ҚҰРЫЛЫСТАҒЫ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
САФИ ӨТЕБАЕВ АТЫНДАҒЫ АТЫРАУ МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
Факультет ___________________________________ _________________
Допущен (а) к защите
Декан факультета __________________
___________ ________________________
(подпись) (Ф.И.О.)
_______________20__ г
Дипломдық жұмыс
на тему: Проблемы безопасности информационных систем и технологий
наименование ОП
6В06101- Информационные системы в нефтегазовой отрасли
Выполнил:
обучающийся
__________
_И.И.Иванов__________
Научный руководитель:
д.т.н, проф.
___________
_В.А.Петров______________
Атырау, 2021
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
САФИ ӨТЕБАЕВ АТЫНДАҒЫ АТЫРАУ МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
Факультет
Кафедра
Допустить к защите
Зав. кафедрой ___________
Иванова Т.Т
___ __________2021 г.
задание
на дипломное проектирование
Студент
Специальность
Группа
Тема
Утверждено приказом № от _____ 202 г.
Срок сдачи дипломной работы
Срок предварительной защиты
Защита проекта
Исходные данные проекта
Основная часть
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
САФИ ӨТЕБАЕВ АТЫНДАҒЫ АТЫРАУ МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
Факультет
Кафедра
отзыв
на дипломный проект
по теме
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
САФИ ӨТЕБАЕВ АТЫНДАҒЫ АТЫРАУ МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
Факультет
Кафедра
рецензия
на дипломный проект
по теме
календарный график выполнения разделов
мазмұны
мазмұны 1
КІРІСПЕ 2
1 ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР 3
1.1 Административно-географическое положение Әкімшілік-географиялық орналасуы 3
1.2 Геологическое часть Геологиялық бөлім 5
2 МЕТОДИКА ОПИСАНИЯ ПРИБОРОВ АСПАПТАРДЫ СИПАТТАУ ӘДІСТЕМЕСІ 8
2.1 Техническая характеристика использования приборов и их описание Аспаптарды пайдаланудың техникалық сипаттамасы 8
2.2 Описание программного обеспечения и модулей Бағдарламалық жасақтама мен модульдердің сипаттамасы 11
3 ТОПОГРАФО-ГЕОДЕЗИЧЕСКИЕ РАБОТЫ ТОПОГРАФИЯЛЫҚ-ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР 19
3.1 Методика производства геодезических работ Геодезиялық жұмыстарды өндіру әдістемесі 19
3.2 Құрылыс алаңында орындалатын геодезиялық жұмыстар мен әдістер 26
3.3 Қазаншұңқырларды орнату кезінде орындалатын геодезиялық жұмыстар мен әдістер 28
3.4 Қазаншұңқыр түбіне белгі қою 29
3.5 Жобалық биіктікті құрылыстың монтаждау биіктігіне ауыстыру 30
3.6 Құрылыс процесіндегі геодезиялық атқару түсірімі 31
3.7 1: 500 масштабты топографиялық түсірім 32
4 ҚҰРЫЛЫСТАҒЫ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР 34
4.1 Құрылыс объектісі туралы жалпы мәліметтер 34
4.2 Инженерлік-геодезиялық ізденістер 36
4.3 Құрылысқа арналған инженерлік зерттеу жұмыстары 36
5 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 43
5.1 Құрылыс нысандарын салу кезіндегі жүргізілетін ізденістердің түрлері мен міндеттері 43
5.2 Ұйымдастыру құрылымы және жоспарлау 51
5.3 Жалпы құрылыс жұмыстарына сметалық есеп 56
6 ЖЕР ҚОЙНАУЫН, ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚАУІПСІЗДІК ТЕХНИКАСЫ 67
6.1 Қоршаған ортаны қорғау 67
6.2 Техика безопасности Қауіпсіздік техникасы 69
қорытынды 76
әдебиеттер тізімі 77
Қосымшалар 78
КІРІСПЕ
Заманауи индустриялық әдістермен құрылыстың сапасы, құрылыстардың ұзақ мерзімділігі пайдалану тиімділігі көбінесе инженерлік-геодезиялық ізденістерге байланысты. Құрылымдардың өсіп келе жатқан көлемдері, олардың геометриялық параметрлерін сақтау дәлдігіне қойылатын талаптардың тұрақты ескертілуі, құрылыс өндірісін кешенді механикаландырылған процеске айналдыру инженерлік-геодезиялық өлшеулердің қолданыстағы жоғары дәлдікті әдістері мен құралдарын жетілдіру және жаңаларын жасау қажеттілігін тудырды. Құрылысты геодезиялық қамтамасыз етудің дәлдігі 1 мм дәлдікпен азаяды. Бірегей инженерлік ғимараттар құрылысының ерекшелігі өлшеу дәлдігін арттыруды, геодезиялық жұмыстарды барынша автоматтандыруды талап етеді.
Аса зор құрылыстарды салу және пайдалану кезіндегі геодезиялық зерттеулердің көлемі бірнеше есе артады, ал дәлдікке қойылатын талаптар миллиметрдің оныншы бөлігімен сипатталады.
Қазіргі уақытта қолданылатын заманауи әдістер мен құралдар инженерлік-геодезиялық ізденістер жүргізу көптеген ірі инженерлік құрылыстар салу үшін қажетті дәлдікті қамтамасыз етеді.
ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР
1.1 Административно-географическое положение Әкімшілік-географиялық орналасуы
Әкімшілік-аумақтық қатынаста құрылыс объектісі Маңғыстау облысында, Қазақстан Республикасында орналасқан. Облыс орталығы-Ақтау қаласы.
Ақтау қаласындағы объектілерді өндірістік және шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктерге сумен жабдықтау көзі техникалық сапалы су болып табылады. Шаруашылық-ауыз су мұқтаждарына пайдаланылатын су шығынын есептеу ҚР CН 4.01-02-2011 (санитарлық нормаларына) сәйкес орындалуы тиіс.
Климат и растительность. Ауданның климаты шұғыл континенталды, құрғақ, жел режимі жоғары, жыл бойы ауа-райы өте суық қыстан өте ыстық жазға дейін күрт ауытқиды. Жылдың суық мезгілінде аумақтың үстінен Сібір антициклондарының батыс сілемдерінен келетін ауа массалары басым болады. Жылы мезгілде оларды континентальды туран және иран әуе массалары алмастырады. Осы массалардың әсерінен күрт континенталды, құрғақ климат қалыптасады. Ауданның климаты қыста орташа суық және жазда ұзақ, құрғақ, ыстық болып сипатталады.
Каспий теңізінің әсері желдің басым бағыттарының маусымдық өзгеруіне айтарлықтай әсер етеді: суық мезгілде шығыс румба, жылы мезгілде - солтүстік және солтүстік-батыс желдері басым болады. Зерттелетін аумақтың табиғи климаттық режимі континенталды климат жағдайында қалыптасады және көбінесе Каспий теңізінің әсерімен байланысты.
Ауа температурасының абсолютті максимум +45°С. Жылдың ең ыстық айының орташа максималды температурасы +33,9°С. Қаңтар айының орташа температурасы -4-8°С, түнде - 11,3°С-қа дейін төмендейді, температураның максималды төмендеуі -36°С-қа дейін жетеді. Кейбір суық қыста -20°С-қа дейін аяз болады, тіпті -30°С дейін барады.
Желдің Шығыс және Батыс бағыттары басым. Осы бағыттарда дауылдардың ең көп саны және желдің жылдамдығы байқалады. Оңтүстік-Шығыс дауылдары 100-140 сағатқа дейін созылады.
Қазан-сәуір айларында желдің шығыс және оңтүстік-шығыс бағыттары (50% - ға дейін) басым болады, бұл тек барикалық емес, сонымен қатар суық ауа массаларының шөлден теңізге ауысуының жоғарылауымен және жергілікті жылу жағдайларына байланысты.
Зерттелетін аймақтағы жел белсенділігі шаңды дауылдардың дамуына себеп болып табылады. Шаңды дауылмен күндер саны, олар айына 5-6 рет байқалады және орташа есеппен 54 күнді құрайды. Желдің жылдамдығы 15 мс-тан асатын күндердің орташа саны 22 күнді, 8-15 мс жылдамдықпен-189 күнді құрайды. Максималды жылдамдығы 34 мс 2001 жылдың ақпан айында тіркелді. Тымық күндер саны 6% құрайды.
Атмосфералық жауын-шашын. Аймақ үлкен құрғақтықпен сипатталады, бұл жауын-шашынның негізгі көзі болып табылатын ылғалды атлантикалық ауа массаларының аз болуымен байланысты. Мұнда атмосфералық жауын - шашынның жылдық мөлшері 134-тен 180 мм-ге дейін өзгереді. Тіркелген жауын-шашынның максималды мөлшері 335 мм, минималды-85 мм. Жауын-шашынның ең көп мөлшері сәуірде, ең азы тамыз айында байқалады. Жазғы жауын-шашын қысқа мерзімді және көбінесе нөсер сипатында болады.
Ауаның ылғалдылығы. Аудан аумағы ылғал жеткіліксіз аймаққа жатады. Аудандағы ауаның орташа жылдық салыстырмалы ылғалдылығы 58% құрайды. Ең жоғары салыстырмалы ылғалдылық желтоқсанда 85%, ең төменгі 35% - тамызда.
Күн радиациясы. Бұлттылықтың шамалы дамуы күн радиациясының үлкен ағымын тудырады. Ауданда күн сәулесінің ұзақтығы жылына 2500-3000 сағатты құрайды. Облыс аумағы бойынша радиациялық баланстың шамасы жылына 39-45 ккалсм2 аралығында ауытқиды. Маңғыстау облысы аумағының басым бөлігінде радиациялық теңгерім 10 ай бойы, Каспий теңізінің жағалауында - 11 ай бойы оң болып табылады.
Өсімдіктер қоршаған ортаның маңызды компоненттерінің бірі болып табылады. Аумақты экономикалық пайдалану және фаунаның даму мүмкіндіктерін анықтай отырып, тіршілік ету ортасының жалпы жағдайын көрсетеді.
Өсімдіктер өте қатал табиғи жағдайларда дамиды: климаттың құрғақтығы, температураның ауытқуының үлкен амплитудасы, ылғалдың күрт жетіспеушілігі, топырақта минералды ерітінділердің басым болуына әкелетін тұзды топырақ түзетін және жер асты жыныстарының кең таралуымен үйлеседі. Маусым айының басында өсімдік жамылғысы толығымен дерлік күйіп кетеді.
Өсімдік жамылғысы аумақта құрғақ шөлді климат жағдайында қалыптасқан, тұзды топырақ түзетін және жер асты жыныстарының кең таралуы айтарлықтай әсер етеді. Аумақ орналасқан солтүстік шөлдердің белдем тармағына ақ жер жусанының биюргун мен қауырсын шөптері қауымдастығының үстемдігі тән, оған әр түрлі ащышөптер мен майлы галофиттер, сондай-ақ эфемерлер жиі қосылады.
Өсімдіктің құрамы бойынша ол кеш хвалынская сазды жазығының ауданына жатады. Мұнда эфемерлердің қатысуымен көпжылдық-дәнді-жартылай бұталы қауымдастықтар жиі кездеседі. Бұталардың ішінде жусандар жиі кездеседі - ақ жер, қара, сортаң. Сонымен қатар, қауымдастықтардың құрамына жапырақты бүлдірген және сортаң, жатаған изені, сынғыш бидайық, тарақбоз тырсық белсенді қатысады. Эфемерлердің ішінде ең көп кездесетіні - шығыс мортығы, шөл жауылшасы, баданалы қоңырбас, шайыр сасыр және т. б.
Мемлекет қорғайтын сирек кездесетін түрлердің тізімі әдеби көздер мен далалық зерттеулердің материалдарын талдау негізінде жүзеге асырылады: парсы шырмауық, үстірт астрагалы, ащышөп кең жапырақты, гурган жусаны, тартылған тор басы. Ақтау қаласына іргелес аумақ шаруашылық жағынан өнімділігі төмен шөлді жайылымдарға жатады.
Ландшафтық-географиялық қатынаста аумақ жұмыс учаскесі неоген шөгінділерінде бедері төселген Солтүстік (бореалдық) шөлдер аймағына жатады. Ақтау қаласындағы лицензиялық учаске рельефінің абсолюттік белгілері -15 м-ден -25 м-ге дейінгі диапазонда ауытқиды.
1.2 Геологическое часть Геологиялық бөлім
Рельеф. Жер бетінің құрылымы және топырақ-ботаникалық сипаттамасы бойынша облыс аумағында ірі геоморфологиялық аудандар, солтүстігінде - Каспий маңы ойпаты, батысында - солтүстік бөлігінде шағын тау бедері бар Маңғыстау жазығы, шығысында - Үстірт үстірті.
Каспий маңы ойпаты Каспий теңізінен Үстіртке дейін созылып жатқан облыстың бүкіл солтүстік бөлігін алып жатыр, геологиялық тұрғыдан алғанда ойпат негізінен қатты кристалды жыныстарда жатқан төрттік теңіз шөгінділері болып табылады.
Маңғыстау жазығы Каспийдің жағалау белдеуінен Үстірт шоқысына дейін орналасқан. Рельеф - минус белгілері бар үлкен Карақия, Ашисор және Қаракөл ойпаттары бар сәл толқынды жазық. Жазықтың солтүстігінде Бесшоқы ең биік нүктесі (теңіз деңгейінен 555 М жоғары) Қу, Ақтау және Қаратау тауларынан тұратын таулы Маңғыстау жатыр, Шығыс Қаратауда тік беткейлері мен өте терең шатқалдары бар.
Облыс шегіне Үстірт үстіртінің үшінші шөгінділерден құралған батыс Каспий маңы бөлігі кіреді. Үстірттің шекаралары биік, қатты бөлінген түзілімдермен белгіленген. Үстірт бедері толқынды және толқынды - көлбеу жазық ретінде сипатталады. Ойпаттар тұзды батпақтармен және құмдармен жабылған.
Сипатталған аумақта төменгі Пермьден қазіргі заманға дейінгі шөгінділер дамыған. Мұнай кен орындары пермо-триас, юра, төменгі шөгінділерімен шектелген, альб-томенгітурон шөгінділерінде техникалық мақсаттарға жарамды тұзды сулардың қоры бар. Аумақтың көп бөлігінде шаруашылық - ауыз сумен жабдықтау үшін жарамды жоғары сапалы және жоғары өнімді жерасты сулары бар. Аумақтың батысы мен оңтүстігінде (төменгі бор) төменгі қабаттар маңызды мұнай қабаттарының бірі болып табылады. Жер бетіне жақын жатқан жер асты сулары теңіз төрттік шөгінділерімен, әсіресе олардың жоғарғы горизонттарымен шектелген, сондықтан олар топырақ жамылғысында өндірістік қызметтің теріс әсеріне өте сезімтал.
Маңғыстау облысының барлығы 16 млн.675 мың гектар жері бар, олар үстіртті және Маңғышлақ түбегін геоморфологиялық қамтиды. Үстірт үстірті (теңіз деңгейінен жоғары 100-300 м) үшінші шөгінділерден тұрады - гипс тәрізді (1 - 2 м) қиыршық саздауыт түріндегі әктас, мергель және саз элювийі.
Шығу тегі және қосылуы бірдей жазық Маңғышлақ. Таулы Маңғышлақ жер бедері бойынша тастанды - денудацияланған ойпат (300-500 м) болып табылады. Ол құмтас, әктас, тақтатас, олардың элювийі мен делювийінен тұрады.
Рельефтің барлық түрлері мен формалары ерекшеленеді. Аумақ шегінде үш ірі құрылымдық - геоморфологиялық аудан бөлінеді: Маңғышлақ тауының төмен тау жоталары, оңтүстік Маңғышлақ үстірті және Үстірт үстірті.
Маңғышлақ тау жоталары - Ақтау (солтүстік және оңтүстік) және Қаратау (Қаратаушық, батыс және шығыс Қаратау) жоталары Маңғышлақ түбегінің орталық бөлігін алып, солтүстік Маңғышлақ үстінен күрт көтеріледі. Тау жоталары батыстан шығысқа қарай 117 км-ге созылып жатыр, ені 0,2-0,3-тен 6-10 км-ге дейін. Ақтау таулары шыңдарының абсолюттік белгілері 220-300м, Қаратау 180-212м, батыс және шығыс Қаратау 420-556м дейін жетеді, Ақтау жоталары орталық жоталардан бедердің күрделі құрылымы бар ойпаттармен - Қаратау алқаптарымен бөлінген. Олардың ені 2-4 - тен 10-15 км-ге дейін, бетінің абсолюттік белгілері 60-тан 150-180 м-ге дейін жетеді.
Оңтүстік Маңғышлақ үстірті Маңғышлақ тауының оңтүстігінде орналасқан. Оның беті оңтүстікке қарай сәл көлбеу - солтүстігінде 300 м-ден оңтүстігінде 60 м-ге дейін. Батысы мен оңтүстік - батысында Үстірт Каспий теңізіне құятын құлама жыралармен, ал шығысында - Қарынжарық ойпатымен шектеседі.
Үстірттің жазық беті тұйық ағынсыз ойыстармен - Қарағие, Каунды, Қарамандыбас, Басгурлы-Жасғұрлы және т. б. күрделенген , олардың ішінде ҚР - дағы ең ірі және терең ойысы Қарағие ойпаты болып табылады-ауданы 270 км2, ең төменгі белгісі минус 132 м. Оның түбі Каспий теңізінің деңгейінен 100 м-ден астам төмен орналасқан. Оңтүстік пен солтүстікке ашық шұңқыр меридиональды бағытта созылған.
Ауданы бойынша ең үлкен Қарынжарық ойпаты (6000 км2 астам , ең төменгі белгі минус 70 м) Үстірттен бөліп тұрады. Ол солтүстігінде Карамай тауынан оңтүстігінде Чагалсор ойпатына дейін субмеридиональды бағытта созылады. Шұңқырдың түбінде минус 20-50 м абсолютті белгілер бар.Батыс жағында құмдар дамыған. Үстірттің солтүстік-шығысында ені 3-10 км болатын 65 км-ге созылатын эол құмдары (Басқұдық, Сауысқан, Бостанқұм) дамыған. Олардың солтүстік-шығысы мен оңтүстік-шығысына қарай ұзындығы 15-37 км және ені 4-10 км-ге дейін жететін Тышқанқұм, Сеңгірқұм және Түйесу құмды массивтері созылып жатыр. Аталған рельефтің ірі формаларынан басқа, Үстірт беті сармат әктастарымен брондалған, көбінесе ұсақ карстпен, дефляциялық формалармен-шұңқырлармен, үңгірлермен, соқыр арқалықтармен және т. Б күрделенеді.
Үстірт үстірті Маңғышлақтан биіктігі 200-250 М тік құламалы кертпештермен бөлінген. Шұңқырлар көбінесе көп деңгейлі көшкіндермен күрделіленген. Үстірттің беті тегіс. Шұңқырларда және орталық бөлігінде ол 300-350 м-ге дейін көтерілген. Төменгі учаскелерге (40 м-ге дейін) сортаңдар (Сам, Асмантай-Матай, Қаратүлей және т.б.) шектелген. Оңтүстікте Ассеке-Ауданның ойпатында ең аз белгілер байқалады. Орталық Үстірттің оңтүстік бөлігінің жазықтық сипатын Қарабауыр мен Мұзбелдің кең жайпақ жыралары бұзады. Үстіртте, Оңтүстік Маңғышлақтағы сияқты, карст түзілу іздері - шұңқыр, ойыс, үңгір, әсіресе орталық және шығыс бөліктерінде байқалады. Үстірттің солтүстік бөлігінде ені 10-30 км оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай 70 км созылып жатқан Сам ірі құмды массив орналасқан.
Маңғыстау облысының солтүстік-батыс бөлігі Каспий теңізіне іргелес, сортаңдар жер (Кайдақ, Құлтық және т.б.).
Жер бедерінің барлық түрлері жер үсті суларының пайда болуына, таралуына және жер асты ағындарының қалыптасуына әсер етеді. Егер Оңтүстік Маңғыстау үстіртінің таулы бөлігі мен оған іргелес аудандары жер асты суларының қоректенуінің жергілікті ошақтары болса, онда терең ағынсыз ойпаттар олардың табиғи дренаждары болып табылады және оның ылғалдылығы артады.
Сурет 1.1 - Маңғыстау облысының шолу картасы
МЕТОДИКА ОПИСАНИЯ ПРИБОРОВ АСПАПТАРДЫ СИПАТТАУ ӘДІСТЕМЕСІ
Көптеген геодезиялық жұмыстарды орындау кезінде, әдетте, жалпы бұрыштық және сызықтық өлшеулерді орындау қажет, сол үшін тахеометрлер қолданылады.
Өлшеу нәтижелерін өңдеуге және типтік геодезиялық есептерді шешуге арналған қуатты компьютерлер заманауи тахеометрлерге салынған.
Электрондық тахеометрде көру түтігі, қашықтықты өлшеу жиынтығы (светодальномер), бұрыштарды өлшеу жиынтығы (цифрлық теодолит) және арнайы есептеуіш бар, оған типтік геодезиялық есептердің орнында тікелей шешуге арналған бағдарламалар салынған.
Электронды тахеометрлерді ендірілген бағдарламалық жасақтама келесі геодезиялық есептерді шешуге мүмкіндік береді:
көлденең жатынды мен асып кетуді анықтайды;
тікелей және кері геодезиялық есептерді шешеді;
тұйық жүрістердің бақылауын орындайды;
асып кетуді және қол жетпейтін нүктелер арасындағы қашықтықты есептейді, рефлекторды орнату мүмкін емес объектілердің биіктігін анықтайды,
мысалы, электр желілері, биік ғимараттар, қабырғалар және т. б.;
алынатын учаскенің ауданы мен периметрін есептеуді орындайды;
кейіннен жылдам іздеу үшін жеке тізімге натураға шығарылатын нүктелерді орналастырады;
бұрыш және қашықтық бойынша, координаталар бойынша, берілген тік немесе көлбеу жазықтыққа екі нүктенің арасындағы тұстама бойынша нүктелерді натураға шығаруды жүзеге асырады.
Нивелир - нүктелер арасындағы биіктік айырымды анықтауға арналған геодезиялық құрал, яғни асып кетуді анықтау.
Тегістеудің барлық түрлерінің ішінен геодезиялық зерттеулерде ең көп кездесетіні-геометриялық. Геометриялық нивелирлеу орындау үшін жоғары дәлдікті, дәл және техникалық нивелирлер қолданылады.
Инженерлік және құрылыс жұмыстары үшін арнайы жасалған нивелирлер олар ыңғайлы тасымалдау үшін салмағы аз және судан толық қорғалған көру түтігі бар, бұл оларды кез-келген ауа-райында қолдануға мүмкіндік береді.
2.1 Техническая характеристика использования приборов и их описание Аспаптарды пайдаланудың техникалық сипаттамасы
Электрондық тахеометр Leica TS06plus. Leica TS06plus Тахеометр (сурет 2.1) электрондық қашықтықтан өлшеу параметрлерін (EDM) таңдау арқылы дәл өлшеуді қамтамасыз етеді. Тахеометр өндіруші салған бұрыштарды өлшеудің қажетті дәлдігін береді. Ол жеңіл және ақылды түсінікті басқарумен ерекшеленеді, сонымен қатар кілттердің эргономикалық орналасуы мен үлкен дисплей деректерді үздіксіз енгізуді қамтамасыз етеді және құрылғымен жұмысты жеңілдетеді. TS06plus Тахеометр сымсыз байланыс арқылы кез-келген деректерді жинау құрылғысымен байланысуды қамтамасыз ететін Bluetooth функциясымен жабдықталған. Сонымен қатар, станция әртүрлі форматтағы(GSI, ASCII, DXF, CSV және басқалары) деректер файлдарын беруді қамтамасыз ететін USB портымен жабдықталған. Құрылғының ішкі жады 100000 нүкте мен 60000 өлшеуді сақтауға арналған. Бұл жалпы станцияда литий-иондық батареялар қолданылады, олар жылдам зарядтауды, ұзақ өмір сүруді және 30 сағат үздіксіз жұмыс істеуді қамтамасыз етеді. TS06plus салмағы 5,1 кг, оның ішінде аккумулятор мен трегер бар. Жеңіл және берік контейнер құралды шаң мен ылғалдан қорғайды. Толық техникалық сипаттамалар 2.1-кестеде көрсетілген.
Сурет 2.1 - TS06plus электронды тахеометр
Кесте 2.1 - Leica TS06plus тахеометрінің техникалық сипаттамалары
Аталуы
Сипаттамасы
1
2
Бұрыштық өлшеулердің дәлдігі
1", 2", 3", 5"
Компенсатор
Екі осьтік, жұмыс ауқымы +-4'
Бір призмаға өлшеу қашықтығы
1.3 - 3500 м
Бір призмадағы сызықтық өлшеулердің дәлдігі
+-1,5 мм + 2 ммкм
Шағылыстырғыш пленкаға өлшеу қашықтығы
1,3 - 400 м
Шағылыстырғыш пленкадағы сызықтық өлшеулердің дәлдігі
+-1,5 мм + 2 ммкм
Шағылыстырғышсыз өлшеу диапазоны:
R500
R1000
0,3 - 500 м
0,3 - 1000 м
Шағылыстырғышсыз сызықтық өлшеулердің дәлдігі
+-2 мм + 2 ммкм
Көру түтігінің ұлғайтуы
30x
Пернетақта
22 пернелер + джойстик + бүйірлік перне
Дисплей
LCD
Артқы жарық
Дисплей, жіп торы, пернетақта
Ішкі жад
100 000 нүкте
Жад картасы
Деректерді жіберу порттары
USB флеш картасы
RS-232C, USB, Bluetooth
Жұмыс уақыты
Бір аккумулятордың зарядталу уақыты
Бір аккумулятордан 20 сағатқа дейін
4 сағатқа дейін
Құрылғының салмағы
5,2 кг
(Arctic) Жұмыс жасауының температуралық диапазоны
-20°C-тан +50°C-қа дейін (-35°C-тан +50°C-қа дейін)
Шаң мен ылғалдан қорғау
Кепілдік мерзімі
IP55
1 жыл
Leica NA720 нивелирі. Leica NA720 нивелирі (сурет 2.2) құрылыста сәтті қолданылады, мысалы оның артықшылықтары ауыр жағдайларда пайдалану кезінде жоғары беріктік пен дәлдік болып табылады. Нысанаға (рейкаға) жылдам бағыттау нашар көріну жағдайында қашықтықты өлшеуге мүмкіндік беретін ең жақсы оптиктердің бірі есебінен қамтамасыз етіледі. NA720 нивелирінің жоғары сенімділігі жоғары класты шаңнан қорғаудың және су өткізбеушіліктің болуына байланысты. Газ толтырылған телескоп пен герметикалық корпус құрал суға құлаған жағдайда қауіптен қорғауды қамтамасыз етеді. Толық техникалық сипаттамалар 2.2-кестеде көрсетілген.
Сурет 2.2 - LeicaNA720 нивелирі
Кесте 2.2 - Leica NA720 нивелирінің техникалық сипаттамалары
Аталуы
Сипаттамасы
ОКА (орташа квадраттық ауытқу)
1км қос жүріске
+-2.5 мм
Көру түтігінің ұлғайтуы
20х
Кескін
тура
Фокустың минималды қашықтығы
0.5м
Компенсатор түрі
магниттік
Компенсатордың жұмыс ауқымы
+-15'
Салмағы
1.6 кг
Көлемі
190 мм x 120 мм x 120 мм
Жұмыс температурасы
-20°C-тан +50°C-қа дейін
Су мен шаңның енуіне төзімділігі
IP57
2.2 Описание программного обеспечения и модулей Бағдарламалық жасақтама мен модульдердің сипаттамасы
AutoCAD бағдарламалық жасақтамасы. AutoCAD-ірі Autodesk компаниясы әзірлеген жобалауға арналған бағдарламалық жасақтама. Бағдарламаны Autodesk 1982 жылы ұсынды. Бүгінгі таңда AutoCAD сәулет, құрылыс және басқа көптеген өнеркәсіптік бағыттарда сәтті қолданылады. Бұл бағдарлама 18 түрлі тілде ыңғайлы пайдалануға бейімделген. AutoCAD бағдарламасының орыс тіліндегі нұсқасы толығымен бейімделген, атап айтқанда интерфейс (сурет 2.3), Құжаттама, командалық жолдар. Алайда пайдалану нұсқаулығы локализацияланбаған.
Сурет 2.3 - AutoCAD бағдарламасының классикалық интерфейсі
AutoCAD-тың алғашқы нұсқаларында қарапайым функциялар болды, мысалы фигураның бірнеше нысандарынан тұратын күрделі, құрастырылған доғалар, сызықтар, шеңберлер және мәтін. Осы кезеңде AutoCAD пайдаланушылардың мойындауына ие болды, бірақ қазіргі заманғы AutoCAD бағдарламалық жасақтамасының мүмкіндіктері бұрынғыдан гөрі кең және функционалдылық пен әртүрлі мәселелерді шешуге арналған құралдар санынан бірнеше есе асып түседі.
Leica Geo Office бағдарламалық жасақтамасы. LeicaGeoOffice-геодезиялық өлшеу деректерін өңдеуге арналған бағдарламалық кешен. Далалық өлшеулерді өңдеу геодезиялық зерттеулердің маңызды кезеңі болып табылады. Ол кез-келген мамандандырылған мәселелерді шешуге және пайдаланушыларға жұмыстың осы кезеңінде олармен байланысты мәселелерді шешуге көмектесуге бағытталған заманауи бағдарламалық жасақтаманы қолданбай жасай алмайды.
Leica Geo Office көпфункционалды бағдарламалық кешені (LGO) пайдаланушыға Геодезиялық өлшеулерді өңдеуге арналған функциялардың ең үлкен таңдауын ұсынады. Бағдарламалық жасақтаманың басты артықшылықтарының бірі - GNSS және TPS түсіру нәтижесінде алынған деректерді бір уақытта өңдеу мүмкіндігі, мысалы, бастапқы нүкте болмаған кезде, оған жақын жерде орнату қажет болған кезде.
TPS өлшеу деректерін өңдеу модулі. LeicaGeoOffice функциясының нақты мысалы үшін құрылыс алаңында геодезистерге геодезиялық желі құру қажет болатын жағдайды қарастырылады. Мемлекеттік тірек желісі пункттерінің координаттары жол берілмейтін қателікпен салынғанына қарамастан. Нәтижесінде қала ішіндегі жеке нүктелер бойынша айырмашылықтар, мысалы, жарты метрден бір метрге дейін өзгереді. Өмірде мұндай жағдайлар жиі кездеседі.
Қате деректер бойынша желіні құру, кем дегенде, салынып жатқан құрылыстың орналасқан жері жобаға қатысты дұрыс емес орналасуына, көп дегенде - жер учаскесіне меншік құқығын белгілеу проблемасына әкеледі. Мұндай жағдайда теңестіру жұмыс үстеліндегі бағдарламалық жасақтамада жүргізілуі керек, өйткені электронды тахеометрдің орнатылған бағдарламалық жасақтамасы операцияның қажетті сапасын бермеуі мүмкін. LeicaGeoOffice TPS өлшеу деректерін өңдеу модулі жоба деректерін теңестіруге және графикалық түрде көрсетуге ғана емес, сонымен қатар карталарды субстрат ретінде пайдалануға мүмкіндік береді (сурет 2.4).
Сурет 2.4 - Жобаға субстрат ретінде жүктелген спутниктік сурет
GNSS өлшеу деректерін өңдеу модулі. GNSS өлшеу деректерін өңдеу модулі келесі жағдайларда қолданылады: геодезистерге пунктер координаталарын алу барасында, кептіру желілерін құру үшін статистикалық бақылаулар жүргізу кезінде. LeicaGeoOffice бағдарламалық жасақтамасының спутниктік өлшеу модулін қолдана отырып, олар нүктелердің координаттарын тез ала алады, өйткені бағдарлама GPS спутниктерінен ғана емес, сонымен қатар ГЛОНАСС - тан алынған мәліметтерді өңдей алады және бақылауды редакциялау процесі модульде нақты көрсетілген: пайдаланушылар сәйкес келмейтін аралықтарды бір секундқа дейін сұрыптай және жоя алады (сурет 2.5). LeicaGeoOffice-те екі өңдеу режимі бар: қолмен және автоматты. Автоматты режимде жұмыс істеген кезде пайдаланушыға деректерді өңдеу процесін білудің қажеті жоқ, өйткені бағдарлама барлық ең жақсы шешімдерді өз бетінше таңдайды.
Сурет 2.5 - GNSS өлшемдерінің аралықтарын өңдеу
Бағдарлама Leica өріс контроллерлерінің көмегімен түсірілген фотосуреттермен жұмыс істеуді қолдайды. Далалық бригадалар мен камералық өңдеуді жүзеге асыратын инженерлер арасында ақпарат алмасуды (мысалы, негіздеу нүктелері туралы) айтарлықтай жеңілдетеді. Сонымен қатар, LeicaGeoOffice есеп беру үшін шаблондардың кең таңдауын ұсынады. Геодезист өзі есеп құра алады, онда тапсырыс берушіге қажетті параметрлер бойынша ғана ақпарат болады. Мысалы, полигондардың үйлеспеушіліктері туралы есеп.
Триангуляциялық модельдер және көлемді есептеу. TPS және GNSS өлшемдерін өңдеуден, алынған деректерді экспорттаудан басқа барлық форматтар мен құжаттаманы дайындау, LeicaGeoOffice бағдарламалық жасақтамасы түсіру нәтижелері бойынша беттердің триангуляциялық модельдерін жобалауға және оның негізінде топырақтың көлемін және барлық құрылымдық элементтерді анықтауға мүмкіндік береді. Мұндай міндеттер геодезиялық тәжірибеде, құрылыс алаңында, қажет болған жағдайда жер жұмыстарының көлемін есептеу кезінде жиі кездеседі.
Қателерді тексергеннен кейін LeicaGeoOffice беті модульді іске қосу керек және объектінің триангуляциялық моделін жобалауды бастап, оның көлемін анықтау керек. Модуль объектінің көлемін екі әдіспен есептей алады:
Шартты биіктіктер функциясы, содан кейін объектінің көлемі нақты белгіден есептеледі;
Абсолютті белгілер функциясы, бұл жағдайда объектінің көлемі берілген бетке қатысты анықталады.
Екінші әдіс белгілі бір уақытта белгілі бір уақыт көлемін есептеп қана қоймай, оның өзгеруін бақылауға мүмкіндік береді. Геодезист тек жобаға түсірілімнің нақты деректерін жүктеуі керек: бағдарламалық жасақтама осы нәтижелерді өткен нәтижелермен талдайды және үйінді көлемінің өзгеруін көрнекі түрде ұсынады.
Бағдарламалық жасақтама триангуляциялық желілерді өңдеуге мүмкіндік береді: маркшейдер құрылымдық сызықтарды қолмен құра алады, модельге қосылатын және одан шығарылуы керек нүктелер мен аймақтарды орната алады. Бұл жағдайда бет моделіндегі өзгерістер қосымша манипуляцияларды қажет етпестен нақты уақыт режимінде болады. Соңғы модель екі өлшемді немесе үш өлшемді түрінде ұсынылуы немесе DXF форматына экспортталуы мүмкін (сурет 2.6).
Сурет 2.6 - 3D форматында ұсынылған үйіндінің триангуляциялық моделі
Civil3D бағдарламалық жасақтама. AutodeskAutoCADCivil3D - бірегей бағдарламалық жасақтама топография, геодезия және инженерлік желілер, автомобиль және темір жолдар сияқты желілік объектілер саласындағы жұмыстарды орындау үшін арналған. Civil3D бағдарламалық жасақтамасының артықшылығы динамикалық модельдің болуы болып табылады, оның көмегімен жобаның кез-келген кезеңінде және кез-келген модель конфигурациясында жобаны тез және қатесіз өңдеуге болады.
Далалық зерттеулер кезінде алынған мәліметтерді өңдеу маңыздылығы кем емес функция болып табылады. AutodeskAutoCADCivil 3D құралдарының негізгі жиынтығы заманауи электрондық тахеометрлер мен GNSS жүйелерден жүктелген деректерді талдауға және өңдеуге мүмкіндік береді. Нәтижесінде жүктелген деректер картографиялық өнімді рәсімдеу бойынша қолданыстағы стандарттарға толық сәйкестікте жағдайды автоматты түрде қайта жасауға мүмкіндік береді. Қойылған міндетке сүйене отырып, автоматты режимде рельефтің сандық моделі (РСМ) немесе қосымша түрлендірулер көмегімен - жердің сандық моделі (ЖСМ) жасалады.
Кіріктірілген құралдар жиынтығы лазерлік сканерлеу жүйелерінің әуе, жер үсті, кинематикалық және батиметриялық түрлерінің деректерін пайдалануға мүмкіндік береді. Деректерді сақтау форматтарының кең саны қолданылады. Жүктелген деректер РСМ құруға мүмкіндік береді.
Бағдарламалық қамтамасыз етудегі жоғарыда аталған барлық функциялардан басқа Autodesk бас жоспарларды жобалау үшін арнайы құралдарды жүзеге асырды.
AutoCADCivil 3D бағдарламасында бас жоспарларды құру үшін ірі және шағын объектілерде күрделі, құрама архитектуралық фигураларды қалыптастыруға бағытталған арнайы құралдар бар. Объектілер бекітілген немесе өзгермелі белгілердің түрі бойынша, сондай-ақ, беткейлерді, тіреу қабырғалары мен жолдарды орнату арқылы жасалады.
Биіктігі, координаттары, өлшемдері, көлбеуі, асып кетуі сияқты әртүрлі параметрлерді автоматты түрде өңдеу динамикалық белгілер жүйесін жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Осы жүйені пайдалану нәтижесінде қажетті шешімдерді қабылдау уақыты қысқарады. Бірдей жасалған модельдің көптеген түрлері оны өңдеусіз немесе қосымша түрлендірусіз жасауға AutoCAD бағдарламасының блоктарының алуан түрлілігімен қол жетімді.
Autodesk өнімі МЕМСТ-қа бейімделген, бұл жобалық құжаттаманы рәсімдеудің барлық ережелеріне сәйкес соңғы жобаны жасауға мүмкіндік береді. Жер жұмыстарының картограммасы сияқты қосымша модульдердің болуы жер массаларының көлемін есептеуге мүмкіндік береді (сурет 2.7) белгіленген талаптарға дәл сәйкестікте жүзеге асырылады.
Сурет 2.7 - AutoCADCivil 3D бағдарламасындағы көлемдерді есептеу нәтижесі
Бағдарламалық жасақтаманың сөзсіз артықшылықтарының бірі - жол жобалау модулінің болуы. AutoCADCivil 3D автомобиль жолдарын жобалау және модельдеу саласындағы қуатты арсенал. Жобалық шектеулердің болуы пайдаланушыға жобалаудың барлық критерийлерінің сақталуын өз бетінше қадағаламауға мүмкіндік береді - Civil 3D жобалаушының қатысуынсыз шектеулерді өз бетінше тексереді. Пайдаланушыда күрделі өтпелі, бос және өзгермелі қисықтарды құруға, жолды іздеуге, күрделі учаскелерді жұптастыруға арналған модульдердің барлық жиынтығы бар. Жобаланған трассада автоматты режимде МЕМСТ бойынша барлық қажетті белгілер мен белдіктерді орналастыра отырып, қолданыстағы профиль салынады. Жолдың жоспары мен профилі бір - бірімен динамикалық байланысты - жоспардағы кез-келген өзгерістер автоматты түрде маршрут профилінің өзгеруіне әкеледі. Жоба профилін жасау үшін пайдаланушыда жолдың күрделі тік элементтерін жобалауға мүмкіндік беретін қажетті құралдар жиынтығы бар.
Autodesk AutoCADCivil 3D бағдарламалық жасақтамасында жол төсемінің көптеген конструкциялары бар. Дайын конструкцияларды пайдаланушы өңдей алады, сонымен қатар олардың конструкцияларын жобалау және оларды кітапханаларға қосу мүмкіндігі бар, бұл дайын конструкцияларды басқа жобаларда пайдалануға мүмкіндік береді.
Civil 3D бағдарламалық кешені трассада көлденең қималарды автоматты режимде құруға мүмкіндік береді. Жол дәліз деп аталатын күрделі динамикалық объект түрінде болады, онда бір компоненттің түрленуі онымен байланысты барлық компоненттердің автоматты түрде өзгеруіне әкеледі. Бұл жолды жобалаудың кез-келген кезеңінде жобаны тез және дұрыс өңдеуге мүмкіндік береді. Автоматты жоба және дөңгелек қиылыстардың орналасуын динамикалық құру, қабілеті жолдардың қиылысу орнында айналма жол құруды талдау. Вираждарды есептеуге, қаламдар көмегімен өзгерістер енгізуге болатын әр түрлі вираждарды жобалауға мүмкіндік беретін жетілдірілген Вираж редакторы. Дәліздің динамикалық моделін көзбен шолып талдауға арналған құралдар енгізілді: дәліз нүктесінде көру аймағын талдау және құру.
AutoCADCivil 3D бағдарламасында темір жолдарды құру жүзеге асырылды. Бағдарламалық жасақтамаға әр түрлі жолдар мен конструкциялардың бөліктері кіреді. Сонымен қатар, теміржол трассасы бойымен сыртқы рельстің көтерілуін есептеуге болады.
ТОПОГРАФО-ГЕОДЕЗИЧЕСКИЕ РАБОТЫ ТОПОГРАФИЯЛЫҚ-ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР
3.1 Методика производства геодезических работ Геодезиялық жұмыстарды өндіру әдістемесі
Құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды құрылыс объектілерін орналастыру және тұрғызу кезінде жобалау құжаттамасының геометриялық параметрлерінің құрылыс нормаларының, ережелерінің және Мемлекеттік стандарттардың талаптарына сәйкестігін қамтамасыз ететін көлемде және дәлдікпен орындау керек.
Құрылыс алаңында орындалатын геодезиялық жұмыстардың құрамына мыналар кіреді:
құрылыс алаңының бөлу желісін құруды және ғимараттар мен құрылыстардың негізгі немесе басты бөлу осьтерін (9 қабаттан жоғары ірі және күрделі объектілер мен ғимараттар үшін - ғимараттардың, құрылыстардың сыртқы бөлу желілерін салу), магистральдық және алаңнан тыс желілік құрылыстарды, сондай-ақ технологиялық жабдықтарды монтаждауды қамтитын құрылыс үшін геодезиялық бөлу негізін құру;
бастапқы және монтаждау горизонттарында ғимараттың (құрылыстың) ішкі бөлу желісін және технологиялық жабдықты монтаждау үшін бөлу желісін құру, сондай-ақ егжей-тегжейлі бөлу жұмыстарын жүргізу;
атқарушы геодезиялық құжаттаманы жасай отырып, ғимараттардың (құрылыстардың) геометриялық параметрлерінің дәлдігін геодезиялық бақылау және атқарушылық түсірілімдер;
ғимараттар (құрылыстар) негіздерінің, конструкцияларының және олардың бөліктерінің деформацияларын геодезиялық өлшеу.
Ғимараттар (құрылыстар) негіздерінің деформацияларын геодезиялық өлшеудің әдістері мен дәлдігіне қойылатын талаптарды МЕМСТ 24846-81 бойынша қабылдау қажет.
Геодезиялық жұмыстар құрылыс өндірісінің технологиялық процесінің ажырамас бөлігі болып табылады және оларды жалпы құрылыс, монтаждау және арнайы жұмыстарды орындау мерзімдерімен байланыстырылған осы құрылыс алаңы үшін бірыңғай кесте бойынша жүзеге асыру қажет.
Ірі және күрделі объектілерді, сондай-ақ 9 қабаттан жоғары ғимараттарды салу кезінде жұмыс өндірісінің жобаларын әзірлеу үшін белгіленген тәртіппен геодезиялық жұмыстар өндірісінің жобаларын әзірлеу қажет.
Құрылыс алаңында геодезиялық жұмыстарды орындау басталғанға дейін бөлу жұмыстары кезінде пайдалану үшін жұмыстарды орындаушыға берілетін жұмыс сызбалары өлшемдердің, координаттардың және белгілердің (биіктіктердің) өзара байланысы бөлігінде тексерілуі тиіс.
Геодезиялық жұмыстарды қажетті дәлдікті өлшеу құралдарымен орындау керек. Геодезиялық аспаптар қолданылып жүрген нормативтік құжаттарда белгіленген тәртіппен тексерілуге және оларға жеке-жеке қол қойылуға тиіс.
Геодезиялық жұмыстарды аумақты дайындау және оны бұзуға жататын құрылыстардан босатудың жобалық құжаттамасында көзделген соң орындау керек.
Құрылысқа арналған геодезиялық бөлу негізін жергілікті жердегі ғимараттың (құрылыстың) орнын анықтайтын және құрылыс процесінде одан әрі құрылыстар мен өлшемдердің қажетті дәлдікпен орындалуын қамтамасыз ететін белгілермен бекітілген геодезиялық пункттер желісі түрінде жасаған жөн.
Құрылыс үшін геодезиялық бөлу негізін құрылыс ауданындағы геодезиялық желілер пункттеріне байланыстыра отырып құру қажет.
Құрылыс үшін геодезиялық бөлу негізін құру жөніндегі жұмыстарды құрылыс объектісінің бас жоспары мен құрылыс бас жоспары негізінде жасалған жоба (сызба) бойынша орындаған жөн.
Осы жобаның құрамында бөлу сызбасы, бастапқы пункттердің координаттары мен белгілерінің каталогтары және жобалық координаттар мен белгілердің каталогтары (ведомостары), геодезиялық белгілердің сызбалары, құрылысқа арналған геодезиялық бөлу негізін құрудың дәлдігін негіздейтін түсіндірме жазба болуы тиіс.
Геодезиялық бөлу негізінің сызбасы құрылыс алаңының бас жоспарының масштабында жасалуы керек.
Құрылысқа арналған геодезиялық бөлу негізін мыналарды ескере отырып жасау керек:
құрылыс алаңында ғимараттарды (құрылыстарды) және инженерлік желілерді жобалау және қолданыстағы орналастыру;
бөлу негізінің пункттерін бекітетін белгілердің сақталуын және тұрақтылығын қамтамасыз ету;
құрылыстың сапасына және бөлу негізінің сақталуына қолайсыз әсер етуі мүмкін құрылыс ауданындағы геологиялық, температуралық, динамикалық процестер мен басқа да әсерлер;
салынған объектіні пайдалану, оны кеңейту және қайта құру процесінде құрылатын геодезиялық бөлу негізін пайдалану.
Құрылыс алаңының бөлу желісі ғимараттың (құрылыстың) негізгі немесе басты бөлу осьтерін натураға шығару үшін, сондай-ақ ғимараттың (құрылыстың) сыртқы бөлу желісін құру қажет болған жағдайда атқарушылық түсірілімдер жүргізу үшін құрылады.
Ғимараттың (құрылыстың) сыртқы бөлу желісі ғимараттың (құрылыстың) жобалық параметрлерін натураға ауыстыру және бекіту, егжей-тегжейлі бөлу жұмыстарын және атқарушылық түсірілімдерді жүргізу үшін құрылады.
Құрылыс алаңының жоспарлы бөлу желісі келесі түрде құрылуы керек:
құрылыс салуды реттеудің қызыл немесе басқа да сызықтары;
құрылыс торлары, әдетте, өлшемдері 50, 100, 200 м және геодезиялық желілердің басқа түрлері.
Құрылыс алаңының бөлу желісінің схемалары 1 - қосымшада келтірілген.
Ғимараттың (құрылыстың) сыртқы бөлу желісін пункттер жергілікті жерде негізгі (басты) бөлу осьтерін, сондай-ақ негізгі бөлу осьтерінің қиылысуынан құрылған ғимараттың (құрылыстың) бұрыштарын бекітетін геодезиялық желі түрінде құру керек.
Құрылыс алаңының нивелирлік желілері және ғимараттың (құрылыстың) сыртқы бөлу желілері геодезиялық желінің кемінде екі реперіне сүйенетін нивелирлік жүріс түрінде құрылуы қажет.
Нивелирлік және жоспарлы бөлу желілерінің тармақтарын, әдетте, біріктіру керек.
Құрылысқа арналған геодезиялық бөлу негізін салу полигонометрияны, геодезиялық жүрістерді, ойыстарды триангуляция әдістерімен және басқа әдістермен жүргізілуі керек.
Құрылыс алаңының бөлу желісін құру дәлдігі 1-кестеде келтірілген мәліметтерге сәйкес қабылдануы керек.
Құрылыс үшін геодезиялық бөлу негізінің пункттерін бекіту белгіленген тәртіппен бекітілген құрылысты геодезиялық қамтамасыз ету жөніндегі нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес орындалуы тиіс.
Ғимараттардың (құрылыстардың) негізгі немесе басты бөлу осьтерінің белгілерін нығайту тәсілдері 2-6 - қосымшаларда келтірілген.
Геодезиялық белгілерді салу орындары құрылысты ұйымдастыру жобасының құрылыс бас жоспарында, сондай-ақ құрылыс аумағын жоспарлау және салу жөніндегі жұмыстарды жүргізу үшін қажетті сызбаларда көрсетілуі тиіс.
Егер шартта басқа талап көзделмесе, құрылыс-монтаждау жұмыстарын орындаушыға (мердігерге), геодезиялық бөлу негізіне және құрылыс алаңында бекітілген негіз пункттеріне техникалық құжаттама беріледі, оның ішінде:
құрылыс алаңының бөлу желісінің белгілері;
ғимараттың (құрылыстың) сыртқы бөлу желісінің жоспарлы (осьтік) белгілері әрбір оське кемінде төрт, оның ішінде ғимараттың (құрылыстың) барлық бұрыштарының негізгі бөлу осьтерінің қиылысу нүктелерін айқындайтын белгілер; осьтік белгілермен бекітілетін бөлу осьтерінің санын ғимараттың (құрылыстың) конфигурациясы мен мөлшерлерін ескере отырып айқындаған жөн; жергілікті жерде ғимараттың (құрылыстың) габариттерін айқындайтын негізгі бөлу осьтерін және температуралық (деформациялық) жіктер орындарындағы осьтерді, гидротехникалық және күрделі инженерлік құрылыстардың бас осьтерін бекітіп берген жөн;
трассаның осін, басын, соңын анықтайтын желілік құрылыстардың жоспарлы (осьтік) белгілері, 0,5 км-ден кем емес тікелей учаскелерде және трассаның бұрылу бұрыштарында бекітілген құдықтар (камералар);
әрбір ғимараттың (құрылыстың) шекаралары бойынша және салынатын аумақ ішінде кемінде бір, инженерлік желілер осьтерінің бойында кемінде 0,5 км сайын нивелирлік реперлер;
геодезиялық бөлу негізінің барлық пункттерінің координаттарының, биіктіктерінің және абристерінің каталогтары.
Құрылыс үшін геодезиялық бөлу негізін қабылдау актімен ресімделуі керек.
Құрылыс процесінде қабылданған геодезиялық бөлу негізінің белгілері сақталуы мен тұрақтылығының қадағалауында болуға және жылына кемінде екі рет (көктемгі және күзгі-қысқы кезеңдерде) құрал-саймандармен тексерілуі тиіс.
Құрылыс процесінде бөлу жұмыстары ғимараттардың (құрылыстардың) бөліктері мен конструктивтік элементтерінің жоспардағы және биіктігі бойынша жағдайын жобалық құжаттамаға сәйкес айқындайтын осьтер мен белгілердің берілген дәлдігімен геодезиялық бөлу негізінің пункттерінен нақты шығаруды қамтамасыз етілуі тиіс.
Ғимараттың ішкі бөлу желісін құру кезіндегі жұмыстың дәлдігі оның конструкцияларының геометриялық параметрлерінің қажетті дәлдігіне сүйене отырып, МЕМСТ 21779-82 сәйкес қабылдануы керек. Бұл ретте өлшеу әдістері мен құралдарын таңдауды МЕМСТ 26433.0-85 сәйкес жүзеге асырылуы керек.
Егер екі немесе бірнеше ғимараттар (құрылыстар) бірыңғай технологиялық сызықпен немесе конструктивтік түрде байланысқан болса, бөлу жұмыстарының дәлдігін есептеу бір ғимарат (құрылыс) үшін де орындалуы тиіс.
Технологиялық жабдықты және құрылыс конструкцияларын монтаждау үшін бөлу жұмыстарын қолданыстағы нормативтік құжаттар мен жобалау құжаттамасында көзделген жабдық жағдайының дәлдігіне қойылатын талаптардың сақталуын қамтамасыз ететін дәлдікпен орындау қажет.
Бөлу жұмыстарды орындау алдында тікелей ғимараттың (құрылыстың) бөлу желісі белгілері жағдайының өзгермейтіндігін желі элементтерін қайта өлшеу жолымен тексеру қажет.
Ғимараттардың (құрылыстардың) іргетастарын, сондай-ақ инженерлік желілерді орнату кезінде бөлу осьтерін орауға немесе осьтерді уақытша бекіту үшін басқа құрылғыға ауыстыру керек. Тасымалдау түрі және оның орналасқан жері белгілерді орналастыру схемасында көрсетілуі керек.
Бөлу осьтерін, монтаждау (бағдарлы) тәуекелдерін ғимараттың (құрылыстың) сыртқы немесе ішкі бөлу желілерінің белгілерінен салу керек. Бөлу осьтерінің, монтаждау сызбасының, маяктардың санын, олардың орналасқан жерін, бекіту тәсілін жұмыс өндірісінің жобасында немесе геодезиялық жұмыстар өндірісінің жобасында көрсету керек.
Қажет болған жағдайда ғимараттың ығыстырылған ішкі осьтерінің (базалық осьтердің) монтаждау горизонттарында орналасу схемасын, нақты түрде бөлінетін осьтер мен монтаждау тәуекелдері құрылыстың барлық кезеңдерінде олардың геометриялық параметрлерінің дәлдігін бақылау кезінде конструкцияларды тұрғызғаннан кейін бақылау үшін технологиялық тұрғыдан қолжетімді болуы тиіс деген шарт негізге алына отырып әзірленуі керек. Халықаралық стандарттауда көрсетілген схемалардағы ығысқан (негізгі) осьтер технологиялық ыңғайлы қашықтықта ғимараттың үйлестіру осьтеріне параллель қалың сызық сызығымен қолданылады және оларға үйлестіру осьтерінің белгілері беріледі.
Ғимараттың (құрылыстың) ішкі бөлу желісі ғимараттың (құрылыстың) бастапқы және монтаждау горизонттарындағы геодезиялық пункттер желісі түрінде құрылады . Бастапқы горизонттағы ғимараттың ішкі бөлу желісінің схемасы анықтамада келтірілген.
Ішкі бөлу желісі пункттерінің, оның ішінде ғимараттың (құрылыстың) ығысқан (базалық) осьтерінің түрін, схемасын, дәлдігін, бекіту тәсілін жұмыс өндірісінің жобасында немесе геодезиялық жұмыстар өндірісінің жобасында келтірген жөн.
Бастапқы көкжиекте ғимараттың (құрылыстың) ішкі бөлу желісін құруды сыртқы бөлу желісінің пункттеріне, ал монтаждау көкжиегінде - бастапқы көкжиектің ішкі бөлу желісінің пункттеріне байланыстыра отырып орындау керек.
Бөлу жұмыстарының дұрыс орындалуы бақылау геодезиялық жүрістерін (бөлу кезінде қабылданғанға сәйкес келмейтін бағыттарда) бөлу кезіндегі дәлдіктен төмен емес дәлдікпен салу арқылы тексерілуі тиіс.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
САФИ ӨТЕБАЕВ АТЫНДАҒЫ АТЫРАУ МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
Факультет ___________________________________ _________________
Допущен (а) к защите
Декан факультета __________________
___________ ________________________
(подпись) (Ф.И.О.)
_______________20__ г
Дипломдық жұмыс
на тему: Проблемы безопасности информационных систем и технологий
наименование ОП
6В06101- Информационные системы в нефтегазовой отрасли
Выполнил:
обучающийся
__________
_И.И.Иванов__________
Научный руководитель:
д.т.н, проф.
___________
_В.А.Петров______________
Атырау, 2021
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
САФИ ӨТЕБАЕВ АТЫНДАҒЫ АТЫРАУ МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
Факультет
Кафедра
Допустить к защите
Зав. кафедрой ___________
Иванова Т.Т
___ __________2021 г.
задание
на дипломное проектирование
Студент
Специальность
Группа
Тема
Утверждено приказом № от _____ 202 г.
Срок сдачи дипломной работы
Срок предварительной защиты
Защита проекта
Исходные данные проекта
Основная часть
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
САФИ ӨТЕБАЕВ АТЫНДАҒЫ АТЫРАУ МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
Факультет
Кафедра
отзыв
на дипломный проект
по теме
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
САФИ ӨТЕБАЕВ АТЫНДАҒЫ АТЫРАУ МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
Факультет
Кафедра
рецензия
на дипломный проект
по теме
календарный график выполнения разделов
мазмұны
мазмұны 1
КІРІСПЕ 2
1 ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР 3
1.1 Административно-географическое положение Әкімшілік-географиялық орналасуы 3
1.2 Геологическое часть Геологиялық бөлім 5
2 МЕТОДИКА ОПИСАНИЯ ПРИБОРОВ АСПАПТАРДЫ СИПАТТАУ ӘДІСТЕМЕСІ 8
2.1 Техническая характеристика использования приборов и их описание Аспаптарды пайдаланудың техникалық сипаттамасы 8
2.2 Описание программного обеспечения и модулей Бағдарламалық жасақтама мен модульдердің сипаттамасы 11
3 ТОПОГРАФО-ГЕОДЕЗИЧЕСКИЕ РАБОТЫ ТОПОГРАФИЯЛЫҚ-ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР 19
3.1 Методика производства геодезических работ Геодезиялық жұмыстарды өндіру әдістемесі 19
3.2 Құрылыс алаңында орындалатын геодезиялық жұмыстар мен әдістер 26
3.3 Қазаншұңқырларды орнату кезінде орындалатын геодезиялық жұмыстар мен әдістер 28
3.4 Қазаншұңқыр түбіне белгі қою 29
3.5 Жобалық биіктікті құрылыстың монтаждау биіктігіне ауыстыру 30
3.6 Құрылыс процесіндегі геодезиялық атқару түсірімі 31
3.7 1: 500 масштабты топографиялық түсірім 32
4 ҚҰРЫЛЫСТАҒЫ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР 34
4.1 Құрылыс объектісі туралы жалпы мәліметтер 34
4.2 Инженерлік-геодезиялық ізденістер 36
4.3 Құрылысқа арналған инженерлік зерттеу жұмыстары 36
5 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 43
5.1 Құрылыс нысандарын салу кезіндегі жүргізілетін ізденістердің түрлері мен міндеттері 43
5.2 Ұйымдастыру құрылымы және жоспарлау 51
5.3 Жалпы құрылыс жұмыстарына сметалық есеп 56
6 ЖЕР ҚОЙНАУЫН, ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚАУІПСІЗДІК ТЕХНИКАСЫ 67
6.1 Қоршаған ортаны қорғау 67
6.2 Техика безопасности Қауіпсіздік техникасы 69
қорытынды 76
әдебиеттер тізімі 77
Қосымшалар 78
КІРІСПЕ
Заманауи индустриялық әдістермен құрылыстың сапасы, құрылыстардың ұзақ мерзімділігі пайдалану тиімділігі көбінесе инженерлік-геодезиялық ізденістерге байланысты. Құрылымдардың өсіп келе жатқан көлемдері, олардың геометриялық параметрлерін сақтау дәлдігіне қойылатын талаптардың тұрақты ескертілуі, құрылыс өндірісін кешенді механикаландырылған процеске айналдыру инженерлік-геодезиялық өлшеулердің қолданыстағы жоғары дәлдікті әдістері мен құралдарын жетілдіру және жаңаларын жасау қажеттілігін тудырды. Құрылысты геодезиялық қамтамасыз етудің дәлдігі 1 мм дәлдікпен азаяды. Бірегей инженерлік ғимараттар құрылысының ерекшелігі өлшеу дәлдігін арттыруды, геодезиялық жұмыстарды барынша автоматтандыруды талап етеді.
Аса зор құрылыстарды салу және пайдалану кезіндегі геодезиялық зерттеулердің көлемі бірнеше есе артады, ал дәлдікке қойылатын талаптар миллиметрдің оныншы бөлігімен сипатталады.
Қазіргі уақытта қолданылатын заманауи әдістер мен құралдар инженерлік-геодезиялық ізденістер жүргізу көптеген ірі инженерлік құрылыстар салу үшін қажетті дәлдікті қамтамасыз етеді.
ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР
1.1 Административно-географическое положение Әкімшілік-географиялық орналасуы
Әкімшілік-аумақтық қатынаста құрылыс объектісі Маңғыстау облысында, Қазақстан Республикасында орналасқан. Облыс орталығы-Ақтау қаласы.
Ақтау қаласындағы объектілерді өндірістік және шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктерге сумен жабдықтау көзі техникалық сапалы су болып табылады. Шаруашылық-ауыз су мұқтаждарына пайдаланылатын су шығынын есептеу ҚР CН 4.01-02-2011 (санитарлық нормаларына) сәйкес орындалуы тиіс.
Климат и растительность. Ауданның климаты шұғыл континенталды, құрғақ, жел режимі жоғары, жыл бойы ауа-райы өте суық қыстан өте ыстық жазға дейін күрт ауытқиды. Жылдың суық мезгілінде аумақтың үстінен Сібір антициклондарының батыс сілемдерінен келетін ауа массалары басым болады. Жылы мезгілде оларды континентальды туран және иран әуе массалары алмастырады. Осы массалардың әсерінен күрт континенталды, құрғақ климат қалыптасады. Ауданның климаты қыста орташа суық және жазда ұзақ, құрғақ, ыстық болып сипатталады.
Каспий теңізінің әсері желдің басым бағыттарының маусымдық өзгеруіне айтарлықтай әсер етеді: суық мезгілде шығыс румба, жылы мезгілде - солтүстік және солтүстік-батыс желдері басым болады. Зерттелетін аумақтың табиғи климаттық режимі континенталды климат жағдайында қалыптасады және көбінесе Каспий теңізінің әсерімен байланысты.
Ауа температурасының абсолютті максимум +45°С. Жылдың ең ыстық айының орташа максималды температурасы +33,9°С. Қаңтар айының орташа температурасы -4-8°С, түнде - 11,3°С-қа дейін төмендейді, температураның максималды төмендеуі -36°С-қа дейін жетеді. Кейбір суық қыста -20°С-қа дейін аяз болады, тіпті -30°С дейін барады.
Желдің Шығыс және Батыс бағыттары басым. Осы бағыттарда дауылдардың ең көп саны және желдің жылдамдығы байқалады. Оңтүстік-Шығыс дауылдары 100-140 сағатқа дейін созылады.
Қазан-сәуір айларында желдің шығыс және оңтүстік-шығыс бағыттары (50% - ға дейін) басым болады, бұл тек барикалық емес, сонымен қатар суық ауа массаларының шөлден теңізге ауысуының жоғарылауымен және жергілікті жылу жағдайларына байланысты.
Зерттелетін аймақтағы жел белсенділігі шаңды дауылдардың дамуына себеп болып табылады. Шаңды дауылмен күндер саны, олар айына 5-6 рет байқалады және орташа есеппен 54 күнді құрайды. Желдің жылдамдығы 15 мс-тан асатын күндердің орташа саны 22 күнді, 8-15 мс жылдамдықпен-189 күнді құрайды. Максималды жылдамдығы 34 мс 2001 жылдың ақпан айында тіркелді. Тымық күндер саны 6% құрайды.
Атмосфералық жауын-шашын. Аймақ үлкен құрғақтықпен сипатталады, бұл жауын-шашынның негізгі көзі болып табылатын ылғалды атлантикалық ауа массаларының аз болуымен байланысты. Мұнда атмосфералық жауын - шашынның жылдық мөлшері 134-тен 180 мм-ге дейін өзгереді. Тіркелген жауын-шашынның максималды мөлшері 335 мм, минималды-85 мм. Жауын-шашынның ең көп мөлшері сәуірде, ең азы тамыз айында байқалады. Жазғы жауын-шашын қысқа мерзімді және көбінесе нөсер сипатында болады.
Ауаның ылғалдылығы. Аудан аумағы ылғал жеткіліксіз аймаққа жатады. Аудандағы ауаның орташа жылдық салыстырмалы ылғалдылығы 58% құрайды. Ең жоғары салыстырмалы ылғалдылық желтоқсанда 85%, ең төменгі 35% - тамызда.
Күн радиациясы. Бұлттылықтың шамалы дамуы күн радиациясының үлкен ағымын тудырады. Ауданда күн сәулесінің ұзақтығы жылына 2500-3000 сағатты құрайды. Облыс аумағы бойынша радиациялық баланстың шамасы жылына 39-45 ккалсм2 аралығында ауытқиды. Маңғыстау облысы аумағының басым бөлігінде радиациялық теңгерім 10 ай бойы, Каспий теңізінің жағалауында - 11 ай бойы оң болып табылады.
Өсімдіктер қоршаған ортаның маңызды компоненттерінің бірі болып табылады. Аумақты экономикалық пайдалану және фаунаның даму мүмкіндіктерін анықтай отырып, тіршілік ету ортасының жалпы жағдайын көрсетеді.
Өсімдіктер өте қатал табиғи жағдайларда дамиды: климаттың құрғақтығы, температураның ауытқуының үлкен амплитудасы, ылғалдың күрт жетіспеушілігі, топырақта минералды ерітінділердің басым болуына әкелетін тұзды топырақ түзетін және жер асты жыныстарының кең таралуымен үйлеседі. Маусым айының басында өсімдік жамылғысы толығымен дерлік күйіп кетеді.
Өсімдік жамылғысы аумақта құрғақ шөлді климат жағдайында қалыптасқан, тұзды топырақ түзетін және жер асты жыныстарының кең таралуы айтарлықтай әсер етеді. Аумақ орналасқан солтүстік шөлдердің белдем тармағына ақ жер жусанының биюргун мен қауырсын шөптері қауымдастығының үстемдігі тән, оған әр түрлі ащышөптер мен майлы галофиттер, сондай-ақ эфемерлер жиі қосылады.
Өсімдіктің құрамы бойынша ол кеш хвалынская сазды жазығының ауданына жатады. Мұнда эфемерлердің қатысуымен көпжылдық-дәнді-жартылай бұталы қауымдастықтар жиі кездеседі. Бұталардың ішінде жусандар жиі кездеседі - ақ жер, қара, сортаң. Сонымен қатар, қауымдастықтардың құрамына жапырақты бүлдірген және сортаң, жатаған изені, сынғыш бидайық, тарақбоз тырсық белсенді қатысады. Эфемерлердің ішінде ең көп кездесетіні - шығыс мортығы, шөл жауылшасы, баданалы қоңырбас, шайыр сасыр және т. б.
Мемлекет қорғайтын сирек кездесетін түрлердің тізімі әдеби көздер мен далалық зерттеулердің материалдарын талдау негізінде жүзеге асырылады: парсы шырмауық, үстірт астрагалы, ащышөп кең жапырақты, гурган жусаны, тартылған тор басы. Ақтау қаласына іргелес аумақ шаруашылық жағынан өнімділігі төмен шөлді жайылымдарға жатады.
Ландшафтық-географиялық қатынаста аумақ жұмыс учаскесі неоген шөгінділерінде бедері төселген Солтүстік (бореалдық) шөлдер аймағына жатады. Ақтау қаласындағы лицензиялық учаске рельефінің абсолюттік белгілері -15 м-ден -25 м-ге дейінгі диапазонда ауытқиды.
1.2 Геологическое часть Геологиялық бөлім
Рельеф. Жер бетінің құрылымы және топырақ-ботаникалық сипаттамасы бойынша облыс аумағында ірі геоморфологиялық аудандар, солтүстігінде - Каспий маңы ойпаты, батысында - солтүстік бөлігінде шағын тау бедері бар Маңғыстау жазығы, шығысында - Үстірт үстірті.
Каспий маңы ойпаты Каспий теңізінен Үстіртке дейін созылып жатқан облыстың бүкіл солтүстік бөлігін алып жатыр, геологиялық тұрғыдан алғанда ойпат негізінен қатты кристалды жыныстарда жатқан төрттік теңіз шөгінділері болып табылады.
Маңғыстау жазығы Каспийдің жағалау белдеуінен Үстірт шоқысына дейін орналасқан. Рельеф - минус белгілері бар үлкен Карақия, Ашисор және Қаракөл ойпаттары бар сәл толқынды жазық. Жазықтың солтүстігінде Бесшоқы ең биік нүктесі (теңіз деңгейінен 555 М жоғары) Қу, Ақтау және Қаратау тауларынан тұратын таулы Маңғыстау жатыр, Шығыс Қаратауда тік беткейлері мен өте терең шатқалдары бар.
Облыс шегіне Үстірт үстіртінің үшінші шөгінділерден құралған батыс Каспий маңы бөлігі кіреді. Үстірттің шекаралары биік, қатты бөлінген түзілімдермен белгіленген. Үстірт бедері толқынды және толқынды - көлбеу жазық ретінде сипатталады. Ойпаттар тұзды батпақтармен және құмдармен жабылған.
Сипатталған аумақта төменгі Пермьден қазіргі заманға дейінгі шөгінділер дамыған. Мұнай кен орындары пермо-триас, юра, төменгі шөгінділерімен шектелген, альб-томенгітурон шөгінділерінде техникалық мақсаттарға жарамды тұзды сулардың қоры бар. Аумақтың көп бөлігінде шаруашылық - ауыз сумен жабдықтау үшін жарамды жоғары сапалы және жоғары өнімді жерасты сулары бар. Аумақтың батысы мен оңтүстігінде (төменгі бор) төменгі қабаттар маңызды мұнай қабаттарының бірі болып табылады. Жер бетіне жақын жатқан жер асты сулары теңіз төрттік шөгінділерімен, әсіресе олардың жоғарғы горизонттарымен шектелген, сондықтан олар топырақ жамылғысында өндірістік қызметтің теріс әсеріне өте сезімтал.
Маңғыстау облысының барлығы 16 млн.675 мың гектар жері бар, олар үстіртті және Маңғышлақ түбегін геоморфологиялық қамтиды. Үстірт үстірті (теңіз деңгейінен жоғары 100-300 м) үшінші шөгінділерден тұрады - гипс тәрізді (1 - 2 м) қиыршық саздауыт түріндегі әктас, мергель және саз элювийі.
Шығу тегі және қосылуы бірдей жазық Маңғышлақ. Таулы Маңғышлақ жер бедері бойынша тастанды - денудацияланған ойпат (300-500 м) болып табылады. Ол құмтас, әктас, тақтатас, олардың элювийі мен делювийінен тұрады.
Рельефтің барлық түрлері мен формалары ерекшеленеді. Аумақ шегінде үш ірі құрылымдық - геоморфологиялық аудан бөлінеді: Маңғышлақ тауының төмен тау жоталары, оңтүстік Маңғышлақ үстірті және Үстірт үстірті.
Маңғышлақ тау жоталары - Ақтау (солтүстік және оңтүстік) және Қаратау (Қаратаушық, батыс және шығыс Қаратау) жоталары Маңғышлақ түбегінің орталық бөлігін алып, солтүстік Маңғышлақ үстінен күрт көтеріледі. Тау жоталары батыстан шығысқа қарай 117 км-ге созылып жатыр, ені 0,2-0,3-тен 6-10 км-ге дейін. Ақтау таулары шыңдарының абсолюттік белгілері 220-300м, Қаратау 180-212м, батыс және шығыс Қаратау 420-556м дейін жетеді, Ақтау жоталары орталық жоталардан бедердің күрделі құрылымы бар ойпаттармен - Қаратау алқаптарымен бөлінген. Олардың ені 2-4 - тен 10-15 км-ге дейін, бетінің абсолюттік белгілері 60-тан 150-180 м-ге дейін жетеді.
Оңтүстік Маңғышлақ үстірті Маңғышлақ тауының оңтүстігінде орналасқан. Оның беті оңтүстікке қарай сәл көлбеу - солтүстігінде 300 м-ден оңтүстігінде 60 м-ге дейін. Батысы мен оңтүстік - батысында Үстірт Каспий теңізіне құятын құлама жыралармен, ал шығысында - Қарынжарық ойпатымен шектеседі.
Үстірттің жазық беті тұйық ағынсыз ойыстармен - Қарағие, Каунды, Қарамандыбас, Басгурлы-Жасғұрлы және т. б. күрделенген , олардың ішінде ҚР - дағы ең ірі және терең ойысы Қарағие ойпаты болып табылады-ауданы 270 км2, ең төменгі белгісі минус 132 м. Оның түбі Каспий теңізінің деңгейінен 100 м-ден астам төмен орналасқан. Оңтүстік пен солтүстікке ашық шұңқыр меридиональды бағытта созылған.
Ауданы бойынша ең үлкен Қарынжарық ойпаты (6000 км2 астам , ең төменгі белгі минус 70 м) Үстірттен бөліп тұрады. Ол солтүстігінде Карамай тауынан оңтүстігінде Чагалсор ойпатына дейін субмеридиональды бағытта созылады. Шұңқырдың түбінде минус 20-50 м абсолютті белгілер бар.Батыс жағында құмдар дамыған. Үстірттің солтүстік-шығысында ені 3-10 км болатын 65 км-ге созылатын эол құмдары (Басқұдық, Сауысқан, Бостанқұм) дамыған. Олардың солтүстік-шығысы мен оңтүстік-шығысына қарай ұзындығы 15-37 км және ені 4-10 км-ге дейін жететін Тышқанқұм, Сеңгірқұм және Түйесу құмды массивтері созылып жатыр. Аталған рельефтің ірі формаларынан басқа, Үстірт беті сармат әктастарымен брондалған, көбінесе ұсақ карстпен, дефляциялық формалармен-шұңқырлармен, үңгірлермен, соқыр арқалықтармен және т. Б күрделенеді.
Үстірт үстірті Маңғышлақтан биіктігі 200-250 М тік құламалы кертпештермен бөлінген. Шұңқырлар көбінесе көп деңгейлі көшкіндермен күрделіленген. Үстірттің беті тегіс. Шұңқырларда және орталық бөлігінде ол 300-350 м-ге дейін көтерілген. Төменгі учаскелерге (40 м-ге дейін) сортаңдар (Сам, Асмантай-Матай, Қаратүлей және т.б.) шектелген. Оңтүстікте Ассеке-Ауданның ойпатында ең аз белгілер байқалады. Орталық Үстірттің оңтүстік бөлігінің жазықтық сипатын Қарабауыр мен Мұзбелдің кең жайпақ жыралары бұзады. Үстіртте, Оңтүстік Маңғышлақтағы сияқты, карст түзілу іздері - шұңқыр, ойыс, үңгір, әсіресе орталық және шығыс бөліктерінде байқалады. Үстірттің солтүстік бөлігінде ені 10-30 км оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай 70 км созылып жатқан Сам ірі құмды массив орналасқан.
Маңғыстау облысының солтүстік-батыс бөлігі Каспий теңізіне іргелес, сортаңдар жер (Кайдақ, Құлтық және т.б.).
Жер бедерінің барлық түрлері жер үсті суларының пайда болуына, таралуына және жер асты ағындарының қалыптасуына әсер етеді. Егер Оңтүстік Маңғыстау үстіртінің таулы бөлігі мен оған іргелес аудандары жер асты суларының қоректенуінің жергілікті ошақтары болса, онда терең ағынсыз ойпаттар олардың табиғи дренаждары болып табылады және оның ылғалдылығы артады.
Сурет 1.1 - Маңғыстау облысының шолу картасы
МЕТОДИКА ОПИСАНИЯ ПРИБОРОВ АСПАПТАРДЫ СИПАТТАУ ӘДІСТЕМЕСІ
Көптеген геодезиялық жұмыстарды орындау кезінде, әдетте, жалпы бұрыштық және сызықтық өлшеулерді орындау қажет, сол үшін тахеометрлер қолданылады.
Өлшеу нәтижелерін өңдеуге және типтік геодезиялық есептерді шешуге арналған қуатты компьютерлер заманауи тахеометрлерге салынған.
Электрондық тахеометрде көру түтігі, қашықтықты өлшеу жиынтығы (светодальномер), бұрыштарды өлшеу жиынтығы (цифрлық теодолит) және арнайы есептеуіш бар, оған типтік геодезиялық есептердің орнында тікелей шешуге арналған бағдарламалар салынған.
Электронды тахеометрлерді ендірілген бағдарламалық жасақтама келесі геодезиялық есептерді шешуге мүмкіндік береді:
көлденең жатынды мен асып кетуді анықтайды;
тікелей және кері геодезиялық есептерді шешеді;
тұйық жүрістердің бақылауын орындайды;
асып кетуді және қол жетпейтін нүктелер арасындағы қашықтықты есептейді, рефлекторды орнату мүмкін емес объектілердің биіктігін анықтайды,
мысалы, электр желілері, биік ғимараттар, қабырғалар және т. б.;
алынатын учаскенің ауданы мен периметрін есептеуді орындайды;
кейіннен жылдам іздеу үшін жеке тізімге натураға шығарылатын нүктелерді орналастырады;
бұрыш және қашықтық бойынша, координаталар бойынша, берілген тік немесе көлбеу жазықтыққа екі нүктенің арасындағы тұстама бойынша нүктелерді натураға шығаруды жүзеге асырады.
Нивелир - нүктелер арасындағы биіктік айырымды анықтауға арналған геодезиялық құрал, яғни асып кетуді анықтау.
Тегістеудің барлық түрлерінің ішінен геодезиялық зерттеулерде ең көп кездесетіні-геометриялық. Геометриялық нивелирлеу орындау үшін жоғары дәлдікті, дәл және техникалық нивелирлер қолданылады.
Инженерлік және құрылыс жұмыстары үшін арнайы жасалған нивелирлер олар ыңғайлы тасымалдау үшін салмағы аз және судан толық қорғалған көру түтігі бар, бұл оларды кез-келген ауа-райында қолдануға мүмкіндік береді.
2.1 Техническая характеристика использования приборов и их описание Аспаптарды пайдаланудың техникалық сипаттамасы
Электрондық тахеометр Leica TS06plus. Leica TS06plus Тахеометр (сурет 2.1) электрондық қашықтықтан өлшеу параметрлерін (EDM) таңдау арқылы дәл өлшеуді қамтамасыз етеді. Тахеометр өндіруші салған бұрыштарды өлшеудің қажетті дәлдігін береді. Ол жеңіл және ақылды түсінікті басқарумен ерекшеленеді, сонымен қатар кілттердің эргономикалық орналасуы мен үлкен дисплей деректерді үздіксіз енгізуді қамтамасыз етеді және құрылғымен жұмысты жеңілдетеді. TS06plus Тахеометр сымсыз байланыс арқылы кез-келген деректерді жинау құрылғысымен байланысуды қамтамасыз ететін Bluetooth функциясымен жабдықталған. Сонымен қатар, станция әртүрлі форматтағы(GSI, ASCII, DXF, CSV және басқалары) деректер файлдарын беруді қамтамасыз ететін USB портымен жабдықталған. Құрылғының ішкі жады 100000 нүкте мен 60000 өлшеуді сақтауға арналған. Бұл жалпы станцияда литий-иондық батареялар қолданылады, олар жылдам зарядтауды, ұзақ өмір сүруді және 30 сағат үздіксіз жұмыс істеуді қамтамасыз етеді. TS06plus салмағы 5,1 кг, оның ішінде аккумулятор мен трегер бар. Жеңіл және берік контейнер құралды шаң мен ылғалдан қорғайды. Толық техникалық сипаттамалар 2.1-кестеде көрсетілген.
Сурет 2.1 - TS06plus электронды тахеометр
Кесте 2.1 - Leica TS06plus тахеометрінің техникалық сипаттамалары
Аталуы
Сипаттамасы
1
2
Бұрыштық өлшеулердің дәлдігі
1", 2", 3", 5"
Компенсатор
Екі осьтік, жұмыс ауқымы +-4'
Бір призмаға өлшеу қашықтығы
1.3 - 3500 м
Бір призмадағы сызықтық өлшеулердің дәлдігі
+-1,5 мм + 2 ммкм
Шағылыстырғыш пленкаға өлшеу қашықтығы
1,3 - 400 м
Шағылыстырғыш пленкадағы сызықтық өлшеулердің дәлдігі
+-1,5 мм + 2 ммкм
Шағылыстырғышсыз өлшеу диапазоны:
R500
R1000
0,3 - 500 м
0,3 - 1000 м
Шағылыстырғышсыз сызықтық өлшеулердің дәлдігі
+-2 мм + 2 ммкм
Көру түтігінің ұлғайтуы
30x
Пернетақта
22 пернелер + джойстик + бүйірлік перне
Дисплей
LCD
Артқы жарық
Дисплей, жіп торы, пернетақта
Ішкі жад
100 000 нүкте
Жад картасы
Деректерді жіберу порттары
USB флеш картасы
RS-232C, USB, Bluetooth
Жұмыс уақыты
Бір аккумулятордың зарядталу уақыты
Бір аккумулятордан 20 сағатқа дейін
4 сағатқа дейін
Құрылғының салмағы
5,2 кг
(Arctic) Жұмыс жасауының температуралық диапазоны
-20°C-тан +50°C-қа дейін (-35°C-тан +50°C-қа дейін)
Шаң мен ылғалдан қорғау
Кепілдік мерзімі
IP55
1 жыл
Leica NA720 нивелирі. Leica NA720 нивелирі (сурет 2.2) құрылыста сәтті қолданылады, мысалы оның артықшылықтары ауыр жағдайларда пайдалану кезінде жоғары беріктік пен дәлдік болып табылады. Нысанаға (рейкаға) жылдам бағыттау нашар көріну жағдайында қашықтықты өлшеуге мүмкіндік беретін ең жақсы оптиктердің бірі есебінен қамтамасыз етіледі. NA720 нивелирінің жоғары сенімділігі жоғары класты шаңнан қорғаудың және су өткізбеушіліктің болуына байланысты. Газ толтырылған телескоп пен герметикалық корпус құрал суға құлаған жағдайда қауіптен қорғауды қамтамасыз етеді. Толық техникалық сипаттамалар 2.2-кестеде көрсетілген.
Сурет 2.2 - LeicaNA720 нивелирі
Кесте 2.2 - Leica NA720 нивелирінің техникалық сипаттамалары
Аталуы
Сипаттамасы
ОКА (орташа квадраттық ауытқу)
1км қос жүріске
+-2.5 мм
Көру түтігінің ұлғайтуы
20х
Кескін
тура
Фокустың минималды қашықтығы
0.5м
Компенсатор түрі
магниттік
Компенсатордың жұмыс ауқымы
+-15'
Салмағы
1.6 кг
Көлемі
190 мм x 120 мм x 120 мм
Жұмыс температурасы
-20°C-тан +50°C-қа дейін
Су мен шаңның енуіне төзімділігі
IP57
2.2 Описание программного обеспечения и модулей Бағдарламалық жасақтама мен модульдердің сипаттамасы
AutoCAD бағдарламалық жасақтамасы. AutoCAD-ірі Autodesk компаниясы әзірлеген жобалауға арналған бағдарламалық жасақтама. Бағдарламаны Autodesk 1982 жылы ұсынды. Бүгінгі таңда AutoCAD сәулет, құрылыс және басқа көптеген өнеркәсіптік бағыттарда сәтті қолданылады. Бұл бағдарлама 18 түрлі тілде ыңғайлы пайдалануға бейімделген. AutoCAD бағдарламасының орыс тіліндегі нұсқасы толығымен бейімделген, атап айтқанда интерфейс (сурет 2.3), Құжаттама, командалық жолдар. Алайда пайдалану нұсқаулығы локализацияланбаған.
Сурет 2.3 - AutoCAD бағдарламасының классикалық интерфейсі
AutoCAD-тың алғашқы нұсқаларында қарапайым функциялар болды, мысалы фигураның бірнеше нысандарынан тұратын күрделі, құрастырылған доғалар, сызықтар, шеңберлер және мәтін. Осы кезеңде AutoCAD пайдаланушылардың мойындауына ие болды, бірақ қазіргі заманғы AutoCAD бағдарламалық жасақтамасының мүмкіндіктері бұрынғыдан гөрі кең және функционалдылық пен әртүрлі мәселелерді шешуге арналған құралдар санынан бірнеше есе асып түседі.
Leica Geo Office бағдарламалық жасақтамасы. LeicaGeoOffice-геодезиялық өлшеу деректерін өңдеуге арналған бағдарламалық кешен. Далалық өлшеулерді өңдеу геодезиялық зерттеулердің маңызды кезеңі болып табылады. Ол кез-келген мамандандырылған мәселелерді шешуге және пайдаланушыларға жұмыстың осы кезеңінде олармен байланысты мәселелерді шешуге көмектесуге бағытталған заманауи бағдарламалық жасақтаманы қолданбай жасай алмайды.
Leica Geo Office көпфункционалды бағдарламалық кешені (LGO) пайдаланушыға Геодезиялық өлшеулерді өңдеуге арналған функциялардың ең үлкен таңдауын ұсынады. Бағдарламалық жасақтаманың басты артықшылықтарының бірі - GNSS және TPS түсіру нәтижесінде алынған деректерді бір уақытта өңдеу мүмкіндігі, мысалы, бастапқы нүкте болмаған кезде, оған жақын жерде орнату қажет болған кезде.
TPS өлшеу деректерін өңдеу модулі. LeicaGeoOffice функциясының нақты мысалы үшін құрылыс алаңында геодезистерге геодезиялық желі құру қажет болатын жағдайды қарастырылады. Мемлекеттік тірек желісі пункттерінің координаттары жол берілмейтін қателікпен салынғанына қарамастан. Нәтижесінде қала ішіндегі жеке нүктелер бойынша айырмашылықтар, мысалы, жарты метрден бір метрге дейін өзгереді. Өмірде мұндай жағдайлар жиі кездеседі.
Қате деректер бойынша желіні құру, кем дегенде, салынып жатқан құрылыстың орналасқан жері жобаға қатысты дұрыс емес орналасуына, көп дегенде - жер учаскесіне меншік құқығын белгілеу проблемасына әкеледі. Мұндай жағдайда теңестіру жұмыс үстеліндегі бағдарламалық жасақтамада жүргізілуі керек, өйткені электронды тахеометрдің орнатылған бағдарламалық жасақтамасы операцияның қажетті сапасын бермеуі мүмкін. LeicaGeoOffice TPS өлшеу деректерін өңдеу модулі жоба деректерін теңестіруге және графикалық түрде көрсетуге ғана емес, сонымен қатар карталарды субстрат ретінде пайдалануға мүмкіндік береді (сурет 2.4).
Сурет 2.4 - Жобаға субстрат ретінде жүктелген спутниктік сурет
GNSS өлшеу деректерін өңдеу модулі. GNSS өлшеу деректерін өңдеу модулі келесі жағдайларда қолданылады: геодезистерге пунктер координаталарын алу барасында, кептіру желілерін құру үшін статистикалық бақылаулар жүргізу кезінде. LeicaGeoOffice бағдарламалық жасақтамасының спутниктік өлшеу модулін қолдана отырып, олар нүктелердің координаттарын тез ала алады, өйткені бағдарлама GPS спутниктерінен ғана емес, сонымен қатар ГЛОНАСС - тан алынған мәліметтерді өңдей алады және бақылауды редакциялау процесі модульде нақты көрсетілген: пайдаланушылар сәйкес келмейтін аралықтарды бір секундқа дейін сұрыптай және жоя алады (сурет 2.5). LeicaGeoOffice-те екі өңдеу режимі бар: қолмен және автоматты. Автоматты режимде жұмыс істеген кезде пайдаланушыға деректерді өңдеу процесін білудің қажеті жоқ, өйткені бағдарлама барлық ең жақсы шешімдерді өз бетінше таңдайды.
Сурет 2.5 - GNSS өлшемдерінің аралықтарын өңдеу
Бағдарлама Leica өріс контроллерлерінің көмегімен түсірілген фотосуреттермен жұмыс істеуді қолдайды. Далалық бригадалар мен камералық өңдеуді жүзеге асыратын инженерлер арасында ақпарат алмасуды (мысалы, негіздеу нүктелері туралы) айтарлықтай жеңілдетеді. Сонымен қатар, LeicaGeoOffice есеп беру үшін шаблондардың кең таңдауын ұсынады. Геодезист өзі есеп құра алады, онда тапсырыс берушіге қажетті параметрлер бойынша ғана ақпарат болады. Мысалы, полигондардың үйлеспеушіліктері туралы есеп.
Триангуляциялық модельдер және көлемді есептеу. TPS және GNSS өлшемдерін өңдеуден, алынған деректерді экспорттаудан басқа барлық форматтар мен құжаттаманы дайындау, LeicaGeoOffice бағдарламалық жасақтамасы түсіру нәтижелері бойынша беттердің триангуляциялық модельдерін жобалауға және оның негізінде топырақтың көлемін және барлық құрылымдық элементтерді анықтауға мүмкіндік береді. Мұндай міндеттер геодезиялық тәжірибеде, құрылыс алаңында, қажет болған жағдайда жер жұмыстарының көлемін есептеу кезінде жиі кездеседі.
Қателерді тексергеннен кейін LeicaGeoOffice беті модульді іске қосу керек және объектінің триангуляциялық моделін жобалауды бастап, оның көлемін анықтау керек. Модуль объектінің көлемін екі әдіспен есептей алады:
Шартты биіктіктер функциясы, содан кейін объектінің көлемі нақты белгіден есептеледі;
Абсолютті белгілер функциясы, бұл жағдайда объектінің көлемі берілген бетке қатысты анықталады.
Екінші әдіс белгілі бір уақытта белгілі бір уақыт көлемін есептеп қана қоймай, оның өзгеруін бақылауға мүмкіндік береді. Геодезист тек жобаға түсірілімнің нақты деректерін жүктеуі керек: бағдарламалық жасақтама осы нәтижелерді өткен нәтижелермен талдайды және үйінді көлемінің өзгеруін көрнекі түрде ұсынады.
Бағдарламалық жасақтама триангуляциялық желілерді өңдеуге мүмкіндік береді: маркшейдер құрылымдық сызықтарды қолмен құра алады, модельге қосылатын және одан шығарылуы керек нүктелер мен аймақтарды орната алады. Бұл жағдайда бет моделіндегі өзгерістер қосымша манипуляцияларды қажет етпестен нақты уақыт режимінде болады. Соңғы модель екі өлшемді немесе үш өлшемді түрінде ұсынылуы немесе DXF форматына экспортталуы мүмкін (сурет 2.6).
Сурет 2.6 - 3D форматында ұсынылған үйіндінің триангуляциялық моделі
Civil3D бағдарламалық жасақтама. AutodeskAutoCADCivil3D - бірегей бағдарламалық жасақтама топография, геодезия және инженерлік желілер, автомобиль және темір жолдар сияқты желілік объектілер саласындағы жұмыстарды орындау үшін арналған. Civil3D бағдарламалық жасақтамасының артықшылығы динамикалық модельдің болуы болып табылады, оның көмегімен жобаның кез-келген кезеңінде және кез-келген модель конфигурациясында жобаны тез және қатесіз өңдеуге болады.
Далалық зерттеулер кезінде алынған мәліметтерді өңдеу маңыздылығы кем емес функция болып табылады. AutodeskAutoCADCivil 3D құралдарының негізгі жиынтығы заманауи электрондық тахеометрлер мен GNSS жүйелерден жүктелген деректерді талдауға және өңдеуге мүмкіндік береді. Нәтижесінде жүктелген деректер картографиялық өнімді рәсімдеу бойынша қолданыстағы стандарттарға толық сәйкестікте жағдайды автоматты түрде қайта жасауға мүмкіндік береді. Қойылған міндетке сүйене отырып, автоматты режимде рельефтің сандық моделі (РСМ) немесе қосымша түрлендірулер көмегімен - жердің сандық моделі (ЖСМ) жасалады.
Кіріктірілген құралдар жиынтығы лазерлік сканерлеу жүйелерінің әуе, жер үсті, кинематикалық және батиметриялық түрлерінің деректерін пайдалануға мүмкіндік береді. Деректерді сақтау форматтарының кең саны қолданылады. Жүктелген деректер РСМ құруға мүмкіндік береді.
Бағдарламалық қамтамасыз етудегі жоғарыда аталған барлық функциялардан басқа Autodesk бас жоспарларды жобалау үшін арнайы құралдарды жүзеге асырды.
AutoCADCivil 3D бағдарламасында бас жоспарларды құру үшін ірі және шағын объектілерде күрделі, құрама архитектуралық фигураларды қалыптастыруға бағытталған арнайы құралдар бар. Объектілер бекітілген немесе өзгермелі белгілердің түрі бойынша, сондай-ақ, беткейлерді, тіреу қабырғалары мен жолдарды орнату арқылы жасалады.
Биіктігі, координаттары, өлшемдері, көлбеуі, асып кетуі сияқты әртүрлі параметрлерді автоматты түрде өңдеу динамикалық белгілер жүйесін жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Осы жүйені пайдалану нәтижесінде қажетті шешімдерді қабылдау уақыты қысқарады. Бірдей жасалған модельдің көптеген түрлері оны өңдеусіз немесе қосымша түрлендірусіз жасауға AutoCAD бағдарламасының блоктарының алуан түрлілігімен қол жетімді.
Autodesk өнімі МЕМСТ-қа бейімделген, бұл жобалық құжаттаманы рәсімдеудің барлық ережелеріне сәйкес соңғы жобаны жасауға мүмкіндік береді. Жер жұмыстарының картограммасы сияқты қосымша модульдердің болуы жер массаларының көлемін есептеуге мүмкіндік береді (сурет 2.7) белгіленген талаптарға дәл сәйкестікте жүзеге асырылады.
Сурет 2.7 - AutoCADCivil 3D бағдарламасындағы көлемдерді есептеу нәтижесі
Бағдарламалық жасақтаманың сөзсіз артықшылықтарының бірі - жол жобалау модулінің болуы. AutoCADCivil 3D автомобиль жолдарын жобалау және модельдеу саласындағы қуатты арсенал. Жобалық шектеулердің болуы пайдаланушыға жобалаудың барлық критерийлерінің сақталуын өз бетінше қадағаламауға мүмкіндік береді - Civil 3D жобалаушының қатысуынсыз шектеулерді өз бетінше тексереді. Пайдаланушыда күрделі өтпелі, бос және өзгермелі қисықтарды құруға, жолды іздеуге, күрделі учаскелерді жұптастыруға арналған модульдердің барлық жиынтығы бар. Жобаланған трассада автоматты режимде МЕМСТ бойынша барлық қажетті белгілер мен белдіктерді орналастыра отырып, қолданыстағы профиль салынады. Жолдың жоспары мен профилі бір - бірімен динамикалық байланысты - жоспардағы кез-келген өзгерістер автоматты түрде маршрут профилінің өзгеруіне әкеледі. Жоба профилін жасау үшін пайдаланушыда жолдың күрделі тік элементтерін жобалауға мүмкіндік беретін қажетті құралдар жиынтығы бар.
Autodesk AutoCADCivil 3D бағдарламалық жасақтамасында жол төсемінің көптеген конструкциялары бар. Дайын конструкцияларды пайдаланушы өңдей алады, сонымен қатар олардың конструкцияларын жобалау және оларды кітапханаларға қосу мүмкіндігі бар, бұл дайын конструкцияларды басқа жобаларда пайдалануға мүмкіндік береді.
Civil 3D бағдарламалық кешені трассада көлденең қималарды автоматты режимде құруға мүмкіндік береді. Жол дәліз деп аталатын күрделі динамикалық объект түрінде болады, онда бір компоненттің түрленуі онымен байланысты барлық компоненттердің автоматты түрде өзгеруіне әкеледі. Бұл жолды жобалаудың кез-келген кезеңінде жобаны тез және дұрыс өңдеуге мүмкіндік береді. Автоматты жоба және дөңгелек қиылыстардың орналасуын динамикалық құру, қабілеті жолдардың қиылысу орнында айналма жол құруды талдау. Вираждарды есептеуге, қаламдар көмегімен өзгерістер енгізуге болатын әр түрлі вираждарды жобалауға мүмкіндік беретін жетілдірілген Вираж редакторы. Дәліздің динамикалық моделін көзбен шолып талдауға арналған құралдар енгізілді: дәліз нүктесінде көру аймағын талдау және құру.
AutoCADCivil 3D бағдарламасында темір жолдарды құру жүзеге асырылды. Бағдарламалық жасақтамаға әр түрлі жолдар мен конструкциялардың бөліктері кіреді. Сонымен қатар, теміржол трассасы бойымен сыртқы рельстің көтерілуін есептеуге болады.
ТОПОГРАФО-ГЕОДЕЗИЧЕСКИЕ РАБОТЫ ТОПОГРАФИЯЛЫҚ-ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР
3.1 Методика производства геодезических работ Геодезиялық жұмыстарды өндіру әдістемесі
Құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды құрылыс объектілерін орналастыру және тұрғызу кезінде жобалау құжаттамасының геометриялық параметрлерінің құрылыс нормаларының, ережелерінің және Мемлекеттік стандарттардың талаптарына сәйкестігін қамтамасыз ететін көлемде және дәлдікпен орындау керек.
Құрылыс алаңында орындалатын геодезиялық жұмыстардың құрамына мыналар кіреді:
құрылыс алаңының бөлу желісін құруды және ғимараттар мен құрылыстардың негізгі немесе басты бөлу осьтерін (9 қабаттан жоғары ірі және күрделі объектілер мен ғимараттар үшін - ғимараттардың, құрылыстардың сыртқы бөлу желілерін салу), магистральдық және алаңнан тыс желілік құрылыстарды, сондай-ақ технологиялық жабдықтарды монтаждауды қамтитын құрылыс үшін геодезиялық бөлу негізін құру;
бастапқы және монтаждау горизонттарында ғимараттың (құрылыстың) ішкі бөлу желісін және технологиялық жабдықты монтаждау үшін бөлу желісін құру, сондай-ақ егжей-тегжейлі бөлу жұмыстарын жүргізу;
атқарушы геодезиялық құжаттаманы жасай отырып, ғимараттардың (құрылыстардың) геометриялық параметрлерінің дәлдігін геодезиялық бақылау және атқарушылық түсірілімдер;
ғимараттар (құрылыстар) негіздерінің, конструкцияларының және олардың бөліктерінің деформацияларын геодезиялық өлшеу.
Ғимараттар (құрылыстар) негіздерінің деформацияларын геодезиялық өлшеудің әдістері мен дәлдігіне қойылатын талаптарды МЕМСТ 24846-81 бойынша қабылдау қажет.
Геодезиялық жұмыстар құрылыс өндірісінің технологиялық процесінің ажырамас бөлігі болып табылады және оларды жалпы құрылыс, монтаждау және арнайы жұмыстарды орындау мерзімдерімен байланыстырылған осы құрылыс алаңы үшін бірыңғай кесте бойынша жүзеге асыру қажет.
Ірі және күрделі объектілерді, сондай-ақ 9 қабаттан жоғары ғимараттарды салу кезінде жұмыс өндірісінің жобаларын әзірлеу үшін белгіленген тәртіппен геодезиялық жұмыстар өндірісінің жобаларын әзірлеу қажет.
Құрылыс алаңында геодезиялық жұмыстарды орындау басталғанға дейін бөлу жұмыстары кезінде пайдалану үшін жұмыстарды орындаушыға берілетін жұмыс сызбалары өлшемдердің, координаттардың және белгілердің (биіктіктердің) өзара байланысы бөлігінде тексерілуі тиіс.
Геодезиялық жұмыстарды қажетті дәлдікті өлшеу құралдарымен орындау керек. Геодезиялық аспаптар қолданылып жүрген нормативтік құжаттарда белгіленген тәртіппен тексерілуге және оларға жеке-жеке қол қойылуға тиіс.
Геодезиялық жұмыстарды аумақты дайындау және оны бұзуға жататын құрылыстардан босатудың жобалық құжаттамасында көзделген соң орындау керек.
Құрылысқа арналған геодезиялық бөлу негізін жергілікті жердегі ғимараттың (құрылыстың) орнын анықтайтын және құрылыс процесінде одан әрі құрылыстар мен өлшемдердің қажетті дәлдікпен орындалуын қамтамасыз ететін белгілермен бекітілген геодезиялық пункттер желісі түрінде жасаған жөн.
Құрылыс үшін геодезиялық бөлу негізін құрылыс ауданындағы геодезиялық желілер пункттеріне байланыстыра отырып құру қажет.
Құрылыс үшін геодезиялық бөлу негізін құру жөніндегі жұмыстарды құрылыс объектісінің бас жоспары мен құрылыс бас жоспары негізінде жасалған жоба (сызба) бойынша орындаған жөн.
Осы жобаның құрамында бөлу сызбасы, бастапқы пункттердің координаттары мен белгілерінің каталогтары және жобалық координаттар мен белгілердің каталогтары (ведомостары), геодезиялық белгілердің сызбалары, құрылысқа арналған геодезиялық бөлу негізін құрудың дәлдігін негіздейтін түсіндірме жазба болуы тиіс.
Геодезиялық бөлу негізінің сызбасы құрылыс алаңының бас жоспарының масштабында жасалуы керек.
Құрылысқа арналған геодезиялық бөлу негізін мыналарды ескере отырып жасау керек:
құрылыс алаңында ғимараттарды (құрылыстарды) және инженерлік желілерді жобалау және қолданыстағы орналастыру;
бөлу негізінің пункттерін бекітетін белгілердің сақталуын және тұрақтылығын қамтамасыз ету;
құрылыстың сапасына және бөлу негізінің сақталуына қолайсыз әсер етуі мүмкін құрылыс ауданындағы геологиялық, температуралық, динамикалық процестер мен басқа да әсерлер;
салынған объектіні пайдалану, оны кеңейту және қайта құру процесінде құрылатын геодезиялық бөлу негізін пайдалану.
Құрылыс алаңының бөлу желісі ғимараттың (құрылыстың) негізгі немесе басты бөлу осьтерін натураға шығару үшін, сондай-ақ ғимараттың (құрылыстың) сыртқы бөлу желісін құру қажет болған жағдайда атқарушылық түсірілімдер жүргізу үшін құрылады.
Ғимараттың (құрылыстың) сыртқы бөлу желісі ғимараттың (құрылыстың) жобалық параметрлерін натураға ауыстыру және бекіту, егжей-тегжейлі бөлу жұмыстарын және атқарушылық түсірілімдерді жүргізу үшін құрылады.
Құрылыс алаңының жоспарлы бөлу желісі келесі түрде құрылуы керек:
құрылыс салуды реттеудің қызыл немесе басқа да сызықтары;
құрылыс торлары, әдетте, өлшемдері 50, 100, 200 м және геодезиялық желілердің басқа түрлері.
Құрылыс алаңының бөлу желісінің схемалары 1 - қосымшада келтірілген.
Ғимараттың (құрылыстың) сыртқы бөлу желісін пункттер жергілікті жерде негізгі (басты) бөлу осьтерін, сондай-ақ негізгі бөлу осьтерінің қиылысуынан құрылған ғимараттың (құрылыстың) бұрыштарын бекітетін геодезиялық желі түрінде құру керек.
Құрылыс алаңының нивелирлік желілері және ғимараттың (құрылыстың) сыртқы бөлу желілері геодезиялық желінің кемінде екі реперіне сүйенетін нивелирлік жүріс түрінде құрылуы қажет.
Нивелирлік және жоспарлы бөлу желілерінің тармақтарын, әдетте, біріктіру керек.
Құрылысқа арналған геодезиялық бөлу негізін салу полигонометрияны, геодезиялық жүрістерді, ойыстарды триангуляция әдістерімен және басқа әдістермен жүргізілуі керек.
Құрылыс алаңының бөлу желісін құру дәлдігі 1-кестеде келтірілген мәліметтерге сәйкес қабылдануы керек.
Құрылыс үшін геодезиялық бөлу негізінің пункттерін бекіту белгіленген тәртіппен бекітілген құрылысты геодезиялық қамтамасыз ету жөніндегі нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес орындалуы тиіс.
Ғимараттардың (құрылыстардың) негізгі немесе басты бөлу осьтерінің белгілерін нығайту тәсілдері 2-6 - қосымшаларда келтірілген.
Геодезиялық белгілерді салу орындары құрылысты ұйымдастыру жобасының құрылыс бас жоспарында, сондай-ақ құрылыс аумағын жоспарлау және салу жөніндегі жұмыстарды жүргізу үшін қажетті сызбаларда көрсетілуі тиіс.
Егер шартта басқа талап көзделмесе, құрылыс-монтаждау жұмыстарын орындаушыға (мердігерге), геодезиялық бөлу негізіне және құрылыс алаңында бекітілген негіз пункттеріне техникалық құжаттама беріледі, оның ішінде:
құрылыс алаңының бөлу желісінің белгілері;
ғимараттың (құрылыстың) сыртқы бөлу желісінің жоспарлы (осьтік) белгілері әрбір оське кемінде төрт, оның ішінде ғимараттың (құрылыстың) барлық бұрыштарының негізгі бөлу осьтерінің қиылысу нүктелерін айқындайтын белгілер; осьтік белгілермен бекітілетін бөлу осьтерінің санын ғимараттың (құрылыстың) конфигурациясы мен мөлшерлерін ескере отырып айқындаған жөн; жергілікті жерде ғимараттың (құрылыстың) габариттерін айқындайтын негізгі бөлу осьтерін және температуралық (деформациялық) жіктер орындарындағы осьтерді, гидротехникалық және күрделі инженерлік құрылыстардың бас осьтерін бекітіп берген жөн;
трассаның осін, басын, соңын анықтайтын желілік құрылыстардың жоспарлы (осьтік) белгілері, 0,5 км-ден кем емес тікелей учаскелерде және трассаның бұрылу бұрыштарында бекітілген құдықтар (камералар);
әрбір ғимараттың (құрылыстың) шекаралары бойынша және салынатын аумақ ішінде кемінде бір, инженерлік желілер осьтерінің бойында кемінде 0,5 км сайын нивелирлік реперлер;
геодезиялық бөлу негізінің барлық пункттерінің координаттарының, биіктіктерінің және абристерінің каталогтары.
Құрылыс үшін геодезиялық бөлу негізін қабылдау актімен ресімделуі керек.
Құрылыс процесінде қабылданған геодезиялық бөлу негізінің белгілері сақталуы мен тұрақтылығының қадағалауында болуға және жылына кемінде екі рет (көктемгі және күзгі-қысқы кезеңдерде) құрал-саймандармен тексерілуі тиіс.
Құрылыс процесінде бөлу жұмыстары ғимараттардың (құрылыстардың) бөліктері мен конструктивтік элементтерінің жоспардағы және биіктігі бойынша жағдайын жобалық құжаттамаға сәйкес айқындайтын осьтер мен белгілердің берілген дәлдігімен геодезиялық бөлу негізінің пункттерінен нақты шығаруды қамтамасыз етілуі тиіс.
Ғимараттың ішкі бөлу желісін құру кезіндегі жұмыстың дәлдігі оның конструкцияларының геометриялық параметрлерінің қажетті дәлдігіне сүйене отырып, МЕМСТ 21779-82 сәйкес қабылдануы керек. Бұл ретте өлшеу әдістері мен құралдарын таңдауды МЕМСТ 26433.0-85 сәйкес жүзеге асырылуы керек.
Егер екі немесе бірнеше ғимараттар (құрылыстар) бірыңғай технологиялық сызықпен немесе конструктивтік түрде байланысқан болса, бөлу жұмыстарының дәлдігін есептеу бір ғимарат (құрылыс) үшін де орындалуы тиіс.
Технологиялық жабдықты және құрылыс конструкцияларын монтаждау үшін бөлу жұмыстарын қолданыстағы нормативтік құжаттар мен жобалау құжаттамасында көзделген жабдық жағдайының дәлдігіне қойылатын талаптардың сақталуын қамтамасыз ететін дәлдікпен орындау қажет.
Бөлу жұмыстарды орындау алдында тікелей ғимараттың (құрылыстың) бөлу желісі белгілері жағдайының өзгермейтіндігін желі элементтерін қайта өлшеу жолымен тексеру қажет.
Ғимараттардың (құрылыстардың) іргетастарын, сондай-ақ инженерлік желілерді орнату кезінде бөлу осьтерін орауға немесе осьтерді уақытша бекіту үшін басқа құрылғыға ауыстыру керек. Тасымалдау түрі және оның орналасқан жері белгілерді орналастыру схемасында көрсетілуі керек.
Бөлу осьтерін, монтаждау (бағдарлы) тәуекелдерін ғимараттың (құрылыстың) сыртқы немесе ішкі бөлу желілерінің белгілерінен салу керек. Бөлу осьтерінің, монтаждау сызбасының, маяктардың санын, олардың орналасқан жерін, бекіту тәсілін жұмыс өндірісінің жобасында немесе геодезиялық жұмыстар өндірісінің жобасында көрсету керек.
Қажет болған жағдайда ғимараттың ығыстырылған ішкі осьтерінің (базалық осьтердің) монтаждау горизонттарында орналасу схемасын, нақты түрде бөлінетін осьтер мен монтаждау тәуекелдері құрылыстың барлық кезеңдерінде олардың геометриялық параметрлерінің дәлдігін бақылау кезінде конструкцияларды тұрғызғаннан кейін бақылау үшін технологиялық тұрғыдан қолжетімді болуы тиіс деген шарт негізге алына отырып әзірленуі керек. Халықаралық стандарттауда көрсетілген схемалардағы ығысқан (негізгі) осьтер технологиялық ыңғайлы қашықтықта ғимараттың үйлестіру осьтеріне параллель қалың сызық сызығымен қолданылады және оларға үйлестіру осьтерінің белгілері беріледі.
Ғимараттың (құрылыстың) ішкі бөлу желісі ғимараттың (құрылыстың) бастапқы және монтаждау горизонттарындағы геодезиялық пункттер желісі түрінде құрылады . Бастапқы горизонттағы ғимараттың ішкі бөлу желісінің схемасы анықтамада келтірілген.
Ішкі бөлу желісі пункттерінің, оның ішінде ғимараттың (құрылыстың) ығысқан (базалық) осьтерінің түрін, схемасын, дәлдігін, бекіту тәсілін жұмыс өндірісінің жобасында немесе геодезиялық жұмыстар өндірісінің жобасында келтірген жөн.
Бастапқы көкжиекте ғимараттың (құрылыстың) ішкі бөлу желісін құруды сыртқы бөлу желісінің пункттеріне, ал монтаждау көкжиегінде - бастапқы көкжиектің ішкі бөлу желісінің пункттеріне байланыстыра отырып орындау керек.
Бөлу жұмыстарының дұрыс орындалуы бақылау геодезиялық жүрістерін (бөлу кезінде қабылданғанға сәйкес келмейтін бағыттарда) бөлу кезіндегі дәлдіктен төмен емес дәлдікпен салу арқылы тексерілуі тиіс.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz