Саяси жарнама тарихы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

М. Х. ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ

ГУМАНИТАРЛЫҚ ӘЛЕУМЕТТІК ҒЫЛЫМДАР ФАКУЛЬТЕТІ

ФИЛОЛОГИЯ ЖӘНЕ ЖУРНАЛИСТИКА КАФЕДРАСЫ

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Жарнама тарихы мен даму кезеңдері

Орындаған: Исатай Әдина

Тексерген:Баешова Балзия

ТАРАЗ 2020

МАЗМҰНЫ

І. Кiрiспе . . . 3

ІІ. Жарнама ұғымына жалпы шолу

2. 1. Жарнаманың шығу тарихы . . . 4

2. 2. Жарнама түсінігінің қалыптасуы мен зерттелуі . . . 8

ІІІ. Саяси жарнама тарихы

3. 1. Жарнаманың түрлері . . . 10

3. 2. Жарнаманы дайындау технологиясы . . . 17

3. 3. Маркетингтік коммуникация түрі ретінде коммерциалық үгіттеу түрлері . . . 25

Қорытынды . . . 33

Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . . 34

Кiрiспе

Журналистиканың әрбір түрі (газет, журнал, радио немесе телебағдарлама) нысанды қай жағынан ашып көрсетуді өзі таңдап, әрқайсысы оған өз тұрғысынан келеді. Әйтсе де олардың ішінде публицистикалық, көркем және ғылыми, т. б. шығармалар журналистика табиғатын тереңірек танытады. Мысалы, қоғамдық-саяси журналистика кең аудиторияны қамтумен бірге заманауи мәселелерді көтере отырып, әр түрлі бұқаралық аудитория қабаттарына ағымдағы ақпараттарды жеткізуде негізінен публицистика жанрына басым мән береді. Сондай ақ маңызы зор қоғамдық мәселелерді қозғайтын ғылыми, көркем, т. б. шығармалар да публицистикалық формада таратылады. Журналистика өзі өмір сүріп отырған кезеңнің барлық өзекті мәселелеріне кеңінен араласуы қажет болғандықтан, барлық ақпарат құралдары жанрлық және стильдік тұрғыдан әр түрлі тақырыптардан тұратын шығармалар жиынтығынан құралады (қ. Баспасөз жанрлары) . Басылымдар мен бағдарламалар, тіпті жекелеген материалдар мен көрсетілімдер кейде мүмкін болатын аудиторияның барлығына бірдей бағытталса, кейде белгілі бір әлеуметтік және саяси топтарға (мамандығы, кәсібі, мүддесі, жас ерекшелігі, жынысы, т. б. бойынша) арналады. Бұл салаларындағы осындай ерекшеліктерді бөле білу барлық қолданушылар мен әлеуметтік топтарға белгілі бір газеттер, журналдар, радио және телебағдарламаларға тікелей байланысу арқылы өздеріне қажетті әлеуметтік және кәсіби ақпараттар алуға мүмкіндік береді.

Қазіргі заманғы бүкіл әлемдік саяси, экономика және рухани-мәдени жаһандану жағдайында журналистика әлемдік интеграциялық үрдістердің ішіндегі аса ықпалдысы болып табылады (қ. Жаһандану) . Осыған байланысты әлемдік журналистика бұрын-соңды болмаған дүмпуді басынан өткізуде. Журналистиканың белгілі бір елде, аймақта, тіпті әлемдік ауқымда қоғамдық пікір қалыптастырып, ресми емес төртінші билік тармағы тұғырына көтеріле алатындығы оның болашақтағы даму мүмкіндігінің бұдан да мол екендігін көрсетеді. Демократиялық елдердегі журналистика салыстырмалы түрде өз міндетін атқара алатын болса, тоталитарлық, авторитарлық елдердегі журналистика өзге билік тармақтарының қысымы салдарынан жұртшылыққа шынайы объективті ақпарат жеткізбеу, шындықтың өңін айналдыру, бұрмалау құралына айналуда. Алайда демократиялық мемлекеттерде қалыптасқан тәуелсіз журналистика ұғымының өзі толық мәнді тәуелсіздікті білдірмейтін шартты ұғым. Кез келген елде қандай да бір қаражатсыз және билік тармақтарының қолдауынсыз журналистика ісі дамымайды. Сондықтан журналистиканың өз қызметін шын мәнінде дұрыс атқаруы әрбір елдің бұқаралық ақпарат құралдарының еркіндігіне кепілдік беретін заңдарының қабылдануына және олардың толық орындалуына байланысты. Сонымен қатар дүниежүзүлік журналистер қауымдастықтарының өзара ынтымағы да көп рөл атқарады.

