Ағылшын тілін қашықтықтан оқыту технологиясы
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Қарағанды Bolashaq жоғарғы колледжі
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Орта мектептік ортаңғы сыныптарында ағылшын тілі грамматикасын оқытудағы интерактивті технологияларды қолдану.
Орындаған: Ауханқызы А
Ғылыми жетекшісі: Шоенбаева С.С.
Тіркеу нөмірі _______
Баға _______________
Қолы ______________
Қарағанды - 2021
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
I - тарау. Орта мектептің ортаңғы сыныптарға ағылшын тілінің грамматикасын оқытудың алғышарттары
Ағылшын тілінің грамматикасын оқыту туралы жалпы түсінік ... ... ... ..5
Ағылшын тілінде интерактивті және дәстүрлі тәсілдерінің мақсаттарын салыстыру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
Ортаңғы сыныптарда ағылшын тілінің грамматикасын оқыту ... ... ... ... 8
Ортаңғы сыныптардың ағылшын тілін интерактивті технологиямен оқыту ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
Интерактивті технологияларды қолдану әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
II - тарау. Ағылшын тілін оқытуда интерактивті тәсілдерді қолдану
2.1 5-9 сыныптар арасында ағылшын тілінде оқытудың интерактивті технологияларды қолданудың әдіс-тәсілдері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 16
2.2 Ағылшын тілін қашықтықтан оқыту технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2.3 Шет тілін қашықтықтан оқытудың тиімді әдіс тәсілдері ... ... ... ... ... ..21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
Кіріспе
Тәуелсіз Қазақстанның XXI ғасырдың үшінші он жылдығындағы негізгі мақсаты - әлемнің дамыған 30 мемлекетінің қатарына кіру үшін сеніммен қадам басу ниетінде. Елбасы Н.Ә.Назарбаев өзінің дәрісінде қазіргі күнде отандық білім беру жүйесі халықаралық деңгейде бәсекеге қабілетті, жаңа білім мен технологияларды түрлі қызмет аясында қолдана білетін, үнемі өз білімін жетілдіріп отыруға ынталы мамандарды даярлауға бағытталып отырғанын атап өтті. Білім беру - инновацияны ендіру үшін қолайлы кеңістік. Бүгінде біз ағарту саласының отандық жүйесі өз дамуының кезекті кезеңіне енуінің куәсі болып отырмыз. Салаларды жаңарту халықаралық тәжірибе мен қазақстандық білім берудің дәстүрлі құндылықтарын ескере отырып жүргізілуде. Қоғамның бүгінгі басты бағыттарының бірі - білім беру үрдісін ақпараттандыру. Білім беру үрдісін ақпараттандыру - қоғамды ақпараттандырудың негізгі шарты. Өйткені, жаңа ақпараттандырылған қоғам жағдайында өмір сүріп жұмыс жасай алатын болашақ ұрпақтың даярлығы жүзеге асады. Сонымен қатар білім беру саласындағы өзекті мәселе - білім мазмұнына жаңалық енгізудің тиімді, жаңа әдістерін іздестіру болып отыр. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың Ұлттың бәсекеге қабілеттілігі бірінші кезекте оның білім деңгейімен анықталады деген байламы білім беру саласына зор мақсаттар мен міндеттер жүктейтіні белгілі. Ал ақпараттарға сүйенер болсақ, кез келген елдің экономикалық қуаты, халқының өмір сүру деңгейінің жоғарылығы, дүниежүзілік қауымдастықтағы рөлі мен салмағы сол елдің техникалық даму деңгейімен анықталады.
ХХІ ғасыр - жаңа технология мен ақпараттандыру ғасыры. Тәуелсіз Қазақстан да сол ғасырға нық қадам басты. Ел өңірінің барлық саласы компьютерлендіріле бастады. Ендігі кезекте еліміздің ертеңі болар бүгінгі жас ұрпақ компьютердің қыр-сырын терең меңгеруі тиіс.
Интерактивті тақта - бұл компьютердің қосымша құрылғыларының бірі және де дәріс берушіге немесе баяндамашыға екі түрлі құралдарды біріктіретін: ақпараттың кескіні мен қарапайым маркер тақтасын біріктіретін құрал. Әр мұғалім сабақ өткізген кезде оқушыларға сапалы білім беру үшін жаңа технологияларды пайдалана отырып, сонымен қатар компьютерді, интерактивті тақтаны қолдану арқылы білім берсе, оқушылардың қызығушылығы арта түсері анық. Мысалы жаңа технологиялардың кейбір элементтерін көрсетіп кеткенді жөн көрдім:1.Интернет2.қызықты, ақпаратты3.Мәлімет береді, хабар таратады, байланыстырады. 4.Интернет- компьютерден құралған.5.Ақпараттық өріс.Осы жаңа технология стратегияларды интерактивті тақтадан енгізіп қойсақ, оқушылар шығып жауаптарын орындайды. Бұл сабақты алдын ала электронды оқулықтан тыңдап, көріп оқушылардың есте сақтауы бойынша орындатқан тиімді. Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет деп, Елбасы атап көрсеткендей жас ұрпаққа білім беру жолында интерактивті технологияны оқу үрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор.
Ағылшын тілі сабағында компьютерді, мультимедиялық және электрондық оқулықтарды және интерактивті тақтаны пайдаланғанда:
:: лексиканы оқып үйретеді;
:: сөйлеу ырғағын;
:: диалог, монолог және рөлдік ойындарды;
:: хат жазуға үйретеді;
:: грамматикалық құрылымдарды түсіндіріп, оқушылардың есінде сақтауға көмектеседі.
Қазіргі кезде ағылшын тілімен компьютер, телекоммуникациялық құралдарды меңгеруді уақыттың өзі талап етеді, тіпті кейінгі жылдары олардың рөлі ұлғая түсуде.
Ағылшын тілі - бүгінгі заманымыздың кілті, компьютер технологиясының кілті екені белгілі.
I - тарау. Орта мектептің ортаңғы сыныптарға ағылшын тілінің грамматикасын оқытудың алғышарттары
1.1 Ағылшын тілінің грамматикасын оқыту туралы жалпы түсінік.
Ағылшын тілін оқытудың басты мақсаты - шынайы өмірде оқушылардың ағылшын тілінде қарым-қатынас жасай алу негіздерін қалыптастыру болып табылады. Ағылшын тілін оқытудың тарихы жүз жылдап есептелінеді. Орта мектепте ағылшын тілін оқытудың тарихы 1947 жылдан басталады. 1947 жылы Министрлер кеңесінің Орта мектепте щет тілін оқытуды жақсарту туралы қаулысы шетел тілін оқытудың әрі қарай дамуына ықпал еткен құжаттар болды. Содан кейінгі 1961 жылы шыққан Шет тілдерін оқытуды жаңарту туралы қаулы кейінгі он жылдықтағы мақсат-міндеттерді айқындап берді. 1977 жылы орта мектепте оқытуды, тәрбиелеуді дамыту туралы қаулыдан кейінгі көптеген өзгерістер болды.
Оқытудың бірінші кезеңі қарым-қатынас ретінде тілдің негізін қалау арқылы анықталады.
Осы бастауыш кезеңде әрі қарай шет тілін оқып-үйрену жалғастырылады. Тілді қарым-қатынас құралы ретінде қолдануға екі жылдай әзірлік курсы керек. Тілді пайдалану үшін тілді таңдау, сөйлеу, жазу, оқуды білу керек.
Біріңші кезең - тілді оқып үйренуде өте маңызды кезең, осы кезеңде оқу қалай қалай басталса, солай жалғасады. Ағылшын әдіскері Г.Пальмер бұл кезең туралы былай деген: "Take care of the first two stages and the rest will take care of itself".
1947 жылғы қаулыдан кейінгі өзгерістер.
Сол ғасырдың 50-жылдар кезеңі мектептерде ағылшын тілін оқыту әдістемесінің елеулі кезеңі болды.
1947 жылғы қаулыдан кейінгі орта мектпете ағылшын тілі 3-сыныптан бастап оқытылады, ағылшын тілінде және ағылшын тіін оқытатын арнайы мектептер ашылды.
Орта мектепте шеті тілін оқыту 3 немесе 5 сыныптардан басталды. Бұл кездегі бағдарламада қойылған негізге талаптар: оқыту, түсіну және шет тіліндегі мәтінде аудара білу. Ауызша сөйлеуді түсіну, ауызша мен жазбашаның негізін қалау.
Ағылшын тілі ана тілімен қоса оқушының сөйлеу қабілетін және жалпы дамуын ғана жетілдіріп қоймайды,оны өзін қоршаған айналасындағы адамдармен қарым - қатынас мәдениетіне де үйретеді. Оқушының шетел тілінде сөйлеу қабілетін жетілдіру мектепте берілетін білім мазмұнының негізгі мақсаты болып табылады, оқулықпен және басқа оқушылармен қарым - қатынас барысында оқушы барлық пәндерді меңгереді. Ағылшын тілін оқытудағы білімділік мақсаты - шетел тілінде сөйлеуді үйрету, байланыста бола алу мен ортақ тіл табысып, қарым-қатынасты нығайтуға ұмтылу болса, тәрбиелік мақсаты - өзге адамдарды тыңдау мәдениетін қалыптастыру негізінде өз пікірін айта алу және қорғауғай алуды қалыптастыру. Оқытушы шеберлігінің өзегі - тіл байлығымызды дәлірек айтсақ, ойды жүйелеуге қажет сөздік қорының деңгейімен және сөйлеу мәдениетіміз бен сабақтас екендігін байқар едік. Ағылшын грамматикасы басқа грамматикалардан өзгеше, ол сөздік тәртіпте құрылымдалған, ал көптеген тілдер сөздікке негізделген, осылайша ағылшын тіліндегі синтаксистік құрылым өзге тілдердегі сөздерден мүлдем өзгеше болуы мүмкін. Сөздердің грамматикалық мағынасымeн грамматикалық формасы бір-бірімен тығыз байланыста,бірлікте болады. Мысалы, Beautiful, good, bad деген сөздер заттың сапасын,соған тән бөлігін білдіреді. Грамматикалық жағынан қарағанда бұл сөздер дерексіз ұғымдары білдіреді де,сын есімге жатады.
1.2 Ағылшын тілінде интерактивті және дәстүрлі тәсілдерінің мақсаттарын салыстыру.
Интерактивтік әдіс - сұхбат құруда оқушылардың белсенділігін арттырады.
Бұл әдістің мақсаты - оқу процесінің барлық сатысында біріккен әрекетке жағдай жасау. Оқушылар және тапсырмалармен жұмыс істей отырып, топ мүдделерін де ойлауға үйренеді. Бұл әдісте әр оқушы өз міндетіне жауапкершілікпен қарай отырып, ортақ нәтижеге қол жеткізуге талпынады. Оқушылар бірігіп жұмыс істеуге үйренеді. Бұл әдісте оқушы сабақ барысында оқушыларға кеңесші, серіктес рөлін атқарады.
Ағылшын тілі сабақ барысында компьютер оқытушыға оқушының өз бетінше жұмысын ұйымдастыруға жәрдем береді. Компьютерлік бағдарламалар уақыт өте келе жетіліп, қарқынды даму үстінде. Сөйтіп біз бүгінде әлемдік интернет жүйесі арқылы ақпарат алып қана қоймай, білім алудың жаңа түрі аралықтан оқыту әдісі пайда болды. Бұл оқыту әдісінде мультимедиялық технологияның көмегімен бейне, мәтін, графика арқылы оқу курсының материалдары жасалады. Оқу материалы ретінде оқушыға дәстүрлі оқулықтар мен оқу құралдары және интерактивті қасиеті шектеулі бейне және мультимедиялық материалдар ұсынылады.
Дәстүрлі оқыту өз алдына оқушыларға білім беру және олардың неғұрлым көп білім көлемін меңгеру мақсатын қояды. Педагог өзі ойластырған және саралаған ақпаратты білім алушыларға береді және өзінің көзқарасы бойынша қажет деп тапқан дағдыларды оқушыларда анықтайды.
Білім алушылардың міндеті - педагогтармен ұсынылған білім материалдарын барынша толық және дәл қайталап беру.
Мұндай оқыту процесінде алынған білім энциклопедиялық сипатқа ие, яғни білім әр түрлі оқу пәндері бойынша ақпараттың белгілі бір көлемін білдіреді, ол оқушының санасында үнемі мағыналық байланысы жоқ тақырыптық блоктар түрінде болады[7].
Интерактивті оқытуда сабақ өткізу кезінде мұғалім кеңесші, серіктес рөлін атқарады. Ал топ белсенді түрде әрекет ете отырып бірін-бірі қолдау толықтыру арқылы сұхбат құруға үйренеді. Интерактивтік әдісі - оқыту әдісінің өзара қатынасқа батып кетуі (оқушы белсенділігінің мұғалім белсенділігінен жоғары болуы). Интерактивті әдіс - мұғалім мен оқушының қарым-қатынасының мейлінше артуы. Бүгінгі таңда жаңа технологияның әдіс-тәсілдері топтамасына дендеп енген интерактивтік оқыту әдіскер ғылымдардың назарын өзіне барынша аударып отыр. Себебі бұл әдіс оқушының бойында төмендегідей әдет дағдыларды қалыптастырады.
* оқушы өзін-өзі батыл, еркін сезінеді. Үйреніп жатқан пәнге деген қызығушылығы артады. Яғни, өз қажеттілігі үшін үйренуге ынтасы артады;
* өзіне бөлінген тақырып бойынша сөйлеу барысында ойлануға, ізденуге, шығармашылықпен жұмыс істеуге тіпті өзінің бүкіл түйсігін, сезімін белгілі бір мәселеге жұмылдыруға үйренеді;
* оқушылар топ болып, жұп болып әрекет етуге үйренеді;[3].
Дәстүрлі оқытуда қолданылатын әдістер мен тәсілдер білім беру процесінде алғашқы үш мақсат деңгейіне жетуге мүмкіндік береді. Бұған мысал ретінде оқулықтың кез келген параграфының соңында орналасқан тапсырмаларды қарастыруға болады. Көптеген жағдайларда оларды орындау үшін оның мазмұнын қарапайым түрде жаңғырту жеткілікті. Оқушыдан білімді түсінуді және қолдануды талап ететін тапсырмалар (мақсаттардың екінші және үшінші деңгейі), әдетте, қандай да бір белгімен белгіленеді және педагогтың көңілі оған әрдайым бөліне бермейді.
Дәстүрлі әдістермен салыстырғанда оқушылар интерактивті оқыту процесінде білімді оқытушыдан дайын түрде алмастан, өз белсенділігі арқылы алады және дағдыларды меңгереді. Осылайша, белсенді оқыту процесінде педагог оқушыларға ақпаратты өз бетінше меңгеруге, "ашуға" және нәтижесінде білімді жүйелі түрде құрастыруға жағдайлар жасауы тиіс.
Осылайша, интерактивті оқытудың мақсаты - педагогтың оқушыға білімді өзі алып, құрастыруға және ашуға жағдай жасауы. К. Роджерс өзінің "Взгляд на психотерапию. Становление человека" еңбегінде: "Мен оқушылар саналы түрде меңгерген білім мен олардың өздері ізденіп ашқан жаңалықтар ғана мінез-құлыққа айтарлықтай әсер ететінін сездім", - деп көрсеткен болатын. [9].
Интерактивті әдістерді қолдану кезінде білім алушы қабылдау процесінің толық құқылы қатысушысы болады, оның тәжірибесі оқу танымының негізгі көзі болып табылады. Оқытушы дайын білім бермейді, бірақ білім алушыларды өз бетінше ізденуге итермелейді. Сабақ жүргізудің дәстүрлі формаларымен салыстырғанда, интерактивті оқытуда оқытушы мен оқушының өзара іс-қимылы өзгереді: педагогтың белсенділігі білім алушылардың белсенділігімен орын ауыстырады, ал педагогтың міндеті олардың бастамасы үшін жағдай жасау болып табылады. [11].
1.3. Ортаңғы сыныптарда ағылшын тілінің грамматикасын оқыту
Әдістемелер әртүрлі кезеңдерде оқыту мақсаттарының өзгеруіне байланысты жаңадан аталып отырады: мысалы, логикалық қағидалар бойынша синтетикалық әдіс, аналитикалық әдіс, дедуктивтік әдіс, т.б; тіл салалары бойынша грамматикалық әдіс, лексикалық әдіс, фонетиакалық әдіс, тілдің психологиялық қағидалары бойынша индуктивтік әдіс, тура әдіс; ойлап табушының аты - жөні бойынша Коменский әдісі, Гуэн; Пальмер, Уэст, Фриз, т.б әдістері.Біз тек ең негізгі әдістерге ғана тоқталайық:
1. Грамматикалық - аудармалық әдіс - әдістеменің ең көне әдісі.2. Тура әдіс 1870 жылдан бастап қолданыла бастады.3. Қазіргі әдістер.
Грамматикалық аудармалық әдіс көбіне классикалық тілдерде әсіресе, латын тілін оқытуда қолданылған. Бұл әдісте тіл грамматикалық ережелерді жаттау арқылы оқытылады. Жаңа сөздер грамматикалық тақырып көлемінде алынады. Ал, аударма жаңа сөздері, сөз құрылымын, ережесін оқытқанда қолданылады. Барлық жаттығулар белгілі грамматикалық ереженің аясында құрылып, ана тілінен шет тіліне, шет тілінен ана тіліне аудару арқылы орындалған.
Грамматикалық - аударма әдістің ерекшеліктері:
1. Грамматикалық талдаудың негізі;2. Тілді оқытудағы грамматикалық сатылар;
Грамматикалық - аудармалық әдіс бойынша сөйлемді талдаудың ең жақсы әдісі - оны әуелі ана тілінде түсіндіріп, сөйлем мүшелерін, яғни бастауыш пен баяндауышты, толықтауышты анықтау. Әрі қарай талдауды етістіктің шағын, етістікті анықтап жалғастыруға болады. Содан кейін оқушыларға осы сөйлемнің шет тіліндегі аудармасын беру оңайырақ болады. Дыбыстар, морфемалар, сөздер әр тілдің өзіне ғана тән түрінде болады, ал синтаксистік негізгі қағидалары барлық тілдерге тән. Барлық ағылшын тіліндегі грамматикалық құрылымдармен сәйкес келмейді.
Грамматикалық - аудармалық әдіс алғашында XVIII- XIX ғасырдың мектептерінде кеңінен қолданылды. Кейінен педагогика, психология, лингвистика ғылымдарының дамуы бұл әдіске өзгерістер енгізіп, XIX-XX ғасырдың соңында екі грамматиканың ара қатынасы ажыратылды. Қазір де әдістемеге дәстүрлі тұрғыдан қарағанда грамматиаклық - аудармалық әдіс жиі кездеседі. Бұл оқулық - ағылшын тілін мемлекеттік тілде меңгерудегі негізгі оқу құралы. Грамматикалық ережелерді игерудің нәтижесінде тіл жаттығып, сөйлеммді дұрыс құрастыру оңайға соғады.
Тура әдіс. Г. Пальмер әдісі. Тура әдіс грамматикалық - аудырмалық әдіске қайшы әдіс ретінде дүниеге келді.
Қазіргі әдістеме дәстүрлі және аудио - лингвистикалық оқыту деп екіге бөлінеді. Қазіргі әдістеменің негізгі қағидалары:
-- тыңдауды және сөйлеуді дамыту -- сөйлеу үлгілерін пайдалану -- аударианы өте аз қолдану -- грамматиканы үлгі арқылы оқыту -- сөйлеуді үйретуде өмірімен тығыз байланысты жағдайларды қолдану
Грамматикалық - аудармалық әдісінің негізіне логикалық сөйлеу мен оқушының шет тіліндегі мәтінді оқып аудара білуі мүмкіндігі жатады. Көбіне грамматикалық ережелерді оқып білуге көңіл бөлінеді. Тура әдісте алдымен сөйлеу дағдыларын қалыптастырып, шет тілін түсіне және сөйлей білуге үйретеді, сондай-ақ оқу және жазу да қатар үйретіледі.
Ағылшын тілі ана тілімен қоса оқушының сөйлеу қабілетін және жалпы дамуын ғана жетілдіріп қоймайды,оны өзін қоршаған айналасындағы адамдармен қарым - қатынас мәдениетіне де үйретеді. Оқушының шетел тілінде сөйлеу қабілетін жетілдіру мектепте берілетін білім мазмұнының негізгі мақсаты болып табылады, оқулықпен және басқа оқушылармен қарым - қатынас барысында оқушы барлық пәндерді меңгереді.[13].
Шетел тілі пәні бойынша білім мазмұнына тақырыптар, қарым - қатынас ситуациялары, мәтіндер, тілдік материалдар; лексикалық, грамматикалық, фонетикалық, практикалық біліктер, сөз әдептері, оқу әрекетінің тиімділігін іске асыратын жалпы оқу білік дағдылары жатады.
Грамматиканы оқып үйренуде тілдің сан қилы сырларына қанығамыз. Тілдің түрлі құбылыстары тіл ғылымының әр саласында қарастырылады. Мәселен, тілдегі сөздер , олардың барлығының жиынтығы - лексикология саласында, тілдің дыбыстық жүйесі - фонетика саласында, сөздердің формалары- морфология, ал сөз тіркестерімен сөйлем - синтаксис саласында қарастырылады. Грамматика сабақтарында өтіліп отырған материалға оқушылардың ой жүгіртуіне, пікір айтуына қарай индуктивтік және дедуктивтік әдістер қолданылады. Мұғалім бірде (индуктивтік жағдайда) тіл құбылыстарын жеке-жеке тусіндіріп, соған жалпы қорытынды шығартады;бұл жолдан қолданылған әдісиндуктивтік деп аталады. Ал екінші жағдайда (дедуктивтік әдісте) анықтаманы не ережені хабарлап, сонан соң оны нақты материялға қолдану (берілген сөздерді, сөйлемдерді немесе тексті талдауды) ұсынады, өздеріне мысал келтіртеді. Мұндай жолмен ұйымдастырылған жұмсыта қолданылатын әдіс дедуктивті әдіс диазретімен өтіледі.
Грамматиканы оқытуда жаттығу жұмысының мәні зор. Грамматикалық материалды оқулық пен бағдарламаға сай білгенмен, жаттығу жұмыстары жүргізілмесе, ол ұзаққа бармайды, ұмытылып қалады. Сондықтан да мұғалім саналы да терең, тұрақты да берік білім бергісі келсе, жаттығу, дағдыландыру жұмыстарын жүргізу арқылы олардың дағдыларын қалыптастыратын және қалыптасқан дағдыны тілдің басқа да ұқсас құбылыстарына тасымалдай алатын жаттығу әдістерін білуге тиіс Грамматикалық жаттығулар фонетикалық, морфологиялық, синтаксистық және лексикалық болып бөлінеді.
Келесі жаттығу түрі сөйлеуге үйрету. Диалогты сөйлеуде оқушылар сұрақ-жауап, өтініш айту, нұсқау беру жəне тағы басқа жұмыстары ретінде қарапайым іс-əрекеттерді жасай алуы тиіс. Балалар бөлік элементтерден жаңа, тұтас жағдай құрай алуы керек. Оқушылар жалпы арнаулы сұрақтарды қоя алуы, əр түрлі сұрақтарға жауап бере алуы, өтініш, бір нəрсемен келісетінін немесе келіспейтіндігін білдіре алуы керек. Оқушылардың сөйлеу қарқынын өсіру қажет жəне əр оқушы сөйлегенде екі репликадан айтуы тиіс. Қазіргі кезеңде пəн мұғалімдерінің кеңінен қолданып жүрген тілдік жаттығуларының біріне Warming up жаттығуы жатады [8-9].
Warming up жаттығуы. Do you know?
What`s near the Capitol? What`s near the Houses of Parliament? What would you like to see in Wash- ington D.C.? What would you like to see in London?
Brainstorming 2 əдісі.
Бұл əдісті ағылшын тілі сабағында қолдануға болады:
Describe the way something is said: whisper, cry, shout, yell, mumble,
Think of as many things as you can that are
How many methods of travel can you think of?
What if you were caught in an avalanche?
What if tobacco wasn't brought to Europe?
Сабақта Интернеттен алынған əндермен қоса, əн туралы қызғылықты қысқаша деректер, əннің нотасын жəне фразаларды қолдануға болады. Əннің мəтінін қағазға шығарып оқушыларға таратып беру керек. Мысалы: Twinkle, twinkle little star, If you`re happy, Spring is green т.б. (3-кесте) [8; 43].
Кесте № 3. Spring is green əнін толықтыру: [http:lingualeo.com]
is green, spring is
is bright. Summer is
is yellow autumn, is
is white. Winter is
Осы және басқада жаттығулар арқылы шет тілінде еркін сөйлеп, және грамматикасын меңгере аламыз.
1.4 Ортаңғы сыныптардың ағылшын тілін интерактивті технологиямен оқыту.
Интерактивті оқыту - бұл танымдық іс-әрекетті ұйымдастырудың ерекше формасы, білім алу процесінде студенттер өздерінің білімін ортаға салу, ұсынылған идеяны сараптау арқылы жаңа материалдарды түсінуге және меңгеруге мүмкіндік алады.
Білім берудегі интерактивті технология - мұндағы интерактивті сөзі- inter (бірлесу), act (әрекет жасау)ұғымын білдіреді, сабақ барысында оқушының топпен жұмыс жасауға қатыспауы мүмкін емес, бірін-бір толықтыратын, сабақ барысында барлық оқушылардың қатысуын ұйымдастыратын оқыту барысы. Инновациялық әдістердің ең негізгісінің бірі - интерактивті оқыту әдісі. Негізгі қағидасы-педагогикалық қарым-қатынас пен қарым-қатынас диалогы арқылы жеке тұлғаны қалыптастырып дамыту. Интерактивті әдістерге мыналар жатады: проблемалық шығарма әдістері, презентациялар, пікірталастар,топпен жұмыс,миға шабуыл әдісі, сын тұрғысынан ойлау әдісі, викториналар, мини зерттеулер, іскерлік ойындар, рөлдік ойындар, инсерт әдісі т.б
Жоғарыда көрсетілген әдістер оқушының қызығушылығы мен белсенділігін арттырып, алынған мәліметтерді шығармашылық тұрғыдан қайта өңдеу болып табылады. Білім берудегі интерактивті технология (интерактив сөзі-inter (бірлесу) act (әрекет)) сабақ барысында оқушылардың сабаққа қатысуын ұйымдастыратын оқыту барысы. Интерактивті тақта мүмкіндігін пайдалана отырып өткізген сабақтар мұғалімнің оқу процесінде уақытын үнемдей отырып оқушыларға көптеген ақпараттарды беруге көмектеседі. Интерактивті тақтаның керемет мүмкіндіктері оқушыларды таңғалдырады, шабыттандырады. Оқушылар ойнап отырмыз деп ойлайды, шындығында олар қызығып,таңғалып, шабыттанып отырып білім алады.
Интерактивті тақта - бұл компьютердің қосымша құрылғыларының бірі және де дәріс берушіге немесе баяндамашыға екі түрлі құралдарды біріктіретін: ақпараттың кескіні мен қарапайым маркер тақтасын біріктіретін құрал. Әр мұғалім сабақ өткізген кезде оқушыларға сапалы білім беру үшін жаңа технологияларды пайдалана отырып, сонымен қатар компьютерді, интерактивті тақтаны қолдану арқылы білім берсе, оқушылардың қызығушылығы арта түсері анық. Мысалы жаңа технологиялардың кейбір элементтерін көрсетіп кеткенді жөн көрдім:1.Интернет2.қызықты, ақпаратты3.Мәлімет береді, хабар таратады, байланыстырады. 4.Интернет- компьютерден құралған.5.Ақпараттық өріс.Осы жаңа технология стратегияларды интерактивті тақтадан енгізіп қойсақ, оқушылар шығып жауаптарын орындайды. Бұл сабақты алдын ала электронды оқулықтан тыңдап, көріп оқушылардың есте сақтауы бойынша орындатқан тиімді.
Білім беру саласында түрлі технологиялар енгізілуде, бірақ олардың ішінен қажеттісін таңдап, сабақтың әр кезеңінде тиімді қолдану - басты талап. Мәселе технологияларды кеңінен пайдалану емес, мәселе - тұлғаны нәтижеге бағыттай білім беруде. Қазіргі таңда айтар болсақ, көрнекілік әдісі мен техникалық құралдарды қолдану әдісін ақпараттық - коммуникативтік технологияның бір өзі атқара алады.
Ағылшын тілі - ұлы әдебиет тілі.
Ағылшын тілі сабағында компьютерді, мультимедиялық және электрондық оқулықтарды және интерактивті тақтаны пайдаланғанда:
:: лексиканы оқып үйретеді;
:: сөйлеу ырғағын;
:: диалог, монолог және рөлдік ойындарды;
:: хат жазуға үйретеді;
:: грамматикалық құрылымдарды түсіндіріп, оқушылардың есінде сақтауға көмектеседі.
Қазіргі кезде ағылшын тілімен компьютер, телекоммуникациялық құралдарды меңгеруді уақыттың өзі талап етеді, тіпті кейінгі жылдары олардың рөлі зорая түсуде.
Жаңа ақпараттық құралдарды ағылшын тілі сабағында қолданғанда күтілетін нәтижелер:
:: үлгерімі төмен оқушыларға көмектеседі;
:: оқушыларың сабаққа деген қызығушылығын арттырады;
:: сабақта пайдаланылатын көрнекіліктердің санын арттырады;
:: оқушылардың шығармашылығын арттырады;
:: оқушыларды жеке жұмыс істеуге үйретеді;
:: грамматикалық құрылымдарды оңай түсінуге көмектеседі;
:: оқушылардың есте сақтау, есту, көру, сөйлеу, ойлау қабілеттерін дамытады;
:: пікірталас, талдау, анализ жасау ... жалғасы
Қарағанды Bolashaq жоғарғы колледжі
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Орта мектептік ортаңғы сыныптарында ағылшын тілі грамматикасын оқытудағы интерактивті технологияларды қолдану.
Орындаған: Ауханқызы А
Ғылыми жетекшісі: Шоенбаева С.С.
Тіркеу нөмірі _______
Баға _______________
Қолы ______________
Қарағанды - 2021
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
I - тарау. Орта мектептің ортаңғы сыныптарға ағылшын тілінің грамматикасын оқытудың алғышарттары
Ағылшын тілінің грамматикасын оқыту туралы жалпы түсінік ... ... ... ..5
Ағылшын тілінде интерактивті және дәстүрлі тәсілдерінің мақсаттарын салыстыру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
Ортаңғы сыныптарда ағылшын тілінің грамматикасын оқыту ... ... ... ... 8
Ортаңғы сыныптардың ағылшын тілін интерактивті технологиямен оқыту ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
Интерактивті технологияларды қолдану әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
II - тарау. Ағылшын тілін оқытуда интерактивті тәсілдерді қолдану
2.1 5-9 сыныптар арасында ағылшын тілінде оқытудың интерактивті технологияларды қолданудың әдіс-тәсілдері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 16
2.2 Ағылшын тілін қашықтықтан оқыту технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2.3 Шет тілін қашықтықтан оқытудың тиімді әдіс тәсілдері ... ... ... ... ... ..21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
Кіріспе
Тәуелсіз Қазақстанның XXI ғасырдың үшінші он жылдығындағы негізгі мақсаты - әлемнің дамыған 30 мемлекетінің қатарына кіру үшін сеніммен қадам басу ниетінде. Елбасы Н.Ә.Назарбаев өзінің дәрісінде қазіргі күнде отандық білім беру жүйесі халықаралық деңгейде бәсекеге қабілетті, жаңа білім мен технологияларды түрлі қызмет аясында қолдана білетін, үнемі өз білімін жетілдіріп отыруға ынталы мамандарды даярлауға бағытталып отырғанын атап өтті. Білім беру - инновацияны ендіру үшін қолайлы кеңістік. Бүгінде біз ағарту саласының отандық жүйесі өз дамуының кезекті кезеңіне енуінің куәсі болып отырмыз. Салаларды жаңарту халықаралық тәжірибе мен қазақстандық білім берудің дәстүрлі құндылықтарын ескере отырып жүргізілуде. Қоғамның бүгінгі басты бағыттарының бірі - білім беру үрдісін ақпараттандыру. Білім беру үрдісін ақпараттандыру - қоғамды ақпараттандырудың негізгі шарты. Өйткені, жаңа ақпараттандырылған қоғам жағдайында өмір сүріп жұмыс жасай алатын болашақ ұрпақтың даярлығы жүзеге асады. Сонымен қатар білім беру саласындағы өзекті мәселе - білім мазмұнына жаңалық енгізудің тиімді, жаңа әдістерін іздестіру болып отыр. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың Ұлттың бәсекеге қабілеттілігі бірінші кезекте оның білім деңгейімен анықталады деген байламы білім беру саласына зор мақсаттар мен міндеттер жүктейтіні белгілі. Ал ақпараттарға сүйенер болсақ, кез келген елдің экономикалық қуаты, халқының өмір сүру деңгейінің жоғарылығы, дүниежүзілік қауымдастықтағы рөлі мен салмағы сол елдің техникалық даму деңгейімен анықталады.
ХХІ ғасыр - жаңа технология мен ақпараттандыру ғасыры. Тәуелсіз Қазақстан да сол ғасырға нық қадам басты. Ел өңірінің барлық саласы компьютерлендіріле бастады. Ендігі кезекте еліміздің ертеңі болар бүгінгі жас ұрпақ компьютердің қыр-сырын терең меңгеруі тиіс.
Интерактивті тақта - бұл компьютердің қосымша құрылғыларының бірі және де дәріс берушіге немесе баяндамашыға екі түрлі құралдарды біріктіретін: ақпараттың кескіні мен қарапайым маркер тақтасын біріктіретін құрал. Әр мұғалім сабақ өткізген кезде оқушыларға сапалы білім беру үшін жаңа технологияларды пайдалана отырып, сонымен қатар компьютерді, интерактивті тақтаны қолдану арқылы білім берсе, оқушылардың қызығушылығы арта түсері анық. Мысалы жаңа технологиялардың кейбір элементтерін көрсетіп кеткенді жөн көрдім:1.Интернет2.қызықты, ақпаратты3.Мәлімет береді, хабар таратады, байланыстырады. 4.Интернет- компьютерден құралған.5.Ақпараттық өріс.Осы жаңа технология стратегияларды интерактивті тақтадан енгізіп қойсақ, оқушылар шығып жауаптарын орындайды. Бұл сабақты алдын ала электронды оқулықтан тыңдап, көріп оқушылардың есте сақтауы бойынша орындатқан тиімді. Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет деп, Елбасы атап көрсеткендей жас ұрпаққа білім беру жолында интерактивті технологияны оқу үрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор.
Ағылшын тілі сабағында компьютерді, мультимедиялық және электрондық оқулықтарды және интерактивті тақтаны пайдаланғанда:
:: лексиканы оқып үйретеді;
:: сөйлеу ырғағын;
:: диалог, монолог және рөлдік ойындарды;
:: хат жазуға үйретеді;
:: грамматикалық құрылымдарды түсіндіріп, оқушылардың есінде сақтауға көмектеседі.
Қазіргі кезде ағылшын тілімен компьютер, телекоммуникациялық құралдарды меңгеруді уақыттың өзі талап етеді, тіпті кейінгі жылдары олардың рөлі ұлғая түсуде.
Ағылшын тілі - бүгінгі заманымыздың кілті, компьютер технологиясының кілті екені белгілі.
I - тарау. Орта мектептің ортаңғы сыныптарға ағылшын тілінің грамматикасын оқытудың алғышарттары
1.1 Ағылшын тілінің грамматикасын оқыту туралы жалпы түсінік.
Ағылшын тілін оқытудың басты мақсаты - шынайы өмірде оқушылардың ағылшын тілінде қарым-қатынас жасай алу негіздерін қалыптастыру болып табылады. Ағылшын тілін оқытудың тарихы жүз жылдап есептелінеді. Орта мектепте ағылшын тілін оқытудың тарихы 1947 жылдан басталады. 1947 жылы Министрлер кеңесінің Орта мектепте щет тілін оқытуды жақсарту туралы қаулысы шетел тілін оқытудың әрі қарай дамуына ықпал еткен құжаттар болды. Содан кейінгі 1961 жылы шыққан Шет тілдерін оқытуды жаңарту туралы қаулы кейінгі он жылдықтағы мақсат-міндеттерді айқындап берді. 1977 жылы орта мектепте оқытуды, тәрбиелеуді дамыту туралы қаулыдан кейінгі көптеген өзгерістер болды.
Оқытудың бірінші кезеңі қарым-қатынас ретінде тілдің негізін қалау арқылы анықталады.
Осы бастауыш кезеңде әрі қарай шет тілін оқып-үйрену жалғастырылады. Тілді қарым-қатынас құралы ретінде қолдануға екі жылдай әзірлік курсы керек. Тілді пайдалану үшін тілді таңдау, сөйлеу, жазу, оқуды білу керек.
Біріңші кезең - тілді оқып үйренуде өте маңызды кезең, осы кезеңде оқу қалай қалай басталса, солай жалғасады. Ағылшын әдіскері Г.Пальмер бұл кезең туралы былай деген: "Take care of the first two stages and the rest will take care of itself".
1947 жылғы қаулыдан кейінгі өзгерістер.
Сол ғасырдың 50-жылдар кезеңі мектептерде ағылшын тілін оқыту әдістемесінің елеулі кезеңі болды.
1947 жылғы қаулыдан кейінгі орта мектпете ағылшын тілі 3-сыныптан бастап оқытылады, ағылшын тілінде және ағылшын тіін оқытатын арнайы мектептер ашылды.
Орта мектепте шеті тілін оқыту 3 немесе 5 сыныптардан басталды. Бұл кездегі бағдарламада қойылған негізге талаптар: оқыту, түсіну және шет тіліндегі мәтінде аудара білу. Ауызша сөйлеуді түсіну, ауызша мен жазбашаның негізін қалау.
Ағылшын тілі ана тілімен қоса оқушының сөйлеу қабілетін және жалпы дамуын ғана жетілдіріп қоймайды,оны өзін қоршаған айналасындағы адамдармен қарым - қатынас мәдениетіне де үйретеді. Оқушының шетел тілінде сөйлеу қабілетін жетілдіру мектепте берілетін білім мазмұнының негізгі мақсаты болып табылады, оқулықпен және басқа оқушылармен қарым - қатынас барысында оқушы барлық пәндерді меңгереді. Ағылшын тілін оқытудағы білімділік мақсаты - шетел тілінде сөйлеуді үйрету, байланыста бола алу мен ортақ тіл табысып, қарым-қатынасты нығайтуға ұмтылу болса, тәрбиелік мақсаты - өзге адамдарды тыңдау мәдениетін қалыптастыру негізінде өз пікірін айта алу және қорғауғай алуды қалыптастыру. Оқытушы шеберлігінің өзегі - тіл байлығымызды дәлірек айтсақ, ойды жүйелеуге қажет сөздік қорының деңгейімен және сөйлеу мәдениетіміз бен сабақтас екендігін байқар едік. Ағылшын грамматикасы басқа грамматикалардан өзгеше, ол сөздік тәртіпте құрылымдалған, ал көптеген тілдер сөздікке негізделген, осылайша ағылшын тіліндегі синтаксистік құрылым өзге тілдердегі сөздерден мүлдем өзгеше болуы мүмкін. Сөздердің грамматикалық мағынасымeн грамматикалық формасы бір-бірімен тығыз байланыста,бірлікте болады. Мысалы, Beautiful, good, bad деген сөздер заттың сапасын,соған тән бөлігін білдіреді. Грамматикалық жағынан қарағанда бұл сөздер дерексіз ұғымдары білдіреді де,сын есімге жатады.
1.2 Ағылшын тілінде интерактивті және дәстүрлі тәсілдерінің мақсаттарын салыстыру.
Интерактивтік әдіс - сұхбат құруда оқушылардың белсенділігін арттырады.
Бұл әдістің мақсаты - оқу процесінің барлық сатысында біріккен әрекетке жағдай жасау. Оқушылар және тапсырмалармен жұмыс істей отырып, топ мүдделерін де ойлауға үйренеді. Бұл әдісте әр оқушы өз міндетіне жауапкершілікпен қарай отырып, ортақ нәтижеге қол жеткізуге талпынады. Оқушылар бірігіп жұмыс істеуге үйренеді. Бұл әдісте оқушы сабақ барысында оқушыларға кеңесші, серіктес рөлін атқарады.
Ағылшын тілі сабақ барысында компьютер оқытушыға оқушының өз бетінше жұмысын ұйымдастыруға жәрдем береді. Компьютерлік бағдарламалар уақыт өте келе жетіліп, қарқынды даму үстінде. Сөйтіп біз бүгінде әлемдік интернет жүйесі арқылы ақпарат алып қана қоймай, білім алудың жаңа түрі аралықтан оқыту әдісі пайда болды. Бұл оқыту әдісінде мультимедиялық технологияның көмегімен бейне, мәтін, графика арқылы оқу курсының материалдары жасалады. Оқу материалы ретінде оқушыға дәстүрлі оқулықтар мен оқу құралдары және интерактивті қасиеті шектеулі бейне және мультимедиялық материалдар ұсынылады.
Дәстүрлі оқыту өз алдына оқушыларға білім беру және олардың неғұрлым көп білім көлемін меңгеру мақсатын қояды. Педагог өзі ойластырған және саралаған ақпаратты білім алушыларға береді және өзінің көзқарасы бойынша қажет деп тапқан дағдыларды оқушыларда анықтайды.
Білім алушылардың міндеті - педагогтармен ұсынылған білім материалдарын барынша толық және дәл қайталап беру.
Мұндай оқыту процесінде алынған білім энциклопедиялық сипатқа ие, яғни білім әр түрлі оқу пәндері бойынша ақпараттың белгілі бір көлемін білдіреді, ол оқушының санасында үнемі мағыналық байланысы жоқ тақырыптық блоктар түрінде болады[7].
Интерактивті оқытуда сабақ өткізу кезінде мұғалім кеңесші, серіктес рөлін атқарады. Ал топ белсенді түрде әрекет ете отырып бірін-бірі қолдау толықтыру арқылы сұхбат құруға үйренеді. Интерактивтік әдісі - оқыту әдісінің өзара қатынасқа батып кетуі (оқушы белсенділігінің мұғалім белсенділігінен жоғары болуы). Интерактивті әдіс - мұғалім мен оқушының қарым-қатынасының мейлінше артуы. Бүгінгі таңда жаңа технологияның әдіс-тәсілдері топтамасына дендеп енген интерактивтік оқыту әдіскер ғылымдардың назарын өзіне барынша аударып отыр. Себебі бұл әдіс оқушының бойында төмендегідей әдет дағдыларды қалыптастырады.
* оқушы өзін-өзі батыл, еркін сезінеді. Үйреніп жатқан пәнге деген қызығушылығы артады. Яғни, өз қажеттілігі үшін үйренуге ынтасы артады;
* өзіне бөлінген тақырып бойынша сөйлеу барысында ойлануға, ізденуге, шығармашылықпен жұмыс істеуге тіпті өзінің бүкіл түйсігін, сезімін белгілі бір мәселеге жұмылдыруға үйренеді;
* оқушылар топ болып, жұп болып әрекет етуге үйренеді;[3].
Дәстүрлі оқытуда қолданылатын әдістер мен тәсілдер білім беру процесінде алғашқы үш мақсат деңгейіне жетуге мүмкіндік береді. Бұған мысал ретінде оқулықтың кез келген параграфының соңында орналасқан тапсырмаларды қарастыруға болады. Көптеген жағдайларда оларды орындау үшін оның мазмұнын қарапайым түрде жаңғырту жеткілікті. Оқушыдан білімді түсінуді және қолдануды талап ететін тапсырмалар (мақсаттардың екінші және үшінші деңгейі), әдетте, қандай да бір белгімен белгіленеді және педагогтың көңілі оған әрдайым бөліне бермейді.
Дәстүрлі әдістермен салыстырғанда оқушылар интерактивті оқыту процесінде білімді оқытушыдан дайын түрде алмастан, өз белсенділігі арқылы алады және дағдыларды меңгереді. Осылайша, белсенді оқыту процесінде педагог оқушыларға ақпаратты өз бетінше меңгеруге, "ашуға" және нәтижесінде білімді жүйелі түрде құрастыруға жағдайлар жасауы тиіс.
Осылайша, интерактивті оқытудың мақсаты - педагогтың оқушыға білімді өзі алып, құрастыруға және ашуға жағдай жасауы. К. Роджерс өзінің "Взгляд на психотерапию. Становление человека" еңбегінде: "Мен оқушылар саналы түрде меңгерген білім мен олардың өздері ізденіп ашқан жаңалықтар ғана мінез-құлыққа айтарлықтай әсер ететінін сездім", - деп көрсеткен болатын. [9].
Интерактивті әдістерді қолдану кезінде білім алушы қабылдау процесінің толық құқылы қатысушысы болады, оның тәжірибесі оқу танымының негізгі көзі болып табылады. Оқытушы дайын білім бермейді, бірақ білім алушыларды өз бетінше ізденуге итермелейді. Сабақ жүргізудің дәстүрлі формаларымен салыстырғанда, интерактивті оқытуда оқытушы мен оқушының өзара іс-қимылы өзгереді: педагогтың белсенділігі білім алушылардың белсенділігімен орын ауыстырады, ал педагогтың міндеті олардың бастамасы үшін жағдай жасау болып табылады. [11].
1.3. Ортаңғы сыныптарда ағылшын тілінің грамматикасын оқыту
Әдістемелер әртүрлі кезеңдерде оқыту мақсаттарының өзгеруіне байланысты жаңадан аталып отырады: мысалы, логикалық қағидалар бойынша синтетикалық әдіс, аналитикалық әдіс, дедуктивтік әдіс, т.б; тіл салалары бойынша грамматикалық әдіс, лексикалық әдіс, фонетиакалық әдіс, тілдің психологиялық қағидалары бойынша индуктивтік әдіс, тура әдіс; ойлап табушының аты - жөні бойынша Коменский әдісі, Гуэн; Пальмер, Уэст, Фриз, т.б әдістері.Біз тек ең негізгі әдістерге ғана тоқталайық:
1. Грамматикалық - аудармалық әдіс - әдістеменің ең көне әдісі.2. Тура әдіс 1870 жылдан бастап қолданыла бастады.3. Қазіргі әдістер.
Грамматикалық аудармалық әдіс көбіне классикалық тілдерде әсіресе, латын тілін оқытуда қолданылған. Бұл әдісте тіл грамматикалық ережелерді жаттау арқылы оқытылады. Жаңа сөздер грамматикалық тақырып көлемінде алынады. Ал, аударма жаңа сөздері, сөз құрылымын, ережесін оқытқанда қолданылады. Барлық жаттығулар белгілі грамматикалық ереженің аясында құрылып, ана тілінен шет тіліне, шет тілінен ана тіліне аудару арқылы орындалған.
Грамматикалық - аударма әдістің ерекшеліктері:
1. Грамматикалық талдаудың негізі;2. Тілді оқытудағы грамматикалық сатылар;
Грамматикалық - аудармалық әдіс бойынша сөйлемді талдаудың ең жақсы әдісі - оны әуелі ана тілінде түсіндіріп, сөйлем мүшелерін, яғни бастауыш пен баяндауышты, толықтауышты анықтау. Әрі қарай талдауды етістіктің шағын, етістікті анықтап жалғастыруға болады. Содан кейін оқушыларға осы сөйлемнің шет тіліндегі аудармасын беру оңайырақ болады. Дыбыстар, морфемалар, сөздер әр тілдің өзіне ғана тән түрінде болады, ал синтаксистік негізгі қағидалары барлық тілдерге тән. Барлық ағылшын тіліндегі грамматикалық құрылымдармен сәйкес келмейді.
Грамматикалық - аудармалық әдіс алғашында XVIII- XIX ғасырдың мектептерінде кеңінен қолданылды. Кейінен педагогика, психология, лингвистика ғылымдарының дамуы бұл әдіске өзгерістер енгізіп, XIX-XX ғасырдың соңында екі грамматиканың ара қатынасы ажыратылды. Қазір де әдістемеге дәстүрлі тұрғыдан қарағанда грамматиаклық - аудармалық әдіс жиі кездеседі. Бұл оқулық - ағылшын тілін мемлекеттік тілде меңгерудегі негізгі оқу құралы. Грамматикалық ережелерді игерудің нәтижесінде тіл жаттығып, сөйлеммді дұрыс құрастыру оңайға соғады.
Тура әдіс. Г. Пальмер әдісі. Тура әдіс грамматикалық - аудырмалық әдіске қайшы әдіс ретінде дүниеге келді.
Қазіргі әдістеме дәстүрлі және аудио - лингвистикалық оқыту деп екіге бөлінеді. Қазіргі әдістеменің негізгі қағидалары:
-- тыңдауды және сөйлеуді дамыту -- сөйлеу үлгілерін пайдалану -- аударианы өте аз қолдану -- грамматиканы үлгі арқылы оқыту -- сөйлеуді үйретуде өмірімен тығыз байланысты жағдайларды қолдану
Грамматикалық - аудармалық әдісінің негізіне логикалық сөйлеу мен оқушының шет тіліндегі мәтінді оқып аудара білуі мүмкіндігі жатады. Көбіне грамматикалық ережелерді оқып білуге көңіл бөлінеді. Тура әдісте алдымен сөйлеу дағдыларын қалыптастырып, шет тілін түсіне және сөйлей білуге үйретеді, сондай-ақ оқу және жазу да қатар үйретіледі.
Ағылшын тілі ана тілімен қоса оқушының сөйлеу қабілетін және жалпы дамуын ғана жетілдіріп қоймайды,оны өзін қоршаған айналасындағы адамдармен қарым - қатынас мәдениетіне де үйретеді. Оқушының шетел тілінде сөйлеу қабілетін жетілдіру мектепте берілетін білім мазмұнының негізгі мақсаты болып табылады, оқулықпен және басқа оқушылармен қарым - қатынас барысында оқушы барлық пәндерді меңгереді.[13].
Шетел тілі пәні бойынша білім мазмұнына тақырыптар, қарым - қатынас ситуациялары, мәтіндер, тілдік материалдар; лексикалық, грамматикалық, фонетикалық, практикалық біліктер, сөз әдептері, оқу әрекетінің тиімділігін іске асыратын жалпы оқу білік дағдылары жатады.
Грамматиканы оқып үйренуде тілдің сан қилы сырларына қанығамыз. Тілдің түрлі құбылыстары тіл ғылымының әр саласында қарастырылады. Мәселен, тілдегі сөздер , олардың барлығының жиынтығы - лексикология саласында, тілдің дыбыстық жүйесі - фонетика саласында, сөздердің формалары- морфология, ал сөз тіркестерімен сөйлем - синтаксис саласында қарастырылады. Грамматика сабақтарында өтіліп отырған материалға оқушылардың ой жүгіртуіне, пікір айтуына қарай индуктивтік және дедуктивтік әдістер қолданылады. Мұғалім бірде (индуктивтік жағдайда) тіл құбылыстарын жеке-жеке тусіндіріп, соған жалпы қорытынды шығартады;бұл жолдан қолданылған әдісиндуктивтік деп аталады. Ал екінші жағдайда (дедуктивтік әдісте) анықтаманы не ережені хабарлап, сонан соң оны нақты материялға қолдану (берілген сөздерді, сөйлемдерді немесе тексті талдауды) ұсынады, өздеріне мысал келтіртеді. Мұндай жолмен ұйымдастырылған жұмсыта қолданылатын әдіс дедуктивті әдіс диазретімен өтіледі.
Грамматиканы оқытуда жаттығу жұмысының мәні зор. Грамматикалық материалды оқулық пен бағдарламаға сай білгенмен, жаттығу жұмыстары жүргізілмесе, ол ұзаққа бармайды, ұмытылып қалады. Сондықтан да мұғалім саналы да терең, тұрақты да берік білім бергісі келсе, жаттығу, дағдыландыру жұмыстарын жүргізу арқылы олардың дағдыларын қалыптастыратын және қалыптасқан дағдыны тілдің басқа да ұқсас құбылыстарына тасымалдай алатын жаттығу әдістерін білуге тиіс Грамматикалық жаттығулар фонетикалық, морфологиялық, синтаксистық және лексикалық болып бөлінеді.
Келесі жаттығу түрі сөйлеуге үйрету. Диалогты сөйлеуде оқушылар сұрақ-жауап, өтініш айту, нұсқау беру жəне тағы басқа жұмыстары ретінде қарапайым іс-əрекеттерді жасай алуы тиіс. Балалар бөлік элементтерден жаңа, тұтас жағдай құрай алуы керек. Оқушылар жалпы арнаулы сұрақтарды қоя алуы, əр түрлі сұрақтарға жауап бере алуы, өтініш, бір нəрсемен келісетінін немесе келіспейтіндігін білдіре алуы керек. Оқушылардың сөйлеу қарқынын өсіру қажет жəне əр оқушы сөйлегенде екі репликадан айтуы тиіс. Қазіргі кезеңде пəн мұғалімдерінің кеңінен қолданып жүрген тілдік жаттығуларының біріне Warming up жаттығуы жатады [8-9].
Warming up жаттығуы. Do you know?
What`s near the Capitol? What`s near the Houses of Parliament? What would you like to see in Wash- ington D.C.? What would you like to see in London?
Brainstorming 2 əдісі.
Бұл əдісті ағылшын тілі сабағында қолдануға болады:
Describe the way something is said: whisper, cry, shout, yell, mumble,
Think of as many things as you can that are
How many methods of travel can you think of?
What if you were caught in an avalanche?
What if tobacco wasn't brought to Europe?
Сабақта Интернеттен алынған əндермен қоса, əн туралы қызғылықты қысқаша деректер, əннің нотасын жəне фразаларды қолдануға болады. Əннің мəтінін қағазға шығарып оқушыларға таратып беру керек. Мысалы: Twinkle, twinkle little star, If you`re happy, Spring is green т.б. (3-кесте) [8; 43].
Кесте № 3. Spring is green əнін толықтыру: [http:lingualeo.com]
is green, spring is
is bright. Summer is
is yellow autumn, is
is white. Winter is
Осы және басқада жаттығулар арқылы шет тілінде еркін сөйлеп, және грамматикасын меңгере аламыз.
1.4 Ортаңғы сыныптардың ағылшын тілін интерактивті технологиямен оқыту.
Интерактивті оқыту - бұл танымдық іс-әрекетті ұйымдастырудың ерекше формасы, білім алу процесінде студенттер өздерінің білімін ортаға салу, ұсынылған идеяны сараптау арқылы жаңа материалдарды түсінуге және меңгеруге мүмкіндік алады.
Білім берудегі интерактивті технология - мұндағы интерактивті сөзі- inter (бірлесу), act (әрекет жасау)ұғымын білдіреді, сабақ барысында оқушының топпен жұмыс жасауға қатыспауы мүмкін емес, бірін-бір толықтыратын, сабақ барысында барлық оқушылардың қатысуын ұйымдастыратын оқыту барысы. Инновациялық әдістердің ең негізгісінің бірі - интерактивті оқыту әдісі. Негізгі қағидасы-педагогикалық қарым-қатынас пен қарым-қатынас диалогы арқылы жеке тұлғаны қалыптастырып дамыту. Интерактивті әдістерге мыналар жатады: проблемалық шығарма әдістері, презентациялар, пікірталастар,топпен жұмыс,миға шабуыл әдісі, сын тұрғысынан ойлау әдісі, викториналар, мини зерттеулер, іскерлік ойындар, рөлдік ойындар, инсерт әдісі т.б
Жоғарыда көрсетілген әдістер оқушының қызығушылығы мен белсенділігін арттырып, алынған мәліметтерді шығармашылық тұрғыдан қайта өңдеу болып табылады. Білім берудегі интерактивті технология (интерактив сөзі-inter (бірлесу) act (әрекет)) сабақ барысында оқушылардың сабаққа қатысуын ұйымдастыратын оқыту барысы. Интерактивті тақта мүмкіндігін пайдалана отырып өткізген сабақтар мұғалімнің оқу процесінде уақытын үнемдей отырып оқушыларға көптеген ақпараттарды беруге көмектеседі. Интерактивті тақтаның керемет мүмкіндіктері оқушыларды таңғалдырады, шабыттандырады. Оқушылар ойнап отырмыз деп ойлайды, шындығында олар қызығып,таңғалып, шабыттанып отырып білім алады.
Интерактивті тақта - бұл компьютердің қосымша құрылғыларының бірі және де дәріс берушіге немесе баяндамашыға екі түрлі құралдарды біріктіретін: ақпараттың кескіні мен қарапайым маркер тақтасын біріктіретін құрал. Әр мұғалім сабақ өткізген кезде оқушыларға сапалы білім беру үшін жаңа технологияларды пайдалана отырып, сонымен қатар компьютерді, интерактивті тақтаны қолдану арқылы білім берсе, оқушылардың қызығушылығы арта түсері анық. Мысалы жаңа технологиялардың кейбір элементтерін көрсетіп кеткенді жөн көрдім:1.Интернет2.қызықты, ақпаратты3.Мәлімет береді, хабар таратады, байланыстырады. 4.Интернет- компьютерден құралған.5.Ақпараттық өріс.Осы жаңа технология стратегияларды интерактивті тақтадан енгізіп қойсақ, оқушылар шығып жауаптарын орындайды. Бұл сабақты алдын ала электронды оқулықтан тыңдап, көріп оқушылардың есте сақтауы бойынша орындатқан тиімді.
Білім беру саласында түрлі технологиялар енгізілуде, бірақ олардың ішінен қажеттісін таңдап, сабақтың әр кезеңінде тиімді қолдану - басты талап. Мәселе технологияларды кеңінен пайдалану емес, мәселе - тұлғаны нәтижеге бағыттай білім беруде. Қазіргі таңда айтар болсақ, көрнекілік әдісі мен техникалық құралдарды қолдану әдісін ақпараттық - коммуникативтік технологияның бір өзі атқара алады.
Ағылшын тілі - ұлы әдебиет тілі.
Ағылшын тілі сабағында компьютерді, мультимедиялық және электрондық оқулықтарды және интерактивті тақтаны пайдаланғанда:
:: лексиканы оқып үйретеді;
:: сөйлеу ырғағын;
:: диалог, монолог және рөлдік ойындарды;
:: хат жазуға үйретеді;
:: грамматикалық құрылымдарды түсіндіріп, оқушылардың есінде сақтауға көмектеседі.
Қазіргі кезде ағылшын тілімен компьютер, телекоммуникациялық құралдарды меңгеруді уақыттың өзі талап етеді, тіпті кейінгі жылдары олардың рөлі зорая түсуде.
Жаңа ақпараттық құралдарды ағылшын тілі сабағында қолданғанда күтілетін нәтижелер:
:: үлгерімі төмен оқушыларға көмектеседі;
:: оқушыларың сабаққа деген қызығушылығын арттырады;
:: сабақта пайдаланылатын көрнекіліктердің санын арттырады;
:: оқушылардың шығармашылығын арттырады;
:: оқушыларды жеке жұмыс істеуге үйретеді;
:: грамматикалық құрылымдарды оңай түсінуге көмектеседі;
:: оқушылардың есте сақтау, есту, көру, сөйлеу, ойлау қабілеттерін дамытады;
:: пікірталас, талдау, анализ жасау ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz