Тағамдық қоспалардың мәні
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
КеАҚ Х.Досмұхамедов атындағы Атырау университеті
Химия және химиялық технология кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Химия және химиялық технология кафедрасының меңгерушісі х.ғ.к.
_________ Сатенов К.Г.
____ ___________2020 ж.
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Балаларға арналған тамақ өнімдеріндегі тағамдық қоспалар
5В011200 - Химия мамандығы бойынша
Орындаған: Сапидолла А.А.
Ғылыми жетекші: б.ғ.к., аға оқытушы Калиманова Д.Ж.
Атырау 2020
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім. 1 тарау.ТАҒАМДЫҚ ҚОСПАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1.Тағамдық қоспалардың мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.2. Тағамның штрих коды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.3.Тағамдық қоспаларды жіктеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
1.4. Бояғыштар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
1.5. Тәттілендіргіштер ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2 тарау. ЗЕРТТЕЛЕТІН ТАМАҚ ӨНІМДЕРІНІҢ СИПАТТАМАСЫ. 2.1.Сағыз ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
2.2.Газдалған сусындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
2.3. Картоп чипсилері мен крекер ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
3 тарау. ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ. 3.1.Сауалнама ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..16
3.2.Менің бақылауларым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Пайдаланылған деректер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Кіріспе
Саулығымды сақтаймын десең аз же, бірақ уақытылы же.
Саиф Сараи
Адам өте ақылды жаратылыс, олда кез - келген тірі организм секілді өзінің сақталуы мен жетілуі үшін қоршаған ортаның белгілі бір жақсы жағдайын талап етеді. Адам баласының қоршаған ортадан ең бірінші талап ететін нәрсесі ол тамақпен қамтамасыз ету. Адамның барлық жағдайы қамтамасыз етіле тұра оның қорегі болмаса, бәрібір адам кейпінде болмайды. Қоректену адам баласының өсуіне, физикалық және нейропсихикалық дамуына тікелей әсер етеді. Әсіресе бала кезінде және жасөспірімдік уақытта баланың дамуына тікелей әсер етеді. Дұрыс тамақтану балалардың инфекцияларға, сыртқы ортаның агрессивті әсеріне, ауыр металдарға, радиоактивті сәулеленуге және басқа да қолайсыз жағдайларға төзімділігін арттыра отырып, дененің қорғаныс функциясының жағдайын жақсартып анықтайды.
Рационалды (пайдалы) тамақтанудың негізгі шарттарының бірі-тамақ қауіпсіз және елімізде қолданылатын санитарлық нормалар мен ережелерге сәйкес келуі керек. Әр өнімнің өзіндік тағамдық қасиеттері, адамға пайдалы құрамы болуы керек. Өкінішке орай, қазіргі кезде азық-түліктің өзі денсаулыққа біршама қауіп төндіреді, бұған көптеген мақалалар, БАҚ өкілдерінің ескертулері дәлел бола алады. Кеше ғана жақсы деп пайдаланылған тағамдар бүгінде қауіпті болып шығуда.
Біз Қытайдан азық-түлік өнімдерінің үлкен көлемін ешқандай орамасыз және сертификаттарсыз сатып аламыз. Жақында дүкен сөрелерінде денсаулыққа қауіпсіз өнімдер тобына жатқызуға келмейтін өнімдердің үлкен ассортименті пайда болды. Гамбургерлер мен тез дайындалатын сорпалар, ботқалар мен чипстер біздің тамақтануымыздың ажырамас бөлігі болды. Бұл өнімдердің кейбіреулері балаларға өте ұнайды, ал кейбіреулері тіпті үнемі тұтынылады. Жоғары қарқынмен өмір сүретін және күнделікті қоректік түскі ас пен кешкі ас дайындауға мүмкіндігі, күші мен уақыты жоқ ата-аналар үшін "жай су қосыңыз" қағидаты бойынша дайындалатын өнімдер жақсы шешім болып көрінеді.
Дұрыс тамақтанбау мәселесі жалғыз балаларға ғана емес бізге де әсер етті. Біз үшін, балалар үшін сүйікті тағамдардың құрамында қандай заттар бар? Неліктен олар зиянды, кейде тіпті қауіпті? Сапалы өнімдер мен сапасыз өнімдердің айырмашылығы неде? Сатып алынған өнімде денсаулыққа зиянды тағамдық қоспалар бар-жоғын қалай анықтауға болады? Бұл мәселелердің барлығы өте өзекті, өйткені біздің денсаулығымыз, болашақ ұрпақтың, жалпы
ұлттың денсаулығы дұрыс тамақтануға байланысты.
Мен курстық жұмысымның тақырыбын Балаларға арналған тамақ өнімдеріндегі тағамдық қоспалар деп алдым. Бұл тақырып қазіргі кезде өзекті. Себебі қазіргі уақытта көптеген балалардың анасының түскі асынан гөрі, жоғарыда аталған тағамдарға деген әуестігі жоғары. Соның әсерінен балаларының денсаулығының бұзылуына, аллергиялық ауруларының пайда болуына деген наразылығын айтушы ата - ана өте көп. Себебі ата-аналар мен балалар көптеген тағамдық қоспалардың қауіптілігін және осындай "тәттілерді" қолданудың салдарынан ауру туындайтыны туралы білмейді.
Зерттеудің объектілік саласы - технология, " Тиімді тамақтану. Тамақтану физиологиясы, санитария және гигиена негіздері".
Зерттеу нысаны - балаларға арналған тамақ өнімдерінде тағамдық қоспалардың болуы.
Жұмыстың мақсаты: оқушылардың жиі қолданатын өнімдерінде қандай тағамдық қоспалар бар екенін, олардың қандай түріне жататынын анықтау. Яғни, тыйым салынған немесе рұқсат етілмеген.
Курстық жұмысты орындау барысында қойылатын міндеттер: тағамдық қоспалардың маңыздылығы туралы әдебиеттерді оқып шығу; Рұқсат етілмеген және тыйым салынған тағамдық қоспалардың номенклатурасымен танысу; Жеке өнімдердің сипаттамасымен танысу; Оқушыларды тағамдық қоспалардың түрлерімен және маңыздылығымен таныстыру бойынша іс-шаралар әзірлеу.
Курстық жұмысты жүргізу екі кезеңнен тұрады:
oo бірінші теориялық-әдебиеттерді зерттеу және талдау;
oo екінші практикалық, яғни Сізге не ұнайды?, Сіздің талғамыңыз ... атты тақырыпты балалар арасында сауалнама жүргізу. Ең көп тұтынылатын тамақ өнімдерінің тобын анықтау, штрих-кодты зерттеу, олардың сапасын және олардағы тағамдық қоспалардың бар-жоғын анықтау үшін өнімдердің құрамы, алынған мәліметтерді тағамдық қоспалар туралы қолда бар ақпаратпен талдау және салыстыру, зерттеу нәтижелерін жобалау.
Негізгі бөлім
1.Тағамдық қоспалар
Біздің әрқайсымыз өнімді сатып алушымыз және тұтынушымыз. Біз өнімді алар уақытта оның сипаттамалары туралы қалай білеміз? Өнімдегі таңбалау тұтынушыға ұсынылатын тауарлардың адам мен қоршаған орта үшін қауіпсіздігі туралы хабарлайды. Бірақ әрдайым әдемі қаптама өнімнің сапасына сәйкес келе бермейді. Еуропаның көпшілік елдерінде тамақ өнімдерін өндіру кезінде әртүрлі ағзалардың ауруларын тудыратын эмульгаторларды, консерванттарды, тұрақтандырғыштарды және бояғыштарды қолдануға рұқсат етілмейді. Неліктен біздің дамыған ғасырымызда экологиялық таза өнімдерді тұтыну қажеттілігі ең басты мәселе болып отыр?
Американдықтар тамақ өнеркәсібіндегі "химиялық революцияның" басты авторлары. Көптеген жылдар бойы олар алмастырғыштарды, тәттілендіргіштерді және басқа да синтетиканы көп мөлшерде шығарды. Олардың қауіпті екенін түсінбейінше халық арасында сатылымға қойғызды. 2003 жылдан бастап қана Нью-Йорктің барлық мектептеріндегі автоматтарда тәтті сода мен тәттілерді сатуға тыйым салу туралы шешім қабылданды. Сол сәттен бастап олар дүрбелеңді жағдайда қайтадан табиғи тамақтануға көше бастады. Сағыздан басталатын жасанды өнімдерден бас тартуға тырысып, табиғи тағамдар сатылатын дүкендер аша бастады. Бірақ спорттық жағдаймен салауатты өмір салтын ұстауына қарамастан америкалықтар майлы ұлт болып қала береді. Яғни ол семіздік ересек адамдардың 55-60% кездесетін метаболизмнің ауруы. Бұл аурудың туындауының басты себебі осы жасанды тағамдарды көп пайдалану. Қай ел болсада жасанды өнімдерден түгелдей дерлік бастарта алмайды, себебі олар өндіріске тиімді, сауда үшін қолайлы болып табылады.
1.1.Тағамдық қоспалардың мәні
Жаңа бір жылдары химиялық технологияға жаңа ұғым қосылды - Тағамдық қоспалар ұғымы. Тағамдық қоспалар - бұл өнімнің түсін, иісін, дәмін, сыртқы түрін немесе консистенциясын жақсартатын заттар. Олардың мақсаты - өнімнің жетіспейтін қасиеттерін өтеу. Аз мөлшерде тағамдық қоспалар өнімдерді бүлінуден сақтайды, сыртқы түрі мен дәмін жақсартады: олар тағамға жағымды хош иіс, тартымды түс береді, технологияның кемшіліктері мен рецепттердің кемшіліктерін консерванттармен "түзетеді", тығыздағыштар тағамды қажетті консистенциямен қамтамасыз етеді. Олар тағамдар мен бұйымдарды өндіруде қоғамдық тамақтануда қолданылады. Қазіргі кезде 3,5 мыңға жуық тағамдық қоспалар белгілі. Бұл қоспалардың кейбіреулері табиғатта табиғи, мысалы, джем жасау үшін қажет пектин өсімдіктерден жасалған. Басқа синтетикалық, атап айтқанда азодиткарбонамид, нан жақсы шығу үшін қамырға салынады, химиялық кәсіпорындарда өндіріледі.
Тағамдық қоспалар Е индексімен және үш - төрт таңбалы кодпен және технологиялық функциялардың атауларымен белгіленеді. Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарына түсетін барлық тағамдық қоспалардың сапа сертификаты мен ГОСТ нөмірі, шығарылған күні және өндірушінің нұсқауы болуы керек.
Әлемдік нарықта бастапқы шикізатпен және өндіріс технологиясының ерекшеліктерімен ерекшеленетін азық-түлік тауарлары сапасының үш санаты бар. Бірінші санаттағы азық-түлік тауарларында арнайы қоспалардың саны мен түрлері қатаң регламенттелген. Бірінші санаттағы тауарлар ішкі тұтынушы үшін шығарылады (индустриалды дамыған елде).
Екінші санаттағы сапа қатаң бақыланады, олар импорттаушы елдің талаптарын ескере отырып жасалады. Осы санаттағы тауарлар басқа дамыған елдерге экспорттау үшін шығарылады. Үшінші санаттағы тауарларға тағамдық қоспаларды қолдануға көптеген шектеулер қолданылмайды, олардың құны әлдеқайда төмен, ал өндірісі тиімдірек. Бұл санатқа азық-түлік, темекі және сусындардың 80% - ы, сондай-ақ әлемдік нарыққа жеткізілетін дәрі-дәрмектердің 90% - ы кіреді. Дамушы елдерге әкету үшін сапасы нашар параметрлері бар үшінші санаттағы тауарларды қолданады. Мұндай өнімдерге "Е" арнайы белгісі қойылады, бұл өнімнің денсаулыққа қауіпті консерванттарды қолдану арқылы өндірілгенін көрсетеді. Өндіруші тұтынушыны адал ескертіп: "сіз бұл өнімді арзанырақ сатып алуды немесе оған мінсіз, бірақ қымбат өнімді таңдағаныңызды өзіңіз шеше аласыз", - дейді.
E таңбасы бар өнімдерге жоғары дамыған елдерде тыйым салынады. Сатып алушылар, әдетте, жақсы сапасы құзыретті ұйымдармен расталған тауарларға көбірек сенеді. Өнімнің сапасын тексерумен бірқатар тұтынушылық және
ғылыми-зерттеу ұйымдары айналысады. Оған өндірушілер де, тұтынушылар да жүгінеді. Мұндай бағалаудың оң нәтижелері тауарларды таңбалауда арнайы белгілер түрінде көрінеді. Әрбір өндірілген өнімге белгі қойылады, бұл өнім стандарттарға сәйкес келеді және адамдардың қауіпсіздік талаптарын қанағаттандырады. Бірақ кейбір өнімдерде стандарт белгісі жоқ, мысалы, АҚШ тауарларында, өйткені мыңдаған түрлі мамандандырылған ұйымдар елдегі өнімдерді сертификаттаумен айналысады. АҚШ-тың ішкі нарығында сертификаттау қатаң сақталады, бірақ шағын фирмалар әрқашан стандарттарды ұстанбайды, әсіресе егер олардың өнімдері экспортқа арналған болса.
Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес, тамақ өнімдерінің қаптамасында (затбелгісінде) өнімнің қасиеттері туралы қазақ тілінде нақты ақпарат болуы керек. Бұл өндірушінің атауы және оның мекенжайы; тауардың атауы және оның массасы; құрамы, қажет болған жағдайда химиялық құрамы; дайындалған күні және жарамдылық немесе өткізу мерзімі; қауіптілік туралы ескертулер және қолдану жөніндегі ұсынымдар; арнайы қосымшалардың болуы. Сондай-ақ, пакеттегі (заттаңбадағы) ақпарат "штрих-кодқа", қалайы мен мөрге сәйкес келуі маңызды.
Қорытынды: осылайша, тағамдық қоспалар табиғи шикізаттан және химиялық жолмен алынады, олар тамақ өнімдерінде жоқ қасиеттерді күшейтеді немесе өтейді, олардың шамамен 3,5 мыңы белгілі, өндіруші өз өнімдерінде тағамдық қоспалардың болуын көрсетуі керек. Құрамында тағамдық қоспалар жоқ Тамақ өнімдері экологиялық таза болып табылады. Әлемдік нарықта барлық тауарлар үш санатқа бөлінеді.
1.2. Тағамның штрих коды
Сатып алынған өнімнің сапасын штрих - код арқылы бақылауға болады. Әдетте сарапшылар оның пайда болуының бірнеше себептерін атайды. Бірақ басты себеп - кодтардың көмегімен өнімнің сапасы, оның бастапқы үлгіге сәйкестігі бақыланады. 1977 жылы алдымен Еуропа құрлығында, содан кейін басқаларында еуропалық кодтау жүйесі орнатылды - EAN. Белгілі бір жүйеге сәйкес, өнімнің әр түріне Еуропада 13 саннан, ал Америка мен Канадада 12 саннан тұратын өз нөмірі беріледі. Штрих-код-бұл 13 саннан тұратын тік қара және ақ жолақтар сериясы. Шағын өлшемдері бар тауарлардың қысқартылған коды 8 саннан тұрады. Алғашқы 2 Сан өндіруші елді немесе өнімді сатушыны білдіреді, содан кейін өндіруші коды 5 саннан тұрады. Келесі 5 сан тауардың атауын, оның тұтынушылық қасиеттерін, мөлшерін, массасын, түсін кодтайды. Соңғы сан - сканердің соққылардың дұрыс оқылуын тексеру үшін қолданылатын бақылау саны.
Сатып алынатын тауардың сапасын қалай білуге болады? Штрих-кодты қолдана отырып, сіз өзіңіз сатып алған өнімнің сапасын анықтай аласыз ба, жоқ па.
Қорытынды: осылайша, өнімнің орамасы, затбелгісі штрих-код түрінде өнімнің сапасы туралы ақпарат береді, оны қолдана отырып, сіз өнімді өндірушінің елін және өнімнің сапалық стандарттарға сәйкестігін анықтай аласыз. Бірақ штрих-код өнімде тағамдық қоспаның болуын көрсетпейді.
1.3.Тағамдық қоспаларды жіктеу
Тағамдық қоспалар кімге керек? Әрине, тұтынушыларға емес. Бұл азық-түлік өнеркәсібіне, ең алдымен ірі ұлттық компанияларға өнімді арзан шикізаттан жасап, елден елге жеткізіп, бірнеше ай бойы сата алатындай етіп жасауға қажет.
Тағамдық қоспаларға мыналар жатады:
1) E100-E182 - бояғыштар, өнімнің түсін күшейтеді немесе қалпына келтіреді;
2) E200 - E299 - консерванттар, азық-түліктің сақтау мерзімін арттырады, оны микробтардан, саңырауқұлақтардан, бактериофагтардан (дезинфектанттар, стерилизаторлар) қорғайды;
3) E300-E399 - тотығуға қарсы заттар, қышқылдықты реттегіштер (өнімнің бүлінуіне жол бермейді), тотығудан қорғайды (мысалы, майлардың күйіп кетуінен және өнімнің түсінің өзгеруінен);
4) E400 - E499 - тұрақтандырғыштар, консистенциясы мен қоюландырғыштарын сақтайды, өнімнің тұтқырлығын арттырады;
5) E500-E599 - эмульгаторлар, араласпайтын фазалардың біртекті қоспасын жасайды (мысалы, су мен май);
6) E600-E699 - дәм мен иісті күшейткіштер;
7) E900-E999 - көбіктендіргіштер - көбіктің пайда болуын болдырмайды
немесе азайтады, өнімдерге жағымды көрініс береді.
Барлық тағамдық қоспалар тыйым салынған, қолдануға рұқсат етілген және қолдануға рұқсаты жоқ болып бөлінеді. Әр түрлі елдерде әр түрлі тағамдық қоспалардың 500-ге дейінгі атауы қолданылады. Әрбір қосымшаның өзіндік сандық коды бар, оны ел кеңесі әзірлейді және халықаралық INS сандық жүйесі бекітеді.
Тағамдық қоспалар зиянсыз ба? Бүкіл әлемде тамақ өңдеу зауыттарына кірмес бұрын олар қатаң тексеруден өтеді. Қазақстанда зерттелетін заттың шекті рұқсат етілген концентрациясын анықтау әдеттегідей, содан кейін алынған санды жүз есе азайту керек, тек осындай норма тамақ өндірісінде ұстануға рұқсат етіледі. Бірақ бақылауға қарамастан, кейбір адамдар қоспалармен тамақ ішкенде аллергиялық реакциялардың белгілерін көрсетеді: бөртпе, тұншығу, қышу. Бір кездері қауіпсіз деп танылған тағамдық қоспалар сөйтіп қолданыстан жоғалтады.Балалар тамағына ұсынылмайтын қоспалардың арнайы тізімі бар. Ғалымдардың зерттеулері тағамдық қоспалары бар тағамдарды жиі қолдану адамның денсаулығын нашарлатуы мүмкін екенін растады, енді тағамдық қоспалардың белгілері тағамдық қоспалардың адам ағзасына әсер ету дәрежесін көрсететін индекстермен бірге жүреді.
Тағамдық қоспалар индексі
Индекс
Адам ағзасына әсері
Индекс
Адам ағзасына әсері
П
Күдікті(подозрительный)
ВК
Теріге зиянды (вреден для кожи)
РК
Ішектің бұзылуын тудырады (расстройство кишечника)
Р
Канцероген (рак тудырушы)
РЖ
Асқазан ауруы (расстройство желудка)
ОО
Өте қауіпті (очень опасный)
АД
Қан қысымына әсер етеді (артериальное давление)
О
Қауіпті (опасный)
С
Бөртпе тудырады (сыпь)
ОЗ
Қолдануға тыйым салынған
Х
Холестерин
Ғылыми дәлелдеу бойынша, синтетикалық тәтті дәм бергіштер канцерогендердің рөлінде де қолданылады. Сондықтанда сахаринді жаппай қолдануға тыйым салынды. Е-240 консервантына тыйым салынды, бұл формалин деп аталатын формальдегидтің 40% сулы ерітіндісі. Олар көбінесе импортта қолданылады.
Қандай да бір тағамдық қоспаны пайдалануға рұқсаттың болмауы мүлде қолдануға болмайды дегенді білдірмейді. Жай ғана ол заттардың қасиеттері жеткілікті зерттелмеген. Алайда, бұл өнімдерденде аулақ болу керек, өйткені бұл шынымен зиянды болуы мүмкін.
Тағамдық қоспаларды табиғи шикізаттанда және химиялық шикізаттанда өндіреді. Соңғы жылдары қоспаларды генетикалық түрлендірілген организмдерден: бактерияларды, өсімдіктер мен жануарларды қолдана отырып тағамдық қоспаларды көбірек алуда. Генетикалық түрлендірілген дақылдарданда тағамдық қоспаларды өндіреді. Е-322 соя лецитині кондитерлік өнеркәсіпте эмульгатор және тұрақтандырғыш ретінде, арзан толтырғыш ретінде қолданылады. Бұл нан, шұжық, шоколад және т. б. сияқты өнімдердің құрамына кіреді. Генетикалық түрлендірілген дақылдардан алынған тағамдық қоспалар болуы мүмкін немесе құрамында тағамдық қоспалар бар өнімдердің тізімі өте көп. Оған Herchey s Сadbury (Fruit&Nut), Mars (M&M), Snickers, Twiх, Milky Way компанияларының шоколад өнімдері, Coca-Cola алкогольсіз сусындары (Coca-Cola, Sprite), Pepsi, 7-Up), Nestle компаниясының Nesquik шоколад сусыны, Danone йогурттары, Proctar and Gamble чипстері, Lipton шайы, Parmalat печеньесі, Stimorol сағызы, Abbot Labs және т.б. Соңғы жылдары мынадай зерттеулердің нәтижелері белгілі болды, генетикалық түрлендірілген өнімдердегі теріс компоненттер тек аллергенді ғана емес, сонымен қатар өте улы болуы мүмкін, яғни тірі ағзаға зиян келтіретін химиялық заттар болуы мүмкін екенін көрсетеді. Мысалы, аспартам (E-951) деп аталатын тағамдық қоспаны қолданудың елеулі жанама әсерлері белгілі. Бұл тәттілендіргіш алкогольсіз сусындарда, йогурттарда, сүт десерттерінде, балмұздақта, кремдерде, сағыздардың құрамында болады. Бұл өнімдер 300 С-тан жоғары температурада ұзақ уақыт әсер еткенде, аспартам компоненттері бөлінеді, нәтижесінде пайда болған фенилаланин өте ауыр уытты әсер етуі мүмкін, әсіресе жүйке жүйесіне, тек науқастарға ғана емес, сонымен қатар сау адамдарға да қатты әсер етеді. Бұл қоспаның болуы тамақ өнімдерінің зат белгісінде көрсетілуі керек.
Сондықтан сұрақ: "Генетикалық түрлендірілген көздер негізінде алынған тамақ өнімдері адамдар үшін қауіпсіз бе?" Бұл сұрақтың жауабы әліде табылар емес.
Қорытынды: тағамдық қоспалардың жіктелуі кең - бояғыштар, консерванттар, тотығуға қарсы заттар, тұрақтандырғыштар, қоюландырғыштар, эмульгаторлар, дәм мен хош иісті күшейткіштер, көбіктендіргіштер, жылтыратқыштар және т.б. Барлық қоспалар рұқсат етілген, тыйым салынған және қолдануға рұқсат етілмеген болып бөлінеді. Генетикалық түрлендірілген дақылдардан алынған тағамдық қоспалар кеңінен қолданылады. Тағамдық қоспалардың пайдасы туралы мәселе даулы, өйткені олардың адам ағзасына әсері ондаған жылдардан кейін пайда болуы мүмкін. Көптеген қоспалар баланың, адамның денсаулығына айтарлықтай зиян келтіреді.
Кейбір тағамдық қоспаларға сипаттама береміз.
1.4. Бояғыштар
Өнімдерді тәбетті және әдемі ету үшін олардың көпшілігіне бояғыштар қосу керек. Тұтынушылар көбінесе табиғи бояғыштарға үлкен сенім білдіреді. Бірақ табиғи бояғыштардың синтезделген бояғыштар еш айырмашылығы жоқ, тіпті химиялық формуласы да жоқ.
Табиғи бояғыштың көмегімен сіз өнімге кез-келген рең бере аласыз. Мысалы, шафран гүлдерінің стигмаларынан алынған әйгілі шафран өнімді сары түске бояйды, сонымен қатар бактерияға қарсы қасиеттерге ие. Қызғылт сары және қызыл бояғыштарға аннато, паприка және бета-каротин жатады. Ежелгі инкаларға белгілі Аннато Bixa orellana деп аталатын тропикалық бұтаның тұқымдарынан алынады. Жүз жылдан астам уақыт бойы ол жоғары сұрыпты ірімшіктерге қызғылт сары түс беру үшін қолданылады. Аннато сонымен қатар маргариндер мен майонездердің құрамына кіреді. Қызыл бұрыштан алынған паприка маргарин қоспаларына, балмұздаққа, түрлі тұздықтарға қосылады. Жемістер мен көкөністердің көк және күлгін түсі олардағы антоцианин пигменттерінің болуына байланысты. Қара қарақат, көкжидек, қызыл қырыққабаттан экстракция антоцианинді тағамдық бояумен алады. Өнімнің рН-на байланысты бояғыштар оған әртүрлі түстер береді: қызылдан (сілтілі орта) жасыл-көкке (қышқыл орта) дейінгі түстерді береді. Антоцианиндер йогурттар, кәмпиттер, сусындар, сағыз өндірісінде кеңінен қолданылады. Хлорофилл Е-140 әдетте жасыл бояғыштар ретінде қолданылады. Ол шпинат, қалақай, жоңышқа жапырақтарынан алынады. Хлорофилл сусындар, джемдер, балмұздақ, макарон өнімдерін бояйды. Ол рұқсаты жоқ санатқа жатады. Қара қоңыр және қара өнімдер, мысалы, кокос қабығынан алынған өсімдік көмір бояуын және азық-түлік көмірсуларын қыздыру арқылы пайда болатын карамельді береді. Қара бояғыштардың көлеңкесі ортаның қышқылдығына байланысты емес. Олар шоколадты, сыраны, жеміс пюресін бояйды, сондай-ақ жасанды қара уылдырық өндірісінде пайдаланады. Тек ағарту үшін бірде-бір табиғи бояғыш табылған жоқ, осы мақсатта зертханалық жағдайда алынған титан диоксиді қолданылады. Ол өзінің қасиеттерін сумен, органикалық сұйықтықтармен, майлармен байланыста ғана сақтайды.
E-121 - цитрус қызыл, E-123 амарант секілді көптеген синтетикалық бояғыштарға тыйым салынады, өйткені олар қатерлі ісік ауруын тудырады Жақында Еуропада канцероген болып шыққан Е-128 тағамдық бояуына ресми түрде тыйым салынды. Кейіннен ағылшын ғалымдары балалар өнімдерін балмұздақ және басқа да тәттілерді бояуда қолданылатын Е-102, Е-110, Е-122, Е-124, Е-129 және Е-211 консерванттары балалардың жүйке жүйесіне теріс әсер етеді, олардың гиперактивтілігінің себебі болуы мүмкін, тірі организмдерге қатты әсер етеді деген қорытындыға келді. Қоспалардың қауіптілік дәрежесін ... жалғасы
КеАҚ Х.Досмұхамедов атындағы Атырау университеті
Химия және химиялық технология кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Химия және химиялық технология кафедрасының меңгерушісі х.ғ.к.
_________ Сатенов К.Г.
____ ___________2020 ж.
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Балаларға арналған тамақ өнімдеріндегі тағамдық қоспалар
5В011200 - Химия мамандығы бойынша
Орындаған: Сапидолла А.А.
Ғылыми жетекші: б.ғ.к., аға оқытушы Калиманова Д.Ж.
Атырау 2020
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім. 1 тарау.ТАҒАМДЫҚ ҚОСПАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1.Тағамдық қоспалардың мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.2. Тағамның штрих коды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.3.Тағамдық қоспаларды жіктеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
1.4. Бояғыштар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
1.5. Тәттілендіргіштер ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2 тарау. ЗЕРТТЕЛЕТІН ТАМАҚ ӨНІМДЕРІНІҢ СИПАТТАМАСЫ. 2.1.Сағыз ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
2.2.Газдалған сусындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
2.3. Картоп чипсилері мен крекер ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
3 тарау. ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ. 3.1.Сауалнама ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..16
3.2.Менің бақылауларым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Пайдаланылған деректер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Кіріспе
Саулығымды сақтаймын десең аз же, бірақ уақытылы же.
Саиф Сараи
Адам өте ақылды жаратылыс, олда кез - келген тірі организм секілді өзінің сақталуы мен жетілуі үшін қоршаған ортаның белгілі бір жақсы жағдайын талап етеді. Адам баласының қоршаған ортадан ең бірінші талап ететін нәрсесі ол тамақпен қамтамасыз ету. Адамның барлық жағдайы қамтамасыз етіле тұра оның қорегі болмаса, бәрібір адам кейпінде болмайды. Қоректену адам баласының өсуіне, физикалық және нейропсихикалық дамуына тікелей әсер етеді. Әсіресе бала кезінде және жасөспірімдік уақытта баланың дамуына тікелей әсер етеді. Дұрыс тамақтану балалардың инфекцияларға, сыртқы ортаның агрессивті әсеріне, ауыр металдарға, радиоактивті сәулеленуге және басқа да қолайсыз жағдайларға төзімділігін арттыра отырып, дененің қорғаныс функциясының жағдайын жақсартып анықтайды.
Рационалды (пайдалы) тамақтанудың негізгі шарттарының бірі-тамақ қауіпсіз және елімізде қолданылатын санитарлық нормалар мен ережелерге сәйкес келуі керек. Әр өнімнің өзіндік тағамдық қасиеттері, адамға пайдалы құрамы болуы керек. Өкінішке орай, қазіргі кезде азық-түліктің өзі денсаулыққа біршама қауіп төндіреді, бұған көптеген мақалалар, БАҚ өкілдерінің ескертулері дәлел бола алады. Кеше ғана жақсы деп пайдаланылған тағамдар бүгінде қауіпті болып шығуда.
Біз Қытайдан азық-түлік өнімдерінің үлкен көлемін ешқандай орамасыз және сертификаттарсыз сатып аламыз. Жақында дүкен сөрелерінде денсаулыққа қауіпсіз өнімдер тобына жатқызуға келмейтін өнімдердің үлкен ассортименті пайда болды. Гамбургерлер мен тез дайындалатын сорпалар, ботқалар мен чипстер біздің тамақтануымыздың ажырамас бөлігі болды. Бұл өнімдердің кейбіреулері балаларға өте ұнайды, ал кейбіреулері тіпті үнемі тұтынылады. Жоғары қарқынмен өмір сүретін және күнделікті қоректік түскі ас пен кешкі ас дайындауға мүмкіндігі, күші мен уақыты жоқ ата-аналар үшін "жай су қосыңыз" қағидаты бойынша дайындалатын өнімдер жақсы шешім болып көрінеді.
Дұрыс тамақтанбау мәселесі жалғыз балаларға ғана емес бізге де әсер етті. Біз үшін, балалар үшін сүйікті тағамдардың құрамында қандай заттар бар? Неліктен олар зиянды, кейде тіпті қауіпті? Сапалы өнімдер мен сапасыз өнімдердің айырмашылығы неде? Сатып алынған өнімде денсаулыққа зиянды тағамдық қоспалар бар-жоғын қалай анықтауға болады? Бұл мәселелердің барлығы өте өзекті, өйткені біздің денсаулығымыз, болашақ ұрпақтың, жалпы
ұлттың денсаулығы дұрыс тамақтануға байланысты.
Мен курстық жұмысымның тақырыбын Балаларға арналған тамақ өнімдеріндегі тағамдық қоспалар деп алдым. Бұл тақырып қазіргі кезде өзекті. Себебі қазіргі уақытта көптеген балалардың анасының түскі асынан гөрі, жоғарыда аталған тағамдарға деген әуестігі жоғары. Соның әсерінен балаларының денсаулығының бұзылуына, аллергиялық ауруларының пайда болуына деген наразылығын айтушы ата - ана өте көп. Себебі ата-аналар мен балалар көптеген тағамдық қоспалардың қауіптілігін және осындай "тәттілерді" қолданудың салдарынан ауру туындайтыны туралы білмейді.
Зерттеудің объектілік саласы - технология, " Тиімді тамақтану. Тамақтану физиологиясы, санитария және гигиена негіздері".
Зерттеу нысаны - балаларға арналған тамақ өнімдерінде тағамдық қоспалардың болуы.
Жұмыстың мақсаты: оқушылардың жиі қолданатын өнімдерінде қандай тағамдық қоспалар бар екенін, олардың қандай түріне жататынын анықтау. Яғни, тыйым салынған немесе рұқсат етілмеген.
Курстық жұмысты орындау барысында қойылатын міндеттер: тағамдық қоспалардың маңыздылығы туралы әдебиеттерді оқып шығу; Рұқсат етілмеген және тыйым салынған тағамдық қоспалардың номенклатурасымен танысу; Жеке өнімдердің сипаттамасымен танысу; Оқушыларды тағамдық қоспалардың түрлерімен және маңыздылығымен таныстыру бойынша іс-шаралар әзірлеу.
Курстық жұмысты жүргізу екі кезеңнен тұрады:
oo бірінші теориялық-әдебиеттерді зерттеу және талдау;
oo екінші практикалық, яғни Сізге не ұнайды?, Сіздің талғамыңыз ... атты тақырыпты балалар арасында сауалнама жүргізу. Ең көп тұтынылатын тамақ өнімдерінің тобын анықтау, штрих-кодты зерттеу, олардың сапасын және олардағы тағамдық қоспалардың бар-жоғын анықтау үшін өнімдердің құрамы, алынған мәліметтерді тағамдық қоспалар туралы қолда бар ақпаратпен талдау және салыстыру, зерттеу нәтижелерін жобалау.
