Жарнамалық ақпарат құралдары
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Сатқан Анар Нұрланқызы
Қазіргі жарнаманың тілі мен стилі
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В050400 - Журналистика мамандығы
Нұр-Сұлтан 2021
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі:
____________________
ф.ғ.к., доцент Г.Ш.Әшірбекова
__ __________ 2021 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Қазіргі жарнаманың тілі мен стилі
5В050400 - Журналистика мамандығы бойынша
Орындаған: Сатқан Анар Нұрланқызы
Ғылыми жетекші:
ф.ғ.д., профессор Шиндалиева Меңдігүл Бұрханқызы
Нұр-Сұлтан 2021
Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Журналистика және саясаттану факультеті
________________ мамандығы
Баспасөз және баспа ісі кафедрасы
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
___________Әшірбекова Г.Ш.
____ __________2021 ж.
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға
ТАПСЫРМА
Студент: Сатқан Анар Нұрланқызы
(Аты-жөні)
4 курс, ҚЖ-43, журналистика, грант
(курс, тобы, мамандығы, оқу формасы)
1. Дипломдық жұмыс тақырыбы:. 2019 жылдың 27 қарашасындағы ректордың № 1935-п бұйрығымен бекітілген.
2. Студенттің дайын жұмысты тапсыру мерзімі 2021 жылдың ___ мамыры.
3. Жұмыстың бастапқы мәліметтері (заңдар, әдеби деректер, зертханалық-өндірістік мәліметтер): ___________________________________ ____________
___________________________________ _______________________________________________ __________________________________________________
4. Дипломдық жұмыста (жобада) қарастырылуы тиіс мәселелер тізімі: _____
___________________________________ _______________________________________________ __________________________________________________
5. Графикалық материалдар тізімі (сызбалар, кестелер, диаграммалар және т.б.): ___________________________________ _____________________________
___________________________________ _______________________________
6. Негізгі ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
________________________________
7. Жұмыс бойынша кеңестер (оларға қатысты жұмыс бөлімдерін көрсете отырып):
Нөмір, бөлім, тарау атауы
Ғылыми жетекші, консультант
Тапсырмалар алу күні
Тапсырма берген (қолы)
Тапсырма қабылдаған (қолы)
Жоспар құру
Әдебиеттерді жинақтау
Бірінші бөлімді аяқтау
Екінші бөлімді аяқтау
Кіріспе мен қорытындыны жазу
Дипломдық жұмысты рәсімдеу
8. Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі
№
Жұмыс кезеңдері
Жұмыс кезеңдерін орындау мерзімі
Ескерту
1
Диплом жұмысы тақырыбын бекіту
2
Дипломдық жұмысты дайындауға деректер жинау
3
Диплом жұмысының теориялық бөлімін дайындау (Бөлім 1)
Практика басталуына дейін
4
Диплом жұмысының (жобасының) сараптамалық бөлімін дайындау
(Бөлім 2)
Практика өту кезінде
5
Дипломдық жұмыс (жоба) толық мәтінінің қолжазба нұсқасын аяқтау
Практика аяқталғаннан кейінгі бірінші аптада
6
Дипломдық жұмысты (жобаны) алдын ала қорғауға ұсыну
Шолу дәрістері(консультация) кезінде
7
Дипломдық жұмысты (жобаны) рецензияға ұсыну
8
Дипломдық жұмыстың (жобаның) соңғы нұсқасын ғылыми жетекшінің пікірі және рецензиямен бірге ұсыну
9
Дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау
МАК кестесіне сәйкес
Тапсырманы беру күні: 20__ жыл __ _______________
Ғылыми жетекшісі: ____________ ________________________
(қолы) (Аты-жөні, ғылыми дәрежесі)
Тапсырманы қабылдаған: студент _______ ______________________
(қолы) (Аты-жөні)
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразифя ұлттық университетінің B2-50400-03 - журналистика мамандығы бойынша 4-курс студенті Сатқан Анар Нұрланқызының дипломдық тақырыбына
ҒЫЛЫМИ НЕГІЗДЕМЕ
Ғылыми зерттеудің тақырыбы: "Қазіргі жарнаманың тілі мен стилі" (қазақ тіліндегі БАҚ мысалында)
Ғылыми зерттеу тақырыбының өзектілігі: Қазіргі кездегі баспасөздегі жарнама мен PR материалдардың тілдік деңгейін айқындауға талпыныс жасау өте маңызды. Бүгінде жарнама, PR-құралдары күнделікті өмірдің айнымас бөлшегі болып, үлкен мәнге ие. Жарнама, PR-мақалалары кейде тек белгілі бір тауарды, қызмет түрін өткізу үшін ғана емес, сондай-ақ белгісіз тұлғаларды танымал ету, қоғамға таныстыру үшін, яғни саяси мақсатта да қолданылып жүр.
Тақырыптың зерттелу деңгейі: Жарнаманың шығу тарихы, оның қандай мақсатта қолданылғаны, осы күнге дейін зерттелуі және қалыптасу эволюциясы көрсетілген. Жарнамның бүгінгі күнгі қолданылу маңыздылығын анықтау үшін, түрлі саладағы бөлімдеріне көз жүгіртіп, өзгеріске ұшырауына қандай факторлар әсер еткені айтылады. Бағыты, берілу жолдары әртүрлі болса да, жарнама әрқашан қоғамның дамуына әсер етеді және қоғамның әлеуметтік сипатын анықтай алады.
Зерттеудің объектісі: жарнама, шығу тарихы, зерттелуі, қызметі, жарнаманың қазіргі сипаты.
Кіріспе
1. Жарнамалық ақпарат құралдары
1.1 Тіл құралы
1.2 Жарнамадағы тіл ерекшелігі
2. Қазіргі жарнаманың тілі мен стилі.
2.1 Жарнама тілі.
2.2 Жарнама стилі.
3. Жарнама мысалдары.
3.1 Аймақтардағы жарнама
3.2 Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер.
Жарнама - қазіргі таңда тұрмысымыздың құрамдас бөлшегіне айналғандай. Ол тек тауарларды немесе қызмет көрсету түрлерін ұсынып қана қоймай, белгілі бір адамдарды, ұйымдарды, тіпті, өнер немесе әдебиет туындыларын әйгілеу функциясын атқарады. Жарнама беруші мен тұтынушы арасындағы дәнекер бола тұра, экономиканың қарыштап дамуына да айтарлықтай септігін тигізетін қоғамдық құбылыс. Сауданы дамытатын тетік қана емес, сонымен қатар, сауда мәдениетін жаңа жетістіктерге әкелетін өpкeниeт үдeткiшi болып табылады.
Жарнама атауының түпкі мағынасы екі сипатта түсіндіріледі. Бірінші түсіндірме бойынша, алғашқы түбірі "жар" - "жар салу, жариялау" дегенді білдірсе, "нама" деген екінші түбірі парсы тіліндегі "жазу" деген сөз. Ал, екінші түсіндірме бойынша, "жар" сөзінің бір мағынасы "қабырға". Яғни ерте заманнан бастау алған жарнаманың ең алғашқы берілу тәсілі - қабырғаға жазу стилі жарнаманың түп мағынасы ретінде түсіндіріліп жүр. Жарнаманың тарихына үңілетін болсақ, - алғашында қауіп-қатерді ескерту немесе елде болып жатқан оқиғаларды халыққа құлаққағыс ету функциясын атқарған. Кейінірек, көшедегі саудагерлердің, қолөнершілердің зат тасымалдаушылардың айқайлауы жарнама рөлін атқарған. Ал, оның нақты белгілері адамзат өзін-өзі танып бастаған, саналы өмір салтына көшкен кезеңдерде пайда болды десек болады. Сатылап дами келе, мәдени факторға айналып, тіл, дін, діл, әдет-ғұрып сынды алғышарттармен бірге адамзаттың даму өркениетіне жаңа серпін әкелді. Адамзат қоғамы енді қалыптасқан шақта жарнаманың жай ғана нышандары байқалса, кейінірек, техника мен технологияның дамуына орай, жарнама да сан қилы бағыт алды. Жарнаманың даму тарихын бipнeшe кeзеңгe бөліп қарастыра аламыз: Б.д.д. ІІІ мыңжылдық - б.д. V мыңжылдық - жapнaмaның iлкi тapиxы (eжeлгi дәyip, aнтикaлық дәуір жәнe aнтикaдaн кeйiнгi кeзeң); VІ-VІІ (opтa) ғacыpлap (фeoдaлизм дәyipi, өнepкәciптi цexтық тәciлмeн ұйымдacтыpyдың қaлыптacyы); ХVІ-ХVІІ ғacыpлаp - Peнeccaнc жәнe aғapтy дәyipiнің жapнaмacы; ХІХ ғ.-XX ғ. бacы - индycтpиялық өндipicтiң жәнe кaпитaлиcтiк экoнoмикaның дaму кeзeңi.
Қазақстан жері арқылы бірқатар сауда керуендері өткен. Солардың ең негізгісі Жібек жолы. Түркістан, Жент, Отырар, Сайрам сияқты ірі қалалар Шығыс пен Батыс арасындағы өркениеттік байланыстардың маңызды нүктелері болды. Осы қалаларда көпестер мен кірекештер, алармандар мен сатармандар мидай сапырылысқан сауда алаңдарында жаршылар өз өнімдерін, бар өнерін жан сала жарнамалап жататын. Алармандар негізінен қазақ жұртының өкілдері болғандықтан, түрлі елдердің саудагерлері қазақша тақпақтап сөйлеуге тырысатын.
Орта ғасырлардағы жарнамаға мысал ретінде жаршылардың көше кезіп, жар салуын алсақ болады. Жаршылар түрлі құмыралар мен шарап түрлерін, тұрмыстық бұйымдарды, ат әбзелдерін, жеміс жидек түрлерін асыра мақтап, айқайлайтын болған. Сонымен қатар, бұл кезеңде жазбаша жарнама түрлері де бой көрсете бастаған. Қолөнершілер мен суретшілердің, граверлер(қылқалам иелері) туындылары елді-мекен көшелерінде ілінетін болды. Кейінірек, ғылым-білімнің дамып, математика, физика, химия және астрономия салаларына көптеп көңіл бөліне бастаған уақытта жарнама да өзгеше сипат алды. Баспа ісі ілгерілеген сәттен бастап жазбаша жарнаманың парақша, афиша, каталог, сонымен қатар, манускрипт сияқты жаңа формалары пайда бола бастады.
Кейінірек, Кеңес одағындағы жарнама бұйым безендіру, яғни, дизайнның түрленуіне байланысты жаңаша бағыт алды. Дизайн уақыт ағымына сай, ғылым мен тәжірибенің жаңаруына байланысты өзгеріп отыратындықтан, әрбір 10-12 жыл сайын құбылып отырады. Мысалы: модернизм (XX ғасырдың басы), конструктивизм (20-30 жылдар), романтикалық реализм (40-50 жылдар), сюрреалистік және ғарыштық тақырыптар (60-70 жылдар), компьютерлік ағым (80-жылдар), жаңа толқын авангарды (80-90 жылдар) сияқты жарнама безендіру ағымдары қалыптасты. Алайда, кеңестік насихат, яғни, тауарға соғылатын орақ пен балға, бес жұлдыз, спутник және т.б белгілер жарнама ісіне әсерін тигізбей қоймады. Экономиканың мемлекеттік монополияға айналдырылуы - өндіруші тарапынан да, тұтынушы салдарынан да салғырттық танытылуына алып келді. Жарнама үлгілері тек Аэрофлот ұшақтарымен ұшыңыздар, Беломорканал темекілерін сатып алыңыздар, Жеміс шырыны-денсаулыққа пайдалы, т.б тәріздес болатын. Мұндай жарнама тауарлар мен қызметтердің сапасы жөнінде ешқандай ақпарат бермейтіндіктен, тұтынушыларға ассоциативтік әсер етпейтін. Өйткені, мемлекеттік монополизм жағдайында салаішілік және салааралық бәсеке туындамайтын да, жарнама бәсекелестік құралы ретінде пайдаланылмайтын. Жақсы тауар жарнамасыз-ақ өтеді дейтін таптаурын пікір де осы кезеңде пайда болып, экономика мен әлеуметтік психологияның осы бір маңызды саласына мән берілмеді, арнайы зерттеу жұмыстары жүргізілмеді.
Қазіргі таңдағы жарнамаға мағыналас жарнама түрлері 1920 жылдары Жаңа экономикалық саясат кезінде пайда болды. Жаңа экономикалық саясат экономиканы директивалық басқару тәсілдерімен қоса капиталистік еркін бәсекеге де жол ашқаны белгілі.Бұл кезеңде нарық көпшілік қолды тауарлармен молығып, жарнама жаңа саяси және әлеуметтік жағдайда дами бастады.Одақ көлемінде В.Маяковский, В.Лисицкий, А.Родченко, А.Мандрусов сияқты белгілі тұлғалар жарнаманы саяси ұрандар тілімен сөйлете білді. Жарнама-сауда сәйгүлігі деген слоган-ұрансөз де өз тұста пайда болды. Жарнама қызметінің бұл кезеңдегі бір ерекшелігі-сатарман нарығы басым болып, төлем қабілетті сұраныс аз болды. Жарнамада граффити стилі кеңінен етек жайып, шынайы болмыс әсіреленіп бейнеленетін-ді. Өкінішке қарай, осы кезеңде Қазақстанда құрылған жарнама агенттіктерінің жұмысы туралы ешбір дерек сақталмаған.Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Қазақстан дамыған өнеркәсіптік базасы бар елге айналғандықтан, жарнаманың өркендеуіне кең жол ашылды. Жарнама өнімдерін өндіретін алғашқы мекеме Қазақстанда 1951 жылы өмірге келгендігі ресми құжатта тіркелген. Ол Жарнама және сауда жабдығы деп аталған. Кейіннен ол Қазақсаудажарнама деген атауға ие болған. Алғашында Союзторгреклама (Одақсаудажарнама) Бүкілодақтық бірлестігінің құрамына кірген, кейіннен, 1981 жылы ол республикалық бағыныстағы ұйымға айналған. Бүгінде елімізде жарнамамен айналысатын агенттіктер мен кәсіпорындар саны қомақты. Олардың ірілерінің қатарында Киік, Татьяна фирмаларын және басқа кәсіпорындарды атауға болады. Біздің елімізде Жарнама туралы арнайы Заң 2003 жылғы 19 желтоқсанда қабылданған. Жекелеген отандық компаниялардың, қаржы-несие мекемелерінің жарнама қызметіне белсене араласа бастауы бұл саланың елімізде өріс алатынын байқатса керек. Негізінен алғанда тауар түрлерін жарнамалауға бағытталған баспасөз хабарламаларының, теледидар роликтерінің діттейтін мақсаты - өнім өткізу көлемін ұлғайтуға жәрдемдесу болып табылады. Сондай-ақ халық алдындағы танымалдығын, беделін (имидж) арттыру үшін ақпараттық-насихаттық науқан жүргізетін фирмалар, кәсіпорындар бар. ТұранӘлембанктің, Қазкоммерцбанк пен Халықтық банктің, Фудмастер, Райымбек фирмаларының баспасөз, аудиобейне құралдары арқылы берілетін жарнамалық материалдары осындай мақсат көздейді.
Қазіргі заманғы жарнаманы өмірге әкелген факторлар қатарына:
oo экономикалық факторлар (өнеркәсіптік революция);
oo ғылыми-техникалық прогресс (коммуникацияның озық әдістерінің-телефонның, телеграф пен радионың, кинематографтың пайда болуы);
oo әлеуметтік өзгерістер (халық санының өсуі, бұқара санасының оянуы, көші-қон үдерістерінің жеделдеуі);
oo мәдени ілгерілеушілік (қала мәдениетінің басым бола бастауы, жалпы адамзатқа ортақ құндылықтардың көрінісі беруі) жатады.
Кіріспе
Жарнама - бұл сатылап дамып келе жатқан журналистиканың бір саласы. Оның ережелері мен бағыттары әлі күнге дейін қалыптасуда.
Қазіргі таңда жарнамалық ақпаратқа сұраныстың бағыттары да сан қилы. Соған орай, жарнама мәтінінің ерекше түрлері пайда болды:хабарландыру - заттың немесе қызметтің жарнамасы, анонс(көпшілікті құлақтандыру)- газет немесе журнал шығарылымының және теледидар мен радионың мазмұны туралы қысқаша жарнамалық ақпарат, аннотация - кітап немесе фильм туралы қысқаша жарнамалық мәтін.
Жарнама беруші мен копирайтердің негізгі міндеті - өнімге назар аударту, потенциалды тұтынушыларды қызықтыру. Сондықтан, сәтті жарнамалық мәтіндер құра білу өте маңызды. Ал жарнама маманының басты міндеті - мәнерлі сөздерді ұтымды пайдалану. Өзіңіз қалаған эффект тұрақты тіркестердің трансформациясын да туындауы мүмкін.
Жарнама берушілердің алдында тұрған ең басты мәселе қазақ тілінің жалпы дағдарысымен байланысты. Әдеби тіл үшін өрескел (ауызекі және анайы) лексиканың енуімен,неологизмдер есебінен, сондай-ақ қазақ тіліндегі шетелдік сөздердің басым болуымен және басқа тілден енген тіке аудармалардың салдарынан жарнама тілі ақсауда.
1. Жарнамалық ақпарат құралдары
Жарнама - жарнамаланатын объектіге назар аудартуға, оған қызығушылық арттыруға немесе қолдауға және оны нарықта ілгерілетуге бағытталған, кез-келген түрде және кез-келген тәсілмен таратылатын, адамдардың белгісіз шеңберіне бағытталған ақпарат.
Жарнаманың мақсаты - ақпаратты жарнама берушіден мақсатты аудиторияға жеткізу.
Жарнаманың міндеті - мақсатты аудитория өкілдерін іс-әрекетке итермелеу (тауарды немесе қызметті таңдау, сатып алу және т.б., сонымен қатар жарнама объектісі туралы жарнама беруші жоспарлаған тұжырымдарды қалыптастыру).
Тиімді жарнама жасау үшін сарапшылар тілдік құралдарды - түрлі саңылауларды пайдаланады.
Тіл құралы.
Жарнамада жиі қолданылатын тілдік құралдар:
Каламбур(сөз бұрмалау) - бұл сөздегі (фразадағы) тура және ауыспалы мағыналарды бір уақытта жүзеге асыруға негізделген тұжырым. Мысалы, ... Егер сізге ГАЗ керек болса! (ГАЗ автомобильдерінің жарнамасы).
Рифма. Мысалы, "Бәрінің де дәмін тат, Хрус team-ді қытырлат."
Анафора. Мысалы, "Күніңді таза бастан баста."(сусабын жарнамасы)
Тұтынушылар тобының назарын аударатын сөздерді қосу (шектеулі шеңберлерге арналған). Мысалы, T-ZONE - терінің қыңырлығына қарсы табиғи құрал;
Персонификация - бұл тірі адамның қасиеттері мен функцияларын жансыз затқа беру. Мысалы, "Huggies - ананың құшағындай"(жөргектер жарнамасы) немесе сусабын жарнамасындағы "Әрбір көпіршігі күтім көрсетеді".
Синтаксистік параллелизм. Мысалы, "Үзіліс барда KitKat бар."
Жағымды немесе эмоционалды реакцияны тудыратын сөздер. Мысалы, "Ең сүйікті жандарға арналған табиғи дәм"(сүт өнімдерінің жарнамасы).
Салыстыру. Мысалы, "Losk бар, дақ жоқ."
Қайталау. Мысалы, "Tele 2 - оп оңай, оп оңай".
Сұрақ. Мысалы, "Қарның ашты ма? Жаңа сникерстің дәмін тат."
Нормативтік емледегі ауытқулар: революцияға дейінгі емле ережелерін сақтау; атаудың басында, ортасында немесе соңында бас әріптерді қолдану; латын мен кириллицаның тіркесімі. "Fairy. Fairyялық үнемдеу."
Қазіргі заманғы жаргонды қолдану. Мысалы,
Қанатты өрнектер, мақал-мәтелдер, тікелей дәйексөздер немесе жай келтірілген мәтін. Мысалы,
Окказионализмдерді қолдану - тілдік жүйеде жоқ жаңа сөздер. Мысалы,
1.2 Жарнама тілінің ерекшеліктері
Жарнама тілінің ерекшеліктері:
ұранның пайда болуына әкелетін бейнелеу, афоризм, көзге түсетіндей жарқындық,
ықшамдылық, синтаксистік фрагментация, көбінесе - түпсана деңгейінде әсер ететін компоненттердің (А, бірақ В; А емес В; А, бірақ В) арасындағы қарама-қайшылық қатынастардың болуы (Индесит. Біз жұмыс істейміз - сіз демаласыз); Квасс - Кола емес, Николға ішіңіз - Никола квасының жарнамасы);
сөздерді әдеттегідей қолданудың ерекше қырларын ашатын осындай контекстік қатынастардың болуы, коммуникативті үміттердің бұзылуы (Ас үйде болу саяхат сияқты.Мен жеңіл саяхаттағанды ұнатамын. Майонез Балтимор жарығы);
әлеуетті сатып алушымен әңгімелесу әсерін тудыратын жарнамалық мәтіннің диалогтық сипаты, соның ішінде әр түрлі үндеу формаларын, жарнамалық сұрақтарды және т.б. қамтитын императивті және леп белгісі (Сіз өз қызметіңізге лицензия алдыңыз ба? - жарнама) адвокаттық кеңестің; Мен мұны бәріне оныншы рет қайталаймын: Нөлдік пайыз - алғашқы жарна. Нөл бойынша пайыздық несие. Несие 10 ай. Сұрақтарыңыз бар ма?; Мен түсінбеймін, бірақ ақша? - Эльдорадо дүкендер желісінің жарнамасы);
жарнаманың мотивациялық сипаты (басқа адамдардың тәжірибесіне сүйену; билік үшін аргумент).
Осылайша, тілдік құралдарды және олардың ерекшеліктерін ескере отырып, сіз жарнамаланатын өнім арналған мақсатты топқа бағытталған жарнама жасай аласыз.
2. Қазіргі жарнаманың тілі мен стилі
2.1 Жарнама тілі
Әзірге жеке ғылымға бөлінбесе де, жарнаманың өзінің тұрақты терминологиялық базасы бар. Жарнамалық терминдер зерттеу үшін өте қызықты сөздер жиынтығын білдіреді. Жарнама тілінің сөздерін қолдануды зерттеу тек арнайы лексика мәселелеріне ғана қатысты емес. Тілде жаңа сөздердің пайда болуы, қарыз алу - бұл орыс лексикасының жеке қабаты ретінде жарнамалық қызмет саласында қолданылатын сөздерді бөлектеуге дейінгі процестер. Сондықтан, жаңадан бастаушылар үшін жақында орыс тілінде қандай жаңа кірме сөздер пайда болғанын қарастырған жөн.
Неологизмдер.
Орыс әдеби тілі, әсіресе соңғы онжылдықта, жаңа сөздердің бұрын-соңды болмаған ағынын сезінеді. Кейбір неологизмдер (неологизмдер - тиісті объектілердің, ұғымдардың әдеттегі және күнделікті атауларына айналмаған жаңа сөздер) өздерінің лексикалық базасында қалыптасады, ал басқалары қарыз ретінде келеді. Бұл тілдік процестер қоғамда болып жатқан өзгерістерді көрсетеді.
Сонымен, жаңа сөздердің пайда болуының келесі себептерін атауға болады:
Олар қоғамдық өмірде пайда болған жаңа шындықтың, жаңа тақырыптың, жаңа тұжырымдаманың атауы ретінде пайда болады (маркетинг, жариялылық, бренд);
Жаңа сөздер біздің өмірімізде бұрын болған құбылыстарды білдіреді, бірақ олардың тиісті белгілері болған жоқ, өйткені олардың өмірі тоқтап қалды. Бұл мафия, рэкетинг, бас тарту сияқты сөздер (өз міндеттерін орындаудан бас тартқан адам, атап айтқанда армияда қызмет ету);
Жаңа сөз - бұл фразаның көмегімен бұрын аталған нәрсенің ыңғайлы белгісі (компанияның рейтингі - позициясы, саяси қайраткер, өз түрлерінің тізіміне ену, тележурналист, саясаткер, фотомодель және т. б. жасаған "өзін" бейнелеу.);
Жаңа сөздер өзгеретін қоғамдағы тақырыптың ішінара өзгеруін атап өту қажеттілігінен туындайды (кеңсе, кеңсе, сбербанк - бұрын жинақ кассасы);
Жаңа сөздердің пайда болуы шетелдік мәдениеттің әсерінен туындайды, көбінесе шетелдік сөздерге сәнге байланысты.
Шет тіліндегі сөздерге қатысты неғұрлым күрделі көзқарас болуы мүмкін. Мысалы, маман өзінің кәсіби саласында қолданылатын терминдердің шет тілін байқамауы мүмкін және қызмет пен қарым-қатынастың басқа салаларында шет тіліндегі терминологияға теріс әсер етуі мүмкін.
Дүкендер, фирмалар мен мекемелердің атауларындағы қарызға алынған лексика туралы айта отырып, жарнамалық мәтіндерге шет тіліндегі сөздердің белсенді енуімен байланысты соңғы кездегі бірқатар тенденцияларды атап өтуге болады. К ... жалғасы
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Сатқан Анар Нұрланқызы
Қазіргі жарнаманың тілі мен стилі
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В050400 - Журналистика мамандығы
Нұр-Сұлтан 2021
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі:
____________________
ф.ғ.к., доцент Г.Ш.Әшірбекова
__ __________ 2021 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Қазіргі жарнаманың тілі мен стилі
5В050400 - Журналистика мамандығы бойынша
Орындаған: Сатқан Анар Нұрланқызы
Ғылыми жетекші:
ф.ғ.д., профессор Шиндалиева Меңдігүл Бұрханқызы
Нұр-Сұлтан 2021
Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Журналистика және саясаттану факультеті
________________ мамандығы
Баспасөз және баспа ісі кафедрасы
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
___________Әшірбекова Г.Ш.
____ __________2021 ж.
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға
ТАПСЫРМА
Студент: Сатқан Анар Нұрланқызы
(Аты-жөні)
4 курс, ҚЖ-43, журналистика, грант
(курс, тобы, мамандығы, оқу формасы)
1. Дипломдық жұмыс тақырыбы:. 2019 жылдың 27 қарашасындағы ректордың № 1935-п бұйрығымен бекітілген.
2. Студенттің дайын жұмысты тапсыру мерзімі 2021 жылдың ___ мамыры.
3. Жұмыстың бастапқы мәліметтері (заңдар, әдеби деректер, зертханалық-өндірістік мәліметтер): ___________________________________ ____________
___________________________________ _______________________________________________ __________________________________________________
4. Дипломдық жұмыста (жобада) қарастырылуы тиіс мәселелер тізімі: _____
___________________________________ _______________________________________________ __________________________________________________
5. Графикалық материалдар тізімі (сызбалар, кестелер, диаграммалар және т.б.): ___________________________________ _____________________________
___________________________________ _______________________________
6. Негізгі ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
________________________________
7. Жұмыс бойынша кеңестер (оларға қатысты жұмыс бөлімдерін көрсете отырып):
Нөмір, бөлім, тарау атауы
Ғылыми жетекші, консультант
Тапсырмалар алу күні
Тапсырма берген (қолы)
Тапсырма қабылдаған (қолы)
Жоспар құру
Әдебиеттерді жинақтау
Бірінші бөлімді аяқтау
Екінші бөлімді аяқтау
Кіріспе мен қорытындыны жазу
Дипломдық жұмысты рәсімдеу
8. Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі
№
Жұмыс кезеңдері
Жұмыс кезеңдерін орындау мерзімі
Ескерту
1
Диплом жұмысы тақырыбын бекіту
2
Дипломдық жұмысты дайындауға деректер жинау
3
Диплом жұмысының теориялық бөлімін дайындау (Бөлім 1)
Практика басталуына дейін
4
Диплом жұмысының (жобасының) сараптамалық бөлімін дайындау
(Бөлім 2)
Практика өту кезінде
5
Дипломдық жұмыс (жоба) толық мәтінінің қолжазба нұсқасын аяқтау
Практика аяқталғаннан кейінгі бірінші аптада
6
Дипломдық жұмысты (жобаны) алдын ала қорғауға ұсыну
Шолу дәрістері(консультация) кезінде
7
Дипломдық жұмысты (жобаны) рецензияға ұсыну
8
Дипломдық жұмыстың (жобаның) соңғы нұсқасын ғылыми жетекшінің пікірі және рецензиямен бірге ұсыну
9
Дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау
МАК кестесіне сәйкес
Тапсырманы беру күні: 20__ жыл __ _______________
Ғылыми жетекшісі: ____________ ________________________
(қолы) (Аты-жөні, ғылыми дәрежесі)
Тапсырманы қабылдаған: студент _______ ______________________
(қолы) (Аты-жөні)
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразифя ұлттық университетінің B2-50400-03 - журналистика мамандығы бойынша 4-курс студенті Сатқан Анар Нұрланқызының дипломдық тақырыбына
ҒЫЛЫМИ НЕГІЗДЕМЕ
Ғылыми зерттеудің тақырыбы: "Қазіргі жарнаманың тілі мен стилі" (қазақ тіліндегі БАҚ мысалында)
Ғылыми зерттеу тақырыбының өзектілігі: Қазіргі кездегі баспасөздегі жарнама мен PR материалдардың тілдік деңгейін айқындауға талпыныс жасау өте маңызды. Бүгінде жарнама, PR-құралдары күнделікті өмірдің айнымас бөлшегі болып, үлкен мәнге ие. Жарнама, PR-мақалалары кейде тек белгілі бір тауарды, қызмет түрін өткізу үшін ғана емес, сондай-ақ белгісіз тұлғаларды танымал ету, қоғамға таныстыру үшін, яғни саяси мақсатта да қолданылып жүр.
Тақырыптың зерттелу деңгейі: Жарнаманың шығу тарихы, оның қандай мақсатта қолданылғаны, осы күнге дейін зерттелуі және қалыптасу эволюциясы көрсетілген. Жарнамның бүгінгі күнгі қолданылу маңыздылығын анықтау үшін, түрлі саладағы бөлімдеріне көз жүгіртіп, өзгеріске ұшырауына қандай факторлар әсер еткені айтылады. Бағыты, берілу жолдары әртүрлі болса да, жарнама әрқашан қоғамның дамуына әсер етеді және қоғамның әлеуметтік сипатын анықтай алады.
Зерттеудің объектісі: жарнама, шығу тарихы, зерттелуі, қызметі, жарнаманың қазіргі сипаты.
Кіріспе
1. Жарнамалық ақпарат құралдары
1.1 Тіл құралы
1.2 Жарнамадағы тіл ерекшелігі
2. Қазіргі жарнаманың тілі мен стилі.
2.1 Жарнама тілі.
2.2 Жарнама стилі.
3. Жарнама мысалдары.
3.1 Аймақтардағы жарнама
3.2 Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер.
Жарнама - қазіргі таңда тұрмысымыздың құрамдас бөлшегіне айналғандай. Ол тек тауарларды немесе қызмет көрсету түрлерін ұсынып қана қоймай, белгілі бір адамдарды, ұйымдарды, тіпті, өнер немесе әдебиет туындыларын әйгілеу функциясын атқарады. Жарнама беруші мен тұтынушы арасындағы дәнекер бола тұра, экономиканың қарыштап дамуына да айтарлықтай септігін тигізетін қоғамдық құбылыс. Сауданы дамытатын тетік қана емес, сонымен қатар, сауда мәдениетін жаңа жетістіктерге әкелетін өpкeниeт үдeткiшi болып табылады.
Жарнама атауының түпкі мағынасы екі сипатта түсіндіріледі. Бірінші түсіндірме бойынша, алғашқы түбірі "жар" - "жар салу, жариялау" дегенді білдірсе, "нама" деген екінші түбірі парсы тіліндегі "жазу" деген сөз. Ал, екінші түсіндірме бойынша, "жар" сөзінің бір мағынасы "қабырға". Яғни ерте заманнан бастау алған жарнаманың ең алғашқы берілу тәсілі - қабырғаға жазу стилі жарнаманың түп мағынасы ретінде түсіндіріліп жүр. Жарнаманың тарихына үңілетін болсақ, - алғашында қауіп-қатерді ескерту немесе елде болып жатқан оқиғаларды халыққа құлаққағыс ету функциясын атқарған. Кейінірек, көшедегі саудагерлердің, қолөнершілердің зат тасымалдаушылардың айқайлауы жарнама рөлін атқарған. Ал, оның нақты белгілері адамзат өзін-өзі танып бастаған, саналы өмір салтына көшкен кезеңдерде пайда болды десек болады. Сатылап дами келе, мәдени факторға айналып, тіл, дін, діл, әдет-ғұрып сынды алғышарттармен бірге адамзаттың даму өркениетіне жаңа серпін әкелді. Адамзат қоғамы енді қалыптасқан шақта жарнаманың жай ғана нышандары байқалса, кейінірек, техника мен технологияның дамуына орай, жарнама да сан қилы бағыт алды. Жарнаманың даму тарихын бipнeшe кeзеңгe бөліп қарастыра аламыз: Б.д.д. ІІІ мыңжылдық - б.д. V мыңжылдық - жapнaмaның iлкi тapиxы (eжeлгi дәyip, aнтикaлық дәуір жәнe aнтикaдaн кeйiнгi кeзeң); VІ-VІІ (opтa) ғacыpлap (фeoдaлизм дәyipi, өнepкәciптi цexтық тәciлмeн ұйымдacтыpyдың қaлыптacyы); ХVІ-ХVІІ ғacыpлаp - Peнeccaнc жәнe aғapтy дәyipiнің жapнaмacы; ХІХ ғ.-XX ғ. бacы - индycтpиялық өндipicтiң жәнe кaпитaлиcтiк экoнoмикaның дaму кeзeңi.
Қазақстан жері арқылы бірқатар сауда керуендері өткен. Солардың ең негізгісі Жібек жолы. Түркістан, Жент, Отырар, Сайрам сияқты ірі қалалар Шығыс пен Батыс арасындағы өркениеттік байланыстардың маңызды нүктелері болды. Осы қалаларда көпестер мен кірекештер, алармандар мен сатармандар мидай сапырылысқан сауда алаңдарында жаршылар өз өнімдерін, бар өнерін жан сала жарнамалап жататын. Алармандар негізінен қазақ жұртының өкілдері болғандықтан, түрлі елдердің саудагерлері қазақша тақпақтап сөйлеуге тырысатын.
Орта ғасырлардағы жарнамаға мысал ретінде жаршылардың көше кезіп, жар салуын алсақ болады. Жаршылар түрлі құмыралар мен шарап түрлерін, тұрмыстық бұйымдарды, ат әбзелдерін, жеміс жидек түрлерін асыра мақтап, айқайлайтын болған. Сонымен қатар, бұл кезеңде жазбаша жарнама түрлері де бой көрсете бастаған. Қолөнершілер мен суретшілердің, граверлер(қылқалам иелері) туындылары елді-мекен көшелерінде ілінетін болды. Кейінірек, ғылым-білімнің дамып, математика, физика, химия және астрономия салаларына көптеп көңіл бөліне бастаған уақытта жарнама да өзгеше сипат алды. Баспа ісі ілгерілеген сәттен бастап жазбаша жарнаманың парақша, афиша, каталог, сонымен қатар, манускрипт сияқты жаңа формалары пайда бола бастады.
Кейінірек, Кеңес одағындағы жарнама бұйым безендіру, яғни, дизайнның түрленуіне байланысты жаңаша бағыт алды. Дизайн уақыт ағымына сай, ғылым мен тәжірибенің жаңаруына байланысты өзгеріп отыратындықтан, әрбір 10-12 жыл сайын құбылып отырады. Мысалы: модернизм (XX ғасырдың басы), конструктивизм (20-30 жылдар), романтикалық реализм (40-50 жылдар), сюрреалистік және ғарыштық тақырыптар (60-70 жылдар), компьютерлік ағым (80-жылдар), жаңа толқын авангарды (80-90 жылдар) сияқты жарнама безендіру ағымдары қалыптасты. Алайда, кеңестік насихат, яғни, тауарға соғылатын орақ пен балға, бес жұлдыз, спутник және т.б белгілер жарнама ісіне әсерін тигізбей қоймады. Экономиканың мемлекеттік монополияға айналдырылуы - өндіруші тарапынан да, тұтынушы салдарынан да салғырттық танытылуына алып келді. Жарнама үлгілері тек Аэрофлот ұшақтарымен ұшыңыздар, Беломорканал темекілерін сатып алыңыздар, Жеміс шырыны-денсаулыққа пайдалы, т.б тәріздес болатын. Мұндай жарнама тауарлар мен қызметтердің сапасы жөнінде ешқандай ақпарат бермейтіндіктен, тұтынушыларға ассоциативтік әсер етпейтін. Өйткені, мемлекеттік монополизм жағдайында салаішілік және салааралық бәсеке туындамайтын да, жарнама бәсекелестік құралы ретінде пайдаланылмайтын. Жақсы тауар жарнамасыз-ақ өтеді дейтін таптаурын пікір де осы кезеңде пайда болып, экономика мен әлеуметтік психологияның осы бір маңызды саласына мән берілмеді, арнайы зерттеу жұмыстары жүргізілмеді.
Қазіргі таңдағы жарнамаға мағыналас жарнама түрлері 1920 жылдары Жаңа экономикалық саясат кезінде пайда болды. Жаңа экономикалық саясат экономиканы директивалық басқару тәсілдерімен қоса капиталистік еркін бәсекеге де жол ашқаны белгілі.Бұл кезеңде нарық көпшілік қолды тауарлармен молығып, жарнама жаңа саяси және әлеуметтік жағдайда дами бастады.Одақ көлемінде В.Маяковский, В.Лисицкий, А.Родченко, А.Мандрусов сияқты белгілі тұлғалар жарнаманы саяси ұрандар тілімен сөйлете білді. Жарнама-сауда сәйгүлігі деген слоган-ұрансөз де өз тұста пайда болды. Жарнама қызметінің бұл кезеңдегі бір ерекшелігі-сатарман нарығы басым болып, төлем қабілетті сұраныс аз болды. Жарнамада граффити стилі кеңінен етек жайып, шынайы болмыс әсіреленіп бейнеленетін-ді. Өкінішке қарай, осы кезеңде Қазақстанда құрылған жарнама агенттіктерінің жұмысы туралы ешбір дерек сақталмаған.Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Қазақстан дамыған өнеркәсіптік базасы бар елге айналғандықтан, жарнаманың өркендеуіне кең жол ашылды. Жарнама өнімдерін өндіретін алғашқы мекеме Қазақстанда 1951 жылы өмірге келгендігі ресми құжатта тіркелген. Ол Жарнама және сауда жабдығы деп аталған. Кейіннен ол Қазақсаудажарнама деген атауға ие болған. Алғашында Союзторгреклама (Одақсаудажарнама) Бүкілодақтық бірлестігінің құрамына кірген, кейіннен, 1981 жылы ол республикалық бағыныстағы ұйымға айналған. Бүгінде елімізде жарнамамен айналысатын агенттіктер мен кәсіпорындар саны қомақты. Олардың ірілерінің қатарында Киік, Татьяна фирмаларын және басқа кәсіпорындарды атауға болады. Біздің елімізде Жарнама туралы арнайы Заң 2003 жылғы 19 желтоқсанда қабылданған. Жекелеген отандық компаниялардың, қаржы-несие мекемелерінің жарнама қызметіне белсене араласа бастауы бұл саланың елімізде өріс алатынын байқатса керек. Негізінен алғанда тауар түрлерін жарнамалауға бағытталған баспасөз хабарламаларының, теледидар роликтерінің діттейтін мақсаты - өнім өткізу көлемін ұлғайтуға жәрдемдесу болып табылады. Сондай-ақ халық алдындағы танымалдығын, беделін (имидж) арттыру үшін ақпараттық-насихаттық науқан жүргізетін фирмалар, кәсіпорындар бар. ТұранӘлембанктің, Қазкоммерцбанк пен Халықтық банктің, Фудмастер, Райымбек фирмаларының баспасөз, аудиобейне құралдары арқылы берілетін жарнамалық материалдары осындай мақсат көздейді.
Қазіргі заманғы жарнаманы өмірге әкелген факторлар қатарына:
oo экономикалық факторлар (өнеркәсіптік революция);
oo ғылыми-техникалық прогресс (коммуникацияның озық әдістерінің-телефонның, телеграф пен радионың, кинематографтың пайда болуы);
oo әлеуметтік өзгерістер (халық санының өсуі, бұқара санасының оянуы, көші-қон үдерістерінің жеделдеуі);
oo мәдени ілгерілеушілік (қала мәдениетінің басым бола бастауы, жалпы адамзатқа ортақ құндылықтардың көрінісі беруі) жатады.
Кіріспе
Жарнама - бұл сатылап дамып келе жатқан журналистиканың бір саласы. Оның ережелері мен бағыттары әлі күнге дейін қалыптасуда.
Қазіргі таңда жарнамалық ақпаратқа сұраныстың бағыттары да сан қилы. Соған орай, жарнама мәтінінің ерекше түрлері пайда болды:хабарландыру - заттың немесе қызметтің жарнамасы, анонс(көпшілікті құлақтандыру)- газет немесе журнал шығарылымының және теледидар мен радионың мазмұны туралы қысқаша жарнамалық ақпарат, аннотация - кітап немесе фильм туралы қысқаша жарнамалық мәтін.
Жарнама беруші мен копирайтердің негізгі міндеті - өнімге назар аударту, потенциалды тұтынушыларды қызықтыру. Сондықтан, сәтті жарнамалық мәтіндер құра білу өте маңызды. Ал жарнама маманының басты міндеті - мәнерлі сөздерді ұтымды пайдалану. Өзіңіз қалаған эффект тұрақты тіркестердің трансформациясын да туындауы мүмкін.
Жарнама берушілердің алдында тұрған ең басты мәселе қазақ тілінің жалпы дағдарысымен байланысты. Әдеби тіл үшін өрескел (ауызекі және анайы) лексиканың енуімен,неологизмдер есебінен, сондай-ақ қазақ тіліндегі шетелдік сөздердің басым болуымен және басқа тілден енген тіке аудармалардың салдарынан жарнама тілі ақсауда.
1. Жарнамалық ақпарат құралдары
Жарнама - жарнамаланатын объектіге назар аудартуға, оған қызығушылық арттыруға немесе қолдауға және оны нарықта ілгерілетуге бағытталған, кез-келген түрде және кез-келген тәсілмен таратылатын, адамдардың белгісіз шеңберіне бағытталған ақпарат.
Жарнаманың мақсаты - ақпаратты жарнама берушіден мақсатты аудиторияға жеткізу.
Жарнаманың міндеті - мақсатты аудитория өкілдерін іс-әрекетке итермелеу (тауарды немесе қызметті таңдау, сатып алу және т.б., сонымен қатар жарнама объектісі туралы жарнама беруші жоспарлаған тұжырымдарды қалыптастыру).
Тиімді жарнама жасау үшін сарапшылар тілдік құралдарды - түрлі саңылауларды пайдаланады.
Тіл құралы.
Жарнамада жиі қолданылатын тілдік құралдар:
Каламбур(сөз бұрмалау) - бұл сөздегі (фразадағы) тура және ауыспалы мағыналарды бір уақытта жүзеге асыруға негізделген тұжырым. Мысалы, ... Егер сізге ГАЗ керек болса! (ГАЗ автомобильдерінің жарнамасы).
Рифма. Мысалы, "Бәрінің де дәмін тат, Хрус team-ді қытырлат."
Анафора. Мысалы, "Күніңді таза бастан баста."(сусабын жарнамасы)
Тұтынушылар тобының назарын аударатын сөздерді қосу (шектеулі шеңберлерге арналған). Мысалы, T-ZONE - терінің қыңырлығына қарсы табиғи құрал;
Персонификация - бұл тірі адамның қасиеттері мен функцияларын жансыз затқа беру. Мысалы, "Huggies - ананың құшағындай"(жөргектер жарнамасы) немесе сусабын жарнамасындағы "Әрбір көпіршігі күтім көрсетеді".
Синтаксистік параллелизм. Мысалы, "Үзіліс барда KitKat бар."
Жағымды немесе эмоционалды реакцияны тудыратын сөздер. Мысалы, "Ең сүйікті жандарға арналған табиғи дәм"(сүт өнімдерінің жарнамасы).
Салыстыру. Мысалы, "Losk бар, дақ жоқ."
Қайталау. Мысалы, "Tele 2 - оп оңай, оп оңай".
Сұрақ. Мысалы, "Қарның ашты ма? Жаңа сникерстің дәмін тат."
Нормативтік емледегі ауытқулар: революцияға дейінгі емле ережелерін сақтау; атаудың басында, ортасында немесе соңында бас әріптерді қолдану; латын мен кириллицаның тіркесімі. "Fairy. Fairyялық үнемдеу."
Қазіргі заманғы жаргонды қолдану. Мысалы,
Қанатты өрнектер, мақал-мәтелдер, тікелей дәйексөздер немесе жай келтірілген мәтін. Мысалы,
Окказионализмдерді қолдану - тілдік жүйеде жоқ жаңа сөздер. Мысалы,
1.2 Жарнама тілінің ерекшеліктері
Жарнама тілінің ерекшеліктері:
ұранның пайда болуына әкелетін бейнелеу, афоризм, көзге түсетіндей жарқындық,
ықшамдылық, синтаксистік фрагментация, көбінесе - түпсана деңгейінде әсер ететін компоненттердің (А, бірақ В; А емес В; А, бірақ В) арасындағы қарама-қайшылық қатынастардың болуы (Индесит. Біз жұмыс істейміз - сіз демаласыз); Квасс - Кола емес, Николға ішіңіз - Никола квасының жарнамасы);
сөздерді әдеттегідей қолданудың ерекше қырларын ашатын осындай контекстік қатынастардың болуы, коммуникативті үміттердің бұзылуы (Ас үйде болу саяхат сияқты.Мен жеңіл саяхаттағанды ұнатамын. Майонез Балтимор жарығы);
әлеуетті сатып алушымен әңгімелесу әсерін тудыратын жарнамалық мәтіннің диалогтық сипаты, соның ішінде әр түрлі үндеу формаларын, жарнамалық сұрақтарды және т.б. қамтитын императивті және леп белгісі (Сіз өз қызметіңізге лицензия алдыңыз ба? - жарнама) адвокаттық кеңестің; Мен мұны бәріне оныншы рет қайталаймын: Нөлдік пайыз - алғашқы жарна. Нөл бойынша пайыздық несие. Несие 10 ай. Сұрақтарыңыз бар ма?; Мен түсінбеймін, бірақ ақша? - Эльдорадо дүкендер желісінің жарнамасы);
жарнаманың мотивациялық сипаты (басқа адамдардың тәжірибесіне сүйену; билік үшін аргумент).
Осылайша, тілдік құралдарды және олардың ерекшеліктерін ескере отырып, сіз жарнамаланатын өнім арналған мақсатты топқа бағытталған жарнама жасай аласыз.
2. Қазіргі жарнаманың тілі мен стилі
2.1 Жарнама тілі
Әзірге жеке ғылымға бөлінбесе де, жарнаманың өзінің тұрақты терминологиялық базасы бар. Жарнамалық терминдер зерттеу үшін өте қызықты сөздер жиынтығын білдіреді. Жарнама тілінің сөздерін қолдануды зерттеу тек арнайы лексика мәселелеріне ғана қатысты емес. Тілде жаңа сөздердің пайда болуы, қарыз алу - бұл орыс лексикасының жеке қабаты ретінде жарнамалық қызмет саласында қолданылатын сөздерді бөлектеуге дейінгі процестер. Сондықтан, жаңадан бастаушылар үшін жақында орыс тілінде қандай жаңа кірме сөздер пайда болғанын қарастырған жөн.
Неологизмдер.
Орыс әдеби тілі, әсіресе соңғы онжылдықта, жаңа сөздердің бұрын-соңды болмаған ағынын сезінеді. Кейбір неологизмдер (неологизмдер - тиісті объектілердің, ұғымдардың әдеттегі және күнделікті атауларына айналмаған жаңа сөздер) өздерінің лексикалық базасында қалыптасады, ал басқалары қарыз ретінде келеді. Бұл тілдік процестер қоғамда болып жатқан өзгерістерді көрсетеді.
Сонымен, жаңа сөздердің пайда болуының келесі себептерін атауға болады:
Олар қоғамдық өмірде пайда болған жаңа шындықтың, жаңа тақырыптың, жаңа тұжырымдаманың атауы ретінде пайда болады (маркетинг, жариялылық, бренд);
Жаңа сөздер біздің өмірімізде бұрын болған құбылыстарды білдіреді, бірақ олардың тиісті белгілері болған жоқ, өйткені олардың өмірі тоқтап қалды. Бұл мафия, рэкетинг, бас тарту сияқты сөздер (өз міндеттерін орындаудан бас тартқан адам, атап айтқанда армияда қызмет ету);
Жаңа сөз - бұл фразаның көмегімен бұрын аталған нәрсенің ыңғайлы белгісі (компанияның рейтингі - позициясы, саяси қайраткер, өз түрлерінің тізіміне ену, тележурналист, саясаткер, фотомодель және т. б. жасаған "өзін" бейнелеу.);
Жаңа сөздер өзгеретін қоғамдағы тақырыптың ішінара өзгеруін атап өту қажеттілігінен туындайды (кеңсе, кеңсе, сбербанк - бұрын жинақ кассасы);
Жаңа сөздердің пайда болуы шетелдік мәдениеттің әсерінен туындайды, көбінесе шетелдік сөздерге сәнге байланысты.
Шет тіліндегі сөздерге қатысты неғұрлым күрделі көзқарас болуы мүмкін. Мысалы, маман өзінің кәсіби саласында қолданылатын терминдердің шет тілін байқамауы мүмкін және қызмет пен қарым-қатынастың басқа салаларында шет тіліндегі терминологияға теріс әсер етуі мүмкін.
Дүкендер, фирмалар мен мекемелердің атауларындағы қарызға алынған лексика туралы айта отырып, жарнамалық мәтіндерге шет тіліндегі сөздердің белсенді енуімен байланысты соңғы кездегі бірқатар тенденцияларды атап өтуге болады. К ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz