Конституцияда конституциялық құрылыс негіздерін бекіту мәселелерін зерттеу

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 50 бет
Таңдаулыға:

Ф-ОБ-001/033

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті

Нурмаханұлы Елнұр

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛЫСЫНЫҢ КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ КЕПІЛДІКТЕРІ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5B030100-мамандығы - «Құқықтану»

Түркістан-2021

Ф-ОБ-001/033

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университеті

Әлеуметтік ғылымдар факулътеті

«Құқықтану» кафедрасы

«Қорғауға жіберілді»

«Құқықтану» кафедрасының меңгерушісі, з. ғ. к., (PhD) қауымдастырылған профессор

«Қорғауға жіберілді»«Құқықтану» кафедрасының меңгерушісі, з. ғ. к., (PhD) қауымдастырылған профессор: Қ. Т. Битемиров «___»2019ж №___Хаттама

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Қазақстан Республикасы Конституциялық құрылысының конституциялық-құқықтық кепілдіктері

5В030100-мамандығы - «Құқықтану»

Орындаған студент

ЗҚТ-711

Е. Нурмаханұлы

Орындаған студентЗҚТ-711: Ғылыми жетекшісі аға оқытушы

Е. Нурмаханұлы: М. Иманбекова

Орындаған студентЗҚТ-711:

Е. Нурмаханұлы:

Орындаған студентЗҚТ-711: Түркістан-2021

Мазмұны

КІРІСПЕ . . . . . . . ……… . . . … . . . 4

I. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ КОНСТИТУЦИЯСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Қазақстан Республикасы конституциялық құрылысының ұғымы мен мазмұны . . . 8

1. 2 Қазақстан Республикасының конституциясы құрылысының қалыптасу тарихы . . . 12

II. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛЫСЫНЫҢ САЯСИ, ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК НЕГІЗДЕРІ

2. 1 Қазақстан Республикасында құқықтық мемлекет болып дамуы және қалыптасуы . . . 25

2. 2 Президенттік басқарау жүйесіндегі ерекшеліктер және республикадағы халық билігін жүзеге асырудың негізгі нысандары . . . 35

2. 3 Қазақстан Республикасында экономикалық реформалардың жай-күйі мен перспективалары . . . 55

2. 4Қазақстан Республикасы-әлеуметтік мемлекет . . . 65

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 75

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕРТІЗІМІ . . . 79

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Қазақстан Республикасының Конституциясын қабылдау бірінші кезекте демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде өзінің құқықтық шеңберіне ие болған қазақстандық мемлекеттілікті қалыптастырудың аса маңызды кезеңі болып табылады (Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабы) . Қолданыстағы Конституция оны құрудың күрделі және ұзақ процесінің нәтижесі болып табылады, оның барысында қоғамдағы негізгі саяси күштердің мүдделерін ескере отырып, мемлекеттің қоғам мен жеке тұлғалардың өміріне араласуын шектеу, мемлекеттік билікті ұйымдастыру және жүзеге асыру нысандары, жеке құқықтар мен бостандықтардың басымдығы сияқты мәселелер бойынша қиын ымыраға қол жеткізілді. Отандық конституционализм тарихында тұңғыш рет Қазақстан Республикасының Конституциясында үш билік арасындағы тежемелік пен тепе-теңдік тетігімен қамтамасыз етілген мемлекетте билікті бөлу қағидаты (Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-тармағымен З. б. ) бекітілген. Адам құқықтарының әмбебап және өңірлік халықаралық-құқықтық стандарттарына толық сәйкес келетін құқықтар мен бостандықтар конституциялық деңгейде танылды және оларға кепілдік берілді.

Қазақстандағы конституциялық құрылыс пен конституционализм мәселелерін зерттеу конституциялық құқық ғылымының дамуының маңызды бағыттарының бірі болып табылады, ол Қазақстандағы конституциялық жүйесін нығайтуға, елдегі конституционализмді дамытуға бағытталған ауқымы мен маңыздылығы бойынша үлкен міндеттер кешенін зерттеуді және шешуді қамтиды.

Отандық конституциялық құрылыстың түбегейлі қайта құрылуы, шын мәнінде, конституциялық және конституциялық емес (оның ішінде "Жарлық") формалардың көмегімен жүзеге асырылған реформалардың нәтижесі болды. Қазақстандағы жаңа конституциялық жүйе пайда болды, отандық конституционализмнің бүкіл келбеті өзгерді, отан ұғымының жаһандық өзгерістерін және оның өмір сүру жағдайларын айтпағанда. Бұл процесс конституциялық құрылым мен конституционализм проблемаларының олардың дамуында, өзара байланысында және көрінісінің әртүрлі формаларында сөзсіз өзектілігін анықтайды.

Бұл процесті тек ресми заңды тұрғыдан талдау мүмкін емес. Заңнамада мақсаттарды, қағидаттарды, міндеттерді, декларацияларды, дефиницияларды тұжырымдау кезінде пайдаланылатын әлеуметтік ғылымдардың (экономика, саясаттану, философия, әлеуметтану) жетістіктерін тарту қажет. Сонымен қатар, мұндай идеяларды тұжырымдау норма мен шындық арасында "қайшылықтар" туындамау керек. Норманы қалыптастыру-мақсат, принцип (Республика қызметінің түбегейлі принциптері:қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылық; бүкіл халықтың игілігін көздейтін экономикалық даму; қазақстандық патротизм; мемлекет өмірінің аса маңызды мәселелерін демократиялық әдістермен, оның ішінде республикалық референдумда немесе Парламентте дауыс беру арқылы шешу. ) осы қағидаттарға қайшы келмеуі тиіс. (Қазақстан Республикасының Конституциясы 1-бап. 2-тармақшасы. )

Қазақстан Республикасы конституциялық құрылысының негіздері сияқты маңызды санатты талдау жиынтығында оны Конституциялық мемлекет ретінде сипаттауға негіз болатын конституциялық құрылыс принциптерінің, институттарының ерекшеліктерін анықтауға мүмкіндік береді. Бұл, ең алдымен, зерттеу үшін таңдалған тақырыптың өзектілігін анықтайды. Сонымен қатар, әлеуметтік, демократиялық, зайырлы, құқықтық мемлекет, азаматтық қоғам және басқа да санаттар Қазақстанның конституциялық-құқықтық ғылымында әлі жеткілікті әзірленбеген. Аталған ұғымдарды теориялық тұрғыдан әзірлеу қажеттігі туындады, бұл конституциялық құрылыстың дамуының негізгі бастаулары мен заңдылықтарын неғұрлым терең түсінуге, Конституцияда бекітілген мемлекет моделін қалыптастыру мақсатында конституциялық-құқықтық институттардың қызметін жетілдіру жөнінде ғылыми негізделген ұсынымдар әзірлеуге ықпал етеді.

Конституцияда констиутциялық құрылыстың негіздерін реттейтін арнайы бөлімнің жоқтығына қарамастан, 1995 жылғы 30 тамыздағы Қазақстан Республикасының конституциясы оларды негізгі қағидаттар түрінде бекітеді: халықтық егемендікте көрінетін демократия, биліктің бөлінуі, идеологиялық және саяси алуан түрлілік, жергілікті өзін-өзі басқаруды тану және қамтамасыз ету, құқықтық мемлекет.

- Конституция адамның өмірін, құқығы мен бостандығын ең жоғары құндылықтар деп жариялайды.

Қазақстанда мемлекеттік және жеке меншік танылады және бірдей қорғалады

меншік. Конституциялық құрылыстың негіздеріне республика да жатады және де мемлекет зайырлы және әлеуметтік мемлекет деп жарияланды. Конституцияда белгіленгендей Қазақстан Республикасы унитарлы мемлекет және басқару формасы президенттік республика.

1995 жылғы Қазақстан Республикасының Конституциясы, ұлттық заңнама, Қазақстанды құқықтық мемлекет деп жариялай отырып, сонымен бірге осындай мемлекетті қалыптастырудың негізгі қағидаттары мен шарттарын бекітеді. Атап айтқанда, егер биліктің бөліну қағидаты толық көлемде іске асырылса, егер барлық мемлекеттік және қоғамдық құрылымдар мен азаматтардың қызметі мен өміріндегі Заң Үстемдігі өмір сүру нормасына айналса, Қазақстан Республикасы құқықтық мемлекетке айналады.

Дипломдық жұмысымның мақсаты - Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысы негіздерінің ұғымы мен мазмұнын қалыптастыру тарихы және жан-жақты талдау болып табылады. Зерттеу нысанына сәйкес оның негізгі мақсаты Қазақстанның және басқа мемлекеттердің теориялық ережелерін, тарихи тәжірибесін, халықаралық құқықтың жалпы танылған нормалары мен қағидаттарын, қолданыстағы республикалық және шетелдік заңнаманы талдау негізінде Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысы негіздерінің конституциялық-құқықтық мазмұнына сипаттама беру болып табылады.

Бұл мақсатқа мынадай міндеттерді шешу арқылы қол жеткізіледі: -конституциялық құрылыс негіздері ұғымын қарастыру, оның ерекшеліктерін қазіргі кезеңде анықтау;

- зерделенетін санаттың мәнін көрсететін аса маңызды конституциялық-құқықтық институттарды талдау;

- 1995 жылға дейін қабылданған Конституциялардың ережелерін талдау негізінде конституциялық құрылыс негіздерінің қалыптасу процесін көрсету;

- Конституцияда конституциялық құрылыс негіздерін бекіту мәселелерін зерттеу

Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 30 тамыздағы;

құқықтық мемлекетті қалыптастыру процесін талдау, демократиялық мемлекеттің негізін қалаушы қағидаттарын іске асыру жолымен конституциялық құрылыстың саяси негіздерінің неғұрлым тиімді жұмыс істеуі жөнінде ұсыныстарды қарау және әзірлеу;

аталған салалардағы қоғамдық қатынастарды конституциялық-құқықтық реттеуге назар аудара отырып, Қазақстанда қоғам өмірінің экономикалық, әлеуметтік, рухани салаларында жүргізіліп жатқан өзгерістерге құқықтық сипаттама беру.

Тақырыптың зерттеу обьектісі - Дипломдық жұмыстың зерттеу обьектісі мемлекеттің құрылымы, адам мен мемлекет арасындағы құқықтық қатынсқа, мемлекеттік билікті іске асыру мен ұйымдастыруға байланысты қоғамдық қатынастар, конституциялық құрылыстың институттарында бектіліген мемлекеттік-құқықтық және мемлекеттік биліктің әске асыруына байланысты кездесетін қоғамдық қатынастар.

Жұмыс құрылымы мен көлемі - Диплoмдық жұмыc кipicпеден, екi бөлiмнен, алты бөлiмшеден, қopытындыдaн және пaйдaлaнылғaн әдебиеттеp тiзiмiнен тұpaды.

1. 1 Қазақстан Республикасы конституциялық құрылысының ұғымы мен мазмұны.

Әрбір мемлекет белгілі бір жүйеге (құрылғыға) ие, яғни. оның ерекшелігін білдіретін белгілі бір белгілермен сипатталады. Бұл демократиялық немесе тоталитарлық, Республика немесе монархия және т. б. мемлекеттің құрылымы осы жүйенің негізін құрайтын белгілі бір қатынастармен (экономикалық, саяси, әлеуметтік) сипатталады. Қоғамдық қатынастар, сіз білетіндей, әдет-ғұрыптар, дәстүрлер, мораль және құқық нормаларымен реттеледі. Мемлекет белгілі бір "ойын ережелерін" - оның қызметінің негізін құрайтын белгілі бір принциптерді белгілейді. Қоғам өмірінің ең маңызды, негізгі принциптері Негізгі Заңмен - Конституциямен белгіленеді, сондықтан оларды конституциялық принциптер деп атайды. Демократиялық мемлекеттерде мемлекеттік жүйенің негізі үш негізгі принципке негізделген: демократия, биліктің бөлінуі, адам құқықтары мен бостандықтарының басымдығы. Демек, конституциялық құрылым-бұл мемлекет қызметінің негізгі принциптерін бекітетін конституциялық нормалардың жиынтығы.

Конституциялық құрылыстың негіздері-мемлекеттің басты негіздері, оның демократиялық мәнін көрсететін және Қазақстан Республикасын Конституциялық мемлекеттің сипатын қамтамасыз етуге арналған негізгі қағидаттары. "Конституциялық құрылыс негіздері "құқықтық институты конституциялық құқық жүйесінде жетекші орын алады.

Қазақстан Республикасының Конституциясы конституциялық құрылыстың негіздерін "Жалпы ережелер"деген бірінші бөлімде бекітеді.

1. Егемендік. Қазақстан егемен мемлекет болып табылады. 2 бап

ҚР Конституциясында " Республиканың егемендігі оның бүкіл аумағына таралады. Мемлекет өз аумағының тұтастығын, қол сұғылмауын және бөлінбеуін қамтамасыз етеді".

Мемлекеттік егемендік-бұл ел ішіндегі мемлекеттік биліктің үстемдігі (яғни, оның аумағындағы мемлекеттің заң шығарушы, атқарушы және сот билігінің толықтығы) және оның халықаралық қатынастар саласындағы шет мемлекеттердің билігінен тәуелсіздігі. Мемлекеттік биліктің үстемдігі мен тәуелсіздігінен басқа, мемлекеттік егемендік оның бірлігінде көрінеді.

Демократиялық мемлекетте биліктің жалғыз көзі және оның иесі-халық. Халықты бүкіл биліктің иесі ретінде тану - халықтық егемендіктің көрінісі. Халықтық егемендік дегеніміз-халықтың толық билігі, яғни халықтың қоғам мен мемлекеттің істерін басқаруға нақты қатысуы үшін әлеуметтік-экономикалық және саяси құралдарға ие болуы.

Халық өз билігін тікелей республикалық референдум және сайлау арқылы да, сол сияқты оны мемлекеттік билік органдарына беру арқылы да жүзеге асырады (Конституцияның 3-бабы) .

Қазақстан Республикасында билікті ешкім де иемденіп кете алмайды. Халық пен мемлекет атынан билік жүргізуге Республика Президентінің, сондай-ақ өзінің конституциялық өкілеттігі шегінде Парламенттің құқығы бар. Үкімет халық атынан әрекет етпейді және тек мемлекет атынан әрекет етуге құқылы.

2. Республикалық басқару формасы. ҚР Конституциясында

республикалық басқару формасы. Республика-МЕМЛЕКЕТТІК

мемлекеттік биліктің барлық жоғары органдары не жалпыұлттық өкілді мекемелер (парламенттер) сайлайды немесе қалыптастырады. Қазақстан Республикасында, Конституцияға сәйкес, президенттік басқару нысаны жарияланды, ол парламенттік республиканың кейбір типтік белгілері сақталған кезде күшті президенттік биліктің болуымен сипатталады (Үкімет басшысының болуы, шектеулі болса да, Парламенттің үкіметті биліктен шеттету мүмкіндігі, Президенттің Парламентті тарату жөніндегі өкілеттігі, сондай-ақ Президенттің заңнамалық актілерді өз бетінше қабылдау мүмкіндігі) .

3. ҚР Конституциясына сәйкес (1 бап) Қазақстан Республикасы өзін демократиялық мемлекет ретінде орнықтырады. Бұл дегеніміз:

- Қазақстан өзін Конституцияны қабылдау, Мемлекет басшысы мен Парламентті тікелей сайлау, осы өкілеттік мерзімі аяқталғаннан кейін оларды ауыстыру үшін халықтың құрылтай күші бар мемлекет ретінде анықтайды;

- мемлекет азшылық пен жекелеген азаматтардың мүдделерін білдіру және есепке алу үшін, олардың әлеуметтік және ұлттық шығу тегіне қарамастан, оларға сөз бостандығын, ар-ожданын, тіл мен ұлтты таңдауды, бірігу құқығын, мемлекеттік қызметке тең қол жетімділікті және т. б. бере отырып, мүмкіндіктер жасайды.

4. Мемлекеттің зайырлы сипаты. Қазақстан республикасы бекітеді

өзін зайырлы мемлекет. Бұл дегеніміз:

- Қазақстан Республикасында діни мекемелер мен діни сенімдер мемлекеттен бөлінген;

- мемлекеттік немесе міндетті дін жоқ;

- діни негізде партиялар құруға тыйым салынады;

- әркімнің ар-ождан бостандығына құқығы бар, яғни кез келген дінді ұстануға, бір дінді басқаға ауыстыруға немесе ешқандай дінді ұстанбауға құқығы бар.

5. Құқық үстемдігі. Қазақстан Республикасы өзін құқықтық мемлекет ретінде орнықтырады. Бұл мемлекет құқықтық мемлекет деп аталатын мемлекетке немесе сапаға ұмтылатынын білдіреді. Бұл өз кезегінде келесі белгілермен сипатталады:

- адам құқықтары мен бостандықтары ең жоғары құндылық болып табылады;

- заңның үстемдігі;

- биліктің бөліну принципі;

- сот билігінің тәуелсіздігі;

- мемлекет пен азаматтың өзара жауапкершілігі.

6. Мемлекеттің әлеуметтік сипаты. Қазақстан Республикасы өзін әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады. Бұл:

- мемлекет адамға қызмет етеді, керісінше емес;

- мемлекет қоғамға оның жекелеген топтарына емес, тұтастай қызмет етеді;

- мемлекет барлық азаматтар үшін ауыртпалықтар мен игілікті біркелкі бөлуге тырысады;

- мемлекет әлеуметтік саланы (білім беру, денсаулық сақтау, ғылым, мәдениет, әлеуметтік жұмыспен қамту, еңбекті қорғау, әлеуметтік қамтамасыз ету және табысы төмен халықты қолдау) қолдайды;

- мемлекет азаматтардың одан денсаулық пен өмірдің экологиялық қауіпсіздігін қоса алғанда, ең төменгі күнкөріс деңгейімен және лайықты өмір сүру жағдайымен қамтамасыз етілуін талап ету құқығын мойындайды; ;

- мемлекет қоғамда экономикалық еркіндік үшін жағдай жасауға міндеттенеді.

7. Унитаризм. Қазақстан Республикасы біртұтас мемлекет болып табылады. Унитарлық мемлекет-құрамында автономиялары жоқ, яғни басқа да мемлекеттік құрылымдары жоқ мемлекет құрылымының нысаны; Бірыңғай Конституциямен, бірыңғай құқық жүйесімен, бірыңғай

азаматтық, Парламент, Үкімет, атқарушы органдар жүйесі және сот арқылы өз аумағын әкімшілік-аумақтық бірліктерге бөледі.

Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік биліктің бірлігін мемлекет басшысы және оның ең жоғары лауазымды адамы болып табылатын Президент қамтамасыз етеді. Президент мемлекеттік биліктің барлық тармағының келісіп жұмыс істеуін және өкімет органдарының халық алдындағы жауапкершілігін қамтамасыз етеді. Осылайша, ҚР Президенті биліктің барлық тармағының үстінде, өз өкілеттігі бойынша атқарушы билікке тартылса да, төреші болады.

8. Саяси және идеологиялық плюрализм. Қазақстан Республикасында танылады идеологиялық және саяси алуан түрлілік (- бабы 1-тармағының 5-Баптары) . Саяси әртүрлілік (плюрализм) - бұл саяси пікірлер мен саяси іс-әрекеттер бостандығы

Конституция шеңберінде әрекет ететін барлық саяси партиялар мен басқа да қоғамдық бірлестіктердің саяси процеске қатысуына тең мүмкіндіктер, көппартиялықтың болуы, сондай-ақ азаматтардың кез келген партияда болу немесе қандай да бір партияда болмау құқығы.

Саяси плюрализм қағидатын іске асырудың маңызды шарты саяси процеске қатысатын және саяси плюрализмнің институционалдық негізін құрайтын саяси партиялардың, басқа да қоғамдық бірлестіктер мен бұқаралық қозғалыстардың құқықтық мәртебесін айқындау болып табылады. Конституцияда " қоғамдық бірлестіктер заң алдында бірдей. Мемлекеттің қоғамдық бірлестіктер істеріне және қоғамдық бірлестіктердің мемлекет істеріне заңсыз араласуына, қоғамдық бірлестіктерге мемлекеттік органдардың функцияларын жүктеуге, бірлестіктерді мемлекеттік қаржыландыруға жол берілмейді".

Саяси плюрализмнің институционалдық негізіндегі маңызды орындардың бірін өз мүшелерінің саяси ерік-жігерін білдіретін және азаматтық қоғамның саяси ерік-жігерін білдіруге ықпал ететін саяси партиялар алады.

Саяси плюрализм-бұл партияның Конституциясы аясында әрекет ететін кез-келген партияның құрамына кіру мүмкіндігі ғана емес, сонымен қатар ешқандай партияның мүшесі болмау, партиясыз болу мүмкіндігі. Ол идеологиялық біркелкілікке сәйкес келмейді және тек идеологиялық әртүрлілік жағдайында жүзеге асырылуы мүмкін.

Идеологиялық әртүрлілік (плюрализм) - идеологиялық және рухани құндылықтарды таңдау еркіндігі және саяси плюрализмді жүзеге асырудың шарты болып табылатын қоғамда мемлекеттік немесе міндетті идеологияны орнатуға тыйым салу.

9. Экономикалық плюрализм. Бұл дегеніміз, Қазақстан Республикасында мемлекеттік меншік пен жеке меншік танылады және бірдей қорғалады (Конституцияның 6-бабының 1-тармағы)

10. Адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтары-ең жоғары құндылық. ҚР Конституциясы адамды, оның өмірін, құқықтары мен бостандықтарын жоғары құндылық ретінде қарастырады (1 бап) . Осылайша, ол мемлекет пен жеке тұлға арасындағы қарым-қатынас туралы өзінің түсінігін жариялайды.

Конституциялық мемлекет оның маңызды негіздерінің бірі болып табылатын халықтық егемендікке негізделген. Сонымен бірге, осы егемендіктің иесі - халық-азаматтардан тұрады, олардан барлық билік басталуы керек.

Адамды, оның құқықтары мен бостандықтарын қорғау мүдделері мемлекеттен белсенді іс-қимылды және адамның құқықтары мен бостандықтары күнделікті өмірде ықтимал бұзылуы жағдайында оған тиісті құқықтар беруді талап етеді.

Адамды, оның құқықтары мен бостандықтарын мемлекет материалдық және іс жүргізу құқығының әртүрлі нормалары арқылы қорғауы керек. Адам құқықтары мен бостандықтарын тану, сақтау және қорғау мемлекеттің материалдық және рухани салалардағы елеулі күш-жігерін талап етеді. Сөз, атап айтқанда, азаматтардың ең төменгі күнкөріс деңгейін қамтамасыз ету, әлеуметтік қамсыздандыруды, мектептегі білім беруді және денсаулық сақтауды, мәдениет саласын дамыту туралы болып отыр.

11. Халықаралық шарт нормаларының заң нормаларынан басымдығы. Конституцияның 4-бабының 3-тармағында "Республика бекіткен халықаралық шарттардың республика заңдарынан басымдығы болады және халықаралық шарт мынадай реттерден басқа реттерде тікелей қолданылады" делінген, оны қолдану үшін заң шығару қажет".

12. Халықаралық құқықтың жалпыға танылған қағидаттары мен нормалары - ҚР құқықтық жүйесінің құрамдас бөлігі. Конституцияның 4-бабының 1-тармағында былай делінген: "Қазақстан Республикасында қолданылатын құқық Конституцияның, соған сәйкес заңдардың, өзге де нормативтік құқықтық актілердің, халықаралық шарттық және республиканың өзге де міндеттемелерінің нормалары болып табылады . . . ».

Конституционализм-бұл адамның негізгі құқықтарын, қоғам мен мемлекетті ұйымдастыру негіздерін бекітетін конституциялық-құқықтық нормаларды құруға бағытталған, сондай-ақ олардың адамның, азаматтық қоғам институттары мен мемлекеттің қатысуымен құқықтық қатынастарды реттеуде дұрыс қолданылуын қамтамасыз ететін идеялар мен іс-әрекеттің тұтас жүйесі.

Конституциялық құрылыстың негіздерін, оның элементтерін конституционализмнің құрамдас бөліктерінің бірі, оның жүйесінің ажырамас бөлігі ретінде қарастырған жөн деп санаймыз.

Ғылыми әдебиеттерде конституциялық құрылысты анықтауда консенсус жоқ. Орыс ғалымдары е. и. Козлова мен О. Е. Кутафиннің пікірінше, әр мемлекет оның мәні мен ерекшелігін көрсететін белгілі бір сипаттамаларға ие. Мемлекет демократиялық немесе тоталитарлық, Республика немесе монархия, Федерация немесе унитарлық болуы мүмкін. Бұл белгілердің жиынтығы белгілі бір форма, мемлекетті ұйымдастырудың белгілі бір тәсілі немесе мемлекеттік жүйе туралы айтуға мүмкіндік береді. Мемлекеттің Конституциясымен баянды етілген бұл құрылыс оның конституциялық жүйесіне айналады. Осылайша, конституциялық құрылым-бұл Конституцияда бекітілген мемлекетті ұйымдастырудың белгілі бір формасы немесе белгілі бір тәсілі [1, 75-бет] .

Толығырақ анықтамалар беріледі. Мысалы, профессор А. и. Коваленко мынадай анықтама береді: конституциялық құрылыс - бұл мемлекет пен қоғамның және олардың институттарының тиісті құрылымдарында ұсынылған және негізгі заңның нормаларымен бекітілген негізгі қоғамдық қатынастардың жүйесі [2, 36-бет] .

Конституциялық құрылымға анықтаманы Конституциялық мемлекет ұғымы арқылы беруге болады. Конституциялық мемлекет-бұл, ең алдымен, мемлекеттің заңға бағынуы, нақты кепілдіктермен қамтамасыз етілген бағыну қамтамасыз етілуімен сипатталатын мемлекет. Бұл кепілдіктер конституциялық жүйе деп атауға болатын мемлекетті ұйымдастырудың осындай нысанын немесе тәсілін қамтамасыз етеді. Демек, анықтама беруге болады: конституциялық құрылым - бұл оның құқығына бағынуды қамтамасыз ететін және оны Конституциялық мемлекет ретінде сипаттайтын мемлекетті ұйымдастырудың формасы немесе тәсілі [3, 75-79 б. ] .

Көрнекті қазақстандық конституционалисттер В. А. Ким мен Г. в. Ким Е. и. Козлова мен О. Е. Кутафин келтірген анықтаманы сынай отырып, Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын сипаттай отырып, оның элементтерін айқындай отырып, біз қоғамды ұйымдастырудың нысандары мен тәсілдерімен ғана шектеле алмайтынымызды түсіндіреді. "Конституциялық құрылыс" ұғымына Конституцияда бекітілген азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының, міндеттерінің бүкіл жүйесі, азаматтық қоғамды ұйымдастыру және, әрине, мемлекет кіреді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.