Сібір жарасы бактериясы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті
Ауылшаруашылық факультеті
Жануарлар патологиясы кафедрасы

Отчет

Тақырыбы: Сібір жарасы

Орындаған: Тұрсыналы Алуа
Тобы: АП-19-8тк1
Қабылдаған Комиссия:Жаңбырбаев М. Абдыкаримова Ш.А. Қожабаев М.

Шымкент 2020
Мазмұны
1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
2. Практика өтілген мекемеге сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
3. СҒЗЖ: Сібір жарасы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
4. Жануралар морфологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
5. Жануарлар физиологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
6. Жануаралар биохимиясы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
7. Латын ветеринариялық терминологиясы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
8. Жануарлар Микробиологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
9. Еңбекті қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
10. Практика қортындысы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
11. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24

Кіріспе.
Ветеринария (лат. veterinarius -- малды бағып -- қарайтын қызметкер, жануарларды емдейтін маман) - жануарлар ауруларының алдын алу, оларды емдеу, мал дәрігерлік сараптау және тексеру арқылы санитарлық тұрғыдан таза жануарлар өнімдерін өндіру нәтижесінде, адамзатты антропозооноз (адамға жұғатын) ауруларынан сақтау, сыртқы қоршаған ортаны қорғаудағы ветеринарлық-санитарлық проблемаларды шешу мәселелері туралы ғылыми ілім.
Жануарларды емдеу туралы көне мәліметтер 4 мыңыншы жылдардан бері белгілі. Ветеринарияның дамуы медицина, биология, химия, физика және т.б. табиғаттану ғылымдарының дамуымен тікілей байланысты.
Ветеринарияның ғылым ретінде қалыптасуына К. Алкмеон, Гиппократ, К. Гален, К. Буржела, Э. Дженнер, В. И. Всеволодов, К.И. Скрябин, С.Н. Вышелесский және т. б. ғалымдар атсалысқан.
Ветеринария -- қалыпты анатомия, гистология, физиология, биохимия, патологиялық анатомия және физиология, ветеринарлық микробиология және вирусология, эпизоотология, паразитология, ветеринарлық санитария, ветеринарлық-санитарлық сараптау, клиникалық анықтау (диагностика), емдеу (терапия), хирургия (оташылық), фармакология, жануарлар гигиенасы, ветеринарлық акушерлік және гинекология сияқты ғылыми салаларды біріктіреді.
Ветеринарияның алдыңда тұрған кезек күттірмейтін мәселелер: жануарларды жұқпалы аурулардан қорғаудың жаңа әдістерін (оның ішінде вирусты және гельминтозды -- құрт ауруларды) табу, осы аурулардан адамзатты қорғау, елі- міздегі ветеринарлық жағрапияны зерттеу арқылы жұқпалы аурулар таралуының алдын алу, шаруашылық қожалықтарындағы малдарды жұқпалы аурулардан сақтау және ауырған малды емдеу, сөйтіп, мал басының көбеюіне тікелей ықпал ету.
Практика өтілген мекемеге сипаттама.
Қазақстан Республикасы Ауыл Шаруашылық Министрі Ветеринариялық Бақылау және қадағалау комитеті Республикалық ветеринарялық зертхана Шаруашылық жүргізу құқығындағы Республикалық Мемлекеттік кәсіпорынының Оңтүстік-Қазақстан өңірлік филиалы. Филиалдың адресі: Қазақстан. Шымкент қаласы, Кпейсеро Аврора көшесі, 48.
Басшысы: Қалтаев Асқар Жорабекович
Кәсіпорын жетекшісі: Әбдуәлі Есенәлі Сабырұлы
Мамандар саны: 51-100.
Бас ғимарат екі этаждан тұрады. Мен Сынама қабылдау және ақпарат бөлімінде болдым. Осы аталған зертаханаға Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министірінің 2014 жылғы 30 шілдеде №16-07332 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізімінде №9639 болып тіркелеген) бекітілген Жануралардың аса қауіпті ауруларына қарсы ветеринариялық іс-шараларды жоспарлау және жүргізу қағидаларымен белгіленген нысан бойынша қан сынамаларын алу актісі жасалады.
Жалпы бұл ғимаратта ол бөлімнен бөлек, Вирусология, Бактериология, Сынама алу және ақпарат, және тағы басқа бөлімдері бар.Серология (лат. serum-Сарысу), қан сарысуының қасиеттері туралы ғылым.
ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1) алып тасталды - ҚР 28.10.2019 № 268-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
1-1) аймақ - жануарлардың жұқпалы аурулары бойынша эпизоотиялық жағдаймен сипатталатын, ауру ошағының маңайында оның белең алуына байланысты немесе осы аумақты жұқпалы аурулардың пайда болуынан қорғау үшін ұйымдастырылатын эпизоотияға қарсы іс-шаралар жүргізілетін, әкімшілік-аумақтық бөлінісіне қарамастан шартты түрде шектелген аумақ;
2) ауру бойынша қолайсыз пункт - эпизоотия ошағы белгіленген аумақ;
3) ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру жөніндегі дерекқор - диаг-лық зерттеулер нәтижелерін қоса алғанда, жануардың жеке нөмірі туралы, оны вет дауалау туралы деректерді, сондай-ақ жануардың иесі туралы деректерді тіркеудің бірыңғай, көпдеңгейлі жүйесін көздейтін, жергілікті атқарушы органдар құрған мем-тік вет ұйымдар жүзеге асыратын және уәкілетті орган пайд-тын вет есепке алудың бір бөлігі;
3-1) ауыл шар-ғы жануарларын бiрдейлендiру - ауыл шар-ғы жануарларын бірдейлендіру жөніндегі дерекқорға ауыл шар-ғы жануары туралы мәлiметтердi енгiзе отырып және ветпаспортты бере отырып, бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдарды пайд-ну, таңбалау арқылы жануарларға жеке нөмiр берудi қамтитын, жануарларды есепке алу рәсiмi;
3-2) ауыл шаруашылығы жануарларының жеке нөмірлерінің жүйелі нөмірленуін айқындау жөніндегі іс-шаралардың жиынтығы және оларды ҚР әкімшілік-аумақтық бірлігі бойынша бөлу;
4) бақылау аймағы - буфер (қорғаныш) аймағы пен қолайлы аймақ арасында белгіленген аймақ;
4-1) био қалдықтар - жануарлардың өлімі, тірі орг-мен және био материалдармен вет практикалық және ғылыми қызмет пен эксперименттер нәтижесінде түзілген, сондай-ақ жануарларды өсіруді,союды, жануарлардан алынатын өнімдер мен шикізатты сақтауды, қайта өңдеу мен өткізуді жүзеге асыратын өндіріс объектілерінің, вет препараттарды, жемшөп пен сол қоспаларын өндіру, сақтау және өткізу процесінде пайда болатын материалдар, заттар, малдан, өсімдіктерден және минералдардан қалған қалдықтар (жануарлардың өлекселері, абортталған және өлі туған төлдер, ветконфискаттар);
5) вет саласы - жануарлардың аурулары мен азықтан улануын зерделеуге, олардың проф-на, диаг-на, оларды емдеуге және жоюға, мем-тік санитариялық бақылау және қадағалау объектілерінің ҚР ветеринария саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкес келуін қамтамасыз етуге, сондай-ақ халықты жануарлар мен адамға ортақ аурулардан қорғауға бағытталған арнаулы ғылыми білімдер мен практикалық қызмет саласы;
6) ветқұжаттар - уәкілетті орган бекіткен тәртіппен мем-тік вет-сан бақылау және қадағалау объектілеріне ҚР маңызы бар қаланың, астананың, ауданның, облыстық маңызы бар қаланың мемлекеттік вет-сандық инспекторлары беретін вет сертификат, вет-сандық қорытынды;
7) вет паспорт - эл құжат онда: жануарларды есепке алу мақсатында жануардың иесі, түрі, жынысы, түсі, жасы (тyған күні), жеке нөмірі көрсетіледі;
8) вет препараттар мыналар: жануарлар ауруларының профилактикасына, диагностикасына және оларды емдеуге арналған, қаннан, қан плазмасынан, сондай-ақ жануарлардың ағзаларынан, өсімдіктерден, минералдардан синтез әдістерімен немесе биологиялық технологиялар қолданыла отырып алынған заттар;фармакологиялық белсенділігі бар, өсiмдiктерден, жануарлардан алынатын немесе синтетикалық заттар;жануарларға арналған парфюмерия немесе косметика құралдары ретінде пайдаланылатын заттар;жануарлардың өнімділігін арттыруға, дезинфекциялауға, дезинсекциялауға және дератизациялауға арналған заттар.
