Үшінші бесжылдықтың негізгі міндеттері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе . . .

1. Қазақстанда социалистік құрылыстың жаңа белестері . . .

1. 1. Еліміздің социалистік құрылыстың жаңа кезеңіне аяқ басуы . . .

1. 2. Жұмысшы табы және өнеркәсіп пен транспорттың дамуы . . .

2. Социалистік құрылыс кезеңіндегі қоғамдық - саяси және мәдени табыстар.

2. 1. Еңбекшілердің материалдық жағдайының жақсаруы . . .

2. 2. 1938 - 1941 жылдардағы мәдени құрылыстағы табыстар . . .

Қорытынды . . .

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . .

КІРІСПЕ

Тарих ғылымына идеологиялық ықпал жасап келген Коммунистік партияның уақыт сынына төтеп бере алмай тарауы және республикамыздың өз тәуелсіздігіне қол жеткізу бір кездегі Қазақстаңдағы шаруаларды меншігінен айыру және олардың қожалықтарын ұжымдастыру мәселесін жан-жақты зерттеп, зерделеуге жол ашты. 20-жылдардың аяғы мен 30-жылдардағы Қазақстан ауыл шаруашылығын сталиндік күштеу әдістерімен қайта құрудың өзіндік өкінішті тәжірибесінің ауыр зардаптары объективті зерттеулерді қажет етеді.

Тарих тағылымы мынаны үйретеді: кез келген мәдениетті халық өзінің ұлттық тәуелсіздігін алып, басқа мемлекеттің саяси ықпалынан босанған сәтте бұрын отаршылдық бұғауыңда бұрмаланған тарихын қайта қарауға және ұлт тарихының назардан тыс қалған мәселелерін толық қамтып жазу мәселесін жедел қолға алуға ұмтылады.

Өйткені төл тарихтың жаңа егемен ел азаматтарын саяси-рухани жағынан патриоттық рухта тәрбиелеуде орасан зор маңызы бар, мысалы орыс мемлекетін айтайық. XIV ғасырдың соңында XV ғасырдың басында орыс жылнамаларында бұрынғы ұсақ княздіктерді құрғақ баяндау тәсілінен арылып орыс жерінің тұтастығын насихаттау белең алып, тәуелсіздік идеясы басты мақсат етіп қойылды. Мұндай идея Ресей болашағына жол көрсетті. Осы кезеңде мәскеулік жылнамалардың сипаты да өзгереді. Ол белгілі ғалым А. Шахматов айтқандай орыс халқын ұлттық топтастыру идеясы тарихи оқиғалардың алғы шебіне шығып орыстық мүдденің бар екеңдігін, орыс жерінің тұтастығын дәлелдеуге тырысты.

Еліміздің егемен мемлекет құру жолында да осыған ұқсас салыстыра қарайтын ойланарлық мәселелер жетерлік. Біздің тарихымыз бүгінде Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін идеялық жағынан негіздеп, Республика азаматтарының санасына оның жерінің бөлінбес, біртұтастығы туралы идеяны сіңіруге қызмет етуге тиіс. Сондықтан қазақ жерінің байырғы тұрғыңдарының басым көпшілігі қазақтар болғанын, коммунистік тоталитаризмнің зорлау, күштеу және мәңгүрттендіру әдістерінің бұл халықты өз жерінде жаппай қырғынға, қуғын-сүргінге ұшыратып үлес салмағы жағынан ежелгі ата қонысында азшылыққа айналуға әкеп соқтырғанын айтқан жөн. Біздің тарих ғылымымыз - ұлттық сананы сілкіңдірген қоғамымызда болып жатқан сан-алуан өзгерістерді, қоғамдық процестерді талдап, түсіндіріп, бұқараға насихаттап отыруға тиіс. Міне, сонда Қазақстан азаматтары отаншыл, саналы патриоттық рухта тәрбиеленбек.

