Қобалжудың психологиялық және физиологиялық көріністері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

«Тұран-Астана» Университеті

«Қорғауға жіберу»

«Педагогика және психология»

Кафедрасының меңгерушісі:

п. ғ. д., профессорНағымжановаҚ. М.

« »2020

Хаттама № ___

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Қобалжудың тұлға өміріндегі рөлі»

«Психология»5В050300

Орындаған П-16-1

тобының студенті: М. Қ. Аманжол

(қолы) (тегі, аты-жөні)

Ғылыми жетекші:

п. ғ. к., доцент Н. М. Иргебаева

(қолы) (тегі, аты-жөні)

Нұр-Сұлтан 2020

Аннотация

Мазасыздық - көңіл-күйдің тиісті дайындық деңгейінің жоғарылауы және ықтимал қауіптілік жағдайында қозғалыс кернеуі, қорқынышқа тиісті жауап беру. Мазасыздық - бұл оқиғалардың қолайсыз дамуына мүмкіндік беретін белгісіздік жағдайында пайда болатын күту тәжірибесін бейнелейтін эмоция. Бұл жағдайда баласының денсаулығына қатысты айқын мәселелері бар ата-аналарда байқалады. Болашақтың белгісіздігі неғұрлым көп болса, алаңдаушылық соғұрлым жоғары болады. Қорқыныш адамның немесе оның туыстарының әл-ауқатына, денсаулығына немесе өміріне қауіп төндірумен байланысты вегетативті өзгерістер мен ішкі шиеленістер түрінде көрінетін нақты қауіпке эмоционалды реакция ретінде анықтауға болады. Сонымен бірге эмоционалды реакцияның қарқындылығы оны тудыратын қауіпке пропорционалды. Біраз уақытқа алаңдаушылықтың жоғарылауы және қорқыныштың пайда болуы табиғи және қалыпты жағдай, бұл емделудің қалай емделетіні, қалай және нәтижесі қандай болатындығы туралы ақпараты жоқ ата-аналардың көпшілігінде туындауы мүмкін. Қалыпты алаңдаушылық пен қорқыныштың белгілері - бұл олардың жеткіліктілігі, жүйелілігі, жағдайды шешудің төмендеуі. Ең бастысы, өзіңіздің қорқынышыңыздан қашпаңыз болды, әйтпесе ол сіздің қобалжу деңгейіңіздің қалыпты эмоциядан басым түскенін көрсетеді. Мазасыздық пен мазасыздықты теориялық талдауға, сондай-ақ мазасыз эмоцияларға психологиялық әсер ету мүмкіндігіне арналған. Мазасыздық эмоционалды, танымдық, мотивациялық-ерікті және мінез-құлық құбылыстарының өзгеруімен байланысты деп саналады. Ол мазасыздықтың оң, бейімделу қызметін де, оның бейтараптандырылған, деструктивті қызметін де талдайды. Психоастеникалық немесе мазасыздықтың басым тұлға түрі. Мазасыздық факторының әсері кәдімгі мектеп жасындағы балаларда едәуір байқалады. Мазасыздық тесті (В. Амен, Д. Дорки, Р. Тэммл) әдістемесінің көмегімен бастауыш сынып балаларындағы мазасыздықты түзету. Төменгі сыныптардағы мазасыздықты түзету мәселесінің теориялық негіздері мектептер осы зерттеуде қарастырылады. Зерттеу мақсаты - сабақ кешенінің тиімділігін анықтау, қай кіші мектеп оқушыларында алаңдааушылық деңгейі басым. Мазасыздық беглілері бойынша бастауыш мектеп жасындағы балалардағы мазасыздықты зерттеуге арналған. «Мазасыздық» анықтамасы берілген, мазасыздық деңгейі және олардың сипаттамалары келтірілген. Мектеп оқушыларындағы мазасыздықтың көріністері мен ерекшеліктері ашылды. Балалардағы мазасыздықты зерттеу келесі әдістерді қолдану арқылы жүргізілді: мазасыздық тесті (В. Амен, Д. Дорки, Р. Таммла), ал ересектерге мазасыздық деңгейін диагностикалауға арналған Д. Моудсли әдісі.

Кілт сөздер: мазасыздық, эмоция, алаңдаушылық, психология, қобалжу, бұзылу, көңіл-күй, методика, дүрбелең.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 4

1 ҚОБАЛЖУДЫҢ ҚАЛАЙ ПАЙДА БОЛУЫ ЖӘНЕ БІР ТОП АНЫҚТАМАЛАР ЖИЫНТЫҒЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ

1. 1 Р. С. Немовтың мазасыздық жайлы берген анықтамасына түсініктемелер. . 7

1. 2 Қобалжудың психологиялық және физиологиялық көріністері . . . 10

1. 3Пайда болу аймағына байланысты мазасыздықтың бөлімдері . . . 14

2 АЛАҢДАУШЫЛЫҚТЫ АНЫҚТАУҒА АРНАЛҒАН МЕТОДИКАЛАР ЖИЫНЫ, ТҰЛҒАЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

2. 1 Мазасыздық Тесті (Р. Тэммл, М. Дорки, В. Амен) бойынша анықтайтын зерттеу әдістерін қалыптастыру және ұйымдастыру . . . 20

2. 2 Зерттеу кезіндегі негізгі жүргізілген бақылау және эксперименттік жұмыстар жиыны . . . 23

2. 3 Зерттеу әдістемелерін ұйымдастыру, өткізу және алынған нәтижелерді талдау, қорытындылау . . . 26

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 28

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 31

ҚОСЫМШАЛАР . . . 34

КІРІСПЕ

Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Психологиядағы мазасыздық дегеніміз - адамның әртүрлі жағдайларда тәжірибесіне байланысты түрлі жағымсыздықты сезіну қабілеті. Кез-келген адамда уақытша және қалыпты деп аталатын алаңдаушылық деңгейі бар және егер адам қаласа, оны оңай жеңе алады. Ал мазасыздық ұзаққа созылса, адам өздігінен жеңе алмайды және бұл адамның денсаулығына жағымсыз әсер етіп, қалыпты күйін бұзады. Мазасыздық деңгейінің жоғарылауы түрлі аурулардың пайда болуымен қатар өмір сапасының едәуір төмендеуіне әкеледі. Мазасыздықтың психологиялық және физиологиялық көріністері бар, оны оңай анықтауға болады. Психологиялық белгілердің ішінде ең айқындары- бұлыңғыр мәселелер- негізделмеген шиеленіскен тәжірибелер.

Зерттеу өзектілігі. Психологиялық ғылымда мазасыздық - бұл жағымсыз коннотацияға ие эмоционалды күй. Мазасыздық жағдайындағы адам жаман нәрсені күтуімен сипатталады, мысалы, оқиғалардың қолайсыз нәтижесі немесе жағымсыз салдар. Мазасыздық пен қанағаттанбаушылық - дамудың алғашқы шарты (Томас Эдисон ) айтқандай мазасыздықтың белгілері әр-қашанда даму үшін көрсетілген жиын белгілері болып келеді. Тіл білімінің қазіргі кездегі өзекті мәселелерінің бірі - тіл жүйесінің тетіктерін жан-жақты және жан-жақты зерттеу. Осы тұрғыда бүгінгі зерттеуіміздің мақсаты «мазасыздық, мазасыздық, алаңдаушылық» психикалық жағдайымен байланысты лексиканың семантикалық және құрылымдық жақтарын зерттеу болып табылады. Глоссарий мазасыздықты келесідей анықтайды: «Мазасыздық - бүлік, алаңдаушылық». Адам шамадан тыс сыртқы күштерге (сыртқы факторларға) қарсы тұра алмаған кезде жағымсыз сезімдерді дамытады. Осындай қолайсыз жағдайлардың салдарынан стресс магистральдардың пайда болуы мен байлықтың жоғалуы салдарынан пайда болады (стресс дегеніміз - қазақша зорлау дегенді білдіретін ағылшын сөзі) .

Зерттеу мақсаты. Бұл стресстің алғашқы көрінісі мазасыздық деп аталады. Өзара әрекеттесу осы кезеңде басталады. Яғни, мазасыздық дегеніміз адамның әр түрлі жағдайда (қуаныш, қайғы, ұят, ашуланшақтық, қорқыныш және т. б. ) күйден шығуы. Мазасыздық психикалық жай-күймен байланысты лексикамен толықтырылады, сөздер тобына қосымша, эмоционалды күй мен мазасыздықты білдіретін әртүрлі сезімдермен етістіктер кіреді. Мысалы: абыржу, алаңдаушылық, толқу, немқұрайлылық, шыдамсыздық, кідіріс және т. б. Мазасыздықты білдіретін сөздерден басқа, психикалық күйдің басқа мағыналары бар: депрессия - мазасыздықпен бірге жүретін ұят психикалық күй; үгіт - бұл тек мазасыздық жағдайында ғана емес, сонымен бірге ашуланшақ пен ашуланшақ күйінде өтетін құбылыс; қайғы - бұл мазасыздықпен, мазасыздықпен, алаңдаушылықпен, қайғы-қасіретпен бірге жүретін қайғы, психикалық күй - бұл ақыл-ой жағдайы, зорлық-зомбылық - бұл психикалық күй, ұзақ уақыт мазасыздықпен бірге жүретін қайғы және т. б., сондықтан мазасыздық - қос психикалық күй.

Зерттеу нысаны. Қобалжудың жүйесі бойынша оқушыларға әсері.

Зерттеу пәні. Жалпы қобалжудың белгілері бар оқушылар мен тұлғаның психологиялық ерекшеліктері.

Зерттеу болжамы. Мазасыз адамның бір ерекшелігі - оның көкейкесті сұрақтарына жауап табу. Сондықтан, «мазасыздықтың» психикалық жағдайын беруде сөздер, тіркестер мен сөйлемдер ерекше рөл атқарады.

Зерттеу міндеті:

1-Алаңдаушылықтың деңгейін анықтау.

2-Қазіргі кездегі мектептегі алаңдаушылықтың өзектілігі.

