Қазақ энциклопедиясы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының бiлiм және ғылым министрлiгi
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетi

Қазiргi қазақ-түрiк әдеби байланыстары

Ғылыми жетекшi: Кәпұлы Дәулеткерей
Орындаушы: Қалдар Лаура
Рецензент: Дауренбекова Лаура

Мазмұны
Кiрiспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Негiзгi бөлiм
1 Қазақ және түрiк әдебиетi арасындағы байланыстардың тарихын анықтау;
2 Қазiргi түрiк әдебиетiнiң қазақ әдебиеттануында зерттелуiн зерделеу;
3 Қазiргi қазақ-түрiк әдеби байланыстарының мәнi мен маңызын саралау;
4 Қазiргi екi тiл арасындағы әдеби аудармалар;
5 Жаңа форматтар уақыты. Заманауи оқулықтар
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тiзiмi:
1. Түрiк әдебиеттануындағы қазақ әдебиетiнiң мәселелерi. Халдун Вурал\10.01.02
2. Түрiк поэзиясы. ХХI ғасыр:түркi халықтары поэзиясы. Алматы 2012
3. Асыл мұра. Түркi антологиясы.Астана 2012
4. Аламан. Алшу М.
5. Яшмар Кемаль. Қатпа Мәмед. Шетел прозасы
6. Түрiк поэзиясы. Алматы: Қазақ энциклопедиясы,2012.

Кiрiспе.
Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Бүгiнде егемендi елмiз, еңсемiздi биiк көтерiп тұрып ендi өзiмiздiң тiлдес, дiндес, қандас бауырларымызбен жан-жақты байланыстар орнатып, тамырымыз тереңге жайылған ежелгi түркi өркениетiнiң iздерiн бiрлесе зерттеп, жаңа дәуiрге бiрiге нық қадам басуда. Бiздердi бiрiктiрiп тұрған тек ата-баба тарихы ғана емес қазiргi заманда екi елдiң бiр-бiрiмен табысқан мәдениетi мен әдебиетi екi халықтың өз тiлдерiне аударылған тың дүниелерiн танып онымен қоса пiкiрлерiмен алмасуда. Соның бiр дәлелi қазiргi қазақ-түрiк әдеби байланыстары. Бұл ғылыми жұмыста қазақ әдебиетi мен түрiк әдебиетiнiң бүгiнгi бағыт-бағдары мен осы күнге шейiн түрiк ғалымдары мен әдебиетшiлерi тарапы жағынан жазылған, зерттелген қазақ әдебиетi туралы ой-пiкiрлер және әдеби байланыстар сөз болады.
Зерттеу тақырыбының өзектiлiгi. Қазақ пен түрiк - түп-тамыры бiр тектен тарайтын туыстас халықтар. Екi ел әр қилы тарихи және саяси жағдайларға байланысты қарым-қатынасы ажырап қалған кездерде болды. Әйтсе де, бiздiң бауырлас екi халықтың рухани жақындығының үзiлмегендiгiн айқындайтын көптеген себерiн айта аламыз. Ол ең бiрiншi бiздердiң ортақ тiлiмiз бен ортақ әдеби мұраларымыздан, қазiргi мәдени және әдеби байланыстарымыздан аңғарылады. Туыстас Түркия мемлекетi бiздiң тәуелсiздiгiмiздi алғаш мойындаған елдердiң бiрi. Сол жылдардан бастап, екi елдiң әдеби байланыстары орнығып, жылдар өте дамып, ғылыми пiкiрлерiн бiлдiрiп мақалаларын жариялап әдебиеттiң дамуына үлкен үлесiн қосуда. Түркi тектес барлық ұлттардың әдеби мұраларымызбен тығыз байланыста екенiн де осы қазақ-түрiк әдебиетшiлерiнң зерттеулерiнен байқауға болады. Қазақ әдебиетiмен арнайы айналысатын, сол салада табысты еңбек ететiн түрiк ғалымдар санаты бүгiнде жүзден асады. Яғни екi қандас елдердiң бiр-бiрiнiң әдебиетiне қызығатынымен қатар болашақ ұрпаққа дәрiптейтiнiн аңғаруға болады. Кеңестiк дәуiрде қазақтың көрнектi мәдениет қайраткерлерiнiң дүниелерi Түркияда жарық көргенi, насихатталғаны анық. Бұл тұрғыда ең әуелi көркем әдебиет саласындағы қазақ авторларының шығармаларын айта аламыз. Кеңестiк заманда аттарын айтуға тыйым салынған Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, М.Жұмабаев және осылар сияқты басқа да қуғын-сүргiн құрбандары болған көрнектi ақын-жазушылардың шығармалары түркi әлемiнiң мақтанышы саналатын тың дүниелердiң Түркияда кеңiнен танымал болуы осының айғағы. Бұрын Түркия елiнде Мағжан Жұмабаев туралы жиi айтылып, өлеңдерi танымал болса, ал өз туған елiнде ақын есiмi айтылмай келдi. Сол себептi 1980-жылдардың соңы 1990 жылдардың бас кезiнде репрессия құрбандары ақталып, Ахмет, Мағжан, Мiржақып және басқаларының әдеби мұралары халқына қайта табысталғанда бүкiл түркi әлемiндегi елеулi оқиға ретiнде қабылданды. Аталған ғылыми жұмысымызда бiз қазақ-түрiк әдеби байланыстарының бүгiнгi жаңалықтар жайлы талдадық.
Тақырыптың зерттелу деңгейi.
Зерттеудiң мақсаты мен мiндетi. Зерттеудiң басты мақсаты қазақ және түрiк халқының қазаргi шығармарлары мен бүгiнгi әдеби байланыстары. Екi елдiң әдеби шығармаларының мазмұны мен пiшiнi сонымен қатар аудармармалар жинағы ашып көрсету.
Жұмысты жүйелеу барысында төмендегiдей мiндеттер қойылды:
Қазақ және түрiк әдебиетi арасындағы байланыстардың тарихын анықтау;
Қазiргi түрiк әдебиетiнiң қазақ әдебиеттануында зерттелуiн зерделеу;
Қазiргi қазақ-түрiк әдеби байланыстарының мәнi мен маңызын саралау;
Қазiргi екi тiл арасындағы әдеби аудармалар;
Зерттеудiң ғылыми жаңалығы. Қазiргi қазақ әдебиетiнiң шығармалары түрiк тiлiнде жарық көрген материалдарын жинастырып, оның сапасымен қатар түрiк әдебиеттануына салыстыра қарастыру аталған жұмыстың жаңалығы болып табылады.
Зерттеу нысаны. Зерттеу нысанына түрiк тiлiнде жарық көрген қазақ әдеби шығармалары, еңбектерi мен түрiк тiлiнен қазақ тiлне аударылған көркем шығармалар алынды.
Зерттеудiң пәнi ретiнде әдебиеттану ғылымының ең басты салалары түгел қамтылды. Әсiресе қазақ әдебиеттануындағы негiзгi қағидалар мен ұстанымдар басшылыққа алынды.
Зерттеу әдiстерi. Аталған зерттеу жұмысын жазу барысында жинақтау, талдау, түсiндiрмелi әдiстер қолданылды.
Қорғауға ұсынылатын негiзгi тұжырымдар. Зерттеу нәтижесiнде төмендегiдей тұжырымдар ұсынылады:
Қазақстан тәуелсiздiк алғанға дейiн қазақ-түрiк әдебит мәселесi мардымсыз болды, себебi екi елдiң арасында байланыс әлсiз болды.
Қазақ әдебиетiн бiлуге, зерттеуге және оны басқа елдерге насихаттауға түрiк ғалымдар кеңес өкiметi тұсында да ынталы болды.
Қазақ әдебиетiнiң негiзгi шығармалары түрiк тiлiне аударылған
Түркия елiнде жарық көрген Басталғаннан бүгiнгi күнiмiзге дейiнгi Түркия дүниесiндегi түрiк әдебиетiнiң антологиясының 27. 28 томдары қазақ әдебиетiне арналыпты және онда қазақтың көне фольклорынан бастау алып, бүгiнгi күнгi жазушылар түгелi жарық көрген.
Түркi тiлдерi арасында аудармалардың өзiндiк ерекшелiгiмен қатар ойды жеткiзудегi тың iзденiстерi дамуда.
Қазiргi қазақ-түрiк әдеби байланыстарының практикалық мәнi, екi ел арасындағы қарым-қатынастардың орнығуына мәдениет пен әдебиеттiң өркендеуiне ықпал еттi.
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру бағдарламасында алдағы уақытта атқарылатын мәселелерді айта келіп: Алтыншыдан, ұлт мақтанышы біздің бұрынғы өткен батыр бабаларымыз, данагөй билеріміз бен жырауларымыз ғана болмауға тиіс. Мен бүгінгі күнгі замандастарымыздың жетістіктерінің тарихына да назар аударуды ұсынамын. Бұл идеяны Қазақстандағы 100 жаңа есім жобасы арқылы іске асырған жөн. Еліміздің Тәуелсіздік жылнамасы жазыла бастағанына небәрі 25 жыл болды. Бұл - тарих тұрғысынан қас қағым сәт десек те, еліміз үшін ғасырға бергісіз кезең. Әрине, жасалған жұмыстардың маңызы мен ауқымына ешбір күмән жоқ. Дегенмен, осы қыруар істі атқарған, ел дамуына зор үлес қосқан азаматтардың өздері мен олардың табысқа жету тарихы әдетте құрғақ фактілер мен цифрлардың тасасында қалып қояды. Шын мәнінде, Қазақстанның әрбір жетістігінің артында алуан түрлі тағдырлар тұр, - деген болатын. Сол себепті де өткен ғасырдың әдеби мұралары мен қатар қазіргі біздің заманымыздағы шығармаларды жинақтап, аудармалардың оқырманның жанына жақын етіп тәжімаласақ, келешек ұрпақтың екі ел арасындағы әдеби байланыстың маңызы зор екені белгілі болар еді.
Тұжырып айтар болсақ, бұл жұмыста түрiк әдебиетiнiң он ғасырлық шығармаларынан азды-көптi ақпараттар мен қатар қазiргi еңбектердiң қазақ жырсүйер қауымына түрiк дүниелерiнiң ерекшелiктерiмен, рухы және үнiмен танысуына мүмкiншiлiгi бар. Шығыстық үлгідегі шығармалардың біздің елге берер ләззаты баршылық, алайда біздің ақын-жазушыларымыздың әдеби байлықтарын түркі халқына аударып паш еткіміз келеді. Осы қадамымыз арқылы еліміздің әдебиетін басқа да халықтың жанына керегін ала алады. Бұл іс қағаз жөнінде ғана емес, қазіргі жаһандану заманына сай электронды кітаптар мен аудио нұсқада арнайы бір бағдарламаға салсақ болады. Яғни заман талабына сай, кез-келген тілде қазақ шығармаларымен таныса алады. Соның ішінде біз түрік тіліне аударылған мұраларымызды көре аламыз.

Негiзгi бөлiм
Отан - емес, Түркiстан да, Түркия
Отан - алып, мәңгiлiк, Тұран өлке.
Отарлық саясат тұсында Орта Азия халықтарының Осман империясы аумағына рұқсатсыз өтiп кетiп, түрiк азаматтығына өтуге жол бермеуге тырысты. Мұндай күдiктiң болуына патша өкiметiнiң жылдар бойы жүргiзген саясатынан туындаған қазақтар арасындағы көтерiлiстердiң әсерiн айтуға болады. Өйткенi, осы көтерiлiс барысында белсендiлiк көрсеткендердiң арасында Осман империясы аумағына кетушiлерде болған-ды.
ХIХ ғасырдың екiншi жартысы мен ХХ ғасырдың бас кезiнде қаазақтар мен османдық түрiктердiң өзара байланыстары мәселесiмен қатар мәдени байланыстары зерттеу обьектiсi ретiнде қарастырылады.
ХХ ғасырдың тоқсаныншы жылдары адамзаттың даму тарихында алпауыт бiр өзгеру кезеңi басталды. Евразия құрлығында ең мықты, ең қуатты, ең күштi саяси сахнада социализм, коммунизм идеясын қолға алып, капиталистiк жүйеге қарсы дамып келе жатқан бiртұтас республикалар ретiмен жүйесi ыдырап, халықаралық аренада жаiадан жап-жас тәуелсiз мемлекеттердiң пайда болып, жаңа кезеңнiң туғанын дәлелдi. Тәуелсiздiгiн алған Қазақсатан Республикасының алдында бүкiл мүмкiндiктерiн тиiмдi пайдалану, яғни экономикалық-әлеуметтiк мүмкiндiктерi, сыртпен саясатта дұрыс бағытты белгiлеп,бүткiл әлемдiк даму үрдiсiнде жылдам қосылу мiндеттi болды. Мемлекеттер арасында дипломатиялық қарым-қатынастар - достықты, бейбiт өмiрдi, өзара тиiмдi де пайдалы келiсiм шарттарды көздеп, сауда, кең көлемдi мәдени және әдеби байланыстар арқылы жүзеге асады. Екi ел арасындағы тығыз байланыс орнауы жайлы Н.Ә.Назарбаев : Қазақстан мен Түркия елiн байланыстыратын ортақ негiздер аз емес: географиялық орны жағынан екi ел Еуропа мен Азия тоғысқан жерiнде, этнографиялық тұрғыдан айтатын болсақ - халықтардың шыққан тегi, тiлi және дiнi, мәдениетi тамырлас, - деген едi. Қазақстанның Түркия елiмен байланысының қалыптасуы, болашақта зерттелiп кең көлемдi еңбектер де өз бағасын бiлгенi белгiлi. Қазақстан Республикасының Түркия мемлекетiмен болған әдеби-мәдени қарым-қатынасы орнатылыуының алғашқы қадамдары мен дамуы жайлы түсiну және негiздеуде Бурыбаева Ардақтының 2002 жылы шыққан Қазiргi кезеңдегi Қазақстан-Түркия қатынастары атты кiтабы дипломдық жұмысты жазуға негiз бола алды.

Қазақстан басшылығының екi жақты байланыстың дамуының барлық жағын көрсетiп, құнды пiкiрлер, тарихи мағлұматтар мен танымдық деректер алуды басты негiзге алуды санады. Онымен қоса Егемендi Қазақстан, Түркiстан, Жетiсу секiлдi газеттер мен Түрiк дүниесi, Ақ желкен журналдарының Қазақстан - Түркия әдеби байланыстары жайлы талдауды жасауға, ғылыми тұрғыда ой қосуға септiгiн көп тигiздi.
Кеңес заманы уақытында түркi тектес халықтарымыздың Оралдан Қара теңiзге дейiн, Алтайдан Анадолыға дейiн ен жайлап жатқан үлкендi-кiшiлi талай ұлыстарға бөлiнiп жататынын бiлсек те алайда туыстық дәрежемiздi кеңейтуге мүмкiндiгiмiз бола бермегенi анық. Сол түркi тiлдестердiң iшiнде бiр кезеңдерi өз кең даламыздан, Сыр өзенiнiң бойы мен Арал теңiзiнiң жағасынан кеткен, Кiшi Азияда жеке мемлекетiн құрған түрiк ағайындарымыздың орны бiр төбе екендiгiн бiлгенменен, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.