Социалистік құқықтық жүйе

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Ш.Есенов атындағы Каспий технологиялар
және инжинеринг университеті КАҚ
Бизнес және құқық факультеті
Құқықтану кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пән:Мемлекет және құқық теориясы
Тақырыбы: Құқықтық жүйелер

Орындаған:ЮП-20-1
Тобы студенті:Хасен.А.А
Рецензент:з.ғ.қ.,
Профессор:Абилшеева Р.К

Актау 2020

Мазмұны:
Кіріспе:
1.1Құқықтық жүйе: пайда болуы, тарихы,ұғымы, мәні және дамуы.
1.2Құқық жүйесінің құрылымы және заң жүйесінің қатынасы.
Негізгі бөлімдері:
2.1 Қазіргі әлемдегі құқықтық жүйелердің жалпы сипаттамасы
2.2Англо - саксондық құқықтық
жүйесі .
2.3 Романо - германдық құқықтық
жүйесі.
2.4Діни құқықтық
жүйесі.
2.5 Социалистік құқықтық
жүйе.
2.6Дәстүрлі құқықтық жүйе
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер:Жоламан Қ.Д

Кіріспе
Бұл курстық жұмыстың басты мақсаты-қоғамның құқықтық өмірі саласында құқықтық жүйенің мүмкіндіктеріне кешенді талдау жасау.
Жалпы құқық пен құқықтық жүйе ұғымдары бүтін мен оның бөлігі ретінде арақатынаста болады.Егер құқық ретінде мемлекет шығарған жалпыға міндетті нормалар тісінілсе,құқықтық жүйе-олардың көмегімен ресми(жария) билік қоғамдық қатынастар мен адамдардың жүріс-тұрысын реттеп,ұйымдастыратын және тұрақтандыратын,іштей үйлесімді,өзара байланысты,әлеуметтік тұрғыдан біртектес,құқықтық құралдардың жиынтығын қамтитын,әлдеқайда кең мағынаны білдіретін ақиқат.
Бұл қоғамның құқықтық тұрғыдан ұйымдастырылуын және біртұтас құқықтық ақиқатты көрсететін біріктіруші санат.Француз құқықтанушысы Ж.Карбонье атап өткендей Бұл түрлі құқықтық құбылыстардың жиынтығы шоғырланған жері .Оның ойынша,заң социологиясы өзі зерттейтін барлық құбылыстарды қамту үшін құқықтық жүйе қалыптасты.
Құқық-құқықтық жүйенің өзегі мен нормативтік негізі,оның байланыстырушы және бекітуші буыны.Қоғамдағы құқықтың сипатына қарай сол қоғамның бүкіл құқықтық жүйесінің мәні мен мемлекеттің құқықтық саясаты және құқықтық идеологиясы туралы ой қорытуға болады

.
1.1Құқықтық жүйе: пайда болуы, тарихы, ұғымы, мәні және дамуы.
Профессор Н.И.Матузовтың пікірне бойынша: құқықтық жүйе ұғымының құндылығы қоғамның құқықтық жүйесінін талдаумен байланысты боладыдеген.Сондықтан кез-келген заң құқықтық жүйенің иерархиялық құрылымына қайшы келмеуі керек.Құқықтық жүйенің қалыптасуы салыстырмалы ұзақ кезеңді алатын іс болып табылады.Заңи әдебиеттерде құқықтық жүйе категориясын салыстырмалы түрде жаңартып отырады.Ол 80-жылдардың аяғынан бастап енді.Бірақ та Батыс заңгерлері бұл ұғымдармен бұрыңғы кезден айналысуда.Құқықтық жүйе құқықтық материя құрылыммен жақын байланысты.Яғни,ол иерархиялық көп құрылымдық сияқты аспектілерден тұрады.Құқықтық жүйе динамикалық даму үстінде болады.Яғни,ол туралы ұғым үнемі өзгеріп отырады.Құқықтық жүйе басқа құқықтық терминдерден ауыстырылмайды және өзгертілмейді.Ол жеке ғылыми жүктеме болып табылады.Өйткені ол жеке ғылыми жүктемені яғни,барлық құқықтық құбылыстардың бірлігін білдіреді.
Адам қоғамының даму процестерінде бір-бірімен байланысты милиондаған қарым-қатынастар қалыптасып,жаңарып,ескеріп жатады.Бұл обьективтік диалектикалық процесс.Осы процесті реттеп,басқару барысында қоғамдағы құқық бірнеше салаларға,жүйлерге бқлініп жатады.Қоғамдық қатынастардың обьективтік даму процесіне сәйкес құқықтың құрылымы да,жүйлері де ескіріп,жаңарып,дамып отырады.Сондықтан құқық қоғамдағы нормативтік актілердің тек жиынтығы емес.Ол қоғамның әр саласына сәйкес обьективтік,обьективтік,диалектикал ық даму процесі арқылы қалыптасатын әлеуметтік көп салалы,көп жүйелі құбылыс болып табылады.Бұл күрделі құқық процесі сала-салаға,жүй-жүйеге бөлінуімен шектеліп қойа бермейді.Сонымен қатар қоғамның салалық-жүйелік дамуын,олардың өзара байланысын,қатынасын реттеп,басқарып отырады.Нормативтік актілердің ескергендерін жаңартып,кемшіліктерін толықтырып,құқықтық нормаларды қоғамның обьективтік процесіне сәйкес дамытып,олардың орындалуын тездетіп,жақсартып отырады.Бұл процесстің байлынысында,қатынасында алшақтыққа және қайшылыққа құқықтың құрылымы,жүйелері жол бермейді.
Құқық жүйлерінің өзіне тән белгілері болады:
Біріншісі-құқық қоғамның обьективтік-диалектикалық даму процесіне сәйкес қалыптасқан нормативтік актілердің бірлігі және құқытың қоғам даму процесін реттеп басқаруы.Құқық жүйелері субьективтің жолмен қалыптаспайды.Сондықтан бұл жүйелер бір-бірімен обьективтік тығыз байланыста және қатынасты болады.Қоғамның дамуына өте жақсы әсер етеді.Егерде қоғам мен құқықтың обьективтік байланысы,қатынасы дұрыс дамымаса,қоғам дағдарысқа ұшырайд.
Екіншісі-құқық қоғамның көп жүйелі,көп сатылы әлеуметтік қарым-қатынастарын реттеп,басқарып отыратын жалпыға бірдей міндетті нормалар.
Құқықтың жүйелері қоғамның әр саласына сәйкес қалыптасып,сол саланы реттеп,басқарып отырады.Салық,нормативтің акт бәрі бірігіп,қоғамдық құқықтың алдындағы тұрған бір саясатты,бір мүдде-мақсатты орындайды.
Құқықтық жүйе.Құқық теориясында құқық жүйесі және құқықтық жүйе деген екі дербестік ғылыми ұғым бар.Жер жүзіндегі барлық мемлекеттердің құрылымы,жүйесі қалыптасуы,дамуы бірдей-ешқандай айырмашылық жоқ.
Ал құқықтық жүйенің қалыптасуы,сол арқылы құқықтың тарихы өмірге келуі,дамуы әр елде әр-түрлі болады.Өйткені әр елдің тарихи дамуы,ұлттың қалыптасуы,мемлекеттік саяси экономикалық құрылысы бір-біріне ұқсамайды.Сондықтан құқықтық жүйелерінің де қалыптасуы,дамуы әр-түрлі болады.Мұны жан-жақты зерттеп білу өте пайдалы.Әр елдің құқықтық жүйелерінің жақсы тәжірибелерін алып,пайдланып,өз ұлттық құқық құқықтық жүйені жақсы дамытуға болады.
Жалпы Құқықтық жүйе - бұл бір-бірімен қарым-қатынастағы келісілген және әрекеттестік құрал, қоғамдық қатынастарды және элементтерді реттейтін жиынтық сол не басқа елдердің құқықтық дамуының деңгейін сипаттаушы.
Құқықтық жүйені құрайтындарға құқықтың қайнар көздерінің ерекшелігі және мемлекеттік органдардың билігі, құқықтық шығармашылық және құқықты қолданумен шұғылданатындар жатады. Солармен қатар өздерін ашық көрсететін дүниетанымдық сипаттағы рухани құбылыстар заңгерлік ғылымдар, құқықтық түсініктер, құқықтық қағидалар, құқықтық мәдениет, құқықтық саясат, құқық тұтасымен және оны көрсететін заңдар, заңды техника, т.б.
Құқықтық жүйенің бірнешеге топтастырылған түрлері бар (өзгешеліктерін сайлау негізінен, сол не басқа құқық жүйесін бөлшектеу арқылы жүргізіледі) ұлттық құқықтық жүйені жүктеудің көбірек таралғаны нақтылы-тарихи құқықтық жиынтықта (заңдарда), заңды тәжірибеде және жекеленген елдердің үстемдік идеологиясында Р.Давидтың ұсынысы бойынша. Ол тура солай құқықтық отбасы түсінігін, ұлттық құқықтық жүйесінің жиынтығы ретінде, бір құқық типінің қалпында, тарихи жолының жалпы қалыптасу негізінде, биік тұрған қайнар көздердің, құқық құрамының құқықты пайдалану әрекеттерінің ерекшелігімен, заңгерлік ғылымның түсіну-категориялық аппаратына байланысты болады.
Қоғамның даму процесінде көпшілік қарым-қатынастар өмірге келеді.Сол қатынастарды реттеу,басқару үшін обьективтік жолмен құқық жүйелері қалыптасады.Қоғамдағы құқықтың қалыптасу деңгейіне қарай нормативтік актілерді бірнеше салаға,топқа бөледі.
Ең төменгі деңгейдегі бірінші бөлім-құқықтық норма.Бұл деңгейде норма бір қатынастің ішкі мазмұнын,оның орындалу жолдарын,субьектілердің екі жақты құқық,міндет,жауапкершіліктері көрсетіледі.Ол қатынастың немесе бірнеше бірнеше ұқсас қатынастардың толық дұрыс орындалуына бірнеше құқықтық нормаларды біріктіруге тура келеді.Мысалы:азаматтық қатынастар,қылмыскердің құқықтары және т.б
1.2Құқық жүйесінің құрылымы және заң жүйесінің қатынасы.
Құқықтық жүйенің құрылымдық элементтері бір-бірінен мазмұны мен мәні бойынша, мақсаттары мен міндеттері бойынша, құрылымы мен формасы бойынша, ықпал ету аясы мен таралуы бойынша, сонымен қатар басқа да көптеген ерекшеліктерімен ерекшеленеді.
Құқықтық жүйені құрайтын компоненттер мағынасы, құқықтық табиғаты, өзіндік салмағы, дербестігі, қоғамдық қатынастарға әсер ету дәрежесі бойынша бірдей емес, сонымен бірге олар белгілі бір жалпы заңдарға бағынады, бірлікпен сипатталады.Құқықтық жүйенің күрделілігі мен көпдеңгейлі құрылымы оның құрылымдық компоненттерінің көптілігінде, олардың әрқайсысының арнайы функцияларды орындауында және элементтердің өзара әрекеттесуінде көрінеді.
Қоғамның құқықтық жүйесі - бұл өзінің ішкі үйлестірілген және логикалық құрылымдық құрылымы бар күрделі әлеуметтік құбылыс. Құқықтық жүйені объективті және субъективті құқық жүйесімен сәйкестендіру мүмкін емес. Құқық құрылымы мүлдем қамтылмайды және қоғамның барлық құқықтық жүйесін қамтый алмайды, құқық бұл жүйенің құрамдас бөліктерінің бірі ғана. Заң құқықтық жүйені біріктіреді, шоғырландырады, бірақ онымен үйлеспейді. Бұл жүйенің негізгі буыны. Егер құқық жүйесінің құрылымы нормалармен, институттарымен және құқық салаларымен шектелсе, онда елдің құқықтық жүйесі барлық құқықтық құбылыстарды, барлық заңды шындықты қамтиды.
Құқықтық жүйенің құрылымы келесі элементтерден тұрады:
1) философиялық, немесе идеологиялық элемент (құқық, құқықтық ұғымдар мен категорияларды, құқықтық сана, құқықтық идеология, құқықтық мәдениет туралы түсінік).
2) нормативтік элемент (қоғамда қолданыстағы құқықтық нормалардың жиынтығы).
3) ұйымдастырушылық және институционалдық элемент (заң шығарушылық, құқық қорғау, адам құқықтары жөніндегі қызметті жүзеге асыратын мекемелер мен ұйымдар).
4) әлеуметтік-социологиялық элемент (құқықтық қатынастар, құқық қолдану, заңдылық, құқықтық практика және т.б.).
Құқық жүйесі обьективтік құбылыс.Ол қоғамның диалектикалық даму процестерін обьективтік заңдылықтары арқылы өмірге келеді.Бір жағынан,құқықтық нормалар суббьективтік табиғи даму процесінің тілегіне сәйкес қалыптасып елдегі әлеуметтік қарым-қатынастарды реттеп,басқарып жатады.Сондықтан мемлекеттік органдар құқықтық нормаларды өз бетімен,қалай болса солай қабылдай салмайды.Қоғамның әлеуметтік қарым-қатынастарының даму процесіне сәйкес құқықтық нормалар жан-жақты талқыланып,бекітіледі.
Заң шығару жүйесінің өмірге келу жолы басқа.Бұл жүйе басым түрде субьективтік процесс арқылы қалыптасады.Қоғамдағы қарым-қатынасты жақсы дамыту үшін дамыту үшін нормативтік актілерді дер кезінде қабылдап,елді,мемлекетті дағдарысқа ұшыратпай басқаруға тиіс.Бұл мәселемен мемлекеттің заң шығару бағытындағы аппараттары шұғылданады.Осылай қоғамда заң жүйесі қалыптасады.
Заң жүйесі дегеніміз-құқықты құрастыратын нормативтік актілердің жиынтығы болып табылады.Нормативтік актілерсіз,заңсыз құқық болмайды.Заң жүйесі мен құқық жүйесі бір-бірімен тығыз байланысты.
Заң шығару жүйесінің жүйесінің негізгі салалары:
1.Бір салалық қатынастарды реттейтін заң жүйесі.Заң жүйесі Заң жүйесінің бұл түрі құқық жүйелерімен ұқсас.Мысалы:азаматтық құқық,әкімшілік құқық т.б
2.Саланың өз ішіндегі қатынастарды реттейтін заңдар(нормативтік актілер).Мысалы:азаматтық құқықтың ішіндегі авторлық құқық.
3.Кешенді заңдар жүйесі-бірнеше салаларды қамтитын заңдар.Мысалы:шаруашылық,транспортт ық және т.б заңдар.Бұл заң жүйелері қоғамның бірнеше салаараларының ұқсас қатынастарын реттеп отырады.
4.Қорғаныс-әскери заң жүйелері.Бұл жүйе құқық жүйесінің басым көпшілігін біріктіреді.Мысалы:мемлекеттік,әкім шілік,қаржы,жер,қылмыстық т.б құқық салаларын біріктіреді.
Заң жүйесі обьективтік жолмен қалыптасқан нормативтік актілерді субьективтік тұрғыдан біріктіріп,дамытып отырады.
Құқықтың дамып,қылыптасу кезеңдері.
1.Қоғамдағы қарым-қатынастың өмірге келіп салаға бөлінуі.
2.Қатынастарды реттеп,басқару үшін құқық жүйелерінің қалыптасуы.
3.Обьективтік тұрғыдан қалыптасқан құқықтық нормаларды заң жүйесіне айналдыру.Сөйтіп құқықтың рөлін,маңызын күшейту,олардың қолдануын жеңілдету,нормативтік актілердің орындалуын жақсарту.
Әр елдің құқық жүйесі халықаралық құқықпен тығыз байланысты болады.Барлық мемлекеттер ол құқықты дұрыс орындауға міндетті.Өз нормативтік актілерін осы халықаралық құқыққы сәйкес қабылдауға тиіс.Егер қайшылықтар болса,халықаралық құқыққа сәйкес қабылдауға тиіс.Егер қайшылыққа болса,халықаралық құқықтың нормалары басым болады.
Құқық және заң жүйелірінің даму бағыттары:
1.Қоғамдағы диалектикалық құбылыстардың құқық пен заңды обьективтік тұрғыдан дамытуы:
2.Құқық жүйесінің дамуы:
3.Заң шығармашылық процестің сапасының жақсаруы.
Қоғамның диалектикалық даму процесінде адамдар мен құқықтың өзара байланысы жақсарып,шеңбері кеңейіп,адамдардың бостандығы мен құқықтары нормативтік актілердің негізгі қызметіне айналып,жеке тұлғалар құқықығы қоғамдағы ең күрделі және ең маңызды құқық саласына айналуы обьективтік процесс.Сөйтіп,келешекте мемлекет пен құқықтың міндеттері мен бостандығы бірте-бірте теңесуге тиісті.Бұл құқықтық мемлекет кезінде шындыққа айналады.
Қоғам обьективті даму процесінде көп мәселені реттеп,басқаруды бірте-бірте басқару ұйымдарға,ұжымдарға,бірлестіктерге беріп,құқықтық қызметі азая беруі өмірге келед.Бұғам күмән келтіруге болмайды.Мұндай процес мемлекетаралық және халықаралық қатынастарда да болуы әбден мүмкін.
Келешекте құқық жүйелері де дамып,сапалы өзгерістерге ұшырауы обьективтік процесс.Бірнеше құқық салалары бірігіп,нормативтік актілердің кешенді жүйелері қалыптасуы әбден мүмкін.Бұл процесс нормалардың мазмұнын,сапасын,маңызын жоғары деңгейге көтеруі даусыз десекте болады.
2.1 Қазіргі әлемдегі құқықтық жүйелердің жалпы сипаттамасы
Тарихи даму процесінде әлемдегі барлық елдерде әлеуметтік нормалардың бірнеше түрі қалыыптасып,солар арқылы қоғамдағы сан қырлы қатынастар реттеліп,шешіліп жатады.Ол әлеуметтік нормалардың (әдет-ғұрып,салт-дәстүр,мораль,діни ,корпоративтік,құқықтық нормалар) қолдануы әр елді әр түрлі болып келеді.Бір елде-әдет-ғұрып,екінші-елде мораль,үшінші елді-құқық басым қолданылады.Бұл нормаларды қолдануда айтарлық ерекшелік бар.Әр ел ол нормаларды өздерінің саяси,ұлттық,әлеуметтік ерекшеліктеріне сәйкес қолданады.Сол арқылы әр елде өздерінің ұлттық құқық жүйесі қалыптасады.Сонымен бірге осы ұлттық құқық жүйелердің мазмұны мен нысандарында бір-біріне ұқсастық болады.Сол арқылы ұлттық құқық жүйелері жіктеп,топтастырып құқықтық жүйеге бөледі.Онын негізгі қағидалары мен тәсілдері:
1.Бірнеше елдердің құқық жүйесінің негіздері және мазмұны бір-біріне ұқсас болады.Себебі:олар көне заманда бір мемлекеттің әлеуметтік-нормативтік жүйесінен бөлініп шыққан.Сондықтан бұл құқық жүйелерінің түпкі негіздеріне және мазмұндарына қарай топтастыру.
2.Құқық жүйелерінің нысандарына сәйкес топтастыру.Нормативтік актілердің және әлеуметтік нормалардың қабылдануының,қолдануының ерекшеліктеріне қарай құқықтық жүйеге бөлу.(Бір елде-құқық,екінші елде-әдет-ғұрып,үшінші елде-сот шешімі басым болады)
3.Әлеуметтік және құқықтық нормалардың құрылымына қарай жүйеге келтіру.Бірнеше елдің нормаларының элементтері(гипотеза,диспозиция,сан кция),құқықтың элементтері(норма,институт,бөлім,са ла) бір-біріне ұқсас болып келеді.Бұл топтастырудың негізін құрады.
4.Әлеуметтік және құқықтық нормалардың құрылу,қабылдау,орындау қағидаларына сәйкес жүйеге келтіру.Бір елде-дін,екінші елде идеология,үшінші елде-заңдылық басым болады.Осы саясаттар құқықтық жүйенің қағидаларының негізі болып табылады.
Қоғамның обьектитв даму процесінің мүдде-мақсатына сәйкес саяси,экономикалық,әлеуметтік қарым-қатынастарды реттейтін әр елде құқық жүйсі қалыптасады.Дүние жүзіндегі мемлекеттердің тарихи,экономикалық,әлеуметтік мәдени ерекшеліктеріне қарай құқық жүйелері бір-біріне ұқсамайды.Оларды ғылыми тұрғыдан жан-жақты зерттеп,ұлттық,топтық құқықтық жүйелерге жіктеу жүргізіледі.
2.2Англо - саксондық құқықтық
Францияның ғалымы Давид Рененің пікір бойынша,құқықтық жүйенің бірнеше түрі болады.
Олар:англо-саксондық,романо-германд ық,социалистік,мұсылмандық,дәстүрлі және социалистік құқықтық жүйелерге бөлінеді.
Англо-саксондық құқықтық жүйесі.Бұл жүйе феодализм кезінен басталады.Англия өзінің аралдық жағдайын пайдаланып,ерекше әдет-ғұрыптарын сақтауға тырысты.ХІІ ғасырдан бастап қалыптасқан Англияның демократиялық жетістіктері құқық жүйесіне зор ықпалын тигізді.Ангия,Рим мемлекеттерінің провинциясы болса да өзінің ұлттық ерекшеліктерін жоғары ұстай білді.Бұл құқықтық жүйе ежелгі әдет-ғұрыптардан,сот шешімдерінен құралады.Ангияның королі Генрих ІІ (1154-1187) бірнеше реформалар жүргізген.Солардың арасында ең маңыздысы сот реформасы.Ол көшпелі корольдық сотты енгізді.Бұл сот әр-жылдың аяғында құқық тәжірибесінен жан-жақты талдап,қорытынды жасап,маңызды шешімдерін баспа арқылы жариялап отырды.Соттардың бәріне бұл қорытынды шешім-ережелер негізгі заң болып,оны міндетті түрде қолданатын болды.Сөйтіп жергілікті әдет-ғұрыптар модификациядан өтіп,ерекшеліктерін бірте-бірте жоғалып,жаңа англо-саксондық жүйе қалыптаса бастады.
Бұл жүйенің негізгі мазмұны сот тәжірибесінен қалыптасады,мемлекеттік органның қабылданған нормалары қосымша рөл атқарады.Қазіргі заманда бұл өте күрделі,демократиялық құқықтық жүйе.Оны статус құқығы деп те атайды.Статус-парламент қабылдаған заң.Оның саны 500 жылда 2000-ға жеткен.Англияда азаматтық кодекс жоқ.Сот азаматтық істерді дұрыс шешіп,жаңа норма жариялайды.Бұл нормалар әрбір жеке статусты шешетін норма болып шығарылады.Құқықтық нормаларды кодификациялау және жүйелеуі де өте сирек кездеседі.Англияның құқықтық жүйесі абсолюттік монархия дәуірінде дамып,гүлденді.Бұл жүйеде процедуралық нормалардың маңызы материалдық нормадан жоғары тұрады.Англия өзінің отарлық-тәуелді елдерінің ұлттық құқықтық жүйелеріне нышан келтірмеді.Олар өздерінің ұлттық құқығын сақтап,бірте-бірте ағылшын құқықғының жақсы,дұрыс нормаларын пайдалана бастады.(Малайзия,Сингапур,Гонконг, Бруней,Гана,Кения,Нигерия,Египет және т.б)
АҚШ ағылшын құқығын пайдаланса да,оның құқық жүйесінің көп ерекшеліктері бар.Біріншіден,американың құқығы,федеративтік құқық.Екіншіден,мұнда соттың шешімдерімен қатар құқықтық нормаларды,әсіресе,Конститутциялық маңызы жоғары ұстайды.АҚШ-та құқықтық нормаларды кодификациялауүжүйелеу жұмыстары белсенді жүргізілді.Қазіргі кезде англо-саксондық құқық жүйесі бірте-бірте нормативтік актілердің маңызын көтере бастады.
Англо-саксондық құқықтық жүйесінің қалыптасуы мен дамуы көптеген тарихи,географиялық,ұлттық,саяси,эк ономикалық және т.б факторлармен байланысады.Британ империясының колонизаторлық әрекеті адамзаттың 13 бөлігінің жалпы құқықтық принциптерімен,нормаларымен және әдістерімен өмір сүруіне мүмкіндік туғызады.Бүкіл Англияның жалпы құқығы Вильгельм І жаулап алғаннан кейін қалыптаса бастайды (1066 ж.).Бұл кезеңде орталықтандырылған сот жүйесі қалыптасады.Корона атынан құқықтық іс шешу үшін жүріп тұратын корольдық судьялар пайда бола бастады(Генрих ІІ билеу кезеңінде).Алғашында бұл соттардың қарастырылуына жататын істердің саны шектеулі болатын,ал біртіндеп олар кеңейе түсті.Қабылданған сот шешімдері басқа сот инстанциялары істерді қарастырғанда негізге алына бастады.Сөйтіп бүкүл Англияға ортақ бідей прцеденттер жүйесі қалыптасып,ол жалпы құқық деген атқа ие болды.
Сот даулары қосымша Кеңесшілердің қатысуымен шешілетін қосымша кеңесшілер қалыптасқан әдет-ғұрып нормаларын білетін жергілікті тұрғындар арасынан алынады.Сөйтіп әдет-ғұрып нормаларын білетін жергілікті тұрғындар арасынан алынады.Сөйтіп әдеп-ғұрып нормалары сот шешімдеріне әсер етті.
Қазіргі кезеңде англо-саксондық құқықтық жүйесінде заңдардың рөлі өсті.Заң жобасын дайындауда заң шығарушылар шет елдердің тәжірибесіне сүйенеді(әсіресе,Романо-германдық құқықтық жүйесінің елдерінің).Бұдан осы екі құқықтық жүйелердің жақындасуын байқауға болады.
Англияның прецеденттік құқығы көптеген елдерінің құқықтық дамуына әсер етті (АҚШ,Канада,Австралия,Жаңа Зеландия және басқа елдер).
Англо-саксондық құқықтық жүйесінде нормалардың екі түрі бар.Олар:
1.Заң нормалары;
2.Прецеденттік нормалар.
Заң нормалары дегеніміз-жалпыға бірдей мінез-құлық ережелері,прецеденттік нормалары-белгілі бір іс бойынша сот шешімінің бөлшегі.
Англия заңгерлері прецеденттік нормаларға:
1.Істің сот шешіміндегі қорытындысын;
2.Шешімнің дәлелдемесін жатқызады.
Яғни,осы екі элемент сот шешімдерінің негізін құрайды.
Англо-саксондық.Құқықтың ең маңызды қайнар көзі-сот шешімдері.Бұл елдерде сот органдары құқық шығару функцияларымен бөлінген.Сот органдары прецедент нормаларын ойлап шығармайды,тек прецедент көмегімен қоғамда қалыптасқан нормаларды бекітеді.Прецеденттер барлық сот органдарымен бекітілмейді.Тек жоғары Сот инстанияларының актілері ғана заң күшіне ие болып,сот прецеденттігіне (құқықтық қайнар қөзіне айналады).Англияда бұл соттарға Биік Сот,Аппелициялық Сот,Лордтар Палатасы жатады.Ал басқа соттар прецедент қабылдай алмайды.Әрбір төмен тұрған Сот органы жоғары тұрған сот органының прецеденттін негізге ала отырып шешім шығарады.Англияда мынадай прецедент ережесі қалыптасқан: Дамуы бұрын қалай шешілсе,солай шешу керек. Алайда 1996 жылы Лордтар Палатасының арызы бойынша Парламент соттардың қажет жағдайда прецедент нормаларынан ауытқу мүмкіндігін заң жүзінде бекітті.
Англо-саксон құқықтық жүйесінде заңдар құқықтың қайнар көзі ретінде екінші орында тұрады.Олар прецеденттерден кейінірек пайда болды.Алайда,әсіресе кейінгі кезде қоғамдық қатынастарды реттеуде заңдардың ролі көп өсті.Англияның ұлттық заң нормаларына халықаралық құқық нормаларының көп әсер-еткенін байқауға болады.
Англияда заңдар бірнеше түрге бөлінеді.Әрекет ету сферасына байланысты оларды көпшілік және жеке заңдарына бөлуге болады.Көпшілік заңдар Ұлыбританияның барлық территориясына және барлық субьектілерге таралады.
Жеке заңдар білгілі бір территорияға және белгілі субьектілерге таралады.Парламент өзінің заң шығарушылық функциясын басқа субьектілерге уақытша беруі мүмкін.Мысалы:королеваға,үкіметке немесе министірліктерге.Осының нәтижесінде қабылданған заңдар тағы бір топты құрайды.Жеке бір топты автономдық заңдар құрайды.Олар белгілі бір териториялаға ғана тарайтын жергілікті билік органдарының немесе тағы сол сияқты мекемелердің актілері.Заң күші жағынан Парламент актілерінен төмен сатыда тұрғандықтан,олар құқық қолдану органдарының актілеріне жақынырақ.
Статустардың прецеденттерге қарағанда заң күші жоғары болғанымен,құқықтың қайнар көзі ретінде олардан төменгі орында.Англо-саксондақ құқықтың ерекшелігі: заңдар өз бетімен жүзеге аса алмайды.Оларды жүзеге асыратын прецеденттер болып табылады.Прецеденттер арқылы жүзеге асқан заң ғана әрекет ететін заң болып саналады.Сондықтанда Англо-сакондық құқықта прецеденттер маңызда орын алады.
Англо-саксондық құқықтың ертеректен келе жатқан қайнар көзінің бірі-әдет-ғұрып нормалары.Бірақ ролі азайып бара жатқанымен,олар кейбір парламенттік процедураларды реттеуге,мемлекеттік лауазымды адамдар мен монархтардың,оның семьясының қарым-қатынасын реттеуге ат салысады.Англияда жазылған кодификацияланған конститутцияның болмауына байланысты құқықтағы келістіктер әдет-ғұрып нормалары арқылы толтырылады.
Англо-саксондық құқықта (тек қана ертеректердегі ғылыми еңбектер) құқықтық докторинада құқықтың қайнар көзіне жатады.Өйткені көбінесе бұл ғылыми еңбектерде Сот процеденттері сарапталады.
Қазіргі кезде англо-саксондық құқық жүйесі бірте-бірте нормативтік актілердің маңызын көтере бастады.
2.3 Романо - германдық құқықтық
Романо-германдық құқықтық жүйе (континентік жүйе деп те атайды).Европаның мемлекеттерінің көпшілігінде осы құқық жүйесі дамып келеді.Романдың құқық жүйесі деген сөз жалпы Рим құқығының ықпалымен құрылғанын көрсетеді.Феодалдық кезеңде бұл жүйе жақсы дамыды.Буржуазиялық революциялар Рим құқығына өте кең жол ашты.? "Жеке меншік құқығы қасиетті оған ешкім қол сұғуға құқықғы жоқ" деп бекітті.
Осыдан бастап Рим құқығы белсенді түрде буржуазиялық кодекстеріне кіріп,Германия,Франция,Италия бүкіл дүние жүзіне таралды.Рим құқығын жалғастырған кодекстердің қатарына Наполеон ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.