Ашаршылықтың демографиялық салдары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
ӘЛЬ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Медицина және денсаулық сақтау факультеті
Қазақстанның қазіргі заманғы тарихы кафедрасы

СӨЖ
Тақырыбы: Қазақстандағы 1931-1933 жылдардағы ашаршылық

Оқытушы: Дауытбекова М.
Студент: Кобейсинова С.
Мамандық: Жалпы медицина 2 топ

Алматы 2020 жыл
Жоспар:
І.Кіріспе. Ашаршылық дегеніміз не? Қазақ қалай аштыққа ұрынды?
ІІ.Негізгі бөлім
2.1 ХХ ғасырдың 20-30 жылдардағы азаматтық саяси қайшылықтар
2.2 Кеңестік большевиктік тоталитарлық жүйе енгізген тәртіп бойынша жүргізілген саяси реформалар
2.3 Ашаршылықтың демографиялық салдары. Қазақ халқына тигізген зардаптары мен ахуалы
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Ашаршылық дегеніміз - саяси-әлеуметтік процестер мен табиғаттағы қолайсыз ахуалдар салдары болып табылатын әлеуметтік апат. Оның ашық және жабық түрі болады. Біріншісі - мүлдем үнемсіз қалу да, екіншісі - үнемі аш құрсақ болып жүру. Екеуі де ауруға, індетке, өлімге, халық санының азаюына әкеліп соқтырады. Ашаршылық дегеніміз жеке бір адамның немесе отбасының ашығуы емес бүкіл бір аймақтың, халықтардың, мемлекеттің басына түскен нәубет. Оның соңы адамдардың жаппай қырылуына, халық санының күрт азайып кетуіне алып келеді. Адамзат баласы өзінің ұзақ тарихында әр түрлі себептерден ашаршылықтарға жиі ұшырап отырған. Негізгі себептері қуаңшылықтан, жұттан, соғыстан, қолдан жасалған дағдарыстар мен күйзелістерден және геноциттер болып табылады. Қытайда, Үндістанда, Ресейде, Африкада болған ғаламат ашаршылықтар тарихтан белгілі. Жер бетінде адамзат баласы санының күрт артуы салдарынан ХХІ ғасырда экономиялық жағдайы, әсіресе, ауыл шаруашылыға артта қалған кейбір дамушы елдер және мешеу елдерде аштық жайылуы мүмкін деген болжамдар бар. Бірақ болашақта өркениетті елдердің өзара ынтымақтастық келісімдерінің арқасында ондай қауіптің болммайтынына сенеміз.
Жалпы, көшпелі қазақ қауымы күшті жұт жылдары болмаса, өзінің ұзақ тарихында ашаршылыққа сиирек ұшыраған. Тек Ақтабан шұбырынды Алқакөл сұлама сынды үлкен соғыс-жорықтар кездерінде саны азайған. Жаңа заманда Қазақстан тарихында естен кетпес болып екі алапат ашаршылық халық жадында сақталды. Олардың алғашқысы - 1921-1922 жылдардағы болған ашаршылық. Оның басты екі себеін алып қарасақ болады: алғашқысы - Ресейдегі Азамат соғысы кесірінен Қазақ даласындағы шаруашылыққа күйзеліске ұшырауы (Азық салғарты, т.б), екіншісі - табиғи апат, қолайсыз ауа райы, жайылымдардың дұрыс шықпауы, климатта орын алған өзгерістер салдарынан болған жұт.
Толығырақ тоқталатын болсақ,
Мың өліп, мың тірілген қазақ халқы талай нәубетті басынан өткізді. Ұлтымыздың жер бетінен жойылып кету қаупі төнген ашаршылықтың шығу себептерін түсіну үшін тарихқа зер салайық. ХХ ғасыр басында халықаралық жағдай күрт шиеленісіп, 1914 жылы бірінші дүниежүзілік соғыс басталды. 1913 жылы 25 маусымда Ресей патшасы ІІ Николай 19 бен 43 жас аралығындағы 500 мың адамды майданға қара жұмысқа алу туралы жарлық шығарды. Оған қарсы қазақ даласында ұлт-азаттық көтеріліс басталды. Халық арасынан Қ.Шотаманов, Ж.Мәмбетов, А.Иманов сияқты еңселі ерлер атқа қонды. Бұл кезде саяси-экономикалық тұрғыда әлсіреген Ресей империясында жағдай тұрақсыз болатын. Ресейді 300 жыл билеген Романовтар әулеті 1917 жылы биліктен кетіп, Киринскийдің Уақытша Үкіметі мемлекет басына келді. Осы жылы қазан айында Ленин бастаған большевиктер Уақытша үкіметті құлатып, билікті тартып алды.Большевиктер көсемі Ленин зауыт-фабрикалар - жұмысшыларға, жер - шаруаларға, үкімет - кеңестерге берілсін деген ұран тастады. Жер мен зауыттардан айырылғысы келмеген бай капиталистер мен кедейлер арасында тап тартысы басталып, халық ақ пен қызыл болып екіге бөлінді. Арты Азамат соғысына ұласты. Соғыстың кесірінен Түркістанда өндірістік байланыстар үзіліп, азық-түлік тапшылығы сезілді. Сол жылдары Түркістан автомиялық республикасына Қазақстанның оңтүстік аймақтары кіретін еді, бұл өңірде қазақтар саны 2 млн. 700 мың болды. Қазақтардың ашаршылыққа ұшырауынынң басты себебі майданға көмек үшін Кеңес үкіметінің бүкіл елдік төтенше әскери коммунизм саясатын енгізуі еді. Шаруалардың артық өнімдерін алу әскери коммунизм саясатының бір тармағы болды. Қызылдарды тамақпен қамтамасыз ету үшін 1918 жылы Түркістан халқының бар малы мен азық-түлігі тартып алынды. Бұл шараныТүркістан майданының қолбасшысы Михаил Фрунзе аяусыз қатыгездікпен жүзеге асырды. Осы жылы Түркістан Орталығы атқару комитетінің мәжілісінде Тоболин: Қазақтар экономикалық тұрғыдан әлсіз болғандықтан, бәрібір өліп бітуге тиіс, сондықтан да оынң орнына майданды қолдау маңызды деп өздерінің жауыздық саясатын ашық мәлімдеді. Түркістанда малынан айырылған қазақтардың жағдайы қиындай түсті, соған қарамастан, азық-түлік Ресейге жөнелтіліп отырды.Күн көрісінен айырылған жұртты аштық жайлады. Халық тамақ таба алмай өлген малдың өлексесін жеді, суыр тышқандар аулады, ел ішінде індет аурулар тарады. Аман қалғандары басқа жаққа босып көшіп кетті. Халқының қасіретін көрген Түркістан жастарының басшысы Ғани Мұратбаев иесіз балаларды жетімдер үйіне апарып, мыңдаған қазақ балаларын аман алып қалды. Түркістанда болған осы сұрапыл аштық кезінде Тұрар Рысқұлов Аштықпен күрес комиссиясын басқарды. Рысқұловтың басшылығымен жетім балалар үйлері, жұқпалы ауруларға арналған емханалар, қоғамдық тамақтану орындары ашылды. Ол Кеңес Үкіметінің қырылып жатқан халыққа көз-қарасын сынап, аштыққа ұшырағандарға үлкен мөлшерде қаражат бөлгізіп, оларды аман алып қалуды ұйымдастырды. Халықтың бағына туған осы басшы азаматтың жан қиярлық еңбегінің арқасында көптеген адамдар ажал аузынан құтқарылды.
Екінші ашаршылық 1930-1933 жылдары болды. Оның себебі - Қазақстанда жүргізілген сталиндік-голощекиндік реформа, содан туындаған шаруалардың жекеменшігін тәркілеу мен жою, бас көтертпес ет және астық сияқты басқа да ауыл-шаруашылығы өнімдері салықтары, көшпелі және жартылай көшпелі Қазақ шаруаларын жаппай және күштеп отырықшыландыру науқандары болып табылады. Осы ашаршылықтан кейін қазақ халқынның саны өте көп мөлшерде кеміп қалды. Қазақтар өз Отандарынан көшіп бас сауғалап, басқа жерлерге барып тұруға тура келді.

Негізігі бөлім.
а) ХХ ғасыр 20-30 жылдарындағы саяси жағдайлар
Жоғарыда айтып кеткеніміздей , 1931-1933 жыддардағы ашаршылыққа сталиндік-голощекиндік реформалар бір себебі болып табылады деген болатынбыз.Енді соған жеке талдау жүргізіп кетейік.
1925 жылы 12 қыркүйекте Голощекин Қазақ өлкелік партия комитетінің бірінші хатшысы болып сайланды. Филип Исаекович Голощекиннің шын есімі Шая Исаекович Фрамм. Ол 1876 жылы Невель қаласында туылған, жастайынан большевиктік көзқараста болған. Ол өті қатігез адам болды. 1918 жылы ол өзінің қатыгездігімен ерекшеленді. Голощекин Лениннің ерекше құпия тапсырмасы Романовтар отбасын қызметшілерімен қоса жауыздықпен өлтіруді ұйымдастырушылардың бірі болды. Ол жылдары қазақтар Қазан төңкерісі лебін сезген жоқ еді. Соны білген Голощекин ауылдарда Кіші Қазақ төңкерісін ұйымдастыру керек деген желеумен бастады.
Осындай қолы қанға малынған қатыгез, жауыз адамның Қазақстанға басшы болып келіу тегіннен емес еді. Өлкенің құнарлы жері мен байлығына қызыққан Сталинге ештеңеден тайынбайтын Голощекин сияқты қолшоқпар керек болды. Голощекин Мәскеудің зимиян саясатын іске асыру үшін кейіннен Т.Ежовты өзінің орынбасары етіп алды. 1930 жылдары қазақстанда болған ашаршылықтың шығуының басты себебі 1928-1932 жылдардағы Кеңес Үкіметінің жедел индустрияландыруға арналған бірінші бесжылдығы болатын. Бұл жылдары Магнитогорск, Кузнец металлургиялық комбинаттар, Сталинград трактор зауыты, Мәскеу мен Нижнийноград қалаларында автомобиль зауыттары бұдан басқа 1500 ірі өндіріс ошақтары мен Мәскеу метросын салу жоспарланған еді. Осы кәсіпорындарға станоктар мен құрал-жабдықтарды шетелден сатып алуға астық керек болды. Сонымен қатар өндіріс орындарындағы 100 мыңдаған жұмысшыларды тамақпен қамтамасыз ету үшін азық-түлік керек еді. Астық, ет, басқа да қажеттіліктерді қайдан табамыз деген сұраққа Сталин: Шаруалардың астығын мемлекеттік төмен бағамен аламыз, көнбесе төтенше өкілеттік енгізіп әкімшілік немесе сот арқылы тартып алуға үкімет уәкілдеріне билік береміз деді. Мәскеудің жедел индустрияландыру қазақ ауылдарына ауыр соққы болып тиді. Қазақ байларын кәмпескелеу туралы қаулы 1928 жылы тамыздың 27-сінде қабылданды. Кәмпескелеу 20 қыркүйекте басталып, 1 қарашада аяқталатын болды. Бұл өте асығыс жасалған шара еді. Алғашқы кезекте кәмпеске хан, сұлтан тұқымдарынан шыққан ірі байларға қатысты дегенмен науқан барысында 100 тұяғы барларда ірі бай қатарына жатқызылып, тәркіленді.
Кәмпескенің қазаққа қасірет болып тиетінін білген С.Қожанов, С.Садуақасов, С.Сейфуллин, Б.Майлин, О.Жандосов, С.Меңдешов өздерінің ойларын ашық айтты. Нығмет Нұрмақов Қазақ байларының малдарын тартып алуға болмайтынын, тек салық жұмысымен реттеп отыру керек екенін айтса, Т.Рысқұлов Бүкілодақтың атқару жиналысында кәмпескелеуді сынап дабыл қақты. Бірақ қазақ қайраткерлері Мәскеудің жүргізіп жатқан саясатының алдында қауқарсыз еді. Кеңес үкіметі кәмпескенің артын ала жаппай колхоздастыру саясатын бастады. Қазақ халқы жартылай көшпенділікке негізделген дәстүрлі өмір сүру салтынан айырылып киіз үйлі қалашықтар пайда бола бастады. Қазақ шаруасының ұжымдастыру мен отырықшылыққа тез арада көшірмекші болған белсенділерасыра сілтеушілікке жол берді. Өлкелік партия комитетінің хатшысы Голюбовьтің басшылығымен өткен мәжілісте ұжымдастыруға қарсы шығып қамауға алынғандарды соттың үкімінсіз атып тастауға болады деген шешім шығарылды. Халықтың тұрмысы төмендей түсті. Осы кезде Мәскеу қазақтың бар астығын салық деген сылтаумен тартып алып жатты. Ашаршылыққа ұшырауының тағы бір себебі, сол жылдары ет дайындау науқандарының өршіп кеткені еді. Бұл қазақтардың, әсіресе, Қазақстанның Орталығы мен Батыс өңіріндегі қазақтардың жағдайы өте ауырлатты. Ал ет дайындау науқаны орталықтан ұйымдастырылған арнайы құрылыған союзь Мясопродукты деп аталатын акционерлік қоғамның басшылығымен жүргізілді.Қазақстанда ет науқаны күш көрсету арқылы асыра сілтеушілікпен жүзеге асырылды. Орал округінің орталығының шаруасы Есеналиевке 50 пұт етті 10 сағатта жүргізу жүктілді. Ол 3 сиырының екеуін сойып ет тапсырса, малды қасақана сойды деген айып тағып бар дүние мүлкін тәркілеген.
Осылайша, қазақтарда мал саны күрт азайып, орталықтың жүргізіп жатқан озбыр саясатының кесірінен халықтың жағдайы күннен-күнге нашарлай берді. Колхозға кіруге қазақстанның түкпір-түкпірінен қарсылықтар орын алды. Ақмола округі Жаңарқа ауданының 1 ші ауылының байлары Кеңес Үкіметі бәрімізді бір ұжымға инап алады да, түрлі сылтаулар тауып барлық малымызды тартып алып, аштан қалдырады деп колозға кіруден бас тартқан.
Кеңес үкіметі тек қана өздерінің коммунистік идеялары үстемдік құру үшін басқа идеялар мен діни ағымдарды қуғынға ұшыратты. Бай мен молданы қойдай қу қамшымен деген сөздерді осы уақыттың ұранына айналды.Құран кітаптары өртелді, намаз оқып, құдайға құлшылық еткендердің бәрі қуғынға ұшырады. 1929 жылы 8 сәуірде Кеңес үкіметінің діни бірлестік туралы заң қабылданғаны белгілі. Кеңес Үкіметі мешіттер мен медреселерді құртуды негізгі, басты ұстанымдарына алды.
Егер толығырақ айтатын болсақ, Кеңес билігінің Жаңа экономикалық саясаты республикада дәйекті түрде жүзеге асыру өзінің игі нәтежиелерін берді. Коопреративтік қозғалыс одан әрі дамыды.Өндірістік кооперацияный негізгі үш түрі болды:
Коммуна- өндірісті қоғамдастыру
Артель-жердің.малдың бір бөлігін, ауылшаруашылық машиналарын,құрал-саймандарды біріктіру.
ТОЗ- жерді бірлесіп өңдеу мен шөп шабу жөніндегі серіктестік.
Шаруалар ұжымдастыру түрлерін таңдағанда негізінен ТОЗ-ды қалады. 1927 жылғы қазанның 1-іне қарай Қазақ КСР - інде кооперация шаруа қожалықтарының 23,1 % - ін қамтыды. Сол уақытқа қарай 1074 тұтыну қоғамы жұмыс істеді, оның 312- сі ауылда болды, қазақ даласының жекеленген түпкірлерінде 140 факторий құрылды. Қазақ шаруалары 1072 ұжымдық шаруашылықта, соның ішінде 101 коммунада, 17 артельде ,жерді бірлесіп өңдейтін 294 серіктестікте ынтымақтастық пен өзара көмек мектебінен өтті.
Жаңа экономикалық саясат негізінде республикадағы мал саны артты:1929 жылы 10,5 млн.-ға жетті. Ауыл мен қыстақтарда орташалар шаруашылықтары көбейіп, орташалардың кедейлермен одағы нығая түсті, көшпелі халықтың мәдениеті артты.
Алайда бұл ұзаққа созылға жоқ. Өлкелік партия ұйымының басшылығына келген Ф.И. Голощекин ауылды кеңестендіру ұранымен ауылда тап күресін шиелеленістіру бағытын таңдап алды. Шабындық және егістік жерді қайта бөлу науқаны ауылдағы жағдайды ауырлата түсті. 1926 жылғы көктемде кедейлер байлардың иелігіндегі 1,3 млн га шабындық және 1,25 млн га егістік жерді тартып алды.
Индустрияландыру бағыты азық- түлік қорлары проблемасын күн тәртібіне қойды. 1928 жылы қаржы мен жұмыс күшін ауыл шаруашылығын өнеркәсіпке ауыстыру жүйесін қалыптастыру процесі басталды. Барлық формадағы кооперацияны барынша дамыту саясатын ұжымдастыру бағытына көшу көзделді.
1928 жылы қаңтар- ақпан айларында И.Сталин Сібірге сапарға шықты. Осы жылы 3 ақпанда болған Омбы округтік комитетінің мәжілісінде астық дайындау барысында төтенше шаралар қолдануға рұқсат етті. Ф. Голощекин аулы мен қоныстарға 4800 уәкіл жіберіп. 31 мың шаруа жазаға тартылды. 1928 жылғы 1 қазан - 1929 жылғы 1 желтоқсан аралығы - 277 шаруа атылды.
1928 жылғы 27 тамыз- Аса ірі бай шаруашылықтары мен жартылай феодалдарды кәнпескелеу және жер аудару туралы декрет жарияланды. Декретте бай - феодалдар өздерінің мүліктік және қоғамдық ықпалымен ауылды кеңестендіруге кедергі жасайды деген ұстаным негізге алынды. 657 бай жер аударылып , 145 мыңы тәркіленіп, олардың ауылшаруашылық құралдары - 877 колхозға, 24 491 жеке шаруашылыққа бөлініп берілді. Тәркілеу заңды бұзу арқылы жүзеге асырылды:
1. Орташалар байлар қатарына жатқызылды.
2. Тәркілеуге жататын нормаға дейін жеткізу үшін жекеленген отбасы шаруашылықтары әдейі біріктірілді.
3. Қанаушы элементтермен қатар дәулетті және орташа шаруашылықтар да тәркіленді.
Сөйтіп бай-кулактар қатарына темір шатырлы үйі немесе 2 аты немесе 1 ғана сиыры болғандар да енгізілді. Ауыл шаруашылығын жаппай ұжымдастыру бағыты көзделіп, бай-кулактарды тап ретінде жою міндеті алға қойылды. Ұжымдастыру бай-кулактарды тәркілеуден басталды.
Ауыл шаруашылығын күштеп ұжымдастыру
1927 жылы желтоқсанда болып өткен партияның XV съезі ауыл шаруашылығын ұжымдастыру бағытын жариялады. Қазақстанда ауыл шаруашылығын ұжымдастыру ісінің аяқталуы 1932 жыға жоспарланды. Қазақстанның астықты аудандарында колхоз құрылысының негізгі формасы- ауыл шаруашылық артелі, ал мал шаруашылығы аудандарда жерді бірлесіп өңдеу мен шөп шабу жөніндегі серіктестік (ТОЗ) болуға тиіс еді.
1921 жылдың екінші жартысынан бастап республикада колхоз құрылысы жедел дамытылды. Алғашқы МТС-тер құрылып жатты.
Қазақстанда көшпелі және жартылай көшпелі шаруашылықты отырықшылыққа көшіруді 1933 жылы аяқтау көзделді.
Ұжамдастыру мен отырықшыландыруды жаппай жүргізу үшін ауылдар мен қоныстарға 8 мың жұмысшы және 1204 жиырма бес мыңдықшылар жіберілді. Олар Ресейдегі колхоз жобасын қайталайтын қоныстардыру үлгісін орнықтырды.
Ұжымдастыру жылдары кооперативтендіру қозғалысының өз ісін ашуға мүмкіндік беру , материалдық ынта, кооперативттендіруге шаруаның бірте-бірте өтуге, еркіндік ұстамдары бұзылды.
Ұжымдасыру кезінде жіберілген қателіктер:
1. Қатаң жаппай қуғындау мен террорға негізделді.
2. Даярлықсыз жергілікті жағдайлар ескерілместен жүргізілді.
3. Әкімшілік-күштеу әдістерімен жеделдете жүргізілді.
4. Шаруашылық базасын жасау, тұрғын үйлер, мәдени тұрмыстық объектілер салу жоспары аяғына дейін орындалмады.
Белсенділер отырықшыландыруды жоспарлаған 3 жылың орыныа 3 күнде аяқтап жалған колхоздар құра бастады. Нәтежиесінде:Абыралы ауданында- 70 % , Жымпиты ауданында - 60 %, Жәнібек ауданында - 95% шаруашылық ұжымдастырылды. Шаруашылықты ұжымдастыру деңгейі үнемі өсіп отырды. Егер 1928 жылы Қазақстанда барлық шаруашылықтың 2 %-і ұжымдастырылған болса, 1930 жылғы сәуір айында 56,4 % -і , ал 193 жылы қазан айына қарай 65 % -дай ұжымдастырылды.
Азық- тұлікпен қамтамасыз етудің қиындауына байланысты 1929 жылы Әскери коммунизм саясаты кезіндегі азық салғырт енгізілді. 1931-1931 жылдары Шұбартау ауданында барлық малдың 80% -ын мемлекетке етке өткізілді. 173 мың малы бар Балқаш ауданында 297 мың малға салғырт салынды. Торғай ауданында 1 млн мал басынан салғырт салдарынан 98 мыңы қалды. Торғайлықтар асыра сілтеу болмасын, аша тұяқ қалмасын ұранын көтерді. Еріктілік принципы мен қарапайым заңдылықтың бұзылуы әуел бастан - ақ барлық жерге тән сипат алды. Сайлау құқықтарынан айыру, тұрып жатқан жерінен басқа ауданға жер аудару, ұзақ уақыт қамауда ұстауда қорқыту сияқты күштеу тәсілдері мейлінше дағдылы және кең таралған тәсілдерге айналды. Колхозға кіргісі келмеген кедейлер ммен орташалар бай-кулактар қатарына жатқызылып , қатал жазаланды. 1929 жыды 56498 шаруа жауапқа тартылып 34 мыңы сотталды. 1931 жылы 5500 отбасы жер аударылды. 1929- 1933 жылдары ОГПУ (біріккен мемлекеттік саяси басқарма) үштігі - 9805 іс қарап, оның ішінде: ату жазасына 3386 адам,3-10 жылға концентрациялық лагерьге қамауға -13151 адамға үкім шығарды.
1930 жылы 30 мамырда республика үкіметі жаңа лагерьлер ұйымдастыру үшін Ақмола, Қарағанды округтерінен мерзімсіз, тегін пайдалануға 110000 га жер бөлді.
Жекедегі малды қоғамдастыру нәтижесінде, мал күтімінің кемдігінен - шөптің жетіспеуінен мал қырылды. Осы жылдары өлкенің Одақ бойынша товарлы астық өндіруден үлес салмағы 9% -дан 3%-ға кеміді. Мал шаруашылығы күйзеліске ұшырап, 1930-1932 жылдары аштық жайлады. 1932 жылы ақпанда - колхозшы қожалықтарының 87% - ы, жекешелердің 51,8% - ы малдан түгел айырылды. Ұжымдастыру қарсаңында елде 40,5 млн мал болса, 1933 жылы саны 4,5 млн ғана қалды.
Оқиғаны толықтырып айтар болсақ, Голощекин ауыллды кеңестендіру жұмысы әлі де әлсіз, оны күшейту керек деп ойлады. Алуыл кеңестендірудегі кемшіліктерді қазақ байларына жапты. Оған қазақ жеріндегі ерешеліктерге мән беріп жұмыс жасаау ұнаған жоқ. Кеңестендіру ісінде де таптық тұрғыда қарау қажет дегенді желеу етіп, ауылдағы ауқаттыларға қарсы күресті күшейтуді ұсынды. Оның бұл солақай саясаты қазақ басшылары мен зиялыларының қарсылығын тудырды. Ақыры, 1927 жылы тікелей Сталиннің қолдауымен Қазақстандағы ауылдық кеңестерге жаңа сайлау өткізуді ұйымдастырды. Ол бойынша байлар деп есептелінгендер сайлау құқығынан айырылады. Ауылдарда кедейлер жиналысы өткізілді. Сайлау науқанын жүргізу үшін аудандарға арнайы уәкілдер жіберілді. 1928 жылы 1 қазанда Қазақстандағы барлық кеңестердің барлығының 2199-ы қазақ шаруларының, 1209-ы орыс-украин шаруларының кеңестері болды. Бірақ бұл сайланған кеңес органдарын өздерін жетекші күш ретінде көрсете алмады. Жергілікті кеңестердің белсенді органдарға айналуына жоғарыдан жіберілген уәкілдер де өз кедергілерін келтірді. Олар жергілікті кеңеспен санаспай, басшылық жұмысты өз қолдарына алуға ұмтылды. Бұл кеңестердің беделін төмендетті. Оның үстіне қазақ ауылдарындағы ғасырлар бойы өмір сүріп келе жатқан рулық-туыстық жүйеге қарағанда көптеген мәселелерді кеңестер шешуге қауқарсыз еді. Мұнымен қоса қазақтар келімсек еуропалықтардың үкімет тарапынан өздеріне қарағанда біршама жеңілдіктер алуына әрқашан наразылық келтірді. Мұның өзі қазақтар тарапынан кеңестік органдарға сенімсіздікті қалыптастырды. Ал ауылдық кеңестер жиналыстарында кулактар мен ауқатты шаруалар өз ұсыныстарын өткізуге тырысып бақты. Әсіресе орыс қазақтары атамандық ықпалдылықты сақтап қалды. Бұлар да кеңес жұмыстарының жандануына кері әсер етті. Партиялық өктемдік пен тоталитарлық тәртіптің орнай бастауы вертикальді басқару жүйесін таоап еттті. Сол себепті де кеңес ұйымдары демократиялық сипаттағы емес, әкімшіл-әміршіл басқарудың өзіндік сипатына айнала бастады.
1920 жылдың соңында Қазақстанда күштеп астық пен ет жинау кең етек ала бастады. Ол, әсіресе Сталиннің 1928 жылы қаңтардағы Сібірге сапарының барысында Омбыда сөйлеген сөздерінде РКФСР Қылмыстық Кодексінің 107-бабын жаппай қолдануды талап етуінен кейін қатыгездік түрінде сипат алды. Ол бапта тауарларды сатып алу, жасыру, базарға шығармай ұстау арқылы бағасын жоғарылатқаны үшін қатал жазалау қарастырылған еді. 1929 жылы 13 ақпанда БК(б)П Қазақөлкелік комитетінің алқалы мәжілісінде Голощекин астық дайындау ісінде өзіне жеке шешім қабылдау құқын беретін қаулы шығартты. Астық пен ет дайындау мәжбүрлеу, жазалау және үрей туғызу арқылы жүргізілді. Елдің тұрмыс-тіршілігінен хабарсыз Голощекин тіптен егіншілікпен айналыспайтын көшпелі малшылардан астық өткізуді талап етті. Етке өткізілуге тиіс мал басы саны қолда бар мал басынан анағұрлым асып түсіп жатты. Мәселен, Балқаш ауданында мал басы 173 мың болса, етке өткізілуге тиіс малдың саны 300 мың болып белгіленді. Ауданның 3 жылда етке мал өткізу жоспары 160 мың бас малдан, 1,5 млн бас малға, яғни 10 есеге дейін өсті. 1933 жылы 10-16 шілде күндері өткен БК(б)П Қазақ өлкелік комитетінің алтынша пленумында сөйлеген Х.Нұрмұхамедов мынадай деректер келтірді: Менің бауырым, яғни 12 жыл жалшы болған кісінің бір ғана сиыры болды. Егіншілікпен ешқашан айналыспаған. Соған қарамастан оған 1930 жылы 5 пұт астық салығын салып, бұл астықты төлеу үшін соңғы сиырын және үйіндегі мүліктерін сатуға мәжбүр болды. Өкінішке орай мұндай жағдайлар өте көп кездеседі. Сөйтіп жергілікті жерлерде егіншілікпен айналыспағандарға астық, малы жоқтарға ет салығын салу кең ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.