкес келмейтін деңгейлерде пайда болады. Сонымен, кристалдағы оқшауланған атомның әрбір деңгейі ыдырайды, ал N жақын орналасқан деңгейлер жолақты немесе жолақты құрайды.
Ыдырау дәрежесі әр түрлі деңгейлер үшін бірдей емес. Сыртқы электрондармен толтырылған атомдағы деңгейлер қатты ауытқиды. 2 - суретте

2 - сур.
деңгейлердің ыдырауының атомдар аралық қашықтыққа r функциясы ретінде көрсетілген. Диаграмма кристалдағы ішкі электрондар деңгейінің ыдырауы өте аз екенін көрсетеді. Тек валенттік электрондармен толтырылған деңгейлер айтарлықтай ыдырайды. Негізінде атом электрондармен толтырылмаған жоғары деңгейлерде осындай ыдырауға ұшырайды.
1.2. Зоналар теориясы бойынша металдар, жартылай
өткізгіштер және диэлектриктер
Энергия диапазондарының болуы, бір жағынан, металдардың, жартылай өткізгіштердің және диэлектриктердің болуын түсіндіреді.
Валенттік электрондар атомның негізгі күйінде орналасқан рұқсат етілген зонаны валенттік зона деп атайды. Абсолюттік нөлде валенттік электрондар валенттік зонаның төменгі деңгейлерін жұпқа толтырады. Жоғары ажыратымдылық аймақтары электрондардан бос.
3-суретте көрсетілгендей валенттік диапазонның қанықтыру дәрежесіне және жолақ саңылауына байланысты үш сценарий бар. а жағдайында электрондар валенттік зонаны толығымен толтырмайды.

3 - сур.
Сондықтан өте жоғары энергия электрондарға жоғары деңгейде берілсе, олар жоғары деңгейге ауысады. Электр өрісі тудыратын қосымша энергия электрондарды жоғары деңгейге жылжыту үшін жеткілікті. Демек, электр өрісіндегі электрондар үдетіліп, өріске қарама-қарсы бағытта қосымша жылдамдық алады. Демек, осы схемалық энергетикалық деңгейге ие кристалл - бұл металл.
Валенттілік диапазонын ішінара толтыру (металдар жағдайында оны өткізгіштік жолақ деп те атайды) атомның соңғы орны деңгейінде, тек бір ғана электрон қалады немесе жолақтың қабаттасуы байқалады. Бірінші жағдайда N өткізгіш электрондар жұпта валенттік зонаның жартысын ғана толтырады. Екінші жағдайда өткізгіштік жолақтағы деңгейлер саны N-ден көп, тіпті өткізгіш электрондар саны 2N болса да, олар жолақтың барлық деңгейлерін толтыра алмайды.
B және c жағдайларда (3-сурет) валенттік диапазон деңгейлері толығымен электрондармен толтырылған - жолақ толы. Электронның энергиясын көбейту үшін оған gapE энергия саңылауынан кем емес энергия мөлшері берілуі керек. электр өрісі (кристалда электр үзіліссіз кернеуде) мұндай энергияны электрондарға бере алмайды. Бұл жағдайда кристалдың электрлік қасиеттері ΔE жолақ саңылауымен анықталады. Егер бұл ені аз болса (электрон-вольттың оннан бір бөлігі), жылу қозғалысының энергиясы электрондардың бір бөлігін жоғары бос аймаққа ауыстыру үшін жеткілікті болады. Бұл электрондар металдағы валенттік электрондармен бірдей күйде болады. Олар үшін еркін аймақ - өткізгіштік аймақ. Сонымен бірге валенттік зонаның электрондарын жоғары бос орындарға ауыстыруға болады. Мұндай зат жартылай өткізгіштің түрі деп аталады.
Егер жолақ саңылауы ΔE үлкен болса (шамамен бірнеше вольт), жылу қозғалысы электрондардың едәуір санын еркін аймаққа шығара алмайды. Бұл жағдайда кристалл диэлектрик болып саналады.

2. ӘРТҮРЛІ МАТЕРИАЛДАН ЖАСАЛҒАН ӨТКІЗГІШТЕРДЕГІ
ТҮЙІСУ ҚҰБЫЛЫСТАРЫ
2.1. Түйісу потенциалдар айырымы
Екі металл пластиналарды тығыз жанастырайық (4-сур.).

4-сур.
Металдардағы бос электрондар хаостық қозғалыста болған кезде, электрондардың пластиналардың жанасу беттері арқылы диффузиясы басталады. Егер байланысатын металдар бірдей болса және температурасы бірдей болса, онда электрондар ғана алмасады, өйткені электрондардың бір пластинадан екіншісіне ауысу шарттары бірдей.
Әр түрлі металдардан жасалған екі табақты байланыстырайық. Бұл пластиналардың көлем бірлігінде әр түрлі бос электрондар саны бар, яғни бос электрондардың әр түрлі концентрациясы. В металындағы электрондардың концентрациясы А металына қарағанда жоғары деп есептейік. Сонда В металынан А металына кері бағытқа қарағанда көп электрон өтеді.
Егер электрондарда заряд болмаса, олар екі пластинадағы электрондардың концентрациясы тең болғанға дейін диффузияға ұшыраған болар еді. Электронда зарядтың болуы бұл кескінді өзгертеді.
Байланыс алдында металл плиталар электрлік бейтарап болды. Олар жанасқанда металл В электрондарды жоғалтады және оң зарядталады, ал А метал электрондар алады және теріс зарядталады. Демек, электрондардың біркелкі берілмеуіне байланысты плиталар арасында потенциалдар айырымы пайда болады. Әр түрлі металдар жанасқанда пайда болатын потенциалдар айырымы байланыс потенциалдар айырымы деп аталады. Бұл потенциалдар айырымы электрондардың В металынан А металына өтуіне жол бермейді.
Металдар жанасқаннан кейін алғашқы қысқа уақыт аралығында,

электрондардың концентрацияларының айырмашылығы пайда болған электр өрісіне қарағанда,электрондарға артық әсер етеді, сондықтан электрондар көбінесе Б металдан А металға өтеді. Бұл кезде электрондардың концентрациялар айырымы азайып, түйісу потенциалдар айырымы артады. Бұл процесс металдардың түйісу беті арқылы екі жақты өтетін электрондардың сандарының динамикалық тепе-теңдігі орнағанға дейін жүреді.
Екі метал үшін де бірдей температурада динамикалық тепе-теңдік кезінде байланыс потенциалдарының айырмашылығы максималды болады. Іліністің потенциалдар айырымына қатысты оның максималды мәні көрсетіледі. Металдардағы электрондар концентрациясының айырмашылығы тек вольттің жүзден бір бөлігінің потенциалдар айырымы болуы мүмкін.
Температура көтерілгенде екі металдағы бос электрондар тез қозғалады; Металл концентрациясы неғұрлым жоғары болса, бұл жылдамдық соғұрлым жоғары болады. Бұл кері бағытта қозғалатын электрондар санын өзгертеді және динамикалық тепе-теңдікті бұзады. В металынан А металына өткен артық электрондар қайта пайда болады, бұл байланыс потенциалдар айырымының артуына әкеледі. Бұл өсу келесі динамикалық тепе-теңдікке жеткенге дейін жүреді. Демек, байланыс потенциалдарының айырмашылығы температура байланысты, ол байланыс металдарының температурасы жоғарылаған сайын артады.
Тәжірибе көрсеткендей, екі металдың әрқайсысында берілген температурадағы байланыс потенциалдарының айырмашылығы тұрақты және басқа металдың бір-бірімен тікелей байланыста болуына байланысты емес (5-сурет).

5-сур.
2.2. Термоэлектрлік құбылыс
Енді байланыстыру потенциалдарының айырмашылығы электр қозғаушы күш тудыруы мүмкін екенін қарастырайық. Егер сіз әртүрлі металдардың жабық контурын жасасаңыз, оған
Егер сезімтал гальванометрді жалғастырсақ, онда оның білігі ауытқымайды. Бұл тізбекте электр қозғаушы күш жоқ екенін білдіреді.
Сондықтан жанасатын металдардың температурасы бірдей болған кезде, байланыс потенциалдарының айырмашылығы электр қозғаушы күш жасай алмайды.
Бұл тұжырымға басқа жолмен келуге болады. В және D нүктелерінде түйісетін екі А және В металдардан тұратын тұйық тізбекті қарастырайық (6-сурет). Егер А металы жанасқан кезде теріс, ал Б - оң

6-сур.
зарядталса, онда түйісу потенциалдар айырымы электрондарды Д түйісуде сағат тілінің бағытымен, ал В түйісуде сағат тілінің бағытына қарама-қарсы орын ауыстырады. В және Д түйісі потенциалдар айырымы бірдей болып және қарама-қарсы бағытталғандықтан, ешқандай ток жүрмейді.
Егер В және D түйісулеріндегі температуралар әр түрлі болса, сурет өзгереді. Температураның D нүктесінде жоғарылауы D қосылысы арқылы электрондардың B-ден A-ға қосымша ауысуына әкеледі, мұнда А металының D ұшындағы электрондардың концентрациясы B ұшына қарағанда жоғары, ал А металындағы электрондар D-ден B-ге бағытта қозғалады. А металының В соңында электрон тығыздығы және D соңында электрон тығыздығының төмендеуі. Содан кейін В металындағы электрондар В-дан D-ге ауыса бастайды, бұл В қосылысының динамикалық тепе-теңдігін бұзады, өйткені А металындағы электрондардың В қосылысының айналасында тығыздығы жоғарылайды, ал қосылыста B азаяды. Осы кезде электрон В-ге ауысу арқылы А-дан В-ға ауыса бастайды.
Сонымен, егер әр түрлі металдардың жанасу температуралары бірдей болмаса, оларда электрондардың бағытталған қозғалысы болады, яғни. ток осындай тізбекте өтеді. Бұл тізбекте электр қозғаушы күш пайда болатындығын, қоздыратын электр зарядтарын көрсетеді. Бұл жағдайда электр энергиясы қосылыстағы металдарды қыздыруға жұмсалатын энергиядан алынады.
Әр түрлі металдардан тұратын және олардың түйіскен жерінде әр түрлі температурада тізбекте пайда болатын электр қозғаушы күш термоэлектрлік қозғаушы күш деп аталады. Термоэлектрлік қозғаушы күштің шамасы жанасатын металдардың шығу тегіне және олардың қосылыстары арасындағы температура айырмашылығына байланысты. Тәжірибе көрсеткендей, ол берілген температура айырмашылығына пропорционалды.
Кейбір жағдайларда бұл ережеден ауытқу бар, оны температураның жоғарылауымен электрон тығыздығының өзгеруімен түсіндіруге болады. Термоэлектрлік қозғаушы күштің шамасы өте аз және әр түрлі металдар арасындағы температура айырмашылығы бір градус болған кезде бірнеше жүз мыңнан бір вольтқа жетеді.
Екі түрлі металдың ұштары дәнекерленген және жылу беру арқылы электр энергиясын өндіретін құрал термопара немесе термопара деп аталады. Термопаралар электр энергиясының көзі болып табылады. Сыртқы тізбекті осы ток көзіне қосу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.