Берннің трансактілік талдау теориясы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті

Магистр:Мардан Муниса Қайратқызы
Тақырып:Э.Берннің трансактілік талдау теориясы
Мұғалім:Оралбекова А.К.

Шымкент 2020
Жоспар
1. Кіріспе
2. . Э.Берннің қысқаша өмір баяны
3. Э.Берннің трансактік талдау теориясы
4.Қорытынды

Кіріспе
Реферат кіріспеден,негізгі бөлімден, тараудан және қорытындыдан тұрады. Жалпы мазмұны Эрик Берннің транзакциялық талдауы жайлы талқыланады. Оның қазіргі кездегі маңыздылығы және психологиядағы орны тереңдетіле көрсетіледі. Ең бірінші Эрик Берннің өміріне қысқаша шолу жасап, оның психологиялық хал-күйіне көңіл бөлеміз. Қорытындыда жалпы мағлұматтарды жинақтап, негізгі ой айтылады.
Эрик Леннард Берн (ағылш. Eric Lennard Berne, нағыз есімі: Леонард Бернстайн, 10 мамыр 1910, Монреаль, Канада -- 15 маусым 1970) -- қазіргі заманның көрнекті американдық психологі және психиатрі. Транзакциялық талдау бен сценарилік талдау теориясының негізін қалаушы ретінде танымал. Психоанализ идеясы мен жүйке және психика ауруларын емдеу әдісі мен жалпы теорияларын дамытуда, Берн өз назарын тұлғааралық қарым-қатынас негізінде жатқан транзакцияларға бөлді (ағылш. trans- -- суйеулер, бірінші нәрсенің екінші бір нәрсеге деген әрекеті, және ағылш. action -- әрекет). Транзакциялардың кейбір түрлерінің жасырын мақсаты болады, ол оларды ойындар деп атайды. Берн үш эго-күйді қарастырады: Ересек, Ата-ана және Бала (фрейдтік емес Мен, Жоғарғы-Мен және Ол). Бернның пікірінше, адам қоршаған ортамен қарым-қатынасқа түскенде осы күйлердің бірінде болады.
Өмірі туралы толығырақ ақпарат (Эрик Леннард Бернштейн) Монреалда (Канада), Ресейден шыққан доктор Давид Гиллеля Бернстайн мен әдебиетші Сара Гордонның отбасында дүниеге келген,қаланың кедей еврейлері тұратын ауданында тұрған. Оның әкесі дәрігер терапевтікпен айналысқанда,ауруларды тексергенде көбіне ұлын өзімен алып жүретін болған. Анасы Берна кәсіпқой жазушы әрі редактор болған. 1921 жылы күйеуі қайтыс болғаннан кейін, Берн мен әпкесін әдеби шығармашылықпен айналысып,балаларын материалдық жағынан көмектескен.
Оливер Джеймстің айтуы бойынша, Бернге әкесінің өлімі қатты әсер еткен. Әрине, әрқашан ауруларды емдейтін, әкесінің өзін емдей алмауы қатты тиді. Бұл жайлы оның алғаш шыққан "Транзактілі талдау" еңбегінің басында былай делінген: Медецина докторы, хирургия шебері, кедейлердің жанашыр дәрігері, әкем Дэвидке арналады деп жазған болатын. Берн Монреалдағы Мак Гилль университетінде ағылшын тілін,психологияны, медецинаның дайындық курстарын оқыған болатын. 1931 жылы гуманитарлық ғылым саласында бакалавр дәрежесін алды. 1935 жылы сол университетте медецина докторы және хирургия магистратурасы дәрежелерін алды. Кейін АҚШ-қа аттанып, сол елдің азаматтығын алады. Нью Джерсидағы Инглвуд ауруханасындағы интернатурада психиатриалық ординатор болғаннан кейін, Иельский университетіне ұсынылады. Ол өмірінде үш мәрте үйленген. Ол кездегі антисимиттік бағытқа байланысты, ол өзінің тегін ауыстыруына тура келеді.

Транзакциялық талдау
Берн теориясындағы тұлға Эго-ның сананың арнайы қалыптарында және жүріс-тұрыс үлгілерінде көрінетін ерекше қалыптардың жиынтығы ретінде қарастырылады. Автор Эго-қалыптың үш негізгі түрін көрсетеді:
Ата-ана - балалық шақта маңызды авторитеттерге немесе өз ата-анасына еліктеу қалпы. Ол дәстүрлерді, құндылықтарды, нормалар мен ережелерді бейнелей отырып көптеген басқа таптаурындар мен автоматтандырылған жүріс-тұрыс формаларынан тұрады. Ата-ана нормалар мен ережелерді білуін қамтамасыз етеді. Негізінде - бұл тұлғаның моральдық аймағын белсендіру.
Бала - ерте балалық әсерленулермен және алаңдаушылықтармен байланысқан аффективті комплекстері бар тұлғаның бөлігі. Бұл қалыптың екі формасы бар: интуицияның, шығармашылықтың, қуаныштың қайнар көзі болатын табиғи Бала және Ата-анасының ықпалына байланысты өз жүріс-тұрысын ауыстыратын бейімделген тәуелді Бала. Негізінде - бұл қалыпты тұлғаныі эмотивті аймағын белсендіру.
Ересек - қоршаған әлеммен эффективті әрекеттесу үшін ықтимал болатын бағасының және ақпараттың өңделуі жүретін қалпы.
Ересек Ата-ана мен Баланың әрекеттерін байқайды. Негізінде - бұл тұлғаның рационалды аймағын белсендіру.
Транзакционды талдау қолдана отырып, адамдар эмоция, интелект, инсайтқа жетеді. Бұл процесс оптимисттілікке әкелдеі, яғни адам мынаған келеді. Иә, дәл солай және бәріне де болады.
Берн теориясы жүріс-тұрыс өзгешеліктерін бақылауда қалыптасты. Оның негізгі назары - стимулдар болды (сөз, әрекет, дыбыс). Бұл өзгерістер - бетінде, дауыс ырғағында, сөз құрылымында, мимикасында, өзін-өзі ұстауында көрініс береді.
Доктор Берн бойынша, кейбір трансакциялар жасырын мотивтерге ие және тұлға оларды психикалық ойындарда манипуляция тәсілі ретінде қолданады.
Оның тағы айқындығы, адамдар өздерін театрда көрініс оқығандай көрсетеді. Бұл анықтамалар Бернның керемет теориясының дамуына әкелді. Ол теория трансакционды талдау деп аталады.
Трансакция - қарсылық бірлігі. Адамдар бір топта бола отырып, бір-бірін көндіреді немес басқа жолмен өздерінің бар екендігін, хабардар екендігін көрсетеді. Бұл трансакционды стимул деп аталады.
Трансационды стимулға адам жауап береді. Бұл трансакционды реакция деп аталады. Трансация кезектілік бойынша жүреді. Ол тұлғаның ерекшеліктерімен,шынайы жағдайымен жоспарланады. Қоғамдық іс-әрекеттің қарапайым формасы - процедура, ритуалдар.
Процедуррра - қарапайым қосымша үлкен тарнсакциялар сериясы. Ол іс-әрекет пен әсерге бағытталған. Бұл анализ рамкасында ритуал болып аталады. Қосымша қарапайым трансацияның стереотипі сериясы сыртқы әлеуметтік факторлармен берілген.
Бейресми ритуал қатармен ерекшеленеді, ал ресми ритуалдар аз бостандығымен сипатталады.
Процедура және ритуал да стереотипті, бірақ процедура үлкендермен, ритуал ата-анадан келген тізбек бойынша жүреді.
Алғашқыда трансакционды талдау психотерапиялық әдіс ретінде дамыды. Трансакционды талдау белгілі бір топтарда қолданылады. Топта адамдар өзін сезіне алатын тұлға құрылымын қарастырады.
Трансакционды талдау тек психотерапияда қолданылып қана қоймай, адам жүріс-тұрыс мүмкіндіктерін толғандыру шақырады. Мұны көп адамдар түсінеді және қолданады.
Трансакционды талдау - бұл рационалды әдіс. Ол жүріс-тұрысты аяқтауға негізделген. Ол бойынша әр адам өзіне сүйенуге уйренеді, өзі үшін ойланады және шешім қабылдап, өз сезімдерін ашық білдіреді. Оның принциптері жұмыста, үйде және көршілерімен қатынаста қолданылады, яғни барлық жерде.
Берн айтуынша, Трансакционды талдаудың маңызы: ашық және ортақ өзара әрекетте эмоционалды және интелектуалды тұлға өз компоненттерімен эмоция және интелектісін қолдануда қабілетті.
ТА-дің 4 - талдау түрі бар:
Құрылымдық - жеке тұлға талдауы.
Трансакция - адамдар әрекеті, бір-біріне не айтқандары туралы талдау.
Ойын - ашық трансакция талдауы.
Қойылым - жекелік, өмірлік қойылым талдауы. Мұнда еріксіз түрде адамдар ериді.
Құрылымдық талдау сұрақтарға жауап беретін әдіс. Мысалы: Мен кім?, неге мен дәл осылай жасаймын?, Мен қалай бұл сапаларды игердім?. Бұл тұлғаның мен қалпын үйренуге негізделген сезімді, адам жүріс-тұрысын талдайтын әдіс. Мысалы: баласын қатты дауыспен ұрсып жатқан анасы, досы телефон соғып, досының даусын естігенде бет-әлпеті, дауыс ырғағы өзгере бастайды.
Берн Мен қалпын тиянақты қабылдау типі ретінде анықтайды.
Тұлға уайымы мида және жүйке клеткаларында жазылады. Оған қосымша: сәбилік даму, тәрбие, өткен оқиғаларына байланысты сезімдер.
Әр тұлға 3 қалыптан тұрады. Олар жүріс-тұрыстың ерекше көздері: мен - ата-ана, мен - бала, мен - ересек. Олар шынайы адамдарды көрсетеді.
Мен қалпы төмендегідей анықталады:
Мен - ата-ана - бағдарлар, жүріс-тұрысты көрсетеді, ата-анадан алған ескертпелер де, қамқоршы өзге адамдарға байланысты жүріс-тұрыстарда көрінеді. Іштей ескі ата-ананың нақыл сөзі ретінде көрінеді.
Мен - ересек тұлға жасына тәуелді емес. Ағымдық шынайылықты қабылдауға, объективті ақпаратты алуға бағдарланған.
Мен - бала табиғи бейнеде қалыптасатын барлық қозуларды иемденеді. Ертегі кездегі уайымдарды, өзіне, өзгеге деген реакцияларын жазба түрде алады. Ол ескі сәбилік кезеңнің жүріс-тұрысы ретінде көрінеді.
Егер бір адам келесі біреуді кулкімен, бас изеумен сөздік сәлеммен қарсы алса транзакционды талдау тілінде контакт деп аталады. Барлық трансакцияны бөлуге болады: қосымша, қиылушы және жасырын.
Егер үндесу күйіне сәйкес келсе трансакция қосымша болады. Коммуникация - адамдар бір-бірімен ашық қарым-қатынас жасағанда орындалады.
Қосымша трансакция:
Бірінші тип Екінші тип
Қиылысушы адам қатар бір-біріне қарап тұрады, кейін арқасымен бір-біріне бұрылады, әңгімелесуді жалғастырғысы келмейді. Стимулға күшпен реакция берілгенде пайда болады.

Теория. Трансактілік анализ - Эрик Берн жасаған топтық және тұлғалық өсудің психотерапевтік әдіс. Берннің теориясы тұлға құрылымын талдауына негізделіп жасалған. ТА басты мақсаты тұлғалық өзгерістерге бағытталған. Бірақ жеке адамды түсіну мәселесі қарастырылмайды. Керісінше,ұғыну жеке адамның өзгеруіне негіз болды. өзгеру басқаша шешімдер қабылдап, оларды белсенді жүзеге асыруға бағытталған. ТА ілімінде терапия ұзақ болмауы керек және қысқа мерзімді терапияда жалғыз шешім емес. Сондықтан мәселенің негізін шешумерзімі, уақыты ТА теориясына сай жүргізіледі. Негізгі мақсат: адамның мінез-құлқы, ойлары мен сезімдерінің арасындағы байланыстылықты анықтау. ТА теориясының негізінде бірнеше басты ойлар жатыр.
Эго - қалпы моделі. ТА негізі эго - қалпы модельі болып табылады. Эго - қалпы - бұл қазіргі уақыттағы біздің тұлғамыздың көріну тәсілі, ал бұл тәсіл қылық-әрекеттің, ойлардың, сезімдердің тәсілдерінің бір-бірімен байланысып бірігуі. Бұл модель үш әртүрлі эго - қалпын сипаттайды. Егер мен қазір және осында деген принцип ұстансам, бүкіл ересек адам потенциялын қолдансам, онда мен Ересек эго - қалпында болғаным. Кейде мен өзімді ата-анамды немесе ата-анамдай қабылдайтын басқа адамдар тәрізді ұстаймын, ойлаймын. Бұл жағдайда мен Ата-ана эго - қалпында боламын. Кейде мен балалық шақтағы сезімдерге, ойларға, қылық-әрекеттке ораламын. Бұл жағдайда мен Бала эго - қалпында боламын. Осылай біз тұлғаның үшмүшелі эго - қалпын аламыз. Бұл модель тұлғаның қылық-әрекеттің, ойлардың, сезімдердің арасындағы нақты байланысты анықтауға көмектеседі.

Бейімделген Бала және Еркін Бала. Ересек адам бола тұра мен кейде, ата-анамның үмітін ақтау үшін бала кезімдегідей әрекеттерді істеймін. Бұлай істеген кезде мен бейімделген бала эго - қалпында боламын. Кейде балалық шағымда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.