Қазақ ұлтты киімінің тарихы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Ұлттық көйлекті тігу технологиясы.

Орындаған : Азтаева Аида Ермекқызы

Тобы :47

Мамандығы : 0107000 «Негізгі мектептің технология пәні»

Біліктілігі : 0107000 «Технология пәніні мұғалімі»

Ғылыми жетекшісі : Болғанбаева. Г. Б.

технология пәнінің оқытушысы

Семей 2021

МАЗМҰНЫ:

КІРІСПЕ . . .

Зерттеу тақырыбының өзектілігі Зерттеу жұмысының мақсаты. Зерттеу жұмысының міндеттері. . Киім туралы жалпы түсінік . . . 3

І -БӨЛІМ. Қазақ әйелдердің ұлттық көйлектерінің теориялық негіздері . . . 5

1. 1 Қазақ ұлтты киімінің тарихы . . . 6

1. 2. Әйелдердің ұлттық көйлектері сән үлгілерінің конструктивті ерекшеліктері

1. 3. Қазақ әйелдерінің ұлттық көйлектері ерекшіліктері, олардың түрлері, пайдалану және тұтыну ерекшіліктері туралы . . .

II -бөлім. Көйлекті құрастыру және тігу технологиясы . . . 13

2. 1. Қазақ қыздарының ұлттық бас киім сән үлгілерінің конструктивті ерекшеліктері . . . 14

2. 2 Көйлектің нобайы (эскизі) . . . 15

2. 3 Көйлектің құрастыру сызбасын сызу

2. 4 Көйлектің тігу технологиясы

IIІ - бөлім. Мектепте сабақ барысында көйлекті құрастыру және тігу технологиясы үйретудің әдіс-тәсілдері

3. 1 Көйлекті құрастыру және тігу технологиясы үйретудің әдіс-тәсілдері

3. 2 Сабақ жоспарының үлгісі

ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ . . . 9

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 1

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі: Қазіргі кезде сәукеле, бүрмелі көйлек, камзол, шапан, бөрік сияқты қазақ халқының ұлттық киімдері тек мереке-мейрамдарда, той-думандарда киетін ерекше киім үлгілеріне айналған. Оларды күнделікті өмірде ешкім кимейді. Әйткенмен қазіргі уақытта ұлттық нақышы бар, заманға бейімделген киім түрлері шығып жатыр, яғни қарапайым күнделікті тұрмыстық киімге ою-өрнектер қосып немесежеңіне желбірлер қосылып тігілген киімдер және тағыда басқа киім түрлерібар.

Қазіргі таңда қыздар тойда ұлттық көйлекті киюді сәнге айналдыруда. Той өнеркәсібі ұзату тойына киетін көйлектердің түр-түрін ұсынады. Ұлттық киімдер де, көйлектерде, камзол, шапандардың түстері жарқын етіп таңдалады. Міндетті түрде жиегіне ою-өрнек салынады. Інжу тастармен нәзік етіп тігіліп, алтын түсті жіптермен безендіріледі.

Үйлену тойларда қалыңдық басына тек ғана сәукеле киюі тиіс. Қыз ұзатудағы ырым-тыйымдардың көбісі сәукелемен байланысты болғандықтан, оның орнын бағалы тастары бар тәж де, шетелден келген жаулық та (фата) алмастыра алмайды. Сәукеле биік болған сайын қалыңдық жарының үйінде бақытты болады деген ырым бар. Ұзату тойда бас киімсіз қалыңдықтар да кездесіп жатады. Бұл сырт көзге жағымсыз көрінеді.

Сәукелені де тігіншілер қалың негізді той көйлегі тігілген матамен қаптап отырып жасайды. Үстінен маржан тастармен көмкеріп безендіреді. Сәукеленің төменгі бөлігін бұлыңғыр, түлкі, шиншилла терісімен ажарлайды. Жоғарғы бөлігінде үкі орналасады. Ол көз тиюден сақтайды деген ырым бар. Барлығы дайын болған соң жібек матадан жасалған желекпен көмкеріледі. Желекті шет елдің үлгісіндегі фатаның бір түрі деп айтуға болады.

Той көйлегінің тағы бір бөлігі - камзол. Ол да маржан тастармен көмкеріліп, жиегіне ою-өрнек тігіліп, тиындармен безендіріледі.

Той көйлегінің түсі маңызды. Әдетте қызыл немесе көк түстер таңдалады. Егер той жаз мезгілінде болатын болса, ақ, күлгін түстер пайдаланылады. Қызыл түс - жастық шақ пен белсенділіктің белгісі.

Сонымен қатар қазіргі таңда ұлттық киімдер, көйлектер, бас киімдерге өзгерістер енгізіп, қазіргі стильге, заманауи стильге өзгертіпжатыр.

Жалпы ертеден келе жатқан ұлттық киімдеріміздің саны шектеулі, яғни өте аз десемде болады. Кез-келген дүкенге кіріп сатушыдан ұлттық киімдерді сұрасаң, олар қазіргі таңдағы өзгерістерге енген ұлттық киімдерді алып келеді, немесе ертеден келе жатқан ұлттық киімдерімізді көрсетеді, бірақ олар өте аз.

Жалпы киім дегеніміз - адамның денесіне киюге арналған бұйым, жасанды жамылғы түрлері. Киім адамды қоршаған ортаның, табиғаттың түрлі әсерлерінен қорғайды. Оның тұтыну мәнімен бірге ғұрыптық және белгілі бір мақсатқа қызмет ететін маңызы бар.

Киім сонау көне заманда пайда болған. Қазір киімнің неше түрлі үлгілері бар, бұлардың жалпы саны шексіз десек те болады. Киім үлгілері бірнеше топқа бөлінеді. Адамның жыныстық, жастық айырмашылығына, пайдалану мақсатына. Әйелдер киімі, ерлер киімі, балалар киімі, спорттық киім, жұмыс киімі, ресми киім дегендей.

Зерттеу жұмысының мақсаты: Келешек ұрпаққа ертеден келе жатқан ұлттық нақыштағы киімдерімізді үлгілеу арқылы осы киелі өнерді әрі қарай дамыта отырып, көздің қарашығындай сақтап қалу.

Зерттеу жұмысының міндеттері: Ұлттық көйлектін теориялық және практикалық жұмыстың сәйкес келуі.

Зерттеу жұмысының пәні :Мәдени мұраны қалыптастыру мазмұны, ұйымдастыру формалары мен шарттары, әдістері, құралдары немесе мазмұны ұлттық көйлекті орындау процесінде эстетикалық қабылдауды ұйымдастыру нысаны мен жолдарын, тәсілдерін, құралдарын жобалау әдісі болып табылады.

Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері:Қ азақ ұлттық киімі негізгі Әсем-ай заманауи ұлттық киім топтамасын жобалау болып табылады.

Зерттеу кезеңдері:

- Тақырыпты, курстық жұмыс құрылымын анықтау. Әдебиеттерді таңдау және зерттеу. Жетекшімен бірлесіп жоспар құру және келісу

-Курстық жұмыстың жекелеген бөлімдері мен тақырыптарымен жұмыс, оларды жетекшілерімен талқылау. Әдебиеттер тізімін даярлау

- Жетекшіге курстық жұмыстың алғашқы нұсқасын тапсыру. Курстық жұмысты жетекшінің зерттеуі

- Жетекшінің ескетулерін жою. Курстық жұмысты безендіру

-Жетекшіге курстық жұмыстың соңғы нұсқасын тапсыру

- Курстық жұмысты қорғау.

Зерттеу жұмыстың құрылымы: Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

Қазақ әйелдердің ұлттық көйлектерінің өздік ерекшеліктері бар. Олардың көбі бұрынғы заманнан сақталып тек қана кішігірім өзгерістерге ұшыраған, ал кейбіреулері, өкінішке қарай, мүлде сақталмаған.

Кішкентай қыздың ұлттық киімінін тағы біреуі- желетке. Желеткені де әдемі көрінсін деп неше түрлі оюлармен, немесе моншақтармен тігіп қоятын. Желетке көбінесе қыз баланын жылы жүрсін деп кигізіп қоятын, соңдықтан оны жылы, қалын маталардан тігетін.

Бұрынғы кезде казақтың қызы 12-13 жасынан бастап бойжеткен деп есептелетін. Бойжеткеннің көйлектеріне көшсек, олар аса бос емес, керісінше өзіңе шақ, тіпті кеудесінен тарлау, ыңғайлы, қыз баланың кеудесін жауып тұратын болған, ал етегі ұзын және қос етекті болған. Қос етек көйлек әдетте ақ түсті қымбат жібектен, торғын не шәйі сияқты асыл матадан тігілетін. Мұндай көйлектің етегі кең, жеңінің ұшы мен жағасы, белі бүрмеленіп қатпарлы желбір салынады екен. Тіпті көйлектің жағасы тік шығарылып түрлі кестелермен әрлендірілген, ол артынан не бір жақ иық үстінен түймеленеді. Үстіндегі желетке не камзол барқыт, пүліш, мақпал сияқты аса қымбат және де сапалы матадан тігіледі, ал астары үшін көбінесе атлас, шағи, торғын пайдаланылатын, киімнің өзі де әдемі тастармен әрленетін еді.

Қыз ұзатуда киілетін көйлек жайлы айтсақ, ол басқа көйлектерден аса ерекшеленеді, себебі ұзату күнінде қыздың бұрынғыдан да әсіресе сымбатты және сұлу болуы керек. Киген көйлегі сәукелесі сияқты қымбат матадан тігіліп, бас киімі не түсі сай не бірдей болуы керек. Қыз ұзату көйлегі неше түрлі ою-өрнектермен, маржан және басқа да асыл тастармен безендірілген болуы керек. Бұл деген қалындықтың қаншалықты көркем екенін, сұлулығының мөлшерін көрсететін

әйел әлі де жас болса, оның киімі өзгеріссіз қалады. Әйтсе де өңірі бүрмеге дейін ашық, оның асты-үсті әдіптеліп сырып өрнектелетін көйлектер де бар, киімнің мұндай ашықтығын «қақпа» деп атайтын. Ана болған әйел осы қақпа арқылы бала емізетін. Егер де әйел орта жасқа келіп қалса, ол біраз бостау киім-кешек киетін, белі мен жеңі кең болып бүріледі және де бұрынғыдай қос етек емес, тек қана бір етегі бар көйлек. Бала туған келіншектер көйлектерінің жақтарын жас қыздар сияқты оқаламайды, жай ғана кестелейді.

Егер қарт әйелдердің киімі жайлы айтсақ, олар неғұрлым етекті және де мол қаусырмалы, үлкен қалталы болатын. Осы қалталар керекті заттарды салып қою үшін әдейі тігілетін. Көйлектері жас келіншектердің киімдерімен салыстырғанда бос, қос етекті емес болған, соңымен қатар аса ашық түсті, яғни сары, қызыл, жасыл сияқты болмаған. Ою-өрнек, не моншақ пен асыл тастар көйлекке қадалмаса да, басқа әйелдердің көйлектеріне тән оқалы жақ болған. Қарт әйелдердің үстіндегі камзол болса аса бай оқалы өңірмен безендірілген. Камзолдары қымбат, сапалы матадан тігілетін, көбінесе көк не жасыл түсті болатын.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.