9) ветеринариялық препараттардың, жемшөп қоспаларының мемлекеттік тізілімі - уәкілетті орган шығаратын мемлекеттік тіркеуден өткен және ҚР өндіруге, импорттауға және қолдануға рұқсат етілген вет преп-тар, жемшөп қоспалары туралы мәліметтері бар тізбе;
10) вет пункт - вет қызметті жүзеге асыру үшін облыстың жергілікті атқарушы органдары құрған, аудандық маңызы бар қалада, кентте, ауылдық округте орналасқан мемлекеттік ветеринариялық ұйымның оқшау бөлімшесі;
11) санитариялық қауіпсіздік - жануарлардың саулығы, алынатын шикізаттыңөнімдердің тағамдық қауіпсіздігі, аумақтың вет-санитариялық салауаттылығы, халықты жануарлар мен адамға ортақ аурулардан қорғау;
12) санитариялық сараптама - жануарлардан алынатын өнiмдер мен шикiзаттың, жемшөп пен жемшөп қоспаларының нормативтерге сәйкестігін органолептикалық, биохимиялық, микробиологиялық, паразитологиялық, уыттық және радиологиялық зерттеулер кешенi арқылы айқындау;
13) санитариялық сараптама зертханасы - ішкі сауда объектілерінде не басқа орындарда өткізілетін өнімдер мен шикізатқа, жемшөп пен жемшөп қоспаларына санитариялық сараптаманы жүзеге асыратын заңды тұлға немесе заңды тұлғаның мамандандырылған бөлімшесі;
14) есептік нөмір - өндіріс объектісінің қызмет түрі мен нөмірін қамтитын код;
15) жануарлар ауруларын қоздырушылар - вирустар, бактериялар, риккетсиялар, хламидиялар, микоплазмалар, приондар, қарапайым жәндіктер, саңырауқұлақтар, гельминттер, кенелер, жәндіктер;
16) жануарлар ауруларының диагностикасы жөніндегі референттік функция - жануарлардың аса қауіпті, баяу және экзотикалық ауруларының қоздырушыларын типтендіруді жүзеге асыру (белгілі бір түр ішіндегі типтік айырмашылықтарды айқындау), сондай-ақ күмәнді немесе даулы жағдайларда түпкілікті диагноз қою;
17) карантин - эпизоотия ошағын жою және аурудың таралуына жол бермеу мақсатында қолайсыз пунктен қолайлы аумақ арасындағы шаруашылыққа немесе тоқтатуға бағытталған вет жүйесін көздейтін режим;
18) компартмент - сауда мақсатында ветеринариялық бақылау мен қадағалау
19) қолайлы аймақ - жануарлардың жұқпалы ауруларынан ада аймақ;
20) қолайсыз аймақ - жануарлардың жұқпалы аурулары анықталған аймақ;
21) эпизоотия ошағы - инфекцияны қоздырушы көздер, тарататын факторлар және ауруға бейім жануарлар тұрған шектеулі аумақ немесе қора-жай.
СҒЗЖ:Сібір жарасы.
Анықтамасы
Bacillus anthracis қоздырғышымен шақырылатын, клиникасында терінің серозды геморрагиялық қабынуымен, лимфа түйіндерінің ұлғаюымен, қызба және интоксикациямен сипатталатын жедел бактериальды зоонозды инфекциялық ауру.
Сібір жарасы (қойда - топалаң, жылқыда - жамандат, ірі қарада - караталак, түйеде - ақшелек, қарабез) мал және жабайы жануарлардың бациллус антрацис микробы коздыратын, жіті түрде өтетін аса қауіпті жұқпалы ауруы. Онымен адам да (түйнеме, күйдіргі) ауырады. Сібір жарасы кең тараған ауру.

Қоздырғышы
Сыртқы ортаға төзімді келетін таяқша тәріздес, Грам әдісімен, аналин бояуларының барлық түрімен боялатын, капсула түзетін аэробты микроб. Жер қыртысында өсіп-өнеді және спора түзеді. Топалаң бацилласы вегетативті түрде сыртқы ортаның әсеріне онша төзімді емес, споралы түрі бұған керісінше өте төзімді же ұзак жылдар бойына тіршілік қабілетін сақтайды. Сойылмаған бітеу өлікте ауру қоздырғышы жаз кездері 1-3 тәулік ішінде кұрып бітеді.
Топалаңнан өлген малды сойған кезде оттегінің әсерінен қоздырғышы спораға айналатындықтан мұндай малды жарып көруге қатаң тиым салынады. Спора әр түрлі химиялық заттар мен физикалық құбылыстарға аса төзімді, тіпті ол тікелей түскен күн сәулесінен 4 күнге дейін өлмей, шыдап баска, қайнаған суда 45-60 минутқа, 140 градусқа дейін қызған ауада 3 сағатқа, 1 пайыз формалин мен 10 пайыз күйдіргіш натрий ерітіндісінде 2 сағатқа төзеді. Ол тұздалған теріде де тіршілік ете береді. Ауру қоздырғышы сыртқы ортада сапрофит ретінде өмір сүріп, шаң-тозаң, ағынды су, қан сорғыш кенелер аркылы бір жерден екінші жерге ауысып жаңадан індет ошағын құрайды.

Сібір жарасы бактериясы
Қасиеті-қозғалмайтын, капсула түзетін грам оң таяқша (антифагоцитарлы әсері бар).Сыртқы ортада спора түзеді. Экзотоксин бөледі, оның әсері:
тканьдік ісіну
тканьдік тыныс алу процесінің бұзылысы
фагоциттер белсенділігін тежейді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Эпидемиологиясы
Инфекция көзі болып:
жиі ірі және ұсақ малдар, жылқы (60-85%)
сирек шошқа, түйе, есе, жабайы жануарлар
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Берілу жолдары
контакттар
алиментарлы
ауа-шаң арқылы
трансмиссивті
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мерзімділігі
жаз және күз айлары
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Патогенезі
Қоздырғыштың ену жолы:
зақымдалған тері
тыныс жолдары шырышты қабаты
асқазан ішек жолдарының шырышты қабаттары
қоздырғыш кірген жерінде және регионарлы лимфа түйіндерінде көбейеді
экзотоксин бөледі
жергілікті әсер (геморрагиялық-некротикалық қабыну)
жалпы әсері (токсемия) интоксикациялық синдром
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Патологиялық
Паталогиялық анатомиясы: қоздырғыштың орналасқан жерінде (тері, өкпе, ішек және т.б.) тіндердің некрозымен болатын серозды геморрагиялық қабыну дамиды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Клиникасы
Инкубациялық кезең бірнеше сағаттан 14 күнге дейін көбінесе 2-3 күн.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жіктелуі
- терілік
-жайылмалы
2 синдроммен өтеді: интоксикация синдромы
- ағзалардың зақымдалу синдромы
Терілік түрі 99%.
Карбункулезді
терінің әр жерде орналасқан ісіктердің дамуымен болатын шырышты қабықтардың және регионарлы лимфадениттің коагуляционды некрозы. Жиі қолда және баста көк түсті дақтар түрінде ашып қышу сезімі болады. Бірнеше сағаттан соң дақ түсі қызыл түсті папулезге, 12-24 сағаттан соң серозды геморрагиялық бөліндісі бар көпіршікке айналады. Көпіршікшашты тараған кезде немесе өз бетімен ашылғанда жара пайда болады, қою қоңыр түсті қабыршақты сибирь жаралы карбункул. Ол тығыз инфильтирленген, гиперемияланған болады. Карбункул жекеленген немесе көптеген болады. Пальпацияда регионарлы лимфатүйіндері ұлғайған, ауырсынумен болады.
Эдематозды түрі:
Эдематозды түрі сирек кездеседі. Кіші көлемді карбункулдың ісінуімен, кейін келе оның некрозы мен мөлшерінің ұлғаюы болады. Жұтқыншақтың жұмсақ тіндерінің ісінуіне байланысты асфиксия дамуы мүмкін.
Буллезді түрі
сирек кездеседі. Қоздырғыш түскен жерде өзіне тән размерлі іші геморрагиялық затпен толған көпіршіктің дамуымен сипатталды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жайылмалы формасы:
Біріншілік генерализивті түрі:
қалшылдап тоңу
гипертермия
геморрагиялық бөртпелер
гемодинамикалық бұзылыстар
Екіншілік генерализивті түрі:
қалшылдап тоңу
гипертермия
интоксикациялық синдром
бас ауру, құсу
тахикардия, гипотония
есінен тану, сандырықтау
менингеальды симптомдар
геморрагиялық бөртпелер
ентігу, цианоз
инфекциялық-токсикалық шок
Өкпелік түрі
ентігу
кеуде клеткасының шаншып ауырсынуы
серозды-геморрагиялық қақырық
геморрагиялық плеврит
тыныс жетіспеушілігі
Ішектік түрі
бас ауырып, айналуы
қалшылдау, қызба
ішінің кесіп ауырсынуы
қанмен құсу
қан аралас сұйық нәжіс
ішек парезі, перитонит
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Асқынулары
инфекциялық-токсикалық шок
өкпе ісігімен бірге жедел тыныс жетіспешілігі
ми ісінуі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Диагностикасы
сібір жарасының диагностикасы клинико-эпидемиоллгиялық және лабораторлы мәліметтер негізінде қойылады.
бактериологиялық әдіс (карбункул, қан, қақырық, фекалий (нәжістен) жағынды
иммунофлюоресценция әдісі
аллергиялық әдіс (антроксинмен бірге терілік аллергиялық проба)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Салыстырмалы диагностикасы
оба ауруының терілік формасымен
туляремия
фурункул, тілме
пневмония
дизентерия
жедел панкреатит
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Емі
Емі комплексті
этиотропты препараттар (пенициллин, тетрациклин, доксациклин, гентамицин, цефалоспориндер) 7-8 күн ішінде
сібір жарасына қарсы иммуноглобулин
патогенетикалық және симптоматикалық ем
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Соңы
жақсы (көбінесе терілік формасында)
өлім (көбінесе септикалық формасында)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Диспансеризация
Сібір жарасымен ауырған науқастар диспансеризацияға жатпайды. Сібір жарасы ошағындағы эпидемияға қарсы әдістер:
науқасты жекешеленджіру (госпитализация)
дезинфекция
Науқастың қарымқатынаста болған адамдарға экстенді алдын алу жүргізіледі (антибиотикалық сібір жарасына қарсы иммуноглобулин)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Алдын алу
Ауыл шаруашылығындағы малдар мен адамдарға сібір жарасымен аурудың алдын алуы үшін медико-ветеринарлы комплексте шаралар жүргізу.
арнайы спецификалық алдын алу (қауіпті топтарға және эпид.көрсеткіштері барларға - тірі вакцина қолдану), иммуниза тері астына немесе тері үстіне қойылады, 2 рет 21 күннен.

Эпизоотологиясы.
Сібір жарасы өте кең тараған ауру. Оған ірі қара, қой, ешкі, жылқы, бұғы, түйе т.б. сондай-ақ жабайы шөпқоректілер шалдығады. Шошқа сирек, ит пен мысық бацилламен өте көп мөлшерде залалданғанда ғана ауырады. Сақа жануарларға карағанда төл індетке біршама жиі шалдығады.
Сібір жарасы - маусымды індет. Ол әсіресе қуаңшылықты жылдары маусым-қыркүйек айларында жиі тарайды.
Ауру қоздырғышы - індетке шалдыққан жануарлардың зәрі және т.б. арқылы тарайды. Бұл індетпен өлген малдың бүкіл органдары ұлпаларында бациллалар өте көп болады. Осы аурудан өлген хайуандарды сойып ішін жаруға болмайды. Өйткені өлген немесе сойылған малдың терісі, еті, жүні т.б. арқылы індеттің ауру қоздырғышы сыртқы ортаға таралады.
Қоздырғыштың таралуына етқоректілер мен жыртқыш құстар да себепкер болады.
Сібір жарасы малға оларды ауру коздырғышымен ластанған жайылымдарға жайып баққанда, шөп, су арқылы тарайды. Індет негізінен жаз айларында өршиді. Малдың ауыз, жұтқыншақ, кілегей қабықшаларындағы жарақаттар немесе ас қорыту жүйесіндегі ақаулар аурудың тарауына негізгі себеп болады. Малдың жалпы күйі төмендегенде (ашығу, витамин жетіспеуі, дене қызуының көтерілуі т.б.) олар ауруға шалдыққыш келеді. Індеттің ауа арқылы таралуы да мүмкін. Сонымен қатар қансорғыш жәндіктердің (маса, шіркей) де ауру таратуы ықтимал.
Клиникалық белгілері.
Аталған аурудың клиникалық белгілері барлық мал түлігінде негізінен ұқсас болады. Соның ішінде қой топалаңын сипаттауды жөн көрдік. Бұл індет қойда аурудың клиникалық белгілері білінбейтін және білінетін болып екі түрде жүреді.
Бірінші түрінде қой бірден, 1-2 күнде өліп тынады, ауру өте жіті өтеді, көп ретте ішектер қабынады. Екінші түрінде қой денесінде жара мен тері және тері асты ісіктері пайда болып, індет 5-7 күнге созылады. Әуелгі кезде қой денесінің әр жерінде көлемі онша үлкен емес, ұстап көрсең, мал ауырсынып, қолға қатты тиетін қызулы қайткан ісікке, одан қайтадан ортасы сарғыш қатерлі жараға айналады.
Топалаңға ұшыраған қой тісін қышырлатып, бағытсыз қозғалады, денесі кұрысып, аузынан, мұрнынан, артқы ішегінен қанды көбік ағады. Індет жіті жағдайында малдың қызуы көтеріледі, мал қимылсыз күйзеліп, көз айналасы қанталап, ауыз және тыныс кілегей қабығы көгеріп, қан аралас тышқақтайды, көп ұзамай өледі. Терінің ішкі қабаты сарғыш түстеніп, қанталап, қан тамырлары білеуленіп, лимфа түйіндері ісінеді, көкбауыр өз көлемінен бірнеше есе ұлғаяды. Бауыр мен бүйрек қанға толып, жүрек талшықтары босап, ішек, асқазанның ішкі жақтары қанталап қабынады. Ауруды анықтағанда оның даму барысы клиникалық және өлексе белгілері, эпизоотологиялық деректер негізге алынады, түбегейлі анықтау үшін микроскопиялық, бактериологиялық және биологиялық зерттеулер жүргізеді.
Топалаң әдетте аса жіті және жіті, сирегірек жітіден төмен өтеді. Созылмалы түрі шошқада кездеседі.
Аса жіті топалаң негізінен қой мен ешкіде, сирегірек жылқы мен сиырда байқалады. Ауырған мал кенеттен, аурудың клиникалык белгісі байқалып үлгермей-ақ, өліп кетеді. Мұндай жағдайда қой ентігіп, дірілдеп-қалшылдап, кейде орнында секіріп барып құлайды да, бірер минуттың ішінде өледі. Мұрны мен аузынан қанды көбік ағады. Жылқы мен сиыр еліріп, одан кейін тез басылады. Ентігіп, солығын баса алмай дем алады, тамыры жиі соғып, кілегейлі қабықтары көкшілденіп, дене қызуы 41-42 °С жетеді.
Бірнеше минуттан кейін, кейде бірер сағат өткен соң ауырған малдың талықсып, денесі құрыстанып барып жаны шығады.
Аурудың 'жіті өрбуі' кезінде сиыр мен жылқыда дененің кызуы көтеріліп (41°С), тыныс алуы мен тамырдың соғуы жиілеп, бұлшық еттері дірілдейді. Мал жем-шөптен қалып, ірі қарада күйіс қайтаруын тоқтатып, сауын сиырлардың сүті қайтады. Жылқының ішегі түйіліп, ірі қараның таз қарны кебеді. Кейде іш қатып, не керісінше қан аралас іш өтіп, несепте қан байқалады. Жануар тез әлсіреп, тынысы тарылып, кілегейлі қабықтары көгеріп, канталай бастайды. Жұтқыншақ маңында, мойнында, әукесінде, қарын астында домбығу пайда болады. Аузы мен тілінің кілегейлі қабығында қанды жалқақ байқалады. Ауру белгілері білінгеннен соң 2-3 күн өткенде мал өледі. Жан тәсілім кезінде мұрны мен аузынан қанды көбік шығады.
'Жітіден төмен' өрбігенде (6-8 күнге дейін) жоғарыдағы сипатталған белгілері баяулау өрбиді де, бірте-бірте байқалмай да кетіп, мал жазылып кеткендей әсер туғызады. Бірақ артынша оның жағдайы қайтадан нашарлап, ақыры өліммен бітеді.
'Созылмалы түрде' (шошқада) өткенде аурудың негізгі белгісі - жануардың арықтауы. Тек сойылғаннан соң, ұшаны қарағанда, төменгі жақтың астында қанды жалқақ, жақ асты және жұтқыншақ бездерінің қабынуы байқалады, топалаңға күдік туады. Бұл аурудың ангиналық түріне сәйкес келеді, ұзақ өрбіген дерт дененің ыстығы аздап көтерілуі, ангина мен фарингит арқылы білінеді. Жануардың алқымы ісіп, жұтынуы қиындап, тынысы тарылады, жөтел пайда болады.
'Аурудың үзікті түрі' кезінде дененің ыстығы аздап көтеріледі де, әдетте мал жазылып кетеді.
Топалаң - жануарлар мен адамдарда болатын аса жұқпалы ауру. Ауыл шаруашылық малдарының барлығы және жабайы жануарлардың көптеген түрлері ауырады. Топалаңмен ауырған кезде көршиқандар шығады, түрлі ағзалары серроздық-геморрагиялық қабынады. Қоздырғышы капсула мен спора құратын Bacіllus anthracіs бацилласы жер қыртысында көбейеді және ондаған жылдар бойы сақталады. Сондай-ақ суыққа да төзімді болады. Ауру қоздырғыштарын таратудың негізгі көзі - сыртқы ортаға бөлініп шығатын ауру малдардың зәрі, сүті, сілекейі. Топалаңнан өліп, кезінде жиналмаған қой өлексесі өте қауіпті. Қоздырғыштары тері зауыттарының, мал көмген орындардың маңайында, жайылымдарда, мал су ішетін орындарда жиі кездеседі. Ауру көбіне жазда (шілде - тамыз айларында) байқалады. Ауырған мал жүріп келе жатып тоқтап қалады, мойнын соза береді, танауы делдиіп, аузын ашып, ауыр тыныс алады, кейбіреулері қанды зәр шығарады. 2 - 16 сағат ішінде мал жүре алмай, жығылып қалады, аяқтары тартылады, мұрны мен аузынан қанды көбік ағады. Өлексесі өте тез ыдырайды. Малдың іші кеуіп, ісінеді, көкбауыры тым үлкейіп, қанға толып тұрады. Күйіс қайыратын малдарда және жылқыда жүрек соғысы мен тыныс алуы жиілейді, сілекейлі қабығы көгереді, тәбеті нашарлайды, дірілдеп, денесінің әр жерінде жаралар пайда болады. Шошқалардың мойнында ісік пайда болып, тыныс алу мен жұтыну қызметі бұзылады. Топалаңның алдын алу үшін бүкіл малға СТИ-1 немесе ГНКИ вакцинасын егеді. Бұған қоса жайылымдар, қой суаратын орындар, үй маңындағы телімдер малдәрігерлік-санит. талаптарға сай болуы тиіс. Адамдарға Топалаң ауру малдарға күтім жасағанда, мал өнімдерін өңдеу кезінде, ауру малдардың сүті мен етін тағамға қолданғанда жұғады. Клиник. белгілері - көршиқандардың пайда болуы, ішектердің, кейде өкпенің зақымдануы.
Күйдіргі
:: Тері түрінде болса, енгізу кезінде қызыл немесе көкшіл дақтар дамиды, жәндіктердің шағуына ұқсас -- бірнеше сағаттан кейін бұл дақ дезинге айналады (қуыс емес көпіршік - папула) мыс -қызыл түс -- содан кейін бұл безеу серозды-геморрагиялық құрамы бар көпіршікке айналады, ал жанында кішкентай ұсақ көпіршіктер болады. Сонымен қатар, терінің пайда болуының бәрі жану сезімімен және қышумен жүреді, ал тырнау кезінде бұл көпіршіктер қара қоңыр қабыршақпен жабылған жара пайда болады (көмірге ұқсайды, демек, антракстің атауы көмір) - бұл карбункулдың пайда болуын көрсетеді (шаш фолликулалары тобының айналасындағы терінің және тері асты майының қабынуы). Бұл формацияның айналасында - гиперемия (қызару), ісіну және ауыру сезімталдығының жоғалуы. Карбункулдан алыс емес жерде аймақтық лимфаденит (ең жақын орналасқан лимфа түйіндерінің ұлғаюы - олар тығыз, қозғалмалы, сәл сезімтал) және лимфангит (карбункулаға жақын орналасқан лимфа тамырларының көбеюі) тіркеледі. Лимфадениттің болуы патогенді макрофагтардың осы лимфа түйіндеріне енгізуінің белгісі болып табылады. Терінің өзгеруі жалпы интоксикация мен безгектің (38-40 ° C) аясында, қалтырау, әлсіздік, бас ауруы және төмен қан қысымы түрінде өтеді. Аурудың 8-10-шы күні, дұрыс және уақтылы емдеумен, температураның күрт төмендеуімен және жалпы фондық жағдайдың жақсаруымен жараның тыртықтануы және эпителиализациясы процестері жүреді. Тағы 10-30 күннен кейін қотырдан бас тартылып, жара жазылады.

Бет терісіне сібір жарасы - мойында:

Бет терісіне сібір жарасы - мойында:

Бұл аурудың 10 күні:

:: Жалпыланған форма біріншілік, яғни алиментарлы немесе аэрогендік жолмен жұқтырылған кезде де, патогеннің лимфогенді және гематогенді жолмен таралуы салдарынан септицемия нәтижесінде қайталама болуы мүмкін. Бұл форма зорлық-зомбылықпен, қатты қалтыраумен, мастың ауыр симптомдарымен, бас ауруы, құсу, тахикардия, прогрессивті гипотония (жүйелік қысымның төмендеуі), жүрек тондарының саңырауымен сипатталады.
Аэрогендік жолмен жұқтырған кезде жалпыланған ағымның өкпе түрі пайда болады және басқалармен қатар жалпыланған түрге тән келесі белгілер қосылады: тұншығу, тыныс алу кезінде кеудедегі ауырсыну, ентігу, қанды қақырықты жөтел дерлік желе тәрізді консистенцияны алады, тыныс алудың әлсіреуі және перкуссиялық дыбыстың қысқаруы дамыған плеврит туралы айтады (плевра өкпе парағының қабынуы), қашықтықта әр түрлі ылғалды сырылдар естіледі. Бұл формада өлім 90% жағдайда және 2-3 күн ішінде, тіпті емделу кезінде де болады.
Алиментарлы жолмен жұқтырған кезде жалпыланған ағымның ішек формасы дамиды, ол үшін жалпы симптомдардан басқа мыналар тән: аурудың бірінші күнінен бастап - іштің төменгі бөлігіндегі ауру сезімі, қанды құсу және жиі босаңсу қан араласқан нәжіс, ішек парезі және перитонит тез дамиды.
Жалпыланған форма біріншілік, яғни алиментарлы немесе аэрогендік жолмен жұқтырған кезде де, патогеннің лимфогенді және гематогенді жолмен таралуына байланысты септикемия нәтижесінде екінші ретті де болуы мүмкін. Бұл форма қатты қалтыраумен, мастың ауыр симптомдарымен, бас ауруы, құсу, тахикардия, прогрессивті гипотония (жүйелік қысымның төмендеуі), жүрек тондарының саңырауымен сипатталады.
Аэрогендік жолмен жұқтырған кезде жалпыланған ағымның өкпе түрі пайда болады және басқалармен қатар жалпыланған түрге тән келесі белгілер қосылады: тұншығу, тыныс алу кезінде кеудедегі ауырсыну, ентігу, қанды қақырықты жөтел дерлік желе тәрізді консистенцияны алады, тыныс алудың әлсіреуі және перкуссиялық дыбыстың қысқаруы дамыған плеврит туралы айтады (плевра өкпе парағының қабынуы), қашықтықта әр түрлі ылғалды сырылдар естіледі. Бұл формада өлім 90% жағдайда және 2-3 күн ішінде, тіпті емделу кезінде де болады.
Алиментарлы жолмен жұқтырған кезде жалпыланған ағымның ішек формасы дамиды, ол үшін жалпы симптомдардан басқа мыналар тән: аурудың бірінші күнінен бастап - іштің төменгі бөлігіндегі ауру сезімі, қанды құсу және жиі босаңсу қан араласқан нәжіс, ішек парезі және перитонит тез дамиды.
Сібір жарасының ішек түрі жалпы интоксикациямен, дене қызуының көтерілуімен, іш аймағындағы кесу ауруымен, диареямен және құсумен сипатталады. Құсу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.