Ақпаратты жинақтаумен байланыс
1. Электробайланыс жүйесі түсінігі? Хабар түсінігі? Электробайланыс торабы дегенді қалай түсінесіз?
Хабар - ақпаратты оның көзінен тұтынушыға беруге арналған ақпаратты көрсету формасы. Телекоммуникация саласына сәйкес, хабар дегеніміз - электробайланыс жабдықтары арқылы электромагниттік сигналдардың кқмегімен берілетін ақпарат.
Электробайланыс торабы - беріліс желілері, желілік түйіндер және желілік станциялардың күрделі жиынтығынан тұрады, олар хабардағы берілген мекенжай бойынша талап етілген уақытта, сенімді түрде жеткізуді қамтамасыз етеді.
Электробайланыстың қосымша торабын құру: радиальды-түйіндік және әрқайсысы әрқайсысымен принциптерінің үйлесімі
2. Желі топологиясы - бұл оның геометриялық пішіні немесе компьютерлердің бір-біріне қатысты физикалық орналасуы мағлұмат беріңіз?
Желі топологиясы - бұл оның геометриялық пішіні немесе компьютерлердің бір - біріне қатысты физикалық орналасуы. Желі топологиясы түрлі желілерді салыстыру және жіктеу әдісін береді. Желі топологиясының үш түрі бар: шина жүлдызша сақина.
3. Жергілікті есептеуіш желілердің (ЖЕЖ) ғаламдық желілерден айырмашылығы неде?
Жергілікті есептеуіш желілердің ЖЕЖ түйіндердің арасындағы арақашықтық аз болуы сапалы байланыс каналдарын қолдануға мүмкіндік береді.
Ғаламдық желінің беріктігі жергілікте қарағанда төмен болғандықтан, оларға кодалауын ақауларға беріктігі ұшін күрделірек амалдар қолданылуы тиіс, сәйкесінше жергілікті есептпеуіш желілерде ЖЕЖ байланыс каналдарының жоғары сапасы үшін деректердің тасымалдарының қарапайымдырақ процедуралар қолдануға болады.
Жергілікті есептеуіш желілердің ЖЕЖ ғаламдық желілерден айырмашылығының бірі болып түйіндердің арасындағы жоғары жылдамдықтағы байланыс каналдарының болуы
4. Компютерлік желілерді топтастыруда негізгіі белгілерді атаңыз. Компьютерлік желілердің түрлерін атаңыз. ЖЕЖ спецификасы кандай?Аймақтық және ғаламдык желілердің ерекшеліктерін атаңыз.
Аймақтық желі арақашықтығы 10-100 шақырымдағы әртүрлі аудан, кішігірім елдердегі абоненттерді байланыстырады.
Ғаламдық желігің абонентері белгіленген шекарадан емес, телефонды желілерінің радиобайланыс, серіктік байланыс базасында өзара әрекеттеседі.
5. Жұмыс станцияларының желілік программалық қамтамасыз етуіне қандай қызметтер жатады?
Жұмыс станцияларының желілік программалық қамтамасыз етуіне келесі қызметтер жатады:
- желі үшін клиент;
- файлдар мен принтерлерге қол жетім қызметі;
- сетей берілген желілік тип үшін желілік протокол;
- желілік төлем;
- жойылған қол жетімдер контроллері.
7. Байланыс каналы дегеніміз не? Байланыскан процессорлар функцияларын атаңыз? Ақпараттық желілердің құрылу принциптері?
Байланыс кабелі - әр түрлі жиіліктегі электрлік не оптикалық сигналдардың көмегімен ақпаратты жеткізуге арналған кабель.
8. OSI үлгісінің бүкіл деңгейлерінің атқаратын қызметтерін атап шығыңыз?
қолданбалы (Application);
- өкілділік (Presentation);
- сеанстық (Session);
- транспорттық (Transport);
- желілік (Network);
- арналық (Data Link);
- физикалық (Physical).
Ең жоғарғы деңгей - қолданбалы деңгей, ал ең төменгісі - физикалық деңгей. Пайдаланушы қолданбалы деңгейде қосымшалармен байланыста болса, ал физикалық деңгейде құрылғылар арасында сигналдармен алмасады. Байланыс арналары арқылы деректер жоғарғы деңгейден төменгі деңгейге қарай орындалады. Содан кейін байланыс жолы арқылы тасымалданып, соңында, төменгі деңгейден жоғарыға дейін қозғалудан клиенттің компьютерінде деректер қайта қалпына келтіріледі.
9. Телекоммуникациялық жүйелердің техникалық жабдықтарына нелер жатады?
Телекоммуникациялық жүйелер мен тораптар тәжірибесінде бірнеше басқа анықтама кездеседі, ол қарастырылғандарға қарама-қарсы емес: стандартты интерфейс деген - жүйеде немесе торапта түрлі функционалдық элементтердің өзара әрекеттесуін жүзеге асыру үшін қажетті, бір жүйеге келтірілген аппараттық, программалық және конструкторлық жабдықтар жиыны.
10. Компьютерлік желі - туралы негізгі түсінік. Жергілікті желі компоненттері.
Компьютерлік желі бір-бірімен өзара байланыс жұмыс істейтін үш негізгі аппаратты жǝне екі программалық компоненттерден тұрады. Желіде құрылғылардың қатесіз жұмыс істеуі үшін оларды дұрыс инсталдау жǝне жұмыс параметрлерін қондыру керек.
Желінің негізгі аппаратты компоненттеріне келесілер жатады:
1. Абоненттік жүйе: компьютерлер (жқмыс жасайтын станциялар немесе клиент пен серверлер); принтерлер; сканерлер жǝне т.б.
2. Желілік құрылғылар: желілік адаптерлер; концентраторлар(хабтар); көпірлер; маршрутизаторлар жǝне т.б.
3. Коммуникационды каналдар: кабелдер; сымсыз технологиялардағы мǝліметтерді жіберу жǝне қабылдау құрылғылары жǝне т.б.
Желінің негізгі программалық компоненттеріне келесілер жатады:
1. Желілік операциялық жүйелер, оның ішінде көпке танымалы: MS Windows; LANtastic; NetWare; Unix; Linux жǝне т.б.
2. Желілік программалық қамтамасыз ету (Желілік қызмет): желі клиенті; желілік карта; протокол.
Компьютерлік желілерді түйіндері арасындағы қашықтық бойынша келесі түрлерге бөлуге болады:
-жергілікті желі(локальды - LAN-Local Area Network), оның түйіндері бір бірінен қашықтықтары ондаған-жүздеген метр болатын, шектелген территорияға орналасқан болады;
-корпоративтік желібір бірімен байланысқан жергілікті (LAN) желілерден тұрады; ол көбінесе бір мекеменің территориясында құрастырылады;
- территориялық желілер үлкен географиялық аумақты қамтитын желілер; оларды аймақтық (MAN-Metropolitan Area Network) жǝне глобальды (WAN-Wide Area Network) желілер деп бөлуге болады. Глобальды желілердің ішінен Интернет желісін ерекше атауға болады. Интернет(Internet) дегеніміз ондаған мың есептеу желілерін, жүзден аса мемлекетті, миллиондаған түінді электронды есептегіш машиналарды, ондаған миллион пайдаланушыларды қамтитын аса үлкен мегажелі.
11. Электробайланыс жүйелерінің тағайындалуы жǝне құрамы? Электробайланыс жүйесінде коммутациялау ǝдісі? Каналды коммутациялаудың негізгі фазалары?
Электробайланыстар торабы - беріліс желілері, желілік түйіндер жǝне желілік станциялардың күрделі жиынтығынан тұрады, олар хабарды берілген мекенжай бойынша талап етілген уақытта, сенімді түрде жеткізуді қамтамасыз етеді.
Электробайланыс торабының негізгі компоненттері мыналар:
· Желілік түйіндер жǝне желілік станциялар, онда канал түзетін аппаратуралар орнатылып, каналдарды немесе каналдар топтарын жǝне желілік такттарды ауыстырып қосу жүзеге асырылады;
· Желілік станцияларды немесе желілік түйіндерді жǝне шеткі құрылғыларды өзара байланыстыратын беріліс торабы;
· Мекенжайға сǝйкес хабарды үлестіретін коммутация түйіндері (орталықтары) (КТ); КТ транзитті, шеткі (егер оған ШП қосылса) жǝне аралас типті болуы мүмкін;
· Шеткі пункттер (ШП), абонент хабарын енгізіп шығаруды қамтамасыз етеді. Тікелей абонентте орналасқан ШП, абоненттік пункт деп аталады (АП). Дербес қолдануға арналған АП болуы мүмкін, оны терминал деп атайды, сонымен қатар ұжымдық қолдануға арналған АП - те болуы мүмкін;
· Концентраторлар жǝне мультиплексорлар, байланыс каналдарының өткізу мүмкіндіктерін қолдануды, оларды тығыздау арқылы жақсартуды қамтамасыз етеді. Каналдар магистралды (КТ арасында) жǝне абоненттік (ШП жǝне КТ арасында) болып бөлінеді;
· Басқарудың көпдеңгейлі жүйесі, желілік ресурстарды тиімді пайдалануды қамтамасыз етеді. Электробайланыс желілерінің жіктелуі.
Бұл жіктелу мынадай белгілер бойынша анықталады:
1. Берілетін хабарлардың типі бойынша: телефондық желі, телеграфтық желілер, деректерді беру желілері, факсимильді желілер жǝне газеттер беру, дыбыстық хабар тарату желілері, интегралды қызмет көрсетудің цифрлық желілері.
2. Қолданушылар категориялары бойынша: жалпыға арналған ведомстволық (корпоративті) желілер.
3. Хабарды беру жылдамдықтары бойынша: төмен жылдамдықты орташа жылдамдықты желілер, жоғары жылдамдықты желілер.
4. Көлемі бойынша (қамту дǝрежесі): аумақты желілер, аймақты желілер; жергілікті желілер.
5.Коммутациялау тǝсілі бойынша:ұзақ уақыттық (кросстық) коммутациялы, жедел коммутациялаушы желілер, пакеттерді коммутациялауды (ПК) қамтитын желілер, каналдарды коммутациялауды (КК) қамтитын желілер, хабарларды коммутациялауды (ХК) қамтитын желілер, аралас коммутациялауды (АК) қамтитын желілер, адаптивті (бейімделуші) коммутациялауды (АК-БК) қамтитын желілер.
6. Қолданылатын байланыс каналдарының типтері бойынша: сымды байланысты желілер, радиожелілер, талшықтыоптикалық желілер, спутникті желілер.
7. Желіні басқару тǝсілі бойынша: орталықтандырылған басқару, орталықтандырылмаған басқару, аралас басқару, статикалық басқару, квазистатикалық басқару, динамикалық басқару. Желіні басқару жүйесі эксплуатациялаудың өзгермелі жағдайында желілік ресурстарды тиімді пайдалануға арналған. Жүйені орналастыру принципі бойынша, басқару мынадай түрлерге бөлінеді: орталықтандырылған басқару, мұнда желіні басқарудың негізгі функциялары басқарудың арнайы белгіленген ортасын орындайды. Орталықтандырылмаған басқару үлестірілген құрылымды қамтиты. Аралас (зоналық) басқару белгілі бір зона ішінде орталықтандырылған басқаруды ұсынады, ал зоналар орталықтандырылған түрде басқарылады Электробайланыс желілеріндегі коммутация тǝсілдері.
Электробайланыс желілерінде хабарды жеткізу үшін байланыстың екі түрі орнатылуы мүмкін - ұзақ уақыттық жǝне жедел байланыс орнату. Ұзақ уақыттық немесе кросстық, коммутация дегеніміз - желінің екі нүктесі арасында тұрақты тікелей байланыс орнатылатын тǝсіл, ұзықтығы сағатпен, тǝулікпен жǝне т.б. өлшенеді. Мұндай байланыстарға қатысатын байланыс каналдары белгіленген деп аталады.
Кең таралған жедел коммутация болып табылады, бұл желінің екі нүктесі арасында уақытша байланыс орнатылған жағдаймен ерекшеленеді. Жедел коммутацияның екі негізгі принципі белгілі: · Тікелей байланыс; · Ақпаратты жинақтаумен байланыс. Тікелей байланыста КТ-ға кіретін каналдарды шығыс каналдарының сǝйкес мекенжайларымен физикалық байланыстыру жүзеге асырылады.
Жинақтаумен байланыстыру кезінде КТға кіретін каналдардың сигналдары алдымен ЕСҚ (еске сақтау құрылғысы)-на жазылады, сонан соң бастапқы каналдарға олардың босау шамасына қарай келіп түсіп отырады. Тікелей байланысты жүзеге асыратын жүйелер қабыл алмауды қамтитын жүйе деп аталады, ал ақпаратты жинақтаумен құрылатын байланыс - күтуді қамтитын жүйе деп аталады. Сақтау орны мен тǝсіліндегі айырмашылық желі абоненттеріне көрсетілетін қызметтерге елеулі ǝсерін тигізеді. Тікелей байланыстыру принципі каналдарды коммутациялау (КК) жүйесінде жүзеге асырылады.
12. Ашық жүйелердің ǝрекеттесуінің эталондық жетінші дǝрежелі эталондық үлгісі. Ашық жүйелердің ǝрекеттесуінің эталондык үлгілерінің дǝрежелеріне қысқа мінездеме беріңіз?
Ашық жүйелердің негізгі мақсаты болып жалпы тиімділікті арттыру болып табылады, сонымен катар уақытша, техникалық, технологиялық кеңістіктерді жаңа зерттемеге төмендету. Ашық жүйелердін өзара байланысы термині сǝйкес стандарттарды қолдану аркылы ашық жүйелердің арасындагы деректерді тасымалдау рǝсіміне жатады. Автоматтандырылған ақпараттық жүйелердің компоненттерінің ашықтылығы, компоненттерінің мүмкін айырмашылықтарына қарамастан, арнайы рэсімдердің көмегімен қол жеткізу аркылы болатын сǝйкестікті талап етеді. Демек, ашық жүйе үлгісінін мǝні: бар стандарттарды жетілдіру жǝне одардың келісімінің ортақ кағидасын жасап шығару.
Əрекеттесу аймағының күрделігінің себебі оның 7 иерархиялық орналасқан бөліқ немесе деңгейге бөлінуі болды, соңың негізінде базалық АЖƏ эталондық үлгісі қүрылды: OSI(вос). Эталондық үлгі 7деңгейден түрады. Бұл деңгейлерді іске асыратын хаттамалар желінің ǝр түйінінде қарастырылуына міндетті. Жоғарғы 4 деңгей қолданушыға кызмет етеді. Төменгі 3 деңгей желілік қызмет көрсетеді. Берілген иерархияда төменде орналаскан деңгейлер жоғарыда орналасқан деңгейлердің кызмет егу мүмкіндіктерін камтамасыз етеді. Сонымен катар ǝр деңгейдің интерфейсі тек көршілес деңгейлерімен болады. Бірдей деңгейлердің арасыңдағы ǝрекеттесу хаттамамен сипатталады.
Хаттама - АЖƏ ережелері мен амалдарының жиыны, құрамында берілген желідегі келісімдердің; түрленулердің жǝне тасымалдардың түзетулерің камтамасыз ететін рǝсімдер мен пішімдер бар. Хаттамалық рǝсімдерді ǝдетте арнайы бағдарламалар мен аппаратты құралдар басқарады. ЛЖƏ эталондық үлесінің деңгейлеріңің қысқа мінёздемесі
Жетінші деңгей -- қолдаңбалы, оның құрамына қолданбалы үрдістерді баскаратын қүралдар кіреді, яғни бұл деңгейде желіден сол тасымалға жіберілетін деректер блоктарға анықталады жǝне рǝсімеделеді;
Алтынщы деңгей V көрсеткіш деңгей, бұл деректерді көрсетудің функциялары іске асырылады( кодалау, пішімдеу, қүрылымдау).
Бесінші деңгей - желінің обьектісімен жургізілетін диалогтың ұйымдастыруы мен синхрондалуына арналған. Бұл деңгейде байланыстың түрі ( дуплекс, жартылай дуплекс), тапсырманың басы мен соңы. Сұраныстар мен жауаптардың алмасу режимі жǝне дǝйектілігі анықталады.
Төртінші деңгей -- транспортты, желідегі дереттерді тасымалдау каналдарын басқаруға арналған. Бүл деңгейде шеткі пункттердің арасындагы байланыс қамтамасыз етіледі. Транспортты деңгейдің кызметтеріне мынылар жатады: - Мультиплексірлеу жǝне демультиплексирлеу (пакеттерді кұрастыру ажырату); - Деректерді тасымалдауда кателерді табу жǝне жою; - Тапсырылған қызмет деңгейін ісқе асыру (тапсырылған жылдамлық жǝне тасымалдау сенімділігі).
Үшінші деңгей - желілік, бүл деңгейде бастапқы пакет жэне пакеттердің маршрутизациялауы өтетін аралық желілердің ережелері бойынша пакеттерді қалыптастыру өтеді, яғни факстер жіберілетін маршруттарды анықтау жǝне іске асыру , яғни маршрутизациялау логикалық каналдардың құрылуына ǝкеп соғады. Логикалық каналдар деп желілік денгейдің екі немесе одан да көп обьектілерінің виртуалдық байланысын айтамыз. Желілік деңгейдің маршрутизациядан кейінгі маңызды қызметінің біріне шамадан тыс жүктеуді жою мақсатында желіге түсетін жүктемені басқару жатады.
Екінші деңгей - каналды, арасындағы алдыңғы деңгейдің яғни желілік денгейдің логикалық обьектілер арасыңдағы деректермен алмасу қызметтерін ұсынады, жǝне физикалық деңгейде пайда болуы мүмкін кадрлардың жіберу мен қалыптастыру, қателерді табу мен жоюға байланысты қызметті карады. Кадр деп каналды деңгейдегі пакеті аталады, себебі алдыңғы деңгейдегі пакет бір немесе бірнеше кадрлардан құралуы мүмкін.
Бірінші деңгей - физикалык, каналды деңгейдің логикалык обьектілерінің арасындағы логикалық байланыстардың қосылуы мен ажыратылуы, қондырылуы үшін қажет болатын функционалды, механикалық, электрлік, жǝне рǝсімдік қүралдарды ұсынады. Физикалық орта арқылы деректердің битін тасымалдау қызметін іске асырады. Тек физикалық деңгейде ақпаратты электрлік жǝне оптикалык сигнал ретінде көрсетілуі, сигналдардың пішімінін түрленуі, деректерді тасымалдаудың физикалық ортасында параметрлеуді сайлау іске асырылады.
13. Хаттама дегеніміз не ? Желілік хаттама дегеніміз не ? Ашық жұйе әдісінің хаттамалық үлесінің деңгейлеріне қысқа мінездеме беріңіз ? Компьютерлердің бір - бірімен байланыс жасау ережесі желілік хаттама деп аталады.
Хаттама (протокол) - екі компьютердің бір - бірімен қатынасуныңы формалды ережелерінің жиынтығы.
Ашық жүйе - жұмысын бір бүтін секілді ақпараттық технологиялар облысындағы салалық мемлекеттік стандарттар камтамасыз ететін телекоммуникациялық желілердің әр түйіндерінде орналасқан,автоматтандырылған акпараттық жүйелердің жиынтығы. Әрекеттесетін есептеуіш құралдардың жиынтығы ретінде ашық жүйе екі бөліктен түрады: қолданбалы үрдістер, қолданушының максаты үшін деректердің өңдеуіне арналған; Әрекеттесу облысы, әртүрлі жүйелерде орналасқан сәйкес қолданбалы жүйелердің арасындагы деректердің тасымалын камтамасыз етеді. Бұл тасымал байланысудың физикалық қүралдары арқылы іске асырылады. Ашық жүйелердің негізгі мақсаты болып жалпы тиімділікті арттыру болып табылады, сонымен катар уақытша, техникалық, технологиялық кеңістіктерді жаңа зерттемеге төмендету. Ашық жүйелердін өзара байланысы термині сәйкес стандарттарды қолдану аркылы ашық жүйелердің арасындагы деректерді тасымалдау рәсіміне жатады.
Автоматтандырылған ақпараттық жүйелердің компоненттерінің ашықтылығы, компоненттерінің мүмкін айырмашылықтарына қарамастан, арнайы рэсімдердің көмегімен қол жеткізу аркылы болатын сәйкестікті талап етеді. Демек, ашық жүйе үлгісінін мәні: бар стандарттарды жетілдіру және одардың келісімінің ортақ кағидасын жасап шығару. Әрекеттесу аймағының күрделігінің себебі оның 7 иерархиялық орналасқан бөліқ немесе деңгейге бөлінуі болды, соңың негізінде базалық АЖӘ эталондық үлгісі қүрылды: OSI(вос). Эталондық үлгі 7деңгейден түрады. Бұл деңгейлерді іске асыратын хаттамалар желінің әр түйінінде қарастырылуына міндетті. Жоғарғы 4 деңгей қолданушыға кызмет етеді. Төменгі 3 деңгей желілік қызмет көрсетеді. Берілген иерархияда төменде орналаскан деңгейлер жоғарыда орналасқан деңгейлердің кызмет егу мүмкіндіктерін камтамасыз етеді. Сонымен катар әр деңгейдің интерфейсі тек көршілес деңгейлерімен болады. Бірдей деңгейлердің арасыңдағы әрекеттесу хаттамамен сипатталады.
Хаттама - АЖӘ ережелері мен амалдарының жиыны, құрамында берілген желідегі келісімдердің; түрленулердің және тасымалдардың түзетулерің камтамасыз ететін рәсімдер мен пішімдер бар. Хаттамалық рәсімдерді әдетте арнайы бағдарламалар мен аппаратты құралдар басқарады. ЛЖӘ эталондық үлесінің деңгейлеріңің қысқа мінёздемесі
Жетінші деңгей -- қолдаңбалы, оның құрамына қолданбалы үрдістерді баскаратын қүралдар кіреді, яғни бұл деңгейде желіден сол тасымалға жіберілетін деректер блоктарға анықталады және рәсімеделеді;
Алтыншы деңгей V көрсеткіш деңгей, бұл деректерді көрсетудің функциялары іске асырылады( кодалау, пішімдеу, қүрылымдау).
Бесінші деңгей - желінің обьектісімен жургізілетін диалогтың ұйымдастыруы мен синхрондалуына арналған. Бұл деңгейде байланыстың түрі ( дуплекс, жартылай дуплекс), тапсырманың басы мен соңы. Сұраныстар мен жауаптардың алмасу режимі және дәйектілігі анықталады.
Төртінші деңгей -- транспортты, желідегі дереттерді тасымалдау каналдарын басқаруға арналған. Бүл деңгейде шеткі пункттердің арасындагы байланыс қамтамасыз етіледі. Транспортты деңгейдің кызметтеріне мынылар жатады: - Мультиплексірлеу және демультиплексирлеу (пакеттерді кұрастыруажырату); - Деректерді тасымалдауда кателерді табу және жою; - Тапсырылған қызмет деңгейін ісқе асыру (тапсырылған жылдамлық және тасымалдау сенімділігі).
Үшінші деңгей - желілік, бүл деңгейде бастапқы пакет жэне пакеттердің маршрутизациялауы өтетін аралық желілердің ережелері бойынша пакеттерді қалыптастыру өтеді, яғни факстер жіберілетін маршруттарды анықтау және іске асыру , яғни маршрутизациялау логикалық каналдардың құрылуына әкеп соғады. Логикалық каналдар деп желілік денгейдің екі немесе одан да көп обьектілерінің виртуалдық байланысын айтамыз. Желілік деңгейдің маршрутизациядан кейінгі маңызды қызметінің біріне шамадан тыс жүктеуді жою мақсатында желіге түсетін жүктемені басқару жатады.
Екінші деңгей - каналды, арасындағы алдыңғы деңгейдің яғни желілік денгейдің логикалық обьектілер арасыңдағы деректермен алмасу қызметтерін ұсынады, және физикалық деңгейде пайда болуы мүмкін кадрлардың жіберу мен қалыптастыру, қателерді табу мен жоюға байланысты қызметті карады. Кадр деп каналды деңгейдегі пакеті аталады, себебі алдыңғы деңгейдегі пакет бір немесе бірнеше кадрлардан құралуы мүмкін.
Бірінші деңгей - физикалык, каналды деңгейдің логикалык обьектілерінің арасындағы логикалық байланыстардың қосылуы мен ажыратылуы, қондырылуы үшін қажет болатын функционалды, механикалық, электрлік, және рәсімдік қүралдарды ұсынады. Физикалық орта арқылы деректердің битін тасымалдау қызметін іске асырады. Тек физикалық деңгейде ақпаратты электрлік және оптикалык сигнал ретінде көрсетілуі, сигналдардың пішімінін түрленуі, деректерді тасымалдаудың физикалық ортасында параметрлеуді сайлау іске асырылады.
14. Сигнал және байланыс арнасының кажетті қиысу шарты қандай? Сигнал және байланыс арнасының жеткілікті киысу шарты қандай? Мәліметтер жіберу жүйесіндегі синхронизациялау түрлері
Сигнал және байланыс каналының физикалық сипаттамаларының қиысуы Әрбір нақты арнаның сол арна арқылы сол немесе баска сигналдарды жіберу мүмкіндігін анықтайтын физикалық параметрлері болады. Нақты үлгіге және мақсатына байланысты әрбір арна 3 негізгі параметрмен анықталады. Тк-арнаңың мүмкіндік уақыты(с) 1. Гц-арналарды жіберу жолағы(Гц) 2. Нк -арнадағы кедергілер кезінде ұйгарынды сигналдың артуы Осы сипаттамалардың негізінде интегралдық сипаттама-арна көлемі қолданылады.
vk=Tk*Fk*Hk
Берілген сигналдың белгіленген арна бойынша жіберу мүмкіндігін анықтау үшін арнаның сипаттамасьн сәйкес арнаның сипаттамаларымен арақатынасын белгілеу керек.
A)Vk Vc(Vc Vk) -сигнал жэне байланыс арнасының қажет қиысу шарты
Б) сигнал және байланыс арнасының жеткілікті қиысу шарты . Егер байланыс каналының Fk жіберу жолағы Ғе спектр енінен аз болса, яғни Fk Fc, онда сигнал спектрінің енін байланыс каналының жиілік сипаттамаларымен сигнал ұзактығып арттыру арқылы өткізуге болады. Егер жалпақ жолақты арнаның уакыты шектелген болса Тк Тс, онда сигнал және арнаның қиысуын спектрді кеңейту арқылы алуга болады.
Мәліметтерді жібергенде жіберетін және қабылдайтын аппаратура арасында келісілген жұмыс жасау қажеттілігі туындайды. Синхронизациялау проблемасын шешу түріне байланысты синхронды, асинхронды және автокұрылыспен жіберу болып бөлінеді. Синхронды жіберу - синхронды жіберу әдісін жүзеге асырады, қосымща байланыс сызығымен ерекщеленеді, ол синхронды импульсті жіберу қызметін жүзеге асырады. Бұл жүйелерде мәліметтер битін шығару синхроимпульстердің шыгу уақытында жүзеге асады. Байланысты солай ұйымдастырғанда қабылдау және жіберу синхронизациясы сенімді жүзеге асады, бірақ каналдың құны косымша байланыс сызығын үйымдастыруға байланысты артады.
1. Жіберудің асинхронды типі- бүл режиммен жүмыс жасайтын жүйелерде қосымша байланыс сызығын қолдану қажет емес. Жіберу бұл жағдайда фиксацияланған ұзындық блоктарымен жүзеге асады. Қабылданатын стаңцияның синхронизациясы әр жіберілетін байтпен қосымша сигнал старт-бит немесе старт-байт қамтамасыз етіледі. Байт жіберілгеннен кейін косымша сигнал стоп-байт жіберіледі. Синхронизацияның бұл әдісі төменгі жылдамдықпен жіберу жүйелерінде колданылады.
2. Автокұрылыс жүйелері- косымша байланыс сызығын кажет етпейді, сондықтан қазіргі жоғары жылдамдықты мәліметтерді жіберу жүйелерінде жиі колданылады. Бұл жүйелерде синхронизация озін синхрондайтын кодтарды колдану арқылы жүзеге асады. Бұл жағдайда мәліметтерді кодтау сигнал деңгейлерінің тұрақты және жиі өзгеруін камтамасыз ету үшін кажет. Сигнал деңгейінің жоғарыдан төменге өтуі қабылдағышты құруга қолданылады, бір деңгейден екінші деңгейге жиі отуі қабылдағыштың синхроңизациясын сенімді етеді. Қабылданатын байттардың идентификациясы ұстамды жүзеге асады.
Автоқұрылыспен мәліметтерді жіберу жүйелерінде кең таралған келесі өзін синхронизациялайтын кодтар:
- нөлге кайтып келмейтін потенциалды код
- нольге қайтып келетін потенциалды код
- манчестер коды
15. Жеті деңгейлі (семиуровневая) OSI үлгісіне сипаттама беріңіз?
Стандарт жөніндегі халықаралық ұйым (International Organization for Standartization-ISO) алғашқы есептегіш желілерді әзірлеу және пайдалану тәжірибесімен бөлісті және жүйелердің өзара әрекеттесу деңгейлерінің әралуан түрлерін нақты анықтайтын үлгіні жасап шығарады, оларға стандартқа сәйкес атау беріп, әрбір деңгейге тиесілі жұмыс түрін анықтайды. Бұл үлгі ашық жүйелердің өзара әрекеттесу үлгісі деп аталады (Open Systems Interconnection-OSI) , немесе ISOOSI, не болмаса қарапайым OSI үлгі деп те аталады. Бұл үлгі есептегіш желілер саласындағы стандартизацияның концептуалды негізі болып табылады. OSI үлгісінде өзара әрекет жеті деңгейге немесе қабатқа бөлінеді. Әрбір деңгей бір белгілі өзара әрекеттесу аспектісімен жұмыс жасайды, және кез-келген деңгей үшін желі тораптары арасындағы өзара әрекеттесу ережелері, яғни өзіне тиесілі хаттама болады.
Төменгі деңгейден бастап, OSI үлгісінің бүкіл деңгейлерінің атқаратын қызметтерін қарастыралық.
Физикалық деңгей. Бұл деңгей коаксиалды кабель, бит жұбы немесе көтерме жіпше кабель секілді физикалық арналар бойынша биттерді таратумен байланысты. Бұл денгейде өткізу жолағы, кедергіден қорғаныс, толқынды кедергі және басқа да мәліметтерді физикалық тарату орталарының сипаттамаларын айқындайды. Соған қоса, бұл жерде әрбір қатынастың ұяшықтар түрлері мен арнаулы стандартталады.
Арналық деңгей. Дабылдарды физикалық тұрғыдан таратпас бұрын таратқан ортаның бастығына көз жеткізу керек. Сондықтан келесі, арнаны деңгейдің тапсырмалардың бірі ортаның рұқсат етілу жағдайын тексеру болып табылады. Ол үшін арналы деңгейде биттер жиынтыққа топтастырылады, ол топтарды кадрлар хабарламалар немесе пакеттер деп аталады. Арналы деңгей әрбір кадрдің беріліс түзетпесінқамтамасыз етеді. Кадр келіп жеткен кезде қабылдаушы алынған мәліметтердің бақылау сомасы қайта есептеп, алынған нәтижелі кадрдағы бақылау сомасымен тексереді. Егер сәйкес келсе кадр өте дұрыс деп есептеледі де, қабылданады. Арналы деңгей хаттамасында компьютерлер мен олардың мекенін айқындау тәсілдері арасындағы байланыстардың белгілі құрылымы көрсетілген. Арналы деңгейде пайдаланатын мекен-жайларды әдепте МАС-мекен-жайлар деп атайды. Арналы деңгейдің қызметтеріне сәйкес тақырыпта кем дегенде келесідей жолдар болуға тиіс; кадрлардың шектеулі басы мен аяғы, бақылау сомасы, арналу мекені. Хаттаманың нақты жүзеге асырылуына байланысты тақырыптың құрылымдары әралуан болып келеді.
Желілі деңгей. Каналды деңгей хаттамасы желі ішінде топологияның тек берілген түрімен пакеттерді таратады. Ұқсас топологиялар үшін пакеттер тарату ісінің қарапайымдылығын сақтау үшін, ойша алынған топологияны пайдалануға рұқсат ету үшін,қосымша желілі деңгеі енгізіледі. Бұл деңгейде желі деген ауқымы тар түсінік енгізіледі. Желі тар маңызды стандартты ұқсас топологиямен өзара қосылған компьтерлердің жиынтығы. Осы орайда желі ішінде хабарламалардың таралуы каналды деңгеймен рнттеледі. Ал желілер арасындағы пакеттер тапсырмамен үлестру кезінде желі нөмері түсінігі қолданылады. Желілер өзара маршрутизатормен немесе шлюздар мен қосылады, олар желілер арасындағы қосылыстар топологиясы жөніндегі ақпараттарды жинақтайды. Желілер өзара маршрутизатормен немесе шлюздармен қосылады, олар желілер арасындағы қосылыстар топологиясы жөніндегі ақпаратты жинақтайды және соның негізінде желілік деңгейдегі пакеттерді арналу желісіне жөнелтеді. Ең тиімді жолды таңдау жолдытаңдау мәселесі маршрутизация деп аталады, ал мәселенің шешімі желілік деңгейдің басты тапсырмасы болып табылады. Желілік деңгейде хаттамалардың екі түрі анықталады. Дәл осы хаттамалар желілік деңгейдегі хаттамаларға тікелей қатысты. Алайда желілік деңгейге көп жаңдайда маршуртты ақпараттармен алмасу хаттамасы деп аталатын хаттамалар түрлерін жатқызады.
Тасымалдау деңгейі. Жөнелтушіден қабылдаушыға деңгейдегі аралықта пакеттер жоғалуы мүмкін. Десек те кейбір қосымша құжаттар және құралдарға ие. Тасымалдау деңгейінің жұмысы кез-келген желі тораптары арасында мәліміттерді сенімді жолмен таралуын қамтамасыз етуден тұрады. Соған қоса, тапсырмалау деңгейі қолданбалы процестер мекенін орындайды, себебі тапсырмалау деңгейіне әралуан қосымшаларға бағытталғанхаттамалар келіп түсуі мүмкін. Сенімді тасымалдылық қосылыстар желілік деңгейдегі хаттамалар базасында құрылуы мүмкін. Тасымалдау деңгейіндегі тораптар арасындағы диалог келесі мәселелерге байланысты; қандай пакеттер жөнелтілді, қай пакеттер қабылданды, хабарламалар үшін қанша орын қалды және т.с.с. Сенімді тасымалдық қосылыстар желілік деңгейдегі хаттамалар базасында құрылуы мүмкін.
Сеанысты деңгей. Сеанысты деңгей тасымалды деңгейдің жақсартатылған нұсқасы болып табылады. Ол диалогты басқаруды қамтамасызетеді; сол арқылы қай торабы белсенді екендігін белгілейді, сонымен қатар синхронизация құралдарын жеткізеді. Тәжірибе жүзінде санаулы ғана қосымшалар сеаныстық деңгейді пайдаланады, және ол сирек жүзеге асырылады.
Көрініс деңгей. Төмен жақтан деңгейлергеқарағанда көрініс деңгейі биттер мәнімен жұмыс жасайды. Хабарламалардың басым көпшілігі биттердің кездейсоқ жиынтығынан емес, керісінше айтарлықтай құрылымды ақпараттардан тұрады, мәселен адам аттары, мекен-жайлар, ақша мөлшері көріністер деңгейіндегі жолдарды, жазбаларды қамтитын, қабылдаушыдан алынған жолақтардың форматты жөнінде растама алуға мүмкіндік беретін мәтінді анықтауға болады. Бұл мәліметтер көрінісі әралуан сыртқы пішіндері әртүрлі жеңілдетеді
Қолданбалы деңгей. Қолданбалы деңгей-бұлшын мәнінде ортақ қызметке арналған әралуан хаттамалардың жиынтығы, мәселен электронды пошта, файлдарды тарату, желі бойынша жойылған терминикалды компьютерге қосу. Комуникациялы құрал-жабдықтарды зерттеу кезінде үш төменгі деңгейдегі хаттамалардың бөлшектеріне жиі ұшырасамыз-физикалық, арналы және желілі, себебі осы аталған деңгейлер аталмыш класс құрылғыларының негізгі қызметтерін анықтайды. Сонымен қатар кей жағдайларда коммуникациялы құрылғылар жоғары денгей хаттамаларымен де жұмыс жасай береді; Мәселен, SNMP қолданбалы денгей хаттамасы тікелей коммуникациялы құрылғылармен қолданылады да, басқару ісіне қолдау көрсетеді, TETP және telnet хаттамалары құрылғыларды жаһандық конфигурациялау кезінде қолданылады, сонымен қатар қолданбалы деңгей хаттамасы болып табылады, маршрутизаторлар мен аралықтарға сүзгі орақтарда жоғарғы денгей хаттамалары жөніндегі ақпараттар қолданылуы тиіс.
16. Хабарлама көзінің статистикалык қасиеттерімен байланыс каналының қиысуы неге қажет? Байланыс арнасы бойынша мәліметті жіберу сапасы қалай анықталады? Байланыс арнасы арқылы жіберу өнімділігі дегеніміз не?
Мұндай қиысу мәліметтердің сапасын жіберу мақсатымен қолданылады. Жіберу сапасын бағалау 3 негізгі көрсеткіш бойынша жүзеге асады:
1. Анықтылық
2. Жіберу жылдамдығы
3. Техникалық жүзеге асыру күрделілігі
Дискреттік арнаның анықтылығы бірлік символды қате анықтау мүмкіндігімен бағаланады. Анықтылық байланыс каналының қедергіге тұрақтылығымен сипатталады. Жіберудің орта жылдамдығы байланыс каналының өнімділігін сипаттайды. Кодтау дегеніміз хабарламаның бөлігі символ және сигналдардың реттімен өзгерту процедурасы. Кодтаудың негізгі теоремасын Шеннон дәлелдеді.Бұл теорема бойынша берілген байланыс каналымен берілген өткізгіш қабілетімен ақпаратты арнаның өткізгіш қабілетіне жақын жылдамдықпен және кателіктің аз ыктималдығымен жіберуге болады. Кедергілері бар дискреттік арна үшін Шеннон теоремасына сәйкес арнадағы кедергілер акпарат жіберу дәлдігіне кедергі келтірмейді.Бұл кезде тек жіберу жылдамдығына шектеу болады.
Арнада кедергі болған жагдайда жіберілген ақпараттың нақтылығын тексеру үшін косымша артықтық енгізу қажет, ол арнадағы кедергілерді максималды жоюға мүмкіндік береді(бірак акпарат жіберу жылдамдығы азаяды) Жіберу жүйелерінің екі негізгі талаптары бар:өнімділік(жылдамдық) және кедергіге түрақтылық (аныктылық). Артықтылықтың әрбір артуы жіберуді сенімді етеді,бірақ өнімділік азаяды. Сондықтан байланыс каналдарының проектісін жасағанда қажет анықтылықта жоғары өнімділікті қамтамасыз ететін шешімді табу қажет. Ақпаратты жіберу жүйедерінде есептеуш техникамен салыстырғанда негізгі мақсат тез және нақты жіберу, өңдеу ыңғайлығы қарастырылмайды. Нақты сигнал көзі байланыс каналына сәйкес келмесе, Шеннон дәлелдегендей, жіберу өнімділігін кодтық қүрылғыларды құрамға енгізу арқылы арттыруға болады.
17. Көп деңгейлі тәсіл. Хаттама. Интерфейс. Желілік техникалық кұралдар деген дегенміз не?
Тораптық өзара әрекеттесу жабдығы көпдеңгейлі тәсілдер негізінде көрсетілуі мүмкін. Бұл жағдайда модульдердің барлық жиыны иерархия түзе отырып, деңгейлерге жіктеледі, яғни жоғары және төменгі деңгейлерді қамтиды. Көпдеңгейлі тәсілдің артықшылығы жекелеген модульдерді жүйенің басқа бөліктерін өзгертпестен модификациялау мүмкіндігінің болуы. Төменгі деңгейлі модульдердің мүмкіндіктері, мысалы, екі көршілес түйіндер арасында электр сигналдарын сенімді беруді қамтамасыз ету.
