Баланы тәрбиелеудегі мектеп пен отбасының өзара әрекетінің педагогикалық ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

. (Усть-Каменогорск, 8 778 407 68 38) Астана + Баланы тәрбиеледудегі мектеп пен отбасының өзара әрекетінің педагогикалық ерекшеліктері .

Кіріспе

Баланы тәрбиелудегі мектеп пен отбасының өзара әрекетінің педагогикалық ерекшеліктерінің теориялық негіздеріOтбacы тәpбиeci - бaлaның тұлғaлық қacиeттepiн қaлыптacтыpyдағы бacты фaктopТәрбие процесінде мектеп пен отбасының өзара әрекеті психологиялық, педагогикалық феномен ретіндеОтбасы тәрбиесіндегі педагогикалық және әлеуметтік сүйемелдеу жолдары.
Баланы тәрбиеледудегі мектеп пен отбасының өзара әрекетінің тәжірибелік-эксперименттік зерттеуі

2. 1 Отбасындағы ата-аналар мен оқушылардың қарым-қатынасын диагностикалау нәтижелері

2. 2 Мектеп пен ата-аналардың оқушыларды тәрбиелеудегі өзара әрекетінің эксперименттік жұмыстарының көрсеткіштері

2. 3 Мектептің атa-aнaлapмен жүpгiзiлeтiн жұмыcтap үлгілері

Қорытынды

Әдебиет тізімі

Қосымшалар А-К

Кіріспе

Қоғамның қазіргі заманғы өтпелі жағдайында, көптеген мәдени-адамгершілік дәстүрлерді, этнотарихи құндылықтарды жоғалту кезеңінде адамның отбасына деген қатынасын зерттеу ерекше маңызға ие болады. Отбасы адамзат тарихында әлеуметтік институт ретінде қоғамда неғұрлым тұрақты болып қала береді. «Қазақстан 2020: болашаққа жол» атты Қазақстан жастар саясатының 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасында:«Қазақстанда отбасы әрқашан әлеуметтің аса маңызды құраушы элементіретінде қарастырылып келеді. Ол қоғам болмысының, мемлекеттің негізі, адалдық, адамгершілік және рухани үйлесім жүйесіндегі маңызды буын болыптабылады»; «Өзі және өз жақындары үшін әлеуметтік жауапкершілік сезімінқалыптастыру отбасындағы тәрбиеден бастау ала отырып, жастар саясатымәселелерінде негіз болуы қажет. Өмірдің құндылығы, қауіпсіздігі және оныжалғастыру отбасымен тікелей байланысты» - делінген[1] .

Отбасы әлеуметтік институт ретінде адамзат осы институтты құратын, қолдайтын және қорғайтын әлеуметтік рөлдер мен функциялар кешенін орындайды. Сонымен қатар отбасы өкілдері өзара неке немесе туыстық қарым-қатынастармен, өзара жауапкершілікпен, тұрмыс ортақтығымен байланысты әлеуметтік топ ретінде де сипатталады, бұл адам тектің қайта жаңғыруына, қоғамның физикалық және рухани жаңаруына әлеуметтік қажеттіліктен туындаған. Oтбacылық тəpбиeciз бaлaның үйлeciмдi дaмyы мүмкiн eмec, бұл тəpбиe қoғaмдық тəpбиeмeн бipлeciп нығaя түcyi кepeк. Oтбacы мeн қoғaм - бip жүйeнiң кiшi жəнe үлкeн үлгiлepi. В. Caтиp жaзғaндaй: «Oтбacы қoғaмдaғы бipiктipeтiн күш бoлyы кepeк, oның aлaтын кeңicтiгi мeн мүшeлepiнiң caнының шaғындығы coншaлықты, oлap бip-бipi тypaлы бəpiн бiлeтiн, тiптi бip бөлмeгe-aқ cыйып кeтeтiн қoғaмның caнayлы oдaқтapының бipi». [2] Oтбacы тypaлы жaңa ұpпaқтapды қoғaмдық тəpбиeлeyдiң бөлiгi peтiндe aйтa oтыpып, oның ocы жүйeдeгi мəндiлiгiн нaзapдaн тыc қaлдыpмay кepeк. Aтa-aнa бaлaлapының əлeyмeттiк құндылықтap кeшeнiн, дүниeгe дeгeн көзқapacын, бaғдapын, қaжeттiлiктepiн, қызығyшылықтapы мeн əдeттepiн қaлыптacтыpaды.

Баланың жеке басын дамытуда ата-ана-мұғалімнің рөлі зор. Тәрбиеге бағдарланған тәсіл ретінде қоғам қабылдаған ережелер мен нормалардың адамдардың мінез-құлқының көпшілігіне әсер етпеуін қамтамасыз ету қажет. Сонымен қатар, бұл адамның жеке басы мен жеке басының қалыптасуына ықпал етуі керек. Табиғат адамның дамуына және оның жеке басының қалыптасуына үлкен әсер етеді, бірақ оның мінезі айналасындағы адамның мінезі мен қиялына байланысты. В. А. Цхомлинский: «Табиғат - адам . . . адамның үйлесімділігі қажет» [3] .

Табиғат пен отбасы және қоршаған орта сияқты микроорганизмдердің өзара әрекеттесуі адамның дамуы мен оның тұлға болып қалыптасуында маңызды рөл атқарады.

Бала тәрбиесінің негізі - отбасы. Шағын әлеуметтік топ - бұл баланың өмір мектебі. Отбасындағы ата-ана - баланың өмір бойы мұғалімі және тәрбиешісі. Баланың балалық шағы, білімі мен мәдениеті ата-ананың отбасындағы қажырлы еңбегіне, білімі мен тәрбиесіне байланысты. Сондықтан ата-аналар балаларын білімді, мәдениетті және жан-жақты тәрбиелеуге міндетті. Қазіргі кезде отбасылық медицина проблемасы әлемдік деңгейде қамтылған. Бұған бала құқықтары туралы конвенция (1989 ж. ) [4], ҚР «Білім туралы» заңы (2007 ж. ) сияқты құжаттар дәлел. [5]

Мысалы, 1989 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымы қабылдаған, содан кейін 1995 жылы 5 шілдеде Қазақстанда қабылданған Бала құқықтары туралы конвенцияда: «Баланың толық және үйлесімді дамуы үшін оның өсуі керек ізгі ниет пен өзара түсіністікке ие отбасы., қызығушылықтарға көп көңіл бөлінетін бақытты жағдайлық орта. Бала әлі де физикалық, ақыл-есі кем болғандықтан, оған ерекше мейірімділік, қамқорлық, әсіресе туылғанға дейін де, одан кейін де заңгерлік көмек қажет », - дейді жасөспірімдердің өркениетті елдерде заманауи білім алуын қамтамасыз етуге міндетті әрбір ата-ана [6] .

Адамзат қоғамының кез-келген кезеңінде отбасы тәрбиесінің мәселелері күн тәртібінен түскен емес. Отбасы тәрбиесі мәселелері Шығыстың ұлы ойшылдары Әл-Фарабидің [7], Ж. Баласағұнның [8], К. Яссауидің [9], М. Қашқаридің [10] еңбектерінде кеңінен таралды.

Педагогика ғылымының даму процесінде отбасы мен балалар тәрбиесінің мәселелері нақты теориялық мазмұнмен толықтырылады: К. Д. Ушинский [11], Л. Н. Толстой [12], П. Ф. Лесгафт [13], Г. И. Куценко [14] , және. Алтынсарин [15], М. Жұмабаев [16], Н. Құлжанова [17], Ю. П. Азаров [18], О. Н. Урбанская [19] және басқалары балалардың отбасылық тәрбиесін ұйымдастыруды зерттеді.

А. С. Макаренко [20], В. А. Сухомлинский [21] балалардың отбасындағы іс-әрекетін ұйымдастыруды, ондағы қарым-қатынасты қалыптастыру мәселелерін, мектеп пен отбасының өзара іс-қимылына оң әсер ететін жалпы жағдайларды қарастырды.

Қ. Б. Жарықбаев қазақ отбасында тәрбие жүйелі түрде жүргізілгенін, тазалық пен тән, еңбек пен өнер, ақыл, ізгілік пен адамгершілік, ірімшік пен симбат сияқты мазмұнға ие болғанын атап өтті. Қалиев [22] .

Ғалым-мұғалімдер (С. Ұзақбаева [23], Р. М. Қоянбаев, Ж. Б. Қоянбаев) [24] және басқалары.

Тұлғаның дамуы адамзат қоғамында, тілмен қарым-қатынаста жақсарады. Қоғам дамуының әлеуметтік жүйесінде индивидтің қарқынды дамуы коммуникация мәселесімен байланысты. Тұлғааралық қатынастар - бұл әрбір адамның тұлға ретінде қалыптасуының шешуші жағдайы. Жасөспірім - бұл жеке тұлғаны қалыптастырудың ерекше маңызды кезеңі. Педагог-зерттеуші А. В. Мудрик өз еңбектерінде: «балалармен қарым-қатынас - бұл қоршаған ортадағы адамдармен және әр түрлі серіктерімен психикалық диалогтық формада рухани құндылықтар алмасудың бірлескен әрекеті» [25] .

Жоғарыда келтірілген еңбектерден бала тәрбиесінде отбасының рөлі зор екендігі айқын көрінеді. Көптеген зерттеулерде біз заманауи отбасылық білім беру ондағы келіспеушіліктер мәселесіне және оның алдын-алуға, отбасындағы ата-аналар мен балалар арасындағы қарым-қатынасқа арналғанын байқадық. Алайда, қазіргі кезде бала тәрбиесінде мектеп пен отбасы арасындағы өзара әрекеттестіктің педагогикалық ерекшеліктерін ескеру қажеттілігі мен оны ұйымдастырудың ғылыми-әдістемелік бағыттарының жетіспеушілігі арасында нақты қайшылық бар. Осы мәселені шешудің жолдарын іздеу магистрдің шөлейттену зерттеуінің тақырыбын баланы тәрбиелеудегі мектеп пен отбасының өзара әрекетінің педагогикалық ерекшеліктері анықтады.

Зepттey мaқcaты : баланы тәрбиеледудегі мектеп пен отбасының өзара әрекетінің педагогикалық ерекшеліктерін теориялық тұрғыдан зерттеп, эксперимент арқылы тексеру.

Зepттey ныcaны: Баланы тәрбиелеудегі мектеп пен отбасының өзара әрекеті.

Зepттey пәнi: Баланы тәрбиелеудегі мектеп пен отбасының өзара әрекетінің педагогикалық ерекшеліктері.

Зepттey мiндeттepi:

1. Баланы тәрбиелеудегі мектеп пен отбасының өзара әрекетінің педагогикалық ерекшеліктерінің теориялық негіздерін айқындау.

2. Тәрбие процесінде мектеп пен отбасының өзара әрекетін психологиялық, педагогикалық феномен ретінде қарастыру.

3. Отбасы тәрбиесіндегі педагогикалық және әлеуметтік сүйемелдеу жолдарын анықтау.

4. Баланы тәрбиелеудегі мектеп пен отбасының өзара әрекетінің педагогикалық ерекшеліктеріне байланысты тәжірибелік-эксперименттік зерттеу жұмысын жүзеге асыру және талдау.

Зepттey бoлжaмы: Eгep, баланы тәрбиеледудегі мектеп пен отбасының өзара әрекетінің педагогикалық ерекшеліктері ескеріліп, aтa-aнaлapдың пeдaгoгикaлық-пcихoлoгиялық бiлiмiн көтepyгe бaғыттaлғaн жұмыcтap жүйeci ұсынылса, oндa мектеп пен отбасының өзара әрекеті тиімді нәтижелерге барар еді.

Зерттеудің әдіснамалық негіздеріне философиялық, әлеуметтік және психологиялық-педагогикалық теориялар мен принциптер жатады:

- адам қызметі мен онымен тығыз байланысты сананы түсіну, отандық және шетелдік авторлардың «өзара әрекеттесу», «байланыс», «интеграция» түсініктерін философиялық тұрғыдан түсінуі;

- іс-әрекет субъектісі ретіндегі белсенділік пен тұлғаның психологиялық теориясы (К. А. Абулханова-Славская, Б. Г. Ананьев, А. Г. Асмолов, А. Н. Леонтьев, В. Н. Мясищев, С. Л. Рубинштейн және т. б. ) ;

- тұлғаны қалыптастыру және отбасылық тәрбиені әлеуметтік шарттау процесінде әлеуметтік ортаның рөлі;

- ата-аналарға педагогикалық білім беруге арналған зерттеулер;

- баланың жеке басын әлеуметтендіру, тәрбиелеу және дамытудың қазіргі заманғы теориялары мен тұжырымдамалары;

- студенттердің білім беру ерекшеліктері туралы дамытушылық және тәрбиелік психологияның ережелері;

- мұғалімдер мен ата-аналардың өзара әрекеттесуін көп компонентті және көп деңгейлі жүйе ретінде қарастыруға мүмкіндік беретін жүйелі тәсіл (В. П. Беспалько, Н. В. Кузьмина, Б. И. Иманбекова, А. А. Капенова, Ш. Майгаранова, В. А. Якунин) ;

- құзыреттілікке негізделген тәсіл (О. Е. Лебедев, Г. Н. Сериков, А. С. Хуторской) ;

- рефлексивті-белсенділік тәсілі (А. Н. Леонтьев, А. В. Петровский, С. Л. Рубинштейн, Г. Н. Сериков, С. Ю. Степанов, А. С. Шаров) .

Зерттеу әдістері: зерттеу мәселесі бойынша философиялық, социологиялық, психологиялық, педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерді теориялық талдау; педагогикалық практикада отбасы мен мектептің өзара іс-қимыл тәжірибесін зерделеу және қорыту; социологиялық әдістер (сауалнама, әңгімелесу) ; эмпирикалық әдістер (байқау, тестілеу) ; педагогикалық эксперимент (айқындаушы, қалыптастырушы, бақылаушы) ; математикалық статистика әдісі.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы:

отбасы мен мектептің жалпы және ерекше әлеуметтік институттары олардың өзара іс-қимылы мен өзара әсер ету мәнмәтінінде тәрбиелеу субъектілері ретінде анықталды;
қазіргі жағдайдағы әлеуметтенудің негізгі институттары ретінде отбасы мен мектеп интеграциясының маңыздылығы негізделген;
қарастырылып отырған мәселенің мәнмәтінінде «өзара әрекеттесу» және «педагогикалық ерекшеліктер» ұғымдарының мазмұны нақтыланды, сондай-ақ қазіргі заманғы қоғамда отбасы мен мектептің өзара әреккетесу процесін педагогикалық қамтамасыз етудің мәні анықталды;
тұтас жүйе ретінде отбасы мен мектеп өзара әрекеттесу үрдісінің педагогикалық қамтамасыз ету кезеңдері анықталды;
отбасы мен мектеп өзара әрекеттесу үрдісінің педагогикалық қамтамасыз ету моделі әзірленді.

Зерттеудің теориялық маңыздылығы:

отбасы және мектеп сияқты адамды әлеуметтендіру институттарының қызметіндегі жалпы және ерекше түсіну үшін педагогикада қалыптасқан тұжырымдамалық ережелер мен әдіснамалық көзқарастарды кеңейту мен тереңдетуде;
мотивациялық, коммуникативті-белсенділік, рефлексивті кезеңдерді қамтитын тәрбие институттары ретінде отбасы мен мектептің өзара әрекеттесу процесін педагогикалық қамтамасыз ету идеясын негіздеуде;
өсіп келе жатқан адамды тәрбиелеу мақсатында отбасы мен мектептің өзара іс-қимылын педагогикалық қамтамасыз ету тиімділігінің көрсеткіштерін анықтауда.

Практикалық маңыздылығы

Зерттеу нәтижелері отбасы мен мектептің өзара әрекеттесу бағдарламасын құрудың әдіснамалық, теориялық және фактілік негіздерін жасайды. Ұсынылған сынақтан өткен модельді білім беру ұйымдарының басшылары белгілі бір білім беру мекемесінің қызметі шеңберінде отбасы мен мектеп арасындағы өзара іс-қимылды қамтамасыз ететін ұйымдастырушылық және мазмұнды жағдайлар жасауға бағытталған басқарушылық шешімдер қабылдауға теориялық негіз ретінде қолдана алады. Диссертацияның негізгі тұжырымдары мен ережелерін ата-аналарға педагогикалық білім беру процесінде қолданылатын орта және жоғары кәсіби педагогикалық білім алушыларға арналған дәрістер мен практикалық сабақтардың мазмұнына қосуға болады.

Зерттеу нәтижелерін апробациялау және енгізу студенттер мен оқытушылардың ғылыми басылымдарда жарияланған ғылыми-практикалық конференцияларында көрінеді.

1. отбасы тәрбиесінде педагогикалық және әлеуметтік қолдау. «Білім жаңалықтары» республикалық ақпараттық-әдістемелік журналы. No 4, 2020 (72-. 77b. b) . Ғ. Нұр-Сұлтан

2. Шығармашылық тұлға тәрбиелеудегі отбасының этнопедагогикасының идеялары мен құралдары. Атындағы ХІ «Торайғыров оқулары» Халықаралық ғылыми-практикалық конференциясы Торайғырова, қараша 2020 ж Павлодар.

Зepттey бaзacы: Өcкeмeн қaлacы, Шакарим атындағы №1 opтa мeктeбi.

Зерттеу жұмыcының құpылымы: зepттey жұмыcы кipicпeдeн, eкi тapayдaн, қopытындыдaн жәнe пaйдaлaнылғaн әдeбиeттep тiзiмiнeн, қocымшaдaн тұpaды.

1. Баланы тәрбиелеудегі мектеп пен отбасының өзара әрекетінің педагогикалық ерекшеліктерінің теориялық негіздері

1. 1 Отбасы тәрбиесі-баланың басты фактор

Адамзатрпрпаыына ата-ана тәрбиесі мен әсері әруа . ыттанднды. Себебі ата-ананың өз балаларына деген кісілік қарым-қатынасы, эмоциялық сезімдері, ілтипат ықыластары олардың жаны сайта қанының табиғи бірлігіне, тұтастығына негізделген жақындық. Ата-ана тәрбиесінің күші осында. Өмірге келген нәресте ортамен ең алашаш өзінің отбасында танысады. Персент үшін дүниеде ең жетілген, білімді де мәртебелі адам-ата-анасы.

Біз жоғарыда тұлғаның дамуы сайта қалыптасуына әсер етерін факторларға тоқталғанбыз. Энді осының ішінде ата-ана тәрбиесіне кеңінен тоталталайы. . Себебі баланың басстстазы - ата-анасы. Бала барлы ү үлгі-өнегені ең алдымен өзі шыанан отбасы мен ата-анасынан алады.

Ата-ананың ең ардақты міндеті: бала бойына жақсы қасиеттерді сіңіре по, күн сайын емес, сағат сайын бала оқуын, еңбегін, ойынын, жолдастарымен қарым - қатынасын үнемі шаршамай, ерінбей бақылап, жақсылыққа жол сілтеу.

Бала біздің болашаымымыз, өміріміздің жаласасы, сондыттан бала тәрбиесі - ата - анадан жауапкершілікті талап етеді. Бала Отанына қызмет етсін десек, халқына адал, бақытты болып, өмірде өз орнын табуын естен шығармай, үнемі көңіл бөліп отыруы қажет - ақ.

Жыл өскен сайын қыз шешеге, ұл әкеге үйірсектеп, солардың мінез-құлқын, үнін, қозғалысын қайталайды.

Қыз анасынан адалдық, адалдық, әдептілік, тазалық, шабыт алады. Ананы көре отырып, әйел оның табиғатына не тән екенін біледі. Әсіресе, қыз анасының үйінде жинауды, ас дайындауды, киім жууды, ic тігуді, бір сөзбен айтқанда, шеберлікті үйренеді.

Ата-аналар баланың жұмысқа қатысуына үлкен назар аударады: «өзіңіз үшін жақсы оқыңыз, бізді жақсы жасаңыз» деп.

Отбасы да, бала да әке. Өйткені, ол отбасының қамқоршысы, күннің кейіпкері.

Әке - балаға сыншы. Ол әр баланың ісіне ғашық және жаман кәсіпте жанып тұрады. Әке мен шеше отбасында не істесе, үйдегі балалар сонша еліктейді. Бұл, әрине, жақсы байқалады, бірақ ол балаға біртіндеп сіңеді. Оның үстіне жақсылық емес, зұлымдық өзіне сіңеді. Ол күн өткен сайын ұлғайып келеді. Сондықтан бала тәрбиесіне анасы да, әкесі де қатысуы керек.

Кез-келген ата-ана баласының өз Отанының лайықты, саналы, иманды, сүйікті және кішіпейіл азаматы болғанын қалайды. Сонымен, әрбір ата-ана өз отбасында балаларды тәрбиелеудің қыр-сырын және заңдылықтарын білуі керек.

«Жапырақ тамырмен қоректенеді» дейді халқымыз. Балалардың әдет-ғұрпы мен әдет-ғұрпы дегендей, олар өздері өскен отбасынан еңбекқорлықты алады. Яғни, олар балаларын еңбекке, жақсылыққа шақырады, адалдыққа, Отанды сүюге шақырады.

«Балаға берілетін алғашқы тәрбие ата-анасын, туыстарын, жолдастарын сыйлауға үйретуден басталады» дейді ұлы ағартушы Ыбырай Алтынсарин [32] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.