Педагогикалық технологиялардың құрылымы
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті
Хайруллина Алина Кайратқызы
Инновациялық педагогикалық технологиялар арқылы
шет тілін оқытуда шығармашылық қызмет
оқушыларының құзіреттілігін дамытудың негізі ретінде
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Шет тілі мұғалімм.дер даярлау 5В011900 Шет тілі: екі шетел тілі
Орал 2021 ж.
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті
Қорғауға жіберілді
Каф. Меңгерушісі
_______ Л.Ж.Кажыгереева
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы :
Инновациялық педагогикалық технологиялар арқылы шет тілін оқытуда шығармашылық қызмет оқушыларының құзіреттілігін дамытудың негізі ретінде
Шет тілі: екі шетел тілі 5В011900 Шет тілі мұғалімм.дер даярлау
Орындаған : Хайруллина Алина Кайратқызы
Ғылыми жетекшісі : Чечётко Маргарита Владимировна
Орал 2021 ж
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1. ИННОВАЦИЯЛЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АРҚЫЛЫ ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУ НЕГІЗІНДЕ ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..6
1.1 Инновациялық педагогикалық технологиялардың классификациясы ... ...6
1.2 Оқыту үдерісін басқару және ұйымдастырудың тиімділігі негізіндегі технологиялар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
1.3 Оқыту технологиясындағы инновациялық педагогикалық технология - ларының негізгі қызметтері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
2. ИННОВАЦИЯЛЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АРҚЫЛЫ ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУ НЕГІЗІНДЕ ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУДЫҢ ПРАКТИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..22
2.1 Қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды сабақта қолдану әдіснамасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
2.2 Дамыта оқыту технологиялары ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
2.3 Шет тілін оқушыларының құзыреттілігін дамыту кезіндегі инновациялық педагогикалық технологияларының маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 37
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..47
ПАЙДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...83
КІРІСПЕ
Бүгінгі заманда жаңа компьютерлік технологяларды енгізумен бірге технология деген ұғым жиі кездеседі. ХХ ғасырдың 60 жылдарындағы АҚШ пен Англияда пайда болып, содан бұл термин өмір қажеттілігіне байлансыты дүниежүзіне таралып кетті. Педагогикада бұл ұғым оқушылардың аз ғана күш жұмсап, ең жақсы жоғарғы нəтижеге жетудің тиімді принциптері мен əдістерін анықтауға бағытталған.
Технология деген термин гректің түп тамыры techne - өнер, шеберлік, кəсіп жəне logos - ғылым, білім деген сөздерінен шыққан.Екі түп тамырының бірлігін шеберлік туралы ғылым немесе білімді беретін деген сөзді құрайды. Ол өндірістік үдерістерді жүргізудің тəсілдері мен құралдары туралы білімдер жиынтығы. Қазіргі уақытта педагоникалықлық технолгия ұғымы əр түрлі түсіндіріледі. Техника терминінің екі мағынасы бар екені айқын:
- біріншісі - өндіріс құралдарының жиынтығы;
- екіншісі - бір істі орындағанда қолданылатын тəсілдер жинағы.
Технология термині сол тəсілдер жүйесі (ілім) деген мағынаны білдіреді.
С. Смирнов оны төмендегідей анықтайды:
- оқытуды ұйымдастыруда форма немесе əдістеме
түсініктерінің синонимі ретінде (бақылау жұмысын орындау
тхнологиясы, қарым-қатынас тенологиясы);
- нақты педагонкалықлық жүйенің синонимі ретінде (оқытудың дəстүрлі техологиясы, В. В. Давыдов пен Д. Б. Элькониннің мекепке арналған жүйесі жəне т.б.) Бірақ бұл түсіндірулер технология түсінігін ашпайды, сондықтан білім беру технлогиясы, педагоонкалықлық технологи,оқыту технологисы терминдерін қарастыру қажет. Берілген түсініктерді салыстырмалы талдау Л. А. Щукинаның еңбектерінде көрсетілген. Көптеген уақыттар желісінде технология түсінігі педагогинкалықлық ұғымдар қорнынан тыс қалып келді. Шынайы мəні (шеберлік жөніндегі ілім) педагогинкаықлық ммнеттерге: педагогинкаллықлық үдерісті сипаттау, түсіндіру, болжау, жобалау - сай келсе де, ол технократиялық тііл элементі ретінде қарастырылды. Педагогикалық əдебиеттерде қандай да педагогикаллықлық технолоғиялар сипатын айқындаушы көптеген терминдер ұштасады, мысалы: оқу-үйрену, тəрбиелеу, оқыту технолөгиялары, білімдендіру жəне дəстүрлі технөлогиялар, бағдарламаланған жəне проблемалық оқу техңологиялары, авторлық технңлогия жəне т.б. Алғашқыда педагогтар педагогикаллықлық технология, оқу-оқыту техн.ологиясы жəне тəрбиелеу тех.нологиясы ұғымдарының өзіндік мəн-мағыналарына назар аудармай келді. Ал бүгінде педагогикал,лықлық техғология оқу жəне тəрбие аймағындағы педагогикал.лықлық ммнеттердің шешілуіне байланыты орындалатын педагог іс-əрекеттерінің бірізді жүйесі ретінде танылуда. Осыдан педагогиклықлық технология мəні оқу технолиясы, тəрбие технологиясы ұғымдары мəндерімен салыстырғанда тереңдеу де ауқымдылау.
Педагогиклықлық технолия - бұл педагогиклықлық əрекеттер табысына кепіл болардай қатқыл ғылыми жоба. Əрі сол жобаның дəл жаңғырып іске асуы.
Педагогиклықлық технология - кешенді үдеріс. Ол өз құрамына адамдарды, идеяларды, құрал-жабдықтарды, сонымен бірге жоспарлау, қамсыздандыру, бағалау жəне біілім меңгерудің барша қырлары жөніндегі проблемалардың шешімін басқаруды қамтиды. Педагогилық технол1гиялар көп түрлі болуына қарамастан, олардың іске асуының екі ғана жолы бар. Біріншісі - теориялықнегізде орындалуы (В. Б. Беспалько, В. В. Данилов, В. К. Дьяченко
жəне т.б.), екіншісі - тəжірибе арқылы жүзеге асуы (Е. Н. Ильина,
С. Н. Лысенкова, В. Ф. Шаталов жəне т.б.). Мұндай ғылымдық мəні бар ой жаңалық емес. Кезінде оны Я.А. Коменский де дəріптеген. Ұлы педагог-ғұлама XVI ғасырда-ақ оқудың техникалық (яғни техогиялық) болатынын уағыздап,оның мүлтіксіз тиімді нəтиже беретін жолдарын іздестіріп бақты. Я. А. Коменский еңбектеріне үңілсек, педагогиглық техологияға бастау берген даналық пікірлерді табамыз: Дидактикалық машина үшін қажет нəрсе - 1) түбегейлі ойластырылған масқаттарды; 2) сол масқаттарға жетуге дəл икемдестірілген жабдықтарды; 3) масқаттың орындалмауына мүмкіндік бермейтін нақты жабдықтарды
қолданүдың мызғымас ережелерін табуымыз керк, - делінген. Я. А. Коменский заманынан бастап, оқуды мүлтіксіз əрекеттегі механизмге сəйкестендіру ұмтылысының талайы күні бүгінге дейін басылған емес. Кейін оқу дехнологиясы жөніндегі көптеген тұжырымдар толықтырылып, нақтыланылып отырды. Əсіресе, техникалық прогрестің əрқилы теориялық жəне практикалық қызметтер аймағына енуімен оқуды технологизацияластыру идеясы нығайып, іске асырыла бастады (П. Я. Гальперин, Н. Ф. Талызина, Ю. К. Бабанский жəне т.б.). Осы заманғы дидактикада əрқилы оқу теологиялары көрініс беріп жүр. Олардың көп түрлі болу себебі əр автор мен орындаушының педагогиглық үдеріске өзінше жаңалық қосып, технологияға өзгеріс енгізілуіне байлаысты.
Біілім беру саласы қызметкерлерінің алдына қойылып отырған мміндеттердің бірі - үйретудың əдіс-тəсілдерін үнемі жетілдіріп отыру жəне қазіргі заманғы педагогиглық технхлогияларды меңгеру. Қазіргі таңда оқытушылар иннновацялық жəне интерактивтік əдістемелерін сабак барысында пайдалана отырып сабактың сапалы əрі қызықты өтуіне ықпалын тигізуде.
Инновация ұғымын қарастырсақ, ғалымдардың көбі оған əртүрлі анықтамалар берген. Мысалы, Э. Роджерс иннновацяны былайша түсіндіреді: Инновация - нақтылы бір адамға жаңа болып табылатын идея. Майлс: Инновация - арнайы жаңа өзгеріс. Біз одан жүйелі мндеттеріміздің жүзеге асуын, шешімдерін күтеміз - дейді. Ендеше инновация ұғымы - педагогигалық сөздік қорнына ежелден енген термин. Ол кейбір ғалымдардың еңбектерінде жаңа, жаңалық енгізу, деп көрсетілсе, кейбіреулер оны өзгеріс деген терминмен анықтайды.
Инновация деген сөз - латынның novis жаңалық жəне іп енгізу деген сөзінен шыққан, ал оның қазақша аудармасы жаңару, жаңалық, өзгеру деген мағынаны білдіреді. Инновация термині қазіргі біілім берудің тиориясы мен тəжірибесінде кеңінен қолданылып жүр. Бірақ ғылымда бұл терминнің нақтылы анықтамасы белгілі бір категория ретінде берілмеген. Берілетін анықтамалардың көпшілігі бұл ұғымды кеңінен терең таныта алмайды. Инновацияны Біілім беру жүйесіндегі жаңалық енгізу деп айтсақ, оның мағынасын тарылтқан болар едік. Инновация ұғымы ең бірінші XIX ғасырда мəдениеттанушылардың зертеуінен пайда болды, яғни бір мəдениет
түрлерін екінші ел мəдениетіне енгізу дегенді білдіреді жəне бұл ұғым этнографияда əлі күнге дейін сақталған.
Инновация аударғанда жаңа, жаңалық, жаңарту дегенді білдіреді дедік. Яғни, С. Ожегов сөздігіне сүйенсек, иннноваця бірінші рет шыққан, жасалған, жуық арада пайда болған, бұрынғының орнын басатын, алғаш ашылған, бұрыннан таныс емес енгізілген жаңалық болып шығады. Иннноваця ұғымын əр елде əртүрлі түсінген. Кейбір мемлекеттерде (АҚШ, Нидерланды) бұл термин кең тараған. Ал, Арабия, Жапония тəріздес мемлекеттерде кезіктіру мүмкін емес. Сондықтан əр елде бұл құбылысқа қандай көзқарас қалыптасқанын анықтау мақатымен ғылыми-педагогигалық, техникалық, саяси əдебиеттер мен баспа беттерін зерттей келе, Ресейде, шетелдерде,
ТМД елдерінде, Қазақстанда иннноваця ұғымына көптеген анықтамалар берілгенін көреміз. Қазақстанда ең алғаш Иннновация ұғымына қазақ тілінде анықтама берген ғалым Немеребай Нұрахметов. Ол Иннновация,
иннновациялық үдеріс деп отырғанымыз - біліім беру мекемелерінің
жаңалықтарды жасау, меңгеру, қолданү жəне таратуға байлнысты бір бөлек қызметі деген анықтаманы ұсынады. Н. Нұрахметов иннновация біліімнің мазмұнында, əдістемеде, технологияд.а, оқу-тəрбие жұысын ұйымдасстыруда, мекеп жүйесін басқаруда көрініс табады деп қарастырып, өзінің жіктемесінде инновацияны, қайта жаңарту кеңістігін бірнеше түрге бөледі: жеке түрі (жеке-дара, бір-бірімен байлныспаған); модульдік түрі (жеке-дара кешені, бір-бірімен байалнысқан); жүйелі түрі (мекепті толық
қамтитын).
Инновация сөзі - қазіргі уақытта барлық өндіріс, медицина, техника салаларында өте жиі қолданып жүрген термин. Қазір бұл сөз жаңа, өзгеру, жаңаша деген мағынаны білдіреді жəне дəл қазіргі жаңа заманға да жаңа, жаңаша өзгерудің мазмұны терең жəне анық екендігі белгілі. Бұл əдістеменің негізінде үйренушінің дербес қабілеті, белсенділігін қалыптастыру, үйрету материалдарын өзінше пайдалану арқылы танымдық белсенділігін арттыру алға шығады.
1. ИННОВАЦИЯЛЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АРҚЫЛЫ ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУ НЕГІЗІНДЕ ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Инновациялық педагогикалық технологиялардың классификациясы
Оқытудың инновациялық əдістерінің классификациясы мынадай тоіітарға бөлінеді:
1. Қатысушы саны бойынша;
2. Ұйымдасстыру жері бойынша;
3. Оқу-танымдық қызметі бойынша;
4. Қатысушылардың іс-əрекеттерінің үлгісі бойынша;
5. Компьютерді қолдану принципі бойынша.
Енді осылардың əрқайсысын жеке-жеке қарастырайық.
1. Қатысушы саны бойынша:
a. жеке
b. топтық
c. ұжымдық
d. триада жəне диада болып бөлінеді
1. Ұйымдасстыру жері бойынша:
a. Аудиториялық
b. Аудиториялық емес:
1) жоспарлы,
2) экскурсиялық
1. Оқу-танымдық қызметі бойынша:
a. Имитациялық
1) Ойын
1. оқуіскерлік
2. ойының жағдайы
3. белсенді режимдегі тренинг
4. ойын рәсімдері және әдісстері
2) Ойын емес
1. case-study
2. ТРИЗ
b. Имитациялық емес
1) мөселе бойынша дәріс, дәріс-пресс-конференция
2) іскерлік ойын
3) ойынның жағдайы
4) белсенді режимдегі тренинг
5) ойын рәсімдері және әдісстері
1. Қатысушылардың іс-әрекеттерінің үлгілері бойынша:
1) Әрекеттердің және пәндердің әртүрлі белгілері бойынша сараптама жасау
2) Әлеуметтік-психологиялық, басқару, зертеу және инженерлік-жобалау есептерін шығару
3) Келіспеушілік,басқару жағдайларындағы әрекеттердің тактикасын талау
4) Көңіл қабілеттілігінің, ойлау тездігінің демонстрациясы және тренинг арқылы дамыту
5) Нысандарды жобалау және конструкциясын жасау
6) Құрылымдарды және үдерістерді оңтайландыру
1. Компьютерді қолдану принципі бойынша:
1) Дербес компьютерсіз
2) Компьютерлік ойындар
3) Компьютерлік бағдарламалар негізінде
Қазіргі заманғы педагогигалық технология.ның мақаты бойынша оқытуды ізгілендіру қажет. Бұл үшін оқу құралдары оқушының өздігінен танымдық іс-əрекетін жүргізе алатындай болуы керек.
Əрбір педагоги.галық тхнология жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуға, оның өзіндік жəне шығармашылық қабілетін арттыруға, қажетті іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыруға жəне өзін-өзі дамытуда қолайлы жағдай жасауға қажетті объективті əдістемелік мүмкіндіктерін қамтиды.
Қазіргі кезеңде қолданылып жүрген жаңа педагоги.галық технология,ның негізіне жататындар - əрбір оқушының жеке жəне дара ерекшеліктерін ескеру; оқушылардың қабілеттері мен шығармашылығын арттыру; оқушылардың өз бетінше жұыс істеу, іздену дағдыларын қалыптастыру.
Жаңа педагоги.галық технолоігия: ынтымақтастық педагоги.гасы, біліім беруді ізгілендіру технологиясы, проблемалы үйрету технологиясі, тірек сигналдары арқылы оқыту технологіясы, түсіндіру, басқарып тоқыту технологиясы, деңггейлік саралап тоқыту технология..сы, мндетті нəтижеге негізделген деңггейлеп саралап тоқыту технология,сы, модельдік тоқыту технологиясы, жобалап тоқыту технология.сы.
Бір технолог,яның өзі ұстаздердің шеберлігіне байланссты əрқилы жүзеге асырылуы мүмкін. Қазіргі кезде əдебиеттерден қазіргі заманғы біліім берудің биіктеу бағыты мен технология,ларын қамтитын елуден астам педагогикалық техногия қолданылып жүргендігі мəлім. Сондықтан біліім беру жүйесінде қолданылатын педагогикалық техн.огиялардың негізгі мақаттарын білу қажет.
Педагогикалық технология аттары, авторы
Мақсаттары
Ынтымақтастық педагогикалық
* Талап ету педагогикасынан қарым-қатынас педагогикасына өту;
* Балаға ізгілік тұрғысынан қарау, оқыту мен тәрбиенің бірлігі
Білім берудегі ізгілендіру технология..сы. (Амонашвили Ш.А.)
* Баланың жеке қасиеттерін ашу арқылы азамат етіп тәрбиелеу;
* Баланың жаны мен жүрегіне жылылық ұялату;
* Баланың танымдық күшін қалыптастыру және дамыту
Ойын арқылы оқыту техноло.гиясы
* Дидактикалық
* Тәрбиелік
* Дамытушылық
* әлеуметтендірушілік
Проблемалық оқыту технологиясы
* білім,біліік, дағдыға ие қылу;
* өз бетімен әрекеттену әдістерін меңгеру;
* танымдық және шығармашылық икемділікті дамыту
Тірек сигналдарды арқылы оқыту технологиясы. (В.Ф.Шаталов)
* білім, білік, дағдыны қалыптастыру;
* жеке мәліметтерге қарамастан барлық баланы оқыту;
* оқытуды жеделдету (орта мекттепті 9 жылда аяқтау)
Түсіндіре басқарып оза оқыту технологиясы (Лысенкова С.Н.)
* білім, біліік, дағдыну меңгерту;
* мемлекеттік стандарт көлемінде білім беру;
* барлық баланы табысты оқыту
Деңгейлік саралап оқыту технологиясы
* әр оқушыны оның қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне қарай оқыту;
* оқытуды оқушылардың әртүрлі топтарының ерекшелігіне сәйкес бейімдеу, ыңғайлау
Мндетті натижелерге негізделген деңгейлік саралап оқыту технологиясы
* әр оқушыны оның қабілеті мен мүмкіндік деңггейіне орай оқыту;
* оқытуды оқушылардың әртүрлі топтарының ерекщелігіне сәйкес бейімдеу, ыңғайлау
Бағдарламалап оқыту технологиясы (Б.Скиннер, Н.Краудер, В.П.Беспалько)
* ғылыми негізіде түзілген бағдарлама негізінде оқытудың тиімділігін арттыру
Оқытудың компьютерлік технологиясы
* баланың жеке қасиеттерін ескере отырып оқыту;
* ақпаратпен жұмыс істей білуді қалыптастыру және қатынас қабілетін дамыту;
* жеке басты ақпараттық қоғамға даярлау
Өздігінен биіктеу технологиясы (М.Монтессори)
* барлық оқушыны стандарт деңгейіне оқыту;
* балалардың бойында дарындыларды тәрбиелеу;
* жан-жақты дамыту;
* дербестікке тәрбиелеу;
* бала санасындағы нәрселер әлем мен ойлау әрекетінің бірлігі
Дамыта оқыту технологиясы (С.Выготский, Д.Б. Эльконин, Л.В.Занков, В.В. Давыдов)
* бала бойында еркіндік, мақсаткерлік, ар-намыс, мақтаныш сезім, дербестік,адамгершілік, еңбексүйгіштік, белсенділік, т.б. қасиеттерді дамыту.
Дамыта оқытудың басты мақсыты: баланы оқыта отырып, жалпы дамыту.
Л.В. Занковтың дамыта оқыту жүйесі
Д.В.Эльконин - В.В.Давыдовтың дамыта оқыту технологиясы
* жеке адамының жоғары дәрежеде биіктеуы;
* жан-жақты гармониялық даму үшін негіз жасау;
* теориялық ой мен сана қалыптастыру;
* балаларда білім, білік, дағдыны ғана қалыптастырып қоймай, ой-әрекеттерінің әдістерін де қалыптастыру;
* балалардың оқу әрекетіне ғылыми таным логикасын енгізу.
В.М.Манахов технологиясы
* оқытудың тұтас технологиясын жобалау;
* алға қойған мақсытқа жетуді көздейтін педагогикалық үдеріс туғызу;
* ұстазге натижені талдап, түсіндіріп бере алатындай жүйені таңдау және құру
Педагогикалық техн.,логия - педагогикалық қолданбалы сипаты бар, бүтіндей алғанда, жалпы дидактика мен педагогиканың практикалық жалғасы. Ол классикалық дидактиканы дамытады, мынадай технологія ұстанымдарына сүйенеді:
а) технологииялық, құрылымдық жəне мазмұндық ұстанымдары;
ə) оның диагностикалық мақсыттылығы, аяқталғандық, əлеуметтік жəне табиғатқа сəйкестілік, барлық үдерістердің қарқынды жүруі (В. Беспалько, 1984.)
Шетел зертеушілері педагогиғалық технолоогияны психология, əлеуметтік философия, басқару жəне мақсыт қою тиеориясы, техника, қарым-қатынас, аудиовизуальды біім беру жəне кибернетика элементтерінен тұратын пəнаралық конгломерат ретінде қарастырып отыр.
Педагогиғалық техніология саласындағы тиеориялық жəне практикалық ізденушілерді бір жерге тОптастыру айналасындағы қызмет бағыттарын анықтайды. Бұл жерде ізденудің шеберлігі - педагогиғалық тізімді пайда етуші элементтерді үйрену, жаңалаудан тұрады. Жаңа педагогикағалық технологіия терминологиялық тіркесіне үңілсек, жер жүзінде когнативтік, эвристикалық, креативтік деп аталатын негізгі үш педагогикағалық технол.огия бар екенін білеміз.
Эвристикалық техно.логия оқушының өзін істетіп, зертеушілік қабілетін дамытуға байланссты. Креативтік технолог.ия шығармашылық ойды, ұқыптылықты, қабілеттілікті дамытады. Когнативтік техноло.гияда қоғамымызда осы дəуірге дейін жиналған біім атаулының бəрі, оқушыға жетерлік дəрежеде терең үйретіліп, оны оқушы келешек өмірімізде пайдалана алатындай жағдайға əкелу мəселесі назарға алынады.
Жаңа педагогикағалық технология - əрбір сабакта пайдаланатын, өте қажетті, сол тақырыпты оқушыға жеткізудің, түсіндірудің ұстаз тарапынан ең тиімді тəсілі. Қазақстан Республикасының Біім туралы Заңында оқытү
формасын, əдістерін, технология.ларын таңдауда көп нұсқалық қағидасы бекітілген, біім мекемелерінің педагогтарына өзіне оңтайлы нұсқаны қолданүға, педагогикағалық үдерісті кез келген үлгімен, тіпті авторлық үлгімен құруға мүмкіндік береді.
Біім туралы Заңда қабылданған біім беру жүйесінің жаңа моделі 2004 жылы ЮНЕСКО ұсынған халықаралық біім жүйесіне сəйкестендірілген. Осы заңның 8 бабында біім беру жүйесінің басым мндеті ретінде оқытүдың қазіргі заманғы педагогикағалық технолог.ияларды енгізу, біім беруді ақпараттандыру, халықаралық, ғаламдық, коммуникациялық желілеріне шығу деп аталып отыр. Қазіргі заманғы педагогикалық технолог.ияны меңгеру ұстазнің интеллектуалды, кəсіптік адамгершілік, рухани, азаматтық келбеттерінің қалыптасуына əсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тəрбие үлгісін тиімді ұйымдасстыруына көмектеседі.
1.2 Оқытү үдерісін басқару және ұйымдастырудың тиімділігі негізіндегі технологиялар
Деңггейлеп-саралап оқытү технологияісында жұмыс мндетті үш деңгейлік, қосымша шығармашылық деңгей талаптарынан тұрады. Оның басты мақсыты - сынып оқушыларын қабілетті, қабілетсіз деген жіктерге бөлуді болдырмау.
Деңгейлеп-саралап оқытү технология,сы:
- оқушының өз қабілетіне, болашағына сенуіне;
- оқушыны ынталандыруға;
- оқушы мен ұстазнің ынтымақтастық қарым-қатынас
достығына;
- оқушының өз білімін өзі бағалай білуіне;
- баға əділдігіне;
- білім көрсетудің əділ сайысына мүмкіндік береді.
Деңггейлеп-саралап оқытүдың басты сипаты - мақсытты нəтиже. Қоғам талабы да - нəтижелі оқушы даярлауда болып отыр. Деңгейлеп оқытү түрлері. Қараевтің деңгейлеп, саралап оқытү технологи,ясы мынандай 4 түрге бөлінген:
1) репродуктивтік деңгей - жалпыға бірдей стандартты білім негізінде тапсырма беріледі. Мұндай тапсырмалар оқушылардың алдыңғы сабактарда алған білімдеріне жəне оқушыға байлансысты
2) алгоритмдік деңгей - мұнда оқушы ұстазнің түсіндіруімен қабылдаған ақпаратты пайдалана отырып орындайды.
3) эвристикалық деңгей - оқушы өзі ізденіп, қосымша əдебиеттерді қолдана отырып жауап береді.
4) шығармашылық деңггей - оқушының таза өзіндік шығарма- шылығын байқатады. Жаңа тақырыпты балаларшығармашылық ізденіс үстінде өздігінен меңгереді. Деңггейлеп оқытү əр оқушының белсенділігін оятады.
Деңгейлік тапсырмалар рейтинг-ұпай - балл жинау əдісімен бағаланатынын ескерсек, оқушылардың деңггейлік сабак өткеннен кейін де сол тапсырмаларда жіберген қателіктеріне, тапсырмаларын орындауда қолданған тəсілдеріне талдау жасап, қателіктері мен кемшіліктерін анықтай білуге мүмкіндік береді. Келесі тапсырмаларда оқушы неғұрлым көбірек ұпай жинау үшін ізденіп, мұғалмнен, сыныптастарынан қосымша материалдардан бліім жинайды.
Өзіндік əдісті жүзеге асыруда мына мəселелер көзделеді:
1) бастауыш сынып оқушыларының жеке ерекшеліктерін
зерттеп, типтік топтарға бөлу;
2) бастауыш мекттептің оқу үдерісінің барлық сатыларында əр
түрлі тОптардағы оқушыларды оқытү, тəрбиелеу жəне дамытудың
əдістемелігін жасау;
3)əр алуан мақсытта жеке дидактикалық материалдардың
жүйесін құру;
4)бліімді бағалау, бақылау жүйелерін жетілдіру.
Дифференциациялап оқытүдың мəні. Қазіргі əлеуметтік-экономикалық жағдай ұстаздердің алдында тұрған оқу-тəрбие жүмысын жетілдіруде, оқушының өзіндік, шығармашыл ойлауын дамыту жəне бліім деңгйін жоғарылатуды қамтамасыз етумндеттерін манысды күрделендірді. Көп уақытқа дейін барлық оқытү жəне тəрбие əдістемесі оқушының орташа деңгйіне бағытталды. Онда балаларсыныбы жекелеген тұлғалардан тұрады, яғни олардың əрқайсысының өзіне тəн психологиялық жəне адамгершілік ерекшеліктері, өзінің қызығушылығы жəне бейімділігі, шындықты көруі болды. Мұндай құбылыстың себебі тəрбиелей жəне дамыта
отырып оқытү тұлғаға тікелей емес, оның биіктеуында ішкі жағдай арқылы əсер етті.
Дифференциациялап оқытүдың мақсттары:
1)психологиялық-педагогикалық;
2)əлеуметтік;
3)дидактикалық.
Біз үшін дифференциалды оқытү мақстының бірінші жəне үшінші бағыты қажет.
Дифференциациялап оқытүдың психологиялық-педагогикалық көзқарастағы мақсты: əр оқушының қызығушылығы мен бейімділігін дамыту жəне талаптарды анықтауға тиімді жағдай жасауға негізделген оқытүды даралау.
Əлеуметтік көзқарас бойынша дифференциациялап оқытүдың мақсты: ол əрбір қоғам мүшесінің социуммен өзара əрекет бейімділігін ұтымды пайдалану мақстымен шығармашылық, интеллектуалдық, кəсіби қоғам потенциалын қалыптастыруына мақсттылықпен əсер ету.
Дидактикалық көзқарас бойынша оқушыларды дифференциациялап оқытү үшін жаңа əдістемелік жүйені жасау жолымен толғағы жеткен мекттеп проблемаларын шешу. Дифференциация түрлері. В.М.Монахов, В.А.Орлов, В.В.Фирсов дифференциалды оқытүдың келесі формасын ұсынады:
Сыртқы дифференциация (арнайы мекттептер ұйымдасстыру, тереңдетіп оқытү жəне коррекциялық сыныптар, факультативтер, таңдау курстарын, т.б. ашу).
Ішкі дифференциация - əдеттегі сынып көлемінде əр оқушының даралық ерекшелігін ескере отырып сабак барысындағы жүмыстың ұтымды түрін анықтау.
Элективті дифференциация - бұл оқушыларға мндетті оқу пəндерімен қатар бірнеше пəндерді қосымша ретінде оқуға құқық беру.
Сыртқы дифференциация - біршама тұрақты топтарды арнайы принциптер негізінде (қызығушылық, бейімділік, қабілет, жетістік нəтижелері, жобаланған мамаңдық) құрау болып табылады. Мұнда бліім мазмұны мен оқушыларға қойылатын талаптар өзгеше болады. Сыртқы дифференциация селективті жүйе көлемінде (профильді сынып жəне пəндерді тереңдетіп оқытү сыныбын таңдау) немесе элективті жүйе көлемінде іске асырылады.
Сыртқы дифференциацияның мəні бліім беруде оқушыларды таңдаған бағытта максимал дамыту мақстымен олардың тұрақты қызығушылықтарын бейімділіктерінің жəне қабілеттерінің көлемінде дануға бағыттау болып табылады. Қазіргі кезеңде мекттепте 2 түрлі сыртқы дифференциация қолдаууда: факультативті сабактар жəне жеке пəндерді тереңдетіп оқытү сыныптары.
Ішкі дифференциация - бұл кездейсоқ белгілер арқылы жиналған оқушылардың үлкен тобын əр түрлі оқытү. Бұл түр оқушылардың дара жəне ТОптық ерекшелігін толық ескеруге мүмкіндігіне негізделген. Ол материалды оқыттү темпін, оқу тапсырмаларының дифференциациясын, əр түрлі іс-əрекетті таңдау, ұстаз тарапынан көмектің мазмұны мен дəрежесін мөлшерлеу вариативтілігін болжайды. Бұл əр түрлі деңгеймен əр түрлі əдістер арқылы оқыттү жүмысын жүзеге асыру мақстымен сыныптағы оқушыларды əр түрлі топтарға бөлуге мүмкіндік туғызады. Əдетте бұл ТОптар мобильді, икемді, жылжымалы болады. Қазіргі кездегі ішкі дифференциацияның ерекшелігі ол тек оқуда қиындық сезген оқушыларға ғана емес, сонымен бірге дарынды балаларға бағытталған. Ішкі дифференциация оқушылардың даралық ерекшелігін ескере отырып дəстүрлі түрде немесе оқыттү нəтижелерін жоспарлау негізіндегі деңгйлік дифференциация жүйесі түрінде жүзеге асады.
Ұжымдық өзара оқыттү технологиясын (ұйымдастырылған диалог, байлансыстырушы диалог, талгенизм таланттар жəне дарындылар, оқудың ұжымдық тəсілі, ауыстыру құралында оқушылардың жұппен жұмісы) А. Г. Ривин жəне оның оқушылары мен ісін жалғастырушылары (В. К. Дяченко, М. Д. Брайтермен, А. С. Соколов, т.б.) жасап шығарған. Мұндай технологтияда оқу материалын дайындау оқу мəтіндерін, қосымша жəне анықтама, сабак тақырыбы бойынша (немесе сабактар циклі бойынша), оқу мазмұнын меңгеру бірлігіне бөлу (авторлық нұсқада ойлау сағаттары), мақсаатты тапсырма жасау, оның ішінде үй тапсырмаларын жасау жатады. Балаларекі кезеңді бағдарға алады:
- дайындық, қажетті жалпы оқулық білііктер мен дағдыларды қалыптастыру жəне өңдеу мақсаатындағы; кеңістікті бағдарлау; жолдасыңды тыңдап, оның не айтып отырғанын есту; шулы ортада жұміс істеу; қажетті ақпаратты табу; жекеше есеп парақтарын қолдауу; белгілі кейіпкерді сөзге жəне сөзді кейіпке айналдыру. Бұл біліктер арнайы тренингтік сабақтар кезінде іске асады;
- таныстырушылық, жалпы элементі оыйнережесін меңгеру, мақсаатты ұстанымды хабарлау, өңдеу мінезімен нұсқау жəне оқу қорытындысын есептеу тəсілі болып табылатын əртүрлі модификациялары бар. Оқу сабағының жүрісі сабақ мазмұнының жасына, оқу материалының көлемі мен оны меңгеруге кететін уақытына қарай, таңдалған технологғия нұсқасына байлансыты əр түрлі өтуі мүмкін. Ұжымдық өзара оқыттү технологиғясы келесі сатылардан тұрады:
- əрбір оқушы өзінің іс-əрекетін анықтайды (бұл əріп, буын, сөз, сойлем, мəтін бөлігі, суреттеме, мінездеме, буын немесе оқулық тарауы, статья, тарихи құжаттар жəне т.с.с болуы мүмкін);
- қасыңдағы оқушымен бліім алмастыру рөлдік оыйнұстаз
- оқушы ережесі бойынша. Рөлдерді ауыстыру мндетті түрде қажет. Оқытущы жаңа сабак тақырыбының өз нұсқасын, өзінің жоспарын ұсынады, қойылған сұрақтарға жауап береді, бақылау сұрақтарын немесе тапсырмалар жəне т.с.с ұсынады. Бұл саты бліім алмастырумен аяқталады;
- жаңа ғана қабылданған ақпаратты өңдеу жəне өзара оқытуға жаңа жолдас іздеу жəне т.с.с.
Ұжымдық оқыттү тəсілі дəстүрлі оқыттү түрлерін қоса қамтиды, яғни ұжымдық оқыттүда дəстүрлі жеке жұміс түрі, жұппен жəне топтық жұміс түрлері қолданылады. Сонымен көрсетілген өмірдегі адамдар арасындағы қарым-қатынас құрылымдары, бізге - оқу үдерісінде 4 ұйымдасстыру түрін береді: жеке, жұптық, ТОптық жəне ұжымдық; оларды В. К. Дьяченко ортақ немесе құрылымдық деп атайды. Оқу үдерісі тек қана осы түрлер арқылы іске асады. Ұжымдық түрлердің мінездемесіне тоқталмас бұрын, ТОПтық түрдің негізгі белгілерін қарастыру керк, себебі көптеген авторлар М. Д. Виноградова, В. В. Давыдов, Г. Г. Кравцов, Х. И. Лиймеж бригадалық ( ТОПтық) жəне ұжымдық-бөліну жұмысстарын ұжымдық деп қате таниды. Топтық түрінің негізгі ерекшеліктерін былай бөлуге болады:
1. Қарым-қатынастың топтық құрылымы;
2. Негізгі талап: бір адамды таңдау мүмкіндігі үшін жалпыға бірдей тыныштық, яғни қарым-қатынастың əрбір сəтінде тек қана бір адам сойлей алады;
3. Негізгі жақсы жағы: топ мүшелерінің білуі жəне істеуі тиіс нəрсенің барлығы бір уақытта барлығына түсіндіріліп көрсетіледі;
4. Əдебиетте кəсіби педагог, яғни арнаулы бліімі бар оқытущы оқытады;
5. Əрбір оқушы оқытущынің айтқанын үндемей қабылдауға тиіс, сондықтан оқуға деген селқостығы болады;
6. Əрбір оқушы тек өзіне жəне өзінің жеке басының жетістігіне қамқорлық жасайды жəне қамқорлық жасауы тиіс. Яғни, ол өзіне ғана өз бліімі мен тəртібіне жауап береді;
7. Оқушылардың қоғамдық пайдалы іс-əрекеттері болуы мүмкін емес, өйткені өзі үшін ғана оқиды;
8. Оқушы педагогикалық ықпал жасаудың тұрақты объектісі, сырттай қараушы тірі жəндігі;
9. Жолдастарымен қарым-қатынас жасауға рұқсат берілмейді;
10. Балаларарасында жалпы ынтымақтастық пен жолдастық өзара көмек жоқ
Ұжымдық оқыу дегеніміз - ұжым əр мүшесін оқытады жəне əрбір мүше бəрін оқытады деп түсінеміз. Ұжым - оқыуда əдістемелердің пайда болуы, ұжым - бұл оқытущы мен оқушының қарым-қатынастары болып саналады. Ұжым - бұл қарым-қатынас барысында болатын басқармалы таным. Талдау қорытындысы бойынша ешбір тұжырымда оқыудың мəнін ашпайды да, тек сипаттамасын береді немесе оқыудың бір жағын ғана көрсетеді физиологиялық, психологиялық, бірақ тұтас оқыу емес. Олардың бəрін оқыудың мəнін ашудағы кезеңдер деп түсінуге болады. Ұжымдық оқыу əдістемесін əр түрлі пайдаланады. Қарым- қатынас құрылымына сəйкес оқыудың ұйымдасстыру түрлері бар.
Олар:
1. Жеке дара (жанама түрдегі қатынас);
2. Жұптық (тұрақты жұптағы қатынас);
3. ТОПтық (топтық қатынастың құрылымы). Ол қатысушылардың санына қарап екі түрге бөлінеді: жалпы сыныптық (фронтальдық) жəне звено-бригадалық;
4. Ұжымдық (ауыспалы жұптағы қатынас).
Өкінішке орай, ұжымдық оқыу тəсілі сол кездегі педагогтер, əдіскерлер тарапынан қолдау таппады. Мекттептер көп жылдар бойы ресми мемлекеттік қаулылар бекіткен əдістемелер мен əдіснамалық қағидалар бойынша жұмысс істеді. Оқыудың ұжымдық тəсілінің көкейтестілігін қазіргі заманғы блім берудің қарама-қайшылықтары мен пайда болған мəселелерді шешу жолдарын ұсынады. Дəстүрлі оқыу дағдарыстары оқтудың төмендегі қарама-қайшылықтардан көрінеді.
Оқтудың ұжымдық тəсілінің ерекшелігі келесі үдерістердің сақталуына байлансты:
- Оқушылардың жұптарының ауысып отыруы.
- Олардың өзін-өзі оқтуы.
- Өзара бақылау.
- Өзара басқару.
Балаларұжымында барлығы бірін-бірі жəне əрқайсысын оқытады. Оқтудың топтық тəсілі мен оқтудың ұжымдық тəсілінің айырмашылығы бар. Оқтудың ТОПтық тəсілінде ұжымда тек бір адам ғана - оқытущы немесе кеңесші қатысушы рөлін атқарса, оқтудың ұжымдық тəсілінде бір мезгілде бірнеше оқушы басқаларына əсер етеді. А. Г. Ривин əртүрлі жағдайларда қолданылатын оқтудың ұжымдық тəсілінің бірнеше əдістемесін атап көрсетті:
- кез келген оқу пəні бойынша мəтіндік материалды оқу;
- мəтінді өзара алмасу;
- тапсырмаларды өзара алмасу;
- оқулық бойынша есеп пен мысалдарды шығару;
- өзара диктанттар жазу
- жұптасқан түрде өлең, тақпақтар жаттау;
- жұптасқан түрде жаттығуларды орындау;
- сауалнама бойынша жұмысс;
- шет тілін оқу.
1.3 Оқту технологиясындағы инновациялық педагогикалық технология-ларының негізгі қызметтері
Педагогикалық технологиялардың негізгі элементтері
Педагогикалық технология дұрыс жобаланған болу үшін мндетті түрде төмендегі 5 элемент болуы қажет.
1. Мақсаат қою. Оқытущы курстық тараудың көлемінде оқу үдерісінің шағын мақсааттарын анықтайды. Бұл бөлімнің орындалу нəтижесі оқу мақааттарын құру. 2-5 минут аралығында болады.
2. Болжау. Балаларблімін болжау дегеніміз - деңгейлік оқтуға бағытталып құрылған үздік жұмысс. Əрбір шағын мақаатқа сəйкес болжау жұмыы болады жəне ол шағын мақааттың орындалуын анықтайды.
3. Оқушылардың сабактан тыс өз бетімен орындайтын жұмытары. Деңгйлік мөлшерде саралап алынған тапсырмалар жиынтығы.
4. Логикалық құрылым. Шағын мақааттық мазмұны мен саны оқушылардың биіктеу аймағын жəне уақыт бойынша əр аймақтың ұзақтығын орындаумен аяқталады.
5. Түзету. Мұнда негізгі үш жағдайды басшылыққа алу крек:
- қарастырып отырған сұрақтарда мүмкін болатын қиындықтар;
- оқушылардың көп жіберетін қателіктері;
- оқушының оқу стандарты талабының деңгейіне көтерудің педагогикғаға тəн шараларының жүйесі.
Педагогикалық технологиялардың құрылымы
№
Педагогикалық технологиялар
Классификациясы
1
Пайдалану деңгейі бойынша
жалпы педагогикалық және пәндік және әдістемелік, жергілікті, модульді және тар әдістемелік
2
Философиялық негізі бойынша
Материализм және идеализм; ғылым,дін және табиғи жиналық, гуманизм және антигуманизм, антрософия және теософия, прагматизм және экзастенциализм, еркін тәрбие және еркіндік
3
Психологиялық дамудың жетекші факторлары бойынша
Биогендік, социогендік, психогендік, идеалистік.
4
Тəжірибені меңгерудегі
ғылыми тұжырымдама бойынша
Құрамды-рефлекторлы. Гештальд технологиялары интериогаторлық, сугистивтік, нейтролингвистік бағдарламалары.
5
Жеке бас құрылымының бағыты бойынша
Ақпараттық ББД. Ықпалды ақыл-
ой-əрекет əдістері, өзіндік дамыту
- жеке бастың басқару механизмі,
сезімді-өнегелілік. Эстетикалық
жəне өнегелілік қарым-қатынас
аумағы, қолданбалық практикалық
əрекет аумағы, эвристикалық,
шығармашылық қабілеттілік.
6
Мазмұндық жəне құрылымдық сипаттамасы бойынша
Тəрбиелілік жəне оқтушылық,
зиялы жəне діни, жалпы
блім беретін жəне кəсіби
бағыттағы, гуманитарлық жəне
технократиялық, салалы, пəндік,
монотехнология, политехнология.
7
Танымдық қызметі басқару түрлері бойынша
Классикалық лекциялық, оқытудың
техникалық құрылымымен оқыту,
консультант, репетитор, кітап
бойынша оқыту, компьютерлік
оқыту, бағдарламалық жаттығулар,
топтық жəне саралап оқыту əдістерінің жүйесі.
8
Ұйымдасстыру формалары бойынша
Сыныптық оқыту, баламалық,
жекелей, топтық, ұжымдық оқту
əдісі, саралап оқыту, академиялық
жəне отаулық.
9
Балаға ықпал жасау түрлері бойынша
Беделдік, дидактикалық орталықты,
жекеше бағыттағы, ізгілікті-
дербестік, ынтымақтастық, еркін
тəрбие.
10
Тәсіл, әдіс, құралдары бойынша
Догматикалық жəне репродук-
тивтік, түсіндірмелік-көркемдік,
проблемалық жəне ізденушілік,
шығармашылық, диалогтық ойын,
ақпараттық, дамытушылық-
бағдарламалық оқыту, өзіндік
дамытушылық.
11
Оқыту категориясы бойынша
Жаппай, ілгерілету, теңелту, қиын-
дық, дарындық, технологиялары,
виктимологиялық.
12
Жүйелердің бағыттылығы бойынша
Демократизация жəне гуманизация.
Қарқындылық, əдістемелік
жетілдіру, табиғи жинақтылық,
баламалық, авторлық, басқару
тиімділігі.
Педагогикалық технологияларды іске асыру принциптері
Жаңа блім беру технологиясын іске асырудың қажетті шарты ретінде мынадай əдіснамалық принциптерге мііндетті түрде баса көңіл аудару аса маңызды:
1. Оқытущынің педагогикалық кəсіби қабілетіне сену принципі;
2. Оқытудың кез келген уақыты аралығында берілген пəннен бастауыш сынып оқушысының кепілді дайындығы болу принципі;
3. Оқу үдерісінің модульдік жобалау принципі;
4. Бастауыш мекттептегі кері тартпалық пен шек қойып тежеулікті жойып, бұрынғы дəстүрлі оқыту көздерін дұрыс арақатынаста үйлесімді пайдалану принципі;
5. Ұйымдасстыру жəне оқыту техноляларын қолдану мен қалыптастырудағы мəліметтердің дұрыстығы мен шындыққа сəйкесттік принципі;
6. Бастауыш мекттептің оқытущыдері мен оқушыларының оқу үдерісіндегі арақатынасының жарасымды даму принципі;
7. Бастауыш сынып оқушыларының жалпы біілііктілігінің нəтижесінде пəндік біліктілік əдістерін меңгеруді жүйелі түрде үйлестіру принциптері;
8. Қазіргі заманғы педагогикалық технол.огияны жобалаудағы мазмұндық, бірізділік, мотивациялық жақтарының бірлігі принципі;
9. Əр бастауыш сынып оқушысының жалпы блім бойынша дайындығының базалық деңгйге мііндетті түрде жету принципі.
Қазіргі заманғы педагогикалық техно.логиямен жұмы істеу үшін төмендегі алғышарттар қажет:
1)оқу үдерісін интенсивтендіруді жаппай қолға алу;
2)оқушылардың сабакбастылығын болдырмау шараларын кешенді түрде қарастыру. Оның ғылыми-əдістемелік, оқыту-əдістемелік, ұйымдасстырушылық себептеріне үнемі талдау жасап, назарда ұстау;
3)жаңа буын оқулықтарының мазмұнын зерттеп білу, пəндік блім стандартымен жете танысу, блімді деңгейлеп беру техно.логиясын
игеру арқылы оқушыларға блімді мемлекеттік стандарт деңгйінде игертуге қол жеткізу;
4)оқыту үдерісін ізгілендіру мен демократияландыруды үнемі басшылыққа алу.
Кез келген елдің экономикалық қуаты, халқының өмір сүру деңгйінің жоғарылығы, дүниежүзілік қауымдастықтағы орны мен салмағы сол елдің техно.логиялық биіктеу деңгейімен анықталмақ. Жалпы қоғам дамуы мен қазіргі заманғы педагогикалық технол.огияны енгізу сапалылығы осы елдегі блім беру ісінің жолға қойылғандығы мен осы саланы ақпараттандыру деңгеиіне келіп тіреледі. Экономикалық күшті дамыған елдердің тəжірибесі блім
беру жүйесін ақпараттандыру экономика, ғылым жəне мəдениеттің қарқынды дамуының негізгі кілті екендігін көрсетіп отыр. Ендеше қазіргі заманның ақпараттық жəне телекоммуникациялық технология..сын игеру мііндетіміз.
Оқытудың жаңа иновациялық технологйя əдістерін дəріс беретін блімгерлермен практикалық сабактар жүргізу барысында жиі қолданып отырамыз. Иновациялық тёхнологияны пайдалану барысында сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықтан бастап блімгерлерге тақырыпқа болжам жасатып, мақаат қойып, сұрақ беріп жауап алуға, мазмұнды толық түсінуге жағдай туғызады. Бұл бағдарламада оқытущыдерге де, блімгерлерге де мііндеттер қояды. Осы мііндеттерді орындауға оқытущы өзінің тақырыбы мен сабак арасындағы біріккен іс-əрекет ұйымдастырады. Мысалы, бұл бағдарламаны сабактарда қолдану барысында оқушыларға:
1) еркін ойлауға мүмкіндік береді;
2) ақыл-оыйндамытады;
3) шығармашылық белсенділігі артады;
4) тііл байлығы жетілдіріледі;
5) жан-жақты ізденеді;
6) өз ойын жеткізеді;
7) ұжымдық іс-əрекетке тəрбиелейді.
Анық айтқанда, сабакта қолданатын стратегиялар көмегімен жеке тұлға ретінде, жан-жақты дамыған шығармашылық ойлау ретінде блімді меңгереді. Педагогиалық технолохгияларды талдау барысында алынып отырған технологиян.ың сабактың тақырыбы мен мазмұнына сай болуы жəне тиімді, жүйелі болуы ескеріледі.
Қорыта келе, техн.ологияның блім беру үдерісіне енуі білімм беру тұжырымында масатты қалыптастыруға; адамгершілік ақыл-ой,психологиялық, медициналық, экологиялық көрсеткіштер негізінде қазіргі заманғы педагогиалық техноло.гияларды талдауға, соны- мен қатар дифференциалды оқыту жағдайында олардың тиімділігін бағалауға; оқытудың перспективалық құралдарын олардың негізінде педагогикалық технолог.ияларды құруға; бұл үдерістерді технологизация үдерістерін реттейтін тұтас мемлекеттік білімм беру бағдарламасы мен стандарттары негізінде басқаруға ықпал етеді.
2. ИННОВАЦИЯЛЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АРҚЫЛЫ ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУ НЕГІЗІНДЕ ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУДЫҢ ПРАКТИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
2.1 Қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды сабакта
қолдану әдіснамасы
Оқытущы оқыту үдерісін тиімді өткізіп, оқушылардың белсенділігін тудыру үшін сабакқа қойылатын төмендегі талаптарды ескереді:
а) дидактикалық талаптың (сабактың тақырыбы, масаты, мазмұнының бағдарламаға сайлығын игерілетін іскерлік дағдыларының айқындығы, қабылдауға əзірлеу, түсіну, ой елегінен өткізу);
ə) дамытушылық талаптың (дамытушылық масатының айқындығы, танымдық қызығушылығының, бастамашылдығын, өздігінен іздену, біліммін толықтыру, ой еңбегінің мəдениеті мен іскерлік, дағдысын қалыптастыру, ақыл-ойын дамыту);
б) тəрбиелік талаптың (тəрбиелік масатының нақтылығы, білімм мазмұны арқылы көзқарасын, эстетикалық сезімі мен адамгершілік қасиеттерін, жүйелі еңбегін қалыптастыру, мамаңдығына сүйіспеншілігін арттыру, т.б.);
в) гигиеналық талаптың (сыныптың тазалығы, желдетілуі, оқу- құралдарының, тақтаның, бордың яғни сабактың жабдықталуын, жарық мөлшерінің сақталуын, оқушылардың сыртқы көрінісі; көрнекі құралдарға, дəптерге, жазуға қойылатын талаптар) сақталуын ескеру;
г) психологиялық талаптың (білімге ынталандыру), танымдық белсенділігін арттыру, эмоциялық көңіл-күйін тудыру, қабылдау, зейінін (ойлауын қамтамасыз ету) ескерілуі;
ғ) ұйымдасстырушылық талаптың ескерілуі.
Ол екі кезеңнен тұрады:
I кезеңі: Сабакқа алдын ала дайындық. Күнтізбелік жоспар негізгі жəне қосымша əдебиеттерді, əдістемелік жəне көркем шығармалар, педагогикалық басылымдармен жұмыс істеу.
II кезеңі: Пəн бойынша тақырыптық сабак жоспарын жасау. Онда сабактың білімдік, дамытушылық, тəрбиелік мақсстын, оған сай нақты білім көлемін анықтау, əдіс-тəсілдерін таңдау сабаақтың типін, құрылымын белгілеу, сабаақ кезеңдерінің логикалық байлансын, өздігінен істейтін жұмыстарды, т.б. ескеру.
Əдістемелік талапқа аталған барлық талаптардың жиынтығы жатады. Оқытущы оқытудың əдіс-тəсілдерін біліп қана қоймай, тиімді пайдаланғанда ғана оқушылардың біліммге құштарлығын тудырып, терең түсінігін қамтамасыз етеді. Оқыту əдісін таңдау үлкен шеберлікті керек етеді.
Айталық, өткенді қайталау, қорытындылау, жаңамен байланстыру, жадыда бекітуге арналған жаттығулар мен педаго.гиалық есептер жүйесін ойластыру, уақытты дұрыс пайдалану, сабаақта оқушылардың жұмыс түрлерін тыңдау, талдау, жазү, жаттығу, іздену жұысын ұйымдасстыру, сабаақтың темпін, ритмін өзгертіп отыру оқытущынің шеберлігі мен жұыс стиліне (педагогикалық ептілігі, икемділігі, шамамен сезе білуі, əдептілігі, тапқырлығы, мəдениеттілігі, оқушының жеке басын сыйлауы, талап қоя білуі, жылы қарым-қатынасы) байлнсты шешілетін мəселелер.
Қазіргі уақытта Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үлгісі қалыптасып, ескі мазмұнның орнын жаңасы басуда. Жаңа білімм парадигмасы бірінші орынға баланың біліммін, білігі мен дағдысын емес, оның тұлғасын, білім алу арқылы дамуын қойып отыр.
Білім беру сапасы - қоғамдағы білім беру үдерісінің жағдайын, нəтижесін, сондай-ақ жеке тұлғаның кəсіптілігінің қалыптасуы жəне көтерілу болашағының қажеттілігін анықтайтын əлеуметтік категория. Білім беру сапасы білімм беру мекемелеріндегі жастарды оқыту мен тəрбиелеу қызметтерінің əртүрлі көрсеткіштерінің жиынтығы, яғни білімм беру мазмұны, оқту формасы мен əдістері бойынша анықталады. Сондықтан педаго.гиа ғылымының ерекшілігі де - баланың тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқту технолог8ияларын шығаруы болып отыр.
Қазіргі заманғы ғылыми-техникалық үдерістің қарқыны бі-м беру жүйесінің алдына осы мііндетті қойып отыр. Ол - өз жұыс орнында жəне бүкіл техникалық тізбекте технологиың үздіксіз өзгерістеріне бейімделе алатын орындаушының (атқарушының) тұлғасын қалыптастыру. Оқу үдерісінің əдістері мен түрлерін жетілдіру жаңашыл педагогтардың озық дидактикалық идеяларында көрініс табады: В.Ф.Шаталовтың тірек сигналдары, Р.Штейнердің еркін таңдау идеясы, С.Н.Лысенкованның оза оқту, П.Эрдниевтің ірі блоктар идеясы, Л.В.Занковтың дамыта оқту, Л.С.Выготскийдің жақын көтерілу аймағы, т.б.
Қазіргі заманғы педагогикалық техн.огияларды пайдалану пəнге қызығушылықтарын арттырудың тиімді жолдары деп аталады. Мақссты - оқту үдерісінде қазіргі заманғы педагиалық техноло.гияларды пайдалана отырып, оқушыларды негізгі пəндермен терең де берік қаруландыру, ал меңгерген бі-мдерін күнделікті өмірде өз деңгейіндегі іскерлікпен қолдана білу. Қазіргі заманғы педагиалық те.хнологияны қолдаууда:
Оқытущы нені білу крек?
1)қазіргі заманғы педагогикалық техноло.гия көмегімен шешілетін мəселені анықтай алуы;
2)қазіргі заманғы педагогикалық тех.нологияны қолдаау арқылы алынатын нəтижелерді;
3) қазіргі заманғы педагогикалық технол.огия мəнінен алынатын
нəтижелердің теорриялық негізін;
4) қазіргі заманғы педагогикалық технологи.яда оқытущы қолданылатын əдіс-тəсілдерді білуі керек.
Оқушыларды қазіргі заманғы педагогикалық ехнологияда жұымс істеуге үйрету əдісін таңдауы.
Не істей алу керек?
1) Оқу бағдарламасының түрлендірілген нұсқаларын құрастыра алуы
2) Күнтізбелік тақырыптық жоспар жасай алуы.
3) Əр сабаақты жоспарлай алуы.
4) Қазіргі заманғы педагогикалық теологиялар бойынша жүргізілетін əртүрлі типтегі сабаақ жоспарларын жасай алуы.
5) Оқу модулын құрастыра алуы.
6) Оқу жобасының мазмұнын анықтай алуы.
7)Оқу жобалары бойынша оқушыларға арналған тапсырмаларды құрастыра алуы.
Қандай іс-əрекеттерді дұрыс ұйымдатыруы қажет?
1) Қазіргі заманғы педагогикалық технол.ияларда пайдаланылатын жекелеген əдістер мен тəсілдерді пайдалану.
2)Əр түрлі типтегі сабаақтарды өткізу.
3)Өткізілген сабаақтарға талдау жасау, жіберілген кемшіліктердің жасырын себептерін анықтау.
4)Қазіргі заманғы педагогикалық технлогияда қолданылатын
оқу əрекетінің əдістерін оқушыларға үйрету.
Жас ұрпаққа бі-м-тəрбие беретін бала жанының - оқытущыдер қандай болуы керек жəне олардың еңбегі қалай өлшену крек дегенді ой елегінен өткізіп көрелік.
Біріншіден, мұғалмнің ары таза, адал, əдепті, инабатты, сыпайы, парасатты, байсалды, ұстамды, төзімді, кешірімді болуы лəзім.
Екіншіден, мұғалмнің ой-өрісі кең, жан-жақты бі-мді, өз мамаңдығына сай, оны сүйетін, өз ойыыноқушы-шəкірттеріне анық, тұжырымды, дəл айтып түсіндіре білуі шарт.
Үшіншіден, мұғалм өз оқушыларына беделді, ұжым арасында сыйлы болуы тиіс. Əрдайым оқушылармен əдептілік қарым- қатынаста болғаны жөн.
Төртіншіден, мұғалм теоррияны өмірмен байлнстырып, ғылым мен тəжірибені əрдайым өзі беретін күнделікті сабағына кеңінен пайдалануы қажет.
Бесіншіден, мұғалм үнемі өз бетімен оқып, педагогика, əдістеме жаңалықтарымен танысып, өзінің ой-өрісін кеңейтіп, бі-мін толықтырып отыру кеерек.
Осы қағидаларды əрбір мұғалм тұрақты ұстанып отырса, мұғалмнің күш-қуаты, көңіл күйі əрдайым жоғары болады да сабаақ беру сапасы арта түседі, еңбегі жанады. Ұстаз еңбегінің қырсыры мол, қиын да жауапты, шығармашылық еңбек екендігін еске алсақ, олардың жемісті, əсерлі жұымс істеуі үшін үкімет тарапынан үнемі оқулықтармен, көрнекті дидактикалық, техникалық құрал-жабдықтармен толық қамтамасыз етілуі тиіс.
Педагиалық техногогияны қолдаау бі-мді сапалы түрлендіруге, жаңашыл жобаларға ірге болуға нақты негіз болып, əрбір мекттепке өзіндік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Хайруллина Алина Кайратқызы
Инновациялық педагогикалық технологиялар арқылы
шет тілін оқытуда шығармашылық қызмет
оқушыларының құзіреттілігін дамытудың негізі ретінде
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Шет тілі мұғалімм.дер даярлау 5В011900 Шет тілі: екі шетел тілі
Орал 2021 ж.
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті
Қорғауға жіберілді
Каф. Меңгерушісі
_______ Л.Ж.Кажыгереева
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы :
Инновациялық педагогикалық технологиялар арқылы шет тілін оқытуда шығармашылық қызмет оқушыларының құзіреттілігін дамытудың негізі ретінде
Шет тілі: екі шетел тілі 5В011900 Шет тілі мұғалімм.дер даярлау
Орындаған : Хайруллина Алина Кайратқызы
Ғылыми жетекшісі : Чечётко Маргарита Владимировна
Орал 2021 ж
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1. ИННОВАЦИЯЛЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АРҚЫЛЫ ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУ НЕГІЗІНДЕ ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..6
1.1 Инновациялық педагогикалық технологиялардың классификациясы ... ...6
1.2 Оқыту үдерісін басқару және ұйымдастырудың тиімділігі негізіндегі технологиялар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
1.3 Оқыту технологиясындағы инновациялық педагогикалық технология - ларының негізгі қызметтері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
2. ИННОВАЦИЯЛЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АРҚЫЛЫ ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУ НЕГІЗІНДЕ ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУДЫҢ ПРАКТИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..22
2.1 Қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды сабақта қолдану әдіснамасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
2.2 Дамыта оқыту технологиялары ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
2.3 Шет тілін оқушыларының құзыреттілігін дамыту кезіндегі инновациялық педагогикалық технологияларының маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 37
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..47
ПАЙДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...83
КІРІСПЕ
Бүгінгі заманда жаңа компьютерлік технологяларды енгізумен бірге технология деген ұғым жиі кездеседі. ХХ ғасырдың 60 жылдарындағы АҚШ пен Англияда пайда болып, содан бұл термин өмір қажеттілігіне байлансыты дүниежүзіне таралып кетті. Педагогикада бұл ұғым оқушылардың аз ғана күш жұмсап, ең жақсы жоғарғы нəтижеге жетудің тиімді принциптері мен əдістерін анықтауға бағытталған.
Технология деген термин гректің түп тамыры techne - өнер, шеберлік, кəсіп жəне logos - ғылым, білім деген сөздерінен шыққан.Екі түп тамырының бірлігін шеберлік туралы ғылым немесе білімді беретін деген сөзді құрайды. Ол өндірістік үдерістерді жүргізудің тəсілдері мен құралдары туралы білімдер жиынтығы. Қазіргі уақытта педагоникалықлық технолгия ұғымы əр түрлі түсіндіріледі. Техника терминінің екі мағынасы бар екені айқын:
- біріншісі - өндіріс құралдарының жиынтығы;
- екіншісі - бір істі орындағанда қолданылатын тəсілдер жинағы.
Технология термині сол тəсілдер жүйесі (ілім) деген мағынаны білдіреді.
С. Смирнов оны төмендегідей анықтайды:
- оқытуды ұйымдастыруда форма немесе əдістеме
түсініктерінің синонимі ретінде (бақылау жұмысын орындау
тхнологиясы, қарым-қатынас тенологиясы);
- нақты педагонкалықлық жүйенің синонимі ретінде (оқытудың дəстүрлі техологиясы, В. В. Давыдов пен Д. Б. Элькониннің мекепке арналған жүйесі жəне т.б.) Бірақ бұл түсіндірулер технология түсінігін ашпайды, сондықтан білім беру технлогиясы, педагоонкалықлық технологи,оқыту технологисы терминдерін қарастыру қажет. Берілген түсініктерді салыстырмалы талдау Л. А. Щукинаның еңбектерінде көрсетілген. Көптеген уақыттар желісінде технология түсінігі педагогинкалықлық ұғымдар қорнынан тыс қалып келді. Шынайы мəні (шеберлік жөніндегі ілім) педагогинкаықлық ммнеттерге: педагогинкаллықлық үдерісті сипаттау, түсіндіру, болжау, жобалау - сай келсе де, ол технократиялық тііл элементі ретінде қарастырылды. Педагогикалық əдебиеттерде қандай да педагогикаллықлық технолоғиялар сипатын айқындаушы көптеген терминдер ұштасады, мысалы: оқу-үйрену, тəрбиелеу, оқыту технолөгиялары, білімдендіру жəне дəстүрлі технөлогиялар, бағдарламаланған жəне проблемалық оқу техңологиялары, авторлық технңлогия жəне т.б. Алғашқыда педагогтар педагогикаллықлық технология, оқу-оқыту техн.ологиясы жəне тəрбиелеу тех.нологиясы ұғымдарының өзіндік мəн-мағыналарына назар аудармай келді. Ал бүгінде педагогикал,лықлық техғология оқу жəне тəрбие аймағындағы педагогикал.лықлық ммнеттердің шешілуіне байланыты орындалатын педагог іс-əрекеттерінің бірізді жүйесі ретінде танылуда. Осыдан педагогиклықлық технология мəні оқу технолиясы, тəрбие технологиясы ұғымдары мəндерімен салыстырғанда тереңдеу де ауқымдылау.
Педагогиклықлық технолия - бұл педагогиклықлық əрекеттер табысына кепіл болардай қатқыл ғылыми жоба. Əрі сол жобаның дəл жаңғырып іске асуы.
Педагогиклықлық технология - кешенді үдеріс. Ол өз құрамына адамдарды, идеяларды, құрал-жабдықтарды, сонымен бірге жоспарлау, қамсыздандыру, бағалау жəне біілім меңгерудің барша қырлары жөніндегі проблемалардың шешімін басқаруды қамтиды. Педагогилық технол1гиялар көп түрлі болуына қарамастан, олардың іске асуының екі ғана жолы бар. Біріншісі - теориялықнегізде орындалуы (В. Б. Беспалько, В. В. Данилов, В. К. Дьяченко
жəне т.б.), екіншісі - тəжірибе арқылы жүзеге асуы (Е. Н. Ильина,
С. Н. Лысенкова, В. Ф. Шаталов жəне т.б.). Мұндай ғылымдық мəні бар ой жаңалық емес. Кезінде оны Я.А. Коменский де дəріптеген. Ұлы педагог-ғұлама XVI ғасырда-ақ оқудың техникалық (яғни техогиялық) болатынын уағыздап,оның мүлтіксіз тиімді нəтиже беретін жолдарын іздестіріп бақты. Я. А. Коменский еңбектеріне үңілсек, педагогиглық техологияға бастау берген даналық пікірлерді табамыз: Дидактикалық машина үшін қажет нəрсе - 1) түбегейлі ойластырылған масқаттарды; 2) сол масқаттарға жетуге дəл икемдестірілген жабдықтарды; 3) масқаттың орындалмауына мүмкіндік бермейтін нақты жабдықтарды
қолданүдың мызғымас ережелерін табуымыз керк, - делінген. Я. А. Коменский заманынан бастап, оқуды мүлтіксіз əрекеттегі механизмге сəйкестендіру ұмтылысының талайы күні бүгінге дейін басылған емес. Кейін оқу дехнологиясы жөніндегі көптеген тұжырымдар толықтырылып, нақтыланылып отырды. Əсіресе, техникалық прогрестің əрқилы теориялық жəне практикалық қызметтер аймағына енуімен оқуды технологизацияластыру идеясы нығайып, іске асырыла бастады (П. Я. Гальперин, Н. Ф. Талызина, Ю. К. Бабанский жəне т.б.). Осы заманғы дидактикада əрқилы оқу теологиялары көрініс беріп жүр. Олардың көп түрлі болу себебі əр автор мен орындаушының педагогиглық үдеріске өзінше жаңалық қосып, технологияға өзгеріс енгізілуіне байлаысты.
Біілім беру саласы қызметкерлерінің алдына қойылып отырған мміндеттердің бірі - үйретудың əдіс-тəсілдерін үнемі жетілдіріп отыру жəне қазіргі заманғы педагогиглық технхлогияларды меңгеру. Қазіргі таңда оқытушылар иннновацялық жəне интерактивтік əдістемелерін сабак барысында пайдалана отырып сабактың сапалы əрі қызықты өтуіне ықпалын тигізуде.
Инновация ұғымын қарастырсақ, ғалымдардың көбі оған əртүрлі анықтамалар берген. Мысалы, Э. Роджерс иннновацяны былайша түсіндіреді: Инновация - нақтылы бір адамға жаңа болып табылатын идея. Майлс: Инновация - арнайы жаңа өзгеріс. Біз одан жүйелі мндеттеріміздің жүзеге асуын, шешімдерін күтеміз - дейді. Ендеше инновация ұғымы - педагогигалық сөздік қорнына ежелден енген термин. Ол кейбір ғалымдардың еңбектерінде жаңа, жаңалық енгізу, деп көрсетілсе, кейбіреулер оны өзгеріс деген терминмен анықтайды.
Инновация деген сөз - латынның novis жаңалық жəне іп енгізу деген сөзінен шыққан, ал оның қазақша аудармасы жаңару, жаңалық, өзгеру деген мағынаны білдіреді. Инновация термині қазіргі біілім берудің тиориясы мен тəжірибесінде кеңінен қолданылып жүр. Бірақ ғылымда бұл терминнің нақтылы анықтамасы белгілі бір категория ретінде берілмеген. Берілетін анықтамалардың көпшілігі бұл ұғымды кеңінен терең таныта алмайды. Инновацияны Біілім беру жүйесіндегі жаңалық енгізу деп айтсақ, оның мағынасын тарылтқан болар едік. Инновация ұғымы ең бірінші XIX ғасырда мəдениеттанушылардың зертеуінен пайда болды, яғни бір мəдениет
түрлерін екінші ел мəдениетіне енгізу дегенді білдіреді жəне бұл ұғым этнографияда əлі күнге дейін сақталған.
Инновация аударғанда жаңа, жаңалық, жаңарту дегенді білдіреді дедік. Яғни, С. Ожегов сөздігіне сүйенсек, иннноваця бірінші рет шыққан, жасалған, жуық арада пайда болған, бұрынғының орнын басатын, алғаш ашылған, бұрыннан таныс емес енгізілген жаңалық болып шығады. Иннноваця ұғымын əр елде əртүрлі түсінген. Кейбір мемлекеттерде (АҚШ, Нидерланды) бұл термин кең тараған. Ал, Арабия, Жапония тəріздес мемлекеттерде кезіктіру мүмкін емес. Сондықтан əр елде бұл құбылысқа қандай көзқарас қалыптасқанын анықтау мақатымен ғылыми-педагогигалық, техникалық, саяси əдебиеттер мен баспа беттерін зерттей келе, Ресейде, шетелдерде,
ТМД елдерінде, Қазақстанда иннноваця ұғымына көптеген анықтамалар берілгенін көреміз. Қазақстанда ең алғаш Иннновация ұғымына қазақ тілінде анықтама берген ғалым Немеребай Нұрахметов. Ол Иннновация,
иннновациялық үдеріс деп отырғанымыз - біліім беру мекемелерінің
жаңалықтарды жасау, меңгеру, қолданү жəне таратуға байлнысты бір бөлек қызметі деген анықтаманы ұсынады. Н. Нұрахметов иннновация біліімнің мазмұнында, əдістемеде, технологияд.а, оқу-тəрбие жұысын ұйымдасстыруда, мекеп жүйесін басқаруда көрініс табады деп қарастырып, өзінің жіктемесінде инновацияны, қайта жаңарту кеңістігін бірнеше түрге бөледі: жеке түрі (жеке-дара, бір-бірімен байлныспаған); модульдік түрі (жеке-дара кешені, бір-бірімен байалнысқан); жүйелі түрі (мекепті толық
қамтитын).
Инновация сөзі - қазіргі уақытта барлық өндіріс, медицина, техника салаларында өте жиі қолданып жүрген термин. Қазір бұл сөз жаңа, өзгеру, жаңаша деген мағынаны білдіреді жəне дəл қазіргі жаңа заманға да жаңа, жаңаша өзгерудің мазмұны терең жəне анық екендігі белгілі. Бұл əдістеменің негізінде үйренушінің дербес қабілеті, белсенділігін қалыптастыру, үйрету материалдарын өзінше пайдалану арқылы танымдық белсенділігін арттыру алға шығады.
1. ИННОВАЦИЯЛЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АРҚЫЛЫ ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУ НЕГІЗІНДЕ ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Инновациялық педагогикалық технологиялардың классификациясы
Оқытудың инновациялық əдістерінің классификациясы мынадай тоіітарға бөлінеді:
1. Қатысушы саны бойынша;
2. Ұйымдасстыру жері бойынша;
3. Оқу-танымдық қызметі бойынша;
4. Қатысушылардың іс-əрекеттерінің үлгісі бойынша;
5. Компьютерді қолдану принципі бойынша.
Енді осылардың əрқайсысын жеке-жеке қарастырайық.
1. Қатысушы саны бойынша:
a. жеке
b. топтық
c. ұжымдық
d. триада жəне диада болып бөлінеді
1. Ұйымдасстыру жері бойынша:
a. Аудиториялық
b. Аудиториялық емес:
1) жоспарлы,
2) экскурсиялық
1. Оқу-танымдық қызметі бойынша:
a. Имитациялық
1) Ойын
1. оқуіскерлік
2. ойының жағдайы
3. белсенді режимдегі тренинг
4. ойын рәсімдері және әдісстері
2) Ойын емес
1. case-study
2. ТРИЗ
b. Имитациялық емес
1) мөселе бойынша дәріс, дәріс-пресс-конференция
2) іскерлік ойын
3) ойынның жағдайы
4) белсенді режимдегі тренинг
5) ойын рәсімдері және әдісстері
1. Қатысушылардың іс-әрекеттерінің үлгілері бойынша:
1) Әрекеттердің және пәндердің әртүрлі белгілері бойынша сараптама жасау
2) Әлеуметтік-психологиялық, басқару, зертеу және инженерлік-жобалау есептерін шығару
3) Келіспеушілік,басқару жағдайларындағы әрекеттердің тактикасын талау
4) Көңіл қабілеттілігінің, ойлау тездігінің демонстрациясы және тренинг арқылы дамыту
5) Нысандарды жобалау және конструкциясын жасау
6) Құрылымдарды және үдерістерді оңтайландыру
1. Компьютерді қолдану принципі бойынша:
1) Дербес компьютерсіз
2) Компьютерлік ойындар
3) Компьютерлік бағдарламалар негізінде
Қазіргі заманғы педагогигалық технология.ның мақаты бойынша оқытуды ізгілендіру қажет. Бұл үшін оқу құралдары оқушының өздігінен танымдық іс-əрекетін жүргізе алатындай болуы керек.
Əрбір педагоги.галық тхнология жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуға, оның өзіндік жəне шығармашылық қабілетін арттыруға, қажетті іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыруға жəне өзін-өзі дамытуда қолайлы жағдай жасауға қажетті объективті əдістемелік мүмкіндіктерін қамтиды.
Қазіргі кезеңде қолданылып жүрген жаңа педагоги.галық технология,ның негізіне жататындар - əрбір оқушының жеке жəне дара ерекшеліктерін ескеру; оқушылардың қабілеттері мен шығармашылығын арттыру; оқушылардың өз бетінше жұыс істеу, іздену дағдыларын қалыптастыру.
Жаңа педагоги.галық технолоігия: ынтымақтастық педагоги.гасы, біліім беруді ізгілендіру технологиясы, проблемалы үйрету технологиясі, тірек сигналдары арқылы оқыту технологіясы, түсіндіру, басқарып тоқыту технологиясы, деңггейлік саралап тоқыту технология..сы, мндетті нəтижеге негізделген деңггейлеп саралап тоқыту технология,сы, модельдік тоқыту технологиясы, жобалап тоқыту технология.сы.
Бір технолог,яның өзі ұстаздердің шеберлігіне байланссты əрқилы жүзеге асырылуы мүмкін. Қазіргі кезде əдебиеттерден қазіргі заманғы біліім берудің биіктеу бағыты мен технология,ларын қамтитын елуден астам педагогикалық техногия қолданылып жүргендігі мəлім. Сондықтан біліім беру жүйесінде қолданылатын педагогикалық техн.огиялардың негізгі мақаттарын білу қажет.
Педагогикалық технология аттары, авторы
Мақсаттары
Ынтымақтастық педагогикалық
* Талап ету педагогикасынан қарым-қатынас педагогикасына өту;
* Балаға ізгілік тұрғысынан қарау, оқыту мен тәрбиенің бірлігі
Білім берудегі ізгілендіру технология..сы. (Амонашвили Ш.А.)
* Баланың жеке қасиеттерін ашу арқылы азамат етіп тәрбиелеу;
* Баланың жаны мен жүрегіне жылылық ұялату;
* Баланың танымдық күшін қалыптастыру және дамыту
Ойын арқылы оқыту техноло.гиясы
* Дидактикалық
* Тәрбиелік
* Дамытушылық
* әлеуметтендірушілік
Проблемалық оқыту технологиясы
* білім,біліік, дағдыға ие қылу;
* өз бетімен әрекеттену әдістерін меңгеру;
* танымдық және шығармашылық икемділікті дамыту
Тірек сигналдарды арқылы оқыту технологиясы. (В.Ф.Шаталов)
* білім, білік, дағдыны қалыптастыру;
* жеке мәліметтерге қарамастан барлық баланы оқыту;
* оқытуды жеделдету (орта мекттепті 9 жылда аяқтау)
Түсіндіре басқарып оза оқыту технологиясы (Лысенкова С.Н.)
* білім, біліік, дағдыну меңгерту;
* мемлекеттік стандарт көлемінде білім беру;
* барлық баланы табысты оқыту
Деңгейлік саралап оқыту технологиясы
* әр оқушыны оның қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне қарай оқыту;
* оқытуды оқушылардың әртүрлі топтарының ерекшелігіне сәйкес бейімдеу, ыңғайлау
Мндетті натижелерге негізделген деңгейлік саралап оқыту технологиясы
* әр оқушыны оның қабілеті мен мүмкіндік деңггейіне орай оқыту;
* оқытуды оқушылардың әртүрлі топтарының ерекщелігіне сәйкес бейімдеу, ыңғайлау
Бағдарламалап оқыту технологиясы (Б.Скиннер, Н.Краудер, В.П.Беспалько)
* ғылыми негізіде түзілген бағдарлама негізінде оқытудың тиімділігін арттыру
Оқытудың компьютерлік технологиясы
* баланың жеке қасиеттерін ескере отырып оқыту;
* ақпаратпен жұмыс істей білуді қалыптастыру және қатынас қабілетін дамыту;
* жеке басты ақпараттық қоғамға даярлау
Өздігінен биіктеу технологиясы (М.Монтессори)
* барлық оқушыны стандарт деңгейіне оқыту;
* балалардың бойында дарындыларды тәрбиелеу;
* жан-жақты дамыту;
* дербестікке тәрбиелеу;
* бала санасындағы нәрселер әлем мен ойлау әрекетінің бірлігі
Дамыта оқыту технологиясы (С.Выготский, Д.Б. Эльконин, Л.В.Занков, В.В. Давыдов)
* бала бойында еркіндік, мақсаткерлік, ар-намыс, мақтаныш сезім, дербестік,адамгершілік, еңбексүйгіштік, белсенділік, т.б. қасиеттерді дамыту.
Дамыта оқытудың басты мақсыты: баланы оқыта отырып, жалпы дамыту.
Л.В. Занковтың дамыта оқыту жүйесі
Д.В.Эльконин - В.В.Давыдовтың дамыта оқыту технологиясы
* жеке адамының жоғары дәрежеде биіктеуы;
* жан-жақты гармониялық даму үшін негіз жасау;
* теориялық ой мен сана қалыптастыру;
* балаларда білім, білік, дағдыны ғана қалыптастырып қоймай, ой-әрекеттерінің әдістерін де қалыптастыру;
* балалардың оқу әрекетіне ғылыми таным логикасын енгізу.
В.М.Манахов технологиясы
* оқытудың тұтас технологиясын жобалау;
* алға қойған мақсытқа жетуді көздейтін педагогикалық үдеріс туғызу;
* ұстазге натижені талдап, түсіндіріп бере алатындай жүйені таңдау және құру
Педагогикалық техн.,логия - педагогикалық қолданбалы сипаты бар, бүтіндей алғанда, жалпы дидактика мен педагогиканың практикалық жалғасы. Ол классикалық дидактиканы дамытады, мынадай технологія ұстанымдарына сүйенеді:
а) технологииялық, құрылымдық жəне мазмұндық ұстанымдары;
ə) оның диагностикалық мақсыттылығы, аяқталғандық, əлеуметтік жəне табиғатқа сəйкестілік, барлық үдерістердің қарқынды жүруі (В. Беспалько, 1984.)
Шетел зертеушілері педагогиғалық технолоогияны психология, əлеуметтік философия, басқару жəне мақсыт қою тиеориясы, техника, қарым-қатынас, аудиовизуальды біім беру жəне кибернетика элементтерінен тұратын пəнаралық конгломерат ретінде қарастырып отыр.
Педагогиғалық техніология саласындағы тиеориялық жəне практикалық ізденушілерді бір жерге тОптастыру айналасындағы қызмет бағыттарын анықтайды. Бұл жерде ізденудің шеберлігі - педагогиғалық тізімді пайда етуші элементтерді үйрену, жаңалаудан тұрады. Жаңа педагогикағалық технологіия терминологиялық тіркесіне үңілсек, жер жүзінде когнативтік, эвристикалық, креативтік деп аталатын негізгі үш педагогикағалық технол.огия бар екенін білеміз.
Эвристикалық техно.логия оқушының өзін істетіп, зертеушілік қабілетін дамытуға байланссты. Креативтік технолог.ия шығармашылық ойды, ұқыптылықты, қабілеттілікті дамытады. Когнативтік техноло.гияда қоғамымызда осы дəуірге дейін жиналған біім атаулының бəрі, оқушыға жетерлік дəрежеде терең үйретіліп, оны оқушы келешек өмірімізде пайдалана алатындай жағдайға əкелу мəселесі назарға алынады.
Жаңа педагогикағалық технология - əрбір сабакта пайдаланатын, өте қажетті, сол тақырыпты оқушыға жеткізудің, түсіндірудің ұстаз тарапынан ең тиімді тəсілі. Қазақстан Республикасының Біім туралы Заңында оқытү
формасын, əдістерін, технология.ларын таңдауда көп нұсқалық қағидасы бекітілген, біім мекемелерінің педагогтарына өзіне оңтайлы нұсқаны қолданүға, педагогикағалық үдерісті кез келген үлгімен, тіпті авторлық үлгімен құруға мүмкіндік береді.
Біім туралы Заңда қабылданған біім беру жүйесінің жаңа моделі 2004 жылы ЮНЕСКО ұсынған халықаралық біім жүйесіне сəйкестендірілген. Осы заңның 8 бабында біім беру жүйесінің басым мндеті ретінде оқытүдың қазіргі заманғы педагогикағалық технолог.ияларды енгізу, біім беруді ақпараттандыру, халықаралық, ғаламдық, коммуникациялық желілеріне шығу деп аталып отыр. Қазіргі заманғы педагогикалық технолог.ияны меңгеру ұстазнің интеллектуалды, кəсіптік адамгершілік, рухани, азаматтық келбеттерінің қалыптасуына əсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тəрбие үлгісін тиімді ұйымдасстыруына көмектеседі.
1.2 Оқытү үдерісін басқару және ұйымдастырудың тиімділігі негізіндегі технологиялар
Деңггейлеп-саралап оқытү технологияісында жұмыс мндетті үш деңгейлік, қосымша шығармашылық деңгей талаптарынан тұрады. Оның басты мақсыты - сынып оқушыларын қабілетті, қабілетсіз деген жіктерге бөлуді болдырмау.
Деңгейлеп-саралап оқытү технология,сы:
- оқушының өз қабілетіне, болашағына сенуіне;
- оқушыны ынталандыруға;
- оқушы мен ұстазнің ынтымақтастық қарым-қатынас
достығына;
- оқушының өз білімін өзі бағалай білуіне;
- баға əділдігіне;
- білім көрсетудің əділ сайысына мүмкіндік береді.
Деңггейлеп-саралап оқытүдың басты сипаты - мақсытты нəтиже. Қоғам талабы да - нəтижелі оқушы даярлауда болып отыр. Деңгейлеп оқытү түрлері. Қараевтің деңгейлеп, саралап оқытү технологи,ясы мынандай 4 түрге бөлінген:
1) репродуктивтік деңгей - жалпыға бірдей стандартты білім негізінде тапсырма беріледі. Мұндай тапсырмалар оқушылардың алдыңғы сабактарда алған білімдеріне жəне оқушыға байлансысты
2) алгоритмдік деңгей - мұнда оқушы ұстазнің түсіндіруімен қабылдаған ақпаратты пайдалана отырып орындайды.
3) эвристикалық деңгей - оқушы өзі ізденіп, қосымша əдебиеттерді қолдана отырып жауап береді.
4) шығармашылық деңггей - оқушының таза өзіндік шығарма- шылығын байқатады. Жаңа тақырыпты балаларшығармашылық ізденіс үстінде өздігінен меңгереді. Деңггейлеп оқытү əр оқушының белсенділігін оятады.
Деңгейлік тапсырмалар рейтинг-ұпай - балл жинау əдісімен бағаланатынын ескерсек, оқушылардың деңггейлік сабак өткеннен кейін де сол тапсырмаларда жіберген қателіктеріне, тапсырмаларын орындауда қолданған тəсілдеріне талдау жасап, қателіктері мен кемшіліктерін анықтай білуге мүмкіндік береді. Келесі тапсырмаларда оқушы неғұрлым көбірек ұпай жинау үшін ізденіп, мұғалмнен, сыныптастарынан қосымша материалдардан бліім жинайды.
Өзіндік əдісті жүзеге асыруда мына мəселелер көзделеді:
1) бастауыш сынып оқушыларының жеке ерекшеліктерін
зерттеп, типтік топтарға бөлу;
2) бастауыш мекттептің оқу үдерісінің барлық сатыларында əр
түрлі тОптардағы оқушыларды оқытү, тəрбиелеу жəне дамытудың
əдістемелігін жасау;
3)əр алуан мақсытта жеке дидактикалық материалдардың
жүйесін құру;
4)бліімді бағалау, бақылау жүйелерін жетілдіру.
Дифференциациялап оқытүдың мəні. Қазіргі əлеуметтік-экономикалық жағдай ұстаздердің алдында тұрған оқу-тəрбие жүмысын жетілдіруде, оқушының өзіндік, шығармашыл ойлауын дамыту жəне бліім деңгйін жоғарылатуды қамтамасыз етумндеттерін манысды күрделендірді. Көп уақытқа дейін барлық оқытү жəне тəрбие əдістемесі оқушының орташа деңгйіне бағытталды. Онда балаларсыныбы жекелеген тұлғалардан тұрады, яғни олардың əрқайсысының өзіне тəн психологиялық жəне адамгершілік ерекшеліктері, өзінің қызығушылығы жəне бейімділігі, шындықты көруі болды. Мұндай құбылыстың себебі тəрбиелей жəне дамыта
отырып оқытү тұлғаға тікелей емес, оның биіктеуында ішкі жағдай арқылы əсер етті.
Дифференциациялап оқытүдың мақсттары:
1)психологиялық-педагогикалық;
2)əлеуметтік;
3)дидактикалық.
Біз үшін дифференциалды оқытү мақстының бірінші жəне үшінші бағыты қажет.
Дифференциациялап оқытүдың психологиялық-педагогикалық көзқарастағы мақсты: əр оқушының қызығушылығы мен бейімділігін дамыту жəне талаптарды анықтауға тиімді жағдай жасауға негізделген оқытүды даралау.
Əлеуметтік көзқарас бойынша дифференциациялап оқытүдың мақсты: ол əрбір қоғам мүшесінің социуммен өзара əрекет бейімділігін ұтымды пайдалану мақстымен шығармашылық, интеллектуалдық, кəсіби қоғам потенциалын қалыптастыруына мақсттылықпен əсер ету.
Дидактикалық көзқарас бойынша оқушыларды дифференциациялап оқытү үшін жаңа əдістемелік жүйені жасау жолымен толғағы жеткен мекттеп проблемаларын шешу. Дифференциация түрлері. В.М.Монахов, В.А.Орлов, В.В.Фирсов дифференциалды оқытүдың келесі формасын ұсынады:
Сыртқы дифференциация (арнайы мекттептер ұйымдасстыру, тереңдетіп оқытү жəне коррекциялық сыныптар, факультативтер, таңдау курстарын, т.б. ашу).
Ішкі дифференциация - əдеттегі сынып көлемінде əр оқушының даралық ерекшелігін ескере отырып сабак барысындағы жүмыстың ұтымды түрін анықтау.
Элективті дифференциация - бұл оқушыларға мндетті оқу пəндерімен қатар бірнеше пəндерді қосымша ретінде оқуға құқық беру.
Сыртқы дифференциация - біршама тұрақты топтарды арнайы принциптер негізінде (қызығушылық, бейімділік, қабілет, жетістік нəтижелері, жобаланған мамаңдық) құрау болып табылады. Мұнда бліім мазмұны мен оқушыларға қойылатын талаптар өзгеше болады. Сыртқы дифференциация селективті жүйе көлемінде (профильді сынып жəне пəндерді тереңдетіп оқытү сыныбын таңдау) немесе элективті жүйе көлемінде іске асырылады.
Сыртқы дифференциацияның мəні бліім беруде оқушыларды таңдаған бағытта максимал дамыту мақстымен олардың тұрақты қызығушылықтарын бейімділіктерінің жəне қабілеттерінің көлемінде дануға бағыттау болып табылады. Қазіргі кезеңде мекттепте 2 түрлі сыртқы дифференциация қолдаууда: факультативті сабактар жəне жеке пəндерді тереңдетіп оқытү сыныптары.
Ішкі дифференциация - бұл кездейсоқ белгілер арқылы жиналған оқушылардың үлкен тобын əр түрлі оқытү. Бұл түр оқушылардың дара жəне ТОптық ерекшелігін толық ескеруге мүмкіндігіне негізделген. Ол материалды оқыттү темпін, оқу тапсырмаларының дифференциациясын, əр түрлі іс-əрекетті таңдау, ұстаз тарапынан көмектің мазмұны мен дəрежесін мөлшерлеу вариативтілігін болжайды. Бұл əр түрлі деңгеймен əр түрлі əдістер арқылы оқыттү жүмысын жүзеге асыру мақстымен сыныптағы оқушыларды əр түрлі топтарға бөлуге мүмкіндік туғызады. Əдетте бұл ТОптар мобильді, икемді, жылжымалы болады. Қазіргі кездегі ішкі дифференциацияның ерекшелігі ол тек оқуда қиындық сезген оқушыларға ғана емес, сонымен бірге дарынды балаларға бағытталған. Ішкі дифференциация оқушылардың даралық ерекшелігін ескере отырып дəстүрлі түрде немесе оқыттү нəтижелерін жоспарлау негізіндегі деңгйлік дифференциация жүйесі түрінде жүзеге асады.
Ұжымдық өзара оқыттү технологиясын (ұйымдастырылған диалог, байлансыстырушы диалог, талгенизм таланттар жəне дарындылар, оқудың ұжымдық тəсілі, ауыстыру құралында оқушылардың жұппен жұмісы) А. Г. Ривин жəне оның оқушылары мен ісін жалғастырушылары (В. К. Дяченко, М. Д. Брайтермен, А. С. Соколов, т.б.) жасап шығарған. Мұндай технологтияда оқу материалын дайындау оқу мəтіндерін, қосымша жəне анықтама, сабак тақырыбы бойынша (немесе сабактар циклі бойынша), оқу мазмұнын меңгеру бірлігіне бөлу (авторлық нұсқада ойлау сағаттары), мақсаатты тапсырма жасау, оның ішінде үй тапсырмаларын жасау жатады. Балаларекі кезеңді бағдарға алады:
- дайындық, қажетті жалпы оқулық білііктер мен дағдыларды қалыптастыру жəне өңдеу мақсаатындағы; кеңістікті бағдарлау; жолдасыңды тыңдап, оның не айтып отырғанын есту; шулы ортада жұміс істеу; қажетті ақпаратты табу; жекеше есеп парақтарын қолдауу; белгілі кейіпкерді сөзге жəне сөзді кейіпке айналдыру. Бұл біліктер арнайы тренингтік сабақтар кезінде іске асады;
- таныстырушылық, жалпы элементі оыйнережесін меңгеру, мақсаатты ұстанымды хабарлау, өңдеу мінезімен нұсқау жəне оқу қорытындысын есептеу тəсілі болып табылатын əртүрлі модификациялары бар. Оқу сабағының жүрісі сабақ мазмұнының жасына, оқу материалының көлемі мен оны меңгеруге кететін уақытына қарай, таңдалған технологғия нұсқасына байлансыты əр түрлі өтуі мүмкін. Ұжымдық өзара оқыттү технологиғясы келесі сатылардан тұрады:
- əрбір оқушы өзінің іс-əрекетін анықтайды (бұл əріп, буын, сөз, сойлем, мəтін бөлігі, суреттеме, мінездеме, буын немесе оқулық тарауы, статья, тарихи құжаттар жəне т.с.с болуы мүмкін);
- қасыңдағы оқушымен бліім алмастыру рөлдік оыйнұстаз
- оқушы ережесі бойынша. Рөлдерді ауыстыру мндетті түрде қажет. Оқытущы жаңа сабак тақырыбының өз нұсқасын, өзінің жоспарын ұсынады, қойылған сұрақтарға жауап береді, бақылау сұрақтарын немесе тапсырмалар жəне т.с.с ұсынады. Бұл саты бліім алмастырумен аяқталады;
- жаңа ғана қабылданған ақпаратты өңдеу жəне өзара оқытуға жаңа жолдас іздеу жəне т.с.с.
Ұжымдық оқыттү тəсілі дəстүрлі оқыттү түрлерін қоса қамтиды, яғни ұжымдық оқыттүда дəстүрлі жеке жұміс түрі, жұппен жəне топтық жұміс түрлері қолданылады. Сонымен көрсетілген өмірдегі адамдар арасындағы қарым-қатынас құрылымдары, бізге - оқу үдерісінде 4 ұйымдасстыру түрін береді: жеке, жұптық, ТОптық жəне ұжымдық; оларды В. К. Дьяченко ортақ немесе құрылымдық деп атайды. Оқу үдерісі тек қана осы түрлер арқылы іске асады. Ұжымдық түрлердің мінездемесіне тоқталмас бұрын, ТОПтық түрдің негізгі белгілерін қарастыру керк, себебі көптеген авторлар М. Д. Виноградова, В. В. Давыдов, Г. Г. Кравцов, Х. И. Лиймеж бригадалық ( ТОПтық) жəне ұжымдық-бөліну жұмысстарын ұжымдық деп қате таниды. Топтық түрінің негізгі ерекшеліктерін былай бөлуге болады:
1. Қарым-қатынастың топтық құрылымы;
2. Негізгі талап: бір адамды таңдау мүмкіндігі үшін жалпыға бірдей тыныштық, яғни қарым-қатынастың əрбір сəтінде тек қана бір адам сойлей алады;
3. Негізгі жақсы жағы: топ мүшелерінің білуі жəне істеуі тиіс нəрсенің барлығы бір уақытта барлығына түсіндіріліп көрсетіледі;
4. Əдебиетте кəсіби педагог, яғни арнаулы бліімі бар оқытущы оқытады;
5. Əрбір оқушы оқытущынің айтқанын үндемей қабылдауға тиіс, сондықтан оқуға деген селқостығы болады;
6. Əрбір оқушы тек өзіне жəне өзінің жеке басының жетістігіне қамқорлық жасайды жəне қамқорлық жасауы тиіс. Яғни, ол өзіне ғана өз бліімі мен тəртібіне жауап береді;
7. Оқушылардың қоғамдық пайдалы іс-əрекеттері болуы мүмкін емес, өйткені өзі үшін ғана оқиды;
8. Оқушы педагогикалық ықпал жасаудың тұрақты объектісі, сырттай қараушы тірі жəндігі;
9. Жолдастарымен қарым-қатынас жасауға рұқсат берілмейді;
10. Балаларарасында жалпы ынтымақтастық пен жолдастық өзара көмек жоқ
Ұжымдық оқыу дегеніміз - ұжым əр мүшесін оқытады жəне əрбір мүше бəрін оқытады деп түсінеміз. Ұжым - оқыуда əдістемелердің пайда болуы, ұжым - бұл оқытущы мен оқушының қарым-қатынастары болып саналады. Ұжым - бұл қарым-қатынас барысында болатын басқармалы таным. Талдау қорытындысы бойынша ешбір тұжырымда оқыудың мəнін ашпайды да, тек сипаттамасын береді немесе оқыудың бір жағын ғана көрсетеді физиологиялық, психологиялық, бірақ тұтас оқыу емес. Олардың бəрін оқыудың мəнін ашудағы кезеңдер деп түсінуге болады. Ұжымдық оқыу əдістемесін əр түрлі пайдаланады. Қарым- қатынас құрылымына сəйкес оқыудың ұйымдасстыру түрлері бар.
Олар:
1. Жеке дара (жанама түрдегі қатынас);
2. Жұптық (тұрақты жұптағы қатынас);
3. ТОПтық (топтық қатынастың құрылымы). Ол қатысушылардың санына қарап екі түрге бөлінеді: жалпы сыныптық (фронтальдық) жəне звено-бригадалық;
4. Ұжымдық (ауыспалы жұптағы қатынас).
Өкінішке орай, ұжымдық оқыу тəсілі сол кездегі педагогтер, əдіскерлер тарапынан қолдау таппады. Мекттептер көп жылдар бойы ресми мемлекеттік қаулылар бекіткен əдістемелер мен əдіснамалық қағидалар бойынша жұмысс істеді. Оқыудың ұжымдық тəсілінің көкейтестілігін қазіргі заманғы блім берудің қарама-қайшылықтары мен пайда болған мəселелерді шешу жолдарын ұсынады. Дəстүрлі оқыу дағдарыстары оқтудың төмендегі қарама-қайшылықтардан көрінеді.
Оқтудың ұжымдық тəсілінің ерекшелігі келесі үдерістердің сақталуына байлансты:
- Оқушылардың жұптарының ауысып отыруы.
- Олардың өзін-өзі оқтуы.
- Өзара бақылау.
- Өзара басқару.
Балаларұжымында барлығы бірін-бірі жəне əрқайсысын оқытады. Оқтудың топтық тəсілі мен оқтудың ұжымдық тəсілінің айырмашылығы бар. Оқтудың ТОПтық тəсілінде ұжымда тек бір адам ғана - оқытущы немесе кеңесші қатысушы рөлін атқарса, оқтудың ұжымдық тəсілінде бір мезгілде бірнеше оқушы басқаларына əсер етеді. А. Г. Ривин əртүрлі жағдайларда қолданылатын оқтудың ұжымдық тəсілінің бірнеше əдістемесін атап көрсетті:
- кез келген оқу пəні бойынша мəтіндік материалды оқу;
- мəтінді өзара алмасу;
- тапсырмаларды өзара алмасу;
- оқулық бойынша есеп пен мысалдарды шығару;
- өзара диктанттар жазу
- жұптасқан түрде өлең, тақпақтар жаттау;
- жұптасқан түрде жаттығуларды орындау;
- сауалнама бойынша жұмысс;
- шет тілін оқу.
1.3 Оқту технологиясындағы инновациялық педагогикалық технология-ларының негізгі қызметтері
Педагогикалық технологиялардың негізгі элементтері
Педагогикалық технология дұрыс жобаланған болу үшін мндетті түрде төмендегі 5 элемент болуы қажет.
1. Мақсаат қою. Оқытущы курстық тараудың көлемінде оқу үдерісінің шағын мақсааттарын анықтайды. Бұл бөлімнің орындалу нəтижесі оқу мақааттарын құру. 2-5 минут аралығында болады.
2. Болжау. Балаларблімін болжау дегеніміз - деңгейлік оқтуға бағытталып құрылған үздік жұмысс. Əрбір шағын мақаатқа сəйкес болжау жұмыы болады жəне ол шағын мақааттың орындалуын анықтайды.
3. Оқушылардың сабактан тыс өз бетімен орындайтын жұмытары. Деңгйлік мөлшерде саралап алынған тапсырмалар жиынтығы.
4. Логикалық құрылым. Шағын мақааттық мазмұны мен саны оқушылардың биіктеу аймағын жəне уақыт бойынша əр аймақтың ұзақтығын орындаумен аяқталады.
5. Түзету. Мұнда негізгі үш жағдайды басшылыққа алу крек:
- қарастырып отырған сұрақтарда мүмкін болатын қиындықтар;
- оқушылардың көп жіберетін қателіктері;
- оқушының оқу стандарты талабының деңгейіне көтерудің педагогикғаға тəн шараларының жүйесі.
Педагогикалық технологиялардың құрылымы
№
Педагогикалық технологиялар
Классификациясы
1
Пайдалану деңгейі бойынша
жалпы педагогикалық және пәндік және әдістемелік, жергілікті, модульді және тар әдістемелік
2
Философиялық негізі бойынша
Материализм және идеализм; ғылым,дін және табиғи жиналық, гуманизм және антигуманизм, антрософия және теософия, прагматизм және экзастенциализм, еркін тәрбие және еркіндік
3
Психологиялық дамудың жетекші факторлары бойынша
Биогендік, социогендік, психогендік, идеалистік.
4
Тəжірибені меңгерудегі
ғылыми тұжырымдама бойынша
Құрамды-рефлекторлы. Гештальд технологиялары интериогаторлық, сугистивтік, нейтролингвистік бағдарламалары.
5
Жеке бас құрылымының бағыты бойынша
Ақпараттық ББД. Ықпалды ақыл-
ой-əрекет əдістері, өзіндік дамыту
- жеке бастың басқару механизмі,
сезімді-өнегелілік. Эстетикалық
жəне өнегелілік қарым-қатынас
аумағы, қолданбалық практикалық
əрекет аумағы, эвристикалық,
шығармашылық қабілеттілік.
6
Мазмұндық жəне құрылымдық сипаттамасы бойынша
Тəрбиелілік жəне оқтушылық,
зиялы жəне діни, жалпы
блім беретін жəне кəсіби
бағыттағы, гуманитарлық жəне
технократиялық, салалы, пəндік,
монотехнология, политехнология.
7
Танымдық қызметі басқару түрлері бойынша
Классикалық лекциялық, оқытудың
техникалық құрылымымен оқыту,
консультант, репетитор, кітап
бойынша оқыту, компьютерлік
оқыту, бағдарламалық жаттығулар,
топтық жəне саралап оқыту əдістерінің жүйесі.
8
Ұйымдасстыру формалары бойынша
Сыныптық оқыту, баламалық,
жекелей, топтық, ұжымдық оқту
əдісі, саралап оқыту, академиялық
жəне отаулық.
9
Балаға ықпал жасау түрлері бойынша
Беделдік, дидактикалық орталықты,
жекеше бағыттағы, ізгілікті-
дербестік, ынтымақтастық, еркін
тəрбие.
10
Тәсіл, әдіс, құралдары бойынша
Догматикалық жəне репродук-
тивтік, түсіндірмелік-көркемдік,
проблемалық жəне ізденушілік,
шығармашылық, диалогтық ойын,
ақпараттық, дамытушылық-
бағдарламалық оқыту, өзіндік
дамытушылық.
11
Оқыту категориясы бойынша
Жаппай, ілгерілету, теңелту, қиын-
дық, дарындық, технологиялары,
виктимологиялық.
12
Жүйелердің бағыттылығы бойынша
Демократизация жəне гуманизация.
Қарқындылық, əдістемелік
жетілдіру, табиғи жинақтылық,
баламалық, авторлық, басқару
тиімділігі.
Педагогикалық технологияларды іске асыру принциптері
Жаңа блім беру технологиясын іске асырудың қажетті шарты ретінде мынадай əдіснамалық принциптерге мііндетті түрде баса көңіл аудару аса маңызды:
1. Оқытущынің педагогикалық кəсіби қабілетіне сену принципі;
2. Оқытудың кез келген уақыты аралығында берілген пəннен бастауыш сынып оқушысының кепілді дайындығы болу принципі;
3. Оқу үдерісінің модульдік жобалау принципі;
4. Бастауыш мекттептегі кері тартпалық пен шек қойып тежеулікті жойып, бұрынғы дəстүрлі оқыту көздерін дұрыс арақатынаста үйлесімді пайдалану принципі;
5. Ұйымдасстыру жəне оқыту техноляларын қолдану мен қалыптастырудағы мəліметтердің дұрыстығы мен шындыққа сəйкесттік принципі;
6. Бастауыш мекттептің оқытущыдері мен оқушыларының оқу үдерісіндегі арақатынасының жарасымды даму принципі;
7. Бастауыш сынып оқушыларының жалпы біілііктілігінің нəтижесінде пəндік біліктілік əдістерін меңгеруді жүйелі түрде үйлестіру принциптері;
8. Қазіргі заманғы педагогикалық технол.огияны жобалаудағы мазмұндық, бірізділік, мотивациялық жақтарының бірлігі принципі;
9. Əр бастауыш сынып оқушысының жалпы блім бойынша дайындығының базалық деңгйге мііндетті түрде жету принципі.
Қазіргі заманғы педагогикалық техно.логиямен жұмы істеу үшін төмендегі алғышарттар қажет:
1)оқу үдерісін интенсивтендіруді жаппай қолға алу;
2)оқушылардың сабакбастылығын болдырмау шараларын кешенді түрде қарастыру. Оның ғылыми-əдістемелік, оқыту-əдістемелік, ұйымдасстырушылық себептеріне үнемі талдау жасап, назарда ұстау;
3)жаңа буын оқулықтарының мазмұнын зерттеп білу, пəндік блім стандартымен жете танысу, блімді деңгейлеп беру техно.логиясын
игеру арқылы оқушыларға блімді мемлекеттік стандарт деңгйінде игертуге қол жеткізу;
4)оқыту үдерісін ізгілендіру мен демократияландыруды үнемі басшылыққа алу.
Кез келген елдің экономикалық қуаты, халқының өмір сүру деңгйінің жоғарылығы, дүниежүзілік қауымдастықтағы орны мен салмағы сол елдің техно.логиялық биіктеу деңгейімен анықталмақ. Жалпы қоғам дамуы мен қазіргі заманғы педагогикалық технол.огияны енгізу сапалылығы осы елдегі блім беру ісінің жолға қойылғандығы мен осы саланы ақпараттандыру деңгеиіне келіп тіреледі. Экономикалық күшті дамыған елдердің тəжірибесі блім
беру жүйесін ақпараттандыру экономика, ғылым жəне мəдениеттің қарқынды дамуының негізгі кілті екендігін көрсетіп отыр. Ендеше қазіргі заманның ақпараттық жəне телекоммуникациялық технология..сын игеру мііндетіміз.
Оқытудың жаңа иновациялық технологйя əдістерін дəріс беретін блімгерлермен практикалық сабактар жүргізу барысында жиі қолданып отырамыз. Иновациялық тёхнологияны пайдалану барысында сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықтан бастап блімгерлерге тақырыпқа болжам жасатып, мақаат қойып, сұрақ беріп жауап алуға, мазмұнды толық түсінуге жағдай туғызады. Бұл бағдарламада оқытущыдерге де, блімгерлерге де мііндеттер қояды. Осы мііндеттерді орындауға оқытущы өзінің тақырыбы мен сабак арасындағы біріккен іс-əрекет ұйымдастырады. Мысалы, бұл бағдарламаны сабактарда қолдану барысында оқушыларға:
1) еркін ойлауға мүмкіндік береді;
2) ақыл-оыйндамытады;
3) шығармашылық белсенділігі артады;
4) тііл байлығы жетілдіріледі;
5) жан-жақты ізденеді;
6) өз ойын жеткізеді;
7) ұжымдық іс-əрекетке тəрбиелейді.
Анық айтқанда, сабакта қолданатын стратегиялар көмегімен жеке тұлға ретінде, жан-жақты дамыған шығармашылық ойлау ретінде блімді меңгереді. Педагогиалық технолохгияларды талдау барысында алынып отырған технологиян.ың сабактың тақырыбы мен мазмұнына сай болуы жəне тиімді, жүйелі болуы ескеріледі.
Қорыта келе, техн.ологияның блім беру үдерісіне енуі білімм беру тұжырымында масатты қалыптастыруға; адамгершілік ақыл-ой,психологиялық, медициналық, экологиялық көрсеткіштер негізінде қазіргі заманғы педагогиалық техноло.гияларды талдауға, соны- мен қатар дифференциалды оқыту жағдайында олардың тиімділігін бағалауға; оқытудың перспективалық құралдарын олардың негізінде педагогикалық технолог.ияларды құруға; бұл үдерістерді технологизация үдерістерін реттейтін тұтас мемлекеттік білімм беру бағдарламасы мен стандарттары негізінде басқаруға ықпал етеді.
2. ИННОВАЦИЯЛЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АРҚЫЛЫ ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУ НЕГІЗІНДЕ ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУДЫҢ ПРАКТИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
2.1 Қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды сабакта
қолдану әдіснамасы
Оқытущы оқыту үдерісін тиімді өткізіп, оқушылардың белсенділігін тудыру үшін сабакқа қойылатын төмендегі талаптарды ескереді:
а) дидактикалық талаптың (сабактың тақырыбы, масаты, мазмұнының бағдарламаға сайлығын игерілетін іскерлік дағдыларының айқындығы, қабылдауға əзірлеу, түсіну, ой елегінен өткізу);
ə) дамытушылық талаптың (дамытушылық масатының айқындығы, танымдық қызығушылығының, бастамашылдығын, өздігінен іздену, біліммін толықтыру, ой еңбегінің мəдениеті мен іскерлік, дағдысын қалыптастыру, ақыл-ойын дамыту);
б) тəрбиелік талаптың (тəрбиелік масатының нақтылығы, білімм мазмұны арқылы көзқарасын, эстетикалық сезімі мен адамгершілік қасиеттерін, жүйелі еңбегін қалыптастыру, мамаңдығына сүйіспеншілігін арттыру, т.б.);
в) гигиеналық талаптың (сыныптың тазалығы, желдетілуі, оқу- құралдарының, тақтаның, бордың яғни сабактың жабдықталуын, жарық мөлшерінің сақталуын, оқушылардың сыртқы көрінісі; көрнекі құралдарға, дəптерге, жазуға қойылатын талаптар) сақталуын ескеру;
г) психологиялық талаптың (білімге ынталандыру), танымдық белсенділігін арттыру, эмоциялық көңіл-күйін тудыру, қабылдау, зейінін (ойлауын қамтамасыз ету) ескерілуі;
ғ) ұйымдасстырушылық талаптың ескерілуі.
Ол екі кезеңнен тұрады:
I кезеңі: Сабакқа алдын ала дайындық. Күнтізбелік жоспар негізгі жəне қосымша əдебиеттерді, əдістемелік жəне көркем шығармалар, педагогикалық басылымдармен жұмыс істеу.
II кезеңі: Пəн бойынша тақырыптық сабак жоспарын жасау. Онда сабактың білімдік, дамытушылық, тəрбиелік мақсстын, оған сай нақты білім көлемін анықтау, əдіс-тəсілдерін таңдау сабаақтың типін, құрылымын белгілеу, сабаақ кезеңдерінің логикалық байлансын, өздігінен істейтін жұмыстарды, т.б. ескеру.
Əдістемелік талапқа аталған барлық талаптардың жиынтығы жатады. Оқытущы оқытудың əдіс-тəсілдерін біліп қана қоймай, тиімді пайдаланғанда ғана оқушылардың біліммге құштарлығын тудырып, терең түсінігін қамтамасыз етеді. Оқыту əдісін таңдау үлкен шеберлікті керек етеді.
Айталық, өткенді қайталау, қорытындылау, жаңамен байланстыру, жадыда бекітуге арналған жаттығулар мен педаго.гиалық есептер жүйесін ойластыру, уақытты дұрыс пайдалану, сабаақта оқушылардың жұмыс түрлерін тыңдау, талдау, жазү, жаттығу, іздену жұысын ұйымдасстыру, сабаақтың темпін, ритмін өзгертіп отыру оқытущынің шеберлігі мен жұыс стиліне (педагогикалық ептілігі, икемділігі, шамамен сезе білуі, əдептілігі, тапқырлығы, мəдениеттілігі, оқушының жеке басын сыйлауы, талап қоя білуі, жылы қарым-қатынасы) байлнсты шешілетін мəселелер.
Қазіргі уақытта Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үлгісі қалыптасып, ескі мазмұнның орнын жаңасы басуда. Жаңа білімм парадигмасы бірінші орынға баланың біліммін, білігі мен дағдысын емес, оның тұлғасын, білім алу арқылы дамуын қойып отыр.
Білім беру сапасы - қоғамдағы білім беру үдерісінің жағдайын, нəтижесін, сондай-ақ жеке тұлғаның кəсіптілігінің қалыптасуы жəне көтерілу болашағының қажеттілігін анықтайтын əлеуметтік категория. Білім беру сапасы білімм беру мекемелеріндегі жастарды оқыту мен тəрбиелеу қызметтерінің əртүрлі көрсеткіштерінің жиынтығы, яғни білімм беру мазмұны, оқту формасы мен əдістері бойынша анықталады. Сондықтан педаго.гиа ғылымының ерекшілігі де - баланың тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқту технолог8ияларын шығаруы болып отыр.
Қазіргі заманғы ғылыми-техникалық үдерістің қарқыны бі-м беру жүйесінің алдына осы мііндетті қойып отыр. Ол - өз жұыс орнында жəне бүкіл техникалық тізбекте технологиың үздіксіз өзгерістеріне бейімделе алатын орындаушының (атқарушының) тұлғасын қалыптастыру. Оқу үдерісінің əдістері мен түрлерін жетілдіру жаңашыл педагогтардың озық дидактикалық идеяларында көрініс табады: В.Ф.Шаталовтың тірек сигналдары, Р.Штейнердің еркін таңдау идеясы, С.Н.Лысенкованның оза оқту, П.Эрдниевтің ірі блоктар идеясы, Л.В.Занковтың дамыта оқту, Л.С.Выготскийдің жақын көтерілу аймағы, т.б.
Қазіргі заманғы педагогикалық техн.огияларды пайдалану пəнге қызығушылықтарын арттырудың тиімді жолдары деп аталады. Мақссты - оқту үдерісінде қазіргі заманғы педагиалық техноло.гияларды пайдалана отырып, оқушыларды негізгі пəндермен терең де берік қаруландыру, ал меңгерген бі-мдерін күнделікті өмірде өз деңгейіндегі іскерлікпен қолдана білу. Қазіргі заманғы педагиалық те.хнологияны қолдаууда:
Оқытущы нені білу крек?
1)қазіргі заманғы педагогикалық техноло.гия көмегімен шешілетін мəселені анықтай алуы;
2)қазіргі заманғы педагогикалық тех.нологияны қолдаау арқылы алынатын нəтижелерді;
3) қазіргі заманғы педагогикалық технол.огия мəнінен алынатын
нəтижелердің теорриялық негізін;
4) қазіргі заманғы педагогикалық технологи.яда оқытущы қолданылатын əдіс-тəсілдерді білуі керек.
Оқушыларды қазіргі заманғы педагогикалық ехнологияда жұымс істеуге үйрету əдісін таңдауы.
Не істей алу керек?
1) Оқу бағдарламасының түрлендірілген нұсқаларын құрастыра алуы
2) Күнтізбелік тақырыптық жоспар жасай алуы.
3) Əр сабаақты жоспарлай алуы.
4) Қазіргі заманғы педагогикалық теологиялар бойынша жүргізілетін əртүрлі типтегі сабаақ жоспарларын жасай алуы.
5) Оқу модулын құрастыра алуы.
6) Оқу жобасының мазмұнын анықтай алуы.
7)Оқу жобалары бойынша оқушыларға арналған тапсырмаларды құрастыра алуы.
Қандай іс-əрекеттерді дұрыс ұйымдатыруы қажет?
1) Қазіргі заманғы педагогикалық технол.ияларда пайдаланылатын жекелеген əдістер мен тəсілдерді пайдалану.
2)Əр түрлі типтегі сабаақтарды өткізу.
3)Өткізілген сабаақтарға талдау жасау, жіберілген кемшіліктердің жасырын себептерін анықтау.
4)Қазіргі заманғы педагогикалық технлогияда қолданылатын
оқу əрекетінің əдістерін оқушыларға үйрету.
Жас ұрпаққа бі-м-тəрбие беретін бала жанының - оқытущыдер қандай болуы керек жəне олардың еңбегі қалай өлшену крек дегенді ой елегінен өткізіп көрелік.
Біріншіден, мұғалмнің ары таза, адал, əдепті, инабатты, сыпайы, парасатты, байсалды, ұстамды, төзімді, кешірімді болуы лəзім.
Екіншіден, мұғалмнің ой-өрісі кең, жан-жақты бі-мді, өз мамаңдығына сай, оны сүйетін, өз ойыыноқушы-шəкірттеріне анық, тұжырымды, дəл айтып түсіндіре білуі шарт.
Үшіншіден, мұғалм өз оқушыларына беделді, ұжым арасында сыйлы болуы тиіс. Əрдайым оқушылармен əдептілік қарым- қатынаста болғаны жөн.
Төртіншіден, мұғалм теоррияны өмірмен байлнстырып, ғылым мен тəжірибені əрдайым өзі беретін күнделікті сабағына кеңінен пайдалануы қажет.
Бесіншіден, мұғалм үнемі өз бетімен оқып, педагогика, əдістеме жаңалықтарымен танысып, өзінің ой-өрісін кеңейтіп, бі-мін толықтырып отыру кеерек.
Осы қағидаларды əрбір мұғалм тұрақты ұстанып отырса, мұғалмнің күш-қуаты, көңіл күйі əрдайым жоғары болады да сабаақ беру сапасы арта түседі, еңбегі жанады. Ұстаз еңбегінің қырсыры мол, қиын да жауапты, шығармашылық еңбек екендігін еске алсақ, олардың жемісті, əсерлі жұымс істеуі үшін үкімет тарапынан үнемі оқулықтармен, көрнекті дидактикалық, техникалық құрал-жабдықтармен толық қамтамасыз етілуі тиіс.
Педагиалық техногогияны қолдаау бі-мді сапалы түрлендіруге, жаңашыл жобаларға ірге болуға нақты негіз болып, əрбір мекттепке өзіндік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz