Оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту

Жоспар

I. 1 Математика сабағы кезінде шығармашылық дамытуды атқаратын әдістемеліктер. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
II. Негізгі
II.1 Математика сабағында оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
II.2 Оқушылардың ойлау қабілеттерін логикалық
есептер арқылы дамыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
II. 3 Баланың ойлау қабілетін дамытуға арналған
логикалық ойындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13

II.4. Математика сабақтарында ұлттық ойындарды
пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21

III.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
Пайданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27

Пән: Математика, Геометрия
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

I. Кіріспе

I. 1     Математика сабағы кезінде шығармашылық дамытуды
атқаратын әдістемеліктер.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 2

II. Негізгі

II.1 Математика сабағында оқушылардың логикалық ойлау қабілетін
дамыту
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4

II.2 Оқушылардың ойлау қабілеттерін логикалық
есептер арқылы
дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .10

II. 3 Баланың ойлау қабілетін дамытуға арналған
логикалық
ойындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 13

II.4. Математика сабақтарында ұлттық ойындарды
пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21

III.Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 25

Пайданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .27

I .1     Математика сабағы кезінде шығармашылық дамытуды атқаратын
әдістемеліктер.


Математиканы оқуға, жалпы еңбекке деген оң көзқарас та сапасы да
нәтижелі жүзеге асырылатын оқу үрдісіне қалыптаса бастайды. Оқушы
математиканы оқудың қажеттілігі, өзінің парызы мен міндеттері, өзі үшін
және өзінің болашақ өмірі үшін осы еңбектің керектігі туралы қанша естісе
де және өзі осы сөздерінің дұрыстығын қанша сезіне тұрса, осы іске кіріспе,
онда математиканы оқуға деген ешқандай себеп тумайды, оның үстіне осы
еңбекке деген бірқалыпты қызығу қабілеті қалыптаспайды. Оқушының оқуға
дайындығын қалыптастыратын барлық нәрсе осы математиканы оқу барысында
қалыптасады.
       Математика сабағында өздігінен жұмыс істеудің тәрбиелік мәні бар.
Тек өздігінен жұмыс істегенде ғана оқушы өз мүмкіндіктернін біліп жарқын да
жайдарлы қанағаттану көңіл-күйін сезіне алады. Математиканы оқып еңбектену
барысында оқушының рухани өмірінің байлығы: ой-өрісі мен сезімдерінің
тереңдігі, қиял еркінің күші ашылып, мінезінің негізгі қырлары қалыптасады.

       Математиканы оқуда, сонымен қатар оқушының жігер-қайраты, жатады,
ілтипаты дамиды, жүйелі түрде жұмыс істеу, өз ойын (ауызша, жазбаша)
дәл, дәйекті ақын көрсету дағдылары қалыптасады.
    Бастауыш сыныптан бастап оқушы алғашқы рет математика оқулығын оқып
үйренеді: оқулықтан мағлұматтарды алып үйренеді, бұл республикамыздан
білгір азаматтарын тәрбиелеуге байланысты мұғалімнің алдында тұрған үлкен
міндет.
       Жеке тұлғаның өзін-өзі дамыту технологиясында оқу пәндері
әдістемелері мен білім беру технологиялары жоспарлау жүйесі қолданылады.
       Пәндердің әдістемесін қолдануда жоспарлау мынаған келіп тіреледі,
яғни әр оқушының өз кезені барыснда мұғалім оған қажетті әрбір жаңа
педагогикалық технологиялар мен әдістемелерді міндетті түрде пайдалануы
қажет. Бұл үшін мына төмендегі түсініктерді ескерген жөн:
-оқушылардың жас ерекшеліктері мен білім деңгейлерін ескеру;
-әдістеме мен технологияның сабақтастығы;
-оқушының өз бетінше іс-әрекет жасау тәсілдерін меңгеруіне мұғалім
тарапынан көмек беруді біртіндеп азайту;
-параллель сыныптардағы сынып топтарының ерекшеліктерін ескеру;
-мұғалімдердің ықыласы мен шеберлік деңгейінің болуы т.б.
       Демек, педагогикалық технология мен әдістемелерді (мұғалімнің қалауы
бойынша) төмендегідей етіп жоспарлауді ұсынуға болады.
Бастауыш мектеп:
-дамыта отырып оқыту әдістемесі (Л.В. Занков, Д.В. Эльконин, В.В.
Давыдов, В.В. Репин, В.А. Левин);
-дидактикалық бірліктердің ірілендіруі (П.М. Эрдниев);
-түсініктерді қабылдау (С.Н. Лысенкова);
-нәтижелі әдістемелер және оны қабылдау;
-іс-әрекетті бағалау (Ш.А. Аманшвили, И.П. Волков);
-оқулықсыз оқыту (В.В. Агеев);
-ойын әдістемесі және оны қабылдау (М. Монтессори, Р. Штейнердің жүйесін
қабылдау);
-сын тұрғысынан ойлауды дамыту (Ж. Пиаже, Л.С. Высотский).

II. 1. Математика сабағында оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту

Қазақстан Республикасының білім беру стандартында білім берудің
басты міндеті логикалық ойлауды дамыту болып табылатындығы атап айтылған.
Бастауыш сынып – оқушылардың логикалық ойлауын дамытудың негізгі
кезеңі.Бастауыш сыныпта балалардың ойлары нақты-бейнеліден абстрактылы -
логикалық ойлауға қарай дамиды.Мектептің алғашқы сатысының міндеті – бала
интеллектісін себеп – салдарлы байланыстарды түсіну деңгейіне дейін дамыту.
Логикалық ойлауды дамыту туралы сөз етпес бұрын логика туралы қысқаша
айтып кету керек.Логика - (грек тілінен алынған logic - сөз, ой,ойлау, ақыл-
ой) ойлаудың заңдылықтары мен түрлері туралы ғылым. Объективті пікірлерге
негізделген процесс логикалық ойлау деп, ал дұрыс ойлаудың формалары мен
заңдары туралы ғылым логика деп аталады. Логикалық ойлаудың қисындылығы
олардың шындыққа сай келуінде. Логикалық ойлауға түскен құбылыстың
себептері мен салдары, ұғымдар арасындағы байланыстар мен қатынастар
логикалық ойлау жолымен ашылады. Пікір алмасу кезінде, әсіресе
математикалық тұжырымдар кезінде пайымдау,ойлау заңдылықтарын немесе
былайша айтқанда сол заңдылықтар мен формалары жөніндегі ғылым- логиканың
көмегі мен бір пікірден екінші пікірді шығарамыз. Логикалық тұжырым
теориясының ең алғаш грек философы Аристотель негізін қалаған.
Ой әрекеті барысында адам қоршаған дүниені танып, білу үшін ерекше
ақын қызметін орындайды. Бұл нақты қызметіне талдау, біріктіру, салыстыру,
дерексіздендіру нақтылау және қорытындылау арқылы жүзеге асырылады.

Талдау – бұл оймен бүтінді жіктеу немесе бүтіннен оның қырларын,
әрекет не қатынас бірліктерін бөліп алу, қарапайым формадағы талдау
әрқандай затты практикалық қажеттілікке орай құрама бөлшектерге ажырату.
Мысалы балаларды қандай да бір өсімдіктермен таныстыруда оның құрамын
көрсетуден бастаймыз. (тамыры,сабағы,жапырағы). Талдау тәжірибелік және
теориялық болып бөлінеді. Егер талдау жоғарыда айтылған ой операцяларына
ұштаспаса,онда қате, механикалық сипат алады. Мұндай талдау элементтері жас
балаларда көптеп кездеседі.

Біріктіру –бұл әрқилы бөлшектер, қасиеттермен әрекет қимылдарды тұтас
бірлікке топтастыру.Біріктіру операциясы талдау әдістеріне қарама-қарсы.
Бұл қызмет барысында жеке заттар мен құбылыстар күрделі,бүтін құбылысқа
қатысы бар бөлшек,элементтер тобы ретінде қарастырылады.
Ой процесіндегі талдау мен біріктіру әрекеттері оқу жұмысында аса үлкен
маңызға ие.Бала жекелеп талдау мен әріптерді тануға қол жеткізеді,ал кейін
сол игерген әріптердің басын біріктіріп буын құрайды,буыннан сөз,сөзден-
сөйлем,сөйлемдерді біріктіріп мәтін мазмұнын шығарады.

Салыстыру - әрқандай заттар мен құбылыстардың, не ойлардың бөліктері
арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды білуге бағышталған ой
әрекеті.Күнделікті тұрмыстық салыстырулар.

Логикалық ойлаудың ерекшелігі - қорытындылардың қисындылығы олардың
шындыққа сай келуінде. Логикалық ойлауға түскен құбылыс түсіндіріледі,
себептері мен салдары қатесіз анықталады. Ұғымдар арасындағы байланыстар
мен қатынастар логикалық ойлау жолымен ашылады.Бұл байланыстар мен
қатынастардың дұрыстығын теріске шығаруға болмайтыны пікірлерде
көрсетіледі. Пікір дегеніміз - ойлау формасы,мұнда бір нәрсе мақұлданады,не
теріске шығарылады.Бір немесе бірнеше пікірден жаңа пікір шығаратын ойлау
формасы – ой қорытындылары деп аталады.
Математиканы оқытудың әрбір кезеңінде оқушылардың бағдарламалық
материалды оқып үйренгендей қабылдауға терең де берік білімдеріне, іс-
әрекеттеріне және дағдыларына, сонымен бірге,математиканы оқытудағы
қызығушылығын дамытуға да байланысты болады.Сынып оқушылары бірдей
емес.Олардың ішінде математиканы сүйіп оқитын,оған деген ынтасы зор
оқушылар да бар. Оларды жеңіл,біріңғай жаттығулар орындау
жалықтырады.Сондықтан белгілі бір ережені меңгеретін жаттығуларды
орындағанда оларға қиынырақ тапсырмалар, міндетті емес тапсырмалар берілуі
қажет.Қазіргі кезеңдегі мектеп математикасында әлі шешімдері табылмаған
проблемалар аз емес.Соның бірі - оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін
дамыту,кітапқа ,оқуға,білім алуға деген құмарлықтарын арттыру.Осындай
проблемаларды шешу мақсатында бастауыш сыныптан бастап логикалық есептерді
шығару керек.
Оқу еңбегінің қаруы - ой. Логикалық жеке пікір мен өзіндік талдау
біртұтас.Бұл талаптар ой мен іс -әрекеттің негізгі өзегі болып келеді.Ол
үшін әр адам өз орынында еңбек өнімділігін арттырып қана қоймай ,оның
сапасын қлай өсіру керектігін ойластырғаны жөн.
Оқушылардың жеке ойлау қабілетін дамыту үшін олардың өзіндік күш қуаты
мен сенімін арттыру керек. Қолынан келетін көп істердің мүмкіндіктеріне
бағыт берген абзал. Оқушылардың білімді меңгеру үрдісі негізінен мына
компоненттерден тұрады.
1. Қабылдау
2. Түсіну
3. Есте сақтау
4. Қорыту және жүйелеу.
Балалардың ойлауын дамыту туралы М.Жұмабаев былай деген:
Ойлауды өркендету жолдары. Ойлау - жанның өте бір қиын,терең ісі. Жас
балаға ойлау тым ауыр.Сондықтан тәрбиеші баланың ойлауын өркендеткенде
,сақтықпен басқыштап іс істеу керек.
Логикалық жаттығуларды орындау баланың ақыл-ойын, қиялын, ой
ұшқырлығын дамытады.Бұл оқушылардың түрлі мазмұнды есептерді шығаруда,
есептің шартын құра білуге қалыптастырылады.Бір есептің бірнеше шешімдерін
табуға жетелейді.Әрбір сабақ қызықты есептер мен аяқталып,логикалық есептер
оқушылардыңжас ерекшелігіне қарай күрделене түсуі қажет.
Логикалық зерттеу саласы – ойлау қабілеті. Демек адамның ойы –
ғалымдардың зерттеу объектісі болып табылады. Сонда логиканың өзіндік
ерекшелігі неде?
Ойлау формалары немесе логикалық формалар үшеу: ұғым, ой пікір және ой
қорыту.
Психолого-педагогикалық ғылымда логикалық ойлауды бастауыш сыныптардан
бастапкіргізу керек деген ұғым бар.
Балаларды логикалық ойлаудың тәсілдеріне үйрету керек:мұнысыз оқу
материалын қабылдау мүмкін емес. Сондықтан да математикалық дайындық
логикалық ойлау және көңіл бөлушілік дамыуымен байланысты болуы керек.
Бұл ойлаудың түрі негізі жалпы ойлаудың үш формасын меңгеру шарты
-мен ғана дамиды: көрнекі әсерлік, көрнекі мүсіндік және логикалық.
Алғашқыда 3-4 жаста көрнекі әсерлік ойлау күш алады.Бала перамидка
жинағысы келеді,одан соң оны түзетіп қалауға тырысады.
5-6 жаста көрнекі-мүсіндік ойлау дамиды,бұл көріп тұрған заттардан
керектісін таңдай білуді, бұл заттардың бір-бірімен, бөлшектерінің өзара
байланысын,қатынасын анықтауға көмектеседі бала мектеп, дүкен ойындарын
ойнайды, суреттерді үлкен қызығушылықпен қарастырады.
Кейін ойлаудың дамуы балада логиканың дами бастауына соғады.Бала
талдауға, талқылауға, қарапайым заңдылықтарға, логика заңдылығына
байланысты ой қорытындыларын жасауға үйренеді.
Оқушыларды логикалық ойлауға қалай үйретуге болады? Бастауыш сынып
оқушыларын логикалық ойлауға үйретуге бола ма? Балаларға жас ерекшелігіне
байланысты қандай қиындықтағы тапсырмалар беру керек?
Міне, осындай сұрақтар көптеген мұғалімдері мазалайды.Мұғалімнің
басшылығымен балалар түрлі есептер мен тапсырмалар орындай отыра логикалық
тәсілдері қолдануды үйренеді.Сабақта әр түрлі әдіс-тәсілдерді пайдалану
арқылы оқушының ойлау қабілеті дамып, білімдері бекіп,ізденуге, өз
жұмыстарының ойларын ортаға салуға дағдыланады да, сөз қорлары молаяды.Олар
басқа пәнге қарағанда математика ойлау, есте сақтауын қажет
етеді,қызығушылығы оянып, ой-өрісі дамып, алған білімдерін анықтайды.
Оқыту процесінің басты компоненті – оқытудың мақсаты мен міндеті.

Сурет. 1 Оқушының логикалық ойлау қабілетін арттыру субъект ретінде
дамуының алғы шарты

Мысалы.Логикалық жаттығулар:
1. Айжан мен Маржанның әкелерінің аттарын ата. Айжан мен Маржан – Асқар мен
Мұраттың қыздары. Айжан Асқардың қызынан үш жас кіші болса, бұлардың
әрқайсысының әкелерінің аты кім?
(Айжан-Мұраттың, Маржан-Асқардың қызы.)
2. Үш ағайынды.
Арман, Аян, Абзал ағайынды үшеуі әртүрлі класта оқиды.Абзал арманнан, ал
Аян Абзалдан кіші емес. Бұл үйдің үлкені ортаншысы,кішісі кім?
(Ең үлкені Аян,ең кішісі Арман, ортаншысы Абзал.)
3. Қай ауылдың балалары?
Әділет, Еркін, Ерлік үшеуі лагерьде кездесті. Бұлардың біреуі –
Қосқұдықтан, екіншісі -Үштөбеден, үшіншісі – Көктөбеден.
Әділет пен Қосқұдықтан келген Еркін екеуі бір бөлмеге орналасты, Бұлардың
екеуі де Үштөбеде болып көрмегенділігі белгілі болса, қай бала қай ауылдан
келген?
(Еркін- Қосқұдықтан, Әділет- Көктөбеден, Ерлік -үштөбеден.)

Қызықты әзіл-есептер.
1. Түнгі сағат 10-да жауын жауып тұрса, 24 сағаттан кейін күннің жарқырап
тұруы мүмкін бе?
2. Дорбадағы 10 асықты 10 бала бір-бірлеп алды. Сонда бір асық дорбада
қалды. Бұл қалай?
3.7 таяқша арқылы 3 үшбұрышты және 2 шаршыны қалай құрастыруға болады?

Дидактикалық ойындар.

Математикалық телефон

Дидактикалық мақсаты: 20 көлеміндегі сандарды ауызша қосуға және
азайтуға жаттықтыру.
Керекті құралдар: Ойыншық телефоны, картон қағаздан дайындалған
телефон тұтқасы.
Мазмұны: Бұл ойынды мұғалім мен класс толығымен болып, екі оқушы дара,
немесе бір оқушымен класс болып ойнайды. Күнделікті өз үйлеріндегі
телефонмен сөйлескендері сияқты екі бала бір-біріне математикалық
тапсырмалар беріп, жауабын алады. Ойынға қатыспаған балалар олардың
жауаптарының дұрыс не бұрыстығын тексеріп отырады,Бір бала сұрақ қояды, ал
екінші бала жауап береді. Жауап бере алмаса орнына отырады да, ойынды басқа
бала жалғастырады.Осылайша тездете отырып, бүкіл кластың балаларын толық
қамтуға болады.
Тапсырмаларды түрлендіріп, күрделендіріп жалғастырып ойнай беруге
болады.

Суреттегі шаршылардың бос тор көздеріне сандарды таңдап қою керек.
Мұнда кез келген бағытта орналасқан үш санның қосындысы қандай да бір алдын
ала белгіленген сан болуы керек.

15 саны.

1 6
5
4

39 саны.

1 16
13
10

Оқулықтағы шығармашылық жаттығулар оқушылардан тек қана математикадан
білім емес, күделікті өмірде кездесетін әртүрлі жағдайға байланысты білімді
талап ететін тапсырмалар. Бұлар негізінен оқушылардың байқағыштығын,
ойлауын, қиялын дамытуға негізделген. Бұл - өте қиын, аса жауапты, бірақ
игілігі мол ардақты жұмыс. Ендеше логикалық ойлауды дамыта оқытуды негіздеу
үшін логикалық ойлау ұғымын терең түсіну керек. Біз бұл ұғым және олармен
байланысты мәселелер бойынша психолошиялық, педагогикалық оқу әдістемелік
әдебиеттерді және ғылыми зерттеу жұмыстарын қарап шығып, логикалық ойлауды
дамыту ұғымы ойлауды дамыту ұғымын қамтиды деген пікірге келдік. Ойлау -
логиканың заңдылықтарымен формаларына бағынады. Көптеген адамдар логикалық
ойлайды, бірақ өздерінің ойлауы логика заңдылықтары мен формалары арқылы
болып жатқанын білмейді дейді В.Кириллова.

II. 2    Оқушылардың ойлау қабілеттерін логикалық есептер арқылы дамыту.

Математиканы оқытудың әрбір кезеңінде оқушылардың программалық
материалдары оқып үйренгендей қабылдауға терең де берік білімдеріне,
іскерліктеріне және дағдыларына, сонымен бірге математиканы оқытудағы
қызығушылығын дамытуға да байланысты болады.
       Сынып оқушылары бірдей емес. Олардың ішінде математиканы сүйіп
оқитын, оған ынтасы зор да бар. Оларды жеңіл, бірыңғай жаттығулар орындау
жалықтырады. Сондықтан белгілі бір ережені меңгеретін жаттығуларды
орындағанда оларға қиынырақ тапсырмалар, міндетті емес тапсырмалар берілуі
қажет.
Қазіргі кезеңдегі мектеп математикасында әлі шешімдері табылмаған
проблемалар аз емес. Соның бірі оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін
дамыту, кітапқа, оқуға, білім алуға, деген құмарлықтарын арттыру.
       Осындай проблемаларды шешу мақсатында бастауыш сыныптан бастап
логикалық есептерді шығару керек.
       Ұлы ғалым Д.И, Менделеев мұғалімдердің ғылымының сарқылмас көзін
ашудағы еңбектерін жоғары бағалаған. Ғылымда мұғалім ғана оқушыларына
терең де мағыналы білім бере алады деген.
       Оқу еңбегінің қаруы-ой. Логикалық жеке пікір мен өзіндік талдау
біртұтас. Бұл талаптар ой мен іс-әрекетінің негізгі өзегі болып келеді. Ол
үшін әр адам өз орнында еңбек өнімділігін арттырып қана    қоймай,
оның сапасын қалай   өсіру керектігін ойластырғаны жөн.
       Қоғамның, ой-санасының өсі, жаңа сапалық деңгейге шарықтау кезеңі,
еліміздің егемендік алып, өркениетті елдерінің қатарына қосылуы- жаңа
заманның жастарынан өзіндык таланты мен табиғи қабіелтін жетілдіріп қана
қоймай, олардың жаңашыл болуын, ізденістерін ұштауын талап етеді. Бұл
орайда математика, логика, информатика пәндері басты мәнге ие. Есептер
шығарғанда олардың ойларынан теориялық негізгі логикалық түсініктемелерге,
әртүрлі ситуацияларға негізделген ғылыми көріністер байқалады. Әрбір таным
қанағаттанарлық сезімге бөлу үшін адамның ғылыммен ішкі үндестігі және
логикалық үндестігі біртұтас болғаны жақсы. Тек осындай жағдайда ғана
білімнің қыры-сыры ашылады, түсінбей жаттап алу, ойды жүйесіз баяндау
әрекетті сирейді. Бұған қалыптасқан оқушылардың қиялы шарықтап, білімге
құлшынысы артады.
       Оқушылардың жеке ойлау қабілетін дамыту үшін олардың өзіндік күш-
қуаты мен сенімін арттыру керек. Қолынан келетін көп істердің
мүмкіндіктеріне бағыт берген абзал.
       Оқушылардың білімді меңгеру үрдісі негізінен мына компоненттерден
тұрады.
1.Қабылдау.
2.Түсіну.
3.Есте сақтау.
4.Қорыту және жүйелеу.
       Балалардың ойлауын дамыту туралы М. Жұмабаев былай деген: Ойлауды
өркендету жолдары. Ойлау-жанның өте бір қиын, терең ісі. Жас балаға ойлау
тым ауыр. Сондықтан тәрбиеші баланың ойлауын өркендеткенде сақтықпен
басқыштап іс істеу керек.
       Өркендету жолдары мыналар:
   1. Баланың жанында дұрсы ашық суреттеулердің көп болуына жағдай қылу
керек. Қанша дегенмен адам суреттер бойынша ойлайды. Сондықтан балаға бір
пікір ұқтырмақшы болсақ, жалаңаш пікір айтудың қажеті жоқ, бала пікірді
суреттің өзінен шығарып алсын.
   2. Бала заттарды, көріністерді, ұқсас сандары бойынша топ -топқа бөлу
сияқты, мысалы: дыбыстарды, әріптерді бөлу өсімдікті, жануарды топ-топқа
бөлу сияқты. Бірақ баланы заттарды, көріністерді топ- топқа бөлгізіп
үйреткенде, жеңілден ауырға көшуді естен шығармау керек.
   3. Бала көріністерінің, ойлардың аралығындағы байламды, олардың қайсысы
қайсысына себеп екені біліп үйренсін. Бұл балаға мысалдардан ерекше заң
шығартқызып, үйрету сияқты істермен болады.
       Жаңа буын математика оқулықтарында Жасыл қоршаудағы стандартты
емес тапсырмалар берілген. Бұл материал қазіргі математиканың бастауыш
буынның білім мазмұнындағы Төртінші блок-мазмұндық логикалық есептер мен
тапсырмалардың жүйесі... және ол ... оқушы зейінін, қабылдауын, қиялын,
есте сақтауын, логикалық ойлау элементтерін дамытуға бағыттамасы.
       Логикалық жаттығуларды орындау баланың ақыл-ойын, қиялын, ой
ұшқырлығын дамытады. Бұл оқушылардың түрлі мазмұнды есептерді шығаруда,
есептің шартын құра білуге қалыптастырады. Бір есептің бірнеше шешімдерін
табуға жетелейді. Әрбір сабақ қызықты есептермен аяқталып, логикалық
есептер оқушылардың жас ерекшелігіне қарай күрделене түсуі қажет.
       Оқулықтағы шығармашылық жаттығулар оқушылардан тек қана
математикалық білім емес, күнделікті өмірде кездесетін әр түрлі жағдайға
байланысты білім талап етілетін тапсырмалар. Бұлар негізінен оқушылардың
байқағыштығын, ойлауын, қиялын дамытуға негізделген. Бұл -өте қиын, аса
жауапты, бірақ игілігі мол, ардақты жұмыс.
   1. Салтанат, Ләззат, Назерке, Гүлнәрдің туған күндері-2-ші ақпан, 10-шы
қазан, 2-ші маусым, 28-ші ақпан. Ләззат пен Назерке бір айда туған. Ал
Салтанат пен Ләззаттың туған күндері бірдей сандар. Балалардың әрқайсысының
қай айда, қай күне туғанын анықта.
       Шешуі: Ләззат-2-ші ақпан, Салтанат-2-ші маусым, Гүлнәр-10-шы қазан,
Назерке-28-ші ақпан.
   2. Сағат 22-де жауын жауып тұрса, 24 сағаттан кейін күннің жарқырап
тұруы мүмкін бе?
   3. Үстел үстінде 2 және 3 тиындық теңгелерден 24 тиын жатыр. Теңгелер
саны- 10, 2 тиындық теңгелердің қанша болуы мүмкін?
   Шешуі: 2 х 6 = 12
                 3 х 4 = 12
   4. Бөлмедегі 8 орындықты төрт қабырғасында 3 орындықтан болатындай етіп
орналастыру керек. Шешуі:
5. Ағаш кесушілер бөренені метрлік бөліктерге бөлу керек. Бөренені 1 рет
кесуге 2 минут уақыт кетеді. 5 метрлік бөренені 1 рет кесуге 2 минут уақыт
кетеді. 5 метрлік бөренені олар қанша минутта кесіп болады?
Шешуі: 8 минут.

                     2               4             6              8

   6. Әділет, Еркін, Ерлік үшеуі лагерьде кездесті. Бұлардың біреуі-
Қосқұдықтан, екіншісі-Үштөбеден, үшіншісі-Көктөбеден келген. Әділет пен
Қосқұдықтан келген Еркін екеуі бір бөлмеге орналасты, бұлардың екеуі де
Үштөбеде болып келгендігі белгілі болса, қай бала қай ауылдан келген?
Шешуі:
Әділет: Қ Ұ Қ
Еркін: Қ Ұ Қ
Ерлік: Қ Ұ Қ.

II. 3 Баланың ойлау қабілетін дамытуға арналған логикалық ойындар

Ойын балалардың негізгі іс-әрекеті ретінде психологиялық,
анатомиялық-физиологиялық, педагогикалық маңызы зор қызметтер атқарады.
Ойын баланың даму құралы, таным көзі, тәрбиелік дамытушылық мәнге ие бола
отырып, адамның жеке тұлға ретінде қалыптасуына ықпал етеді. Ойынның
тәрбиелік маңызын жоғары бағалай келіп, А.С.Макаренко былай деп жазды:
Бала өмірінде ойынның маңызы зор, ересек адам үшін еңбектің, жұмыстың,
қызметтің қандай маңызы болса, нақ сондай маңызы бар. Бала ойында қандай
болса, өскен соң жұмыста да көп жағынан сондай болады. Сондықтан келешек
қайраткерді тәрбиелеу ең алдымен ойыннан басталады.
Ойын – баланың қажетті әрекетінің бірі ойынды кіші жастағы балалардың
табиғаты керек етеді. Балалардың еңбегі, оқуы ойыннан басталады. Ойын
арқылы оқушы білім алуға, оқуға қызықтыра отырып, тұлғалы дамуын
қалыптастыруға болады. Жалпы, математика сабағында қолданылатын ойын
түрлері оқушылардың математикалық ұғымдарын кеңейтіп, ойлау қабілеттерін
арттырып, есептеу дағдыларын шыңдай түсетіні белгілі. Математика сабағында
қазақтың ұлттық ойындары қолданылады. Мысалы, Сақина салу, Ақсүйек
ойыны белгісіз санды табуға арналған ойын. Ойынға толық сынып қатысады.
Кестедегі белгісіз сандардың орнына ақсүйек тығылып жатыр. Кім дұрыс
шығарса, сол табады. Кім ақсүйекті көп тапса, сол ұтады. Өтілген
тақырыптардағы сабақ материалына лайықталған ойын есептерін алып, тек ғана
оқушының орындай алатын іс - әрекетімен шектелу жеткіліксіз. Мұндай ойынды
ұйымдастырудың және басқарудың сипаты мен жолдары және жолдары және оларды
қолданудың тиімді бөліктері жан-жақты ойластырылуы керек. Ойын үрдісінде
балалардың білімі тереңдей түседі, осыған дейінгі білімдері мен түсініктері
баянды болып жаңа білім игеріледі. Ойын - адамның өміртанымының алғашқы
қадамы деп білеміз. Оның басты ерекшелігі баланың ойлау қабілетін жетілдіру
болып табылады. Атау ұйқастарын санау арқылы оқушылар сан үйренеді, санға
аты ұйқас заттарды танып біледі. Санамақтар сан үйретеді, әрі дүние
танытады, әрі баланың қисынды ойлауы мен математикалық ойлау қабілетін
дамытады. Санамақтың түрлері өте көп. Ойында балалар әр нәрсеге жақсы зейін
қояды және көбірек есіне сақтайды. Ойын үстінде ол алға қойылған мақсатты
шұғыл және оңай жүзеге асырады. Ойын шарттарының өзі баладан заттарға,
айналатын көріністер мен сюжетке зейін тоқтатуды талап етеді. Егер бала
ойын талабына зейін қойғысы келмесе, ойын шарттарын есте ұстамаса, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.