3-Алаңдаушылықтың балалар мен үлкендер арасындағы ерекшеліктерін айқындай түсу.

4-Отбасымен қарым-қатынаста қобалжудың белгілерін анықтайтын эксперимент жүргізу.

5-Жалпы қобалжуды анықтауға арналған әдістемелердің қорытындысы мен психологиялық ұсыныстары.

Теориялық маңыздылығы - «мазасыздықтың» психикалық жағдайы - бұл біздің тілімізде түсініксіз құбылыс. Бұл жағдайды тудыратын жағдайлар жағымды (бақытты жағдайға сену-білмеу) немесе теріс (болжанған іс-әрекет болмаған кезде) болуы мүмкін. Адам алаңдаушылық білдірген кезде, ол оны толғандыратын сұрақтың жауабын іздейді. Мұндай дәстүрлі дүрбелену адамның іс-әрекеті мен әдетін көрсетеді. Мазасыз сәттерде адам жиі демалуға, медитацияға, өзімен ішкі сұхбаттасуға (монолог басым болады) және басқа адамдармен араласқаннан гөрі оның мазасыз ойларына жауап іздейді. Мұндай күйзеліске душар болған адам ұзақ уақыт бойы жасаған әрекеті туралы ойлануы, ренжуі, ұялуы немесе ашулануы мүмкін. Бұл дабыл күйінің ұзақтығын білдіреді. Дене қызуы: қызба немесе суық тер.

Жоғарыда аталған «мазасыз» психикалық күйдің ең көп таралған физиологиялық ерекшеліктерінің бірі - пантомима. Жүректің соғуы, ентігу - ашу, ыстық жыпылықтау - қайғы, қызару - ұят.

«Мазасыздандыратын» психикалық күйдің кинематикалық белгілеріне келетін болсақ, адам бастан кешіреді, ол жиі отыра алмайды, айналып, өзін-өзі жейді. Бұл ерлер мен әйелдерге тән.

Позитивті немесе теріс көңіл-күй сөйлеушінің шынайы эмоционалды күйін көрсетеді. Мысалы, ер адамдарға қарағанда әйелдер көбінесе ойбай, алла-ай, мұнда-ай сияқты қорқынышты одақтастарды жиі қолданатындығы байқалады.

Дауыстың ырғағы (эмоцияны тембр мен интонацияда білдіру) : толқу, сөйлеудің дабылы мүмкін емес.

Бет-әлпеттің өзгеруі (келбеттің өзгеруі арқылы эмоциялардың көрінісі) : қызару, мазасыздықтан беттің қызаруы, қозу.

Тыныс алу жиілігі: ентігу.

Жүрек қызметі: жүрек соғу жиілеуі, дүрсілдеу, жүрек қобалжуы, жүрегі май ішкендей болуы, жүрегі өрекпеді және т. б. Мысалы: Тағы не қорқыныш болды. Апырай, жүрегі құрғыр, алып ұшып кетті, неге ол дүрсілдейді. Тулап барады ғой. Төзімділік, шыдамдылық:Әлем төңкеріліп жатыр. Неліктен аспан қараңғыланады? Бұл жер ме, аспан ба? Қандай адамдар айқайлап жатыр. Ақаңның көзі қарауытып теңселіп, түк көрмей ештеңе естімей, көзінің алды бұлдырап тұнып барады.

«Мазасыздықтың» психикалық жағдайы және лингвистикалық емес белгілері: мимика (бет мимикасы, оның ішінде көздің айқын көрінісі) : бұлдыр көру, бұлыңғыр көру, көзі қарауытуы. Пантомима (дененің бүкіл қозғалысы) :тыпырлап бір жерде тұра алмау. «Мазасыздықтың» психикалық жағдайымен байланысты тұрақты тіркестер: Біздің тілімізде «алаңдаушылық» психикалық жай-күйі тұрақты тіркестердің көмегімен көрінеді, олардың саны (фразеологиялық сөздікке сәйкес) 8, 4% құрайды.

Олар-азар дабезер болып еді, ат үстінде қонады, алас ұрды, азапқа салунуы, əбігерге түсу, әрі - сәрі (дел - дал) болды, басын қоярға жер таба алмалы, басын тауға, тасқа соқты, безек қақты, берекесі кетті, дамыл көрмеді, жай таптырмады, дығыры мен ығырын шығарды, дегбірі қашты, жанын қоятын жер таппады, жүрегі бір майды ішкендей болды, жүрегі өрекпіді, жын қуған бақсыдай бүлінді, зығыры шықты, итін шығарды, көнілі алып ұшты, көңілі-күйі босады, күйін қашырды, күтіп болды, құлағының етін жеді, мазасын қашырды, мазасынан айырылды, мазасы кетті, мезі боп кетті, от болып жанды, сарсаң қылды, сасып қалды, сиқы қашты, тағат таппады, дәйек қылмады, төбесіне құй қазды, тыным таба алмады, ұйқысы қашты, ығыр болды, іші алай-дүлей болды, іштей қынжылды (диал. Сабыс болды, əмір жоқ) т. б. Көбіне мазасызданғандағы адамның іс-əрекеті, қимылы əр түрлі психикалық