Жан Пиаже теориясының бала ақыл - ойының дамуына әсерін талдау
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
"М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі"
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: "Жан Пиаже теориясындағы баланың ақыл-ой дамуының мәселесі"
Тобы: 405
Орындаған: Бугумбаева Аружан
Мамандығы: "Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту"
Біліктілігі: 0101013 "Мектепке дейінгі ұйымдардың тәрбиешісі"
Ғылыми жетекшісі:Мукышева Салима Алпысовна
Семей қаласы 2020-2021 оқу жылы
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Негізгі бөлім
0.1 Жан Пиаже және оның теориясындағы балалар ойлауының негізгі жолы ... ..
0.2 Ж.Пиаженің зерттеуелері баланың сөйлеуі мен ойлауы ... ... ... ... ...
0.3 Ж.Пиаженің теориясындағы баланың ойлауының эгоцентрлік сипаты ... ... . туралы басты идеяны анықтау және сын тұрғысынан ойлау ... ... ... ... ... ... ... .. ... .
ІІ ІС-ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ
2.1 Ұйымдастырылған оқу қызметін Жан Пиаже теориясын негізге ала отырып тиімді ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Ұйымдастырылған оқу қызметіндегі бақылау нәтижелерін есепке алу
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың өзектілігі: Жан Пиаже теориясындағы баланың ақыл-ой дамуының мәселесіне талдау жасау. Мектепке дейінгі мекемелердегі тәрбиеленушілердің ақыл-ой дамуына тиімділігін көрсету.
Курстық жұмыстың зерттеу болжамы:Мектепке дейінгі кезеңде бала образды ойлауда болады, себебі, ол әлі үлкендердің пайымдау логикасын меңгермеген. Олардың ақыл-ойын дамыту тәрбиешіге жүктелген үлкен міндеттердің бірі. Бұл курстық жұмысымда сол мәселеген баса назар аударамын.Ол үшін тиімді әдіс-тәсілдермен жұмыс жасау қажет. Бұл тұста Жан Пиадже теорясын негізге ала отырып, жақсы нәтижеге жетеміз деп ойлаймын.
Зерттеудің мақсаты:Мектеп жасына дейінгі баланың ақыл-ой мәселесінде Жан Пиажетеориясын қолданудыңмаңызын ашу және талдау.
Зерттеу мақсатына орай мынадай негізгі міндеттер қойылды:
1) Көрнекі әрекеттік ойлаудан көрнекі образдық және кезең соңында сөздік ойлауға ауысу қаситеттерін арттыру;
2) Ж.Пиаженің теориясындағы баланың ойлауының эгоцентрлік сипаты туралы басты идеяны анықтау;
3) Ұйымдастырылған оқу қызметінде баланың ақыл-ойын дамытуда Ж.Пиадже теориясын қолданудағы нәтижелерді көре алу.
Зерттеу объектісі: Мектепалды даярлық топ
Зерттеу пәні: Психология
Зерттеу жұмысының негізгі идеясы: Жан Пиаже теориясының бала ақыл-ойының дамуына әсерін талдау.
Зерттеу жұмысының методологиялық және теориялық негізі:
Курстық жұмыстың теориялық мәні:
Пиаженің концепциясы қазіргі кездегі әр түрлі ғылымдардың (логика, психология, социология, эпистемология т.б. тәсілдерін біріктіру негізінде жол көрсетеді.Пиаже осыдан келіп: "Ақыл-ой іс-әрекеті тұтастай логикалық іс-әрекет болып саналмайды. Ойлаудың әрбір түрлері бір-бірінсіз келесі түрімен кездесе алмайтындай болып байланыспаған. "Логикалық іс-әрекет -- бұл шындықты іздеу, ал шешімін табу қиялға тәуелді, алайда логикалық іс-әрекетке деген қажеттілік көп кеш пайда болады". "Бұл кешігу, -- дейді Пиаже, -- екі себеппен түсіндіріледі: біріншіден, ой қажеттіліктерді қанағаттандыруға шындықты іздестіруден бұрын кіріседі. Өте ырықты ойлау бұл ойын немесе жаңа туындаған идеяны жүзеге асушы ретінде қабылдауға мүмкіндік беретін сағымды елес. Мұны баланың ойынын бала көрсеткіштері мен баланың ойын зерттеген барлық, авторлар байқаған.
Курстық жұмыстыңпрактикалық құндылығы:Бала әр түрлі обьектілер және олардың арасындағы қатынастардың сапаларын, белгілерін, жағдайларын белсенді түрде қолдана бастайды, құбылыстар мен заттардың қасиеттерін айта отырып, ол өзіне сол қасиеттерді бөліп алады, заттарды атап, олардың басқалардан қандай айырмашылығы бар екендігін бөліп, ажырата алады. Ойлаудың негізгі жолы - көрнекі әрекеттік ойлаудан көрнекі образдық және кезең соңында сөздік ойлауға ауысады. Ойлаудың негізгі түрі көрнекі образдық болып табылады.
Курстық жұмыстың зерттеу әдістері:Зерттеліп отырылған мәселеге байланысты әр түрлі әдістемелік еңбектерге талдау жасау; ұйымдастырылғаноқыту үрдісін бақылау, әңгіме өткізу.
Курстық жұмыстың базасы: Бесқарағай ауданы, Ерназар ауылы, "Сосновка орта мектебі" Мектепалды даярлық тобы 0 "а"
Курстық жұмыстың құрылымы:Курстық жұмыс екі бөлімнен және әр бөлімде бірнеше кіші бөлімдері бар. Сондай-ақ кіріспе, қосымшалар, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.
I ЖАН ПИАЖЕ ТЕОРИЯСЫНДАҒЫ БАЛАНЫҢ АҚЫЛ-ОЙ ДАМУЫНЫҢ МӘСЕЛЕСІ
3.1 Жан Пиаже және оның теориясындағы балалар ойлауының негізгі жолы
Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің деп ұлағатты ой саптау да, уыз тәрбиенің ықпалының құнын білдіреді. Балабақшадағы балалардан бастау алып жатқанымыздың да өзіндік мәні бар. Себебі, ұлттық балабақшадағы бүлдіршіндерге берген тәрбие, балаң буынның рухына сіңіп қалары анық [1, 7].Ендеше, тәрбиешілерге жүктелген үлкен міндеттердің бірі - ақылды, ойлауы дамыған шәкірт тәрбиелеу болып отыр. Бұл тұста біз Швейцария психологі Пиаже Жанның балалар ойлауының негізгі жолы деп көрсеткен теорясын негізге аламыз.
Ұлы ақын Абай Құнанбаев айтқандай, ғылымы мен ақылын мінез деген сауытта сақтап, сол мінезімен азғырылмайтын ақылды, арда берік ұстанып [2, 64] өсетін болашақ нар тұлғаны дайындауда, мектеп жасына дейінгі баланың ақыл-ой мәселесінде Жан Пиаже теориясын қолданудың нәтижелі қыр-сырына үңіліп көрейік.
Пиаже Жан (1896-1980) - Психиканың түрлі кезеңмен дамуы концепциясының авторы. "Генетикалық эпистемология" ілімін жасаушы. Женева және Париж университетінің профессоры. Сорбонна (Франция), Гарвард және Чикаго университетінің құрметті профессоры. 1929 жылдан Жан-Жак Руссо атындағы институтты басқарады, 1940 жылдан Женева университетінің эксперименталды психология кафедрасы мен психологиялық лабораториясын меңгереді. 1955 жылы "Генетикалық эпистемология жөнінде Халықаралық Орталық" құрды. Ол бала интеллектісін зерттеу жайында ғылыми мектеп ашты. Ол "Логика және эпистемология" (таным теориясы) жөніндегі еңбектерімен әйгілі. Пиаже: ойлау дегеніміз операциялар жүйесі -- дейді. Операция -- ішкі қимыл-әрекеті, сыртқы заттық әрекеттің жемісі, ішкі әрекет реалды объектілер арқылы іс жүзіне аспайды, образ, белгі, символ арқылы жүзеге асады. Операцияның концепциясы негізінде, ол баланың эмоциялық іс-әрекет генезисін, қабылдауының дамуын қарастырады. Пиаженің концепциясы қазіргі кездегі әр түрлі ғылымдардың (логика, психология, социология, эпистемология т.б. тәсілдерін біріктіру негізінде жол көрсетеді.
Пиаже Жан "Баланың ойлауы мен сөйлеуі","Генетикалық психологияның проблемалары","Қарапайым логиканың құрылымдық генезисі" т.б. еңбектердің авторы.
Мектепке дейінгі кезеңде қабылдау өзінің алғаш аффективті сипатын жоя бастайды. Қабылдау мағыналы мақсатқа бағытталған, талдаулы бола бастайды. Бақылау, қарау, ізденіс сияқты ерікті әрекеттер бөлінеді. Осы кезеңде сөйлеу қабылдаудың дамуына маңызды ықпал етеді. Бала әр түрлі обьектілер және олардың арасындағы қатынастардың сапаларын, белгілерін, жағдайларын белсенді түрде қолдана бастайды, құбылыстар мен заттардың қасиеттерін айта отырып, ол өзіне сол қасиеттерді бөліп алады, заттарды атап, олардың басқалардан қандай айырмашылығы бар екендігін бөліп, ажырата алады. Ойлаудың негізгі жолы - көрнекі әрекеттік ойлаудан көрнекі образдық және кезең соңында сөздік ойлауға ауысады. Ойлаудың негізгі түрі көрнекі образдық болып табылады. Бұл психолог Жан Пиаженің терминологиясына сәйкес келеді [3,17].
Екінші жарты жылдықты қол қимылдарына байланысты әрекеттер қарқынд түрде дамиды. Бала ұстаған затын сілкілейді, тарсылдатады лақтырып қайта алады, тістейді, қолдан-қолға ауыстырады және Жан Пиаже айналма реакция деп атаған біріңғай қайталанушы әрекеттер тізбегі дамиды. 7 айдан кейін өзара сәйкес әрекеттер кездеседі: бала үлкен заттарға кішкентай заттарды салады, қораптарды ашып, жабатын болады. 10 айдан кейін алғашқы жүйелі әрекеттер, яғни үлкендердің әрекеттеріне еліктей отырып, заттарды қажеттілігіне байланысты дұрыс қолдану әрекеттері қалыптаса бастайды. Бала машинасын сүйрейді, барабандарды соғады, ауызына суы бар ыдысты жақындатады [4, 40].
Мектепке дейінгі кезеңде бала образды ойлауда болады, себебі, ол әлі үлкендердің пайымдау логикасын меңгермеген. Бала ойы Л.Ф.Обухованың экспериментінде қарастырылады. Ж.Пиаже біздің балалар үшін кейбір сұрақтарды қайталайды[4, 66].
Ж. Пиаженің психология ғылымындағы генетикалық бағыттың ірі өкілдерінің бірі екендігі де бізге мәлім.
Ж.Пиаже жүйелі құрылымдық талдауды пайдалана отырып, ол өздігінен, қандайда бір құбылысты ғылыми тұрғыдан түсіндірудің жеткілікті құралы бола алмайтынын айтты. Құрылымдардың даму заңдары мен құбылыс шарттарын зерттеу арқылы ғана олардың табиғатын және қызметінің заңдылықтарын түсінуге болады.
Ж.Пиаже психологиялық зерттеудің әдістемелік ұстанымы ретінде генетикалық әдіс ережесін пайдалануды ұсынды. Ж.Пиаженің пікірі бойынша, жекелеген ғылымдар ғана емес, танымдық теория да генетикалық негіз бойынша жасалуы керек. Бұл оған генетикалық эпистемалогияны, яғни адамдардағы әр түрлі білімдердің, ұғымдардың, танымдық операциялардың және т. б. қалыптасуының алғы шарттары мен механизмдері туралы ғылымды жасауға негіз болды.
Ж.Пиаже өз талдауының бастапқы пункті ретінде біртұтас жеке адамның - психиканың немесе снаның емес - қошаған әлеммен ара-қатынасын қарастырды.
Ж.Пиаженің пікірі бойынша, онтогенетикалық даму барысында сыртқы әлем балаға объект ретінде бірден білінбей, онымен белсенді ара-қатынас нәтижесінде білінеді. Объекті мен субъектінің өзара тереңірек әрі толығырақ ара-қатынас жасу барысында олар бір-бірін толықтырады: объектінің сипаты жаңарған сайын, әлемді тану және саналы түрде қойылған мақсатқа жету үшін, субъектіде әлемге әсер етуші күрделі амалдар қалыптаса бастайды.
Ж.Пиаженің басты мақсаты - адамның ақыл-ойын зерттеу болды. Ол оны эволюция барысындағы төмен ұйымдасқан органикалық құрылымдардың табиғи дамуы ретінде қарастырды. Бірақ Ж.Пиаженің психологиялық көзқарастары даму үрдісін, ассимиляция және аккомодацияның өзара байланысы сияқты жалпы биологиялық тұрғыдан түсінуді негіз етті. Ассимиляцалау кезінде ағза өзінің мінез-құлық схемаларын ортаға ұсынады, ал аккомадация кезінде оларды ортаның ерекшеліктеріне байланысты қайта құрды. Осы актілер арқылы ғана ағза өзінің айналасына бейімделеді.
Ж.Пиаженің психика дамуының мәселесіне көзқарасы 30-шы жылдары түбегейлі өзгерді. Ақыл-ой актілерінің құрылымын сипаттау мақсатымен , ол арнайы логикалық-математикалық аппарат жасады. Ж.Пиаже ақыл-ой дамуының кезеңдерін, олардың мазмұны мен мағынасын басқаша анықтай бастады. Енді ол баланың танымдық дамуының басқа адамдармен қарым-қатынас жасау емес әрекет көрсетеді деп санады.
Ж.Пиаже ақыл-ойды зерттеу кезінде кескін әдісін пайдаланды: ол әр түрлі жастағы балаларға бірдей тапсырма беріп, оның нәтижесін салыстырады. Бұл әдіс баланың ақыл-ой әрекетіндегі кейбір өзгерістерді өзгерістерді көрсетті. Бірақ бұл әдіс баладағы жаңа ақыл-ой амалының, ұғымының, білімінің, психологиясының қалыптасуын ашып көрсетеді.
Ж.Пиаже концепциясының басты кемшілігі: баланың толық тұлғалық дамуын ескермей, ол ақыл-ой дамуының басты қозғаушы күші ретінде ақыл-ойдың өзін көреді. Ақыл-ойдың даму факторларының арасында іс-әрекет сияқты фактор болған жоқ.
Ж.Пиаже ақыл-ой дамуының бір деңгейден екінші деңгейге өтуінің маңызды шарты ретінде үйретуді жете бағаламайды. Көптеген зерттеушілер баланың ойлау қабілетінің дамуы дұрыс ұйымдастырылған үйрету жүйесіне байланысты болатынын көрсетті.
Тілдік материалдар негізінде байланысты сөйлеу ішкі сөйлеумен тығыз байланыста болады. 5 жастағы балалардың ойы тілдің қозғалуымен еріннің жыбырлауы және өз ойын сыбырлап сөйлеу арқылы жүзеге асады. Өйткені адам өзінің ойының мазмұнын жақсы біледі. Балалар үшін ішкі сөйлеу өте қысқа және икемді болады. Атақты психологтар А.А.Люблинская, Л.С.Выготский, Жан Пиаже зерттеулерінде 4-6 жастағы балаларда эгоцентрикалық сөз формасы басым болады. Бірақ эгоцентрикалық сөз 6 жастан кейін қалу керек [4, 67].
Есті іс - әрекет ретінде зерттеудің негізін француз ғалымдары, жекеше айтқанда Жан Пиаже қалаған. Ол алғашқылардың бірі болып, есті материалды еске сақтау, өңдеу мен сақтауға бағытталған әрекеттер жүйесі ретінде түсіндіре бастаған. Психологияның франциялық мектебімен барлық ес үрдістерінің әлеуметтік шарттанғандығы және естің адамның практикалық іс - әрекетіне тәуелді болатындығы дәлелденді [5, 98].
3.2 Ж.Пиаженің зерттеуелері баланың сөйлеуі мен ойлауы
Ж. Пиаже - 1960 жылдағы когнитивти психология әлемінде ойлауды дамыту теориясының авторы [6].
Баланың ойлау мәселесін сапалық тұрғыда қою Пиаженің зерттеулері баланың сөйлеуі мен ойлауы туралы және оның логикасы мен дүниетануы туралы ілімнің дамуында тұтас дәуірді құрайды. Олардың тарихи мәні өте зор.
Ж. Пиаже өңдеп ғылымға енгізген баланың сөйлеуі мен ойлауын клиникалық зерттеу әдісінің көмегімен балалар логикасының ерекшеліктерін әдеттен тыс батылдықпен, тереңдікпен және кең тұрғыда жүйелі зерттеуді тұңғыш рет мүлдем жаңа сипатта жүргізді.
Ж. Пиаже өзінің еңбегінінің екінші томын аяқтай отырып, қарапайым салыстыру жолымен ескі мәселелерді зерттеудегі бетбұрыс туралы нақты және ашық көрсетеді.
Баланың ойлау мәселесін сапалық тұрғыда қою Пиаженің бұрын үстемдік еткен бала ақылының жағымды сипаттау тенденциясына қарама-қарсылыққа алып келді деп айтуға болады. Дәстүрлі психология үлкендердің ойлауынан ажыратып тұратын кемшіліктерден, ақаулардан құралатын бала ойлауын жағымсыз сипатта қарастырса, Пиаже бала ойлауының сапалық өзгешелігін оның жағымды жағынан ашуға тырысты. Бұрын үлкендермен салыстырғанда балада не жоқ, оған не жетіспейтіндігі туралы білгілері келді және бала ойлауының ерекшеліктері оның абстрактілі ойлауға, түсініктерді құруға, мағыналарды біріктіруге т.б. өз ойын қорытуға қбілетсіздіғімен анықталды.Жаңа зерттеулерде негізгі көңіл балада не бар, баланың ойлауының негізгі белгілері қандай, өзінің ерекшеліктері мен қасиеттері тұрғысында бала ойлауы нені игерген деген мәселелерге аударылды. Ж. Пиаже өз кітабында Ж.Ж.Руссоның: бала деген -- бұл кішкентай ересек адам емес, ал оның ақыл-ойы ересек адамның кішкене ақылы емес деген пікірін келтіреді, міне, осы пікір арқылы Пиаженің жасаған жаңа да ұлы, күнделікті де қарапайым көптеген жаңалықтарын, табыстарын сипаттауға болады.
Сенека: Баланы ақыл айтумен қайырымдылыққа тәрбиелеу қиын, жеке бастың үлгілі өнегесімен тәрбиелеу әлдеқайда оңай депті [7, 16].Бала ойлауына қосымша болып келетін осы бір шындықтың астарында мәні қарапайым даму идеясы жатыр. Осы қарапайым идея Пиаженің зерттеулеріне ұлы жарық сәуле таратады.
Қазіргі психологиялық ойлауға тән терең ізді дағдарыс бала логикасы мәселесін зерттеудің жаңа бағытында да байқалып қалды. Ол басқа да дағдарыс дәуірінің психологиялық шығармалары сияқты, бұл зерттеулерге де екі жақтылық мөріп басты. Осы орайда Ж.Пиаженің кітаптары да толық негіздс З.Фрейдтің, Ш.Блондельдің, Л.Леви-Брюльдің еңбектерінен салыстырыла алады. Олар сияқты, бұлар да ғылымның фактілі мәліметі мен оның әдіснамалық негізінің қарама-қайшылығынан шығатын, психологияның нақты ғылымға айналуын көрсететін және біздің ғылымның негізін қамтыған дағдарыстың туындылары.
Психологиядағы дағдарыс -- бұл, ең алдымен, осы ғылымның әдіснамалық негізінің дағдарысы. Оның түп тамыры оның тарихынан бастау алады. Оның мәні қазір баска ешқандай ғылымда осындай қарама-қайшылықта кездеспейтін, осы білім аймағында сондай қатты екпінмен соқтығысып қалған матерйалистік және идеалистік тенденциялардың күресінде жатыр. Ф.Брентаноның10 сөзімен айтқанда, біздің ғылымның тарихи күйі мынада -- психология көп, бірақ бірыңғай психология жоқ. Біз де осы бірыңғай психологияның жоқтығынан көптеген психология пайда болуда деп айта аламыз. Қазіргі психологиялық білімдерді біріктіріп, басын құрайтын бірыңғай ғылым жүйесінің жоқтығы жай ғана детальдарды жинау шегінен тыс психологияның қандай да бір аймағында ашылған жаңалық -- жаңадан анықталғаң тәуелділіктер мен фактілерді түсіну және түсіндіру үшін амалсыз өз психологиясын -- көп психологиялардың бірін құруға мәжбүр.Олардың ілімдерінің фактілі негіздері мен теориялық құрылыстары арасындағы қарама-қайшылық және бұл негізде қаланған жүйелердің идеалистік сипаты әр авторда терең ерекше кейіпке ие болған, олардың теориялық құрылысындағы метафизикалық нышан -- жоғарыдағы дағдарыстың мөрі ретінде атап өткен екі жақтылықтың ізі. Бұл қайшылықтар нақты ғылыми факті деректерін жинастыра отырып, алға бір қадам жасаса, оларды теориялық тұрғыда негіздеп бере алмай, артқа қарай екі адым шегінетінін көрсетеді.
Ж.Пиаже осы қатерлі екі жақтыльгқтан өте оңай тәсілмен қашып құтылуға тырысады. Ол фактілердің өте тар шеңбері аясында тұйықталғысы келеді. Оның фактілерден баскд ештеңені білгісі келген жоқ. Ол саналы түрде жалпылаудан, әсіресе логика, таным теориясы және философия тарихы сияқты іргелес аймақтарға барудан, осы мәселе шегінен шығудан қашады. Ол үшін ең сенімдісі таза эмпирика негізі болды.
Ж.Пиаже өз еңбектерінде бұл зерттеулер, ең алдымен, фактілер мен мәліметтер жинау болып табылады. Біздің жұмысымыздың әр түрлі тарауларының бірлігін арнайы мазмұндау жүйесі емес, бірыңғай әдіс баяндайды, -- дейді.
Балалар психологиясына бұрынғыны толықтырып, жаңа жолдар ашатын ірілі-уақты, бірінші және екінші көлемді фактілер Пиаженің еңбектерінен келді. Ж.Пиаже жаңа фактілерді табуда, ең алдымен, өзі енгізген жаңа клиникалық әдіске сүйенді.
Жаңа фактілер мен оларды табу әдісі және оларды талдау әдісінің бір бөлігі ғылыми психология алдына алғаш рет қойылса, екінші бөліктері алғашқы болмаса да, жаңа түрде қойылды. Мысал ретінде жаңа түрде, баланың сөйлеуіндегі грамматика мен логика мәселесін, баланың интроспекциясының даму мәселесін және оның логикалық әрекетгердің дамуындағы функционалдық мәні, балалардың вербальды ойлауды өзара түсінуі және тағы да көптеген мәселелерді айтуымызға болады.Басқа да ғалымдар сияқты, Пиаже де қазіргі психологиялық ғылымдағы дағдарысқа байланысты қатерлі екі-жақтылықтан қашып құтыла алмады. Ол дағдарыстан фактілердің артына жасырынып қалу арқылы тығылғысы келді. Алайда фактілер оны алдады және сатып кетті. Олар проблемалар тудырды. Мәселе теорияға ұласты.
Біз, әрине, зерттеудің оны тудыратын болжамдар (гипотеза) арқылы анықталатынын білеміз, бірақ қазір біз өзімізді фактілерді қарастырумен ғана шектейміз, -- дейді Пиаже. Алайда фактілерді қарастырушы адам оларды міндетті түрде қандай да бір теория тұрғысында қарастырады.Фактілер, әсіресе Пиаже ашқан және талдаған бала ойлауының дамуымен байланыстылары философиямен араласып жатыр және жаңа фактілердің бай қоймасына кілт тапқысы келген адам, ең алдымен, фактінің философиясын, оны табу мен мағыналау философиясын ашып көруі керек. Әйтпесе, фактілер еш нәрсе айтпайтын жансыз күйде болады.
Соған байланысты біз осы тарауда жеке мәселелерге көп тоқталмауды жөн көрдік. Бала ойлауының әр түрлі мәселелерін біріктіріп, жинақтай отырып, оның ең негізгі анықтаушы түбін табуымыз керек. Сонымен қатар, біздің жолымыз өзіміз түсіну мен бағалау үшін іздеп отырған зерттеулер негізінде жатқан теория мен әдіснамалық жүйенің сыни бағытымен өтеді.
3.3 Ж.Пиаженің теориясындағы баланың ойлауының эгоцентрлік сипаты туралы басты идеяны анықтау және сын тұрғысынан ойлау
Мектепке дейінгі кезеңдегі тәрбие - адам қалыптасуының алғашқы баспалдағы. Бұл баланың әсерленгіш, еліктегіш, ойлауды, сөйлеуді меңгеруімен алғаш рет бөтен ортаға бейімделуімен сипатталатын кезең Мектеп жасына дейінгі тәрбиенің негізі бес жасқа дейін қаланады. Бес жасқа дейін жүргізілген барлық тәрбие ісіңіз - бүкіл процесінің тоқсан проценті, - деп Жүсіп Баласағұни балалық кезеңдегі тәрбиенің маңызын анық көрсеткен. Баланың ақыл - ойын жүйелеу, ойлау қабілетін жетілдіру, дәлдікке үйрету шындыққа тәрбиелеу мақсатында, сауаттылыққа баулу - бүгінгі күн талабы. Баланың ана тілінде таза еркін сөйлеуін мектепке дейінгі кезеңде меңгертуге тиіспіз. Ұлы педагог К. Д. Ушинский:"Кімде кім баланың тіл қабілетін дамытқысы келсе, ең алдымен оның ой - өрісін қабілетін дамытуы тиіс "- деген [8].
Қазіргі таңда мектеп - ке дейінгі білім беру мекеме - ле - рінде тәрбиешілер - дің - ұста - нымы ауысқан: ол - балаларға басшы емес, білім беру қыз - метінің тең қатысушысы. Мұн - дай оқыту баланың интеллектуалды қабілеттілігін айта - рлықтай шамада анық - тайды, балаларға мінезін қа - лыптастыруға, байланыс тілді, логикалық ой - лау - - ды, - дү - - ние - танымды да - мы - - туға, сыни ақылды қалып - тас - тыруға және жеке мүм - кін - д - іктерді беретін дамытушы орта құруға мүмкіндік б - ере - ді [9].
Баланың әр қалаған нәрсесін алып беру ... жалғасы
"М.О.Әуезов атындағы педагогикалық колледжі"
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: "Жан Пиаже теориясындағы баланың ақыл-ой дамуының мәселесі"
Тобы: 405
Орындаған: Бугумбаева Аружан
Мамандығы: "Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту"
Біліктілігі: 0101013 "Мектепке дейінгі ұйымдардың тәрбиешісі"
Ғылыми жетекшісі:Мукышева Салима Алпысовна
Семей қаласы 2020-2021 оқу жылы
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Негізгі бөлім
0.1 Жан Пиаже және оның теориясындағы балалар ойлауының негізгі жолы ... ..
0.2 Ж.Пиаженің зерттеуелері баланың сөйлеуі мен ойлауы ... ... ... ... ...
0.3 Ж.Пиаженің теориясындағы баланың ойлауының эгоцентрлік сипаты ... ... . туралы басты идеяны анықтау және сын тұрғысынан ойлау ... ... ... ... ... ... ... .. ... .
ІІ ІС-ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ
2.1 Ұйымдастырылған оқу қызметін Жан Пиаже теориясын негізге ала отырып тиімді ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Ұйымдастырылған оқу қызметіндегі бақылау нәтижелерін есепке алу
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың өзектілігі: Жан Пиаже теориясындағы баланың ақыл-ой дамуының мәселесіне талдау жасау. Мектепке дейінгі мекемелердегі тәрбиеленушілердің ақыл-ой дамуына тиімділігін көрсету.
Курстық жұмыстың зерттеу болжамы:Мектепке дейінгі кезеңде бала образды ойлауда болады, себебі, ол әлі үлкендердің пайымдау логикасын меңгермеген. Олардың ақыл-ойын дамыту тәрбиешіге жүктелген үлкен міндеттердің бірі. Бұл курстық жұмысымда сол мәселеген баса назар аударамын.Ол үшін тиімді әдіс-тәсілдермен жұмыс жасау қажет. Бұл тұста Жан Пиадже теорясын негізге ала отырып, жақсы нәтижеге жетеміз деп ойлаймын.
Зерттеудің мақсаты:Мектеп жасына дейінгі баланың ақыл-ой мәселесінде Жан Пиажетеориясын қолданудыңмаңызын ашу және талдау.
Зерттеу мақсатына орай мынадай негізгі міндеттер қойылды:
1) Көрнекі әрекеттік ойлаудан көрнекі образдық және кезең соңында сөздік ойлауға ауысу қаситеттерін арттыру;
2) Ж.Пиаженің теориясындағы баланың ойлауының эгоцентрлік сипаты туралы басты идеяны анықтау;
3) Ұйымдастырылған оқу қызметінде баланың ақыл-ойын дамытуда Ж.Пиадже теориясын қолданудағы нәтижелерді көре алу.
Зерттеу объектісі: Мектепалды даярлық топ
Зерттеу пәні: Психология
Зерттеу жұмысының негізгі идеясы: Жан Пиаже теориясының бала ақыл-ойының дамуына әсерін талдау.
Зерттеу жұмысының методологиялық және теориялық негізі:
Курстық жұмыстың теориялық мәні:
Пиаженің концепциясы қазіргі кездегі әр түрлі ғылымдардың (логика, психология, социология, эпистемология т.б. тәсілдерін біріктіру негізінде жол көрсетеді.Пиаже осыдан келіп: "Ақыл-ой іс-әрекеті тұтастай логикалық іс-әрекет болып саналмайды. Ойлаудың әрбір түрлері бір-бірінсіз келесі түрімен кездесе алмайтындай болып байланыспаған. "Логикалық іс-әрекет -- бұл шындықты іздеу, ал шешімін табу қиялға тәуелді, алайда логикалық іс-әрекетке деген қажеттілік көп кеш пайда болады". "Бұл кешігу, -- дейді Пиаже, -- екі себеппен түсіндіріледі: біріншіден, ой қажеттіліктерді қанағаттандыруға шындықты іздестіруден бұрын кіріседі. Өте ырықты ойлау бұл ойын немесе жаңа туындаған идеяны жүзеге асушы ретінде қабылдауға мүмкіндік беретін сағымды елес. Мұны баланың ойынын бала көрсеткіштері мен баланың ойын зерттеген барлық, авторлар байқаған.
Курстық жұмыстыңпрактикалық құндылығы:Бала әр түрлі обьектілер және олардың арасындағы қатынастардың сапаларын, белгілерін, жағдайларын белсенді түрде қолдана бастайды, құбылыстар мен заттардың қасиеттерін айта отырып, ол өзіне сол қасиеттерді бөліп алады, заттарды атап, олардың басқалардан қандай айырмашылығы бар екендігін бөліп, ажырата алады. Ойлаудың негізгі жолы - көрнекі әрекеттік ойлаудан көрнекі образдық және кезең соңында сөздік ойлауға ауысады. Ойлаудың негізгі түрі көрнекі образдық болып табылады.
Курстық жұмыстың зерттеу әдістері:Зерттеліп отырылған мәселеге байланысты әр түрлі әдістемелік еңбектерге талдау жасау; ұйымдастырылғаноқыту үрдісін бақылау, әңгіме өткізу.
Курстық жұмыстың базасы: Бесқарағай ауданы, Ерназар ауылы, "Сосновка орта мектебі" Мектепалды даярлық тобы 0 "а"
Курстық жұмыстың құрылымы:Курстық жұмыс екі бөлімнен және әр бөлімде бірнеше кіші бөлімдері бар. Сондай-ақ кіріспе, қосымшалар, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.
I ЖАН ПИАЖЕ ТЕОРИЯСЫНДАҒЫ БАЛАНЫҢ АҚЫЛ-ОЙ ДАМУЫНЫҢ МӘСЕЛЕСІ
3.1 Жан Пиаже және оның теориясындағы балалар ойлауының негізгі жолы
Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің деп ұлағатты ой саптау да, уыз тәрбиенің ықпалының құнын білдіреді. Балабақшадағы балалардан бастау алып жатқанымыздың да өзіндік мәні бар. Себебі, ұлттық балабақшадағы бүлдіршіндерге берген тәрбие, балаң буынның рухына сіңіп қалары анық [1, 7].Ендеше, тәрбиешілерге жүктелген үлкен міндеттердің бірі - ақылды, ойлауы дамыған шәкірт тәрбиелеу болып отыр. Бұл тұста біз Швейцария психологі Пиаже Жанның балалар ойлауының негізгі жолы деп көрсеткен теорясын негізге аламыз.
Ұлы ақын Абай Құнанбаев айтқандай, ғылымы мен ақылын мінез деген сауытта сақтап, сол мінезімен азғырылмайтын ақылды, арда берік ұстанып [2, 64] өсетін болашақ нар тұлғаны дайындауда, мектеп жасына дейінгі баланың ақыл-ой мәселесінде Жан Пиаже теориясын қолданудың нәтижелі қыр-сырына үңіліп көрейік.
Пиаже Жан (1896-1980) - Психиканың түрлі кезеңмен дамуы концепциясының авторы. "Генетикалық эпистемология" ілімін жасаушы. Женева және Париж университетінің профессоры. Сорбонна (Франция), Гарвард және Чикаго университетінің құрметті профессоры. 1929 жылдан Жан-Жак Руссо атындағы институтты басқарады, 1940 жылдан Женева университетінің эксперименталды психология кафедрасы мен психологиялық лабораториясын меңгереді. 1955 жылы "Генетикалық эпистемология жөнінде Халықаралық Орталық" құрды. Ол бала интеллектісін зерттеу жайында ғылыми мектеп ашты. Ол "Логика және эпистемология" (таным теориясы) жөніндегі еңбектерімен әйгілі. Пиаже: ойлау дегеніміз операциялар жүйесі -- дейді. Операция -- ішкі қимыл-әрекеті, сыртқы заттық әрекеттің жемісі, ішкі әрекет реалды объектілер арқылы іс жүзіне аспайды, образ, белгі, символ арқылы жүзеге асады. Операцияның концепциясы негізінде, ол баланың эмоциялық іс-әрекет генезисін, қабылдауының дамуын қарастырады. Пиаженің концепциясы қазіргі кездегі әр түрлі ғылымдардың (логика, психология, социология, эпистемология т.б. тәсілдерін біріктіру негізінде жол көрсетеді.
Пиаже Жан "Баланың ойлауы мен сөйлеуі","Генетикалық психологияның проблемалары","Қарапайым логиканың құрылымдық генезисі" т.б. еңбектердің авторы.
Мектепке дейінгі кезеңде қабылдау өзінің алғаш аффективті сипатын жоя бастайды. Қабылдау мағыналы мақсатқа бағытталған, талдаулы бола бастайды. Бақылау, қарау, ізденіс сияқты ерікті әрекеттер бөлінеді. Осы кезеңде сөйлеу қабылдаудың дамуына маңызды ықпал етеді. Бала әр түрлі обьектілер және олардың арасындағы қатынастардың сапаларын, белгілерін, жағдайларын белсенді түрде қолдана бастайды, құбылыстар мен заттардың қасиеттерін айта отырып, ол өзіне сол қасиеттерді бөліп алады, заттарды атап, олардың басқалардан қандай айырмашылығы бар екендігін бөліп, ажырата алады. Ойлаудың негізгі жолы - көрнекі әрекеттік ойлаудан көрнекі образдық және кезең соңында сөздік ойлауға ауысады. Ойлаудың негізгі түрі көрнекі образдық болып табылады. Бұл психолог Жан Пиаженің терминологиясына сәйкес келеді [3,17].
Екінші жарты жылдықты қол қимылдарына байланысты әрекеттер қарқынд түрде дамиды. Бала ұстаған затын сілкілейді, тарсылдатады лақтырып қайта алады, тістейді, қолдан-қолға ауыстырады және Жан Пиаже айналма реакция деп атаған біріңғай қайталанушы әрекеттер тізбегі дамиды. 7 айдан кейін өзара сәйкес әрекеттер кездеседі: бала үлкен заттарға кішкентай заттарды салады, қораптарды ашып, жабатын болады. 10 айдан кейін алғашқы жүйелі әрекеттер, яғни үлкендердің әрекеттеріне еліктей отырып, заттарды қажеттілігіне байланысты дұрыс қолдану әрекеттері қалыптаса бастайды. Бала машинасын сүйрейді, барабандарды соғады, ауызына суы бар ыдысты жақындатады [4, 40].
Мектепке дейінгі кезеңде бала образды ойлауда болады, себебі, ол әлі үлкендердің пайымдау логикасын меңгермеген. Бала ойы Л.Ф.Обухованың экспериментінде қарастырылады. Ж.Пиаже біздің балалар үшін кейбір сұрақтарды қайталайды[4, 66].
Ж. Пиаженің психология ғылымындағы генетикалық бағыттың ірі өкілдерінің бірі екендігі де бізге мәлім.
Ж.Пиаже жүйелі құрылымдық талдауды пайдалана отырып, ол өздігінен, қандайда бір құбылысты ғылыми тұрғыдан түсіндірудің жеткілікті құралы бола алмайтынын айтты. Құрылымдардың даму заңдары мен құбылыс шарттарын зерттеу арқылы ғана олардың табиғатын және қызметінің заңдылықтарын түсінуге болады.
Ж.Пиаже психологиялық зерттеудің әдістемелік ұстанымы ретінде генетикалық әдіс ережесін пайдалануды ұсынды. Ж.Пиаженің пікірі бойынша, жекелеген ғылымдар ғана емес, танымдық теория да генетикалық негіз бойынша жасалуы керек. Бұл оған генетикалық эпистемалогияны, яғни адамдардағы әр түрлі білімдердің, ұғымдардың, танымдық операциялардың және т. б. қалыптасуының алғы шарттары мен механизмдері туралы ғылымды жасауға негіз болды.
Ж.Пиаже өз талдауының бастапқы пункті ретінде біртұтас жеке адамның - психиканың немесе снаның емес - қошаған әлеммен ара-қатынасын қарастырды.
Ж.Пиаженің пікірі бойынша, онтогенетикалық даму барысында сыртқы әлем балаға объект ретінде бірден білінбей, онымен белсенді ара-қатынас нәтижесінде білінеді. Объекті мен субъектінің өзара тереңірек әрі толығырақ ара-қатынас жасу барысында олар бір-бірін толықтырады: объектінің сипаты жаңарған сайын, әлемді тану және саналы түрде қойылған мақсатқа жету үшін, субъектіде әлемге әсер етуші күрделі амалдар қалыптаса бастайды.
Ж.Пиаженің басты мақсаты - адамның ақыл-ойын зерттеу болды. Ол оны эволюция барысындағы төмен ұйымдасқан органикалық құрылымдардың табиғи дамуы ретінде қарастырды. Бірақ Ж.Пиаженің психологиялық көзқарастары даму үрдісін, ассимиляция және аккомодацияның өзара байланысы сияқты жалпы биологиялық тұрғыдан түсінуді негіз етті. Ассимиляцалау кезінде ағза өзінің мінез-құлық схемаларын ортаға ұсынады, ал аккомадация кезінде оларды ортаның ерекшеліктеріне байланысты қайта құрды. Осы актілер арқылы ғана ағза өзінің айналасына бейімделеді.
Ж.Пиаженің психика дамуының мәселесіне көзқарасы 30-шы жылдары түбегейлі өзгерді. Ақыл-ой актілерінің құрылымын сипаттау мақсатымен , ол арнайы логикалық-математикалық аппарат жасады. Ж.Пиаже ақыл-ой дамуының кезеңдерін, олардың мазмұны мен мағынасын басқаша анықтай бастады. Енді ол баланың танымдық дамуының басқа адамдармен қарым-қатынас жасау емес әрекет көрсетеді деп санады.
Ж.Пиаже ақыл-ойды зерттеу кезінде кескін әдісін пайдаланды: ол әр түрлі жастағы балаларға бірдей тапсырма беріп, оның нәтижесін салыстырады. Бұл әдіс баланың ақыл-ой әрекетіндегі кейбір өзгерістерді өзгерістерді көрсетті. Бірақ бұл әдіс баладағы жаңа ақыл-ой амалының, ұғымының, білімінің, психологиясының қалыптасуын ашып көрсетеді.
Ж.Пиаже концепциясының басты кемшілігі: баланың толық тұлғалық дамуын ескермей, ол ақыл-ой дамуының басты қозғаушы күші ретінде ақыл-ойдың өзін көреді. Ақыл-ойдың даму факторларының арасында іс-әрекет сияқты фактор болған жоқ.
Ж.Пиаже ақыл-ой дамуының бір деңгейден екінші деңгейге өтуінің маңызды шарты ретінде үйретуді жете бағаламайды. Көптеген зерттеушілер баланың ойлау қабілетінің дамуы дұрыс ұйымдастырылған үйрету жүйесіне байланысты болатынын көрсетті.
Тілдік материалдар негізінде байланысты сөйлеу ішкі сөйлеумен тығыз байланыста болады. 5 жастағы балалардың ойы тілдің қозғалуымен еріннің жыбырлауы және өз ойын сыбырлап сөйлеу арқылы жүзеге асады. Өйткені адам өзінің ойының мазмұнын жақсы біледі. Балалар үшін ішкі сөйлеу өте қысқа және икемді болады. Атақты психологтар А.А.Люблинская, Л.С.Выготский, Жан Пиаже зерттеулерінде 4-6 жастағы балаларда эгоцентрикалық сөз формасы басым болады. Бірақ эгоцентрикалық сөз 6 жастан кейін қалу керек [4, 67].
Есті іс - әрекет ретінде зерттеудің негізін француз ғалымдары, жекеше айтқанда Жан Пиаже қалаған. Ол алғашқылардың бірі болып, есті материалды еске сақтау, өңдеу мен сақтауға бағытталған әрекеттер жүйесі ретінде түсіндіре бастаған. Психологияның франциялық мектебімен барлық ес үрдістерінің әлеуметтік шарттанғандығы және естің адамның практикалық іс - әрекетіне тәуелді болатындығы дәлелденді [5, 98].
3.2 Ж.Пиаженің зерттеуелері баланың сөйлеуі мен ойлауы
Ж. Пиаже - 1960 жылдағы когнитивти психология әлемінде ойлауды дамыту теориясының авторы [6].
Баланың ойлау мәселесін сапалық тұрғыда қою Пиаженің зерттеулері баланың сөйлеуі мен ойлауы туралы және оның логикасы мен дүниетануы туралы ілімнің дамуында тұтас дәуірді құрайды. Олардың тарихи мәні өте зор.
Ж. Пиаже өңдеп ғылымға енгізген баланың сөйлеуі мен ойлауын клиникалық зерттеу әдісінің көмегімен балалар логикасының ерекшеліктерін әдеттен тыс батылдықпен, тереңдікпен және кең тұрғыда жүйелі зерттеуді тұңғыш рет мүлдем жаңа сипатта жүргізді.
Ж. Пиаже өзінің еңбегінінің екінші томын аяқтай отырып, қарапайым салыстыру жолымен ескі мәселелерді зерттеудегі бетбұрыс туралы нақты және ашық көрсетеді.
Баланың ойлау мәселесін сапалық тұрғыда қою Пиаженің бұрын үстемдік еткен бала ақылының жағымды сипаттау тенденциясына қарама-қарсылыққа алып келді деп айтуға болады. Дәстүрлі психология үлкендердің ойлауынан ажыратып тұратын кемшіліктерден, ақаулардан құралатын бала ойлауын жағымсыз сипатта қарастырса, Пиаже бала ойлауының сапалық өзгешелігін оның жағымды жағынан ашуға тырысты. Бұрын үлкендермен салыстырғанда балада не жоқ, оған не жетіспейтіндігі туралы білгілері келді және бала ойлауының ерекшеліктері оның абстрактілі ойлауға, түсініктерді құруға, мағыналарды біріктіруге т.б. өз ойын қорытуға қбілетсіздіғімен анықталды.Жаңа зерттеулерде негізгі көңіл балада не бар, баланың ойлауының негізгі белгілері қандай, өзінің ерекшеліктері мен қасиеттері тұрғысында бала ойлауы нені игерген деген мәселелерге аударылды. Ж. Пиаже өз кітабында Ж.Ж.Руссоның: бала деген -- бұл кішкентай ересек адам емес, ал оның ақыл-ойы ересек адамның кішкене ақылы емес деген пікірін келтіреді, міне, осы пікір арқылы Пиаженің жасаған жаңа да ұлы, күнделікті де қарапайым көптеген жаңалықтарын, табыстарын сипаттауға болады.
Сенека: Баланы ақыл айтумен қайырымдылыққа тәрбиелеу қиын, жеке бастың үлгілі өнегесімен тәрбиелеу әлдеқайда оңай депті [7, 16].Бала ойлауына қосымша болып келетін осы бір шындықтың астарында мәні қарапайым даму идеясы жатыр. Осы қарапайым идея Пиаженің зерттеулеріне ұлы жарық сәуле таратады.
Қазіргі психологиялық ойлауға тән терең ізді дағдарыс бала логикасы мәселесін зерттеудің жаңа бағытында да байқалып қалды. Ол басқа да дағдарыс дәуірінің психологиялық шығармалары сияқты, бұл зерттеулерге де екі жақтылық мөріп басты. Осы орайда Ж.Пиаженің кітаптары да толық негіздс З.Фрейдтің, Ш.Блондельдің, Л.Леви-Брюльдің еңбектерінен салыстырыла алады. Олар сияқты, бұлар да ғылымның фактілі мәліметі мен оның әдіснамалық негізінің қарама-қайшылығынан шығатын, психологияның нақты ғылымға айналуын көрсететін және біздің ғылымның негізін қамтыған дағдарыстың туындылары.
Психологиядағы дағдарыс -- бұл, ең алдымен, осы ғылымның әдіснамалық негізінің дағдарысы. Оның түп тамыры оның тарихынан бастау алады. Оның мәні қазір баска ешқандай ғылымда осындай қарама-қайшылықта кездеспейтін, осы білім аймағында сондай қатты екпінмен соқтығысып қалған матерйалистік және идеалистік тенденциялардың күресінде жатыр. Ф.Брентаноның10 сөзімен айтқанда, біздің ғылымның тарихи күйі мынада -- психология көп, бірақ бірыңғай психология жоқ. Біз де осы бірыңғай психологияның жоқтығынан көптеген психология пайда болуда деп айта аламыз. Қазіргі психологиялық білімдерді біріктіріп, басын құрайтын бірыңғай ғылым жүйесінің жоқтығы жай ғана детальдарды жинау шегінен тыс психологияның қандай да бір аймағында ашылған жаңалық -- жаңадан анықталғаң тәуелділіктер мен фактілерді түсіну және түсіндіру үшін амалсыз өз психологиясын -- көп психологиялардың бірін құруға мәжбүр.Олардың ілімдерінің фактілі негіздері мен теориялық құрылыстары арасындағы қарама-қайшылық және бұл негізде қаланған жүйелердің идеалистік сипаты әр авторда терең ерекше кейіпке ие болған, олардың теориялық құрылысындағы метафизикалық нышан -- жоғарыдағы дағдарыстың мөрі ретінде атап өткен екі жақтылықтың ізі. Бұл қайшылықтар нақты ғылыми факті деректерін жинастыра отырып, алға бір қадам жасаса, оларды теориялық тұрғыда негіздеп бере алмай, артқа қарай екі адым шегінетінін көрсетеді.
Ж.Пиаже осы қатерлі екі жақтыльгқтан өте оңай тәсілмен қашып құтылуға тырысады. Ол фактілердің өте тар шеңбері аясында тұйықталғысы келеді. Оның фактілерден баскд ештеңені білгісі келген жоқ. Ол саналы түрде жалпылаудан, әсіресе логика, таным теориясы және философия тарихы сияқты іргелес аймақтарға барудан, осы мәселе шегінен шығудан қашады. Ол үшін ең сенімдісі таза эмпирика негізі болды.
Ж.Пиаже өз еңбектерінде бұл зерттеулер, ең алдымен, фактілер мен мәліметтер жинау болып табылады. Біздің жұмысымыздың әр түрлі тарауларының бірлігін арнайы мазмұндау жүйесі емес, бірыңғай әдіс баяндайды, -- дейді.
Балалар психологиясына бұрынғыны толықтырып, жаңа жолдар ашатын ірілі-уақты, бірінші және екінші көлемді фактілер Пиаженің еңбектерінен келді. Ж.Пиаже жаңа фактілерді табуда, ең алдымен, өзі енгізген жаңа клиникалық әдіске сүйенді.
Жаңа фактілер мен оларды табу әдісі және оларды талдау әдісінің бір бөлігі ғылыми психология алдына алғаш рет қойылса, екінші бөліктері алғашқы болмаса да, жаңа түрде қойылды. Мысал ретінде жаңа түрде, баланың сөйлеуіндегі грамматика мен логика мәселесін, баланың интроспекциясының даму мәселесін және оның логикалық әрекетгердің дамуындағы функционалдық мәні, балалардың вербальды ойлауды өзара түсінуі және тағы да көптеген мәселелерді айтуымызға болады.Басқа да ғалымдар сияқты, Пиаже де қазіргі психологиялық ғылымдағы дағдарысқа байланысты қатерлі екі-жақтылықтан қашып құтыла алмады. Ол дағдарыстан фактілердің артына жасырынып қалу арқылы тығылғысы келді. Алайда фактілер оны алдады және сатып кетті. Олар проблемалар тудырды. Мәселе теорияға ұласты.
Біз, әрине, зерттеудің оны тудыратын болжамдар (гипотеза) арқылы анықталатынын білеміз, бірақ қазір біз өзімізді фактілерді қарастырумен ғана шектейміз, -- дейді Пиаже. Алайда фактілерді қарастырушы адам оларды міндетті түрде қандай да бір теория тұрғысында қарастырады.Фактілер, әсіресе Пиаже ашқан және талдаған бала ойлауының дамуымен байланыстылары философиямен араласып жатыр және жаңа фактілердің бай қоймасына кілт тапқысы келген адам, ең алдымен, фактінің философиясын, оны табу мен мағыналау философиясын ашып көруі керек. Әйтпесе, фактілер еш нәрсе айтпайтын жансыз күйде болады.
Соған байланысты біз осы тарауда жеке мәселелерге көп тоқталмауды жөн көрдік. Бала ойлауының әр түрлі мәселелерін біріктіріп, жинақтай отырып, оның ең негізгі анықтаушы түбін табуымыз керек. Сонымен қатар, біздің жолымыз өзіміз түсіну мен бағалау үшін іздеп отырған зерттеулер негізінде жатқан теория мен әдіснамалық жүйенің сыни бағытымен өтеді.
3.3 Ж.Пиаженің теориясындағы баланың ойлауының эгоцентрлік сипаты туралы басты идеяны анықтау және сын тұрғысынан ойлау
Мектепке дейінгі кезеңдегі тәрбие - адам қалыптасуының алғашқы баспалдағы. Бұл баланың әсерленгіш, еліктегіш, ойлауды, сөйлеуді меңгеруімен алғаш рет бөтен ортаға бейімделуімен сипатталатын кезең Мектеп жасына дейінгі тәрбиенің негізі бес жасқа дейін қаланады. Бес жасқа дейін жүргізілген барлық тәрбие ісіңіз - бүкіл процесінің тоқсан проценті, - деп Жүсіп Баласағұни балалық кезеңдегі тәрбиенің маңызын анық көрсеткен. Баланың ақыл - ойын жүйелеу, ойлау қабілетін жетілдіру, дәлдікке үйрету шындыққа тәрбиелеу мақсатында, сауаттылыққа баулу - бүгінгі күн талабы. Баланың ана тілінде таза еркін сөйлеуін мектепке дейінгі кезеңде меңгертуге тиіспіз. Ұлы педагог К. Д. Ушинский:"Кімде кім баланың тіл қабілетін дамытқысы келсе, ең алдымен оның ой - өрісін қабілетін дамытуы тиіс "- деген [8].
Қазіргі таңда мектеп - ке дейінгі білім беру мекеме - ле - рінде тәрбиешілер - дің - ұста - нымы ауысқан: ол - балаларға басшы емес, білім беру қыз - метінің тең қатысушысы. Мұн - дай оқыту баланың интеллектуалды қабілеттілігін айта - рлықтай шамада анық - тайды, балаларға мінезін қа - лыптастыруға, байланыс тілді, логикалық ой - лау - - ды, - дү - - ние - танымды да - мы - - туға, сыни ақылды қалып - тас - тыруға және жеке мүм - кін - д - іктерді беретін дамытушы орта құруға мүмкіндік б - ере - ді [9].
Баланың әр қалаған нәрсесін алып беру ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz