Нормативтік құқықтық актілерді жүйеге келтіру

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Нормативтік құқықтық актілерді жүйеге келтіру

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3
1Нормативті құқықты актілер 4
1.1 Нормативті актілерді жүйеге келтіру түсінігі 4
1.2 Нормативті актілердің уақытта, кенестікте және тұлғалар арасында әрекет етуі 9

2. Құқық нысаны құрылымдағы нормативтік құқықтық актілер 15
2.1 Құқық нысанының түсінігі 15
2.2 Нормативті актілер түрлері 19

Қорытынды 24
Пайдаланған әдебиеттер 25

КІРІСПЕ
Қазіргі заманда құқықтың қайнар көздері туралы көптеген ғылыми көзқарастар бар. Осы ғылыми көзқарастарға байланысты ерте заманнан қазіргі уақытқа дейінгі негізгі ойды қалыптастырады. Құқықтың қайнар көзі туралы негізгі бағытта тарихи тұрғыдан қарасақ бірнеше ой-пікірлер туындатады. Соның барлығын бірнеше монография, оқулық, ғылыми статьяларда орын табуда.
Демократиялық қоғам мен құқықтық мемлекет құрып жатқан Қазақстан бүгінгі таңда жауапты да тарихи кезеңді бастан кешіруде. Әлеуметтік - экономикалық жаңару мен саяси демократияландырудың жаңа кезеңіне қадам басқан ел өмірінде көптеген маңызды әлеуметтік-экономикалық, саяси-құқықтық өзгерістер орын алды. Қатынастар жаңа қарқын алып, олардың мәні түбегейлі өзгерді.
Қазақстан Республикасы тәуелсіздігін алуына байланысты еліміздің әлеуметтік, саяси, құқықтық және экономикалық өмірінің барлық саласы түгелімен өзгерді. Қоғамның жан жақты даму процесінде ерекше орынды құқық, яғни Конституция мен нормативтік құқықтық актілер иеленеді. Онсыз құқықтық, демократиялық, әлеуметтік, зайырлы мемлекеттің құрылуы мүмкін емес.
Заң құқықтың қайнар көзі ретінде оқу өзектілігін жоғалтпай қазіргі таңда теориялық және тәжірибелік тұрғыда ерекше зерттеліп жатқан ғылыми зерттеулердің бағыты болып табылады. Себебі мұның барлығы объективті факторларға, яғни соның ішінде маңызды болып табылатын Қазақстан қоғамының құқықтық жүйесінің қайта құрылуы, азаматтардың бостандықтары мен құқықтарын қамтамасыз ететін әсерлі механизмдердің және мемлекеттің қағидаларын нақты бекітілуіне байланысты.
Құқық қайнар көздері туралы мәселе құқық теориясы ғылымында басты орын алады және құқық түсінуде басты орынға ие.
1 Нормативті құқықты актілер
Нормативтік құқықтық акт - референдумда қабылданған не уәкілетті орган немесе мемлекеттің лауазымды адамы қабылдаған, құқықтық нормаларды белгілейтін, олардың қолданылуын өзгертетін, тоқтататын немесе тоқтата тұратын белгіленген нысандағы жазбаша ресми құжат.
Заң актілері мен өзге де нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу мен табыс ету, қабылдау, тіркеу, күшіне енгізу, өзгерту, толықтыру, олардың қолданылуын тоқтату немесе тоқтата тұру, оларды жариялау ерекшеліктері олардың деңгейіне сәйкес, нормативтік құқықтық актілер қабылдайтын мемлекеттік органдардың қызметін реттейтін заң актілерімен, осы органдардың құқықтық мәртебесін айқындайтын актілермен, соның ішінде олар туралы ережелермен және олардың регламенттерімен, басқа да нормативтік құқықтық актілермен айқындалады , бұған Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамасы тәртібімен Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне енгізілетін заңнамалық актілердің жобаларына қатысты Қазақстан Республикасы Президентінің актілерімен айқындалатын ерекшеліктер қосылмайды.
Нормативтiк құқықтық актiлер туралы Қазақстан Республикасының Заңы заңдарға сәйкес қабылданған, бірақ Нормативтiк құқықтық актiлер туралы Қазақстан Республикасының Заңының 1-бабының 11- тармақшасында келтірілген талаптарға сай келмейтін және құқықты іске асыру және құқық қолданушылық мәні бар нормативтік құқықтық актілерді, атап айтқанда:
1) мемлекеттік емес ұйымдардың, оның ішінде қоғамдық бірлестіктер мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының нормативтік актілерін;
2) уәкілетті орган болып табылмайтын мемлекеттік ұйымдардың нормативтік актілерін;
3) техникалық және технологиялық нормалар қамтылған нормативтік актілерді әзірлеу, табыс ету, қабылдау, күшіне енгізу, қолдану, жариялау, өзгерту, толықтыру және олардың қолданылуын тоқтату тәртібі белгіленбейді.
Егер нормативтік құқықтық актілердің өздерінде немесе оларды күшіне енгізу туралы актілерде өзгеше айтылмаса, барлық нормативтік құқықтық актілер тікелей қолданылады.
Қолданысқа енгізілген нормативтік құқықтық актілерді қолдану үшін қандай да болсын қосымша нұсқаулар талап етілмейді.
Егер нормативтік құқықтық актінің өзінде оның қандай да бір құқық нормасы қосымша нормативтік құқықтық акт негізінде қолданылатындығы көрсетілсе, онда бұл норма негізгі және қосымша нормативтік құқықтық актіге сәйкес қолданылады. Қосымша нормативтік құқықтық акт қабылданғанға дейін тиісті қатынастарды бұрын реттеп келген нормативтік құқықтық актілер қолданылады.

0.1 Нормативті актілерді жүйеге келтіру түсінігі

Нормативтік актілерді жүйеге келтірудің мақсаты құқықтық материалдарды тәртіпке келтіріп, оларды белгілі бір бөлімдер мен тарауларға орналастыру, яғни саралау болып табылады. Қажет болған нормативтік актілерді іздестіріп табу ісін жеңілдету үшін бұлай етіп орналастыру ыңғайлы және ол заңдылық талаптарын орындау шарты қызметін атқарады.Бұл аспект бұрынғысына қарағанда осы іс нормативтік актілерді сырттай жүйеге келтіру, құқықтық нормаларды терең ішкі мазмұндары бойынша бірыңғай мазмұндас етіп орналастыру болып,есептеледі.Және ол құқықтағы кездесіп қалуы мүмкін кемшіліктері, қарама-қайшылықтарды болдырмау жолын қарастыру болып табылады.
Нормативтік-құқықтық актілерді бір жүйеге келтіруге заң шығарушылар, құқық қолданушылар және барлық азаматтар да мұқтаж.
Нормативтік құқықтық актілерді бір жүйеге келтірудің қазіргі уаөытша үш түрі белгілі. Олар инкорпорация , кодификация және консолидация. Нормативтік-құқықтық актілерді бұлайша бөлу құқықтық материалдарды тәртіпке келтіру үдерістерінің түрліше болып келедіктерімен байланысты және соларға негізделеді.
Кондификация актілерді сырттай, сондай-ақ іштей өндеуді де қамтиды. Кодификациялаудағы өңдеу ісінің барысында нормативтік актілерді жүйеге келтірумен қатар, олардың мазмұнына да әжептеуір өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі, ескірген принциптер мен нормалар өзгертіледі, жойылады. Олардың орнына жаңалары жасалынады. Бұл істі тек мемлекеттің заң шығарушы органдары ғана жүзеге асырады. Және бұл іс құқық шығармашылығы ісінің бір түрі болып табылады.
Кондификация нәтижесі жаңа заң актісін шығару, ол осы мәселе бойынша бұрыннан күші бар нормативтік актіні алмастырады. Сөйтіп ол кондификациялық акті деп аталады. Оған жататындар кодекстер жарғылар, жарлықтар. Кондификация жалпы және арнайы деп екіге жіктеледі. Кондификацияның белгілі бір түрлеріне жарғылар, жөн-жоба тәртіп ретінде регламент қағидалар жатады.Олар арнайы жасалған кодификацияның нәтижесі болып табылады.
Инкорпорация нормативтік актілерді белгілі бір тақырыптарды қамтитын нышандарына қарай жүйелейді. Сондықтан да бұл саралау пәндік және қарай немесе ол қарапайым түрде жүйеге келтіру болып табылады.
Сонда, жүйелеудің қарапайым және көп тараған түрі құқықтық актілерді инкорпорациялау болып табылады.
Инкорпорацияның нәтижесінде нормативтік актілер қоғамдық қатынастардың белгілі бір салаларына реттеудегі белгілі нышандары бойынша біріктіріледі. (Мысалы, зейнеткерлік саласын немесе тұрғын үймен қамтамасыз ету саласын ) .
Инкорпорация өзі реттейтін осы пәніне жататын барлық заңды түгелдей қамтуы мүмкін. Ол ең басты инкорпорация деп аталады. Ол инкорпорацияның тек бір бөлігіне ғана қатысты болуы мүмкін - онда ол дербес инкорпорациялау болады. Инкорпорация ресми-бейресми де болады. Ресми инкорпорация реми органдар жүзеге асырады. Мұндай инкорпорациялар бар нормативтік құқықтық актілерді өңделген, тәртіптік ретке келтірілген күшінде жариялаудың және қайта жариялаудың тәсілі ғана болып табылады. Ресми инкорпорациялау Қазақстан Республикасы Президентінің жеке, Үкімет актілерінің жинағы жатады.
Бейресми инкорпорациялауды заңдарды жүзеге асыратын өздерінің дербес бастамасымен жекелеген ұйымдар мен дара тұлғалар, лауазым иелері жүзеге асады. Ол нормативтік актілерді жариялаудың тәсілі болып табылмайды. Бейресми инкорпорациялауға Жекешелендіру туралы нормативтік актілер Еңбек заңдары және т.б. жатады.
Консолидация кодификация мен инкорпорациялаудың аралығында орын алады. Мұнда консолидациялау әдісі үдерісінде бірнеше нормативтік актілерді бір ірі құрамаға біріктіреді. Бұрынғы актілердегі құқық нормалары мұнда бір ізгілікпен дәйекті, қисынды маңызы сақтала отырып, қайталауларды болдырмай және қайшылықтарға жол бермей орналастырады. Мұнда кейбір баптардың жаңаша жазылуы мүмкін. Алайда консолидация қоғамдық қатынастарды реттеуге елеулі өзгерістер енгізбейді. Сондықтан өзінде консолидацияның кодификациясы ұқсас келетін кейбір сипаттары бола тұрсада, бұл жағынан ол инкорпороцияға жақынырақ ие болып келеді.
Консолидацияның нәтижесінде заңдардың жинақтары жасалынады. Әдетте олар бейресми сипатта болады. Мұнда құқық нормалары, өздерінің іс-әрекет түрлерінің біріне жататындығын білдіретін нышан белгілермен салыстырғаннан соң барып жинаққа біріктіріледі (табиғатты қорғау, күрделі құрылыс құралдарымен жқмыс істеу және т.с.с).Жекелеген нормативтік актілер түгелдейімен де, сондай- ақ үзінділер түрінде де консолидациялау актілерін әдетте мемлекеттік немесе қоғамдық салаларда қызмет істетейтіндер заң жөніндегі құралдар ретінде пайдаланды.
Құқықты жүзеге асырушылар мен оны қолданушылар үшін заңдардың жүйелі болғаны әрқашан да қажет-ақ, ол атқарылып орындалып жатқан істер көлемін ұлғайып көбейген кездерінде әсіресе керек болады. Олай болатын себебі, құқықтық ақпарат мағұлматтарының қисынды түрде бірізділікпен дәйекті, ішкі мазмұнының келісімді құрылуы қажет болған құқықтық норманы дер кезінде табуды қамтамасыз етеді.
Заң халықтың қалың бұқара топтарының түсінуіне оңай болуы тиіс. Олар өздерінің құқықтары мен бостандықтары жөнінде, сондай-ақ мемлекет пен қоғамның өздеріне қойып отырған талаптарын да түпкі деректердің білуі тиіс. Тек қана тиісті түрде бір жүйеге келтірілген заң ғана халықтың құқықтық деңгейдегі қажетті мәдениетке жетуіне, ал құқық қолданушылардың кәсіби-заңгерлік мәдениетке жетулеріне жағдай жасайды, мүмкіндік береді. Заңдарды жүйелеу ісі ғылыми приматтарды іздестіру және оларды белсенді түрде қолдану құқықтық ақпарат материалдармен жұмыс істейтіндерден іскерлікпен дағдыны қажет етеді. Өйткені ақпарат мағұлматтары ондаған миллион белгі-таңбалардан тұрады. Ақпарат мағлұматтары іздестіруде қажет болған нормативтік - құқықтық актіне тауып алу ісін дәстүрлі жүйелер негізінде орындаудың келмеске кететін күні алыс емес. Ахуалдың жақсаруы үшін нормативтік құқықтық құжаттар саласын механикаландыру- автоматтандыру, оған қоса ақпараттық - іздестіру жүйесін жаңа техникалық негізде ұйымдастыру өзекті мәселеге айналдыру қажет. Мұндай ақпараттық мағұлматтарымен айналысатын қызметкерлердің жеке компьютерлері болған мерзім жетті.
Нормативтік құқықтық акт - референдумда қабылданған не уәкілетті орган немесе мемлекеттің лауазымды адамы қабылдаған, құқықтық нормаларды белгілейтін, олардың қолданылуын өзгертетін, тоқтататын немесе тоқтата тұратын белгіленген нысандағы жазбаша ресми құжат.
Заң актілері мен өзге де нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу мен табыс ету, қабылдау, тіркеу, күшіне енгізу, өзгерту, толықтыру, олардың қолданылуын тоқтату немесе тоқтата тұру, оларды жариялау ерекшеліктері олардың деңгейіне сәйкес, нормативтік құқықтық актілер қабылдайтын мемлекеттік органдардың қызметін реттейтін заң актілерімен, осы органдардың құқықтық мәртебесін айқындайтын актілермен, соның ішінде олар туралы ережелермен және олардың регламенттерімен, басқа да нормативтік құқықтық актілермен айқындалады , бұған Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамасы тәртібімен Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне енгізілетін заңнамалық актілердің жобаларына қатысты Қазақстан Республикасы Президентінің актілерімен айқындалатын ерекшеліктер қосылмайды.
Нормативтiк құқықтық актiлер туралы Қазақстан Республикасының Заңы заңдарға сәйкес қабылданған, бірақ Нормативтiк құқықтық актiлер туралы Қазақстан Республикасының Заңының 1-бабының 11- тармақшасында келтірілген талаптарға сай келмейтін және құқықты іске асыру және құқық қолданушылық мәні бар нормативтік құқықтық актілерді, атап айтқанда:
1) мемлекеттік емес ұйымдардың, оның ішінде қоғамдық бірлестіктер мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының нормативтік актілерін;
2) уәкілетті орган болып табылмайтын мемлекеттік ұйымдардың нормативтік актілерін;
3) техникалық және технологиялық нормалар қамтылған нормативтік актілерді әзірлеу, табыс ету, қабылдау, күшіне енгізу, қолдану, жариялау, өзгерту, толықтыру және олардың қолданылуын тоқтату тәртібі белгіленбейді.
Егер нормативтік құқықтық актілердің өздерінде немесе оларды күшіне енгізу туралы актілерде өзгеше айтылмаса, барлық нормативтік құқықтық актілер тікелей қолданылады.
Қолданысқа енгізілген нормативтік құқықтық актілерді қолдану үшін қандай да болсын қосымша нұсқаулар талап етілмейді.
Егер нормативтік құқықтық актінің өзінде оның қандай да бір құқық нормасы қосымша нормативтік құқықтық акт негізінде қолданылатындығы көрсетілсе, онда бұл норма негізгі және қосымша нормативтік құқықтық актіге сәйкес қолданылады. Қосымша нормативтік құқықтық акт қабылданғанға дейін тиісті қатынастарды бұрын реттеп келген нормативтік құқықтық актілер қолданылады.

1.2 Нормативті актілердің уақытта, кенестікте және тұлғалар арасында әрекет етуі

Нормативтік актілердің уақытта әрекет етуі.
Нормативтік актілердің уақыттағы әрекет ету іиегін белгілеу маңызды төжірибелік мәнге ие. Бүл жоғарғы мемлекеттік билік және басқару органдары актілерімен жүзеге асырылады.
Әлеуметтік-еңбектік қатынастарды реттейтін Конституция нормалалары бүкіл халықтық дауысқа салудың қортындылары бойынша ресми жарияланған күннен бастап күшіне енеді. 1995 жылдың 30 тамызында бүкілхалықтық сайлау күні Қазақстан Республикасының Конституциясын қабылдау күні деп есептеледі және мемлекеттік мейрам болып жарияланады.
Еңбек туралы заңдар, заң қабылдайтын орган айқындаған күннен бастап күшіне енеді. Мысалы, Еңбек Кодексі 15 мамыр 2007 ж. ҚР Парламентімен қабылданған, ал күшіне 2007 ж. 1 маусымынан бастап енді.
1998 ж. 24 наурыздағы Нормативтік құқықтық актілер тура-лы ҚР Заңына сәйкес - ҚР заңдары, ҚР Президентінің жарлықтары, Үкімет қаулылары егер актілердің өздерінде күшіне ену туралы мерзім көрсетілмесе, ресми жарияланғаннан кейін он күн өткен соң күшіне енеді.
Азаматтардың құқықтарына, бостандықтарына және міндеттеріне қатысты нормативтік құқықтық актілердің жариялануы (мемлекеттік құпия және заңмен қорғалатын өзге құпиялары бар актілерден басқа), оларды қолданудың міндетті шарты болып табылады. Құқық қолдану тежірибесінде нормативтік құқықтық актілердің ресми жарияланымдары пайдалануы тиіс.
Заң актілері ҚР Парламентінің Жаршысында және тиісті Заңмен белгіленген тәртіппен басқа да баспа басылымдарында жарияланады.
ҚР Парламентінің қаулысы, оның палаталарының қаулылары бірінші ресми жарияланған күннен бастап күшіне енеді, егер актілердің өздерінде басқа мерзімде көрсетілмесе.
ҚР Конституциялық Кеңесінің қаулылары - оларды қабылдаған күннен бастап.
Қазақстан Республикасының министрлері мен орталық мемлекеттік органдардың өзге де басшыларының нормативтік құқықтың бұйрықтары, орталық мемлекеттік органдардың нормативтік Құқықтық қаулылары, орталық мемлекеттік органдар ведомстволары басшыларының нормативтік құқықтың бұйрықтары, мөслихаттардың нормативтік құқықтық шешімдері, сондай-ақ нормативтік құқықтық қаулылары мен әкімдердің норма тивтік құқықтық шешімдері, егер актілердің өзінде езге мерзімдер көрсетілмесе - олар қабылданған күннен бастап, ал әділет орган-дарында мемлекеттік тіркелуге тиістілері - мемлекеттік тіркеуден кейін.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің нормативтік құқықтық актілері осы министрліктің Бюллетенінде жарияланады. Заңнамамен нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркелуі кезделсе, онда барлық жағдайларда олар мемлекеттік тіркеуден кейін ғана жариялана алады.
Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің, Жоғарғы Сотының нормативтік қаулыларын қоспағанда, мемлекеттік органдардың жалпыға міндетті маңызы бар, ведомстволық сипат-тағы немесе азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен мін-деттеріне қатысты нормативтік құқықтық актілері еділет органда-рында мемлекеттік тіркелуге тиіс. Мүндай тіркеу оларды күшіне енгізудің қажетті шарты болып табылады.
Тіркелмеген нормативтік құқықтық актілердің зақ күші болмайды.
Әлеуметтік серіктестіктің актілері - Бас, салалық (тарифтік) келісімдер және аймақтық келісімдер - тараптар қол қойғаннан бастап, немесе келісімде белгіленген ерекет ету мерзімінен күшіне енеді. Келісімдерге барлық қосымшалар олардың ажырамас белігі болып табылады және олармен тең заңи күшіне ие болады. Келісімнің әрекет ету мерзімі тараптардың келісімі бойынша немесе жаңа келісімді қабылдағанға дейін орнатылады, бірақ үш жылдан аспауы керек.
Бас, салалық (тарифтік), аймақтық келісімдер әлеуметтік серіктестік тараптарының қолдарымен бекітіледі. Тараптармен қол қойылған салалық, аймақтық келісімдер қосымшалармен бірге жеті күн ішінде республикалық комиссияға хабарлама тіркеуіне жіберіледі.
Жергілікті нормативтік құқықтық актілер ерекетінің қатаң бекітілген уақыттағы шегі жоқ. Шарттың ерекет ету мерзімдерін тараптар анықтайды.
Ұжымдық шарт ұйымды басқару органының құрылымы, құрамы өзгерген жағдайда күшінде қалады және қолданыла береді.
Ұжымдық шарт ұйымды қайта ұйымдастыру (біріктіру, қосу, белу, беліп шығару, қайта құру) кезеңінде ез күшін сақтап қалады. Кейіннен ұжымдық шарт тараптардың бірініқ бастамасы бойынша ңайта қаралуы мүмкін.
Ұйымның меншік иесі және мүлкі ауысқан жағдайда ұжымдық шарттың қолданылуы үш ай бойы сақталады. Осы кезеңде тараптар жаңа ұжымдық шарт жасасу немесе қолданылып жүрген шарттың сақталуы, езгертілуі және толықтырылуы туралы келіссездер бастауға құқылы.
Ұйым таратылған және ол банкрот деп жарияланған жағдайда тарату немесе банкроттық туралы тиісті шешім қабылданған кезден бастап ұжымдық шарттың қолданылуы тоқтатылады.
Басқа нормативтік келісімдер бойынша ортақ ереже қолданылады: олар тараптар қол қойған сеттен бастап күшіне енеді, олардың қолданылу мерзімі де тараптармен анықталады, ейтпесе олар жаңа келісім қабылдағанға дейін қолданылады. Жеке сипат-тағы (ұжым жетекшісінің бұйрықтары) жергілікті нормативтік актілер осы актіде көрсетілген күннен бастап күшіне енеді, ұйым (меншік иесі) жетекшісінің толықтырылу мен өзгертуіне дейін, немесе олардан бас тартылғанға дейін қолданылады.
Еңбек саласындағы нормативтік актілердің күшіне ену уақытын реттеу елеулі мәнге ие, ейткені осы сәттен олар міндетті орындалуға тиіс.
Еңбек қүңығының қайнар кезі болып табылатын еңбек тура-лы жаңа заңдар мен басқа да нормативтік актілер, күшіне енгеннен кейін пайда болатын ерекеттер мен қатынастарға таратылады. Олар кері күшке ие емес. Бүл ережелерден ауытқушылыққа заңда немесе басқа нормативтік актіде оның қолдануының кері күші туралы тікелей иорма бар болса ғана жол беріледі.
Нормативтік актілердің уақыты бойынша ерекет етуінің маңызды ережесі - бір түрдегі нормативтік актілер қақтығысы (коллизиясы) жағдайында күшіне ену уақыты бойынша соңғы актілер қо лданылады. Нормативтік актілердің кеңістікте әрекет етуі.
Қазақстан Республикасы Президенті, Парламенті, Үкіметі, орталық атқарушы және басқада уәкілетті органдармен қабылданған нормативтік құқықтық актілері, егер нормативтік құқықтық актілердің өздерінде немесе қолдануға енгізу туралы актілерде басқасы белгіленбесе, актілер өз ерекетін Қазақстан Республикасы барлық аумағына таратады.
Жергілікті екілді органдар мен атқарушы органдарымен қабылданған нормативтік құқық актілер, тиісті аумақта қолданы-лады.
Жергілікті нормативтік актілердың сипаттық ерекшеліктері - нақты бір ұйымның аясында ерекет етеді.
Еңбек туралы нормативтік актілердің қызметкерлер санаттары бойынша әрекет етуі.
Еңбек саласындағы құқықтық нормалар екі үлкен топтарға белінеді:
1) Жалдамалы еңбек қызметкерлерінің барлығына таралатын жалпы нормалар;
2) Қызметкерлердің жеке санаттарына (өйелдер; жасөспі-рімдер; экономиканың жеке салаларында жұмыс істейтін түлға-лар; бюджет саласының қызметкерлері; ауыр және зиянды жұмыс істейтін түлғалар; маусымдық қызметкерлер және т.б.) тараты-латын арнайы нормалар.
Қызметкерлер санаты бойынша еңбек ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.