Негізгі бөлім
1.Тағамдық қоспалар
Біздің әрқайсымыз өнімді сатып алушымыз және тұтынушымыз. Біз өнімді алар уақытта оның сипаттамалары туралы қалай білеміз? Өнімдегі таңбалау тұтынушыға ұсынылатын тауарлардың адам мен қоршаған орта үшін қауіпсіздігі туралы хабарлайды. Бірақ әрдайым әдемі қаптама өнімнің сапасына сәйкес келе бермейді. Еуропаның көпшілік елдерінде тамақ өнімдерін өндіру кезінде әртүрлі ағзалардың ауруларын тудыратын эмульгаторларды, консерванттарды, тұрақтандырғыштарды және бояғыштарды қолдануға рұқсат етілмейді. Неліктен біздің дамыған ғасырымызда экологиялық таза өнімдерді тұтыну қажеттілігі ең басты мәселе болып отыр?
Американдықтар тамақ өнеркәсібіндегі "химиялық революцияның" басты авторлары. Көптеген жылдар бойы олар алмастырғыштарды, тәттілендіргіштерді және басқа да синтетиканы көп мөлшерде шығарды. Олардың қауіпті екенін түсінбейінше халық арасында сатылымға қойғызды. 2003 жылдан бастап қана Нью-Йорктің барлық мектептеріндегі автоматтарда тәтті сода мен тәттілерді сатуға тыйым салу туралы шешім қабылданды. Сол сәттен бастап олар дүрбелеңді жағдайда қайтадан табиғи тамақтануға көше бастады. Сағыздан басталатын жасанды өнімдерден бас тартуға тырысып, табиғи тағамдар сатылатын дүкендер аша бастады. Бірақ спорттық жағдаймен салауатты өмір салтын ұстауына қарамастан америкалықтар майлы ұлт болып қала береді. Яғни ол семіздік ересек адамдардың 55-60% кездесетін метаболизмнің ауруы. Бұл аурудың туындауының басты себебі осы жасанды тағамдарды көп пайдалану. Қай ел болсада жасанды өнімдерден түгелдей дерлік бастарта алмайды, себебі олар өндіріске тиімді, сауда үшін қолайлы болып табылады.
1.1.Тағамдық қоспалардың мәні
Жаңа бір жылдары химиялық технологияға жаңа ұғым қосылды - Тағамдық қоспалар ұғымы. Тағамдық қоспалар - бұл өнімнің түсін, иісін, дәмін, сыртқы түрін немесе консистенциясын жақсартатын заттар. Олардың мақсаты - өнімнің жетіспейтін қасиеттерін өтеу. Аз мөлшерде тағамдық қоспалар өнімдерді бүлінуден сақтайды, сыртқы түрі мен дәмін жақсартады: олар тағамға жағымды хош иіс, тартымды түс береді, технологияның кемшіліктері мен рецепттердің кемшіліктерін консерванттармен "түзетеді", тығыздағыштар тағамды қажетті консистенциямен қамтамасыз етеді. Олар тағамдар мен бұйымдарды өндіруде қоғамдық тамақтануда қолданылады. Қазіргі кезде 3,5 мыңға жуық тағамдық қоспалар белгілі. Бұл қоспалардың кейбіреулері табиғатта табиғи, мысалы, джем жасау үшін қажет пектин өсімдіктерден жасалған. Басқа синтетикалық, атап айтқанда азодиткарбонамид, нан жақсы шығу үшін қамырға салынады, химиялық кәсіпорындарда өндіріледі.
Тағамдық қоспалар Е индексімен және үш - төрт таңбалы кодпен және технологиялық функциялардың атауларымен белгіленеді. Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарына түсетін барлық тағамдық қоспалардың сапа сертификаты мен ГОСТ нөмірі, шығарылған күні және өндірушінің нұсқауы болуы керек.
Әлемдік нарықта бастапқы шикізатпен және өндіріс технологиясының ерекшеліктерімен ерекшеленетін азық-түлік тауарлары сапасының үш санаты бар. Бірінші санаттағы азық-түлік тауарларында арнайы қоспалардың саны мен түрлері қатаң регламенттелген. Бірінші санаттағы тауарлар ішкі тұтынушы үшін шығарылады (индустриалды дамыған елде).
Екінші санаттағы сапа қатаң бақыланады, олар импорттаушы елдің талаптарын ескере отырып жасалады. Осы санаттағы тауарлар басқа дамыған елдерге экспорттау үшін шығарылады. Үшінші санаттағы тауарларға тағамдық қоспаларды қолдануға көптеген шектеулер қолданылмайды, олардың құны әлдеқайда төмен, ал өндірісі тиімдірек. Бұл санатқа азық-түлік, темекі және сусындардың 80% - ы, сондай-ақ әлемдік нарыққа жеткізілетін дәрі-дәрмектердің 90% - ы кіреді. Дамушы елдерге әкету үшін сапасы нашар параметрлері бар үшінші санаттағы тауарларды қолданады. Мұндай өнімдерге "Е" арнайы белгісі қойылады, бұл өнімнің денсаулыққа қауіпті консерванттарды қолдану арқылы өндірілгенін көрсетеді. Өндіруші тұтынушыны адал ескертіп: "сіз бұл өнімді арзанырақ сатып алуды немесе оған мінсіз, бірақ қымбат өнімді таңдағаныңызды өзіңіз шеше аласыз", - дейді.
E таңбасы бар өнімдерге жоғары дамыған елдерде тыйым салынады. Сатып алушылар, әдетте, жақсы сапасы құзыретті ұйымдармен расталған тауарларға көбірек сенеді. Өнімнің сапасын тексерумен бірқатар тұтынушылық және
ғылыми-зерттеу ұйымдары айналысады. Оған өндірушілер де, тұтынушылар да жүгінеді. Мұндай бағалаудың оң нәтижелері тауарларды таңбалауда арнайы белгілер түрінде көрінеді. Әрбір өндірілген өнімге белгі қойылады, бұл өнім стандарттарға сәйкес келеді және адамдардың қауіпсіздік талаптарын қанағаттандырады. Бірақ кейбір өнімдерде стандарт белгісі жоқ, мысалы, АҚШ тауарларында, өйткені мыңдаған түрлі мамандандырылған ұйымдар елдегі өнімдерді сертификаттаумен айналысады. АҚШ-тың ішкі нарығында сертификаттау қатаң сақталады, бірақ шағын фирмалар әрқашан стандарттарды ұстанбайды, әсіресе егер олардың өнімдері экспортқа арналған болса.
Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес, тамақ өнімдерінің қаптамасында (затбелгісінде) өнімнің қасиеттері туралы қазақ тілінде нақты ақпарат болуы керек. Бұл өндірушінің атауы және оның мекенжайы; тауардың атауы және оның массасы; құрамы, қажет болған жағдайда химиялық құрамы; дайындалған күні және жарамдылық немесе өткізу мерзімі; қауіптілік туралы ескертулер және қолдану жөніндегі ұсынымдар; арнайы қосымшалардың болуы. Сондай-ақ, пакеттегі (заттаңбадағы) ақпарат "штрих-кодқа", қалайы мен мөрге сәйкес келуі маңызды.
Қорытынды: осылайша, тағамдық қоспалар табиғи шикізаттан және химиялық жолмен алынады, олар тамақ өнімдерінде жоқ қасиеттерді күшейтеді немесе өтейді, олардың шамамен 3,5 мыңы белгілі, өндіруші өз өнімдерінде тағамдық қоспалардың болуын көрсетуі керек. Құрамында тағамдық қоспалар жоқ Тамақ өнімдері экологиялық таза болып табылады. Әлемдік нарықта барлық тауарлар үш санатқа бөлінеді.
1.2. Тағамның штрих коды
Сатып алынған өнімнің сапасын штрих - код арқылы бақылауға болады. Әдетте сарапшылар оның пайда болуының бірнеше себептерін атайды. Бірақ басты себеп - кодтардың көмегімен өнімнің сапасы, оның бастапқы үлгіге сәйкестігі бақыланады. 1977 жылы алдымен Еуропа құрлығында, содан кейін басқаларында еуропалық кодтау жүйесі орнатылды - EAN. Белгілі бір жүйеге сәйкес, өнімнің әр түріне Еуропада 13 саннан, ал Америка мен Канадада 12 саннан тұратын өз нөмірі беріледі. Штрих-код-бұл 13 саннан тұратын тік қара және ақ жолақтар сериясы. Шағын өлшемдері бар тауарлардың қысқартылған коды 8 саннан тұрады. Алғашқы 2 Сан өндіруші елді немесе өнімді сатушыны білдіреді, содан кейін өндіруші коды 5 саннан тұрады. Келесі 5 сан тауардың атауын, оның тұтынушылық қасиеттерін, мөлшерін, массасын, түсін кодтайды. Соңғы сан - сканердің соққылардың дұрыс оқылуын тексеру үшін қолданылатын бақылау саны.
Сатып алынатын тауардың сапасын қалай білуге болады? Штрих-кодты қолдана отырып, сіз өзіңіз сатып алған өнімнің сапасын анықтай аласыз ба, жоқ па.
Қорытынды: осылайша, өнімнің орамасы, затбелгісі штрих-код түрінде өнімнің сапасы туралы ақпарат береді, оны қолдана отырып, сіз өнімді өндірушінің елін және өнімнің сапалық стандарттарға сәйкестігін анықтай аласыз. Бірақ штрих-код өнімде тағамдық қоспаның болуын көрсетпейді.
1.3.Тағамдық қоспаларды жіктеу
Тағамдық қоспалар кімге керек? Әрине, тұтынушыларға емес. Бұл азық-түлік өнеркәсібіне, ең алдымен ірі ұлттық компанияларға өнімді арзан шикізаттан жасап, елден елге жеткізіп, бірнеше ай бойы сата алатындай етіп жасауға қажет.
Тағамдық қоспаларға мыналар жатады:
1) E100-E182 - бояғыштар, өнімнің түсін күшейтеді немесе қалпына келтіреді;
2) E200 - E299 - консерванттар, азық-түліктің сақтау мерзімін арттырады, оны микробтардан, саңырауқұлақтардан, бактериофагтардан (дезинфектанттар, стерилизаторлар) қорғайды;
3) E300-E399 - тотығуға қарсы заттар, қышқылдықты реттегіштер (өнімнің бүлінуіне жол бермейді), тотығудан қорғайды (мысалы, майлардың күйіп кетуінен және өнімнің түсінің өзгеруінен);
4) E400 - E499 - тұрақтандырғыштар, консистенциясы мен қоюландырғыштарын сақтайды, өнімнің тұтқырлығын арттырады;
5) E500-E599 - эмульгаторлар, араласпайтын фазалардың біртекті қоспасын жасайды (мысалы, су мен май);
6) E600-E699 - дәм мен иісті күшейткіштер;
7) E900-E999 - көбіктендіргіштер - көбіктің пайда болуын болдырмайды
немесе азайтады, өнімдерге жағымды көрініс береді.
Барлық тағамдық қоспалар тыйым салынған, қолдануға рұқсат етілген және қолдануға рұқсаты жоқ болып бөлінеді. Әр түрлі елдерде әр түрлі тағамдық қоспалардың 500-ге дейінгі атауы қолданылады. Әрбір қосымшаның өзіндік сандық коды бар, оны ел кеңесі әзірлейді және халықаралық INS сандық жүйесі бекітеді.
Тағамдық қоспалар зиянсыз ба? Бүкіл әлемде тамақ өңдеу зауыттарына кірмес бұрын олар қатаң тексеруден өтеді. Қазақстанда зерттелетін заттың шекті рұқсат етілген концентрациясын анықтау әдеттегідей, содан кейін алынған санды жүз есе азайту керек, тек осындай норма тамақ өндірісінде ұстануға рұқсат етіледі. Бірақ бақылауға қарамастан, кейбір адамдар қоспалармен тамақ ішкенде аллергиялық реакциялардың белгілерін көрсетеді: бөртпе, тұншығу, қышу. Бір кездері қауіпсіз деп танылған тағамдық қоспалар сөйтіп қолданыстан жоғалтады.Балалар тамағына ұсынылмайтын қоспалардың арнайы тізімі бар. Ғалымдардың зерттеулері тағамдық қоспалары бар тағамдарды жиі қолдану адамның денсаулығын нашарлатуы мүмкін екенін растады, енді тағамдық қоспалардың белгілері тағамдық қоспалардың адам ағзасына әсер ету дәрежесін көрсететін индекстермен бірге жүреді.
Тағамдық қоспалар индексі
Индекс
Адам ағзасына әсері
Индекс
Адам ағзасына әсері
П
Күдікті(подозрительный)
ВК
Теріге зиянды (вреден для кожи)
РК
Ішектің бұзылуын тудырады (расстройство кишечника)
Р
Канцероген (рак тудырушы)
РЖ
Асқазан ауруы (расстройство желудка)
ОО
Өте қауіпті (очень опасный)
АД
Қан қысымына әсер етеді (артериальное давление)
О
Қауіпті (опасный)
С
Бөртпе тудырады (сыпь)
ОЗ
Қолдануға тыйым салынған
Х
Холестерин
Ғылыми дәлелдеу бойынша, синтетикалық тәтті дәм бергіштер канцерогендердің рөлінде де қолданылады. Сондықтанда сахаринді жаппай қолдануға тыйым салынды. Е-240 консервантына тыйым салынды, бұл формалин деп аталатын формальдегидтің 40% сулы ерітіндісі. Олар көбінесе импортта қолданылады.
Қандай да бір тағамдық қоспаны пайдалануға рұқсаттың болмауы мүлде қолдануға болмайды дегенді білдірмейді. Жай ғана ол заттардың қасиеттері жеткілікті зерттелмеген. Алайда, бұл өнімдерденде аулақ болу керек, өйткені бұл шынымен зиянды болуы мүмкін.
Тағамдық қоспаларды табиғи шикізаттанда және химиялық шикізаттанда өндіреді. Соңғы жылдары қоспаларды генетикалық түрлендірілген организмдерден: бактерияларды, өсімдіктер мен жануарларды қолдана отырып тағамдық қоспаларды көбірек алуда. Генетикалық түрлендірілген дақылдарданда тағамдық қоспаларды өндіреді. Е-322 соя лецитині кондитерлік өнеркәсіпте эмульгатор және тұрақтандырғыш ретінде, арзан толтырғыш ретінде қолданылады. Бұл нан, шұжық, шоколад және т. б. сияқты өнімдердің құрамына кіреді. Генетикалық түрлендірілген дақылдардан алынған тағамдық қоспалар болуы мүмкін немесе құрамында тағамдық қоспалар бар өнімдердің тізімі өте көп. Оған Herchey s Сadbury (Fruit&Nut), Mars (M&M), Snickers, Twiх, Milky Way компанияларының шоколад өнімдері, Coca-Cola алкогольсіз сусындары (Coca-Cola, Sprite), Pepsi, 7-Up), Nestle компаниясының Nesquik шоколад сусыны, Danone йогурттары, Proctar and Gamble чипстері, Lipton шайы, Parmalat печеньесі, Stimorol сағызы, Abbot Labs және т.б. Соңғы жылдары мынадай зерттеулердің нәтижелері белгілі болды, генетикалық түрлендірілген өнімдердегі теріс компоненттер тек аллергенді ғана емес, сонымен қатар өте улы болуы мүмкін, яғни тірі ағзаға зиян келтіретін химиялық заттар болуы мүмкін екенін көрсетеді. Мысалы, аспартам (E-951) деп аталатын тағамдық қоспаны қолданудың елеулі жанама әсерлері белгілі. Бұл тәттілендіргіш алкогольсіз сусындарда, йогурттарда, сүт десерттерінде, балмұздақта, кремдерде, сағыздардың құрамында болады. Бұл өнімдер 300 С-тан жоғары температурада ұзақ уақыт әсер еткенде, аспартам компоненттері бөлінеді, нәтижесінде пайда болған фенилаланин өте ауыр уытты әсер етуі мүмкін, әсіресе жүйке жүйесіне, тек науқастарға ғана емес, сонымен қатар сау адамдарға да қатты әсер етеді. Бұл қоспаның болуы тамақ өнімдерінің зат белгісінде көрсетілуі керек.
Сондықтан сұрақ: "Генетикалық түрлендірілген көздер негізінде алынған тамақ өнімдері адамдар үшін қауіпсіз бе?" Бұл сұрақтың жауабы әліде табылар емес.
Қорытынды: тағамдық қоспалардың жіктелуі кең - бояғыштар, консерванттар, тотығуға қарсы заттар, тұрақтандырғыштар, қоюландырғыштар, эмульгаторлар, дәм мен хош иісті күшейткіштер, көбіктендіргіштер, жылтыратқыштар және т.б. Барлық қоспалар рұқсат етілген, тыйым салынған және қолдануға рұқсат етілмеген болып бөлінеді. Генетикалық түрлендірілген дақылдардан алынған тағамдық қоспалар кеңінен қолданылады. Тағамдық қоспалардың пайдасы туралы мәселе даулы, өйткені олардың адам ағзасына әсері ондаған жылдардан кейін пайда болуы мүмкін. Көптеген қоспалар баланың, адамның денсаулығына айтарлықтай зиян келтіреді.
Кейбір тағамдық қоспаларға сипаттама береміз.
1.4. Бояғыштар
Өнімдерді тәбетті және әдемі ету үшін олардың көпшілігіне бояғыштар қосу керек. Тұтынушылар көбінесе табиғи бояғыштарға үлкен сенім білдіреді. Бірақ табиғи бояғыштардың синтезделген бояғыштар еш айырмашылығы жоқ, тіпті химиялық формуласы да жоқ.
Табиғи бояғыштың көмегімен сіз өнімге кез-келген рең бере аласыз. Мысалы, шафран гүлдерінің стигмаларынан алынған әйгілі шафран өнімді сары түске бояйды, сонымен қатар бактерияға қарсы қасиеттерге ие. Қызғылт сары және қызыл бояғыштарға аннато, паприка және бета-каротин жатады. Ежелгі инкаларға белгілі Аннато Bixa orellana деп аталатын тропикалық бұтаның тұқымдарынан алынады. Жүз жылдан астам уақыт бойы ол жоғары сұрыпты ірімшіктерге қызғылт сары түс беру үшін қолданылады. Аннато сонымен қатар маргариндер мен майонездердің құрамына кіреді. Қызыл бұрыштан алынған паприка маргарин қоспаларына, балмұздаққа, түрлі тұздықтарға қосылады. Жемістер мен көкөністердің көк және күлгін түсі олардағы антоцианин пигменттерінің болуына байланысты. Қара қарақат, көкжидек, қызыл қырыққабаттан экстракция антоцианинді тағамдық бояумен алады. Өнімнің рН-на байланысты бояғыштар оған әртүрлі түстер береді: қызылдан (сілтілі орта) жасыл-көкке (қышқыл орта) дейінгі түстерді береді. Антоцианиндер йогурттар, кәмпиттер, сусындар, сағыз өндірісінде кеңінен қолданылады. Хлорофилл Е-140 әдетте жасыл бояғыштар ретінде қолданылады. Ол шпинат, қалақай, жоңышқа жапырақтарынан алынады. Хлорофилл сусындар, джемдер, балмұздақ, макарон өнімдерін бояйды. Ол рұқсаты жоқ санатқа жатады. Қара қоңыр және қара өнімдер, мысалы, кокос қабығынан алынған өсімдік көмір бояуын және азық-түлік көмірсуларын қыздыру арқылы пайда болатын карамельді береді. Қара бояғыштардың көлеңкесі ортаның қышқылдығына байланысты емес. Олар шоколадты, сыраны, жеміс пюресін бояйды, сондай-ақ жасанды қара уылдырық өндірісінде пайдаланады. Тек ағарту үшін бірде-бір табиғи бояғыш табылған жоқ, осы мақсатта зертханалық жағдайда алынған титан диоксиді қолданылады. Ол өзінің қасиеттерін сумен, органикалық сұйықтықтармен, майлармен байланыста ғана сақтайды.
E-121 - цитрус қызыл, E-123 амарант секілді көптеген синтетикалық бояғыштарға тыйым салынады, өйткені олар қатерлі ісік ауруын тудырады Жақында Еуропада канцероген болып шыққан Е-128 тағамдық бояуына ресми түрде тыйым салынды. Кейіннен ағылшын ғалымдары балалар өнімдерін балмұздақ және басқа да тәттілерді бояуда қолданылатын Е-102, Е-110, Е-122, Е-124, Е-129 және Е-211 консерванттары балалардың жүйке жүйесіне теріс әсер етеді, олардың гиперактивтілігінің себебі болуы мүмкін, тірі организмдерге қатты әсер етеді деген қорытындыға келді. Қоспалардың қауіптілік дәрежесін ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz