ЖАЛ ТҮСІНІГІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазтұтынуодағы Қарағанды экономикалық университеті

Экономика, бизнес және құқық колледжі

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пәні: «Қаржылық есеп»

Тақырыбы: «Негізгі құралдарды жалдау есебі»

Мамандығы: 0518000 «Есеп және аудит»

Орындаған: У-32қ тобының

күндізгі бөлім студенті

Сыздыкова Дильназ

Тексерген: С. Д. Джолдаспаева

Қарағанды 2020

Жоспары:

Кіріспе . . . 3

1 ЖАЛ ТҮСІНІГІ . . . 4

Жалға алу немесе беру түсінігі . . . 4
Жал түрлері . . . 12

2 НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫ ЖАЛДАУ ЕСЕБІ . . .

КІРІСПЕ

Бүгінде бухгалтерлік есеб басқару жүйесінде ең басты орындардың бірін алады. Ол кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды, айналысты және басқа да өндіріс процесін шынайы көрсетіп береді.

Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп Стандарттарында және субъектілердің қаржылық шаруашылық қызметіндегі бухгалтерлік есеп шоттарының Бас есеп жоспарында бекітілген жалпы қағидалары мен ережелерінің негізінде құрылады және ол бүкіл алынған ақпараттарды пайдаланушылардың талабына, қызметтің құрылымына, ұйымның нысанына, айырықша ерекшелігіне есептің сәйкес келуін қамтамасыз етеді. Жалгерлік есеп осы стандарттың №7-ші “Жалгерлік есеп” деп аталатын бухгалтерлік есептің стандартымен ұйымдастырылып реттеледі. Азаматтық Кодекстің 540-бабына сәйкес мүлікті жалдау (аренда) шарты бойынша жалға беруші жалға алушыға мүлікті ақы төлеп уақытша иеленуге және пайдалануға беруге міндетті. Жалға алушы жалға алынған мүлікке осы Кодексте белгіленген жағдайлар мен тәртіп бойынша иелік етуге құқылы.

Лизинг прокат шарттары да, сондай-ақ мүлікті ақы төлеп уақытша иелену мен пайдалануға беруге байланысты шарттардың өзге түрлері де мүлік жалдау шарттарына жатады. Шаруашылық жасаушы субъект үшін өзінің қаржылық жағдайын және төлем қабілеттілігін бағалай келіп, өз меншігіне негізгі құралдарды, тауарлық материалдар қорларын сатып алғанша, басқа субъектілерден негізгі құралдар объектілерін уақытша пайдалануға, яғни жалға алған тиімді. Бүгінгі күнде еліміз нарықтық қатынасты толығымен өткен кезде жалға беруге салынған капиталдың мөлшері өсіп, жалпы кәсіпкерліктің жалға беру және жалға алу түрін қолдану көп кездеседі. Капиталды өсірудің бұл түрі тиімді де, аса шығынсыз болып саналады және бұл форма барлық әлемде қолданылуда. Ірі компаниялар ұшақ, компьютер немесе спутник жүйесін сатып алуға қаражат қарызданбай-ақ ол заттарды жалға алып, пайдалануды өте тиімді деп санайды.

Менің, жазып отырған курстық жұмысымның мақсаты - мүлікті жалға берудің бухгалтерлік есебі мен аудиті туралы мәліметті толық ашу. Жоғарыда көрсетілген мәселелер тақырыпты таңдаудың түрткісі болды. Курстық жұмыста бухгалтерлік есептің негізгі мақсаты мен жүйесінің түрлері сондай-ақ шаруашылық жүргізуші субъектілердің есебі, саясаты және мүліктерді жалға беру немесе алу есебі қарастырылады.

1 ЖАЛ ТҮСІНІГІ

1. 1 ЖАЛҒА АЛУ НЕМЕСЕ БЕРУ ТҮСІНІГІ

Жалгерлік келісім шарт жасауда арқау ететін басты заң актісі болып Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі болып табылады. Әрекет етуші жалгерлік келісім-шартын қарастырмас бұрын, сол сияқты жаңа жалгерлік келісім-шартын жасауға кіріспей тұрып, бізге қандайда болсын жалгерлік келісім-шартын жасауда қолданылатын басты негіздерді анықтайтн ҚР Азаматтық кодексінің 540-564 баптарын жан - жақты оқып білуіміз қажет. Алайда ҚР Азаматтық кодексінің арнайы спецификалық күшімен жалгерлік келісім-шартының келесі түрлері қарастырылған.

• лизинг (Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 29- шы тараудың 2-ші тармағының 565-572 бабаптары) :

- кәсіпорынды жалға алу (Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі 29-шы тарау -3-ші тармақтың 573-580 баптары) :

- ғимараттарды жалға алу (Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі 29-шы тарау -5-ші тармақтың 585-594 баптары) :

- прокат (Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі 29-шы тарау -6-шы тармақтың 595-600 баптары) .

- 540-564 баптардағы жалпы негіздерді және жалгерліктің жеке түрлері бойынша негіздерді қарастырғанда, Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 29-шы тараудың 2-6 тармағында аталып көрсетілген арнайы нормалар жалпы нормалар алдында бір қадамалда тұратынын есте сақтаған жөн. Жалгерлік келісім - шарттың жазбаша, сол сияқты ауызша қалыптарда жасалу мүмкіндігін біз білмейміз. Кез келген бухгалтер өз іс-әрекетінде сәйкесінше құжаттармен расталмағандықтан барлығына тиянақтылық танытуы қажет. Ол жалгерлік келісім - шарты қатынасында да дұрыс болып табылады, өйткені мұндай келісім - шарттың ауызша нысаны, жалгерлік келісім - шарты жеке тұлғалар арасында бір жылдан артық емес мерзімге, және де жалға беру заты көлік құралдары, ғимараттар кәсіп орындардан басқасы болғанда қолданылады.

Жазбаша түрде жалгерлік келесі түрде жасалады.

- тараптардың бірі болып заңды тұлға табылатын келісім - шарт (жалға беру мерзімі мен затына қарамастан бір жылдан артық мерзімге жасалынатын келісім - шарттың заты мен тараптарына қарамастан) ;

-көлік құралдары, ғимараттар, кәсіпорындарды жалға берумен прокат келісім-шарты (мерзімі және мәмленің тараптарының кім екеніне қарамастан) ;

- лизинг шарты. Сонымен барлық заңды тұлғалар, жалгерлік келісім - шартын, қандай мерзімге, қандай мүлікке қатысты және қандай тараптармен жасасатынына қарамастан, оны жазбаша түрде рәсімдеулері қажет.

Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодекісінің 394 бабына назар аударыңыз, келісім-шарттың жазбаша нысаны сақталған деп саналады егер келісім-шартты жасасу туралы ұсыныс Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодекісінің 369 бабында көзделген негіздерде жасалынған. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодекісінің 3-ші тармағында, 369- шы бабы бойынша, егер заңдарда басқаша қарастырылмаса және офертада басқаша көрсетілмесе, оферта алған тұлғаның бекітілген акцеп бойынша мерзімінде, келісім- шарт талаптарын орындау (тауарларды тиеу, қызмет ұсыну, жұмыс орындауға сәйкес соманы төлеу тағы сол сияқты) акцепт болып саналады.

Азаматтық заң нормаларына сәйкес оферта деп бір немесе бірнеше тұлғаларға жасалынған келісім-шарт жасасу туралы ұсыныс, егер ол жеткілікті оның және оны қабылдаған жағдайда акцеп ұсыныс жасаған тұлғаның пиғылдарын білдіретін болса, өзін осыған байланысты санайды.

Егер келісім-шарттың маңызды талаптары көрсетілген немесе оны анықтау тәртібі көрсетілген болса, ұсыныс жеткілікті түрде анықталынған . Жалға алушы мекеме жалға беруші мекемеге 2003 жылдың қыркүйегі бойы көлік құралдарын жалға беру келісім-шарт жасасу туралы ұсыныс (оферта) жіберді (келісім-шартта көлік құралдарының сипаты, мерзімі және жал ақысы мөлшері көрсетілген) . Жалға беруші мекемесі жасалған ұсынысты қабылдап және қыркүйек бойы жалға беруші мекемесі, төлем құжатында көлік құралдарының жал ақысы шотына деп көрсетіп, ақша соммасын аударады. Бұл жағдайда төлем жүргізім бастаған сәттен бастап көлік құралдарын жалға алу туралы келісім-шарт жазбаша қалыпта жасалынған. Көп жағдайда жалға алу келісім-шарты “классикалық ” түрде жасалынады, өйткені бұл жалгер мен жалға беруші арасындағы қатынасты реттеуші негізгі құжат.

Қандай келісім-шарт болсын мәміленің заңды сипатын көрсететін келісім-шарт атынан тұратын преамбуладан басталады, жалгерлік шарты бойынша серіктес болған тараптар көрсетіледі. Содан кейін шартқа қол қойылған мерзім мен орны көрсетіледі. Преамбуладан кейін тарауларға топтастырылған бабтарының мазмұны орын алады

Мазмұны бойынша орналасу реті әртүрлі болуы мүмкін. Шарт баптары аса мәнділігіне байланысты орналасулы қажет. Бұл жағдайда алдымен, тараптардың бірі келісім-шарт талаптарын сақтамаған кезде, шарттың тоқтатылуын талап ете алатын мән жайлардағы баптар орналасады. Екінші деңгейдегі талаптар, яғни олар сақталмағанмен келісім-шарт тоқтатылмайтын тұстары орын алады. Кейбір жағдайларда баптар келісімшарт талаптарының орындалуы маңызды орын алады.

Ғимараттарды жалға беру шартында келесі бөлімдер болуы мүмкін:

• келісім-шарт заты;

• тараптардың құқықтары мен міндеттері;

• төлем ставкалары және есептесу тәртіптері;

• келісім-шарттың әрекеттік мерзімі;

• келісім-шартты бұзу және өзгерту тәртібі;

• жалға алған мүлікті қайтару тәртібі;

• тараптардың жауапкершілігі (айыптық және басқа санкциялар ) ;

• даулардың шешілу тәртібі;

• белгісіз күштердің әсері (форс-мажор) ;

• қосымша талаптар.

Келісім - шарттың қорытынды бөліміндегі шарттың неше данада жасалғаны және олардың талаптар арасында бөлінуі көрсетіледі. Ары қарай әр кезде тараптардың банктік реквизиттері және зандық мекен жайлары көрсетіліп, өкілетті тұлғалардың қолдары және ұйым мөрі қойылады. Аталған элементтерсіз келісім-шарт жарамыз деп танылады.

Жалгер және жалға беруші заңды тұлғалар мен қатар жеке тұлғалар да (жеке кәсіпкер ретінде тіркелген және тіркелмеген) бола алады. Заңмен келісім-шартқа қатысушыларға келесі басты талаптар қойылады: жеке тұлға шартқа қатысушы әрекет қабілеттілегі болуы керек, ал заңды тұлға шартқа қатысушысы құқық қабілеттілігі болуы керек.

Әрекет қабілеттілік - бұл азаматтың өз әрікетімен азаматтық құқықтарын жүзеге асыра алуы, өзіне азаматтық міндеттер жасап оны орындай алуы (азаматтық әрекет қабілеттілік) . Ол толығымен кә-мемлекеттік жасқа келгенде (он сегіз жасқа жеткенде) пайда болады және мемлекет тарапынан арнайы санкциялануға жатпайды.

Құқық қабілеттілік - бұл азаматтың құқықтарға ие болу және азаматтық міндеттерді орындау қабіліттілігі. Мемлекеттік кәсіпорындарды қоспағанда, коммерциялық ұйымдар заңда және құрылтай құжаттарына шектеу қойылмаған азаматтық құқыққа ие болып, азаматтық міндеттерін жүзіге асыра алады. Заң актілерінде қарастырылған кейбір жағдайларда, белгілі бір қызмет түрімен айналысатын заңды тұлғалар үшін, басқа қызмет түрімен айналысуға шекетеу қойуы мүмкін.

Заңды тұлғаның құқық қабілеттілігі оны құрғанда пайда болады, ол таратылған кезде тоқтатылады. Заңды тұлғаның әрекет ету саласы бойынша құқық қабілетілігі оған лицензия алған күніннен туындайды, лицензияны қайтарып алғанда, құқықты өткенде заң актілерінде көрсетілген негіздерде жарамсыз деп танылғанда тоқтатылады.

Егер жалгерлік келісім-шартты құқық қабіліетілігі жоқ занды тұлғамен (мысалы, заңды тулғаларды тіркеу тәртібі бұзылса) жасалса, онда ол жарамсыз деп танылады.

Мүлікті жалға беру құқығы оның меншік иесінен сонымен бірге, меншік иесі және заң өкілеттендірген тұлғаларға беріледі.

Сондықтан жалгерлік келісім-шарттын жасасқанда серіктесіңіздің құқық немесе әрекет қабілеттілігіне ғана емес, олардың мүлікті (жалгерлік келісім-шарт заты ретіндегі ) билік ету, иелену құқығына көз жеткізу қажет.

Әрине, шарттың жарамды немесе жарамсыз деп тануы үшін біреудің ықпалы қажет. Бұл шарт тараптарының бірі болуы мүмкін; егер бір тараптарды орындамаса екінші тарап сотқа өтініш жасайды. Көп жағдайда келісім-шартыамыз деп танылуы бюджетке салықтың уақытында және толығымен төленуіне тексерісті жүзеге асырушы салық органдары өкілдерінің бастамасы негізіңде жүргізіледі.

Соңдықтан жалгерлік шартын жасасқанда жалға берушінің аталған мәмілені жасауға құқылығына көз жеткізу қажет. Ол үшін келісім-шартқа қосымша келесілерді усыну қажет.

• Мемлекеттік тіркеу туралы куәлік көшірмесі;

• Салық төлеуші ретінде есепте тұрғаны туралы куалік көшірмесі;

• ҚҚС төлеуші ретінде есепте тұрғаны тұралы куәлік көшірмесі;

• Меншік иесі екенін растайтын құжаттар (билік ету құқығы) .

Сонымен бірге, тараптарда мүлікті жалға берушінің жалгерге бергендігін растайтын құжаттар болуы тиіс.

Жалгерлік объектісі болып уақыт өткен сайын өзінің табиғи қасиеттерін жоғалтпайтын, яғни эксплуатация процесінде тутындайтын мүліктер болып табылады.

Бұл талап жалға беру мерзімі аяқталғанда мүліктің жалға берушіге жалгерлік уақыттағы табиғи тозуын есептен алып тастағандағы алғашқы түрін қайтару қажеттілігі түсіндіріледі.

Жалгерлік объектілері болып: жер участкілері, кәсіпорындар және басқада мүліктік кешендері, ғимараттар, тұрғын үйлер, құрылғылар, көлік құралдары, инвентарь, құрал, жиһаз, әртүрлі техникалар және тұтынылмайтын заттар табылады.

Жалпы талаптарға сәйкес жалгерлік келісім-шартта жалға беру тиесті мүліктік заттардың жекеше анықтамалары туралы деректер көрсетілуі қажет. Жалгерлік келісім-шарт обьектісі туралы мұндай деректер болмаса, шарт талаптарымен келісілмеген деп танылады.

Ғимараттар мен құрылғылар үшін келісім шартта олардың тұрған жері (нақты мекен жайы) этаж бойынша жоспары, бөлме номерлері және жалға алынған үйдің ауданы, техникалық жағдайы, жылу мен сумен қамтылуы, коммуналдық қызмет, телефон желісі, күзетпен қамтылуы және басқа да сипаттары көрсетілуі тиіс.

Мұндағы негізгі элемент болып техникалық төлқұжат және құқықтық кодекстерді тіркеу парағынаың көшірмесі болып табылды.

Көлік құралдарына қатысты келісім шартта: көлік құралының атауы, маркасы, шығарылған жылы, жекеше белгілері (кузовының номері, түсі) қажетті техникалық сипаттамалары (жүрілген жолы, кузовының жағдайы, қозғаушының көлемі т. с. с) тіркеу туралы куәлігі және техникалық төл құжатының басқада деректері көрсетіледі. Құрылғыларға қатысты келісім шартта: түрі, атауы, типі және класы, заводтың номері және басқада паспорты бойынша айырмашылық сипаттары, қажет болған жағдайда техникалық жағдайы туралы мәліметтер көрсетіледі.

Жалгерлік обьектісі туралы барлық мәліметтер келісім шартта, сонымен қатар жалға беруші жалгерге мүлікті бергенде жасалынатын жеке құжаттарда көрсетілуі керек.

Мүліктің алыс-беріс актісіне тараптар қол қояды және де мөрмен бекітілуі қажет. Бұл жалға берушінің-мүлікті біреудегі, ал жалгердің оны алуында өз мүмкіндіктерін орындауын растайтын негізгі құжат.

Жалға беруші үшін алыс-беріс актісі мүлікті толығымен сипаттау үшін ғана емес, сонымен бірге техникалық жағдайын, жетіспеушіліктері мен деффектілерін көрсету үшін де қажет, егер де олар алдын ала ескерілген болса, онда жалгер оларды түзетуін талап етуге құқылы.

Келісім шарт бұзылғанда жал обьектісі жалға берушіге қайтарылады, мұны да жазбаша түрде көрсету қажет, қайтару туралы акті немесе тараптар қол қойған басқа да құжаттар.

Жалгер және жалға берушінің құқықтары мен міндеттері үлкенді- кішілі бөлшектенуіне орай жалгерлік келісім шартта көрсетілді. Егер де келісім шартта қандайда бір жағдайлар ескерілмеген болса, даулы жағдайлар туындаған кезде тараптардың құқықтары мен міндеттері азаматтық заң нормаларында көрсетілген негіздерінде анықталады. Қазақтан Республикасының Азаматтық кодексінде қарастырылған тараптардың негізгі құқықтары мен міндеттерін 1-кестедегідей жүйелейміз:Бір қарағанда бәрі түсінікті сияқты, бірақ практика жүзінде жөндеу жұмыстарының неше түрін жүргізуге болады және оларды ағымдағы немесе күрделі деп айту өте қиынға соғады.

Жеке мүлікке қатысты жөндеу жүргізу түрлерінің бухгалтерлік есепте шыққан шығындарды көрсету тәртібіне әсер етеді.

Ағымдағы жөндеу шығындары толық көлемде өнімнің өзіндік құнына немесе сол мезетте жүргізілген шығындар есебіне кіреді, ал күрделі жөндеудің шығындары алдағы уақыттың шығындарына жатқызылуы мүмкін немесе бұрын қалыптастырылған шығындар мен төлемдердің есебінен шығарылуы мүмкін. Салық есебінде жөндеу шығындары түрге бөлінбейді және бірыңғай тәртіппен ұстап қалуға жатқызылады-белгіленген активтер тобының қатысты болған құны көлемінің 15% мөлшері (салық көдексінің 113 бабы) . Бірақ, жалға алынған мүлік жөнінде мынандай сұрақ туындауы мүмкін; жөндеу шығынын ұстап қалу жөндеу түріне байланысты ма?

Жалдау шартында жөндеу жұмыстарының қандай түрі ағымдағы қандай түрі күрделі болатындығын анықтап алған жөн. Ғимараттың ағымдағы жөндеуіне ғимаратты және инженерлік құрал жабдықтарды жүйелі және уақтылы жөндеу жұмыстары және бұзылуларды жою шаралары жатады. Күрделі жөндеу барысында ескірген тетіктер мен жабдықтарды төзімді және үнемді түріне ауыстыру жүргізіледі және бұл жағдайда ғимаратты қазіргі заман талабына сай қайта жобалау жүргізілуі мүмкін. Ғимараттың ағымдағы және күрделі жөндеулеріне жатқызылатын жұмыстар тізбесі 1 және 2 кестеде көрсетілген: Жабдықтарды және көлік құралдарын күрделі жөндеуден өткізгенде, әдетте мына жұмыстар жүргізіледі:

- агрегатты толық талқылау;

- базалық және корпустық тетіктерді жөндеу;

- барлық ескірген тетіктер мен жабдықтарды жаңа және қазіргі заманға сай жабдықтарға ауыстыру немесе қалпына келтіру;

- жөнделген агрегатты жинау, қалпына келтіру және зерттеу;

Күрделі жөндеу жұмыстарын пайдалану жағдайын жақсарту және жұмыс жасаудың бұрынғы көрсеткіштерін жақсартады, осы жағдайда негізгі қаражаттардың қазіргі заманға сай екендігі туралы айтуға болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.