Кәсіпкерлер мен тұтынушылардың құқықтарын қорғау

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:

Білім және ғылым министрлігі Қазақстан Республикасы

Байшев Университеті

(Студенттің аты-ЖӨНІ (ов) )

Кәсіпкерлер мен тұтынушылардың құқықтарын қорғау

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

6В04211/5В030100 - «Құқықтану» білім беру бағдарламасы

Ақтөбе, 2021 жыл

Білім және ғылым министрлігі Қазақстан Республикасы

Байшев Университеті

«Қорғауға жіберілді / қорғауға жіберілді»

Кафедра меңгерушісі

«Құқық және жалпы білім беру пәндері»

Сагиева Г. К.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС ЖОБА

тақырыбы: «Кәсіпкерлер мен тұтынушылардың құқықтарын қорғау»

6В04211/5В030100 - «Құқықтану» білім беру бағдарламасы

Орындады / орындады (студенттің аты-жөні) )

Ғылыми жетекші (лер) (Т. А. Ә., ғылыми атағы, ғылыми дәрежесі)

Ақтөбе, 2021 жыл

Білім және ғылым министрлігі Қазақстан Республикасы

Байшев Университеті

Бизнес және құқық Жоғары мектебі

Құқық және жалпы білім беру пәндері кафедрасы

Білім беру бағдарламасы 6В04211/5В030100 - «Құқықтану»

Тапсырма

дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға)

студентке

(Тегі, Аты, Әкесінің аты)

Тақырыбы жұмыс)

/ Жоба бөлімі

Тақырып ректордың бұйрығымен бекітілген №

«» 20___г.

Студенттің аяқталған жұмысты (жобаны/жоба бөлімін) тапсыру мерзімі)

«» 20___г.

Жұмыс (жоба/жоба бөлімі) бойынша бастапқы деректер)

Дипломдық жұмыстың (жобаның/жоба бөлімінің) қысқаша мазмұны (әзірлеуге жататын мәселелер тізбесі)

1 бөлім / кіші бөлім

2 бөлім / кіші бөлім

3 бөлім / бөлім

Қосымшалардың/графикалық материалдардың тізбесі (міндетті сызбаларды дәл көрсете отырып)

Ұсынылатын әдебиеттер

Жұмыс (жоба) бойынша, оларға қатысты жұмыс (жоба) бөлімдері көрсетілген консультациялар)

Бөлім

Кеңесшілер

Бақылау

мерзімі

қолы

Бөлім:

Кеңесшілер:

Бақылау:

Бөлім:

Кеңесшілер:

Бақылау:

Бөлім:

Кеңесшілер:

Бақылау:

Дипломдық жұмысты (жобаны/жоба бөлімін) орындаудың күнтізбелік жоспары)

№

Дипломдық жұмысты (жобаны/жоба бөлімдерін) орындау кезеңдерінің атауы

Ғылыми жетекшіге ұсыну мерзімі

Ескерту

№:

Дипломдық жұмысты (жобаны/жоба бөлімдерін) орындау кезеңдерінің атауы:

Ғылыми жетекшіге ұсыну мерзімі:

Ескерту:

№:

Дипломдық жұмысты (жобаны/жоба бөлімдерін) орындау кезеңдерінің атауы:

Ғылыми жетекшіге ұсыну мерзімі:

Ескерту:

№:

Дипломдық жұмысты (жобаны/жоба бөлімдерін) орындау кезеңдерінің атауы:

Ғылыми жетекшіге ұсыну мерзімі:

Ескерту:

Тапсырманың берілген күні «» 202г.

Кафедра меңгерушісі

(қолы) (аты-жөні)

Жетекшісі

дипломдық жұмыстың (жобаның)

(қолы) (аты-жөні)

Студент тапсырманы орындауға қабылдады

(қолы) (аты-жөні)

Мазмұны

КІРІСПЕ6

1 ТАРАУ. КӘСІПКЕРЛЕР МЕН ТҰТЫНУШЫЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫН ҚОРҒАУДЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ8

1. 1. Заңнамалық актілердегі жалпы ұғымдар8

1. 2. Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу16

1. 3. Тұтынушының құқықтарын қорғаудың көпдеңгейлі жүйесі20

2 ТАРАУ. КӘСІПКЕРЛЕР МЕН ТҰТЫНУШЫЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ АЗАМАТТЫҚ ПРОЦЕСТЕ ҚОРҒАУ23

2. 1. Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнесті дамыту перспективалары23

2. 2. Азаматтық процесте өз құқықтарын қорғау құқығы25

3 ТАРАУ. COVID-19 КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯСЫ БОЙЫНША ПАНДЕМИЯ КЕЗЕҢІНДЕ КӘСІПКЕРЛЕР МЕН ТҰТЫНУШЫЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫН ҚОРҒАУ48

3. 1. Коронавирустық пандемия жағдайында тұтынушылардың құқықтарын қорғау48

3. 2. Пандемия кезінде кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау50

ҚОРЫТЫНДЫ62

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ64

Кіріспе

Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік қызмет туралы Жеке заңнамасы ( ескертпе: Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қазіргі заманғы мағынада өндіріс пен алмасудың феодалдық және командалық-әкімшілік тәсіліне балама болып табылады) іс жүзінде КСРО ыдырағаннан және республика халықаралық құқық субъектісі ретінде дербес мемлекет мәртебесін алғаннан кейін ғана құрыла бастады.

Бұл Республиканың құқықтық жүйесі ұзақ уақыт бойы Ресей империясының, содан кейін КСРО-ның құқықтық жүйесіне тығыз байланысты болғандықтан. 20 ғасырда 70 жылдан астам уақыт бойы республиканың қоғамдық өмірінің барлық салалары шын мәнінде не тікелей КСР Одағының заңдарымен, не КСР Одағы мен одақтас республикалар заңнамасының негіздерін дамытуға қабылданған республикалық заңдармен реттелді.

Сондықтан Қазақстан Республикасының жеке ұлттық заңнамасы, оның ішінде кәсіпкерлік туралы, Ресей империясының, сондай-ақ республиканың және КСР Одағының кеңестік даму кезеңінің заңнамасында оңды болғанның бәрін қамтыды.

Кәсіпкерлікті дамыту экономиканы табысты реформалау шарттарының бірі болып табылады. Кәсіпкерлік секторын құру және дамыту халықты даярлауды және елдің бүкіл шаруашылығының нарықтық экономикаға көшуін қамтамасыз ететін қоғамды әлеуметтік қайта құрылымдаудың негізі болып табылады. Бұл жұмыс көбінесе нарықтың қалыптасуы мен дамуының қозғаушы күші ретінде кәсіпкерлік әлеуетімен байланысты.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстанда кәсіпкерліктің қалыптасуы мен дамуы өтпелі кезеңнің қолайсыз әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдайларында, Елеулі макроэкономикалық дағдарыс және адамдардың өмір сүру деңгейінің төмендеуі аясында өтті. Бұл процесс қазіргі уақытта оның динамикалық дамуына кедергі келтіретін объективті және субъективті сипаттағы бірқатар қиындықтарға тап болады.

Мақсаттар мен міндеттерді қою. Дипломдық жұмыстың мақсаты кәсіпкерлер мен тұтынушылардың құқықтарын құқықтық қорғаудың негізгі теориялық және практикалық мәселелерін зерттеу болып табылады.

Осы мақсатқа байланысты жұмыста келесі міндеттер қойылады:

- кәсіпкерлер мен тұтынушылардың құқықтық мәртебесін зерттеу;

- заңнамалық актілердегі жалпы ұғымдарды қарастыру;

- кәсіпкерлер мен тұтынушылардың құқықтарын қорғауды мемлекеттік реттеуді қарастыру;

- тұтынушылардың құқықтарын қорғаудың көпдеңгейлі жүйесін зерделеу;

- Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнесті дамыту перспективаларын талдау;

- азаматтық процесте өз құқықтарын қорғау құқығын зерттеу.

Зерттеу объектісі зерттеу тақырыбы бойынша нормативтік-құқықтық актілер, ғылыми әдебиеттер және мерзімді баспасөз материалдары болып табылады.

Дипломдық зерттеу пәні кәсіпкерлік қызмет пен тұтынушыларды құқықтық қорғау мәселелері болып табылады.

Жұмыстың ғылыми жаңалығы азаматтық процесте өз құқықтарын қамтамасыз ету үшін кәсіпкерлер мен тұтынушылардың құқықтарын қорғау жүйесінің белгілерін, принциптерін, функцияларын талдаудан тұрады.

Жұмыстың әдіснамалық негізін диалектикалық әдіс, нормативтік және практикалық материалдарды жүйелі талдау мен жалпылаудың жалпы ғылыми әдістері, нақты тарихи әдіс құрайды. сонымен қатар, қарастырылып отырған құқықтық институттың мәнін талдауда ғылыми танымның ресми-құқықтық, салыстырмалы-құқықтық және функционалды-құрылымдық әдісі де қолданылды.

Зерттеу гипотезасын қалыптастыру. Дипломдық Гипотеза кәсіпкерлер мен тұтынушылардың құқықтарын қорғау Нормативтік құқықтық актілердің сәйкестігіне және кәсіпкерлер мен тұтынушылардың құқықтық сауаттылығына негізделген деген болжамға негізделген.

1 тарау. КӘСІПКЕРЛЕР МЕН ТҰТЫНУШЫЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫН ҚОРҒАУДЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ 1. 1. Заңнамалық актілердегі жалпы ұғымдар

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 10-бабына сәйкес-азаматтардың, қандастардың және заңды тұлғалардың мүлікті пайдалану, тауарларды өндіру, сату, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету арқылы таза кіріс алуға бағытталған, жеке меншік құқығына (жеке кәсіпкерлік) не шаруашылық жүргізу немесе мемлекеттік кәсіпорынды жедел басқару құқығына (Мемлекеттік кәсіпкерлік) негізделген дербес, бастамашыл қызметі Кәсіпкерлік болып табылады [1] . Кәсіпкерлік қызмет кәсіпкердің атынан, оның тәуекел етуімен және мүліктік жауапкершілігімен жүзеге асырылады.

Мемлекет кәсіпкерлік қызмет еркіндігіне кепілдік береді және оны қорғау мен қолдауды қамтамасыз етеді.

Заңдарда тыйым салынбаған қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлердің құқықтары қорғалады:

1) «Рұқсаттар және хабарламалар туралы» Қазақстан Республикасының Заңында көзделген Рұқсаттар мен хабарламалардан басқа, кәсіпкерлік қызметті қандай да бір рұқсаттар алмай не хабарламалар жібермей жүзеге асыру мүмкіндігі арқылы жүзеге асырылады»;

2) экономиканың барлық салаларындағы кәсіпкерліктің барлық түрін бір тіркеуші органда тіркеудің барынша қарапайым өз бетімен жүргізетін тәртібімен;

3) кәсіпкерлік қызметке мемлекеттік органдар жүргізетін тексерулерді заң құжаттарымен шектеу арқылы жүзеге асырылады;

4) Кәсіпкерлік қызметті заң актісінде көзделген негіз бойынша шығарылған сот шешімі бойынша ғана мәжбүрлеп тоқтатумен жүзеге асырылады;

5) жеке кәсіпкерлік үшін тыйым салынған, экспорт немесе импорт үшін тыйым салынған немесе шектелген жұмыстардың, тауарлар мен көрсетілетін қызметтер түрлерінің тізбесін заң құжаттарында белгілеу арқылы жүзеге асырылады;

6) мемлекеттік органдарды, лауазымды адамдарды, сондай-ақ өзге де адамдар мен ұйымдарды кәсіпкерлердің қызметіне заңсыз кедергі келтіргені үшін олардың алдындағы заңдарда белгіленген мүліктік жауапкершілікке тарту арқылы жүзеге асырылады;

6-1) атқарушы бақылау және қадағалау органдарына кәсіпкерлік субъектілерімен осы органдардың функциялары болып табылатын міндеттерді орындау тұрғысында шарттық қатынастарға түсуге тыйым салу арқылы жүзеге асырады;

7) заңнамада көзделген өзге де құралдармен қамтамасыз етіледі.

Рұқсат беру немесе хабарлама жасау тәртібін белгілеу адамдардың өмірі мен денсаулығын, қоршаған ортаны, меншікті қорғау, ұлттық қауіпсіздікті және құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету мақсатында қызметтің немесе әрекеттің (операцияның) қауіптілік деңгейіне қарай «Рұқсаттар және хабарламалар туралы» Қазақстан Республикасының Заңында жүргізіледі.

Рұқсат беру тәртібі, егер Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өнімге қойылатын талаптар, сәйкестікті міндетті растау жөніндегі талаптар мемлекеттік реттеу мақсаттарына қол жеткізу үшін жеткіліксіз болған жағдайларда белгіленеді.

Коммерциялық (кәсіпкерлік) құпия заңмен қорғалады. Коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтерді айқындау тәртібі, оны қорғау құралдары, сондай-ақ коммерциялық құпияның құрамына кірмеуге тиіс мәліметтер тізбесі заңдарда белгіленеді.

Тұтынушылардың құқықтарын қорғау осы Кодексте немесе өзге де заң актілерінде көзделген құралдармен қамтамасыз етіледі. Әрбір тұтынушы, атап айтқанда:

- тауарларды сатып алуға, жұмыстар мен қызметтерді пайдалануға еркін шарт жасасу;

- тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) тиісті сапасы мен қауіпсіздігі) ;

- тауарлар (жұмыстар, қызметтер) туралы толық және дұрыс ақпарат) ;

- тұтынушылардың қоғамдық ұйымдарына бірігуге құқығы бар.

Сондай-ақ, Қазақстан Республикасының кәсіпкерлері мен тұтынушыларының құқықтарын қорғаудың құқықтық негіздері ҚР Конституциясында (29-31-б. ) қаланған. ҚР Кәсіпкерлері мен тұтынушыларының құқықтарын қорғауды мемлекеттік реттеудің негізгі көздері ҚР Азаматтық кодексі (10, 350, 271-б. ), ҚР Кәсіпкерлік Кодексі, ҚР Заңдары: тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы (2010 ж. ), өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы (2000 ж. ) сауда қызметін реттеу туралы (2004 ж. ), Жарнама туралы (2003 ж. ) болып табылады. ҚР Үкіметінің кәсіпкерлер мен тұтынушыларды сапалы өніммен және өмірлік маңызы бар және стратегиялық маңызы бар тауарлармен қамтамасыз етуге бағытталған бірқатар қаулылары қабылданды, мысалы, міндетті мониторингке жататын азық-түлік тауарларының тізбесі, айырбастауға жатпайтын, сондай-ақ тәуелсіз тұтыну сараптамасы туралы бекітілген Ережеге сәйкес міндетті сараптамалық бақылауға жататын азық-түлік емес тауарлардың тізбесі бекітілді.

«Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» ҚР Заңында тұтынушы мен сатушы немесе жұмыс пен қызметті өндіруші арасындағы қатынастар, олардың құқықтары мен міндеттерін белгілеу реттеледі, тұтынушылардың құқықтарын қорғау мәселелерінің шешілуі қаралады. Ол келесі міндеттерді жүзеге асыруға бағытталған:

1. Азаматтардың заңды мүдделерінің өндірушілер мен сатушылар мүдделерінен басымдығын тану.

2. Тұтынушылардың ақпаратқа, өнімнің сапасына, тиісті сападағы тауарды айырбастауға құқықтарын, сондай-ақ сапасы лайықсыз тауарларды сатқан жағдайда тұтынушылардың құқықтарын жүзеге асыруы.

3. Тұтынушыны оның өмірі мен денсаулығына қауіп төндіруден қорғау.

4. Тұтынушылардың мүдделерін қорғау саласында халықаралық және республикааралық ынтымақтастықты кеңейту.

5. Тәуелсіз топтардың (тұтынушылар қоғамдарының) құрылуына және қызметіне жәрдемдесу.

Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерін қарастыратын негізгі ұғымдар.

Дара кәсіпкерлік - бұл Қазақстан Республикасы азаматтарының, оралмандардың таза кіріс алуға бағытталған, жеке тұлғалардың өздерінің меншігіне негізделген және жеке тұлғалардың атынан, олардың тәуекелі мен мүліктік жауапкершілігімен жүзеге асырылатын дербес, бастамашыл қызметі.

Тұтынушы - бұл жеке тұтыну немесе жеке шаруашылықта пайдалану мақсатында тауар сатып алатын және жұмыстар мен қызметтерді пайдаланатын азамат.

Сатушы - сатып алу-сату шарты бойынша тауарларды өткізетін кәсіпорын, ұйым, мекеме немесе азамат.

Өндіруші - сату үшін тауар өндіретін кәсіпорын, ұйым, мекеме немесе азамат.

Орындаушы - жұмысты орындайтын немесе қызмет көрсететін кәсіпорын, ұйым, мекеме немесе азамат.

Шарт - тұтынушы мен сатушы (орындаушы) арасындағы сатып алу, сату, жұмыстар мен қызметтер көрсету жүзеге асырылатын сапа, мерзім, баға және басқа да шарттар туралы ауызша немесе жазбаша келісім.

Өнімдер - тауарлар, жұмыстар, қызметтер.

Нормативтік-техникалық құжат - сатуға, жұмысқа, қызметтерге жататын өнімге қойылатын талаптарды бекітетін мемлекеттік стандарттар, шарттар, құрылыс нормалары мен ережелері, мемлекеттік фармакопея және дәрілік заттарға арналған уақытша фармакопеялық мақалалар, техникалық шарттар, техникалық сипаттамалар, рецептура және басқа да құжаттама [2, Б. 157] .

ҚР Министрлер Кабинетінің, республикалық министрліктер мен ведомстволардың, халық депутаттарының жергілікті Кеңестерінің нормативтік актілері кәсіпкерлер мен тұтынушылардың құқықтарын шектей алмайды және оларды қорғау кепілдіктерін осы Заңда белгіленгендермен салыстырғанда төмендете алмайды.

1992 жылы бұрын қолданыста болған ҚазКСР Заңына өнімді сатып алу тәсілдері немесе бөлу нысандары туралы ақпарат беруден бас тартқаны үшін айыппұл сомасын ұлғайту бөлігінде нақтылаушы түзетулер енгізілді, сондай-ақ тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамдарының сауда объектілерінің қызметін тоқтата тұру туралы талаппен тиісті мемлекеттік органдарға жүгінуге құқығы толықтырылды. Сонымен қатар, 2004 жылғы 9 қарашада Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан Республикасында өнімнің және өндірістік процестердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған техникалық реттеудің мемлекеттік жүйесінің құқықтық негіздерін белгілейтін «техникалық реттеу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды. Осыған байланысты «тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» 1991 жылғы 5 маусымдағы Қазақ КСР Заңының талаптарын «техникалық реттеу туралы» ҚР Заңында белгіленген шарттарға сәйкес келтіру қажеттілігі туындады.

Сондай-ақ бұрын қолданыста болған Қаз Заңы. КСР-де ҚР қолданыстағы заңнамасының кейбір нормаларына, атап айтқанда, Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің, «сауда қызметін реттеу туралы» ҚР Заңының, соның ішінде осы қызметті мемлекеттік реттеуге қатысты нормаларына қайшы келетін ережелер болды [3] .

Тұтастай алғанда, бұрын қолданыста болған Қазақ КСР Заңында тар және ескірген ұғымдық аппарат пайдаланылды, тұтынушылардың құқықтары мен оларды сауда және өзге де қызмет көрсету түрлері саласында қорғау сақталмады, өнімнің, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің тиісінше сапасына құқықтар, әсіресе тұтынушының тиісінше сапалы тауарлар алмасуға құқығы сақталмады. Бұдан басқа, тұтынушының сатып алынатын өнім туралы ақпарат алу, оның өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз ету құқықтары да сақталмады.

Жоғарыда баяндалғанға байланысты «тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» Қазақстан Республикасының Заңын жаңа редакцияда әзірлеу қажеттігі туындады. 7 тараудан және 44 баптан тұратын жаңа заң тұтынушылардың негізгі құқықтарын егжей-тегжейлі, сараланған құқықтық қамтамасыз етуді және осы құқықтар бұзылған кезде пәрменді қорғауды қамтиды. «Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» жаңа Заңды қабылдаудың негізгі мақсаты Қазақстан Республикасында тұтынушылардың құқықтарын қорғауды жүзеге асырудың құқықтық, экономикалық және әлеуметтік негіздерін айқындау, сондай-ақ барлық тұтынушылар үшін тең жағдайлар жасау және олардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғаудың пәрменді тетігі болып табылады.

«Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» Қазақ КСР Заңының бұрын қолданыста болған нормаларымен салыстырғанда, жаңа заңда әзірлеушілер жобаны редакциялық жетілдірумен шектеліп қоймай, оған тұтынушының құқықтарын қорғау саласына нарықтық қатынасты түбегейлі өзгерту қажеттігінен туындаған бірнеше тұжырымдамалық толықтырулар енгізді. Бұрын қолданыста болған заңға сәйкес тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі функцияларды тұтынушылар қоғамы және мемлекеттік органдар өз құзыреті шегінде орындады, яғни осы салада бір уәкілетті орган болған жоқ. Жаңа Заңға сәйкес уәкілетті орган тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы заңнаманы жетілдіру жөніндегі функцияларды орындайды. Тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі негізгі функцияларды барлық мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген өз құзыреті шегінде, сондай-ақ қоғамдық бірлестіктер жүзеге асырады.

ҚР «тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» жаңа Заңының 42-2 бабына сәйкес, тұтынушының өтініші, шағымы бойынша тұтынушылардың қоғамдық бірлестіктері, қауымдастықтар (одақтар) тауарды (жұмысты, көрсетілген қызметті) сатушыға (дайындаушыға, орындаушыға) өз құқықтары мен заңды мүдделерін бұзушылықты жою туралы және осы бұзушылықтардан тұтынушыға келтірілген залалды (зиянды) ерікті түрде өтеу туралы кінә қойып жүгінуге құқылы (назарыңызды өз бастамамызбен емес, тұтынушының өтініші немесе шағымы бойынша ғана аударамын) . Егер сатушы қойылған кінәға күнтізбелік он күн ішінде жауап бермесе немесе бұзушылықтарды жоюдан және келтірілген залалды (зиянды) ерікті түрде өтеуден бас тартса, тұтынушылардың қоғамдық бірлестіктері, қауымдастықтар (одақтар) сотқа жүгінуге құқылы. Тұтынушылардың қоғамдық бірлестіктері, қауымдастықтар (одақтар) тұтынушылардың мүдделері үшін сотта қарау үшін жіберетін талап-арыздарға мемлекеттік баж салынбайды.

Заңның 41-бабы негізінде тұтынушылардың қоғамдық бірлестіктері, қауымдастықтар (одақтар) : 1) уәкілетті органға және өзге де мемлекеттік органдарға Қазақстан Республикасының Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы заңнамасын жетілдіру жөнінде ұсыныстар енгізуге; 2) тұтынушылар құқықтарының бұзылу фактісін қарауға жәрдемдесу мақсатында мемлекеттік органдарға жүгінуге; 3) тауардың (жұмыстың, көрсетілетін қызметтің) сапасы туралы қоғамдық пікірді анықтау үшін тауардың тұтынушылық қасиеттерін, оған деген сұранысты зерделеуге, халыққа сауалнама жүргізуге; 4) тауарлардың, көрсетілетін қызметтердің сапасы мен; 5) тұтынушының өтініші, шағымы келіп түскен жағдайда тауардың (жұмыстың, көрсетілетін қызметтің) сапасын бағалау мақсатында мемлекеттік органдарға жүгінуге; 6) Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалған тәртіппен мемлекеттік органдарда, сондай-ақ өзге де қоғамдық бірлестіктерде тұтынушылардың мүдделерін білдіруге; 7) тұтынушылардың, оның ішінде (бұл маңызды! 8) тұтынушылардың проблемалары мен құқықтары жөніндегі ақпаратты зерттеуге және бұқаралық ақпарат құралдарында таратуға құқылы; 9) әлеуметтік бағдарламаларды, жобаларды, сондай-ақ мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстар негізінде тұтынушылардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша әлеуметтік міндеттерді шешуге бағытталған жекелеген іс-шараларды іске асыруға [4] .

Өз кезегінде, осы саладағы уәкілетті орган қызметінің тар бағыттылығын ескере отырып, Қазақстан Республикасы Индустрия және сауда министрлігіне қолданыстағы штат санын қайта бөлу жолымен, яғни оған қосымша қаржы қаражатын Бөлмей, тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі бірыңғай уәкілетті органның функциялары жүктелді.

Жаңа заңда тұтынушылардың құқықтарын қорғаудың негізгі қағидаттары көрсетілген, заң жобасында қолданылатын негізгі ұғымдар анықталған. Бұдан басқа, тауарларды (жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету) сату кезінде тұтынушылар мен дайындаушылар, орындаушылар, сатушылар арасында туындайтын қатынастарды реттеу тетіктері айқындалған, тұтынушылардың тиісті сападағы және тұтынушылардың өмірі мен денсаулығы үшін қауіпсіз тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алуға, тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер туралы және оларды дайындаушылар (орындаушылар, сатушылар) туралы ақпарат алуға құқықтары белгіленген.

Мысалы, жаңа заңның 26-бабына сәйкес сатушы (дайындаушы, орындаушы) көрсетілген ақпаратты маңдайшаға орналастыра отырып, тұтынушының назарына өзінің атауын (фирмалық атауын), орналасқан жерін (заңды мекенжайын) және жұмыс режимін қазақ және орыс тілдерінде жеткізуге міндетті. Дара кәсіпкер болып табылатын сатушы (дайындаушы, Орындаушы) тұтынушыға өзінің тегі, аты, әкесінің аты (ол болған кезде) туралы, сондай-ақ мемлекеттік тіркеу және оны дара кәсіпкер ретінде тіркеуді жүзеге асырған органның атауы туралы ақпарат беруге тиіс. Егер сатушы (дайындаушы, Орындаушы) жүзеге асыратын Қызмет түрі лицензиялануға жататын болса, тұтынушыға лицензия, оның қолданылу мерзімі, оны берген мемлекеттік орган туралы қазақ және орыс тілдерінде ақпарат берілуге, сондай-ақ тұтынушының талап етуі бойынша лицензияның түпнұсқасымен немесе нотариат куәландырған көшірмесімен танысуға мүмкіндік берілуге тиіс. Мұндай ақпарат сатушының (дайындаушының, Орындаушының) тұрақты орналасқан жерінен тыс жерде, уақытша үй-жайларда, жәрмеңкелерде, лотоктардан және басқа да жағдайларда сауданы, тұтынушыларға тұрмыстық және өзге де қызмет көрсету түрлерін жүзеге асыру кезінде де тұтынушының назарына жеткізілуге тиіс.

Заңда олардың мүдделерін мемлекеттік және қоғамдық қорғау көзделген, сондай-ақ осы құқықтарды іске асыру тетігі айқындалған. Заңға сатушының (дайындаушының, Орындаушының) тауардың қызмет ету мерзімін, жарамдылық мерзімін айқындау саласындағы, сондай-ақ дайындаушының тауарға кепілдік мерзімін айқындау кезіндегі құқықтары мен міндеттерін белгілейтін норма енгізілген. Бұл өндірушінің қызмет ету мерзімі мен жарамдылық мерзімін белгілеуге қатысу кезінде заң нормаларын сақтау жауапкершілігін арттырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.