ІІ. Жарнама ұғымына жалпы шолу

2. 1. Жарнаманың шығу тарихы

Бұл ғылыми мақалада жарнаманың шығу тарихы, оның қандай мақсатта қолданылғаны, осы күнге дейін зерттелуі және қалыптасу эволюциясы көрсетілген. Жарнамның бүгінгі күнгі қолданылу маңыздылығын анықтау үшін, тарихқа көз жүгіртіп жарнаманың пайда болуына қандай факторлар әсер еткені айтылады. Қазақ тіліндегі «Жарнама» сөзінің шығуы туралы ғалымдар әзірше ғылыми болжам береді. Солай болса да, жарнама әрқашан қоғамның дамуына әсер етеді және қоғамның әлеуметтік сипатын анықтай алады.

Мақалада қазақ тіліндегі «жарнама» сөзінің этимологиясы нақтыланып, оның бастапқы ұғымы «хабарландыру» сөзімен теңдес екені, «жарапазан» сөзімен синонимдес болатыны нақтыланып, жүйеленді. Бұл сөздің күрделі туынды екені, бірінші сыңары төл сөз, екінші сыңары кірме ( нама араб тілі сөзі) сөз екені нақтыланып, «реклама» сөзінің тікелей ұғымын түсіндірмейтіндігі; бұл сөзге тек мағынасы мен қызметі жағынан ғана сәйкесетіні талданып, тұжырымдалды.

Жалпы адамзат өміріндегі жарнама мәселесінің көтерілуі, осы сөздің шығуы мен ұғымының қалыптасуы туралы мәлімет зерттеулерде түрліше айтылады. Жарнама түсінігі алғаш көне Греция мен Римде 2500 жыл бұрын сатылатын зат өндірісіне қатысты енген, өндірісте тақтайда, сүйекте өнім туралы ақпарат жазыла бастаған. Көне Египеттің Мемфия қаласында: «Мен, Рино, Крит аралынанмын, құдайдың қолдауымен түс жоримын» - деп тасқа ойылып жазылған алғаш жарнама пайда болған. Бірақ ол жарнама деп емес, жалпы хабарландыру ретінде қабылданған. Қазіргі уақытпен қарағанда, бұның жарнамалық хабарландыру екені түсінікті. Бұл жазба Каир қаласының музейінде сақтаулы екен Біздің ойымызша, осы тектес хабарландыру көбейген соң жарнама түсінігі туындай бастаған. Еңбектерде зерттеушілер алғашқы жарнамаға руина Помпеиінің қабырғасында табылған деректерді де жатқызады Жарнама сөзінің шығу тарихы мен ұғымы туралы ғалымдардың пікірі түрліше. Қазақшадағы «жарнама»сөзі екі негіз бірліктен құралған. Біріншісі төл сөз болса, екіншісі - араб-парсы сөзі: жар + нама ; « жар» - «жариялау, мәлімдеу; хабар тарату», « нама » - «жазылған хат, шығарылған бәйіт, дастан». Бұл сөз қазақ сөйлеу мәдениетінде кең қолданылады.

Энциклопедия, лексикология, терминологиялық еңбектерде: «Жарнама» - қойылым, концерт, басқа мәдени жарыстық, спорттық шаралар, ойын-сауық туралы хабарландыру түрі»- деп түсіндіріледі. Жарнаманың аудармалық «реклама» сөзі латынның « reklamare» («қатты айқай салу», «хабарлау») сөзінен шыққан. Ойлап қарасақ, «реклама» сөзінің бастапқы ұғымы қазақша «хабарландыру» деген ұғымына, мазмұнына сай, теңбе-тең. Ал жарнама сөзі шетелден «реклама» сөзінің енумен байланысты туындап қалыптасты. Қазақ тіліндегі «Хабарландыру» сөзі орыс тілінің «объявление» сөзінің аудармасына ғана сәйкес деп есептеліп, тар аядағы қолданыс ретінде ғана қабылданып, «реклама» мазмұнын қызметтік тұрғыдан ашпайтындай көрінді, осыдан «Жарапазан» сөзімен негіздес «жарнама» сөзі тілдік айналымға енді. Өйткені қазақ тілінде «Жарапазан» сөзі де «қатты айғайлап хабарлау» деген мағынада айтылатыны белгілі. Сонда «Жарнама» сөзінің туындауы «Жарапазан» сөзімен байланысты болып келеді.

Қазіргі жағдайда жарнама - жай ғана болатын жағымды оқиғаны, зат-нәрсені тар аядағы ортаға хабарлау емес, неғұрлым кең ауқымда жар салу болып табылатын, түрлі саудалық қарым-қатынастық, таныту мақсатындағы байланыс көзі, тіршілік қамы.

Француз тіліндегі жаргон бойынша«réclame» сөзі «мақтану» дегенді мәнді білдіреді екен. Қазіргі жарнамада да осы ауыспалық қызметті көреміз. Бірақ ол ашық айтылмайды.

Америкалық маркетинг қауымдастығының анықтамасында жарнама «…тапсырыс беруші төлейтін нақты орнатылған идеяларды, тауарларды және қызметтерді жылжытудың кез келген формасы» болып табылады және ең тиімді амал-тәсілдерді пайдалану арқылы тұтынушылар назарын жарнамалау объектісіне аудару қызметін атқарады

Сонымен қазіргі түсінікте жарнама - танымал демеушімен төленетін, дербестендірілмеген ақпараты тарату мақсатында жарияланатын нәрсеге назар аударту, қызығушылық туғызу, қолдау үшін жүзеге асырылатын маркетингтік байланыс түрі. Қарапайым тілмен айтқанда, жарнама - мәтінмен жазылатын ерекше жанр. Жарнама жаңа тауар не қызметті, олардың тұтынылу қасиетін жариялау үшін қызмет етеді. Бірақ жарнаманың қызметі тек тұтынушыға тауарды сатып алуға итермелеу ғана емес, кейде сол саудалық белгіні (марканы) не тауарды санасында жатталып қалуын да мақсат етеді

Ғалымдардың пікірінше, жарнаманың шығуы б. з. д. 11-мыңжылдық ортасы мен б. з. д. IX ғасыр аралығында пайда болған. Ғалымдар ең алғашқы жарнамаға көше саудагерлерінің, кезбе қолөнершілер мен зат тасушылардың айғайын жатқызады.

Жарнаманың бейнелі бастауы ежелгі ою, «тату» таңбасы, мүсін болып табылады Бұны Ресей аумағында табылған мүрде денесіндегі тату іздері, т. б. заттардан көруге болады екен. Ертеде «татуировканың» болуы жоғары кастаның артықшылығы саналып, билік белгісін білдірген [Сонымен бірге ежелгі саяси жарнамада мәтін мен суретті үйлестіру қолданылған

Зерттеулерде жарнама нышандары адамзаттың өзін-өзі танып, саналы тіршілікке көшкен уақытында пайда болғандығы туралы айтылады. Алғашқы қауымдық құрылыс кезіндегі жарнама дами келе мәдени факторға айналып, тіл, діл, дін, әдет-ғұрып, т. б. шынайы өмірдің алғы шарттары сияқты адамзат дамуының өркениеттік ұғым-түсінігін қалыптастырды.

Алғашқы жарнамалық белгіге адамға кауіп-қатер төнгенде берілетін дабылды айтуға болады. Сонымен бірге дабылды оның дыбыстық түріне қарай тайпа өкілдері бір-бірінен ажырататын дыбыстық белгі ретінде де қабылдаған. Бұларды жарнаманың әлеуметтік ақпарат жеткізу мазмұны деп қарастыруға болады.

Сондай-ақ тайпа мүшесінің сақал-шаш жіберуі, киім киісі, денесінің түрлі бөлігіне таңба салуы да жарнамалық белгі ретінде танылады. Мысалы, этнографиялық бақылау бойынша Бразилияның броро тайпасындағы мейрам кездерінде құс жүнінен және басқа материалдан жасалған бас киім пішіні, өңдеу тәсілі әр руды бір-бірінен ерекшелеп, олардың жарнамалық белгісі болып саналған Бұл кезеңде жарнама нышандарының экономикалықтан гөрі әлеуметтік сипаты басым болды, яғни ауқатты орта қарапайым халықтан ерекшеленіп тұрды.

Жарнаманың осындай қызметіне қарап, оның мазмұндық-қызметтік жіктелісін беруге болады:

1) бейнелі мәнді жарнама(әдет-ғұрып, салт-дәстүрдегі бейне-таңба, т. б. ) ;

2) әлеуметтік мәнді жарнама (дабылдық белгі, киім пішіндері; т. б. ) ;

3) экономикалық қызметті жарнама (сауда-саттық мәнді хабарландыру) ;

4) рухани-мәдени тақырыптық жарнама;

5) саяси мәнді жарнама.

Зерттеуші Ж. Бекболатұлы өз еңбектерінде жарнаманың даму үдерісін шартты түрде бірнеше кезеңге бөледі.

1) . Б. з. д. ІІІ мыңжылдық пен б. з. V мыңжылдық аралығы - жарнаманың ілкі тарихы (ежелгі дәуір, антикалық кезең және антикадан кейінгі кезең) ;

2) . VІ-VІІ ғасыр мен орта ғасыр аралығы (феодализм дәуірі, өнеркәсіпті цехтық тәсілмен ұйымдастырудың қалыптасу кезеңі) ;

3) . ХVІ-ХҮП ғасыр мен Ренессанс, ағарту дәуірі аралығы;

4) . ХІХ-ХХ ғасыр аралығы - индустриалық өндіріс пен капиталистік экономиканың даму кезеңі

Тағы бір деректе Ежелгі Римдегі ауызша жарнаманы таратумен глашатайлар (хабаршылар) айналысқан делінген. Ауызша жарнама жазбашаға қарағанда танымалырақ болған. Хабаршылар топқа бөлінеді, бірі қалаға маңызды қонақтардың келуін хабарласа, келесісі іскерлік немесе саяси жаңалықтарды хабарлайтын болған. Мысалы: зерттеушілер деректерінде: «Тыңдаңыздар! 24 жасар қыз туралы мәлімет беретін әр еркек немесе әйел хабаршыға білдіртіңіздер, сіздердің еңбектеріңіз бағаланады және Алланың алғысына бөленесіз»- деген мазмұндағы ауызша жарнама кездеседі.

Археологиялық деректер бойынша глашатайлардың қызметінің пайдаланылған уақыты б. з. д. XIV ғасырда крито-микен мәдениеті кезеңінде болған. Бұл қызмет туралы Геродот, Полибий, Плутарх, Светоний, Тацит сынды тарихшылар өз еңбектерінде көрсеткен [9; 20-б. ] . Глашатайлардың қызметі бара-бара мемлекеттік маңызы бар мамандыққа айналды. 1368 жылғы ағылшын заңында: «Егер біреу бір нәрсені сатқысы келсе, ол бекітілген глашатайға айту керек, сондай-ақ ешкімнің өз дауысымен айғайлап жарнамалауға қақысы жоқ. Егер біреу солай істесе, оны сотқа тартамыз немесе айыппұл төлетеміз» - деген түсініктеме берілген

Жарнаманың дамуына 1447 жылы баспа станогінің (тұғырының) пайда болуы да әсерін тигізген. Станокті (баспа тұғырын) Германия зергері Йоханнес Гутенберг ойлап жасаған. Бұдан кейін Т. Ренардо есімді дәрігер «Байланыс және мекенжай бюросы» деп аталатын, жұмыссыздарға арналған кеңсе ашып, жарнамалау тақтасын ойлап тапқан. Бұл мекеме жұмыс іздеп немесе ұсынып жүрген, тауар сатып алғалы-сатқалы жүрген адамдарға нағыз ақпараттық орталық болды Бұл ақпаратты тарату мақсатында 1631 жылы Т. Ренардо «La Gazette» деп аталатын алғаш француз газетін ойлап тапты. Кейін оны «жарнаманың әкесі» деп атаған

Англияда жарнама туралы ең алғашқы түсінік 1700 жылы пайда болған Жарнаманың қалыптасуының басым дәуірі 1840-1915 жыл аралығы болды. Осы уақытта жарнама қызметі толық қалыптасты: жалпыұлттық жарнамамен қатар жарнама агенттіктері, жарнама сыны, оны қорғау негіздері жасалды

Жаңа баспа технологиясының қарқынды дамуына байланысты XIX ғасырда жарнама қалқандары үлкен шығынсыз шығарыла бастады. 1885 жылғы статистикада Британ елінің 447 қаласында 552 жарнама компаниясы жұмыс істеген деген ақпарат беріледі.

Жарнаманың таратылу мақсаты, түрлері, жеткізілуі уақыт өте келе түрленіп, жаңалана бастады. 1920 жылы алғаш радио арқылы жарнама, ал 1930 жылы алғашқы тележарнама эфирге шықты Оның мазмұндық қызметінің кеңеюіне байланысты енді«Жарнама деген не?» сұраққа түрліше жауап берілетін болды. Ал қазіргі кездегі жарнаманың «әкесі» атанып отырған Альберт Ласкер: «Жарнама - баспа түріндегі сауда»- деп түсінік береді екен

«Жарнама» сөзінің түсінігін танудан бөлек оның қызметіне, мазмұнына, жазбалық қызметі мен қолданысына, тілдік сипатына байланысты ғылыми зерттеулер жүргізу қажеттілігі де туындады.

Шетелдік ғылыми зерттеулерде жарнама терең әрі жан-жақты қарастырылған. Зерттеушілер Торбен Вестергаард пен Ким Шредер 1985 жылы жарық көрген «Көптілділік және теледидар жарнамасының тәртібі» деген өздерінің еңбегінде американдық қоғамның мәдени ерекшелігін анықтауда жарнамалық ұрандардың (слогандардың) лингвомәдени белгілерін зерттеп, стилистикалық талдау жүргізеді.

Зерттеуші Артур Аза Бергер 2000 жылы «Жарнама және тұтынушылық мәдениет» атты еңбегінде жарнаманың америкалық мінез-құлыққа және қоғамға әсерін зерттеді

Ғалымдар Т. К. Бхатия (1992), П. Бруто (1996) мен Г. Кук (2001) жарнаманың дискурсивті қызметін қарастырған

Чарльз Форсвиль жарнаманың көркемдік метафорамен берілуін қарастырса (1996), Гюнтер Кресс пен Теодор ван Леувен визуалды дизайн грамматикасының (1996) мәселелерін қарастырған, С. Гизингер жарнама тілінің тарихына назар аударып (2001), өзінің зерттеуінде 1788 жылдан 1996 жылға дейінгі уақыттағы жарнаманы қамтыған.

Жарнамаға қатысты ғылыми тілдік зерттеулерде стилистика, прагматика, мәтіннің суретпен қатынасы, жарнамалау идеологиясының көрінісі туралы мәселелер қарастырылғанмен, жарнаманың, тілдік қатынас ретіндегі зерттелуі аз

Ал Қазақстанда жалпы жарнама тілінің зерттелуі төмен дәржеде.

Жарнаманы зерттеу нысанына алып бастапқы зерттеу жұмысын жүргізген ғалымнан С. А. Асанбаева аталады. Оның «Жарнама саласында мемлекеттік тілді қолданудың социолингвистикикалық өзекті мәселелері» деген кандидаттық диссертациясында қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретінде жарнамалық қызметі, жарнаманың мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейтудегі мәні, жарнамалық аударма мәселелері қарастырылады. Осы тақырыпта еңбек жазған ғалымдарға У. Майемиров, Е. Шаймерденов, Б. Хасанов, Қ. Баянбай, И. А. Гусейнова, В. Р. Мединский, т. б. зерттеушілерді атауға болады.

Зерттеуші А. Б. Байдуллаева Ғ. Солтанбекованың «Қазақ жарнамалары: тілдік сипаты және олардың ықпал ету қызметі» (2001) кандидаттық диссертациясында 1996-2001 жылдар аралығындағы қазақ мерзімді басылымдары мен радио, телехабарлардағы, сыртқы жарнама мәтіндеріне талдау жүргізіледі, қазақ жарнамаларының ықпал ету қызметін, әдеби тілдегі терминденген сөздердің жарнама мәтіндерінде қолданылуы сөз болғанын, Ж. Молдахметованың «Жарнаманың тілдік сипаты» мақаласын қарап, қазақ жарнамасындағы тілдік норма, стиль, құқықтық негіз мәселелері қозғағанын атап өтеді

Сонымен бірге А. Б. Байдуллаева келесі бір еңбегінде М. Увайсованың «Жарнама тілі: лингвопрагматикалық аспект» кандидаттық диссертациясына шолу беріп, медиа-мәтіннің әсер етуінің прагматикалық стратегиясы, ақпараттық-мағыналық кескіндемесі, интерпретациясы, адресат пен адресант арасындағы қатынас түрлері талданғанын түсіндіреді

Қазақстандағы жарнама тілінің зерттелуі мәселесіне орыс тілді еңбектерді де атауға болды. Л. А. Бугенованың «Рекламные тексты на казахском и русском языках в межкультурной парадигме» атты кандидаттық диссертациясында қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдары арқылы беріліп жүрген және сыртқы көрнекі жарнама мәтіндері мәдениетаралық коммуникация тұрғысынан қарастырылады

Э. Алим «Социальная реклама: сравнительный анализ зарубежного опыта и Казахстана» кандидаттық диссертациясында әлеуметтік жарнама, оның Қазақстанда дамуы, халықаралық, отандық жарнамалық тәжірибе сипатталады

Жарнама тілі, оның қоғамға ықпалы туралы ғылыми зерттеулер саны қазір біраз артып келеді. Бұл бағытта З. Қ. Ахметжанованың «О некторых направлениях ислледования языка рекламного текста», А. Садықованың «Жарнаманың хал-ахуалы қалай?», С. Б. Загатованың «Рекламный текст как особая форма коммуникации», И. М. Филиппованың «Рекламный текст на русском языке (на материале ) », Д. Б. Досжанова «К вопросу изучения языка рекламных текстов», т. б. ғалымдардың зерттеулерін атап көрсетуге болады

Шолуды жинақтай келгенде, жарнама қай уақытта болсын қоғам үшін үлкен маңызға ие болатынын түсінеміз. Уақыт өткен сайын өнім, т. б. қажеттілігінен сұранысқа байланысты жарнаманың берілу тәсілдері өзгергенімен, мақсаттық қызметі хабарлау болып табылатыны анық. Әр елдің өзіне тән жарнама дамуы, тарихы бар болса да, жарнама тіліне, мазмұнына, санаға әсер ету қызметіне қатысты зерттеулер жоқтың қасы.

2. 2. Жарнама түсінігінің қалыптасуы мен зерттелуі

Журналистика французша --- journal немісше - journalіstіk, ағылшынша --- journalіst - 1) баспасөз, радио, теледидар, кино, интернет сияқты ақпарат құралдары арқылы елдегі және әлемдегі жаңалықтар мен оқиғалар, саяси, әлеуметтік, экономикалық, мәдени, рухани және табиғи құбылыстар жөнінде жұртшылыққа мағлұмат беріп, қоғамдық пікір қалыптастыратын әдеби---шығармашылық қызмет түрі; 2) белгілі бір халықтың нақты бір кезеңде шыққан газет---журналдарының жүйесі, оларда жарияланған материалдар жиынтығы; 3) баспасөз тарихын теориясы, мен практикасын зерттейтін ғылым саласы.

Әдеби-шығармашылық қызмет түрі ретінде журналистика саяси, салалық, тақырыптық т. б. басылымдар, радио және телебағдарламалар арқылы қоғамдағы көкейкесті мәселелерді қозғап, алуан түрлі аудиторияны әлеуметтік, саяси және арнаулы мағлұматтармен қамтамасыз етеді. Қоғам дамуының заңдылықтары, әлеуметтік, экономика және рухани мәселелер жөнінде мағлұмат беріп, жұртшылықтың қоғамдық пікірін қалыптастырады. Журналистикаға берілетін анықтамалар мен тұжырымдар барлық уақытта біркелкі болған емес. Кейбір тұжырымдар журналистика қоғамдық ой-пікір мен дүниетанымды қалыптастыратын, сол уақыттағы нақтылы оқиғаларды барлық жағынан қамти отырып, ондағы ағымдар мен процестерге, сондай-ақ құбылыстарға түсінік бере алатын әлеуметтік-бағыттаушылық мәнге ие болуы қажет дегенге тоқталса, кейбір тұжырымдар журналистика тек қана боямасыз ақпарат жеткізуші құрал, сондықтан тыңдаушы не оқырманның ой-пікірді өзі қорытуына, дүниетанымдық таңдау жасауына мүмкіндік қалдыруы тиіс деп санайды. Тіпті қазіргі заманғы ақпарат құралдарының қайсыбірі өз өнімдерінің ішкі мазмұны мен идеясына, ал кейбіреуі жалаң хабарды неғұрлым шұғыл да шапшаң таратуға баса назар аударып жүр. Осыған байланысты журналистиканы қалыптасқан жалпыадамзаттық ортақ құндылықтармен қатар әрбір елдің өзіндік ішкі бағыттары арқылы дамитын пластикалы ақпарат тарату түрі ретінде қарастыруға болады. Адамдарға ықпал ету мақсатында ақпарат жинақтау және оны тарату іс-әрекеттерінің белгілері ежелгі дәуірлерде-ақ байқалған.

Жекелегенб хабарламалар мәліметтер жариялау әр түрлі әдіс-тәсілдер арқылы жүзеге асырылды: шешендер, жаршылар ақпараттарды ауызша жеткізсе қ. Жаршы Мысырда Ежелгі Египетте жаңалықтар жазылған папирустар Ежелгі Римнің қоғамдық орталықтарында хабарлама ілінетін арнаулы тақталар арқылы жазбаша жүргізілді. Әр түрлі елдерде қазіргі газеттердің алғашқы бастауы ретіндегі жаңалықтар жазылған қолжазбалар пайдаланылды . . . Неміс өнертапқышы И. Гутенбергтің (1394/99 - 1468) баспа машинасын ойлап табуы (1445) қазіргі заманғы түсініктегі журналистиканың пайдаболуына ықпал етті. Алғашқы газеттер Германияда 1609 жылы Ұлыбританияда 1622жылы Францияда 1631жылы шыға бастады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.