Мұндай игі мақсаттарға тарихымызда орын алған «ақтаңдақтарды» толық жойып, сәтсіздіктеріміз бен қасіреттеріміздің себеп-салдарларын дұрыс талдап, қажетті қорытындылар шығарған жағдайда ғана қол жеткізе аламыз. Міне, соңдықтан 20-30-жылдардағы қазақ шаруаларын күштеп меншігінен айыру және күштеп ұжымдастыру процесі жаңа көзқарас тұрғысынан зерттеліп, зерделенуге мұқтаж.

Бұл уақыттағы қазақ шаруаларының тағдыры арнайы назар аударуды қажет етеді.

Өйткені кеңестік Шығыста, соның ішінде Қазақстанда осы жылдары жүргізілген аграрлық өзгерістер КСРО-ның басқа республикаларындағы және аудандарындағы осындай қайта құрулардан өзгешелеу болған еді.

Ресейлік тарихшы А. И. Яковлев бұл өзгешелікті төмендегідей түсіндіреді. «Қазақстан үшін бұл (ұжымдастыру - Т. О. ) ерекше қиын міндет болды. Өйткені байырғы халықтың (қазақтардың-Т. О. ) төрттен үші көшпелі және жартылай көшпелі өмір сүрді. Өлке халқы орналасқан сол кездегі табиғи-тарихи жағдайда көшпелі мал шаруашылығы толығымен ұтымды шаруашылық болып табылды. Ол жақсы тұрмыстың және халықтың өзінің өмір сүруінің негізі еді. Осыдан жоғарырақ тұрғыдағы шаруашылықты жүргізуге өту үшін қоныстануды ұйымдастыру, суармалы жерлерді өлшеп кесіп беру, кооперацияны, малдәрігерлік және дәрігерлік қызмет көрсетуді өркендету, мектептер ашу және т. с. с. болған жағдайда ғана мүмкін еді. Мұндай жағдайлар жасағанда көшпеліге артта қалған қожайын ретінде қарау мүмкін болмайды.

Бірақ дәл қазақтардың - дәстүрлі көшпелілердің қысқа мерзімде отырықшылыққа көшу мандайларына жазылған екен. Мұны қаламаушылық сыннан өткен әрі сенімді әдіске - күштеуге жол ашты».

Шет елдік тарихшының бұл пікірі толық қолдауға тұрарлық. Шындығында да Қазақстандағы ұжымдастыру шаралары бүкіл елдегі науқанның құрамдас бөлігі бола тұрса да олардан, әсіресе, көшпелі және жартылай көшпелі қазақ шаруаларының ауыр азап шеккенін, «қазақ этносының аяусыз қырғынға ұшырағанын, сөйтіп аса ауыр шығынды басынан кешкенін көрсетіп берді». Тарих ақиқаты осылай бола тұрса да «қазақ ұлтшылдығының көрінісі» деген тәрізді айыптаулардан аулақ болу үшін Қазақстан тарихшылары кезінде көшпелі және жартылай көшпелі қазақ шаруаларының осы жылдардағы қасіретін арнайы зерттеуді қолға ала алмады. Коммунистіік идеология мұндай жұмысты мақұлдамақ түгіл зерттеуге де рұқсат етпеді.

Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін ғана бұл тақырыпты терең зерттеуге жол ашылды. Осы тарихи мақсатты жүзеге асыру үшін Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Төралқасы комиссиясы құрылып, құрамына тарихшылар, заңгерлер, халық депутаттары енді. Комиссияның 1992 жылғы баспасөзде жарияланған қорытындысында «Қазақстан Республикасының ғылыми мекемелері мен жоғары оқу орындарына 20 - 30-жылдардағы күрделі оқиғаларға талдау жасауды енгізе отырып, зерттеу мәселелерін кеңейту» ұсынылды.

Бұл мәселенің маңыздылығы Р. Конвест, М. Олкотт тәрізді шетелдік әріптестеріміздің назар аударуларынан да көрінеді. Оның үстіне көшпелілерді отырықшыландыру дегеніміздің өзі жалпы адамзаттық процесс. Ал Қазақстаңда мұның күштеп жүргізілуі өзімізге де, басқаларға да сабақ бола алады. Яғни бұл тақырыптың тарих қойнауындағы құпияларын білу - тәуелсіз елімізде өткеннің қателіктері енді қайтып қайталанбауы үшін де қажет. Күштеп ұжымдастыру жылдарындағы қиыншылықтың тарихы империялық мемлекеттерге бодан болудың тұтас ұлтқа қандай әлеуметтік-демографиялық қасірет әкелетінін дәлелдеп қана қоймайды, сонымен қатар қазақ халқының табиғи-тарихи дәстүрлі даму жолын елемеудің, мемлекетті басқарудың экономикалық тұтқаларынан бас тартудың, нарықтық қатынастарды әкімшіл-әміршіл әдістермен күштеп алмастырудың әлеуметтік-экономикалық және саяси салдарларының аса ауыр болатынын да нақты көрсетіп береді.

Тағы бір ескерер нәрсе, шаруаларды күштеп меншігінен айырудың, зорлап ұжымдастырудың қазақ ұлтының дәстүрлі тарихи-табиғи, эволюциялық дамуға негізделген тағдырына еріксіз таңылған қиянат болғаны белгілі.

Күштеп ұжымдастыру да, тіптен социализмнің сталиндік тоталитарлық үлгісі де процестің объективті заңдылықтарға негізделген, яғни болмай қоймайтын құбылысы емес.

1. Қазақстанда социалистік құрылыстың жаңа белестері

1. 1. Еліміздің социалистік құрылыстың жаңа кезеңіне аяқ басуы

Жаңа кезеңде ел алдында тұрған тарихи міндеттерді шешуде Коммунистік партия мен Кеңес үкіметі бір жоспарға сәйкес дамып келе жатқан социалистік экономика жүйесінің артықшылықтарына, елдің бай табиғи ресурстарына, озық кеңестік ғылым мен техниканың жетістіктеріне, жұмысшылардың жоғары шығармашылық белсенділігіне, кеңес қоғамының моральдық-саяси бірлігіне және көпұлтты халықтар арасындағы берік достыққа сүйенді.

Жаңа жағдайда Коммунистік партияның көшбасшылық рөлі бұрынғыдан да арта түсті, кеңестік демократия одан әрі дами түсті.

Кеңес Одағы дұшпандық капиталистік қоршау жағдайында, халықаралық шиеленіс жағдайында жаңа қоғам құруға мәжбүр болды. Ең агрессивті империалистік мемлекеттер - Германия, Италия, Жапония - әлемді қайта бөлу үшін соғысқа ашық дайындалды.

1937 жылдың екінші жартысында капиталистік әлемде жаңа экономикалық дағдарыс басталды. Ол капитализмнің қайшылықтарын одан әрі ушықтырды; өнімді өткізу нарықтары үшін күрес күшейе түсті. Германия, Италия және Жапония Орталық Еуропада, Азия мен Африкада, Қиыр Шығыста бірқатар агрессивті әрекеттер жасады. Германия мен Жапония Кеңес Одағына тікелей қауіп төндірді. Осындай қиын жағдайда Коммунистік партия мен Кеңес мемлекеті бейбітшілік, қарусыздану, қоғамдық және мемлекеттік құрылымда әртүрлі мемлекеттердің бейбіт қатар өмір сүруі үшін күрескен. КСРО-ның Англия мен Франциямен бірнеше ай бойы (1939 жылдың наурыз-тамыз айлары) ынтымақтастық пен өзара көмек туралы келіссөздері француз және ағылшын үкіметтері кеңес мемлекетін Германиямен соғысқа тарту үшін осы келісімдерді қолдануға тырысып жатқанын көрсетті, бірақ өздері КСРО-мен ынтымақтасқысы келмейді және агрессорларды қолдайды Англия мен Францияның келіссөз жүргізуден іс жүзінде бас тартуына байланысты Совет Одағы жұмысшылар мен шаруалардың дүние жүзіндегі тұңғыш мемлекетіне қарсы империалистік арандатуды іске асыртпай тастау үшін 1939 жылғы 23 тамызда Германиямен шабуыл жасаспау туралы шарт жасасты.

1939 жылы 1 қыркүйекте фашистік Германия Польшаға шабуыл жасады, 3 қыркүйекте Англия мен Франция Германияға соғыс жариялады. Екінші дүниежүзілік соғыс басталды.

Кеңес Одағы фашистік Германия мен милитаристік Жапония қауіп төндірген халықтарды қорғауға бағытталған белсенді саясат жүргізді. Ол қытай халқының азаттық күресінде үлкен көмек көрсетті және Батыс Украина мен Батыс Беларусь халықтарын өз қорғауына алды. Осы мақсатта 1939 жылы 17 қыркүйекте Кеңес әскерлері Кеңес-поляк шекарасынан өтіп, батыс Украина мен Батыс Беларуссияны поляк капиталистерінің қысымынан босатты. 1939 жылы 1 қарашада Батыс Украина Кеңестік Украинамен, ал 2 қарашада Батыс Беларусь Кеңестік Беларуссиямен қайта қауышты. Жазда 1940 жылғы прибалтика халықтары өз реакцияшыл үкіметін құлатып, Кеңес үкіметін қалпына келтірді, сөйтіп СССР құрамына кірген кеңестік республикалар құрды.

1939 жылдың аяғында империалистер фин реакционерлерін КСРО-ға қарсы әскери қақтығысқа тартты. Фин әскерлері жеңіліске ұшырады. 1940 жылы 12 наурызда КСРО мен Финляндия арасында бітімгершілік туралы келісімге қол қойылды. Мұның бәрі КСРО-ның солтүстік-батыс шекараларының нығаюына ықпал етті.

Бессарабияның патшалық Румыния экспансиясынан босатылуы және Молдавия КСР-нің құрылуы еліміздің оңтүстік-батыс шекараларының нығаюына ықпал еткен саяси маңызы бар оқиға болды.

1940 жылдың тамыз айының басында КСРО құрамына Балтық жағалауындағы кеңестік республикалардың қабылдануы және Карело - фин КСР-і мен Молдавия КСР-інің құрылуы көпұлтты кеңестік мемлекеттің күшін нығайтты.

1941 жылы сәуірде жасалған кеңестік-жапондық бейтараптық туралы келісім кеңестік сыртқы саясаттың үлкен жетістігі болды.

Алайда екінші дүниежүзілік соғыстың жалыны күшейе түсті. 1941 жылдың жазында Фашистік Германия бүкіл Батыс Еуропаны басып алды. Соғыс Кеңес Одағының шекарасына жақындады.

Соғыс қаупінің күшеюі жағдайында Коммунистік партия мен Кеңес үкіметі армия мен флоттың жауынгерлік қабілетін нығайту, кеңес халқының саяси қырағылығы мен санасын арттыру үшін шаралар қабылдады. 1940 жылдың ортасына қарай КСРО Қарулы Күштері сандық және сапалық жағынан өсті, олардың ұйымдық құрылымы өзгерді, армияның, флоттың және авиацияның техникалық жабдықталуы жақсарды. Әскери-жұмылдыру іс-шаралары өткізілді. КСРО Конституциясының 132-бабына сәйкес КСРО Жоғарғы Кеңесінің кезектен тыс төртінші сессиясы 1939 жылдың қыркүйегінде "жалпыға бірдей әскери міндеттілік туралы" жаңа заң қабылдады; бұл заң қатардағы және сержанттық құрамның әскери қызметте болу мерзімін кейбір әскер түрлерінде ұзартты және әскерге шақырылушылардың жасын 21-ден 19 жасқа дейін азайтты.

ВҚП(б) XVIII съезі. Үшінші бесжылдықтың негізгі міндеттері. Өзінің қорғаныс қабілетін нығайта отырып, КСРО бейбіт шаруашылық құруды жалғастырды. Үшінші бес жылдық жоспардың құрамы бойынша жұмыс қызу жүріп жатты, жұмысқа партиялық және кеңестік органдар, барлық ведомстволар, КСРО Ғылым Академиясы қатысты. 1939 жылғы 30 Қаңтарда және 1 ақпанда баспасөзде партияның алдағы XVIII съезінің КСРО халық шаруашылығын дамытудың 1938-1942 жылдарға арналған үшінші бесжылдық жоспары туралы және БКП(б) Жарғысына енгізілген өзгерістер туралы баяндамаларының тезистері жарияланды.

Бүкіл Кеңес халқы сияқты Қазақстанның еңбеккерлері де үшінші бесжылдықтың жобасын бірауыздан мақұлдап, оған жекелеген түзетулер мен толықтырулар енгізді. КСРО халық шаруашылығын дамытудың үшінші бесжылдық жоспарының жобасы 4549 бастауыш партия ұйымдарының жиналыстарында талқыланды, оған 54 мыңнан астам коммунистер, 203 аудандық, облыстық партия конференциялары мен 24 мыңнан астам коммунистер қатысқан аудандық партия жиналыстары қатысты. Жоспарды талқылау партияның XVIII съезінде (1939 жылғы наурыз) аяқталды.

Съезд БКП(Б) ОК, Орталық Тексеру комиссиясының, БКП(Б) ОК делегациясының Коммунистік Интернационалдың атқару комитетіндегі есептік баяндамаларын тыңдап, талқылады, КСРО халық шаруашылығын дамытудың үшінші бесжылдық жоспарын қарады және бекітті, БКП(Б) Жарғысына өзгерістер енгізді. Съезд елдің бес жыл ішіндегі дамуын қорытындылады, халықаралық жағдайға терең талдау жасады, КСРО-ның ішкі және сыртқы саясатының міндеттерін тұжырымдады.

Съезд партия мен бүкіл Кеңес халқын социалистік құрылыстың жаңа кезеңінің орасан зор экономикалық және саяси міндеттерін жүзеге асыруға бағыттады. Партияның XVIII съезі бекіткен халық шаруашылығын дамытудың үшінші бесжылдық жоспары КСРО экономикасын одан әрі дамытуды көздеді. Бес жылдық кезеңде өнеркәсіп өнімінің жалпы өсімі 92% - ды құрады, өндіріс жабдықтарын өндіру 107% - ға ұлғаюы тиіс болды. Ауыл шаруашылығы өнімдері өндірісін 1, 5 еседен астам ұлғайту көзделіп отырды. Ұлттық республикалардың экономикалық даму деңгейін теңестіру және үшінші бесжылдықта өндіргіш күштерді ұтымды орналастыру үшін, бұрынғыдай, кеңестік Шығыс республикаларының экономикалық дамуының жоғары қарқыны белгіленді.

Қазақ КСР халық шаруашылығына салынған күрделі салымдар бірінші және екінші бесжылдықты қоса алғанда, бөлінген қаржының төрттен бір бөлігіне жуық ұлғайды, әсіресе республиканың өнеркәсіптің жетекші саласы - түсті металлургияға арналған қаражат қатты өсті. Алтай өнеркәсіптік кешені түсті металлургияның ірі объектісіне айналды. Балқаш мыс балқыту зауытының құрылысын аяқтау, оның қуатын толық игеру, Жезқазған мыс балқыту зауытының құрылысын аяқтау, Қарсақпай мыс балқыту зауытын, Риддер полиметалл комбинатын, Ертіс мыс балқыту зауытын және басқа да кәсіпорындарды қайта жаңарту қажет болды. Қазақстан хромит, вольфрам, молибден өндіру жөнінен еліміздегі жетекші базалардың біріне айналуға тиіс еді. Көмір өндіру шамамен 2 есе, мұнай өндіру 4 есе артуы керек еді. Ақтөбе химия комбинатын ұлғайту, Ақтөбе және Қаратау фосфорит кен орындарының базасында фосфор зауыттарын салу белгіленген.

Қарағандыда қара металлургияның негізін қалау, Алматыда кен және тоңазытқыш жабдықтары зауыттарының құрылысын аяқтау белгіленді.

Жоспарда Қазақстанда ұзындығы 3, 5 мың километрге жуық жаңа теміржол желілерін, оның ішінде ірі шаруашылық және қорғаныс маңызы бар Ақмола - Қарталы теміржолын салу көзделген. Бұл жол Қарағанды көмірін Оралға жеткізу үшін төте жол болған еді.

Үшінші бесжылдықта Қазақстанның ауыл шаруашылығы алдына үлкен міндеттер қойылды. Астық өндірісін екі есеге, мақта өндірісін үш есеге, қант қызылшасын төрт есеге ұлғайту көзделді. Жылқы, ірі қара, қой мен ешкі санын көбейту жоспарланған. Ауыл шаруашылығын одан әрі механикаландыру ұлғайтылатын болды.

Өндіргіш күштерді ұтымды орналастыру және оларды елдің шығысына көшіру маңызды қорғаныстық мәнге ие болды, бұл кеңестік Шығыстағы ұлттық республикаларының, оның ішінде Қазақ КСР экономикасының одан әрі дамуын қамтамасыз етті.

Жоспарда көзделгендей, халық шаруашылығын ұдайы молайту мәдениеттің дамуына және еңбекшілердің материалдық әл-ауқатының артуына ықпал етті. Бес жыл ішінде жұмысшылар мен қызметкерлердің жалақысы 37 пайызға, мәдени-тұрмыстық қызмет көрсету шығындары 1, 7 есеге өсуі тиіс болды.

1. 2. Жұмысшы табы және өнеркәсіп пен транспорттың дамуы

Үшінші бесжылдық жоспардың тапсырмаларын орындау үшін күрестің басында жұмысшы табы тұрды. 1940 жылы республикадағы жұмысшы кадрлар саны 634 мың адамға жетті. Өнеркәсіпте, құрылыста, көлікте және байланыста 391 мың жұмысшы мен қызметші немесе халық шаруашылығындағы барлық жұмысшылар мен қызметшілердің 42, 6 пайызы еңбек етті. Білікті жұмысшылардың үлес салмағының өсу тенденциясы байқалды.

Жұмысшы табының кадрлары, бұрынғысынша, колхозшы шаруалар мен қала жастары есебінен толықтырылып отырды. Қазақ ауылындағы түбегейлі өзгерістерге алып келген Социализм ауыл тұрғындарының қалаларға ағылуын күшейтті. 1939 жылы қалаларда қазақ халқының 16 пайызы өмір сүрді, 1926 жылы бұл 2 пайыз болған еді, ал барлық қала халқының үлес салмағы 1926 жылы 8, 6 пайыз орнына 27, 7 пайызға жетті. Еңбекке қабілетті қала тұрғындарының ішінде жұмысшылар мен қызметкерлер 90 пайызға жуық болды.

Өткен жылдарға қарағанда, ауыл халқын өнеркәсіптік өндіріске тарту жоспарлы сипатта болды. Мемлекет колхоздармен келісім жасасу арқылы ұйымдасқан түрде жұмыс күшін жинады. 1938-1940 жылдары осылайша өнеркәсіпке, құрылысқа, көлікке 119 мың адам тартылды.

Өндіріске жаңадан келгендер арасында әйелдер саны артты. Бұрын ерлер кәсіптері болып саналатын мамандықтарды игеру жолында қозғалыс басталды. Колхоздар мен совхоздарда әйелдер тракторлар мен комбайндардың рульіне отырды, темір жолдарда әйелдер паровоздарды ерлермен қатар жүргізе бастады. 1938 жылы қазанда Алматы қаласында өткен Республикалық қыздар съезі қыздарды, әсіресе қазақ қыздарын патриот әйелдердің құнды бастамасын қолдап, техниканы меңгеруге шақырды.

КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1940 жылғы 2 қазандағы "КСРО-дағы мемлекеттік еңбек резервтері туралы" Жарлығы негізінде кәсіптік және теміржол училищелері, сондай-ақ фабрика-зауыт оқу мектептері (ФЗО) арқылы жастардан жұмысшы-мамандарды даярлаудың жаңа нысаны енгізілді. Осы жылдың соңында республикада 5830 оқушы контингенті бар 22 ФЗО мектебі мен қолөнер училищесі ашылды. Еңбек резервтері жүйесіне негізінен қала жастары жатады. Алғаш қабылданғандардың ішінде - Қазақстанның қолөнер және теміржол училищелері оқушыларының 82 пайызы. 1941 жылдың маусымында бұл училищелерді алғаш рет 3400 жас кеншілер, металлургтер, мұнайшылар, тамақ өнеркәсібі мамандары, теміржолшылар, құрылысшылар бітірді.

Қолөнер мектептері мен ФЗО мектептері жұмысшы табының қатарын толықтырып қана қоймай, сонымен қатар жастарды жұмысшы қатарында шынықтырудың және саяси тәрбие берудің мектебі де болды. Олар жұмысшы табының лайықты ізбасарларын даярлады.

Өндірістің циклділігі жолындағы қозғалыс ұжымдастырушы мол өнімді еңбекті ұйымдастырудың бір түрі болды. Бұл көмір өнеркәсібінде болды. Циклдік кесте бойынша жаңа жұмыс әдісін қолданған Қарағанды көмір бассейнінің бір шахтасының ұжымы үлкен жеңіске жетіп, еліміздің көмір өнеркәсібінде бірінші болып 1938 жылғы көмір өндірудің жылдық жоспарын орындады. Шахтаның жұмыс тәжірибесі КСРО Ауыр Өнеркәсіп Халық Комиссариатының алқасында және КСРО Халық Комиссарлар Кеңесінің отырысында талқыланды. Еңбек өнімділігін арттыруда қол жеткізген жетістіктері үшін 34 қарағандылық Шахтер КСРО ордендерімен және медальдарымен марапатталды, олардың ішінде шахталардың директорлары Т. Кузенбаев пен Н. К. Герасимов және көміршілердің бригадирі И. Кішкентаев Ленин орденімен марапатталды.

Москва, Ленинград, Донбасс, Харьков және басқа индустриялы орталықтардың жұмысшы коллективтерінің өкілдері творчестволық бастамалардың инициаторлары болды. Москваның станок жасайтын «Красный пролетарий» заводының коллективі үшінші бесжылдықтың тапсырмаларын мерзімінен бұрын орындау жолындағы бүкіл одақтық жарысты ұйымдастыру жөнінде ұсыныс енгізді. Республикада бұл инициативаны Қарағандыдағы С. М. Киров атындағы шахтаның кеншілері іліп әкетті. Олар былай деп мәлімдеді: «Біздің шахтамыз бүкіл халықтық осы жарысқа қосылады. Қарағандының барлық шахтерлерін бізден үлгі алып, үшінші бесжылдық құрметіндегі социалистік жарысқа қосылуға шақырамыз».

Шығармашылық бастамалардың инициаторлары Мәскеу, Ленинград, Донбасс, Харьков және басқа да өнеркәсіптік орталықтардың жұмыс ұжымдарының өкілдері болды. "Красный пролетарий" Мәскеу станок жасау зауытының ұжымы үшінші бесжылдықтың тапсырмаларын мерзімінен бұрын орындау бойынша Бүкілодақтық жарысты ұйымдастыру туралы ұсыныс жасады. Республикада бұл бастаманы Қарағандыдағы С. М. Киров атындағы шахтаның кеншілері іліп әкетті. Олар былай деп мәлімдеді: «Біздің шахтамыз бүкіл халықтық осы жарысқа қосылады. Қарағандының барлық шахтерлерін бізден үлгі алып, үшінші бесжылдық құрметіндегі социалистік жарысқа қосылуға шақырамыз».

1939 жылы, бүкіл елдегідей, Қазақстанда екі және одан да көп станоктарда бір жұмысшының еңбек етуі жолындағы жарыс басталды. Кен бұрғылаудың жаңа, көп перфорацияланған әдісін қолдана отырып, Горький атындағы шахтаның таңдаулы машинистерінің бірі Т. Кадауов қатарлас екі ауыр бұрғылау машинасында жұмыс істеді. Балқаш мыс қорыту комбинатының аға флотаторлары Тампиев пен Құрманбаев флотация бөлімшесінің екі және төрт машинасын қамтуға кірісті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.