Кәсіпкерлік қызметтің түрлері, тәуекелділік

Кіріспе

Агробизнестің негізгі субъектісі кәсіпкер болып табылады.
Кәсіпкердің көптеген анықтамалары бар.
Кәсіпкер дегеніміз:
 бұл тәуекелі мол жағдайларда әрекет етуші адам;
 кім істі жоспарлаушы, бақылаушы, ұйымдастырушы және кәсіпорды иемденуші болса, кәсіпкер сол;
 кім өзінің ұйымдастырушылық қабілеттері арқасында табыс тапса, сол кәсіпкер;
 бұл кез келген мүмкіндікті ұқсатып, барынша мол пайда таба білетін адам.

Агробизнесте негізгі факторлар – жер, өсімдіктер мен мал, материалдық – техникалық және қаржы ресурстары, сондай-ақ еңбек ресурстары, яғни табиғи ресурстар, еңбек пен капитал болмақ.
Өндіріс факторлары, әдетте біреуге тиесілі. Бұл факторлардың меншікті иесі оларды өндіріс үрдісінде (динамикасында) пайдаланудан кіріс кіргізуді көздейді. Еңбек иесі кірісті еңбек ақысы түрінде алуға ниеттенеді. Капитал иесі кірісті салынған капиталды өсіретін пайыз түрінде алуды ойлайды, табиғи ресурстар иесі түсім (рента) алғысы келеді, ал кәсіпкер пайда табуды көздейді.
Сөйтіп субъектінің нарықтық экономика жағдайларында табыс табуға бағытталған іс-әрекеті бизнес пайда болады.Тиімді бизнесті жүзеге асыру үшін экономикалық, әлеуметтік және құқықтық жағдайлар қажет.
Экономикалық жағдайларға – тауарға сұраныс пен ұсыныстың бар болуы; кәсіпкер үшін оның шамасы жетерлік ақша-қаражаттың бар болуы, жұмыс күшінің бар болуы;
Әлеуметтік жағдайларға – сатып алушылардың тауарды иемденуге ықыласы мен мүмкіндігі жатады. Бұл жерде тұрғындардың табысын, сатып алушылардың талғамдары мен өмір сүру салтын, демографиялық
Құқықтық жағдайларға – мемлекеттік қолдау түрлері (мемлекеттік тапсырмалар, жеңілдіктер) салық жүйесі, кеден жүйесі немесе несие жүйесі, адал кәсіпкерлікте ынталандыратын заңдар.
Нарық экономика жағдайындағы дамыған елдерде кәсіпкерлікті

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

Кәсіпкерлік қызметтің түрлері, тәуекелділік

1. Кәсіпкерлік ұғымы, оның түрлері.
2. Кәсіпкерлік істі жүргізу үшін тәуекелділіктің болуы, маңызы, мәні
– Тәуекелділіктің түрлері.
3. Күрделі қаржыны жоспарлау кезіндегі тәуекелділік.

Агробизнестің негізгі субъектісі кәсіпкер болып табылады.
Кәсіпкердің көптеген анықтамалары бар.
Кәсіпкер дегеніміз:
✓ бұл тәуекелі мол жағдайларда әрекет етуші адам;
✓ кім істі жоспарлаушы, бақылаушы, ұйымдастырушы және кәсіпорды
иемденуші болса, кәсіпкер сол;
✓ кім өзінің ұйымдастырушылық қабілеттері арқасында табыс
тапса, сол кәсіпкер;
✓ бұл кез келген мүмкіндікті ұқсатып, барынша мол пайда таба
білетін адам.

Агробизнесте негізгі факторлар – жер, өсімдіктер мен мал, материалдық –
техникалық және қаржы ресурстары, сондай-ақ еңбек ресурстары, яғни
табиғи ресурстар, еңбек пен капитал болмақ.
Өндіріс факторлары, әдетте біреуге тиесілі. Бұл факторлардың меншікті
иесі оларды өндіріс үрдісінде (динамикасында) пайдаланудан кіріс
кіргізуді көздейді. Еңбек иесі кірісті еңбек ақысы түрінде алуға
ниеттенеді. Капитал иесі кірісті салынған капиталды өсіретін пайыз
түрінде алуды ойлайды, табиғи ресурстар иесі түсім (рента) алғысы
келеді, ал кәсіпкер пайда табуды көздейді.
Сөйтіп субъектінің нарықтық экономика жағдайларында табыс табуға
бағытталған іс-әрекеті бизнес пайда болады.Тиімді бизнесті жүзеге асыру
үшін экономикалық, әлеуметтік және құқықтық жағдайлар қажет.
Экономикалық жағдайларға – тауарға сұраныс пен ұсыныстың бар болуы;
кәсіпкер үшін оның шамасы жетерлік ақша-қаражаттың бар болуы, жұмыс
күшінің бар болуы;
Әлеуметтік жағдайларға – сатып алушылардың тауарды иемденуге ықыласы мен
мүмкіндігі жатады. Бұл жерде тұрғындардың табысын, сатып алушылардың
талғамдары мен өмір сүру салтын, демографиялық
Құқықтық жағдайларға – мемлекеттік қолдау түрлері (мемлекеттік
тапсырмалар, жеңілдіктер) салық жүйесі, кеден жүйесі немесе несие
жүйесі, адал кәсіпкерлікте ынталандыратын заңдар.
Нарық экономика жағдайындағы дамыған елдерде кәсіпкерлікті
ұйымдастырудың әртүрлі формалары бар: жеке дара шаруашылық,
серіктесушілік, корпорация.
Жеке дара шаруашылықтар – бұл, бір кісінің, меншік иесінің жеке дара
шешім қабылдауы және барлық іске толығымен жауап береді. Жеке дара
шаруашылықтың артықшылығы – меншік иесі – қожайын тарапынан істің жүру
барысына толық бақылау болатындығы, ал кемшілігі – капитал
мөлшерінің, әдетінше шамалы болуы, сондай-ақ зияндар, шығындар мен
қарыздар үшін меншік иесінің өзі жауап беруге тура келетіндігі.
Серіктесушілік – екі немесе одан да көп кәсіпорындардың бірлесе шешім
қабылдаған және барлық іске жауап беретін жағдайда кәсіпкершілікті
ұйымдастыру үлгісі.
Корпорация – акционерлік меншік негізінде құрылған кәсіпкерлікті
ұйымдастыру формасы, кәсіпкер меншіктен және меншік иесінен
бөлектенген, ал оның қаржы жауапкершілігі шектелген. Корпорацияның
меншік иелері – акционерлер корпарацияның міндеттемелері бойынша
жауапкершілік арқаламайды, тек аз акцияларының құнын жоғалтып алмауға
тәуекел етеді.
Кәсіпкерлік іс-әрекет жан-жақты:
✓ Өндірістік (өнеркәсіптік) кәсіпкерлік шынайы кәсіпкерлікті
жетекші т үрі деп айтуға болады, бұл тұста өндірілетін өнім:
тауарлар, қызметтер, жұмыстар, рухани құндылықтар болып
жүзеге асырылады.
✓ Қазақстанда нарыққа көшудің алғашқы жылдарында ең көп
дамығаны – коммерциялық кәсіпкерлік. Ол тауарлар мен
қызметтерді сатып алу мен сату жөніндегі операциялармен,
келісімдермен сипатталады.
✓ Кәсіпкерлік іс-әрекеттің айрықша түрі – қаржылық немесе
қаржы – несиелік кәсіпкерлік болып табылады. Оның іс-әрекет
өрісі – ақша айналымы, құндылықтармен алмасу. Қаржылық іс-
әрекет өндірістік, коммерциялық іс-әрекетке де кіреді, сондай-ақ
ол дербес күйде бола алады: банкілік іс-әрекет; сақтаныдур
ісі.
Кәсіпкерліктен көптеген бағыттары бар:
Меншік түрлері бойынша – жекеше, мемлекеттік кәсіпорындар және меншік
түрі аралас кәсіпорындар болып бөлінеді.
Меншік иелерінің саны бойынша: концерн, ассоциациялар, консорциум,
синдикат, картель және қаржылық-өнеркәсіптік топтар құрылады.
Концерн – бұл көп салалы акционерлік қоғам, ол мүліктенген акциялар
түрінде басқаруға қатысу жүйесі арқылы кәсіпорындарды бақылайды.
Ассоциация – бұл экономикалық тұрғыдан дербес кәсіпорындардың бірігуі.
Асоциация шаруашылық, ғылыми-техникалық, жұмыстарда бірігіп шешу үшін
құрылған бірлестігі.
Консорциум – кәсіпкерлердің ірі қаржы немесе коммерциялық операция
жасау мақсатында құрылған бірлестігі.
(Синдикат) – бұл кәсіпорындардың бірі ғана салал-ның өнімін өткізу үшін
бәсекеден құтылу мақсатымен құрылған бірлестігі синдикатқа кірген
кәсіпорындар шаруашылық және заңгерлік дербестігін сақтайды.
Картель – бірлестіктің бір түрі, бұған қатысушылар (құқылық) және
өндірістік дербестігін сақтайды, бағалар туралы және өнім өткізу
нарығын бөлісу жөнінде өзара келісім жасайды.
Қаржы өнеркәсіптік топтар – бұл өнеркәсіптік, банктік, сақтандыру және
сауда капиталының бірлестігі.

Экономиканы мемлекеттік реттеу

1. Нарықтың мәні, негізгі категориялары, ерекшеліктері.
2. Нарықтың құрылымы.
3. Нарық инфрақұрылымының негізгі элементтері, дамуы.
4. Нарықтық экономиканы мемлекеттік реттеудің мәні және әдістері.
Экономиканы мемлекеттік реттеудің экономикалық тетіктері: салық
салу, бакалар, еңбек төлемі қаржылық және несиелік
қатынастар.

Нарық – бұл өндіріс факторларын немесе оның нәтижелері мен шарттарын
айырбастауға байланысты болатын өндірістік қатынастардың белгілі бір
бөлігі немесе жүйесі.
Нарық - бұл сатушылар мен сатып алушылардың арасында тауар және қызмет
көрсету процесіне байланысты қалыптасатын экономикалық қатынастардың
жиынтығы.
Нарық күрделі экономикалық категория ретінде өз бетінше емес, әр
түрлі факторларға байланысты белгілі бір нақты әлеуметтік –
экономикалық жағдайларда өмір сүреді.
1. Шаруашылық 2. Меншік 3. Өндіріс қуатының
субъектілердің қатынастары-ның алуан белгілі бір резерві
дербес-тігі мен түрлі форма-лары мен бос жұмыскерлердің
тәуелсіздігі болуы
Нарықтық экономиканың шарттары
5. Тауар 6. Контрагенттер 7. Нарық
өндіру-шілердің және өздері-нің өнімдеріне инфра-құрылымын жасау.
сауда делдарының баға белгілеу құқы
бәсекесі

Енді осы шарттарға толығырақ тоқталайық.
Біріншіден, экономикалық субъектілердің дербестігі мен тәуелсізідігі,
олардың келісім-шартқа отыруға және өздерінің тапқан табыстарына иелік
етуге толық құқылы.
Екіншіден, меншіктік қатынастардың алуан түрі нысандарының болуы (нарық
өзінің жақсы қасиеттерін мемлекеттік магниттің үлесі 30-40 пайыздан
асқанда жоғалта бастайды), олардың өндірістегі тең құқылы.
Үшіншіден, өндіріс қуатының белгілі бір резерві мен бос
жұмыскерлердің болуы. Нарықтық экономика жағдайында өндіріс қуатының
және жұмыскерлердің толық қамтылуы мақтаныш арқауы бола алмайды,
керісінше ол алаңдатушылық туғызуы қажет. Бұндай жағдай экономиканы
маневр жасау кеңістігінен айырады, оның сұранымға икемділігін
баяулатады.
Төртіншіден, нарықтық механизмінің үзіліссіз қызмет істеуі үшін оның
инфрақұрылымын жасау қажет, яғни тауар және бар биржалары, еңбек биржасы,
коммерциялық банктер, кәсіпкерлердің ерікті бірлестіктері жатады.
Бесіншіден, нарық механизмінде м емлекеттік қаржы жүйесінің оның негізін
құрайтын орталық және жергілікті бюджеттердің алатын орны зор.
Алтыншыдан, өндірушілердің өнім өндіруіндегі және оны сатудағы
монополиясына жол бермеу.

