Қармақшы ауылдық округі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университеті

Агротехнологиялық факультет
Агрономия және орманшылық кафедрасы

Курстық жұмыс

Саябақ шаруашылығын құру пәні бойынша

Тақырыбы: Балалар ойын-сауық саябағын құру және көгалдандыру

Орындаған: Туребекова Р.
Группа:ЛРЛ-18к-1
Қабылдаған:Шахметова Г.М.

Петропавл қаласы,2021ж
Мазмұны

I.Кіріспе бөлімі
Көгалдандыру
II.Негізгі бөлім
2.1.Көгалдандыру жұмыстарының ерекшеліктері мен экологиясы
2.2.Ойын-сауық саябағының обьектісі
2.3.Саябақты көгалдандыру бойынша егілген ағаш түрлері
2.4.Балаларға арналған ойын-сауық саябағын гүлдермен тік көгалдандыру арқылы көркейту

III.Қорытынды бөлім
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе бөлімі
Көгалдандыру - қала, ауыл, тағы басқа елді мекендерде ауаны тазарту, көлеңкелеу үшін ағаш, бұта, гүл, көгал өсіру. Құрылыс аяқталғаннан кейін жүргізілетін Көгалдандыру жұмыстары мекенжайларға әсем көрініс береді, шудан, күннен, шаңнан, тағы басқа қорғайды, санитарлық-гигиеналық рөл атқарады.
Ғылыми деректер бойынша белгілі бір аймақтың 15%-ы көгалдандырылса, шаң-тозаңның мөлшері 20%-ға кемиді, 35%-ға өсімдік өсірілсе, шаң 50%-ға азаяды, ал 65%-ға өсірілсе, шаң 95%-ға кемиді. Жол жағалауларына отырғызылған ағаш пен бұталар, гүлдер мен көгал ауадағы көмір қышқыл газды сіңіріп, ауаны оттегімен байытады, шуды азайтып, мекенжайды желден, күннен және шаңнан қорғайды. 1 га жасыл алқап 1 сағатта ауадан 8 кг көмір қышқыл газын бойына сіңіреді.
Кейбір ағаштар өздері айналасына тарататын фитонцидтері арқылы ауадағы зиянды микроорганизмдерді жойып, оны адамның денсаулығына қолайлы иондармен байытады. Мұндай ағаштар қатарына қылқан жапырақты қарағай, шырша, Сібір балқарағайы, тағы басқа жатады. Көгалдандыру жұмыстарын жүргізгенде міндетті түрде көгалдандырылатын алқаптың ауа райы, топырақ құрамы, жер бедері сияқты ерекшеліктері ескеріледі, суаруға қажетті су көздері қарастырылады. Осы факторлар бойынша отырғызылатын өсімдіктер құрамы да анықталады. Орман ағаштары мен бұталар көшеттері, шөптесін өсімдіктердің жас өркендері мен тұқымдары әр аймақта орналасқан питомниктерден алынады.

2.1.Көгалдандыру жұмыстарының ерекшеліктері мен экологиясы
Қаіргі кезде экологиялық жағдайы тәуір деп айтарлықтай аймақ Қазақстан жерінде жоқ десе,артық айтқандық болмас. Алайда, олардың ішінде экологиялық шырғалаңның шырмауына мықтап түскен Арал өңірі бәрінен де оқшау тұр. Бұл аймақтың экологиялық жай- күйінен хабардар болу үшін Арал теңізінің кепкен табанынан үздіксіз көтеріліп тұратын миллиондаған тұз аралас шаң-тозаңды , әр түрлі химиялық заттарымен қаныққан суы ішуге жарамсыз, Сырдариясын, аппақ сары бұрқыраған егістік, шабындық, жайылымдық жерлерін айтсақ та жеткілікті. Ия салыстырмалы түрде шынында да Арал өңірі экологиялық жағдайынан қолайсыз аймақтардың бірі. Біздің туған жеріміз Қызылорда облысы Қармақшы ауданында да экологиялық проблемалар жетерлік.Осы орайда экологиялық хал-ахуалды жақсартудың шұғыл шараларын ұйымдастырудың керек екнін де түсінеміз. Экологиялық мәселелерге келгенде, жастар да қарап қалмай өз үлестерін қосу керек деп есептеймін. Себебі экологиялық проблемаларды шешу бұл жаппай халықтық іс.
Мен бұл курстық жұмысымда қолайлы экологиялық жағдай жасау мақсатында көгалдандыру жұмыстарының ерекшеліктерін айтқым келеді. Жұмысымыздың негізгі мақсаты балаларға арнлаған ойын-сауық саябағын көгалдандыру болғандықтан, негізгі обьекті жасап алдым.
Саябақ территориясының көгалдандыру мәселесінің маңызы зор. Себебі балалар кішкентайынан ойынға, алаңдарға, әр түрлі әсем көріністерге қызығып өседі.Демек, саябақ территориясында көгалдандыру жұмыстарын дұрыс жүргізу арқылы, қолайлы экологиялық жағдай жасаудың маңызы арта түспек. Міне бүгінгі курстық жұмысымның өзектілігі де осында.
Көгалдандыру жұмыстарын жүргізгенде төмендегі мәселелерді ескеру керек. Оны мына 1-ші кестеден көруге болады:
1-кесте
1. Жергілікті жердің табиғи климат жағдайы .
2. Жердің географиялық орны .
3. Тарихы.
4. Шаруашылығы мен өнеркәсібі.
5. Өсімдіктердің экологиялық ерекшеліктері.
6. Халқы.
7.Климат, топырағы жән өсімдіктері мен жануарлар дүниесі.
8. Көгалдандырудың эстетикалық жағдайы. (аспектісі)
Енді осы жоғарыдағы кестеде көрсетілген мәселелерге тоқтайық.

Қармақшы ауданы
Қармақшы ауданы -- Қызылорда облысының орталық бөлігінде орналасқан әкімшілік-аумақтық бөлініс. 1928 жылықұрылған. Жер аумағы -- 31,0 мың км². Аудан орталығы -- Жосалы кенті

Географиялық орны

Аудан жерін толығымен Тұран ойпаты алып жатыр. Қиыр солтүстігінен Арал қарақұмының төбелі келген Жіңішкеқұмжәне Көлқұдыққұм құмды алабы, орталық тұсында Алақайдың ақтақыры және Жосалы даласы, оңтүстігінде Қызылқұмның төбелі құмдары орналасқан. Ауданның ең биік жері солтүстігінде (Тарғыл тауы, 160 м). Жер қойнауынан құрылыс материалдарыбарланған. Аудан жерінің орта тұсынан Сырдария өзені ағып өтеді. Одан Қармақшы, Шиелі каналдары тартылған. Оңтүстігінде Сырдарияның ежелгі арналары -- Жаңадария, Іңкәрдария, т.б. өтеді.

Тарихы

Қармақшы атауы 15 ғасырдан бастау алған. Қараөзек арнасының Сырдария өзенімен қиылысқан жерін ежелгі тұрғындар Қармақшы өткелі деп атаған. Ресеймен байланыс орныға бастаған жылдардан (шамамен 1850 жылы) бастап осы өткел Қармақшы форт-2 деп аталған. 1904 жылы Орынбор-Ташкент темір жолының іске қосылған кезінен жергілікті жерден жоса бояуы алынатын бояулы тастардың көптеп шығып жатуына байланысты сол төбелердің атымен стансаны Жосалы деп атаған. Аудан аумағында Қорқыт ата мазары, Жетіасар, Алтындыасар, Шірік Рабат, Сырлытам, Қосқала, т.б. көне заманның тарихи-архитектуралық ескерткіштері бар. Аты аңызға айналған орта ғасыр ойшылы, күй атасы Қорқыт бабаға, Рүстем-Дастан эпосының қазақша нұсқасының авторы ақын Т. Ізтілеуовке, 2-дүниежүзлік соғыс майданында қаза болғандарға арналған ескерткіштер қойылған. 1932 жылданҚармақшы таңы газеті шығады. Аудан жерінде Байқоңыр ғарыш алаңыорналасқан.

Қорқыт ата мазары
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Климаты, топырағы және өсімдіктері мен жануарлар дүниесі
Климаты тым континенттік, қысы біршама суық, жазы ыстық әрі қуаң, аңызақты келеді. Қаңтар айындағы ауаның жылдық орташа температурасы -- 9 - 13°С, шілдеде -- 27 - 29°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері -- 100 - 150 мм. Топырағы солтүстігінде сұр, құмайтты сұр, тақыр және тақыр тәрізді топырақ, орталық бөлігінде құмайтты сұр, бозғылт сұр, Сырдария аңғары мен жайылмасында шалғынды топырақ және шалғынды-батпақты топырақ қалыптасқан. Оларда боз жусан, еркекшөп, баялыш, бұйырғын, тасбұйырғын, көкпек, ши, қара сексеуіл, сарсазан, қамыс, құрақ, қаратал, жиде, жыңғыл, шеңгел, т.б. өседі. Жануарлардан қасқыр, түлкі, борсық, құм қояны, құстардан қаз, үйрек, қырғауыл, көкқұтан, т.б. мекендейді. Сырдария өзені балыққа бай.

Халқы
Тұрғындар саны - 54 265 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар - 96,65%, орыстар - 0,55%, басқа ұлт өкілдері - 2,80%.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Әкімшілік бөлінісіӨңдеу
22 елді мекен 2 кенттік әкімдігі мен 2 ауылдық округтерге біріктірілген:
* Ақай ауылдық округі
* Ақжар ауылдық округі
* Ақтөбе ауылдық округі
* Алдашбай ахун ауылдық округі
* Дауылкөл ауылдық округі
* Жаңажол ауылдық округі
* Жосалы ауылдық округі
* Жосалы кенттік әкімдігі
* Иіркөл ауылдық округі
* Көмекбаев ауылдық округі
* Қармақшы ауылдық округі
* Қуаңдария ауылдық округі
* Төретам кенттік әкімдігі
* Үшінші интернационал ауылдық округі
Шаруашылығы мен өнеркәсібі
Ауданда 1996 жылға дейін негізінен, күріш пен қаракөл қойы, оған қосымша сүтті-етті мал, жылқы, түйе, мал азықтық дақылдар өсіруге маманданған 3 ұжымшар, 7 кеңшар, 1 мал бордақылау бірлестігі болған. Олардың негізінде Қармқшы ауданы аумағында 1 ӨК, 2 акционерлік қоғам, 16 серіктестік, 57 шаруа қожалығы жұмыс істейді (2005). Жалпы, Қармақшы ауданында 244 заңды тұлға тіркелген (2005). Оның ішінде 31-і мемлекеттік меншігінде, мемлекеттік қазыналық кәсіпорын саны -- 106, 134 -- ЖШС, 2 -- толық серіктестік, 3 ӨК болды. Салалар бойынша: 2 құрылыс, 4 көлік, 107 сауда, 6 тұрмыстық қызмет көрсету және 127 басқа шағын кәсіпорындар бар.
Ауыл шаруашылығына жарамды жердің аумағы 2,129 млн га, оның ішінде жыртылған жері -- 17,4 мың га, шабындық -- 24 мың га, жайылым -- 2,08 млн га (2009).
Аудан аумағында 45,9 км су құбыры тартылған.
Ауданда 14,1 мың бас ірі қара, қой мен ешкі 32,8 мың бас, жылқы 2,5 мың бас, түйе 1,13 мың бас тіркелді (2005).
Нарық экономикасына өтуге байланысты шағын кәсіпкерлік те біршама дамып келеді. Ауданда 2005 жылы 1114 шағын кәсіпкерлік нысан тіркелді. Оның ішінде ауыл шаруашылығы бағытында 85, жеке кәсіпкерлік 1029 болды. Жеке кәсіпкерлікпен айналысатын заңды тұлға саны 117. Аудан аумағында өнеркәсіп өнімдерін өндіретін 10 нысан тіркелген.

Инфрақұрылымдары
Әлеуметтік инфрақұрылым саласында мәдениет және спорт бойынша 1 мұражай, 18 кітапхана, 2 мәдениет үйі, 14 клуб, 2 стадион (Қармақшы Орталық Стадионы және Байқоңырдағы стадион "Десятилетие"), 17 спортзалы, денсаулық сақтау және емдеу мекемелерінен 6 аурухана, 1 емхана, 6 фельдшер-акушерлік пункт, 5 отбасылық-дәрігерлік амбулатория бар.
Ауданда 15 балабақша, жалпы білім беретін 29 мектеп (Ресей Федерациясына тиесілі 5 мектеп, Байқоңыр қаласында орналасқан), 12 мешіт, 1 ұлттық мәдени орталық тіркелген.
Қармақшы ауданы жерімен Ташкент-Орынбор темір жолының 110 км телімі өтеді. 5 темір жол станциясы (оның ішінде Байқоңыр ғарыш алаңына апаратын Төретам темір жол станциясы) орналасқан. Автомобиль жолдарының жалпы ұзындығы -- 323,0 км, оның 139 км -- республикалық маңызы бар жолдар.

2.2.Ойын-сауық саябағының обьектісі

1.Үлкен ойын сауық алаңы
2.Кіші ойын сауық алаңы
3.Мерекелік концерт, мәдени іс-шара ұйымдастыру орны
4.Кіші ойын сауық алаңы
5.Ойын бағы
6.Жасыл шөптер
7.Жасыл алқап
8.Жасыл алқап
9. Жасыл шөптер бағы
10.Жасыл шөптер

2.3.Саябақты көгалдандыру бойынша егілген ағаш түрлері
Балаларға арналған саябақтың көркін ашатын - жасыл ормандар. Сондықтан ең алдымен терек ағашы туралы мәліметті атап көрсететін боламын.
Терек таулы жерде өсетін көктеректен (осина) таралған. Іле Алатауының ылғалды бөктерлерінде, қар көп тоқтап қалатын жерлерде өседі. Қазір теректің түрі көп. Гибридті түрлері де жет - кілікті. Суарылуы жақсы болса, бір жылда 2-3 метрге дейін көтеріледі. Бәрі күтіміне байланысты. Қарағай мен еменнің жүз жылда беретін өнімін терек 13-ақ жылда береді. 50-60 жылға дейін өсе береді, сосын ғана өсімі азаяды. Жағдайлы жерде бұл ағаш 120-150 жылға дейін өмір сүреді. Терек - өте әдемі ағаш. Тік өседі. Ағаш өсіргісі кел - гендердің көпшілігі теректі мамық шашады деп егуден қашқақтайды. Мұның шешімі оп-оңай. Аталық теректен алған шыбық мамық шашпайды. Асықпай қарап жүріп, мамық шашпайтын аталық теректің тұқы - мын алу керек.

Егу жолдары. Теректі егіп, өсіру үшін көп қаражат керек емес. Қалемшесін, шы - бықтарын күз соңында немесе ақпан айында кесіп алып, көлеңкелі жерге көміп тастаған дұрыс. Қазылған жердің тереңдігі бір жарым метрдей болса жетеді. Осы ұраға терек шыбықтарын елу-елуден байлап, үстіне сабан тастап, көміп тастаңыз. Сәуір айының 27-29-ы аралығында қайтадан аршып алып, 20-25 сантиметр қалемшелеп кесіп, жерге қисығынан қадау керек. Қи - сық дегенде, шамамен 45 градустай, көлбеу егілгені жөн. Мұның себебі - көлбеу егілген кезде шыбықтың буындары жерге тиіп тұрады да, ағаш осы буындардан өсіп шыға - ды.
Негізгі өскін жерден нәр алып тұрғасын тез тамырланады. Біз көбінесе шыбықтарды тік тұрғызып, астына топырақ үйіп, болды-бітті жасай саламыз. Құлап қалатын, тамыр жая алмай қалатын себебі - дұрыс екпегені - мізден. Көлбеу егілсе де , бұтақтар шыбық - тың буынынан тік өседі. Бірінші жылы өсіп шыққан барлық бұтағына тиіспеу керек. Екінші жылы ең төменгі бөлігіндегі жерге тақау өскен бұтағын ғана қалдырамыз. Ал жоғарғы бөлігіне өскен бұтақты осы кезде қырқып тастау керек.
Терек - өте өсімтал ағаш. Бір грамм ұрығынан мың көшет шы - ға - ды. Шөп сияқты қылтиып шығатын бол - ғандықтан, мал жеп қояды. Байқамай - тынымыз сондықтан. Теректі еккен кезде пленка төсеп, астынан су жіберетін арықтар даярлау керек. Сонда шөптеудің қажеті болмайды. Егер жасыл аймақ жасау керек болса, көктеп шыққаннан кейін сирек суа - рып, бойын өсірмеген дұрыс және келесі жылы көктем айында бірден көшеттеу ке - рек. Ал қаланы көгалдандыруға пайдала - на - тын болсақ, жиі суарып, бір немесе екі жыл - дық көшетті үлкендеу етіп әкеліп тік - кен дұрыс. Бірақ жан-жағынан тіреу керек.
Теректің тағы бір қызығы - көшеттерін қазып алып кетсеңіз де, тамыры қалып қойған жағдайда қайта өсіп шығады.. Кішкентай тамырдан да қайта көктеп кетеді екен.

Терек ағашы
Қарағаш (лат. Ұлмұс) - қарағаштар тұқымдасына жататын көп жылдық жапырақ тастайтын ағаш. Солтүстік жарты шардың қоңыржай белдемдерінде кездесетін 30-дай (кейбір мәліметтерде 45) түрі белгілі. Қазақстанның далалы жерлерінде, сай-жыраларда, өзен аңғарларында, тау етегіндегі құрғақ қойнауларда өседі. 6 түрінің төртеуі қолдан өсіріледі.
Көп тарағаны - жылтыр Қарағаш (Ұ. лаевіс). Биіктігі 35 м-дей. Бұтақ шоғыры қалың, жарты шар пішінді, диаметрі 60 - 80 см. Жай жапырақ жүйкелерінің ұшы жапырақ жиектеріне тіреле аяқталады. Бөбешік жапырақтары ерте қурап түсіп қалады. Жапырақтары негізінен жемістері піскеннен кейін жайылады. Топталған гүлдері қос жынысты, жапырағы шықпай тұрып гүлдейді. Гүлсерігі 4 - 8, аталық саны да осындай. Аналығының аузы қостілімді, қанатша тәрізді өсіндімен тұтасып бірігіп кеткен, жемісі піскенде де қанатша сақталады. Жемісі - жиегі жарғақ қанатшамен көмкерілген жаңғақша. 200 - 400 жылдай жасайды. Өте жеңіл болғандықтан жел арқылы алысқа ұшып таралады.
Қарағаш - бағалы орман ағашы әрі дәрілік өсімдік. Жапырақтары мен жас бұталарының қабығы емдік мақсатқа пайдаланылады. Халық медицинасында қабығын суға немесе спиртке тұндырып, құлақтан ірің аққанда, жапырағының ұнтағын ішек және бүйрек шаншуларын емдеуге қолданады. Қарағаш - суыққа төзімді ағаш, көбінесе көгалдандыру мақсатында жол жиектеріне отырғызылады. Аңызақ желге тосқауыл болу үшін егістіктердің айналасына, сусымалы құмдар мен сай-жыраларды су шаймас үшін мәдени түрде егеді. Сүрегі ауыр әрі тығыз, шірімейтіндіктен, түрлі үй жиһаздарын жасау үшін, құрылыс материалы ретінде қолданылады.

Қарағаш ағашы

Шырша - қарағай тұқымдасына жататын биіктігі 30-50 м, баяу өсетін қылқанжапырақты ағаш. 15-20 жылға дейін өте жай, кейін жылына 30 см-ге дейін өсетін болады. Мәңгіжасыл өсімдік болғанымен, 6-12 жылда қылқандарын кезекпен түсіріп, жаңарып отырады. Өсе келе жан-жағына жайыла түсетіндіктен, олардың бір-бірінен немесе өзге ағаштардан арақашықтығы кемінде 6 м болғаны дұрыс. Осы себепті де оны тар аулалардан гөрі, арнайы бақтарға, кең ауласы бар балабақша, мектеп алаңқайларына еккен жөн. Шыршаны ауа тазартатын ерекше қасиетіне қарай, аурухана, шипажайлардың маңына көптеп еккен дұрыс.

Шыршаның түрі өте көп. Оның ішінде қылқанының түсі көк, қызғылт, сарғыш және ашық жасыл түрлері көгалдандыруда үлкен қолданыста. Шығыс шыршасының қылқаны сары немесе алтын түстес, ине қылқанды шыршаныкі көк, көкшіл, кәдуілгі немесе еуропалық шыршаның қылқаны қою жасыл, балқандық шыршаныкі күміс түсті немесе сұр болады. Дүние жүзінде 50-ге жуық түрі бар. Түрлеріне қарай 50-150 жыл аралығында өмір сүреді. Қазақстанның таулы аймақтарында бірнеше шыршадан құралған ормандар бар, ал көгалдандыруда он шақты түрі қолданылады. Олардың арасында бойы бір метрден аспайтындары да бар. Тіпті соңғы уақытта жерге жайылып өсетін түрлері де елімізде жерсіндіріліп жатыр. Ботаника бағында олардың орны ерекше. Сондықтан сұрыпты, қылқаны көк немесе ашық жасыл түрлерін отырғызған абзал.
Шыршаның ағашы жұмсақ, жеңіл және мықты емес. Сондықтан құрылыста, ағашты қайта өңдеуде қолданылады. Шыршадан жасалған музыкалық аспаптардың дауысы керемет болады. Италиян скрипка шеберлері Амати мен Страдиваридың скрипкалары шыршадан жасалған. Шырша өнімінен қағаз және қатты қатырма қағаздар, целлюлоза, скипидар, канифоль майларын және ағаш сіркесін алады. Шыршаны жол жиектеріне жел ұстағыш ретінде егеді. Тұқымы, яғни бүрі орман құстары мен кеміргіштеріне тамақ ретінде қызмет етеді. Діңінің қабығы тері илеуде қолданылады. Көптеген елдерде жаңа жыл ағашы ретінде танымал.

Күтімі
Шыршаның барлық түрі күн көзін жақсы көреді. Сұрыпты түрлері жеңіл топырақты, ық жерлерде жақсы өседі. Жыл сайын сынған, майысқан бұтақтарын кесіп, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.