Субъектиті азаматтық құқықтар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Адамдар өз өмірлері мен іс-әрекеттерінде әртүрлі азаматтық-құқықтық қатынастарға үнемі араласатынына қарамастан, олардың іс-әрекеттерінің заңды сипаты көбінесе ескерілмейді. Мысалы, кез-келген затты сатып алу кезінде сатушы мен алушы арасында Азаматтық кодексте көрсетілген сатып алу-сату мәмілесінен туындайтын өте күрделі құқықтық қатынастар пайда болады. Осы мәміле бойынша сатып алушы белгілі бір ақша сомасын төлеуге міндетті, ал сатушы сатылатын затты сатып алушының меншігіне беруге немесе егер заттың сапасында бір кемшілігі немесе кемшілігі болса, оны басқа затпен алмастыруға, толықтыруға, әйтпесе алынған ақшаны қайтаруға және т. б.

Құқықтық қатынастарға қатысушылар арасындағы белгілі бір байланысты

сондықтан олардың арасында қатынастардың мазмұнын құрайтын белгілі бір құқықтар мен міндеттер туындайды. Егер құқықтар мен міндеттер бір нәрсеге (мүліктік және жеке мүліктік емес игіліктерге) бағытталған болса, дәл солай оның объектісі деп аталады.

Осыған байланысты жалпы құқық теориясының бір мәселесіне қатысты артық ештеңе жоқ. Айта кету керек, әдетте "құқық" сөзі бір-бірімен тығыз байланысты екі түрлі мағынаны білдіреді, бірақ іс жүзінде мүлдем басқа. Олардың біріншісі "Азаматтық құқық""құқық нормаларына" қатысты. Бұл сөз тіркесіндегі "құқық" дегеніміз мемлекетте қалыптасқан жүйе, құқықтық рәсімдердің жиынтығы деп түсініледі. Қажет болған жағдайда оны жүзеге асыру мемлекеттің күшіне сүйенеді. "Объективті мағынада құқық"немесе" объективті құқық".

Әрбір құқықтық қатынастағы қатысушылардың бірінің субъективті құқығы

екіншісінің заңды міндеттілігі сәйкестендіріледі, яғни бірінің екіншісінің алдындағы міндеттілік аясы айқындалады. Мысалы, үйді сатып алу-сату шартына сәйкес сатушы мен сатып алушы арасында екі бірдей құқықтық қатынастар пайда болады. Олардың біріншісінде сатып алушы үй алуға құқылы, ал сатушы оны беруге міндетті.

Заңдылық фактісі туралы түсінік. Азаматтық құқық нормалары азаматтық құқықтық қатынастарды тудырмайды. Қандай да бір нақты азаматтық құқықтық қатынастар белгілі бір жағдайлар болған кезде ғана туындайды. Оның мазмұнын өзгерту немесе оны бұзу нақты жағдайға да байланысты. Мұндай құқықтық қатынастардың пайда болуына, өзгеруіне немесе тоқтатылуына себеп болатын жағдайлар заңды фактілер деп аталады. Мысалы, баланың дүниеге келуі, мәміленің бұзылуы және т. б. табиғи фактілер болып табылады.

Объектілер-азаматтық-құқықтық қатынастардың объектілері. Азаматтық құқықтық қатынастар объектілері деп заттар (мүлік және мүліктік құқық), жұмыс және қызмет, Ақпарат, материалдық емес игіліктер (мысалы, атауы) және зияткерлік меншік, яғни әдеби шығарма, өнертабыс және тағы басқалар түсініледі. Дәл осы объектілерде құқықтық қатынастарға қатысушылардың мүдделері қиылысады және осы объектілердің тағдыры құқықтық қатынастарда шешіледі.

Заттар азаматтық айналымнан шығарылмаған және азаматтық айналымға қатынасына байланысты олардың айналым қабілетінің шектеулі болуына байланысты азаматтық айналымнан шығарылған болып бөлінеді. Азаматтық айналымнан шығарылмаған заттарды олардың иелері қандай да бір шектеусіз қолдан қолға ауысатын басқа адамға еркін бере алады.

1. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚ ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ ҰҒЫМЫ

1. 1 . Азаматтық құқықықтардың қатынастарының ұғымы

Азаматтық құқық нормаларының талаптарына сәйкес туындайтын және осы нормаларға тәуелді тараптар арасындағы қатынастар азаматтық құқықтық қатынастар деп аталады.

Адамдар өз өмірлері мен іс-әрекеттерінде әртүрлі азаматтық-құқықтық қатынастарға үнемі араласатынына қарамастан, олардың іс-әрекеттерінің заңды сипаты көбінесе ескерілмейді. Мысалы, кез - келген затты сатып алу кезінде сатушы мен алушы арасында Азаматтық кодексте көрсетілген сатып алу-сату мәмілесінен туындайтын өте күрделі құқықтық қатынастар пайда болады. Осы мәміле бойынша сатып алушы белгілі бір ақша сомасын төлеуге міндетті, ал сатушы сатылатын затты сатып алушының меншігіне беруге немесе егер заттың сапасында бір кемшілігі немесе кемшілігі болса, оны басқа затпен алмастыруға, толықтыруға, әйтпесе алынған ақшаны қайтаруға және т. б.

Заңды тұлғалардың барлық істері азаматтық құқықтық қатынастар сияқты тәртіппен жүзеге асырылады. Өндірістік жабдықты жеткізу, өнімді сату, банк арқылы есептеу-мұның бәрі құқықтық қатынастарды тудырады, яғни. мұның бәрі заң арқылы белгілі бір салдарға әкеледі. Азаматтық-құқықтық қатынастар мүліктік және міндетті азаматтық-құқықтық қатынастар болуы мүмкін. Заттық құқықтық қатынастарда құқық берілген субъект тек оның әрекетімен жүзеге асырылуы мүмкін затқа құқылы ("өзі әрекет ету"құқығы) . Мүліктік заңды тұлғаның субъектісі басқа адамдардың көмегіне жүгінбестен затқа тікелей әсер ету арқылы затқа деген қызығушылығын қанағаттандыра алады. атап айтқанда, мүліктік қатынастар мүліктік қатынастар болып табылады. Меншік иесі өзіне тиесілі затты иеленуге, пайдалануға және оған билік етуге құқылы, ал міндетті субъектілер ешқандай әрекет жасамауға тиіс, оларға меншік иесінің өз құқықтарын жүзеге асыруына кедергі келтірмеуге пассивті міндет жүктеледі. Міндеттеме құқығы субъектісінің затқа деген қызығушылығы басқа адамның белгілі бір әрекеттерді жасауы арқылы қанағаттандырылуы мүмкін. Міндеттемелік құқықтық қатынастарда құқық берілген адам міндеттелген адамнан белгілі бір іс-әрекеттер жасауды талап етуге құқылы ("бөгде іс-әрекет"құқығы) . Мысалы, сатып алушы сатушыдан затты оған беруді талап етуі мүмкін, ал сатушы оны сатуға, яғни белгілі бір әрекеттерді жасауға міндетті. Тақырып әрқашан заттық қатынастардың объектісі болып саналады, ал міндеттеме қатынастарының объектісі-зат. [1, 26 с] .

1. 2 . Азаматтық құқық қатынастарының элементтері

1. құқықтық қатынастар туралы айтқанда, оны талдау кезінде алдымен Құрама элементтерді анықтау қажет. Әрбір құқықтық қатынастарда құқықтық қатынастардың субъектілері деп аталатын қатынастар бар. Жеке тұлға, заңды тұлғалар, әкімшілік - аумақтық бірліктер, сондай-ақ мемлекет азаматтық құқықтық қатынастардың субъектілері болып табылады. Құқықтық қатынастарға қатысушылар арасында белгілі бір байланыс орнатылады, соның салдарынан олардың қарым-қатынастарының мазмұнын құрайтын белгілі бір құқықтар мен міндеттер туындайды.

Егер құқықтар мен міндеттер бір нәрсеге (мүліктік және жеке мүліктік емес игіліктерге) бағытталған болса, дәл солай оның объектісі деп аталады. Осылайша, құқықтық қатынастарға мынадай элементтер тән: субъектілер (қатысушылар), мазмұны (құқықтары мен міндеттері) және объектілер (құқықтар мен міндеттер жататын мүліктік және мүліктік емес игіліктер)

2. осыған байланысты жалпы құқық теориясының бір мәселесіне тоқталу керек. "Құқық" сөзі бір-бірімен тығыз байланысты, бірақ іс жүзінде мүлдем басқа мағынаны білдіреді. Олардың біріншісі, "Азаматтық құқық""құқық нормаларына" қатысты. Бұл сөз тіркесіндегі "құқық" дегеніміз мемлекетте қалыптасқан жүйе, құқықтық рәсімдердің жиынтығы деп түсініледі.

Қажет болған жағдайда оны жүзеге асыру мемлекеттің күшіне сүйенеді. Осы мағынада қолданылатын" құқық объективті мағынада "немесе" объективті құқық". Біз күнделікті өмірде "менің меншік құқығым бар", "сіз мұны істеуге құқығыңыз жоқ", "ол зейнетке шығуға құқылы" сияқты сөздерді жиі айтамыз, ал "құқық" сөзі заңды емес, жеке тұлғаның, белгілі бір адамның белгілі бір мүдделерін білдіреді. Мұндай жағдайларда "құқықтың" субъективті мағынасы немесе басқаша айтқанда, құқықтық субъектілерге құқықтық нормалар беретін құқықтық мүмкіндіктер қарастырылады. Біз құқықтық қатынастардың элементтері ретінде сөйлескенде, біз субъективті құқық туралы айтамыз. Бұл "дұрыс" сөзіне берілген екінші мағына. [2, 64 Б. ] .

Әрбір құқықтық қатынастарда қатысушылардың бірінің субъективті құқығына екіншісінің заңды міндеттілігі сәйкестендіріледі, яғни бірінің екіншісінің алдындағы міндеттілік саласы анықталады. Мысалы, үйді сатып алу-сату шартына сәйкес сатушы мен сатып алушы арасында екі бірдей құқықтық қатынастар пайда болады. Олардың біріншісінде сатып алушы үй алуға құқылы, ал сатушы оны беруге міндетті.

3. зуб факт заңдылық. Азаматтық құқық нормалары азаматтық құқықтық қатынастарды тудырмайды. Қандай да бір нақты азаматтық құқықтық қатынастар белгілі бір мән-жайлар болған кезде ғана туындайды. Оның мазмұнын өзгерту немесе оны азайту нақты жағдайға да байланысты. Мұндай құқықтық қатынастардың пайда болуына мыналар жатады, өзгерісті немесе оның қысқаруын тудыратын жағдайлар заңды фактілер деп аталады. Мысалы, баланың дүниеге келуі, мәміленің бұзылуы және т. б. - заңдылық фактілері. Азаматтық кодекс сатып алу - сату, жалға беру, мұраны қалдыру және т. б. кезінде туындайтын құқықтық қатынастарды өз бетінше жасай алмайды. Азаматтық кодекстің сатып алу - сату туралы баптарында көрсетілген қатынастар белгілі бір азамат пен дүкен арасында пайда болуы үшін сол азамат дүкенге барып, бірдеңе сатып алуы керек, яғни дүкенмен сатып алу-сату мәмілесіне кіруі керек.

Оқиғалардың заңдылығы. Осы фактілердің нәтижесінде кейбір заңды фактілер туатыт құқықтық қатынастарына қатысушылардың қалауы мен ниетінен тыс туындайды. Мұндай заңдылық фактілерді оқиға деп атайды (Азаматтық кодекстің 7-бабы, 8-бабы) . Адамның өлімі, белгілі бір уақытты өткізу фактілері-мұның бәрі оқиғалардың қатарына жатады.

Іс-әрекеттің заңдылығы. Заңды фактілер сонымен қатар заңды салдарлар, яғни белгілі бір құқықтық қатынастарды тудыратын адамдардың әрекеттері болып табылады (АК-нің 7-бабы, 7-тармағы) . Мысалы, мәміле жасау, некені бұзу, біреуге қасақана зиян келтіру заң актілері болып табылады. Алайда, заңның үстемдігі барлық адамдар үшін заңның әрекеті ретінде маңызды емес; біздің көптеген әрекеттеріміз заңға бейтарап, өзгермейтін әрекеттер болып табылады. Адам біреумен сөйлескен кезде, оның қалыпты жағдайдағы қызметі заңнан тыс болады. Заңда заңдылықтың салдары болып табылатын әрекеттердің мазмұны бірнеше формада болады және белгілі бір белсенді түрде-іс-әрекет немесе айтылған түрінде, сондай-ақ әрекетсіздік түрінде, үнсіздік түрінде болады.

Заңды және заңсыз әрекеттер (заңды және заңсыз әрекеттер) . Көптеген жағдайларда құқықтар мен міндеттер заңды түрде рұқсат етілген әрекеттер нәтижесінде өзгереді немесе азаяды. Заңмен тыйым салынбаған әрекеттер заңды болып табылады. Мәмілелер деп азаматтар мен заңды тұлғалардың белгілі бір құқықтық нәтижелер жасау ниетімен жасалған, ерік-жігерге ие, олар заңды әрекеттердің мысалы бола алады, басқаша айтқанда, азаматтық құқықтар мен міндеттерді белгілеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға бағытталған әрекеттері танылады. (АК 4-тарауы) . [С. 3, 28] .

Мәмілелермен қатар тікелей құқық пен міндеттермен жасалмайтын, бірақ құқықтық қатынастардың пайда болуы немесе тоқтатылуы үшін негіз болатын әртүрлі әрекеттер бар. Мұндай әрекеттердің мысалдары: неке, әдеби шығарма жазу, өнертабыс және т. б. кейбір әрекеттер құқықтық қатынастарды тек заңды түрде тыйым салынғандықтан, яғни заңсыз болғандықтан ғана тудырады. Сонымен, Азаматтық кодекстің 917-бабында: біреудің жеке басына немесе мүлкіне немесе заңды тұлғаға зиян келтіруші бұл зиянды толығымен өтеуге міндетті. Зиян келтіру (азаптау) заңсыз әрекет болғандықтан, яғни зиян келтірушінің азаматтық жауапкершілігінің салдарын тудырады, зиянды өтеу міндеті зиян келтірушінің еркінен тыс туындайды.

4. заттар-азаматтық қатынастардың объектілері. Азаматтық құқықтық қатынастардың объектілері деп материалдық деп саналмайтын заттар, жұмыс және қызмет, Ақпарат, игіліктер мен зияткерлік меншік, яғни әдеби шығарма, өнертабыс және т. б. түсініледі. Дәл осы объектілерде құқықтық қатынастарға қатысушылардың мүдделері қиылысады және осы объектілердің тағдыры құқықтық қатынастарда шешіледі. Әдетте, шамасы объектілерінің азаматтық құқық сипатқа айнымалы сипатта болады. Жалпы, азаматтық-құқықтық қатынастар объектілерінің негізгі бөліктері заттар болып табылады. Зат арқылы біз материалдық әлемнің кез-келген нысанын айтамыз.

Заттың құқықтық тағдырында оның сапасы мен құқықтық мәртебесі маңызды орын алады. Сондықтан азаматтық құқықта заттарды саралаудың алуан түрлілігі бар.

Заттар азаматтық айналымнан шығарылмаған және азаматтық айналымдағы олардың айналым қабілетінің шектелуіне байланысты азаматтық айналымнан шығарылған болып бөлінеді. Азаматтық айналымнан шығарылмаған заттарды олардың иелері қандай да бір шектеусіз қолдан қолға ауысатын басқа адамға еркін бере алады. Мәселен, мұндай нәрселер азаматтық айналымға еркін қатысады. Айналымда шектелген заттар азаматтық айналымға қатысушылардың белгілі бір бөлігіне жатады немесе олардың айналымы ерекше тәртіппен жүзеге асырылады. Бұл объектілердің мөлшері заңмен белгіленеді. Оған улы, қару-жарақ, оқ-дәрілер, қымбат металдар мен тастар, мәдени және тарихи ескерткіштер және т. б.

Осылайша, азаматтық заңнама кейбір нәрселерді азаматтық айналымнан шығарады. Өйткені, ол өзі мемлекеттің немесе басқа адамдардың жеке меншігі болып табылады, оны басқасына беруге болады. Қазіргі уақытта бұған мысал ретінде орман, су және басқа да нысандар жатады.

Заттарды бөлінетін және бөлінбейтін деп жіктейді. Шығарылған заттар тұтынушылық қасиеттерін, бастапқы сапасын, тіпті шығарылған күні де жоғалтпайды. Мысалы, нан қанша бөлінсе де, нан нан болып қалады. Егер сіз бөлінбейтін нәрселерді бөлсеңіз, ол жұмыс істемейді. Егер сіз отырғышты арамен жартысына кессеңіз, онда ол өзінің тұтынушылық қасиеттерін жоғалтады. Саралаудың мұндай мәні мүлікті бөлу кезінде мүліктен айырылады.

Заттар құқықтық қатынастарда тек белгіленген және байланысты қасиеттерге сәйкес белгіленетін заттарға бөлінеді. Заттар жеке белгілері бойынша немесе тұтас қатары бойынша, басқалармен туыстық қатынасы бойынша бөлінеді. Бірінші жағдайда жеке-жеке белгіленген заттар екінші жағдайда туыстық қасиеттері бойынша бөлінген заттар деп аталады, өйткені бөлгіш тек басқасымен ғана емес, тек заттың өзімен де белгіленеді. Мысалы, оған суретшінің суреттегі қолтығы немесе көйлектің түпнұсқа үлгісі жатады. Бір сингулярдағы зат сол құқықтық қатынастардағы туыстық қасиеттерімен, ал екіншісінде-даралығымен анықталады. Айталық, тігін фабрикасы дүкенге 48 - кескіш, 3 - кескіш, 100-көйлек әкеліп, сатуға келісім жасады. Осы құжат бойынша аталған тауар белгілері айқындалады. Ал Сатып алушы жүз көйлектің біреуін ғана таңдайды. Сонымен, ол өзіне ұнауы мүмкін, бірақ оның қолына түскені емес. Яғни, көйлектің жеке сапасы үшін олар физикаға сәйкес және қолайлы таңдалады. Бұл құқықтық қатынаста сатып алушы сатып алған көйлектің жеке белгілері бар, сондықтан сатушы оған жүз көйлектің екіншісін бере алмайды. . [С. 4, 12] .

Заттар қозғалмалы және қозғалмайтын болып бөлінеді. Оның қозғалғыштығына жермен тығыз байланысы бар жер учаскелері, учаскенің жер қойнауы көпжылдықтармен байланысты, олар жеке елеулі зиян келтірместен бөлінбейді. Азаматтық кодекс сондай-ақ жылжымайтын объектілерге әуе және әуе кемелері мен ғарыш объектілерін де жатқызады. Себебі олар Халықаралық арбитраж арқылы ұлтаралық дәстүрмен қолданылады. Мұндай аса қымбат объектілерді пайдалану белгілі бір мемлекеттің құзыретінен асып түседі. Әрине, мұндай нысандар жылжымайтын мүліктің жалпы ережесіне сәйкес келмейтінін мойындау керек.

Міндетті түрде берілетін жылжымайтын мүлікке құқық мемлекеттік тіркеуден өтуге тиіс. Сол сияқты жылжымайтын мүлікке арналған келісім де мемлекеттік тіркеуге жатады. Алайда, біз сонымен қатар ережелер талаптарынан тыс жағдайларға тап боламыз. Сонымен, автокәсіпорын тіркеуге жатады, бірақ ол жылжымалы мүлік болып саналады.

Кәсіпкерлік үшін пайдаланылатын кәсіпорын мүліктік кешен ретінде мүліктің ерекше түрі болып табылады. Ал кәсіпорын негізінен жылжымайтын мүлікке жатады. Мүліктік кешен ретінде кәсіпорын өзінің қызметіне қажетті мүліктің барлық түрлерін қамтиды. Ол тек қажетті нысандарды ғана емес, сонымен қатар жер, ғимарат, ғимарат, тіпті керек - жарақтар, жабдықтар, шикізат, жеке меншік болып табылатын өнімдер, тіпті талап ету құқығы, несие атауы, тауарлық және фирмалық белгілер сияқты қозғалмайтын болып көрінетіндерді де алады. Сондықтан, егер жеке кәсіпорын сатылса, онда оның иесі сатып алушыға оның иелігіндегі барлық мүлікті беруі керек. Тек сатып алушымен келісім бойынша сіз мүліктің бір бөлігін (мысалы, шикі зат немесе қандай да бір жабдық ) жеке - жеке сата аласыз.

Көмекші және негізгі зат. Тек өздігінен қолдануға болмайтын басқалар

тек затпен бірге қолдануға болатын заттар көмекші заттар деп аталады. Жалпы ережеге сәйкес, зат негізгі заттың заңды тағдырына әсер етеді. Біз негізгі және көмекші заттардың мысалдарын келтіреміз: құлып пен кілт, есік пен құлып, үйі бар есік. Егер сіз үйді сатып алу-сату шартын жасасқан болсаңыз, онда үй есікпен, құлыппен, сондай-ақ кілтпен сатылады деп сенудің қажеті жоқ.

Өйткені, ол негізгі затпен зат ережелеріне бағынады. Егер сатушыдан есік құлпы алынса, онда сатып алушы оны орнына қоюды талап етуге құқылы. Кейбір жағдайларда сатушы мен сатып алушы арасында жасалған келісім шарт бойынша субстанция негізгіден бөлінуі мүмкін. Жаңа Азаматтық кодекс сондай-ақ жануарларды Азаматтық құқық объектілерінің тізбесіне енгізеді. Егер заңда өзгеше көзделмесе, оған мүлік туралы жалпы ереже қолданылады. Адамгершілік қағидаттарына қайшы келетін қатыгез және қатыгез әрекеттер құқығын жүзеге асыруда жануарларға жол бермейді. Бұл ұғым қосымша түсіндіруді қажет етеді. Біріншіден, бұл барлық жануарлар туралы ма, әлде тек үй жануарлары туралы ма? Қоян мен қасқырды орман мүлкіне жатқызуға бола ма? Меншік иесі мұндай мүлікке билік ете алмайды.

Жануарға "қатыгездік - аяушылық" салдарынан қасақана зиян келтірудің шегі қалай анықталады, бұл да мәселе емес. Себебі ғылыми тәж жануарлар тура келеді мучить, тіпті өлтіруді қалай болады? Бұл сұрақтарға жауапты белгілі бір жағдайларға байланысты шығарылған сот шешімі ғана бере алады. Заттарға ақша, валюталық құндылықтар, сондай-ақ бағалы қағаздар жатады. Ақша, әдетте, шығу белгілерімен анықталатын зат болып табылады. Тек оның көзқарасы бойынша қойылған нәрсе оған кірмейді. Қазақстанның барлық аумағында теңге заңды төлем құралы болып саналады. Ол банкнотта көрсетілген бірліктермен бағаланады - 100 теңге, 500 теңге және т. б. шетел валютасы және есеп айырысулар заңда көзделген жағдайларда ғана жүзеге асырылады. Валюталық құндылыққа бағалы металдар, асыл тастар, шетел валютасы, шетелдік банктік кірістер, акциялар, шетелдік облигациялар жатады. Олармен келісім жасасу 1996 жылғы 24 желтоқсанда қабылданған "валюталық реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен жүзеге асырылады. Бірақ валюталық құндылыққа меншік құқығы басқа мүлік сияқты жалпы негізде қорғалады. Бағалы қағаздар да тақырып болып табылады. Бағалы қағаз-бұл қандай да бір мүліктік құқықты белгіленген нысан мен міндетті деректемелерге сәйкес белгілейтін, оны куәландыратын, құқықты ол ұсынылған кезде ғана іске асыратын құжат. Демек, бағалы қағаз жоғалған кезде онымен бірге құрылған мүліктік құқық жойылады.

Бағалы қағазды осы ерекшеліктермен қарызға алған кезде [5, 106 Б. ] .

есепте берілген қолхат әрекеттері келіп түседі. Оның соңғысы мүліктік талаптың куәлігі ретінде қызмет етеді, ал оның жоғалуы басқа куәгерлердің мұндай талапты ұсынуына кедергі болмайды. Бағалы қағаз онда көрсетілгендей мүліктік құқықтарды куәландыратын жалғыз құжат болып саналады. Ол белгіленген және міндетті критерийлерге сәйкес жасалады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.