Нарықтың инфрақұрылымы
Аукциондар Консультациялық-делдалдық фирмалар
Биржалар және брокерлік кеңселер Бизнестің коммерциялық орталықтары
Банктер Сақтық және аудиториялық компаниялар
Коммерциялық орталықтар және Жарнама-ақпараттық қызмет
компаниялар
Мемлекеттік резервті және бактық Қойма, элеватор, тозаңтқыш, ыдыс-қап
қорлары және транспорт шаруашылықтары, ауыл
шаруашылық өнімдерін сақтау орындары
Мемлекеттік салық инспекциясы Сауда үйлері
Бағалы қағаздарға бақылау жасайтын Маркетингтік зерттеу орталықтары
инспекция
Құқық қорғау орындары Көтерме сауда орталықтары
Лизингтік компаниялар Кадрларды даярлау орталықтары
Кедендік қызмет Жәрмеңкелер
Бағалар мен стандарттарға бақылау өндірушілердің әртүрлі бірлестіктері
жасайтын мемлекеттік инспекция (ассоциациялары)
Тұтынушыларды қорғау қоғамдары Және басқалары

Мемлекеттік реттеу – бұл шаруашылықты жүргізудің нарықтық механизміне
тұрақтандырушылық ықпалын тигізу мақсатында мемлекеттің экономикаға
тікелей жанама араласуы. Мұнда мемлекеттік жоспарлау мәселелері
ерекше орын алады.
Мемлекеттік жоспарлау – алға қойылған міндеттерді орындау мақсатымен
экономикалық саясатты анықтауға, даму бағыттарын, мемлекеттің
экономикаға араласу тәсілдері мен әдістерін таңдауға бағытталған
мемлекеттік басқару орындарының іс-әрекет түрі. Мемлекеттік
жоспарлауға мемлекеттік жоспарлауды әзірлеудің әдістемесі,
ұйымдастырылуы мен технологиясы жатады.
Жоспарлаудың үш тұжырымдамасын қарастыруға болады:
1) Сабалық жобалаулар негізінде жоспарлау, мұнда бастапқы
бөлім - өнімнің ең маңызды түрлері бойынша тапсырмалар.
2) Жоспарлы салааралық балансты қамтитын үлгілер жүйесі
негізінде кешенді түрде көпнұсқалы жоспарлау, бұл жоспарды
әзірлеудің бастапқы бөлім – қоғамның тұтыну қажеттілігі
болып табылады.
3) Оңтайлы жоспарлау, мұның бастапқы бөлімі – шектеулі
ресурстар болып табылады, ал оңтайшылық өлшемі -

Қоғамдық өндіріс құрылымдарының сұраныс құрылымдарына сәйкестігі
жағдайында халықтың әл-ауқат деңгейін барынша азайту немесе артық
өнім шығаруға жұмсалатын қоғамдық еңбек шығындарын барынша азайту.
Қазіргі жағдайларда экономиканы мемлекеттік басқарудың басты
буындарының бірі – индикативті жоспар болуға тиіс.
Индикативті реттеу - бұл мемлекеттің экономикалық тұтқалар арқылы
өндіріске ықпал жасауы. Мемлекеттік инвестициялар: жекеше, мемлекеттік,
ұжымдық секторлардың өніміне мемлекеттік тапсырма; мемлекеттік салық
саясаты; несие капиталдың рыногы арқылы өндірісті реттеу;
мемлекеттік болжам жасау, экономиканы жоспарлау және т.б.
Индикативті жоспарлаудың негізгі мақсаты ұлттық экономиканың ұдайы
дамуын және оның құрылымдық қайта құрылуын қамтамасыз ету, дағдарысты
құбылыстардың алдын-ала және оларды бәсеңдету, елдің экономикалық
қауіпсіздігін және қорғаныс қабілетін қамтамасыз ету, шаруашылық
субъектілерінің іс-әрекетін алға қойылған жалпы ұлттық әлеуметтік-
экономикалық міндеттерді шешуге бағыттау болып табылады.
Әлеуметтік-экономикалық дамудың тұтастығы мен мақсаттылығын қолдау үшін
индикативті жоспарлау мынандай негізгі талаптарға сай болуы керек:
✓ республика экономикасына мемлекеттік реттеу құралдарын
пайдалану тиімділігі;
✓ нарықтық механизмдер әрекетінің негізінде экономиканың өзі
реттелуінің жоғары деңгейін шаруашылық субъектілерінің
экономикалық ынта көрсетілуіне мол мүмкіндікті қамтамасыз ету;
✓ дамудың талдау мен болжаудың жалпы әлемдік тәжірибеде
қабылданған әдістерін пайдалану;
✓ тиімді аймақтық саясатпен қамтамасыз теу.

Индикативті жоспарлау жүйесі әлеуметтік-экономикалық міндеттердің шешілу
ұзақтығына байланысты стратегиялық (ұзақ мерзімдік), орта мерзімді және
жылдық (ағымдағы) жоспар.
✓ стратегиялық (ұзақ мерзімді) жоспар 10-15 жылға жасалады және
ұлттық экономиканы дамытудың ұзақ мерзімді, болашағы мол
мақсаттарын міндеттері мен басымдылықтарын, оларды орындау
кезеңдерін және мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық саясаттың
жалпы бағыттарын айқындайды.
✓ орта мерзімді жоспар (3-5 жылға) мемлекеттік әлеуметтік-
экономикалық саясатты және әлеуметтік-экономикалық дамудың
ұзақ мерзімді мақсаттары мен міндеттерін орындауға бағытталған
экономикалық реттеушілер жүйесін айқындайды.
✓ жылдық (ағымдағы) жоспар ағымдағы макро- экономикалық тепе-
теңдік мәселесін шешуге, қажет болған жағдайда, орта мерзімді
жоспарда айқындалған экономикалық реттеушілер мен басқа
шараларды, қалыптаса бастаған әлеуметтік-экономикалық
жағдайларды ескере отырып түзетуге бағытталған.
Кәсіпорындар мен ұйымдар даму жоспарларын қазіргі заңдарға сәйкес,
мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық саясатты, іс экономикалық
реттеушілерді мемлекеттік және салалық бағдарламаларды, ішкі және
сыртқы рыноктардағы сұраныстарды, мемлекеттің өнімдері; жұмыстарды
(қызметтерді) сатып алу жөніндегі келісім-шарттарын ескере отырып,
жасайды және орындайды.
Экономикалық реттеушілер жүйесі натуралды құндылықта және нормативті
көрсеткіштерден тұрады.
Экономикалық реттеушілер жүйесіне мыналар жатады:
✓ іс-әрекеттің жекелеген түрлерін лицензиялау, өнімнің жекелеген
түрдерінсыртқа шығару мен әкелуге лицензиялар беру;
✓ меншіктің барлық түрлеріндегі кәсіпорындарда байқау және
келісім-шарт негізінде рұқсат етілген өнімдерді мемлекет
мұқтаждары үшін сатып алу көлемі;
✓ жекелеген салаларда, аймақтарды, кәсіпорындарды, ҒТП-тің
басым бағыттарын қолдануға қажетті орталықтандырылған қаржы-
қаражат, сондай-ақ, мемлекеттік бағдарламаларды орындау;
✓ орталықтандырылған инвестициялар көлемі мен осы қаржыларды
пайдалану арқылы жүзеге асырылатын ең маңызды құрылыстардың
тізімі;
✓ салық ставкаларының, амортизацияны есептеудің нормалары мен
тәртібінің несие үшін пайыздардың, кеден салықтарының өзгеруі;
✓ мемлекеттік кәсіпорындардың жұмыс істеу және экономикалық
реформалардың жүзеге асырылу жағдайларын айқындайтын
көрсеткіштер;
✓ тұрғандардың әлеуметтік жағынан қорғауға және әлеуметтік
мәселелерді шешуге арнайы бағытталған шаралар.
Баға – бұл ақша сомасы

Баға экономикалық санаты ретінде бірнеше маңызды бернелерді
(функциялар) атқарылады:
Бағаның есептік бернесі - небір өнімді өндіру мен сатуға кететін
қорғамның қажетті еңбек шығындарын қамтып көрсетеді.
Бағаның үлестірілген бернесіне – баға құрылымы арқылы мемлекеттік ұлттық
табысты экономика салалары, мемлекеттік және басқа да секторлар,
аймақтар, қорлану және тұтыну қорлары, халықтың әлеуметтік топтары
арасында үлестіруді қамтамасыз етеді.
Сұраныс және ұсыныс бернелерін теңгеру – баға арқылы өндіру және
тұтыну, сұраныс пен ұсыныс арасындағы байланысты жүзеге асыруды
білдіреді.
Бағаның өндірісті ұжымды орналастырудағы бернесі – нарықтық экономика
жағдайында барынша толық көрінеді. Баға тетігі көмегімен капиталдың
экономика секторларына және өндіріске пайданың ең жоғары мөлшерінің
қайта құрылымы пайда болады.
Бағаның ынталандыру бернесі - кейбір жағдайларда ҒТП-ті жеделдету,
өнімді шығару және оған деген сұранысты арттыруда ынталандырудың
қажет екендігі белгілі. Мұнда техникалық деңгейіне және өнімнің
сомасына байланысты баға сараланады.
Кәсіпорын шығарған өнімнің бағасы, оны анықтайтын пайдасының маңызды
факторы ғана емес, сонымен қатар тауарларды ойдағыдай өткізудің
жағдайына да байланысты болады. Бұл жағдайда тактикалық құрал ретінде
кәсіпорынға бірқатар артықшылықтар әкеледі:
✓ біріншіден, сұранысты ынталандырудағы көптеген әдістерден
өзгешелігі, бағаны пайдалану қосымша қаражатты фқажет етпейді,
жарнама шараларын жүргізуде орын алатын, өнімді дараландыру,
жылжыту және т.б.
✓ екіншіден, тұтынушылар белгіленген бағаны, жарнама негізінде
қарағанда оңай, өнімді дараландыру сияқты өздеріне тауарлардың
тартымдылығын табады;
✓ үшіншіден, соңында тіпті, басқа да ынталандыру әдісі, атап
айтқанда, дербес сату және жарнаманы ұйымдастыру ең бастысы
болады, баға оларды қолдауда ең қуатты құрал болып табылады.
Баға стратегиясы төмендегідей:
✓ жоғары баға стратегиясы - өндіріс шығындарынан әлдеқайда
жоғары сатады, ал содан соң бағаны төмендетеді;
✓ төменгі баға стратегиясы – сұраныс ынталандыру мақсатында
жасалады, не өткізудің көп мөлшерінің рыноктағы тиімділігі және
сұраныстың жоғары икемділігі, сатып алушылар бағаның
төмендеуін қашан шұғыл сезінеді және сұраныс та сол уақытта
көбейеді. Кәсіпорын жаппай өндірудің есебінен бағаның төмен
деңгейін ұстап тұрады;
✓ сараланған баға стратегиясы бағаны белгілеуде түрлі рыноктар,
олардың саралымдары және сатып алушылар үшін түрлі-түрлі
шегерім және үстемелерді бағаның орташа деңгейіне ұштастыруды
көрсетеді;
✓ жеңілдікті баға стратегиясы - сатып алушылармен жұмыс істеуге
бағытталады. Мұнда оларға тауарларды жеңілдетілген баға
ретінде ұсынуға құштар;
✓ икемді, икемділік баға стратегиясы – баға сатып алушылардың
мүмкіншілігіне, олардың сатып алу күштеріне байланысты
белгіленеді;
✓ тұрақты стандартты, өзгермес баға ыстратегиясы;
✓ жинақталмаған баға стратегиясы;
✓ жаппай сатып алу баға стратегиясы;
✓ баға деңгейінің тауар сапасына тығыз үйлестіру баға
стратегиясы.

Бағаның құрылуының нарық үлгісіндегі ерекшелігі төмендегідей:
✓ еркін бәсекедегі нарық бағалары. Еркін баға нарығы
сипатталады:
✓ фирмалардың көптеп болуы, әрі әрбір фирманың өнімге
нарықтық ұсыныс көлеміндегі деңгейі соншалықты аз, не бағаның
артуы немесе кемуі оның кез келген қимылы бағаның нарықтық
тепе-теңдігін қамтып көрсете алады;
✓ өндірілген бәсекелі тауарлардың бір тектілігі және өзара
алмасушылығы;
✓ бағаның шектілігінің болмауы.
Еркін бәсеке жағдайында, бірде бір кәсіпорын баға құрылымына елеулі
ықпал ете алмайды, тауардың бағасы тек қана сұраныс пен ұсыныс
жиынтығының ықпал жасауына қалыптасады.
Монополистік бәсеке жағдайындағы баға құрылымы.
Монополистік бәсеке нарығы нарықтық бағаға бірыңғай емес мәмілеме,
сонымен қатар, кең түрдегі ауқымды баға жасайтын көптеген сатып
алушылар мен стаушылардан тұрады.
Олигополия жағдайындағы баға құрылымы.
Олигополия түрлі нарықтық жағдайларды қосады, аз санды сатушылар,
жалпыға бірдей өндірушілердің өзара тәуелділігі, сол сияқты кейбір
кәсіпорындардың

Тауарға бәсекенің жарамдылығын, оның сапалық және кұндық сипаттмасының
жиынтығы деп түсінуге болады. Ол сатып алушының нақтылы мұқтаждығын
қанағаттандыруды қамтамасыз етеді және сатып алушы үшін тиімділігі
ұқсас тауар – бәсекелестер ерекшеленеді.
Бұл маңызды көрсеткішті анықтаудың бірнеше тәсілдері белгілі:
Бірінші тәсіл. Техника бәсекенің жарамдылығын анықтайтын белгісі – бұл
тауарды тұтыну бағасы болып табылады.
БТ=БС+ШТ
бағаларының өзгеруіне немесе өндіріс көлеміне бәсекелестердің жауапты
әрекет жасауларын алдын-ала болжау болып табылады.
Таза монополия жағдайындағы бағалар. Нарықтағы таза монополия
кезінде бір-ақ сатушы болады.
Монополист болып мемлекеттік мекемелер, меншіктің реттейтін монополиясы
немесе меншіктің реттелмейтін монополиясы.

Баға деңгейін анықтайтын жағдайлар мен факторлар
Бағалар:
1. Өнімнің базалық бағасы
✓ өндіріс шығындары;
✓ орташа пайда.
Баға ортасының жағдайы:
✓ ақшаның сатып алуға жарамдылығы;
✓ инфляция.
Сұраным мен ұсынымның ара-қатынасы:
✓ сұраным;
✓ ұсыным.
Бәсекелестік:
✓ бағалық;
✓ бағадан тыстық.

2. Тауар мөлшері, жеткізу көлемі, сатушылар мен сатып алушылар арасындағы
қарым-қатынас.
3. Бағаны мемлекет тарапынан реттеу:
✓ тікелей;
✓ жанама.

Негізгі капитал

1. Кәсіпорынның негізгі қорларының экономикалық мәні, олардың құрамы
мен құрылымы.
2. Негізгі қорлардың тозуы және амортизациясы.
3. Негізгі қорларды бағалаудыңәдістері.
4. Негізгі өндірістік қорларды пайдаланудың көрсеткіштері.

Өндіріс құралдары еңбек заттары (шикізат, материал, сатып алынатын
жартылай фабрикат) мен еңбек құралдарына (станоктар, машиналар,
жабдықтар) бөлінеді. Кез келген заттар еңбек құралдары құрамына
енгізу оның өндіріс процесіндегі атқаратын ролі арқылы анықталады.
Негізгі қорлар ұзақ мерзім ішінде әрекет ететін материалды – заттық
құндылықтар жиынтығы ретіндегі көрініс (ғимараттар, құрылыстар,
күнберіліс жабдықтар, машиналар, жабдықтар, көлік құралдары, саймандар
өндірістік және шаруашылық керек-жарақ, өнімді және жүк майы және
т.б.).
Ақша бағасымен көрсетілген негізгі қорлар негізгі құралдар деп
аталады.
Негізгі құралдар өндірістік және өндірістік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.