Конституциядан қылмыстық құқық

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

ҚAЗAҚCТAН PECПУБЛИКACЫНЫҢ БIЛIМ ЖӘНE ҒЫЛЫМ
МИНИCТPЛIГI
Ш. ECEНOВ aтындaғы КACПИЙ МEМЛEКEТТIК ТEXНOЛOГИЯЛAP
ЖӘНE ИНЖИНИPИНГ УНИВEPCИТEТI
Бизнec жәнe құқық фaкультeтi
Құқықтaну кaфeдpacы

КУPCТЫҚ ЖҰМЫC

Пәнi: Қылмыcтық құқық
Тaқыpыбы: Қазақстан қылмыстық құқығың бастаулары

Opындaғaн: УСДОТЮП-20-1 тoбының 1курс cтудeнтi Жангабылова Камила
Peцeнзeнт: з.ғ.к., дoцeнт Алибеков С.К.

Aқтaу 2020
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ НЕГІЗГІ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
0.1 Қылмыстық құқықтың ұғымы және қайнар көзі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
0.2 Қылмыстық құқықтың міндеттері мен қағидалары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .7
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТАҒЫ БАСТАУЛАР ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2.1 Қазақстандағы қылмыстық құқықтың негізгі түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
2.2 Қазақстандағы құқықтық қылмыстың даму негіздері мен сатылары ... ... ... ..19
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...29

КІРІСПЕ

Қурстық жұмыстың жалпы сипаттамасы. Қылмыстық заң-бұл қоғамдық қатынастар жүйесіне қауіпті әрекеттер үшін қылмыс пен жазаны анықтайтын құқықтық нормалардың жиынтығынан тұратын құқық саласы. Қылмыстық құқық сонымен қатар ғылым және тиісті құқық саласын зерттейтін академиялық пән болып табылады. Қазақстан Республикасы Қылмыстық құқығының негізгі қағидаттары: заңдылық, ізгілік, жеке жауапкершілік, жазаның бұлтартпастығы, әділдік қағидаты, кінәлілік. Қылмыстық заң конституциялық, азаматтық, еңбек, әкімшілік және қаржы салаларымен реттелетін қоғамдағы қатынастарды қорғайды. Мысалы, меншік, ең алдымен, Азаматтық құқық нормаларымен реттеледі және қорғалады, бірақ меншікті қылмыстық шабуылдардан (ұрлық, алаяқтық, тонау, тонау) қорғау қылмыстық заңның міндеті болып табылады. Қылмыстық-құқықтық нормалар тек тыйымдардан тұрады. Осыған байланысты қылмыстық-құқықтық қатынастар біржақты: кінәлі адам жазалануы керек, ал мемлекет оны сот арқылы жазалауға құқылы.
Қылмыстық заңда қоғамдық қатынастарды қорғаудың арнайы әдістері де қолданылады. Олар: қылмыстық-құқықтық Санкциялар, яғни әртүрлі қылмыстық жазаларды қолдану; қылмыстық жауапкершіліктен босату; бал. мәжбүрлеу шараларын қолдану.
Жұмыстың өзектілігі. Қазіргі Қазақстан Республикасының Қылмыстық құқығы Қазақстан Республикасының құқықтық жүйесіне кіретін құқықтың жеке саласы болып табылады. Ол негізінен белгілі бір әрекеттерді жасауға тыйым салатын, мемлекет мақұлдаған және санкцияланған, егер ол оларды сақтамаса, оның жазаларын растайтын ережелер жиынтығын құрайды.
Қылмыстық құқық ғылымында жазадан босату және жаза мен жауапкершілікті қоғамдық әкімшілік ықпал ету шараларымен алмастыру мәселелері маңызды орын алады. Осыған байланысты қылмыстық құқық қана емес, оны қолдану практикасы да зерттеледі. Қылмыстық құқық пен заңнаманы қолданудағы кемшіліктер анықталып, оны дамытуға бағытталған ұсынымдар әзірленетін болады.
Өз пәнін зерттеу барысында қылмыстық құқық ғылымы диалектиканың негізгі әдістеріне ғана емес, сонымен қатар жүйелік, логикалық-құрылымдық, салыстырмалы-құқықтық, нақты әлеуметтік сипаттағы жеке зерттеу әдістеріне де жүгінеді.
Берілген курстық жұмыстың мақсаты - қылмыстық құқықтан зерттелген отандық және шет елдік ғалымдардың еңбектерін пайдалана отырып қылмыстық құқықтың міндеті мен қағидаларын анықтау.
Осыған сәйкес курстық жұмыстың міндеті:
-қылмыстық құқықтың ұғымын ашу;
-қылмыстық құқықтың міндеттері және қағидаларын анықтау;
-қылмыстық құқықтың міндеттері мен мақсаттары
-қылмыстық-құқықтық норманың құрылымын
-қылмыстың ұғымы, белгілері және қылмыстарды топтастыру осы жазылған курстық жұмыстың негізгі міндеттері болып табылады.
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Бірінші тарауы әлеуметтік нормалар жүйесіндегі құқықтың алатын орны мен рөлі. деп аталады. Бұл тарауда құқық әлеуметтік нормалардын ерекше жүйесі болып табылатыны және мемлекетпен бірге өмірге келгені мен құқықтың әлеуметтік нормалар жүйесіндегі алатын орны мен рөлі туралы жазылған. Екінші тарауы әлеуметтік нормалар қоғамдық қатынастарды реттеуші ретінде деп аталады. Бұл тараудың бөлімдерінде әлеуметтік нормалардың қоғамдық қатынастарды реттеуші құрал ретінде қарастырған.
Курстық жұмыстың объектісі - Қазақстандағы қылмыстық құқық болып табылады.
Курстық жұмыстың пәні - Қазақстан Республикасы қылмыстық құқық теориясы.
Курстық жұмыстың құрылымы. Аталған тақырыбына жазылған курстық жұмыстың көлемі кіріспеден, екі бөлімнен, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ НЕГІЗГІ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
2.1 Қылмыстық құқықтың ұғымы және қайнар көзі
Қылмыстық құқық-бұл қылмыстың түсінігі мен белгілерін қылмыстың негізгі түрлерінің бірі, қылмыс үшін қылмыстық жауапкершіліктің негіздері мен шектері, сондай-ақ қылмыстық жауапкершілік пен жазадан босату шарттары ретінде анықтайтын құқық нормаларының жиынтығы. Жалпы қылмыстық құқықтың негізгі міндеттері қоғамдық құндылықтарды қорғау және қылмыстың алдын алу (қылмыстың алдын алу; қылмыстың алдын алу) болып табылады.
Құқықтық әдебиеттерде қылмыстық заң тәрбиелік міндеттерді жүзеге асырады деген пікірлер айтылады. Біз келісуіміз керек. Себебі, құқықтың барлық салалары азаматтардың заңды құрметтеу дағдыларын, мораль талаптарына жауап беретін тәртіпті қалыптастырумен бетпе-бет келеді. Сондықтан қылмыстық заңда - азаматтық, әкімшілік және құқықтың басқа салаларында-тәрбиелік маңызы бар ықпал ету шаралары қолданылуы керек.
Жалпы, бұл жұмыста қылмыстардың көптігі, оны саралау және жеке қылмыстардан оқшаулау туралы айтылады.
Қылмыстардың көптігі адамның қылмыстық жауаптылыққа тартудың ескіру мерзімі өтпеген, не соттылығы жойылмаған немесе алынбаған, не қылмыстық жауаптылық заңға сәйкес тоқтатылмаған екі немесе одан да көп қылмыс жасауы арқылы қылмыстық заң деп танылады. Тек бір адамның бірнеше рет қылмыс жасағаны қоғам үшін әсіресе қауіпті. Біріншіден, қылмыстық-құқықтық қорғаудағы қоғамдық қатынастарға залал объективті түрде көбірек. Екіншіден, егер бір адамның жасаған қылмыстары әртүрлі объектілерді теріс пайдалануды тудырса, онда зиянды әлеуметтік қатынастар спектрі де кеңейе алады. Сонымен бірге, бір адамның бір ғана емес, бірнеше қылмыс жасайтындығы, әдетте, бұл қылмыскердің қоғамға қарсы тұрақты бағыты бар екенін дәлелдейді. Бұл жағдайды тең дәрежеде қарау кезінде осы адамға қатаң қылмыстық-құқықтық ықпал етуді қолдануды талап етеді.
Сонымен бірге, бір адамның бірнеше қылмыс жасауы оның әрекеттерін дұрыс саралау туралы сұрақ туғызады.
Қылмыстар саны 3 түрге бөлінеді:
1) қылмысты қайталап жасау;
2) қылмыстардың жиынтығы;
3) қылмыстың қайталануы.
Көптеген қылмыстарды жеке қылмыстан, яғни қылмыстың тек бір құрамының белгілерінен тұратын әрекеттен ажырату қажет. Әрине, қылмыстың белгілі бір түрін көптеген қылмыстардан ажырату қиын емес, егер жасалған қылмыс қарапайым құрамның белгілерінен тұратын қылмыстың бір ғана көрінісі болса [1].
Қылмыстық заң-бұл қоғамдық қатынастар жүйесіне қауіпті әрекеттер үшін қылмыс пен жазаны анықтайтын құқықтық нормалардың жиынтығынан тұратын құқық саласы.
Қылмыстық құқық сонымен қатар ғылым және тиісті құқық саласын зерттейтін академиялық пән болып табылады. Қазақстан Республикасы Қылмыстық құқығының негізгі қағидаттары: заңдылық, ізгілік, жеке жауапкершілік, жазаның бұлтартпастығы, әділдік қағидаты, кінәлілік. Қылмыстық құқық-қылмыстық құқық конституциялық, азаматтық, еңбек, әкімшілік және қаржы салаларымен реттелетін қоғамдағы қатынастарды қорғайды. Мысалы, меншік, ең алдымен, Азаматтық құқық нормаларымен реттеледі және қорғалады, бірақ меншікті қылмыстық шабуылдардан (ұрлық, алаяқтық, тонау, тонау) қорғау қылмыстық заңның міндеті болып табылады. Қылмыстық-құқықтық нормалар тек тыйымдардан тұрады. Осыған байланысты қылмыстық-құқықтық қатынастар біржақты: кінәлі адам жазалануы керек, ал мемлекет оны сот арқылы жазалауға құқылы.[2]
Қылмыстық заңда қоғамдық қатынастарды қорғаудың арнайы әдістері де қолданылады. Олар: қылмыстық-құқықтық Санкциялар, яғни әртүрлі қылмыстық жазаларды қолдану; қылмыстық жауапкершіліктен босату; бал. мәжбүрлеу шараларын қолдану.
Қылмыстық-құқықтық жүйе екі бөліктен тұрады: жалпы және ерекше. Жалпы бөлім Жалпы қағидаттардан, қылмыстық жауаптылықты негіздеуден, негізгі ережелер мен ұғымдардан, сондай-ақ жаза қолдану, қылмыстық жауаптылық және жазадан босату тәртібін бекітетін нормалардан тұрады. Қылмыстық құқықтың арнайы бөлімі объект белгілері бойынша жіктелетін қылмыстар тізбесінен тұрады. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде арнайы бөлім ішкі бөлімдерге, ал ішкі бөлімдер тарауларға бөлінген.
Мемлекеттік органдар мен азаматтар қылмыстық құқық субъектілері (қылмыстық-құқықтық қатынастарға қатысушылар) болып табылады. Мұнда мемлекет белсенді рөл атқарады: ол қылмыстық санкцияларды белгілейді және қолданады. Азаматтар мен өзге де жеке тұлғалар, сондай-ақ қажетті қорғаныс, төтенше жағдайлар жағдайларында және қылмыстық жауаптылықты болдырмайтын өзге де жағдайларда әрекет ететін адамдар қылмыс субъектісінің рөлі бола алады.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық құқығында заңды тұлға қылмыстың субъектісі бола алмайды, ол қылмыстық-құқықтық қатынастарға тек жәбірленуші ретінде қатысады.
1997 жылы қабылданған Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі Қазақстандағы қылмыстық құқықтың бірден-бір қайнар көзі болып табылады. Қылмыстық жауаптылықты белгілейтін, өзгертетін немесе күшін жоятын Барлық өзге заңдар Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің мәтініне енгізілуге тиіс. Қылмыстық құқықтың қайнар көздері сондай-ақ Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің шешімдері (кейбір елдерде-Конституциялық сот) және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттар (мысалы, 1966 жылғы Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пакті) болып табылады. Кейбір елдерде Қылмыстық кодекспен қатар қылмыстық жауаптылықты белгілейтін басқа да заңдар қылмыстық құқықтың қайнар көзі болып табылады. Англо-саксон елдерінің қылмыстық құқық жүйесінде ерекше сот шешімдері қылмыстық құқықтың қайнар көзі ретінде де танылады. Бірқатар мұсылман елдерінде шариғат нормалары қылмыстық құқықтың маңызды көзі болып саналады.
Қылмыстық құқықтың қайнар көздері Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі болып табылады. Қылмыстық кодекс 2006 жылғы 28 сәуірде қабылданды. Бірақ 2015 жылғы 1 қаңтардан бастап жаңа Қылмыстық кодекске өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Жалпы бөлім қылмыстық жауаптылықтың негіздерін, міндеттері мен принциптерін, жазалардың жекелеген түрлерін қолдану шектерін, оларды тағайындау тәртібін, шартты жазаны қолдануды реттейтін институттарды белгілейтін нормалардан, қылмыстық жаза мен жауаптылықтан босатуды, жазаны орындауды кейінге қалдыруды белгілейтін нормалардан, сондай-ақ қоғамдық ұйымдар мен бірлестіктердің сотталғандардың түзеу жұмысына қатысу нысандарын көрсететін нормалардан тұрады. Сонымен қатар, кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы мен жазасының ерекшеліктері де, соттылықтың күшін жою және алып тастау шарттары да жалпы бөліммен реттеледі.
Қылмыстық құқықтың арнайы бөлімінің нормалары жазаның түрлері мен оны қолдану шектерін көрсете отырып, нақты жекелеген қылмыстарды сипаттайды [3].

1.2 Қылмыстық құқықтың міндеттері мен қағидалары

Жаңа қылмыстық заңнамада өз қолданысын табуға және заңды қолдану практикасында іске асырылуға тиіс Қазақстан Республикасының Қылмыстық құқығының қағидаттары.
Біріншіден, бұл заңдылық қағидасы.
Қылмыстық құқықтың келесі қағидаты - азаматтардың заң мен сот алдындағы теңдігі қағидаты.
Қылмыстық құқықтың маңызды қағидаты-кінәлі жауапкершілік қағидаты.
Жеке жауапкершілік принципі кінәлі жауапкершілік принципінен тікелей туындайды.
Қылмыстық құқықтың негізгі принциптерінің бірі-әділеттілік қағидасы.
Конституциядан қылмыстық құқық. тағы бір қағида тікелей бөлінген. Бұл гуманизм принципі.
Бұл гуманизм принципімен тығыз байланысты болғанымен, ол қылмыстық жазаны үнемдеу принципін толық қамтымайды.
Қылмыстық жауаптылықтың сөзсіздігі туралы қылмыстық құқық қағидаты ерекше назар аударуға тұрарлық.[4]
Қылмыстық құқық-бұл қылмыстық заңнаманың міндеттері мен принциптерін, қылмыс ұғымын, қылмыстық жауаптылықтың негіздерін, қылмыстың түрлері мен белгілерін, жазаны, қылмыстық жауаптылықтың негіздерін және жазадан бостандықты анықтайтын құқықтық нормалардың жиынтығы.
Мемлекеттің, жеке және заңды тұлғалардың мүдделерін қылмыстық қол сұғушылықтан қорғау процесінде туындайтын қоғамдық қатынастар қылмыстық құқықтың нысанасы болып табылады.
Қылмыстық құқық субъектісіне қылмыс жасаған адамдар және мемлекеттің құзыретті органдары (тергеу, прокуратура, сот және т.б.) жатады. бұл қатынастардың мазмұны осы субъектілердің өзара құқықтары мен міндеттері болып табылады. Мемлекеттің құзыретті, құқық қорғау органдары кінәлілерді жауапқа тартуға құқылы және міндетті. Сол сияқты қылмыс жасаған субъект заң алдында жауап беруге міндетті. Сонымен бірге, қылмыс жасаған, жауапқа тартылған адамның құқықтары заңмен ешқандай бұзушылықсыз сақталуы керек.
Қылмыстық құқық жүйесі екі бөліктен тұрады: жалпы және арнайы. Жалпы бөлімде арнайы бөлімнің баптарын дұрыс түсіну мен қолданудың жалпы ережелері мен институттары, жеке адамның қылмыстық жауаптылығы мәселелері, қылмыстық заңнаманың міндеттері, қылмыстық жауаптылықтың негіздері, Қылмыстық заңды қолдану шектері, қылмыстың, жазаның жалпы ұғымы, жаза қолдану тәртібі, жазадан және қылмыстық жауаптылықтан босату тәртібі көрсетілген. Арнайы бөлімде қылмыс болып саналатын әрекеттерді және олардың белгілерін көрсететін нормалар жиынтығы бар.
Қылмыстық құқықтың мақсаттары: адам мен азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін, меншікті, ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті, қоршаған ортаны, Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысы мен аумақтық тұтастығын, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін қылмыстық қол сұғушылықтан қорғау, бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігін қорғау, сондай-ақ қылмыстардың алдын алу болып табылады. Осы міндеттерді іске асыру үшін қылмыстық жауаптылық негіздері белгіленеді, жеке адамға, қоғамға немесе мемлекетке қауіп төндіретін әрекеттер қылмыс деп танылады, оларды жасағаны үшін жазалау шаралары және өзге де қылмыстық - құқықтық ықпал ету шаралары белгіленеді.
Осылайша, қылмыстық заңнаманың мынадай 3 міндетін бөліп көрсетуге болады: 1) қорғау; 2) ескерту (профилактика); 3) тәрбиелік.
Қорғау - қылмыстық-құқықтық шараларды қолдану арқылы қылмыстық қол сұғушылықтан қорғау міндеті. Осы мақсатта қылмыстық заң қылмыстық әрекеттің санын, түрін және оған қолданылатын жазаның мөлшерін анықтайды.
Ескерту (ескерту) міндеті-қылмыстың алдын алу, оның алдын-алу жолдарын қарастыру немесе қылмыс жасаған адамның қылмыстың қайталануына жол бермеу. Бұл мақсаттар түрлі қылмыстық-құқықтық шараларды қолдану арқылы іске асырылады.
Тәрбиелік міндетті қылмыстық құқықтың барлық институттары мен нормалары орындайды (жаза, қажетті қорғаныс, мәжбүрлі қажеттілік және т.б.).)
Қылмыстық құқық қағидаттары қылмыстық құқық саласындағы мемлекеттік саясаттың негізіне алынған негізгі идеалдар мен бастамалар, қылмысқа қарсы күрестің практикалық құралдарының мазмұны болып табылады.
Осындай принциптердің бірі-заңдылық принципі. Оның мәні қылмыстық әрекет пен жаза тек қылмыстық заңмен анықталуы керек. Әрекет немесе әрекетсіздік қоғам үшін қаншалықты қауіпті болса да, адамды қылмыс құрамы болмаса, жасанды түрде қылмыстық жауапкершілікке тартуға болмайды.
Азаматтардың заң мен сот алдындағы теңдігі қағидаты. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 14-бабында көрсетілгендей, қылмыс жасаған адамдар шығу тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дініне, сеніміне, қоғамдық бірлестіктерге қатыстылығына, тұрғылықты жеріне немесе өзге де мән-жайларға қарамастан заң алдында тең.
Қылмыстық әрекетке немесе әрекетсіздікке кінәлі адамды ғана қылмыстық жауапкершілікке тарту қағидаты. Адам өзінің кінәсі анықталған қоғамға қауіпті әрекеттері (әрекеттері немесе әрекетсіздігі) үшін және туындаған қоғамға қауіпті зардаптар үшін ғана қылмыстық жауаптылыққа жатады. Объективті айыптауларға, яғни кінәсіз зиян келтіргені үшін қылмыстық жауаптылыққа жол берілмейді. Қасақана немесе абайсызда әрекет жасаған адам ғана қылмыс жасағаны үшін кінәлі деп танылады. Абайсызда жасалған іс-әрекет Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті бабында арнайы көзделген жағдайларда ғана қылмыс деп танылады[5].
Қылмыстық кодексте белгіленген жасқа толған адам ғана қылмыстық жауаптылыққа жатады. Жасы Қылмыстық кодексте белгіленген жасқа жетпеген ақыл-есі кем адам қылмыстық жауаптылыққа жатпайды.
Негізгі принциптердің бірі-әділеттілік қағидасы. Оның мәні соттар жасалған қылмыстың қоғамдық сипатын, сотталушының жеке басын, қылмыс жасалғанға дейінгі және одан кейінгі мінез-құлқының ерекшеліктерін, қылмыстың ауырлататын және жеңілдететін жағдайларын, сондай-ақ отбасылық жағдайларды ескере отырып жаза тағайындауы керек.
Қылмыстық құқықтың тағы бір қағидасы-ізгілік қағидасы. Ізгілік-бұл адамды жеке тұлға, адам, жеке тұлға ретінде тану, құрметтеу, ар-ожданын, ар-намысын, қадір-қасиетін тану, бақытқа, жақсылыққа, өркениетке ұмтылу. Сондықтан жаза тағайындау процесінде ізгілік қағидаты негізінде жасалған қылмыстан тиісті жазаны жеңілдету жаза тағайындау болып табылады.
Қылмыстық құқықтың қайнар көздері қылмыстық заңнаманың әртүрлі түрлері болып табылады. Олардың арасында қылмыстық құқық ерекше орын алады. Қылмыстық заң-бұл қылмыс үшін қылмыстық жауапкершілікті белгілейтін жоғары мемлекеттік органдардың нормативтік актісі. Қылмыстық заңнама-бұл мемлекеттік биліктің құзыретті органдары қабылдаған қылмыстық-құқықтық актілердің жиынтығы. Қазақстан Республикасы Конституциясының 61-бабына сәйкес елімізде заңдар қабылдау Қазақстан Республикасы Парламентінің құзыретіне жатады. Қылмыстық құқық қылмыстық құқықтың негізгі көздерінің бірі болып табылады. Сондықтан басқа қылмыстық-құқықтық нормалар (Конституция мен халықаралық шарттан басқа) тек осы қылмыстық заңға сәйкес келуі керек. 1997 жылғы 16 шілдеде қабылданған Қылмыстық кодекс Қазақстан Республикасының ең маңызды қылмыстық заңы болып табылады.
Қылмыстық құқықтың принциптері-бұл қылмыстық құқықты басшылыққа алатын оның нормаларының негізгі мазмұны мен бағытын анықтайтын принциптер. [6]
Қылмыстық құқықтың негізгі қағидаттарына мыналар жатады::
1.Заңдылық принципі-бұл принциптің мәні-қылмысты жүзеге асыру және оның талаптарын қатаң сақтай отырып, заң аясында онымен күресу. Сот үкімінсіз ешкімді заңсыз деп тануға болмайды.
2.адамдардың заң алдындағы теңдігі қағидаты-бұл принцип адамның шығу тегіне, ұлтына, нәсіліне, әлеуметтік, мүліктік жағдайына, тіліне, дінге көзқарасына қарамастан заң алдында тең жауапты болатындығын көрсетеді.
3.жауапкершілік принципі-осы принцип бойынша кез-келген адам, лауазымдық және басқа жағдайларға қарамастан, жасаған қылмысы үшін нақты жауапкершілікті мойындауы керек.
4.әділеттілік принципі-бұл принциптің мәні-іс-әрекеттері қылмыс құрамының толық белгілері бар адамдар қылмыстық жауапкершілікке тартылуы керек. Негізсіз, жарияланбаған қылмыстық жауапкершілікке жол берілмейді.
5.демократия принципі-бұл принциптің мәні сот төрелігін жүзеге асыру барысында іс қатысушылар мен учаскелік полиция қызметкерлерінің көпшілігі білетін тілде, қажет болған жағдайда аудармашының көмегімен жүзеге асырылады.
6.гуманизм принципі-бұл принциптің мәні-ұсақ қылмыс жасаған адамдарға кешіріммен қарау, жеңіл жаза қолдану және, керісінше, ауыр қылмыс жасағандарға қатаң жаза қолдану.
7.интернационализм принципі - бұл қағида ұлттық теңдікке, басқа мемлекеттің мүдделеріне, халықаралық қауіпсіздік пен халықтар арасындағы бейбітшілікке қарсы қылмыстар үшін жауапкершілікті белгілейтін нормаларда көрініс табады.
Қылмыстық құқық-Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес республика Парламенті қабылдаған құқықтық нормалар. Адам мен қоғам арасындағы қақтығыстардың қайсысы қоғамдық қауіптілік дәрежесі бойынша басымдыққа ие екенін анықтау және осы мәселеде оған қылмыстық-құқықтық шаралар қолдану арқылы осы қатынастарды реттеу қылмыстық құқықтың негізгі міндеттерінің бірі болып табылады.
Қылмыс-бұл әр түрлі уақытта белгілі бір әрекеттің көрінісі, нәтижесі.
Іс-әрекет-бұл адамның қылмыстық заңмен тыйым салынған заттарды жасауы, ал әрекетсіздік-адамның өзіне заңмен, нормативтік актілермен, нұсқаулықтармен немесе жарлықтармен, өкімдермен жүктелген міндеттерді орындамауы.
Қылмыс-бұл қылмыстық заңмен тыйым салынған әлеуметтік қауіпті әрекет немесе әрекетсіздік.
Қылмыстың белгілері мыналарды қамтиды:
1. қоғамдық қауіп;
2. коллизиялық құқық;
3. кінә сезімі;
4. жазалануға.
Қылмыс санаттары бойынша біз оларды белгілі бір белгілер бойынша топтарға бөлуді айтамыз. Қылмыстар сипатына, қоғамдық қауіптілік дәрежесіне және кінә түріне қарай мынадай санаттарға бөлінеді:
- онша ауыр;
- орташа ауырлықта;
- ауыр;
"өте байсалды.
Қылмыстық кодекстің 10-бабында көзделген қылмысты жасағаны үшін осы Кодексте көзделген неғұрлым қатаң жаза бас бостандығынан айыру болып табылады:
1. қасақана әрекеттер - 2 жылға дейінгі мерзімге, абайсыз әрекеттер - 5 жылдан аспайтын мерзімге-ауыр емес;
2. қасақана әрекеттер - 5 жылға дейінгі мерзімге, абайсызда әрекеттер - 5 жылдан аспайтын мерзімге-ауырлығы орташа;
3. 12 жылдан астам мерзімге қасақана жасалған әрекет-ауыр;
4.an қасақана жасалған әрекет - 12 жылдан астам мерзімге немесе егер өлім жазасы көзделсе - аса ауыр деп жіктеледі.
Қылмыс құрамы-бұл қылмыстың объективті және субъективті жақтары құрған белгілер жиынтығы. Мұндай белгілер 4 топқа бөлінеді:
- қылмыс объектісі;
- қылмыстың объективті жағы;
- қылмыс тақырыбы;
- қылмыстың субъективті жағы.
1.қылмыс объектісі заңсыз сипаттағы және қылмыстық заңдармен қорғалатын қылмыс жасаған адамның қоғамдық қатынастары болып табылады.
2.қылмыстың объективті жағы-оның қылмыстың сыртқы көрінісіне жататындығының белгісі.
3.қылмыстың субъектісі-қылмыс жасалған кезде 16 жасқа толған психикалық сау адам. Кейбір ауыр қылмыстар үшін (кісі өлтіру, зорлау, адам ұрлау және т.б.) адам 14 жасында қылмыстық жауапкершілікке тартылады.
4.қылмыстың субъективті жағы-бұл қылмыстың ішкі мәні мен мазмұны.
Қылмыстың құрамына байланысты ол материалдық және ресми болып бөлінеді.
Материалдық құрамда қылмыс жасау сәті әлеуметтік қауіпті салдардың пайда болуына байланысты, ресми құрамда әлеуметтік қауіпті әрекетті зардаптардың басталуын күтпестен жасау қылмыстың аяқталғанын көрсетеді.
Кез-келген қылмыс белгілі бір кезеңдерден немесе кезеңдерден өтеді. Көп жағдайда адам қылмыс жасауға дайындалып, өз ниетін жүзеге асырады. Толық аяқталған қылмыс, егер ниет Орындаушыға байланысты емес себептермен жүзеге асырылмаса немесе ол өздігінен қабылданбаса, аяқталмаған қылмыс болып табылады.
Қылмыстық құқық теориясында қасақана қылмыстың үш кезеңі ерекшеленеді, олар іс-әрекеттің сипаты мен оның аяқталу дәрежесінде бір-бірінен ерекшеленеді. Олар:
1. Қылмысқа дайындық;
2. Қылмысқа оқталу;
3. аяқталмаған қылмыс.
Бұл үш кезең тек тікелей ниетпен жасалған қысқа қылмыстарда болады.
1.Қылмысқа дайындалу "қылмыс жасау құралдарын жасауға немесе бейімдеуге, қылмысқа қатысушыларды іздестіруге, қылмыс жасауға немесе қылмыс жасау үшін өзге де қасақана жағдайлар жасауға тікелей пиғыл жасау"объектісімен байланыс жасау тәсілдерін іздеу ретінде айқындалады. Ол қастандық пен жасалған қылмысқа қарағанда қауіптің аз деңгейіне ие. Қылмысты орындаушы бұл жағдайларды өз қолымен жасайды, бірақ оның еркіне байланысты емес жағдайлармен аяқталмайды. Егер бұл қылмыстық өзгерістерге дайындық кезеңін тоқтатпаса, онда бұл қылмыстан өз еркімен бас тарту болар еді.
2. Қылмысқа оқталу. "Тікелей қылмыс жасауға тікелей пиғылмен жасалған іс-әрекет (әрекетсіздік), егер бұл жағдайда осы адамға қатысы жоқ мән-жайлар қылмысты ақырына дейін жеткізбесе, қылмыс жасауға оқталу болып табылады."
3. Аяқталған қылмыс. Адамның іс-әрекеттері, егер олар Ресей Федерациясының Қылмыстық кодексінің арнайы бөлімінде келтірілген баптың диспозициясындағы барлық объективті және субъективті белгілерді қамтыса, жасалған қылмыс болып саналады [7].
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТАҒЫ БАСТАУЛАР
2.1 Қазақстандағы қылмыстық құқықтың негізгі түрлері

Қылмыстық-құқықтық жүйе екі бөліктен тұрады: жалпы және ерекше. Жалпы бөлім Жалпы қағидаттардан, қылмыстық жауаптылықты негіздеуден, негізгі ережелер мен ұғымдардан, сондай-ақ жаза қолдану, қылмыстық жауаптылық және жазадан босату тәртібін бекітетін нормалардан тұрады. Қылмыстық құқықтың арнайы бөлімі объект белгілері бойынша жіктелетін қылмыстар тізбесінен тұрады. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде арнайы бөлім ішкі бөлімдерге, ал ішкі бөлімдер тарауларға бөлінген.
Қылмыстық құқық субъектілері (қылмыстық-құқықтық қатынастарға қатысушылар) мемлекеттік органдар және азаматтар. Мұнда мемлекет белсенді рөл атқарады: ол қылмыстық санкцияларды белгілейді және қолданады. Азаматтар мен өзге де жеке тұлғалар, сондай-ақ қажетті қорғаныс, төтенше жағдайлар жағдайларында және қылмыстық жауаптылықты болдырмайтын өзге де жағдайларда әрекет ететін адамдар қылмыс субъектісінің рөлі бола алады. Қазақстан Республикасының Қылмыстық құқығында заңды тұлға қылмыстың субъектісі бола алмайды, ол қылмыстық-құқықтық қатынастарға тек жәбірленуші ретінде қатысады. 1997 жылы қабылданған Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі Қазақстандағы қылмыстық құқықтың бірден-бір қайнар көзі болып табылады. Қылмыстық жауаптылықты белгілейтін, өзгертетін немесе күшін жоятын Барлық өзге заңдар Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің мәтініне енгізілуге тиіс. Сондай-ақ Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының Конституциясы. Қылмыстық құқықтың қайнар көздері сондай - ақ Қазақстан Республикасы Конституциялық сотының шешімдері (кейбір елдерде-Конституциялық сот) және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттар (мысалы, 1966 жылғы Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пакті) болып табылады. Кейбір елдерде Қылмыстық кодекспен қатар қылмыстық жауаптылықты белгілейтін басқа да заңдар қылмыстық құқықтың қайнар көзі болып табылады. Англо-саксон елдерінің қылмыстық құқық жүйесінде ерекше сот шешімдері қылмыстық құқықтың қайнар көзі ретінде де танылады. Бірқатар мұсылман елдерінде шариғат нормалары қылмыстық құқықтың маңызды көзі болып саналады.
Қылмыстық құқық, құқықтың жеке саласы ретінде, адамды, оның құқықтары мен бостандықтарын, қоғам мен мемлекетті қылмыстық қол сұғушылықтан қорғауға бағытталған қоғамдық қатынастарды реттейді. Мұндай реттеу үш түрлі жолмен жүзеге асырылады.
1.қоғамдық қатынастарды қылмыстық құқық нормасы арқылы реттеу функциясы - бұл қылмыс жасаған адам мен қылмыс жасауға байланысты мемлекет арасында туындайды.
2.қылмыстық құқық нормалары жазаға қауіп төндіретін және тыйым салатын әрекеттер жасауға байланысты қоғамдық қатынастарды реттейді.
3.қылмыстық құқық нормалары арқылы ол қылмыстық құқық бұзушылық жағдайында азаматтарды қорғауға байланысты қатынастарды реттейді [8].
Бірақ қылмыстық заң-бұл өз функциясы бойынша құқықтың басқа салаларынан оқшауланған сала. Ол қоғамдық қатынастарды реттеп қана қоймай, джекпоттың билігін де қорғайды. Оны қорғау саласы, ең алдымен, бұрын құқықтың басқа салаларымен реттелетін қоғамдық қатынастарды қамтиды. Мысалы, қылмыстық заң мүлікті пайдалану, иелену және билік ету туралы мәселеге араласпайды, ол азаматтық заңмен реттеледі. Егер біреу осы құқықтарды (ұрлық, тонау, тонау және т.б.) алдын-ала бұзса, онда олар қылмыстық заңмен қорғалады.
Қылмыстық құқық Жалпы және арнайы бөлімдерден тұрады.
Жалпы бөлім қылмыстық жауаптылықтың негіздерін, міндеттері мен принциптерін, жазалардың жекелеген түрлерін қолдану шектерін, оларды тағайындау тәртібін, шартты жазаны қолдануды реттейтін институттарды белгілейтін нормалардан, қылмыстық жаза мен жауаптылықтан босатуды, жазаны орындауды кейінге қалдыруды белгілейтін нормалардан, сондай-ақ қоғамдық ұйымдар мен бірлестіктердің сотталғандардың түзеу жұмысына қатысу нысандарын көрсететін нормалардан тұрады. Сонымен қатар, кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы мен жазасының ерекшеліктері де, соттылықтың күшін жою және алып тастау шарттары да жалпы бөліммен реттеледі.
Жалпы бөлімнің нормалары өзара эксклюзивті бөлімнің нормаларымен тығыз байланысты.
Қылмыстық құқықтың арнайы бөлімінің нормаларында нақты жекелеген қылмыстарға сипаттама беріледі, жазаның түрлері және оны қолдану шектері көрсетіледі.
Қылмыстық құқықтың принциптері-бұл қылмыстық құқықты басшылыққа алатын оның нормаларының негізгі мазмұны мен бағытын анықтайтын принциптер.
Қылмыстық құқықтың негізгі қағидаттарына мыналар жатады::
1.Заңдылық принципі-бұл принциптің мәні-қылмысты жүзеге асыру және оның талаптарын қатаң сақтай отырып, заң аясында онымен күресу. Сот үкімінсіз ешкімді заңсыз деп тануға болмайды.
2.адамдардың заң алдындағы теңдігі қағидаты-бұл принцип адамның шығу тегіне, ұлтына, нәсіліне, әлеуметтік, мүліктік жағдайына, тіліне, дінге көзқарасына қарамастан заң алдында тең жауапты болатындығын көрсетеді.
3.жауапкершілік принципі-осы принцип бойынша кез-келген адам, лауазымдық және басқа жағдайларға қарамастан, жасаған қылмысы үшін нақты жауапкершілікті мойындауы керек.
4.әділеттілік принципі-бұл принциптің мәні-іс-әрекеттері қылмыс құрамының толық белгілері бар адамдар қылмыстық жауапкершілікке тартылуы керек. Негізсіз, жарияланбаған қылмыстық жауапкершілікке жол берілмейді.
5.демократия принципі-бұл принциптің мәні сот төрелігін жүзеге асыру барысында іс қатысушылар мен учаскелік полиция қызметкерлерінің көпшілігі білетін тілде, қажет болған жағдайда аудармашының көмегімен жүзеге асырылады.
6.гуманизм принципі-бұл принциптің мәні-ұсақ қылмыс жасаған адамдарға кешіріммен қарау, жеңіл жаза қолдану және, керісінше, ауыр қылмыс жасағандарға қатаң жаза қолдану.
7.интернационализм принципі - бұл қағида ұлттық теңдікке, басқа мемлекеттің мүдделеріне, халықаралық қауіпсіздік пен халықтар арасындағы бейбітшілікке қарсы қылмыстар үшін жауапкершілікті белгілейтін нормаларда көрініс табады.
Қылмыстық құқық-Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес республика Парламенті қабылдаған құқықтық нормалар. Қылмыстық құқықтың негізгі міндеттерінің бірі-жеке адам мен қоғам арасындағы қақтығыстардың қайсысы қоғамдық қауіптілік дәрежесі бойынша басымдыққа ие екенін анықтау және осы мәселеде оған қылмыстық-құқықтық шаралар қолдану арқылы осы қатынастарды реттеу.
Қылмыстық құқық қандай әрекеттер (әрекеттер немесе әрекетсіздік) қылмыс болып табылатынын, оларды орындаушыларға қандай жазалар тағайындалуға тиіс екенін, сондай-ақ қылмыстық жауаптылықтың аса маңызды қағидаттары мен жалпы ережелерін айқындайды.
Қылмыстық құқықтың негізгі құқықтық негізі, құқықтың басқа салалары сияқты, Қазақстан Республикасының Конституциясы болып табылады. Қылмыстық-құқықтық режимдер Жоғарғы Соттың нормативтік қаулыларында және 1997 жылы қабылданған Қылмыстық Кодексте тікелей көрсетілген.
Қылмыстық құқық Қылмыстық кодекстің 1-бабында көрсетілгендей қылмыстық құқықтың жалғыз көзі болып табылады.
Қылмыстық құқықтың негізгі міндеттеріне қылмыстық жауаптылықтың талаптары мен қағидаттарын айқындау, қылмыс ұғымының негіздері, жалпыланған белгілері, қоғамға қауіпті әрекеттер мен әрекетсіздіктің салдары, қолданылатын жазалардың түрлері жатады.
Қылмыстық заңның мазмұны әртүрлі болуы мүмкін. Ол үш санатқа бөлінеді: қылмыстық-құқықтық, оның көлеміне байланысты жеке нормалардан, бірқатар нормалардан тұратын қылмыстық-құқықтық нормалардың тұтас жүйесінен тұрады.
Қылмыстық заң, құқықтың жеке саласы ретінде, адамды, оның құқықтары мен бостандықтарын, қоғам мен мемлекетті қылмыстық қол сұғушылықтан қорғауға бағытталған қоғамдық қатынастарды реттейді [9].
Қылмыстық құқық-бұл жалпы құқық жүйесінің негізгі салалары мен пәндерінің бірі. Барлық осы ұғымдардың жиынтығы қылмыстық құқық курсының тұжырымдамасын болжайды.
Қылмыстық құқық құқық саласы ретінде заң шығарушы органдар қабылдаған, жаза жүйесін, жаза тағайындау тәртібі мен шарттарын, сондай-ақ қылмыстық жауапкершілік пен жазадан босатуды белгілейтін заңдылық нормаларының жиынтығы болып табылады.
Қылмыстық құқықтың негізгі құқықтық негізі, құқықтың басқа салалары сияқты, Қазақстан Республикасының Конституциясы болып табылады.
Жаза тағайындау немесе қылмыстық жауаптылықтан және жазадан босату мәселелері осы жалпы бөлімде қаралады.
Арнайы бөлім қылмыстардың нақты құрамын және оларды жасағаны үшін белгіленген жазалардың түрлерін айқындайды.
1.Адам мен азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін, меншікті, ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіптің, қоршаған ортаның қауіпсіздігін, Қазақстан Республикасының институционалдық құрылымы мен аумақтық тұтастығын, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін қылмыстық қол сұғушылықтан қорғау бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігін қорғау, сондай-ақ қылмыстардың алдын алу болып табылады.
2.бұл міндеттерді орындау үшін осы Кодексте қылмыс жасағаны үшін жауаптылық негіздері белгіленеді, жеке адам, қоғам немесе мемлекет үшін қауіпті іс-әрекеттер айқындалады, оларды жасағаны үшін жазалар мен өзге де қылмыстық-құқықтық ықпал ету шаралары белгіленеді.
Қылмыстық құқықтың негізгі міндеті заңда көрсетілген маңызды объектілерді қылмыстық құқық құралдарымен қорғау, қылмысқа қарсы неғұрлым тиімді және пәрменді күресті жүзеге асыру болып табылады.
Қылмыстық құқық ғылымы қылмыс заңдарын, қылмыс институттары мен ұғымдарын, қылмыстың нақты компоненттерін, яғни қылмыстық-құқықтық нормаларды зерттейді. Сонымен бірге қылмыстық құқық ғылымы Қазақстан Республикасындағы қылмыстық құқықтың тарихи, даму кезеңдерін, сондай-ақ шет елдерде қылмыстық құқықтың оқытылуын терең талдайды. Бұл сонымен қатар дамыған, өркениетті елдердің қылмыстық құқығының ғылыми жетістіктерінің ең пайдалы аспектілерін біздің елде кеңінен қолдану үшін ұсынатын қылмыстық құқық ғылымы.
Қылмыстық құқық қағидаттары заң шығарушы, ғылым, құқық қорғау және құқық қолдану органдары мен азаматтар үшін қылмысқа қарсы іс-қимыл және оған қарсы іс-қимыл саласындағы қажетті, негізгі және міндетті ережелердің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.