Деңгейлері жоғарық модульдер төменгі деңгейлінің жабдықтарын қолдана отырып, барлық торап көлемінде хабарды тасымалдауды ұйымдастырады. Жоғарғы деңгейде қолданушылардың түрлі қызметтерге қатынас құру мүмкіндігін қамтамасыз ететін модульдер жұмыс жасайды. Екі қатысушы арасындағы хабар алмасу процесінде иерархияның сәйкес деңгейлерінің келістірілген жұмысы ұйымдастырып, түрлі келісімдер қабылдау жүзеге асырылады. Мысалы, екі қатысушы да электр сигналдарының деңгейі мен формасын келісіп алу керек, дұрыстығын бақылау тәсілін орнату керек және т.б. Келісім барлық деңгейлер үшін қабылдану керек: ең төменгі деңгейден - бірлік элементтерді беру деңгейінен, торап қолданушылары үшін қызмет көрсететін ең жоғарғы деңгейге дейін. Екі жақтың өзара әрекеттесу жабдығы төрт деңгеймен берілген. Бұл екі түйіннің өзара әрекеттесу процедурасын - екі жақ қатысушыларының сәйкес деңгейлерінің өзара әрекеттесу ережелері жиыны ретінде сипаттауға болады. Түрлі түйіндер (жүйелер) аттас деңгейлерінің тораптық компоненттері алмасатын хабардың форматы мен тізбегін анықтау үшін қалыптасатын ережелер - хаттамалар деп аталады. Бір түйіннің көршілес деңгейлерінің модульдері нақты анықталған ережеге сәйкес бір бірімен өзара әрекеттеседі, бұл ереже интерфейс деп аталады. Телекоммуникациялық жүйелер мен тораптар тәжрибесінде бірнеше басқа анықтама кездеседі, ол қарастырылғандарға қарама-қарсы емес: стандартты интерфейс деген - жүйеде немесе торапта түрлі функционалдық элементтердің өзара әрекеттесуін жүзеге асыру үшін қажетті, бір жүйеге келтірілген аппараттық, программалық және конструкторлық жабдықтар жиыны. Қарастырылғандардан басқа, интерфейске қарағанда тар мағына ие түйіскен жер түсінігі қолданылады, ол байланыс тізбегінің типін және белгіленуін, алмасу тәртібін, сонымен қатар осы тізбек бойынша берілетін сигналдардың типі мен формасын анықтайтын түрлі құрылғылардың өзара әрекеттесу ережесінен және байланыстырушы тізбектерден тұратын жиынтық. Тораптағы түйіндердің өзара әрекеттесуін ұйымдастыру үшін жеткілікті хаттамалардың иерархиялық ұйымдастырылған жиыны коммуникациялық хаттамалар стегі деп аталады. Коммуникациялық хаттамаларды аппараттық және программалық жүзеге асыруға болады. Төменгі деңгей хаттамалары программалық және аппараттық жабдықтар комбинациясымен жүзеге асырылады, ал жоғарғы деңгей хаттамалары таза программалық жабдықтармен жүзеге асырылады.
Кез келген компьютерлік желі жұмысы топология, хаттама (протокол), интерфейс, желілік программалық және техникалық құралдар тәрізді сипаттамалармен көрсетіледі. Желілік техникалық кұралдар - компьютерлерді бір желіге ұйымдастыруды қамтамасыз ететін әртүрлі құрылғылар жиыны. Желілік программалық құралдар - компьютерлік желі жұмысын басқарып, әрбір тұтынушыны қажетті интерфейспет қамтамасыз етеді.
18. Есептеуіш желілер топологиясы. Топологияның қандай түрлері бар?
Жергілікті желілер бір-бірімен қатар орналасқан компьютерді біріктіретін жүйелер (бір бөлмеде немесе бір мекемеде орналасқан немесе қатар орналасқан компьютерлер). Компьютерлерді байланыстыру осы мекеменің өздеріне бөлінген байланыс каналдары арқылы жүргізіледі. Әр құрлықтарда орналасқан түрлі мемлекеттердегі компьютерлерді бір-бірімен байланыстыратын желіні жалпы желі деп атайды. Ондай желілерді жасау үшін көп қаражат, бірнеше телефон каналдары және жер серіктері арқылы байланысу мүмкіндіктері болуы қажет.
Көптеген фирмалар шығаратын желі адаптерлерінің көптеген түрлері бар. Компьютерлердің түрі көбейген сайын әдістері де көбеюде. Әр қосылу - деректер үшін жаңа маршрут. Желі топологиясы - бұл оның геометриялық пішіні немесе компьютерлердің бір-біріне қатысты физикалық орналасуы. Желі топологиясы түрлі желілерді салыстыру және жіктеу әдісін береді. Топологияның үш негізгі типі бар: жұлдызша, сақина, шина.
Жұлдызша топологиясы Жұлдызша топологиясы бар желідегі барлық компьютерлер орталық компьютерлермен немесе концентратормен жалғастырылған. Мұндай желідегі екі компьютер арасында тікелей қосылу болмайды.
Сақина топологиясы Сақина топологиясына тән бір нәрсе - жалғағыштардың соңғы нүктесі болмайтыны; деректер берілетін біртұтас сақина құраған (міндетті түрде шеңбер емес) желі тұйықталған. Мұндай сақинада бір нүктеден қозғау алған деректер ақыр аяғында желінің басына барады. Осындай ерекшеліктен деректер сақинада барлық уақытта бір бағытта қозғалады.
Шина топологиясы Шина топологиясы бір жеткізетін каналды, әдетте шина деп аталатын коаксиалды кабельді пайдаланады. Барлық желілік компьютерлер шинаға тікелей қосылады
19. Байланыс арнасынын физикалық кұрамын кандай параметрлер сипаттайды? Байланыс арнасының көлемі дегеніміз не? Сигналдың байланыс арнасы арқылы жіберуіне қажет физикалық сипаттамаларын көрсетіңіз.
20. Интегралды кызмет көрсететін сандык желілерді құру негіздері?
21. Ашық жүйелердің негізгі мақсаты қандай?
Ашық жүйе - жұмысын бір бүтін секілді ақпараттық технологиялар облысындағы салалық мемлекеттік стандарттар камтамасыз ететін телекоммуникациялық желілердің әр түйіндерінде орналасқан,автоматтандырылған акпараттық жүйелердің жиынтығы. Әрекеттесетін есептеуіш құралдардың жиынтығы ретінде ашық жүйе екі бөліктен түрады: қолданбалы үрдістер, қолданушының максаты үшін деректердің өңдеуіне арналған;
Әрекеттесу облысы, әртүрлі жүйелерде орналасқан сәйкес қолданбалы жүйелердің
арасындагы деректердің тасымалын камтамасыз етеді. Бұл тасымал байланысудың
физикалық қүралдары арқылы іске асырылады.
Ашық жүйелердің негізгі мақсаты болып жалпы тиімділікті арттыру болып
табылады, сонымен катар уақытша, техникалық, технологиялық кеңістіктерді жаңа
зерттемеге төмендету.
22. Датаграмды таратудың мағынасы неде? Электробайланыс жүйесінің негізгі құрылымдары? Телекоммуникациялық тарамдардың негізгі топологиялары?
Датаграммалық беріліс режимі.Бұл режимде виртуальды байланыс алдын ала орнатылмайды, және датаграмма деп аталатын әрбір пакет желіге жеке хабар ретінде беріледі және онда өңделеді. Әрбір датаграмма мекенжайды қамтиды, бұл қызметтік ақпараттардың көлемін ұлғайтып, каналдарды пайдалану коэффициентін төмендетеді. Сонымен қатар, пакеттерді тәуелсіз жіберу оларды қолданушыға беру тәртібінің бұзылуына әкеп соқтырады. Пакеттер кезектесуінің дұрыс тәртібін қалыпқа келтіру - жіберудің сәйкес процедураларын күрделілендірумен байланысты.
Электробайланыс желілерінің құрылымы. Желі құрылымы деген түсінік байланыс схемасына және оның элементтерінің өзара әрекеттесуіне түсінік береді. Желі құрылымын қарастырған кезде оны сипаттаудың келесі аспектілерін белгілеуге болады: физикалық - элементтер құрамы мен байланысын анықтайды, логикалық - желінің жұмыс процесінде элементтердің өзара әрекеттесулерін бейнелейді.
Желінің физикалық құрылымы - бұл желінің физикалық элементтері байланысының схемасы: коммутация түйіндері (КТ), шеткі пункттер (ШП) - беріліс станциялары мен желілері.
Желінің логикалық құрылымы байланыс орнату принциптерін, процестерді ұйымдастыру алгоритмдерін және оларды басқаруды, программалық жабдықтар қызметінің логикасын анықтайды.
Желінің топологиялық құрылымы немесе жәй ғана топология - бұл желінің физикалық құрылымының жалпылама геометриялық моделі.
Телекоммуникациялық желілердің негізгі топологиялары. Желінің нақты топологиясын таңдау оның физикалық құрылымына әсер етіп қана қоймай, сонымен қатар желінің негізгі көрсеткіштерін де елеулі түрде анықтайды.
Бір жағдайларда топология алдын ала беріледі, басқа жағдайларда - жобалаудың түрлі стадияларында анықталады. Желінің әзірленген немесе таңдалған топологиясы түрлі критерилер бойынша бағаланады: сенімділігі, экономикалық жағынан тиімділігі және т.б. Телекоммуникациялық желілерде кең таралымға ие болған топологиялық құрылымдардың түрлерін қарастыралық:
1. Бұтақтүрлес топология түйіндердің әр жұбы арасында бір ғана жолдың болатындығын көрсетеді, яғни желі байланыстылығы h=1. 4.1 суретте бұтақ типтес топология түрлері көрсетілген.
2. Желітүрлес топология, мұнда әрбір түйін басқа түйіндердің тек шағын санымен аралас болып табылады. Мұндай желінің байланыстылығы h1. 4.2 суретте желітүрлес топологияның өкілдері көрсетілген.
3. Толық байланысты топология, мұндағы түйіндер әрқайсысы әрқайсысымен принципі бойынша байланыстырылған. 4.3 суретте осы топология көрініс тапқан.
Егер N- түйіндер саны болса, онда қабырғалар саны мынаған тең: түйін рангы r = N-1. Ақаусыз байланыс үшін N-2 қабырғаны алып тастауға болады.
23. Байланыс желілері, байланыс кабелі, байланыс каналдарының қызметі? Қандай кабельдердің түрлері ақпарат тасымалдайтын желілерде қолданылады?
Байланыс кабелі (Кабель связи) -- әр түрлі жиіліктегі электрлік не оптикалық сигналдардың көмегімен ақпаратты (телеграмманы, телефон, телеграф, теледидар және радио хабарларын, түрлі деректерді, телемеханикалық сигналдарды, т.б.) жеткізуге арналған кабель. Ол құралымы бойынша: симметриялық, коаксиалды және талшықты-оптикалықболып бөлінеді. Байланыс кабелі; жеткізілетін токтың жиілігіне қарай төменгі жиілікті және жоғары жиілікті Байланыс кабелі; қолданылу аясына қарай алысқашықтықтық Байланыс кабелі (қалааралық) және жергілікті Байланыс кабелі (қалалық, ауылдық, т.б.); кабель тарту тәсіліне сәйкес жер асты, су асты және аспалы (ауалық) Байланыс кабельдері, т.б. болып ажыратылады. Электрлік Байланыс кабелінің ток өткізгіш өзекшелері, әдетте, мыстан, оқшаулағышы қағаздан не полимерден, ал қабықшасы қорғасыннан не алюминийден жасалады. Талшықты-оптикалық Байланыс кабелі қорғағыш қабықша (фторпластан, поливинилхлоридтен, т.б. жасалған) ішіне орналасқан жарық өткізгіш талшықтардан құралады. Қазір көбіне талшықты-оптикалық Байланыс кабелі жиі қолданылады, себебі ол басқаларына қарағанда арзанға түседі, әрі онымен берілетін сигналдың сапасы төмендемейді.
Кабельдердің типтері
Жұпты орамды кабельдер мынадай түрлерге негізделеді: экрандалмаған (UTP-Unshielded Twisted Pair) және экрандалған мыс кабельдер. Экрандалған мыс кабельдер өз ішінде екіге бөлінеді: жекелей әр бір жұбы экрандалған(STP-Shilded Twisted Pair) және бір ғана ортақ экраны бар (FTP-Foilded Twisted Pair). Экранның жоқтығы, экрандалмаған кабельдерге иілгіш және сынбайтын қасиет береді. Экрандалмаған кабельдер офистер ішінде қолдануға өте қолайлы.
Клоаксальдық кабельдер радио және теледидарлық аппаратуралада қолданылады. Коаксальды кабельдерді 10мбитс жылдамдықпен ақпарат тарата алады. Максималды ара қашықтық 185-500 метр. Олар жіңішке және жуан кабельдерге оның қалындығы бойынша бөлінеді.
Оптоталшықты кабельдер (Fiber Optic Cable) мәліметтерді үлкен қашықтыққа тарату жылдамдығы жоғары екеніне көз жеткізуге болады. Оптоталшықты кабельдерде сигнал таратушы болып- жарық табылады. Осы түрдегі кабельдер бірнеше микроннан тұратын орталық, шыны арқаннан, ол толығымен шынымен қапталған.
24. ОС Windows NT желісінің файлдық системасына мінездеме берініз. ОС Windows NT желісінде қандай қорғаныс шаралары қолданылады?
Windows NT (New Technology) - 1993 жылдың ортасынан бастап Microsoft корпорациясымен шығарылған операционды жүйелер жиынтығы. Алғашында жұмысшы станциялар мен серверлер жүйесіне позициондалған.
Windows NT операционды жүйесі 2 нұсқада жүзеге асырылған: Windows NT Server және Windows NT Workstation. Windows NT Server 4.0 - Internet приложениялы, файлдар және
шығарма сервисі, маршрутизатор, файлдарды индекстеу мен желіні басқару қызметтері ішіне кіретін желілік операционды жүйе. Windows NT-ның екінші нұсқасы - Windows NT Workstation 4.0 негізінен NT Server-ді еске түсіреді, бірақ ол жұмыс станциясына арналған операционды жүйе ретінде оптимизацияланған.
Қорғалған жүйелер қорғанысын қамтамасыз ететін - орындаушы бөлік. Ол бірнеше бөлікке бөлінеді:
Объектілер менеджері. Орындаушы бөлікте объектілерді - мәліметтердің абстрактілі типін өшіреді және басқарады
Қорғаныс мониторы. Локальді компьютерде қорғаныс ережелерін орнатады. Операционды жүйе ресурстарын қорғайды, орындалушы объектілер қорғанысы мен тіркелуін қамтамасыз ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Хабар - ақпаратты оның көзінен тұтынушыға беруге арналған ақпаратты көрсету формасы. Телекоммуникация саласына сәйкес, хабар дегеніміз - электробайланыс жабдықтары арқылы электромагниттік сигналдардың кқмегімен берілетін ақпарат.
Электробайланыс торабы - беріліс желілері, желілік түйіндер және желілік станциялардың күрделі жиынтығынан тұрады, олар хабардағы берілген мекенжай бойынша талап етілген уақытта, сенімді түрде жеткізуді қамтамасыз етеді.
Электробайланыстың қосымша торабын құру: радиальды-түйіндік және әрқайсысы әрқайсысымен принциптерінің үйлесімі
2. Желі топологиясы - бұл оның геометриялық пішіні немесе компьютерлердің бір-біріне қатысты физикалық орналасуы мағлұмат беріңіз?
Желі топологиясы - бұл оның геометриялық пішіні немесе компьютерлердің бір - біріне қатысты физикалық орналасуы. Желі топологиясы түрлі желілерді салыстыру және жіктеу әдісін береді. Желі топологиясының үш түрі бар: шина жүлдызша сақина.
3. Жергілікті есептеуіш желілердің (ЖЕЖ) ғаламдық желілерден айырмашылығы неде?
Жергілікті есептеуіш желілердің ЖЕЖ түйіндердің арасындағы арақашықтық аз болуы сапалы байланыс каналдарын қолдануға мүмкіндік береді.
Ғаламдық желінің беріктігі жергілікте қарағанда төмен болғандықтан, оларға кодалауын ақауларға беріктігі ұшін күрделірек амалдар қолданылуы тиіс, сәйкесінше жергілікті есептпеуіш желілерде ЖЕЖ байланыс каналдарының жоғары сапасы үшін деректердің тасымалдарының қарапайымдырақ процедуралар қолдануға болады.
Жергілікті есептеуіш желілердің ЖЕЖ ғаламдық желілерден айырмашылығының бірі болып түйіндердің арасындағы жоғары жылдамдықтағы байланыс каналдарының болуы
4. Компютерлік желілерді топтастыруда негізгіі белгілерді атаңыз. Компьютерлік желілердің түрлерін атаңыз. ЖЕЖ спецификасы кандай?Аймақтық және ғаламдык желілердің ерекшеліктерін атаңыз.
Аймақтық желі арақашықтығы 10-100 шақырымдағы әртүрлі аудан, кішігірім елдердегі абоненттерді байланыстырады.
Ғаламдық желігің абонентері белгіленген шекарадан емес, телефонды желілерінің радиобайланыс, серіктік байланыс базасында өзара әрекеттеседі.
5. Жұмыс станцияларының желілік программалық қамтамасыз етуіне қандай қызметтер жатады?
Жұмыс станцияларының желілік программалық қамтамасыз етуіне келесі қызметтер жатады:
- желі үшін клиент;
- файлдар мен принтерлерге қол жетім қызметі;
- сетей берілген желілік тип үшін желілік протокол;
- желілік төлем;
- жойылған қол жетімдер контроллері.
7. Байланыс каналы дегеніміз не? Байланыскан процессорлар функцияларын атаңыз? Ақпараттық желілердің құрылу принциптері?
Байланыс кабелі - әр түрлі жиіліктегі электрлік не оптикалық сигналдардың көмегімен ақпаратты жеткізуге арналған кабель.
8. OSI үлгісінің бүкіл деңгейлерінің атқаратын қызметтерін атап шығыңыз?
қолданбалы (Application);
- өкілділік (Presentation);
- сеанстық (Session);
- транспорттық (Transport);
- желілік (Network);
- арналық (Data Link);
- физикалық (Physical).
Ең жоғарғы деңгей - қолданбалы деңгей, ал ең төменгісі - физикалық деңгей. Пайдаланушы қолданбалы деңгейде қосымшалармен байланыста болса, ал физикалық деңгейде құрылғылар арасында сигналдармен алмасады. Байланыс арналары арқылы деректер жоғарғы деңгейден төменгі деңгейге қарай орындалады. Содан кейін байланыс жолы арқылы тасымалданып, соңында, төменгі деңгейден жоғарыға дейін қозғалудан клиенттің компьютерінде деректер қайта қалпына келтіріледі.
9. Телекоммуникациялық жүйелердің техникалық жабдықтарына нелер жатады?
Телекоммуникациялық жүйелер мен тораптар тәжірибесінде бірнеше басқа анықтама кездеседі, ол қарастырылғандарға қарама-қарсы емес: стандартты интерфейс деген - жүйеде немесе торапта түрлі функционалдық элементтердің өзара әрекеттесуін жүзеге асыру үшін қажетті, бір жүйеге келтірілген аппараттық, программалық және конструкторлық жабдықтар жиыны.
10. Компьютерлік желі - туралы негізгі түсінік. Жергілікті желі компоненттері.
Компьютерлік желі бір-бірімен өзара байланыс жұмыс істейтін үш негізгі аппаратты жǝне екі программалық компоненттерден тұрады. Желіде құрылғылардың қатесіз жұмыс істеуі үшін оларды дұрыс инсталдау жǝне жұмыс параметрлерін қондыру керек.
Желінің негізгі аппаратты компоненттеріне келесілер жатады:
1. Абоненттік жүйе: компьютерлер (жқмыс жасайтын станциялар немесе клиент пен серверлер); принтерлер; сканерлер жǝне т.б.
2. Желілік құрылғылар: желілік адаптерлер; концентраторлар(хабтар); көпірлер; маршрутизаторлар жǝне т.б.
3. Коммуникационды каналдар: кабелдер; сымсыз технологиялардағы мǝліметтерді жіберу жǝне қабылдау құрылғылары жǝне т.б.
Желінің негізгі программалық компоненттеріне келесілер жатады:
1. Желілік операциялық жүйелер, оның ішінде көпке танымалы: MS Windows; LANtastic; NetWare; Unix; Linux жǝне т.б.
2. Желілік программалық қамтамасыз ету (Желілік қызмет): желі клиенті; желілік карта; протокол.
Компьютерлік желілерді түйіндері арасындағы қашықтық бойынша келесі түрлерге бөлуге болады:
-жергілікті желі(локальды - LAN-Local Area Network), оның түйіндері бір бірінен қашықтықтары ондаған-жүздеген метр болатын, шектелген территорияға орналасқан болады;
-корпоративтік желібір бірімен байланысқан жергілікті (LAN) желілерден тұрады; ол көбінесе бір мекеменің территориясында құрастырылады;
- территориялық желілер үлкен географиялық аумақты қамтитын желілер; оларды аймақтық (MAN-Metropolitan Area Network) жǝне глобальды (WAN-Wide Area Network) желілер деп бөлуге болады. Глобальды желілердің ішінен Интернет желісін ерекше атауға болады. Интернет(Internet) дегеніміз ондаған мың есептеу желілерін, жүзден аса мемлекетті, миллиондаған түінді электронды есептегіш машиналарды, ондаған миллион пайдаланушыларды қамтитын аса үлкен мегажелі.
11. Электробайланыс жүйелерінің тағайындалуы жǝне құрамы? Электробайланыс жүйесінде коммутациялау ǝдісі? Каналды коммутациялаудың негізгі фазалары?
Электробайланыстар торабы - беріліс желілері, желілік түйіндер жǝне желілік станциялардың күрделі жиынтығынан тұрады, олар хабарды берілген мекенжай бойынша талап етілген уақытта, сенімді түрде жеткізуді қамтамасыз етеді.
Электробайланыс торабының негізгі компоненттері мыналар:
· Желілік түйіндер жǝне желілік станциялар, онда канал түзетін аппаратуралар орнатылып, каналдарды немесе каналдар топтарын жǝне желілік такттарды ауыстырып қосу жүзеге асырылады;
· Желілік станцияларды немесе желілік түйіндерді жǝне шеткі құрылғыларды өзара байланыстыратын беріліс торабы;
· Мекенжайға сǝйкес хабарды үлестіретін коммутация түйіндері (орталықтары) (КТ); КТ транзитті, шеткі (егер оған ШП қосылса) жǝне аралас типті болуы мүмкін;
· Шеткі пункттер (ШП), абонент хабарын енгізіп шығаруды қамтамасыз етеді. Тікелей абонентте орналасқан ШП, абоненттік пункт деп аталады (АП). Дербес қолдануға арналған АП болуы мүмкін, оны терминал деп атайды, сонымен қатар ұжымдық қолдануға арналған АП - те болуы мүмкін;
· Концентраторлар жǝне мультиплексорлар, байланыс каналдарының өткізу мүмкіндіктерін қолдануды, оларды тығыздау арқылы жақсартуды қамтамасыз етеді. Каналдар магистралды (КТ арасында) жǝне абоненттік (ШП жǝне КТ арасында) болып бөлінеді;
· Басқарудың көпдеңгейлі жүйесі, желілік ресурстарды тиімді пайдалануды қамтамасыз етеді. Электробайланыс желілерінің жіктелуі.
Бұл жіктелу мынадай белгілер бойынша анықталады:
1. Берілетін хабарлардың типі бойынша: телефондық желі, телеграфтық желілер, деректерді беру желілері, факсимильді желілер жǝне газеттер беру, дыбыстық хабар тарату желілері, интегралды қызмет көрсетудің цифрлық желілері.
2. Қолданушылар категориялары бойынша: жалпыға арналған ведомстволық (корпоративті) желілер.
3. Хабарды беру жылдамдықтары бойынша: төмен жылдамдықты орташа жылдамдықты желілер, жоғары жылдамдықты желілер.
4. Көлемі бойынша (қамту дǝрежесі): аумақты желілер, аймақты желілер; жергілікті желілер.
5.Коммутациялау тǝсілі бойынша:ұзақ уақыттық (кросстық) коммутациялы, жедел коммутациялаушы желілер, пакеттерді коммутациялауды (ПК) қамтитын желілер, каналдарды коммутациялауды (КК) қамтитын желілер, хабарларды коммутациялауды (ХК) қамтитын желілер, аралас коммутациялауды (АК) қамтитын желілер, адаптивті (бейімделуші) коммутациялауды (АК-БК) қамтитын желілер.
6. Қолданылатын байланыс каналдарының типтері бойынша: сымды байланысты желілер, радиожелілер, талшықтыоптикалық желілер, спутникті желілер.
7. Желіні басқару тǝсілі бойынша: орталықтандырылған басқару, орталықтандырылмаған басқару, аралас басқару, статикалық басқару, квазистатикалық басқару, динамикалық басқару. Желіні басқару жүйесі эксплуатациялаудың өзгермелі жағдайында желілік ресурстарды тиімді пайдалануға арналған. Жүйені орналастыру принципі бойынша, басқару мынадай түрлерге бөлінеді: орталықтандырылған басқару, мұнда желіні басқарудың негізгі функциялары басқарудың арнайы белгіленген ортасын орындайды. Орталықтандырылмаған басқару үлестірілген құрылымды қамтиты. Аралас (зоналық) басқару белгілі бір зона ішінде орталықтандырылған басқаруды ұсынады, ал зоналар орталықтандырылған түрде басқарылады Электробайланыс желілеріндегі коммутация тǝсілдері.
Электробайланыс желілерінде хабарды жеткізу үшін байланыстың екі түрі орнатылуы мүмкін - ұзақ уақыттық жǝне жедел байланыс орнату. Ұзақ уақыттық немесе кросстық, коммутация дегеніміз - желінің екі нүктесі арасында тұрақты тікелей байланыс орнатылатын тǝсіл, ұзықтығы сағатпен, тǝулікпен жǝне т.б. өлшенеді. Мұндай байланыстарға қатысатын байланыс каналдары белгіленген деп аталады.
Кең таралған жедел коммутация болып табылады, бұл желінің екі нүктесі арасында уақытша байланыс орнатылған жағдаймен ерекшеленеді. Жедел коммутацияның екі негізгі принципі белгілі: · Тікелей байланыс; · Ақпаратты жинақтаумен байланыс. Тікелей байланыста КТ-ға кіретін каналдарды шығыс каналдарының сǝйкес мекенжайларымен физикалық байланыстыру жүзеге асырылады.
Жинақтаумен байланыстыру кезінде КТға кіретін каналдардың сигналдары алдымен ЕСҚ (еске сақтау құрылғысы)-на жазылады, сонан соң бастапқы каналдарға олардың босау шамасына қарай келіп түсіп отырады. Тікелей байланысты жүзеге асыратын жүйелер қабыл алмауды қамтитын жүйе деп аталады, ал ақпаратты жинақтаумен құрылатын байланыс - күтуді қамтитын жүйе деп аталады. Сақтау орны мен тǝсіліндегі айырмашылық желі абоненттеріне көрсетілетін қызметтерге елеулі ǝсерін тигізеді. Тікелей байланыстыру принципі каналдарды коммутациялау (КК) жүйесінде жүзеге асырылады.
12. Ашық жүйелердің ǝрекеттесуінің эталондық жетінші дǝрежелі эталондық үлгісі. Ашық жүйелердің ǝрекеттесуінің эталондык үлгілерінің дǝрежелеріне қысқа мінездеме беріңіз?
Ашық жүйелердің негізгі мақсаты болып жалпы тиімділікті арттыру болып табылады, сонымен катар уақытша, техникалық, технологиялық кеңістіктерді жаңа зерттемеге төмендету. Ашық жүйелердін өзара байланысы термині сǝйкес стандарттарды қолдану аркылы ашық жүйелердің арасындагы деректерді тасымалдау рǝсіміне жатады. Автоматтандырылған ақпараттық жүйелердің компоненттерінің ашықтылығы, компоненттерінің мүмкін айырмашылықтарына қарамастан, арнайы рэсімдердің көмегімен қол жеткізу аркылы болатын сǝйкестікті талап етеді. Демек, ашық жүйе үлгісінін мǝні: бар стандарттарды жетілдіру жǝне одардың келісімінің ортақ кағидасын жасап шығару.
Əрекеттесу аймағының күрделігінің себебі оның 7 иерархиялық орналасқан бөліқ немесе деңгейге бөлінуі болды, соңың негізінде базалық АЖƏ эталондық үлгісі қүрылды: OSI(вос). Эталондық үлгі 7деңгейден түрады. Бұл деңгейлерді іске асыратын хаттамалар желінің ǝр түйінінде қарастырылуына міндетті. Жоғарғы 4 деңгей қолданушыға кызмет етеді. Төменгі 3 деңгей желілік қызмет көрсетеді. Берілген иерархияда төменде орналаскан деңгейлер жоғарыда орналасқан деңгейлердің кызмет егу мүмкіндіктерін камтамасыз етеді. Сонымен катар ǝр деңгейдің интерфейсі тек көршілес деңгейлерімен болады. Бірдей деңгейлердің арасыңдағы ǝрекеттесу хаттамамен сипатталады.
Хаттама - АЖƏ ережелері мен амалдарының жиыны, құрамында берілген желідегі келісімдердің; түрленулердің жǝне тасымалдардың түзетулерің камтамасыз ететін рǝсімдер мен пішімдер бар. Хаттамалық рǝсімдерді ǝдетте арнайы бағдарламалар мен аппаратты құралдар басқарады. ЛЖƏ эталондық үлесінің деңгейлеріңің қысқа мінёздемесі
Жетінші деңгей -- қолдаңбалы, оның құрамына қолданбалы үрдістерді баскаратын қүралдар кіреді, яғни бұл деңгейде желіден сол тасымалға жіберілетін деректер блоктарға анықталады жǝне рǝсімеделеді;
Алтынщы деңгей V көрсеткіш деңгей, бұл деректерді көрсетудің функциялары іске асырылады( кодалау, пішімдеу, қүрылымдау).
Бесінші деңгей - желінің обьектісімен жургізілетін диалогтың ұйымдастыруы мен синхрондалуына арналған. Бұл деңгейде байланыстың түрі ( дуплекс, жартылай дуплекс), тапсырманың басы мен соңы. Сұраныстар мен жауаптардың алмасу режимі жǝне дǝйектілігі анықталады.
Төртінші деңгей -- транспортты, желідегі дереттерді тасымалдау каналдарын басқаруға арналған. Бүл деңгейде шеткі пункттердің арасындагы байланыс қамтамасыз етіледі. Транспортты деңгейдің кызметтеріне мынылар жатады: - Мультиплексірлеу жǝне демультиплексирлеу (пакеттерді кұрастыру ажырату); - Деректерді тасымалдауда кателерді табу жǝне жою; - Тапсырылған қызмет деңгейін ісқе асыру (тапсырылған жылдамлық жǝне тасымалдау сенімділігі).
Үшінші деңгей - желілік, бүл деңгейде бастапқы пакет жэне пакеттердің маршрутизациялауы өтетін аралық желілердің ережелері бойынша пакеттерді қалыптастыру өтеді, яғни факстер жіберілетін маршруттарды анықтау жǝне іске асыру , яғни маршрутизациялау логикалық каналдардың құрылуына ǝкеп соғады. Логикалық каналдар деп желілік денгейдің екі немесе одан да көп обьектілерінің виртуалдық байланысын айтамыз. Желілік деңгейдің маршрутизациядан кейінгі маңызды қызметінің біріне шамадан тыс жүктеуді жою мақсатында желіге түсетін жүктемені басқару жатады.
Екінші деңгей - каналды, арасындағы алдыңғы деңгейдің яғни желілік денгейдің логикалық обьектілер арасыңдағы деректермен алмасу қызметтерін ұсынады, жǝне физикалық деңгейде пайда болуы мүмкін кадрлардың жіберу мен қалыптастыру, қателерді табу мен жоюға байланысты қызметті карады. Кадр деп каналды деңгейдегі пакеті аталады, себебі алдыңғы деңгейдегі пакет бір немесе бірнеше кадрлардан құралуы мүмкін.
Бірінші деңгей - физикалык, каналды деңгейдің логикалык обьектілерінің арасындағы логикалық байланыстардың қосылуы мен ажыратылуы, қондырылуы үшін қажет болатын функционалды, механикалық, электрлік, жǝне рǝсімдік қүралдарды ұсынады. Физикалық орта арқылы деректердің битін тасымалдау қызметін іске асырады. Тек физикалық деңгейде ақпаратты электрлік жǝне оптикалык сигнал ретінде көрсетілуі, сигналдардың пішімінін түрленуі, деректерді тасымалдаудың физикалық ортасында параметрлеуді сайлау іске асырылады.
13. Хаттама дегеніміз не ? Желілік хаттама дегеніміз не ? Ашық жұйе әдісінің хаттамалық үлесінің деңгейлеріне қысқа мінездеме беріңіз ? Компьютерлердің бір - бірімен байланыс жасау ережесі желілік хаттама деп аталады.
Хаттама (протокол) - екі компьютердің бір - бірімен қатынасуныңы формалды ережелерінің жиынтығы.
Ашық жүйе - жұмысын бір бүтін секілді ақпараттық технологиялар облысындағы салалық мемлекеттік стандарттар камтамасыз ететін телекоммуникациялық желілердің әр түйіндерінде орналасқан,автоматтандырылған акпараттық жүйелердің жиынтығы. Әрекеттесетін есептеуіш құралдардың жиынтығы ретінде ашық жүйе екі бөліктен түрады: қолданбалы үрдістер, қолданушының максаты үшін деректердің өңдеуіне арналған; Әрекеттесу облысы, әртүрлі жүйелерде орналасқан сәйкес қолданбалы жүйелердің арасындагы деректердің тасымалын камтамасыз етеді. Бұл тасымал байланысудың физикалық қүралдары арқылы іске асырылады. Ашық жүйелердің негізгі мақсаты болып жалпы тиімділікті арттыру болып табылады, сонымен катар уақытша, техникалық, технологиялық кеңістіктерді жаңа зерттемеге төмендету. Ашық жүйелердін өзара байланысы термині сәйкес стандарттарды қолдану аркылы ашық жүйелердің арасындагы деректерді тасымалдау рәсіміне жатады.
Автоматтандырылған ақпараттық жүйелердің компоненттерінің ашықтылығы, компоненттерінің мүмкін айырмашылықтарына қарамастан, арнайы рэсімдердің көмегімен қол жеткізу аркылы болатын сәйкестікті талап етеді. Демек, ашық жүйе үлгісінін мәні: бар стандарттарды жетілдіру және одардың келісімінің ортақ кағидасын жасап шығару. Әрекеттесу аймағының күрделігінің себебі оның 7 иерархиялық орналасқан бөліқ немесе деңгейге бөлінуі болды, соңың негізінде базалық АЖӘ эталондық үлгісі қүрылды: OSI(вос). Эталондық үлгі 7деңгейден түрады. Бұл деңгейлерді іске асыратын хаттамалар желінің әр түйінінде қарастырылуына міндетті. Жоғарғы 4 деңгей қолданушыға кызмет етеді. Төменгі 3 деңгей желілік қызмет көрсетеді. Берілген иерархияда төменде орналаскан деңгейлер жоғарыда орналасқан деңгейлердің кызмет егу мүмкіндіктерін камтамасыз етеді. Сонымен катар әр деңгейдің интерфейсі тек көршілес деңгейлерімен болады. Бірдей деңгейлердің арасыңдағы әрекеттесу хаттамамен сипатталады.
Хаттама - АЖӘ ережелері мен амалдарының жиыны, құрамында берілген желідегі келісімдердің; түрленулердің және тасымалдардың түзетулерің камтамасыз ететін рәсімдер мен пішімдер бар. Хаттамалық рәсімдерді әдетте арнайы бағдарламалар мен аппаратты құралдар басқарады. ЛЖӘ эталондық үлесінің деңгейлеріңің қысқа мінёздемесі
Жетінші деңгей -- қолдаңбалы, оның құрамына қолданбалы үрдістерді баскаратын қүралдар кіреді, яғни бұл деңгейде желіден сол тасымалға жіберілетін деректер блоктарға анықталады және рәсімеделеді;
Алтыншы деңгей V көрсеткіш деңгей, бұл деректерді көрсетудің функциялары іске асырылады( кодалау, пішімдеу, қүрылымдау).
Бесінші деңгей - желінің обьектісімен жургізілетін диалогтың ұйымдастыруы мен синхрондалуына арналған. Бұл деңгейде байланыстың түрі ( дуплекс, жартылай дуплекс), тапсырманың басы мен соңы. Сұраныстар мен жауаптардың алмасу режимі және дәйектілігі анықталады.
Төртінші деңгей -- транспортты, желідегі дереттерді тасымалдау каналдарын басқаруға арналған. Бүл деңгейде шеткі пункттердің арасындагы байланыс қамтамасыз етіледі. Транспортты деңгейдің кызметтеріне мынылар жатады: - Мультиплексірлеу және демультиплексирлеу (пакеттерді кұрастыруажырату); - Деректерді тасымалдауда кателерді табу және жою; - Тапсырылған қызмет деңгейін ісқе асыру (тапсырылған жылдамлық және тасымалдау сенімділігі).
Үшінші деңгей - желілік, бүл деңгейде бастапқы пакет жэне пакеттердің маршрутизациялауы өтетін аралық желілердің ережелері бойынша пакеттерді қалыптастыру өтеді, яғни факстер жіберілетін маршруттарды анықтау және іске асыру , яғни маршрутизациялау логикалық каналдардың құрылуына әкеп соғады. Логикалық каналдар деп желілік денгейдің екі немесе одан да көп обьектілерінің виртуалдық байланысын айтамыз. Желілік деңгейдің маршрутизациядан кейінгі маңызды қызметінің біріне шамадан тыс жүктеуді жою мақсатында желіге түсетін жүктемені басқару жатады.
Екінші деңгей - каналды, арасындағы алдыңғы деңгейдің яғни желілік денгейдің логикалық обьектілер арасыңдағы деректермен алмасу қызметтерін ұсынады, және физикалық деңгейде пайда болуы мүмкін кадрлардың жіберу мен қалыптастыру, қателерді табу мен жоюға байланысты қызметті карады. Кадр деп каналды деңгейдегі пакеті аталады, себебі алдыңғы деңгейдегі пакет бір немесе бірнеше кадрлардан құралуы мүмкін.
Бірінші деңгей - физикалык, каналды деңгейдің логикалык обьектілерінің арасындағы логикалық байланыстардың қосылуы мен ажыратылуы, қондырылуы үшін қажет болатын функционалды, механикалық, электрлік, және рәсімдік қүралдарды ұсынады. Физикалық орта арқылы деректердің битін тасымалдау қызметін іске асырады. Тек физикалық деңгейде ақпаратты электрлік және оптикалык сигнал ретінде көрсетілуі, сигналдардың пішімінін түрленуі, деректерді тасымалдаудың физикалық ортасында параметрлеуді сайлау іске асырылады.
14. Сигнал және байланыс арнасының кажетті қиысу шарты қандай? Сигнал және байланыс арнасының жеткілікті киысу шарты қандай? Мәліметтер жіберу жүйесіндегі синхронизациялау түрлері
Сигнал және байланыс каналының физикалық сипаттамаларының қиысуы Әрбір нақты арнаның сол арна арқылы сол немесе баска сигналдарды жіберу мүмкіндігін анықтайтын физикалық параметрлері болады. Нақты үлгіге және мақсатына байланысты әрбір арна 3 негізгі параметрмен анықталады. Тк-арнаңың мүмкіндік уақыты(с) 1. Гц-арналарды жіберу жолағы(Гц) 2. Нк -арнадағы кедергілер кезінде ұйгарынды сигналдың артуы Осы сипаттамалардың негізінде интегралдық сипаттама-арна көлемі қолданылады.
vk=Tk*Fk*Hk
Берілген сигналдың белгіленген арна бойынша жіберу мүмкіндігін анықтау үшін арнаның сипаттамасьн сәйкес арнаның сипаттамаларымен арақатынасын белгілеу керек.
A)Vk Vc(Vc Vk) -сигнал жэне байланыс арнасының қажет қиысу шарты
Б) сигнал және байланыс арнасының жеткілікті қиысу шарты . Егер байланыс каналының Fk жіберу жолағы Ғе спектр енінен аз болса, яғни Fk Fc, онда сигнал спектрінің енін байланыс каналының жиілік сипаттамаларымен сигнал ұзактығып арттыру арқылы өткізуге болады. Егер жалпақ жолақты арнаның уакыты шектелген болса Тк Тс, онда сигнал және арнаның қиысуын спектрді кеңейту арқылы алуга болады.
Мәліметтерді жібергенде жіберетін және қабылдайтын аппаратура арасында келісілген жұмыс жасау қажеттілігі туындайды. Синхронизациялау проблемасын шешу түріне байланысты синхронды, асинхронды және автокұрылыспен жіберу болып бөлінеді. Синхронды жіберу - синхронды жіберу әдісін жүзеге асырады, қосымща байланыс сызығымен ерекщеленеді, ол синхронды импульсті жіберу қызметін жүзеге асырады. Бұл жүйелерде мәліметтер битін шығару синхроимпульстердің шыгу уақытында жүзеге асады. Байланысты солай ұйымдастырғанда қабылдау және жіберу синхронизациясы сенімді жүзеге асады, бірақ каналдың құны косымша байланыс сызығын үйымдастыруға байланысты артады.
1. Жіберудің асинхронды типі- бүл режиммен жүмыс жасайтын жүйелерде қосымша байланыс сызығын қолдану қажет емес. Жіберу бұл жағдайда фиксацияланған ұзындық блоктарымен жүзеге асады. Қабылданатын стаңцияның синхронизациясы әр жіберілетін байтпен қосымша сигнал старт-бит немесе старт-байт қамтамасыз етіледі. Байт жіберілгеннен кейін косымша сигнал стоп-байт жіберіледі. Синхронизацияның бұл әдісі төменгі жылдамдықпен жіберу жүйелерінде колданылады.
2. Автокұрылыс жүйелері- косымша байланыс сызығын кажет етпейді, сондықтан қазіргі жоғары жылдамдықты мәліметтерді жіберу жүйелерінде жиі колданылады. Бұл жүйелерде синхронизация озін синхрондайтын кодтарды колдану арқылы жүзеге асады. Бұл жағдайда мәліметтерді кодтау сигнал деңгейлерінің тұрақты және жиі өзгеруін камтамасыз ету үшін кажет. Сигнал деңгейінің жоғарыдан төменге өтуі қабылдағышты құруга қолданылады, бір деңгейден екінші деңгейге жиі отуі қабылдағыштың синхроңизациясын сенімді етеді. Қабылданатын байттардың идентификациясы ұстамды жүзеге асады.
Автоқұрылыспен мәліметтерді жіберу жүйелерінде кең таралған келесі өзін синхронизациялайтын кодтар:
- нөлге кайтып келмейтін потенциалды код
- нольге қайтып келетін потенциалды код
- манчестер коды
15. Жеті деңгейлі (семиуровневая) OSI үлгісіне сипаттама беріңіз?
Стандарт жөніндегі халықаралық ұйым (International Organization for Standartization-ISO) алғашқы есептегіш желілерді әзірлеу және пайдалану тәжірибесімен бөлісті және жүйелердің өзара әрекеттесу деңгейлерінің әралуан түрлерін нақты анықтайтын үлгіні жасап шығарады, оларға стандартқа сәйкес атау беріп, әрбір деңгейге тиесілі жұмыс түрін анықтайды. Бұл үлгі ашық жүйелердің өзара әрекеттесу үлгісі деп аталады (Open Systems Interconnection-OSI) , немесе ISOOSI, не болмаса қарапайым OSI үлгі деп те аталады. Бұл үлгі есептегіш желілер саласындағы стандартизацияның концептуалды негізі болып табылады. OSI үлгісінде өзара әрекет жеті деңгейге немесе қабатқа бөлінеді. Әрбір деңгей бір белгілі өзара әрекеттесу аспектісімен жұмыс жасайды, және кез-келген деңгей үшін желі тораптары арасындағы өзара әрекеттесу ережелері, яғни өзіне тиесілі хаттама болады.
Төменгі деңгейден бастап, OSI үлгісінің бүкіл деңгейлерінің атқаратын қызметтерін қарастыралық.
Физикалық деңгей. Бұл деңгей коаксиалды кабель, бит жұбы немесе көтерме жіпше кабель секілді физикалық арналар бойынша биттерді таратумен байланысты. Бұл денгейде өткізу жолағы, кедергіден қорғаныс, толқынды кедергі және басқа да мәліметтерді физикалық тарату орталарының сипаттамаларын айқындайды. Соған қоса, бұл жерде әрбір қатынастың ұяшықтар түрлері мен арнаулы стандартталады.
Арналық деңгей. Дабылдарды физикалық тұрғыдан таратпас бұрын таратқан ортаның бастығына көз жеткізу керек. Сондықтан келесі, арнаны деңгейдің тапсырмалардың бірі ортаның рұқсат етілу жағдайын тексеру болып табылады. Ол үшін арналы деңгейде биттер жиынтыққа топтастырылады, ол топтарды кадрлар хабарламалар немесе пакеттер деп аталады. Арналы деңгей әрбір кадрдің беріліс түзетпесінқамтамасыз етеді. Кадр келіп жеткен кезде қабылдаушы алынған мәліметтердің бақылау сомасы қайта есептеп, алынған нәтижелі кадрдағы бақылау сомасымен тексереді. Егер сәйкес келсе кадр өте дұрыс деп есептеледі де, қабылданады. Арналы деңгей хаттамасында компьютерлер мен олардың мекенін айқындау тәсілдері арасындағы байланыстардың белгілі құрылымы көрсетілген. Арналы деңгейде пайдаланатын мекен-жайларды әдепте МАС-мекен-жайлар деп атайды. Арналы деңгейдің қызметтеріне сәйкес тақырыпта кем дегенде келесідей жолдар болуға тиіс; кадрлардың шектеулі басы мен аяғы, бақылау сомасы, арналу мекені. Хаттаманың нақты жүзеге асырылуына байланысты тақырыптың құрылымдары әралуан болып келеді.
Желілі деңгей. Каналды деңгей хаттамасы желі ішінде топологияның тек берілген түрімен пакеттерді таратады. Ұқсас топологиялар үшін пакеттер тарату ісінің қарапайымдылығын сақтау үшін, ойша алынған топологияны пайдалануға рұқсат ету үшін,қосымша желілі деңгеі енгізіледі. Бұл деңгейде желі деген ауқымы тар түсінік енгізіледі. Желі тар маңызды стандартты ұқсас топологиямен өзара қосылған компьтерлердің жиынтығы. Осы орайда желі ішінде хабарламалардың таралуы каналды деңгеймен рнттеледі. Ал желілер арасындағы пакеттер тапсырмамен үлестру кезінде желі нөмері түсінігі қолданылады. Желілер өзара маршрутизатормен немесе шлюздар мен қосылады, олар желілер арасындағы қосылыстар топологиясы жөніндегі ақпараттарды жинақтайды. Желілер өзара маршрутизатормен немесе шлюздармен қосылады, олар желілер арасындағы қосылыстар топологиясы жөніндегі ақпаратты жинақтайды және соның негізінде желілік деңгейдегі пакеттерді арналу желісіне жөнелтеді. Ең тиімді жолды таңдау жолдытаңдау мәселесі маршрутизация деп аталады, ал мәселенің шешімі желілік деңгейдің басты тапсырмасы болып табылады. Желілік деңгейде хаттамалардың екі түрі анықталады. Дәл осы хаттамалар желілік деңгейдегі хаттамаларға тікелей қатысты. Алайда желілік деңгейге көп жаңдайда маршуртты ақпараттармен алмасу хаттамасы деп аталатын хаттамалар түрлерін жатқызады.
Тасымалдау деңгейі. Жөнелтушіден қабылдаушыға деңгейдегі аралықта пакеттер жоғалуы мүмкін. Десек те кейбір қосымша құжаттар және құралдарға ие. Тасымалдау деңгейінің жұмысы кез-келген желі тораптары арасында мәліміттерді сенімді жолмен таралуын қамтамасыз етуден тұрады. Соған қоса, тапсырмалау деңгейі қолданбалы процестер мекенін орындайды, себебі тапсырмалау деңгейіне әралуан қосымшаларға бағытталғанхаттамалар келіп түсуі мүмкін. Сенімді тасымалдылық қосылыстар желілік деңгейдегі хаттамалар базасында құрылуы мүмкін. Тасымалдау деңгейіндегі тораптар арасындағы диалог келесі мәселелерге байланысты; қандай пакеттер жөнелтілді, қай пакеттер қабылданды, хабарламалар үшін қанша орын қалды және т.с.с. Сенімді тасымалдық қосылыстар желілік деңгейдегі хаттамалар базасында құрылуы мүмкін.
Сеанысты деңгей. Сеанысты деңгей тасымалды деңгейдің жақсартатылған нұсқасы болып табылады. Ол диалогты басқаруды қамтамасызетеді; сол арқылы қай торабы белсенді екендігін белгілейді, сонымен қатар синхронизация құралдарын жеткізеді. Тәжірибе жүзінде санаулы ғана қосымшалар сеаныстық деңгейді пайдаланады, және ол сирек жүзеге асырылады.
Көрініс деңгей. Төмен жақтан деңгейлергеқарағанда көрініс деңгейі биттер мәнімен жұмыс жасайды. Хабарламалардың басым көпшілігі биттердің кездейсоқ жиынтығынан емес, керісінше айтарлықтай құрылымды ақпараттардан тұрады, мәселен адам аттары, мекен-жайлар, ақша мөлшері көріністер деңгейіндегі жолдарды, жазбаларды қамтитын, қабылдаушыдан алынған жолақтардың форматты жөнінде растама алуға мүмкіндік беретін мәтінді анықтауға болады. Бұл мәліметтер көрінісі әралуан сыртқы пішіндері әртүрлі жеңілдетеді
Қолданбалы деңгей. Қолданбалы деңгей-бұлшын мәнінде ортақ қызметке арналған әралуан хаттамалардың жиынтығы, мәселен электронды пошта, файлдарды тарату, желі бойынша жойылған терминикалды компьютерге қосу. Комуникациялы құрал-жабдықтарды зерттеу кезінде үш төменгі деңгейдегі хаттамалардың бөлшектеріне жиі ұшырасамыз-физикалық, арналы және желілі, себебі осы аталған деңгейлер аталмыш класс құрылғыларының негізгі қызметтерін анықтайды. Сонымен қатар кей жағдайларда коммуникациялы құрылғылар жоғары денгей хаттамаларымен де жұмыс жасай береді; Мәселен, SNMP қолданбалы денгей хаттамасы тікелей коммуникациялы құрылғылармен қолданылады да, басқару ісіне қолдау көрсетеді, TETP және telnet хаттамалары құрылғыларды жаһандық конфигурациялау кезінде қолданылады, сонымен қатар қолданбалы деңгей хаттамасы болып табылады, маршрутизаторлар мен аралықтарға сүзгі орақтарда жоғарғы денгей хаттамалары жөніндегі ақпараттар қолданылуы тиіс.
16. Хабарлама көзінің статистикалык қасиеттерімен байланыс каналының қиысуы неге қажет? Байланыс арнасы бойынша мәліметті жіберу сапасы қалай анықталады? Байланыс арнасы арқылы жіберу өнімділігі дегеніміз не?
Мұндай қиысу мәліметтердің сапасын жіберу мақсатымен қолданылады. Жіберу сапасын бағалау 3 негізгі көрсеткіш бойынша жүзеге асады:
1. Анықтылық
2. Жіберу жылдамдығы
3. Техникалық жүзеге асыру күрделілігі
Дискреттік арнаның анықтылығы бірлік символды қате анықтау мүмкіндігімен бағаланады. Анықтылық байланыс каналының қедергіге тұрақтылығымен сипатталады. Жіберудің орта жылдамдығы байланыс каналының өнімділігін сипаттайды. Кодтау дегеніміз хабарламаның бөлігі символ және сигналдардың реттімен өзгерту процедурасы. Кодтаудың негізгі теоремасын Шеннон дәлелдеді.Бұл теорема бойынша берілген байланыс каналымен берілген өткізгіш қабілетімен ақпаратты арнаның өткізгіш қабілетіне жақын жылдамдықпен және кателіктің аз ыктималдығымен жіберуге болады. Кедергілері бар дискреттік арна үшін Шеннон теоремасына сәйкес арнадағы кедергілер акпарат жіберу дәлдігіне кедергі келтірмейді.Бұл кезде тек жіберу жылдамдығына шектеу болады.
Арнада кедергі болған жагдайда жіберілген ақпараттың нақтылығын тексеру үшін косымша артықтық енгізу қажет, ол арнадағы кедергілерді максималды жоюға мүмкіндік береді(бірак акпарат жіберу жылдамдығы азаяды) Жіберу жүйелерінің екі негізгі талаптары бар:өнімділік(жылдамдық) және кедергіге түрақтылық (аныктылық). Артықтылықтың әрбір артуы жіберуді сенімді етеді,бірақ өнімділік азаяды. Сондықтан байланыс каналдарының проектісін жасағанда қажет анықтылықта жоғары өнімділікті қамтамасыз ететін шешімді табу қажет. Ақпаратты жіберу жүйедерінде есептеуш техникамен салыстырғанда негізгі мақсат тез және нақты жіберу, өңдеу ыңғайлығы қарастырылмайды. Нақты сигнал көзі байланыс каналына сәйкес келмесе, Шеннон дәлелдегендей, жіберу өнімділігін кодтық қүрылғыларды құрамға енгізу арқылы арттыруға болады.
17. Көп деңгейлі тәсіл. Хаттама. Интерфейс. Желілік техникалық кұралдар деген дегенміз не?
Тораптық өзара әрекеттесу жабдығы көпдеңгейлі тәсілдер негізінде көрсетілуі мүмкін. Бұл жағдайда модульдердің барлық жиыны иерархия түзе отырып, деңгейлерге жіктеледі, яғни жоғары және төменгі деңгейлерді қамтиды. Көпдеңгейлі тәсілдің артықшылығы жекелеген модульдерді жүйенің басқа бөліктерін өзгертпестен модификациялау мүмкіндігінің болуы. Төменгі деңгейлі модульдердің мүмкіндіктері, мысалы, екі көршілес түйіндер арасында электр сигналдарын сенімді беруді қамтамасыз ету.
Деңгейлері жоғарық модульдер төменгі деңгейлінің жабдықтарын қолдана отырып, барлық торап көлемінде хабарды тасымалдауды ұйымдастырады. Жоғарғы деңгейде қолданушылардың түрлі қызметтерге қатынас құру мүмкіндігін қамтамасыз ететін модульдер жұмыс жасайды. Екі қатысушы арасындағы хабар алмасу процесінде иерархияның сәйкес деңгейлерінің келістірілген жұмысы ұйымдастырып, түрлі келісімдер қабылдау жүзеге асырылады. Мысалы, екі қатысушы да электр сигналдарының деңгейі мен формасын келісіп алу керек, дұрыстығын бақылау тәсілін орнату керек және т.б. Келісім барлық деңгейлер үшін қабылдану керек: ең төменгі деңгейден - бірлік элементтерді беру деңгейінен, торап қолданушылары үшін қызмет көрсететін ең жоғарғы деңгейге дейін. Екі жақтың өзара әрекеттесу жабдығы төрт деңгеймен берілген. Бұл екі түйіннің өзара әрекеттесу процедурасын - екі жақ қатысушыларының сәйкес деңгейлерінің өзара әрекеттесу ережелері жиыны ретінде сипаттауға болады. Түрлі түйіндер (жүйелер) аттас деңгейлерінің тораптық компоненттері алмасатын хабардың форматы мен тізбегін анықтау үшін қалыптасатын ережелер - хаттамалар деп аталады. Бір түйіннің көршілес деңгейлерінің модульдері нақты анықталған ережеге сәйкес бір бірімен өзара әрекеттеседі, бұл ереже интерфейс деп аталады. Телекоммуникациялық жүйелер мен тораптар тәжрибесінде бірнеше басқа анықтама кездеседі, ол қарастырылғандарға қарама-қарсы емес: стандартты интерфейс деген - жүйеде немесе торапта түрлі функционалдық элементтердің өзара әрекеттесуін жүзеге асыру үшін қажетті, бір жүйеге келтірілген аппараттық, программалық және конструкторлық жабдықтар жиыны. Қарастырылғандардан басқа, интерфейске қарағанда тар мағына ие түйіскен жер түсінігі қолданылады, ол байланыс тізбегінің типін және белгіленуін, алмасу тәртібін, сонымен қатар осы тізбек бойынша берілетін сигналдардың типі мен формасын анықтайтын түрлі құрылғылардың өзара әрекеттесу ережесінен және байланыстырушы тізбектерден тұратын жиынтық. Тораптағы түйіндердің өзара әрекеттесуін ұйымдастыру үшін жеткілікті хаттамалардың иерархиялық ұйымдастырылған жиыны коммуникациялық хаттамалар стегі деп аталады. Коммуникациялық хаттамаларды аппараттық және программалық жүзеге асыруға болады. Төменгі деңгей хаттамалары программалық және аппараттық жабдықтар комбинациясымен жүзеге асырылады, ал жоғарғы деңгей хаттамалары таза программалық жабдықтармен жүзеге асырылады.
Кез келген компьютерлік желі жұмысы топология, хаттама (протокол), интерфейс, желілік программалық және техникалық құралдар тәрізді сипаттамалармен көрсетіледі. Желілік техникалық кұралдар - компьютерлерді бір желіге ұйымдастыруды қамтамасыз ететін әртүрлі құрылғылар жиыны. Желілік программалық құралдар - компьютерлік желі жұмысын басқарып, әрбір тұтынушыны қажетті интерфейспет қамтамасыз етеді.
18. Есептеуіш желілер топологиясы. Топологияның қандай түрлері бар?
Жергілікті желілер бір-бірімен қатар орналасқан компьютерді біріктіретін жүйелер (бір бөлмеде немесе бір мекемеде орналасқан немесе қатар орналасқан компьютерлер). Компьютерлерді байланыстыру осы мекеменің өздеріне бөлінген байланыс каналдары арқылы жүргізіледі. Әр құрлықтарда орналасқан түрлі мемлекеттердегі компьютерлерді бір-бірімен байланыстыратын желіні жалпы желі деп атайды. Ондай желілерді жасау үшін көп қаражат, бірнеше телефон каналдары және жер серіктері арқылы байланысу мүмкіндіктері болуы қажет.
Көптеген фирмалар шығаратын желі адаптерлерінің көптеген түрлері бар. Компьютерлердің түрі көбейген сайын әдістері де көбеюде. Әр қосылу - деректер үшін жаңа маршрут. Желі топологиясы - бұл оның геометриялық пішіні немесе компьютерлердің бір-біріне қатысты физикалық орналасуы. Желі топологиясы түрлі желілерді салыстыру және жіктеу әдісін береді. Топологияның үш негізгі типі бар: жұлдызша, сақина, шина.
Жұлдызша топологиясы Жұлдызша топологиясы бар желідегі барлық компьютерлер орталық компьютерлермен немесе концентратормен жалғастырылған. Мұндай желідегі екі компьютер арасында тікелей қосылу болмайды.
Сақина топологиясы Сақина топологиясына тән бір нәрсе - жалғағыштардың соңғы нүктесі болмайтыны; деректер берілетін біртұтас сақина құраған (міндетті түрде шеңбер емес) желі тұйықталған. Мұндай сақинада бір нүктеден қозғау алған деректер ақыр аяғында желінің басына барады. Осындай ерекшеліктен деректер сақинада барлық уақытта бір бағытта қозғалады.
Шина топологиясы Шина топологиясы бір жеткізетін каналды, әдетте шина деп аталатын коаксиалды кабельді пайдаланады. Барлық желілік компьютерлер шинаға тікелей қосылады
19. Байланыс арнасынын физикалық кұрамын кандай параметрлер сипаттайды? Байланыс арнасының көлемі дегеніміз не? Сигналдың байланыс арнасы арқылы жіберуіне қажет физикалық сипаттамаларын көрсетіңіз.
20. Интегралды кызмет көрсететін сандык желілерді құру негіздері?
21. Ашық жүйелердің негізгі мақсаты қандай?
Ашық жүйе - жұмысын бір бүтін секілді ақпараттық технологиялар облысындағы салалық мемлекеттік стандарттар камтамасыз ететін телекоммуникациялық желілердің әр түйіндерінде орналасқан,автоматтандырылған акпараттық жүйелердің жиынтығы. Әрекеттесетін есептеуіш құралдардың жиынтығы ретінде ашық жүйе екі бөліктен түрады: қолданбалы үрдістер, қолданушының максаты үшін деректердің өңдеуіне арналған;
Әрекеттесу облысы, әртүрлі жүйелерде орналасқан сәйкес қолданбалы жүйелердің
арасындагы деректердің тасымалын камтамасыз етеді. Бұл тасымал байланысудың
физикалық қүралдары арқылы іске асырылады.
Ашық жүйелердің негізгі мақсаты болып жалпы тиімділікті арттыру болып
табылады, сонымен катар уақытша, техникалық, технологиялық кеңістіктерді жаңа
зерттемеге төмендету.
22. Датаграмды таратудың мағынасы неде? Электробайланыс жүйесінің негізгі құрылымдары? Телекоммуникациялық тарамдардың негізгі топологиялары?
Датаграммалық беріліс режимі.Бұл режимде виртуальды байланыс алдын ала орнатылмайды, және датаграмма деп аталатын әрбір пакет желіге жеке хабар ретінде беріледі және онда өңделеді. Әрбір датаграмма мекенжайды қамтиды, бұл қызметтік ақпараттардың көлемін ұлғайтып, каналдарды пайдалану коэффициентін төмендетеді. Сонымен қатар, пакеттерді тәуелсіз жіберу оларды қолданушыға беру тәртібінің бұзылуына әкеп соқтырады. Пакеттер кезектесуінің дұрыс тәртібін қалыпқа келтіру - жіберудің сәйкес процедураларын күрделілендірумен байланысты.
Электробайланыс желілерінің құрылымы. Желі құрылымы деген түсінік байланыс схемасына және оның элементтерінің өзара әрекеттесуіне түсінік береді. Желі құрылымын қарастырған кезде оны сипаттаудың келесі аспектілерін белгілеуге болады: физикалық - элементтер құрамы мен байланысын анықтайды, логикалық - желінің жұмыс процесінде элементтердің өзара әрекеттесулерін бейнелейді.
Желінің физикалық құрылымы - бұл желінің физикалық элементтері байланысының схемасы: коммутация түйіндері (КТ), шеткі пункттер (ШП) - беріліс станциялары мен желілері.
Желінің логикалық құрылымы байланыс орнату принциптерін, процестерді ұйымдастыру алгоритмдерін және оларды басқаруды, программалық жабдықтар қызметінің логикасын анықтайды.
Желінің топологиялық құрылымы немесе жәй ғана топология - бұл желінің физикалық құрылымының жалпылама геометриялық моделі.
Телекоммуникациялық желілердің негізгі топологиялары. Желінің нақты топологиясын таңдау оның физикалық құрылымына әсер етіп қана қоймай, сонымен қатар желінің негізгі көрсеткіштерін де елеулі түрде анықтайды.
Бір жағдайларда топология алдын ала беріледі, басқа жағдайларда - жобалаудың түрлі стадияларында анықталады. Желінің әзірленген немесе таңдалған топологиясы түрлі критерилер бойынша бағаланады: сенімділігі, экономикалық жағынан тиімділігі және т.б. Телекоммуникациялық желілерде кең таралымға ие болған топологиялық құрылымдардың түрлерін қарастыралық:
1. Бұтақтүрлес топология түйіндердің әр жұбы арасында бір ғана жолдың болатындығын көрсетеді, яғни желі байланыстылығы h=1. 4.1 суретте бұтақ типтес топология түрлері көрсетілген.
2. Желітүрлес топология, мұнда әрбір түйін басқа түйіндердің тек шағын санымен аралас болып табылады. Мұндай желінің байланыстылығы h1. 4.2 суретте желітүрлес топологияның өкілдері көрсетілген.
3. Толық байланысты топология, мұндағы түйіндер әрқайсысы әрқайсысымен принципі бойынша байланыстырылған. 4.3 суретте осы топология көрініс тапқан.
Егер N- түйіндер саны болса, онда қабырғалар саны мынаған тең: түйін рангы r = N-1. Ақаусыз байланыс үшін N-2 қабырғаны алып тастауға болады.
23. Байланыс желілері, байланыс кабелі, байланыс каналдарының қызметі? Қандай кабельдердің түрлері ақпарат тасымалдайтын желілерде қолданылады?
Байланыс кабелі (Кабель связи) -- әр түрлі жиіліктегі электрлік не оптикалық сигналдардың көмегімен ақпаратты (телеграмманы, телефон, телеграф, теледидар және радио хабарларын, түрлі деректерді, телемеханикалық сигналдарды, т.б.) жеткізуге арналған кабель. Ол құралымы бойынша: симметриялық, коаксиалды және талшықты-оптикалықболып бөлінеді. Байланыс кабелі; жеткізілетін токтың жиілігіне қарай төменгі жиілікті және жоғары жиілікті Байланыс кабелі; қолданылу аясына қарай алысқашықтықтық Байланыс кабелі (қалааралық) және жергілікті Байланыс кабелі (қалалық, ауылдық, т.б.); кабель тарту тәсіліне сәйкес жер асты, су асты және аспалы (ауалық) Байланыс кабельдері, т.б. болып ажыратылады. Электрлік Байланыс кабелінің ток өткізгіш өзекшелері, әдетте, мыстан, оқшаулағышы қағаздан не полимерден, ал қабықшасы қорғасыннан не алюминийден жасалады. Талшықты-оптикалық Байланыс кабелі қорғағыш қабықша (фторпластан, поливинилхлоридтен, т.б. жасалған) ішіне орналасқан жарық өткізгіш талшықтардан құралады. Қазір көбіне талшықты-оптикалық Байланыс кабелі жиі қолданылады, себебі ол басқаларына қарағанда арзанға түседі, әрі онымен берілетін сигналдың сапасы төмендемейді.
Кабельдердің типтері
Жұпты орамды кабельдер мынадай түрлерге негізделеді: экрандалмаған (UTP-Unshielded Twisted Pair) және экрандалған мыс кабельдер. Экрандалған мыс кабельдер өз ішінде екіге бөлінеді: жекелей әр бір жұбы экрандалған(STP-Shilded Twisted Pair) және бір ғана ортақ экраны бар (FTP-Foilded Twisted Pair). Экранның жоқтығы, экрандалмаған кабельдерге иілгіш және сынбайтын қасиет береді. Экрандалмаған кабельдер офистер ішінде қолдануға өте қолайлы.
Клоаксальдық кабельдер радио және теледидарлық аппаратуралада қолданылады. Коаксальды кабельдерді 10мбитс жылдамдықпен ақпарат тарата алады. Максималды ара қашықтық 185-500 метр. Олар жіңішке және жуан кабельдерге оның қалындығы бойынша бөлінеді.
Оптоталшықты кабельдер (Fiber Optic Cable) мәліметтерді үлкен қашықтыққа тарату жылдамдығы жоғары екеніне көз жеткізуге болады. Оптоталшықты кабельдерде сигнал таратушы болып- жарық табылады. Осы түрдегі кабельдер бірнеше микроннан тұратын орталық, шыны арқаннан, ол толығымен шынымен қапталған.
24. ОС Windows NT желісінің файлдық системасына мінездеме берініз. ОС Windows NT желісінде қандай қорғаныс шаралары қолданылады?
Windows NT (New Technology) - 1993 жылдың ортасынан бастап Microsoft корпорациясымен шығарылған операционды жүйелер жиынтығы. Алғашында жұмысшы станциялар мен серверлер жүйесіне позициондалған.
Windows NT операционды жүйесі 2 нұсқада жүзеге асырылған: Windows NT Server және Windows NT Workstation. Windows NT Server 4.0 - Internet приложениялы, файлдар және
шығарма сервисі, маршрутизатор, файлдарды индекстеу мен желіні басқару қызметтері ішіне кіретін желілік операционды жүйе. Windows NT-ның екінші нұсқасы - Windows NT Workstation 4.0 негізінен NT Server-ді еске түсіреді, бірақ ол жұмыс станциясына арналған операционды жүйе ретінде оптимизацияланған.
Қорғалған жүйелер қорғанысын қамтамасыз ететін - орындаушы бөлік. Ол бірнеше бөлікке бөлінеді:
Объектілер менеджері. Орындаушы бөлікте объектілерді - мәліметтердің абстрактілі типін өшіреді және басқарады
Қорғаныс мониторы. Локальді компьютерде қорғаныс ережелерін орнатады. Операционды жүйе ресурстарын қорғайды, орындалушы объектілер қорғанысы мен тіркелуін қамтамасыз ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz