Ресми іскери құжаттарды қазақ тіліне аудару тәсілдері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
Кіріспе
I. Ресми іскери құжаттар аудармасының тілдік ерекшеліктері.
1.1. Ресми іскери құжаттарды ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару тәсілдері мен трансформациялары.
1.2. Ресми іскери құжаттарды қазақ тіліне аударудың лексико-грамматикалық және стильдік ерекшеліктері. Талдау нәтижелері.
1.3. Ресми іскери құжаттардарды аударудың диологиялық әдісі.
II. Ресми іскери құжаттарды аудару кезіндегі мәселелер.
2.1. Ресми іскери құжаттарды аударуда кездесетін ерекшеліктер.
(тыныс белгілері, қысқартулар).

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Қазіргі таңда іскерлік бағыт өте жылдам дамып келе жатқан салалардың бірі болып табылады. Сыртқы экономикалық қызмет саласында көптеген адамдар іскерлік қатынастармен айналысуда. Осылайша кез-келген халықаралық мәміле іскери құжаттар және хат-хабарларды алмасумен қатар жүреді. Айта кететін болсақ, хабар алмасу тілдері әр түрлі елдер арасында орын алады. Іскери қатынастарда ағылшын тілі мемлекеттік тіл болғандықтан, көптеген аудармашылар саяси ісқағаздарын мемлекеттік тілдеріне аударуға мәжбүр. Сонымен қатар, ресми іскери стиль эмоционалдылық пен субъективтілікті қоспағанда, ең консервативті стиль екенін атап өткім келеді. Кез-келген тілдік стиль белгілі бір коммуникативтік мақсатты көздейді. Ресми іскери стиль құжаттарының мақсаты - өзара келісім орнату және екі келісімшарт жасасушы тараптардың арасында мәмілеге келу. Кез келген ресми іскери құжаттар тақырып, жазылған күні, мекен-жайы, негізгі мәтін, соңғы сыпайы формула және қол қою сынды бөліктерден тұрады. Бұл бөліктер лексикалық және синтаксистік реттіліктермен жазылады. Сонымен, іскери құжаттарды аударудың да өзіндік ерекшеліктері бар: ең алдымен, қатаң ережелерді сақтау және белгілі бір, стандартталған қағидаларды қолдану. Келісімшарт немесе кез-келген басқа іскери құжаттарды аудару кезінде аудармашыға қойылатын басты талап-бұл тек ағылшын тілін жетік білу ғана емес, іскери құжаттардың ерекшеліктерін, сөйлеу үлгілері мен қағидаларын және іскерлік этикет дағдыларын меңгеру. Дипломдық жұмыстың өзектілігі: тұтастай алғанда қоғамның қазіргі даму кезеңіндегі іскери коммуникация рөлінің артуымен байланысты. Іскери байланыс пен хат алмасу адам қызметінің әр түрлі салаларын қамтамасыз етеді және дипломатия, сауда, халықаралық экономикалық, ғылыми және мәдени ынтымақтастық сияқты салалардың өмір сүруіне негіз болады. Қазіргі кезде жалпыға ортақ халықаралық байланыстардың кеңеюіне, экономикалық қызметтің интернационалдануына, іс жүргізу жүйелерін біріздендіруге, сонымен қатар байланыстың жаңа түрлерін құруға байланысты: факс, интернет, SMS және электронды құжаттардың пайда болды. Бұл іскери қарым-қатынасты жүзеге асыратын адамдар алдында тұрған коммуникативті және тиісті лингвистикалық міндеттердің күрделенуінен көрінеді. Бұл зерттеудің мақсаты іскери хат-хабарларды аудару ерекшеліктерін зерттеу болып табылады. Қойылған мақсаттар орындалу үшін келесі қадамдарды жасау қажет:

-ағылшын тіліндегі іскери хаттардың лексика-грамматикалық ерекшеліктерін анықтау;
- іскери хаттарды ағылшын тілінен қазақ тіліне аударудың негізгі тәсілдерін анықтау;
- іскери мәтіндерді аудару кезінде туындайтын мәселелерді талдау.
Зерттеу нысаны әртүрлі іскери компаниялардың қызметінде қолданылатын ресми іскерлік сипаттағы құжаттар болды (неке шарты, еңбек шарты, кедендік қызметтер көрсету шарты).
Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңашылдығы келісімшарттар мысалында (еңбек шарты, кедендік қызметтерді көрсету келісімшарты, консигнациялық келісім) ресми іскери құжаттаманы аударудың лексико-грамматикалық, стилистикалық ерекшеліктерін талдауда жатыр.
Жұмыстың теориялық маңыздылығы зерттеу тақырыбы бойынша материал жинау, талдау және қорыту болып табылады.
Жұмыстың практикалық маңыздылығы зерттеу материалдарын жалпы және арнайы аударма теориясы сабақтарында, практикалық сабақтарда аударма және іскери ағылшын тілінде, сондай-ақ элективті пәндер сабақтарында қолдануға болатындығында.
Сонымен қатар, бұл жұмысты жазу кезінде ғылыми мақалалар, ресми іскери хаттар мәтіндерінің мысалдары, ғылыми зерттеу әдістері, эмпирикалық материалдарды жинау және талдау сияқты материалдар қолданылды.
Дипломдық жұмыс кіріспе, екі негізгі бөлім, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен құралады.

I. Ресми іскери құжаттар аудармасының тілдік ерекшеліктері.
1.1. Ресми іскери құжаттарды қазақ тіліне аудару тәсілдері.
Шет мемлекеттер мен Қазақстанның саяси тұрғыдағы байланысы, мемлекеттік тілімізбен ағылшын тілдерінің байланысы мен олардың жіті зерттелуіне алып келеді. Қазіргі жағдайда технологиялардың және мемлекеттер арасындағы байланыстың дамуы саяси іскерлік тұрғыдағы құжаттардың ағылшыннан қазақ тіліне немесе қазақ тілінен шетел тілдеріне аударылуын талап етеді. Сол себептенде ағылшын тіліндегі іскерлік мәтіндерді қазақ тіліне аударудың бірнеше тәсілдерін қарастырамыз. Аударма мәтін мазмұнын бір тілден екінші тілге трансформациялау үдерісі. Аударма кезінде мәтіннің құрылымын, мазмұнын, логикалық ойын және мәдени-әлеуметтік айырмашылықтарын анықтап, аса бір өзгешесіз жеткізу міндетті.
Ресми іскери әдебиеттің функционалдық стилі келесі жанрларды қамтиды:
1. дипломатиялық мәтіндер: келісім, шарт, меморандум (еске салу), мәлімдеме, наразылық, ультимат
2. ум; 2. заңдық мәтіндер: кодекс (заңдар кодексі), жарғы, сенімхат, өсиет, арыз; 3. іскери хат-хабарлар: ұсыныс хат (бұйрық хат, сұраныс хат), циркуляр (қатаң нұсқаулық), факс-хат, электронды почта хат, жеделхат, ұсыныс (анықтама); 4. іскерлік мәтіндер (іскери құжаттар): келісімшарт және немесе келісім-келісім, сауалнама, өмірбаян (түйіндеме - өмірбаяны), сапа сертификаты және т.б.
Ресми іскери әдебиеттің функционалды стилінде қалыптасатын интегралды, стиль қалыптастырушы, сыртқы лингвистикалық заңдылықтар мен факторлар бар.
Бұл факторларға мыналар кіруі мүмкін:
- бір мағыналы терминология;
- мәтінді және сөйлеу құралдарын таңдауды стандарттау;
- материалды баяндаудың толықтығы мен жүйелілігі.
Ресми іскери стильде жазылған әр құжаттың мақсаты - саясат, сауда, сервистік ұсыныстар және т.с.с бойынша белгілі бір келісімге келу. Кез-келген құжат мәселенің мәнін толық анықтап, келісімшарт жасасатын негізгі шарттарды білдіруі керек.
Ресми іскери құжаттардың бірнеше функциясымен танысқан соң аударма жұмысына кіріскен тиімді. Жалпы, қандай да бір құжатты аудармас бұрын құжаттың мазмұнымен танысып алған жөн. Аударманың негізнен жазбаша және ауызша түрлері белгілі. Бірақ ресми іскери құжаттарда информациялық аударма түрі қолданылады. Яғни литературалық емес, нақты құжаттарға арналған, өзіндік ғылыми терминдермен аударылатын аударма түрі.
Мәтіндерді аудару кезінде трансформацияны қолдану қалыпты құбылыс. Трансформациялық аударма - аударма түрлендірулерінің бірін қолдана отырып аудару.
Трансформация түрлері:
Транскрипция- түпнұсқаның лексикалық бірліктерін оның дыбыстық формасын аудару тілінің әріптерін қарап отырып, қайта құру арқылы аудару. Қазіргі кезде транскрипция заманауи трансмиссия ретінде жиі қолданылады деп айта аламыз (Ыбырай Алтынсарин- Ibrai Altynsarin)
Бақылау- бұл түпнұсқаның лексикалық бірлігін, оның құрамдас бөлігін аударма тілінің лексикалық бірліктерімен сәйкестендіре отырып аудару тәсілі. Толық бақылау компонент бойынша аударма, ішкі форманы беру (shock worker- өндіріс екпіндісі). Бақылаудың тағы жартылай түрі-бұл жағдайда сөздердің бірі тікелей аударылады, екіншісі транскрипцияланады (John Jaw- Джон Брех).
Ауыстыру:
сөз формасын ауыстыру- cut sausage, cut the sausage; сөйлем бөлігін ауыстыру- smoke, have a smoke; сөйлем мүшелерін ауыстыру- Moscow held a conference.
Қосымшалар- түпнұсқадағы ойдың мазмұнын нақтылау үшін қолданылады ( according to "Times"- Таймс газетіне сәйкес).
Конкретизация- ағылшын тіліндегі жалпы мағынадағы сөзді, қазақ тілінде барынша нақтылап көрсету (to leave-кетіп қалу, тастап кету, қалдырып кету).
Жалпылау- ағылшын тіліндегі тар мағыналы сөз тіркесін, қазақ тілінің бірлігімен лексико семантикалық ауыстыру (do you use astra?- сіз астра порошогын қолданасызба?)
Антонимдік аударма- түпнұсқадағы сөз тіркесін, аудару тілінде керісінше мағынада жеткізу. Ағылшын тілінің лексикалық бірлігін қазақ тілінің лексикалық бірлігімен алмастыру арқылы жүргізіледі (to keep of the grass- газонмен жүруге болмайды).
Экспликация- лексика-грамматикалық түрлену, мұнда ағылшын тілінің лексикалық бірлігі оның мағынасын түсіндіретін сөз тіркесімен ауыстырылады (sidesman - шіркеу басшысының көмекшісі, қызмет кезінде).
Аудармада трансформациялық тәсілдерді қолдана отырып, көптеген мәтіндерді оңайлықпен және нақты ойды, мазмұнын жеткізуге болады. Мәтіндерді аудару кезінде трансформациялық тәсілдерді қолданудың себептерімен бөлісетін болсам:
1. Лексико-семантикалық:
- ағылшын тілі мен қазақ тілінің сөз мағынасының көлемінің сәйкес келмеуі;
- сөздердің сараланып, нақты жеткізілмеуі;
- әр түрлі тілдік үйлесімділік;
-ағылшын тілі мен қазақ тілдерінде лексикалық бірліктің болмауы.
2. Грамматикалық:
- ағылшын тілімен қазақ тіліндегі сөздердің әр түрлі орналасуы, яғни сөйлем мүшелерінің орындарының ауысуы;
- синтаксистік құрылымдардың көп мағыналылығы.
Қарастырып өткен аударма тәсілдері қарапайым, жалпылама түсінік ретінде қолданылады. Аударма саласында трансформациялық тәсілдерден басқа көптеген аудару түрлерін қарастыруға болады. Бірақ, аударманың нақты және жалпыға түсінікі болуы ең алдымен аудармашыға, оның аударылып жатқан мәтінді түсінуіне, игере алуына және оны түсіндіре алуында..
1.2. Аударманың лексико-грамматикалық және стильдік ерекшеліктері. Анализ нәтижелері.
Аударма процесінде аудармашы үнемі бір тілден екінші тілге ауыса отырып, ағылшын және қазақ тілдерінің бірліктерін, түпнұсқа мен аударма мәтінінің сәйкес сегменттерін салыстырады. Аудармашының сөйлеу әрекеттерінің барлық жиынтығын, ағылшын тілінде қолданатын және қазақ тіліне негізделген әрекеттер ретінде бөлуге болады. Ағылшын тілін қолданып, аудармашы түпнұсқа мәтінді түсінеді, ал қазақ тілінің көмегімен аударма мәтінін жасайды. Сонымен, аудармашының іс-әрекетінде аударма процесінің өзара байланысты екі кезеңін табуға болады, олар сөйлеу әрекеттерінің сипатымен ерекшеленеді. Мұндай бірінші кезеңге аудармашының түпнұсқадан ақпарат алуға байланысты әрекеттері енеді. Екіншісі кезеңге- аударма мәтінін құру кезінде қазақ тіліне қажетті құралдарды таңдаудың барлық процедурасын атауға болады. Ақпаратты түпнұсқадан алу кезеңі әдетте мағынаны анықтау деп аталады. Бұл кезеңде аудармашы түпнұсқаның өзі аударылған сегментінде де, лингвистикалық және ситуациялық контекстте де ақпаратты алуға тиіс және осы ақпарат негізінде қорытынды шығаруға міндетті. Аударма процесінің екінші кезеңі - аударма мәтінін құру кезінде тілдік құралдарды таңдау - бұл аудармашының қазақ тілінде сөйлеу әрекеттері. Бірақ мұнда да аудармашының қазақ тілінде мәтін құруы осы тілді қолданатын коммуниканттардың әдеттегі сөйлеу әрекетінен ерекшеленеді. Әңгіме түпнұсқа тіл құрылымының әсерінен аударма тілінің нормаларын бұзу туралы емес, аударманың екінші мазмұнымен байланысты ерекшеліктер туралы болып отыр. Қазақ тіліндегі көптеген аударма актілерінің нәтижесінде ағылшын тілінің белгілі бір құралдарының жүйесіне барынша сәйкес келетін және аудармашылар белгілі бір тілден аудармада үнемі қолданатын құралдардың ішкі жүйесі қалыптасады.
Саяси іскери құжаттарды аударудың лексико-грамматикалық ерекшеліктері. Ресми іскери стильдің негізгі лексикалық ерекшеліктері: - кәсіби терминдер (мысалы, дипломатияда - нота, атташе, елші); - ресми іскери мағынадағы сөздер (мақсаттарға, жағдайларға байланысты); - сөздерді тікелей номинативті мағынада қолдану; - қысқартылған сөздердің, номенклатуралық атаулардың көптігі; - эмоционалды-экспрессивті таңбалауы бар сөздік қордың болмауы. Фразеологизмдер де ерекше: бұл сөйлеу күштерін үнемдеуге қажет сөйлеу клишелері, бұрылыстар.
Грамматикалық түрлендірудің негізгі түрлеріне мыналар жатады: - синтаксистік ассимиляция (сөзбе-сөз аудару); - ұсынысты сегменттеу; - ұсыныстарды біріктіру; - санат категориясының ішінара сәйкес келмеуіне байланысты грамматикалық ауыстырулар, пассивті құрылымдардың формалары, инфинитив пен жіктік жалғауы, модальділікті білдірудің кейбір айырмашылықтары және т.б.
Ресми іскери стильдегі мәтіндерді ағылшын тілінен қазақ тіліне аударудың стилистикалық ерекшеліктері.
Қазірдің өзінде жүргізілген зерттеулер ресми іскери стильде оны басқа тілдік стильдерден ерекшелейтін ерекше белгілер жиынтығы бар екеніне сенімді. Зерттеушілердің көпшілігінің пікірінше, ресми құжаттар стилінің алғашқы белгілері:
1. Ресми формальдылық коммуниканттар арасындағы қарым-қатынастың іскерлік негізіне баса назар аударады, сөйлеуді дәстүрлі формалар шеңберімен шектей отырып, қатынас еркіндігі мен жеделдігін байланыстырады. Сонымен, ресми құжаттардың функционалды стилінің ең таңқаларлық лексикалық белгілерінің бірі - оның өзіне тән клишелер мен тұрақты тіркестер жиынтығы.
2. Дәлдік. Поэзия мен көркем әдебиетте жиі қолданылатын сөздердің көп мағыналылығына негізделген стильдік техникалар ресми құжаттар тілінде рұқсат етілмейді, өйткені олар жазылғанды екі жақты түсінуге әкелуі мүмкін.
3. Қысқалық - іскерлік қарым-қатынас тілінің басты ерекшелігі. Бұл ақпаратты жылдам қабылдау қажеттілігінен туындайды. Іскери хатта қысқаша және ақпаратты ұсынудың толықтығы арасындағы тепе-теңдікті табу маңызды. Тұсаукесердің қысқалығы аббревиатуралар және олардың әртүрлі түрлерін қолдануға әкеледі.
4. Стереотип (стандарттылық). Үлгілер мен стандарттар ресми құжаттар стиліне тән белгілер болып табылады, өйткені іскери сөйлеудің тақырыптық шеңбері қатаң түрде анықталған, оны қолдану жағдайлары салыстырмалы түрде аз және бірдей. Үлгі тіркестері құжатты безендіруге, оның архитектурасын жасауға қажет. Әрбір ресми құжаттың белгілі бір композициялық құрылымы бар: меморандумдар, келісімшарттар, іскерлік хаттар және т.б., осы жағдайлардың барлығында мәтін құрамы мәтіннің дереу мазмұнына сәйкес мағыналық жүктемені көтереді.
5. Жүйелілік. Ақпараттың субъективті ұсынылуынан деректердің максималды дәлдікке және ықшам ақпаратқа ұмтылумен байланысты егжей-тегжейлі формасының болмауы мәтіннің композициялық блоктарға (абзацтар) логикалық бөлінуін анықтайды.
Ресми іскери стильдегі мәтіндерді ағылшын тілінен қазақ тіліне іскери хат-хабар материалдарын аудару кезінде қолданылатын лексикалық түрлендірулерді талдау.

Customs brokerage agreement
Astana

№ ___________ of the year two thousand ten
The BROKER - Closed Joint-Stock Company (OOO) Mail Express Worldwide (hereinafter the "Broker" or "MEW").
Registered Address: _________________
Telfax: ___________________
Taxpayer Identification Number (INN): ________________
OKPO _______________________
OKONKH ________________________
Current account ______________
with the bank ________________
Correspondent Account _____________
BIC _____________, registered by Mr. _____________
acting in accordance with the Power-of-Attorney № ____________ dated ____________, 2010.

Астана кедендік брокерлеріне қызмет көрсету шарты
Астана

№ _____________ екі мың оныншы жыл
БРОКЕР - Жабық акционерлер қоғамы - ООО (ЖШС) "Мэйл Экспресс Уорлдуайд" (келесі "Брокер" немесе "МЭУ").
Тұрақты мекен жайы: _________________
Телфакс: _______________________
ЖСН: _____________________
ОКПО ________________
ОКОНХ_______________
Төлем шоты ____________________
Банкте ______________________
Корреспонденттік шот _________________
БИК _________________, келісім бойынша әрекет етуші мырза _______________

№ ________________, 2010.

Келісімнің осы бөлігінде қысқартуларды қазақ тілінен ағылшын тіліне аудару қызығушылық тудырады. Мысалы, ЖСШ аббревиатурасын ағылшын тіліне тек транслитерациялау арқылы жеткізуге болмайды, өйткені ағылшын тілінде Жабық акционерлік қоғам терминінің тікелей корреспонденциясы бар: Closed Joint Stock.
(b)effect payment for the Broker's services and reimburse the Broker's expenses incurred by customs clearance, including amounts paid as customs duties, and also additional services agreed upon with the Entity Represented in carrying out the procedures specified herein;

(b) брокердің қызметіне ақы төлеуге және кедендік формальдылықты рәсімдеу үшін брокердің шығындарын, оның ішінде төленген кедендік баждардың сомаларын, сондай-ақ осы Келісімде белгіленген тәртіппен өкілмен келісілген қосымша қызметтерді өтеуге;

Бұл сөйлемде лексикалық трансформация қолданылады, конкретизация, біз осы жердегі үстеуді осы Келісіммен бірге белгілі бір сөз тіркесімен жеткіземіз:

In the case of any miss by the Buyer of the period in the payment of the goods stipulated by the present Contract, the Buyer shall pay the Seller agreed and liquidated damages at the rate of 0, 5 per cent of the value of the non paid goods for each day of delay, but not more than 5 per cent of the value of the non paid goods.

Егер сатып алушы осы келісім шартта көзделген тауарлар үшін төлем мерзімін өткізіп алса, сатып алушы сатушыға төленбеген тауар құнының 0,5%айыппұлын әрбір кешіктірілген күн үшін төлейді, бірақ төленбеген тауарлар оның құнының 5% -нан аспайды.

Any - бұл нақты сөздің аудармасы жоқ, бұл лексикалық тастау. Any жалғыз емес, сөз тіркесінде қолданылады. Қазақ тілінде кез келген деп аударылады. Сөйлемде бұл көбінесе анықтауыш болып табылады, ол анықталмаған шамалар, сандар туралы сөз болғанда қолданылады, сондықтан, әдетте, ол аударылмайды, бірақ жай алынып тасталады. Жалпы сөйлем түрлендіру - калька арқылы аударылған. Жеке түрлендірулер қолданылмаған. Әр түрлі ағылшын және қазақ тілдерінің қатысуымен ресми құжаттарды аудару процесінде қолданылатын лексикалық түрлендірудің негізгі түрлеріне келесі аударма әдістері кіреді:

Іскери корреспонденциялар негізінде ресми іскери стильдегі мәтіндерді ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару кезінде қолданылатын грамматикалық қайта құруларды талдау.
Ресми құжаттарды аудару кезінде экзистенцияны эквивалентті грамматикалық бірліктерсіз ағылшын тіліне аударуда ерекше қиындықтар болмайды. Аудармада грамматикалық форманы таңдау тек түпнұсқаның грамматикалық формасына ғана емес, оның лексикалық мазмұнына, яғни айтылымда белгілі бір грамматикалық безендіруді алатын лексикалық бірліктердің табиғаты мен мағынасына байланысты. . Бұл дизайндағы айырмашылықтар, ереже бойынша, түпнұсқадағы және аудармадағы тұжырымдар арасындағы эквиваленттік қатынастарды орнатуға кедергі болмайды.

Terms of payment
Payment is to be effected in US dollars at the fact of delivery of each lot of the goods in Astana within 90 banking days and presented the following documents:
oo consignment note,
oo customs declaration,
oo invoice,
oo certificate of quality issued by the manufacturing country.

Delivery and acceptance of the goods
The goods are considered as delivered by the ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.