Ароматикалық көмірсутектерінің көмірсутектер фракциясы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

1
1.1
1.2
1.3
Аналитикалық бөлім
Процестің негізгі физикалық-химиялық көрсеткіштері
Процесті басқару негізі
Жаңа технологиясы

2
Технологиялық бөлім

2.1

Қарашығанақ мұнайдың физика-химиялық қасиеттері
Мұнай мен мұнай өнімдерін жіктеу және оны шифрлау

2.2
Мұнайды өңдеудің ағындық жүйесі және оны сипаттау

2.4
Каталитикалық риформинг қондырғысының технологиялық схеманың сипаттамасы

2.5
Каталитикалық риформинг қондырғысының материалдық тепе-теңдігі

Қорытынды

Пайданылған әдебиеттер тізімі

Куралова Асемгүл
Мөлдір мұнай отындарының компоненттерін өндіру мақсатында Қарашығанақ мұнайын өңдеудің ағымдық жүйесін құрастыру және жоғары октанды тауарлы автокөлік бензин компоненттерін өндіру.

КІРІСПЕ

Курстық жұмыстың өзектілігі. Қазіргі кезге дейін мұнайды пайдалануда энергетикалық және көліктік бағыт негізгі және басым болып отыр (өндірістік шамамен 90 дейін). Бұл жағдайда мұнайдың басқа жанғыш қазбалардың арасында арзандылығымен, жоғары колориялылығымен, ыңғайлылығымен, тазалағымен және жоғары концентрациялы энергия қоры болуымен түсіндіріледі.
Мұнай мен газ шикізатын өңдеудің химиялық технологиясының негізгі мақсаты оларды жоғары температура (термиялық процестер), жоғары температура мен катализатор (термокаталитикалық процестер) немесе тек катализатор (төмен температуралы каталитикалық процестер) әсерімен өзгертуге болып саналады.
Бұл процестердің барлығын мұнайды бөлудің алғашқы өңдеу процестерін (ректификациялаумен айдау) және басқа физикалық (экстракция, асфальтсіздендіру, адсорбция, комплекс түзу) әдістерден айыру үшін, екінші немесе қайта өңдеу процестері дейді.
Мұнай өңдеу өндірісінің соңғы 20 жыл аралығындағы негізгі ерекшелігі отын-энергетика балансының су, атом және көмір қорларына ауыса бастауы, ал мұнай мен газ жоғары сапалы мұнай өнімдеріне айландырылып, мұнай химия өндірісінің өсуі басымдау болады. Сондықтан мұнай мен газ конденсатының отын-энергетика балансындағы үлесінің өсуі баяулады, оның есесіне мұнайды өңдеудің абсолютті көлемі одан алынатын мөлдір өнімдер мөлшері мен сапасы өсуде [1].
Курстық жұмыстың ғылыми жаңалығы. Аз күкіртті жоғары парафинді және газ конденсаттың бензин фракцияларының физика-химиялық құрамын зерттеу.
Курстық жұмыстың практикалық маңыздылығы. Каталитикалық риформинг қазіргі кезде мұнай өңдеу және мұнай-химия өндірісінің ең бір маңызды және қажетті процесі болып саналады. Бұл процесті жүргізудің негізгі мақсаты төмен октанды алғашқы айдау бензинінен жоғары октанды тауарлы автокөлік бензин компоненттерін өндірумен қатар, бір сақиналы ароматикалық көмірсутектерді - бензол, толуол, ксилолдар мен бірге сутекті газында өндіру болып саналады.
Қозғалтқыш отындарға деген сұраныстың көбейуіне байланысты каталитикалық риформинг қондырғысын қуаттылығын ұлғайту, технологиялық параметрлерін реттеу және талғамдығы жөғары сапалы катализаторлар қолдану өзекті мәселе болып саналады.
Алғашқы айдау бензиндерінің көбісінің октан саны төмен болады, каталитикалық риформингтеу нәтижесінде 80-85% катализат бензин алынады, октан саны қозғалтқыш әдісімен 80-90, зерттеу әдісімен 90-100 пунктке жетеді.
Курстық жұмыстың мақсаты. Қарашығанақ мұнайын өңдеудің ағымдық жүйесін құрастыру және төмен октанды алғашқы айдау бензинінен жоғары октанды тауарлы автокөлік бензин компоненттерін өндірумен қатар, бір сақиналы ароматикалық көмірсутектерді - бензол, толуол, ксилолдар мен бірге сутекті газында өндіру болып саналады.
Курстық жұмыстың міндеті. Каталитикалық риформингтің өсуінің тағы бір себебі химия өндірісінің (жасанды каучук, жуғыш заттар, жасанды талшықтар, пласмассалар және таы басқалар) бір сақиналалы ароматикалық көмірсутектерге - бензолға, толуолға, ксилолға үлкен қажеттігі. Бұл процесте өндірілген жанама, арзан сутекті газды гидрогенизациялық процестерде пайдалану өндірістік шеңберде өсуде [3].
Курстық жұмыстың зерттеу объектісі. Қазақстанның Қарашығанақ мұнай кен орындарының қоспасының оптималды қатынасын тауып, жоғары октанды тауарлы автокөлік бензин компоненттерін өндірумен қатар, бір сақиналы ароматикалық көмірсутектерді - бензол, толуол, ксилолдар мен бірге сутекті газында өндіру болып саналады
Курстық жоба Петро Казахстан Ойл Продактс ЖШС технологиялық қондырғысы негізінде, Мұнай өңдеу және мұнайхимиясы кафедрасында орындалды [1].

1 АНАЛИТИКАЛЫҚ БӨЛІМ

Каталитикалық риформингті бензин фракцияларының октан санын көтеру үшін және жеке ароматикалық көмірсутектерді - бензолды, толуолды және ксилолдарды алу үшін қолданылады. Ең көп орын алған риформинг процесі платина катализаторын қолданып пайдаланатынын платформинг дейді. Бұдынғы пайдаланып келген риформинг процесі алюминиймолибден катализаторында - гидроформинг атымен өзінің мәнін жоғалтты, себебі бұл катализатордың активтілігі төмен.
Платформинг катализаторы қос функциялы катализатор қышқылдық және гидрлеу - дегидрлеу активтілігін көрсетеді [3].

1.1 Процестің негізгі физикалық-химиялық көрсеткіштері

Процесс химизмі, термодинамикасы және тетігі. Сақина гександы көмірсутектері риформинг жағдайында дегидратация реакциясына түсіп соған сәйкес ароматикалық көміртегін түзеді, сақина пентандарға изомерленеді, гидрогенолиз және гидрокрекингтенеді. Риформингте мысалы метилсақинагексан реакциясына мынадай жүйемен жазылуы мүмкін.

CH3 + 3H2
CH3 СН3

3 C2H5 немесе СН3
+ Н2 Н-С7Н16
+ Н2
+ СН4

H2 СnH2n+2 + C7-nH16-2n

Сақина гександы және оның туындыларын дегидрлеу реакциялары соған сәйкес ароматикалық көмірсутектеріне ауыстырады.

С6Н12 С6Н6 + 3H2O - Q
C6H11CH3 C6H5CH3 + 3H2

Эндотермиялы 210 кДжмоль-ға температураны көтеру және қысымды төмендету ароматикалық көмірсутектерінің тепе - теңдік шығымын көбейтеді.
Сақина парафиндердің гидрогенолизі соған парафиндерге дейін изотермиялы:

СН3 CH3
+ H2 CH3 - CH - CH2 - CH2 - CH3 + = 67кДжмоль

-Н2 CH3 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH3 + = 46кДжмоль

Температураның көтерілуі тепе - теңдікті сақинапарафиндер түзбеу жағына ығыстырады. Қысымды және сутегінің концентрациясын көтеру гидрогенолиз теңдігін мүмкін болған термодинамикалық жағдайын асырады. Гидрокрекинг жылу бөліп жүреді және риформинг температурасында стандартты Гиббс энергиясының азаюымен жүреді.
Сақинагексан реакциясының тетігін каталитикалық риформинг шамамен мынадай жүйеде беруге болады.

-Н2 Н[+] [+] Н2C[+] + Н3C

ыдырау заттары
Н3C Н3C
-Н Н2

Қатар дегидрлеу, изомерлеу және крекинг соған сәйкес қанықпаған көмірсутектерін қанықтыру реакциялары жүреді. Сонымен қатар гидрлеу - дегидрлеу активті ортада аздап мынадай реакциялар жүреді:

+ CH4
Н3С
C - C - C - C - C - C
+H2
C - C - C - C - C
C C
C - C - C - C - C

Гидрлеу - дегидрлеу реакциялары катализатордың тотығу - тотығсыздану активті орталарында жүреді, ал карбоний - ионды реакциялары қышқылдық ортада жүреді.
Ароматикалық көмірсутектерінің изомерлеу мен және ыдыраудан шыққан заттар шығымдарының қатынасы катализатор қасиетіне және реакцияны жүргізу жағдайына байланысты [3].
Қысымды көбейту берілген температурада сақинагексанның ауысу тереңдігін және бензол шығымын ауысқан сақинагексанға есептегенде шұғыл төмендетеді, метилсақинапентан шығымы жоғарылайды. Бұл сақинагексанның дегидрлеу реакциясы изомеризация реакциясына қарағанда анағұрлым жоғары жылдамдықпен жүруімен түсіндіріледі. Қысымды көтеру термодинамикалық мүмкін болған бензол шығымын шектейді және жалпы ауысу бұл жағдайда изомеризация жылдамдығымен анықталынады. Сақинагександы риформингтегенде бензол шығымы кинетикалық емес, ал термодинамикалық жағдаймен анықталынады. Алкилмен ауысқан сақинагексан туындысында ароматикалық көмірсутектерінің термо-динамикалық мүмкін болған шығымы сақинагексанға қарағанда бірдей жағдайда сәл жоғарылайды [4].
Жоғары қышқылдық катализатор активтілігі ароматикалық көмірсутектерінің шығымының сақинагексанның сақинапентанға изомерлеу жылдамдығының көбейуінен, азаюына алып келіп соғуы мүмкін. Метилсақинапентанды ароматизациялау жылдамдығы және бензол шығымы метилсақинапентаннан ауысқан сақинагексанға қарағанда төмен, ал гидрокрекингтен шыққан заттың шығымы жоғары. Температураны көтеру метилсақинапентанның бензолға айналу дәдежесін басқа жағдай бірдей болғанда жоғарылатады. Сақинапарафиндер молекулаларында көміртегі атомының саны 10-нан жоғары болғанда риформинг жағдайында нафталиннің және одан басқа конденсацияланған ароматикалық көмірсутектерінің шығымы едәуір жоғары болады.
Парафин көмірсутектері риформингте изомеризацияға, дегидро-циклизацияға және гидрокрекингке түседі.
Дегидроциклизациялау реакциясы:
С6Н14 С6Н6 +4H2
CnH2n+2 C6H5R + 4H2 - Q
Дегидроциклизациялау реакциясы жылу жұтып жүреді. Парафиндердің дегидроциклизациясы сақинапарафиндердің аромтизациясына қарағанда едәуір қиындықпен жүреді, ароматикалық көмірсутектерінің қажетті шығымын алу термодинамикалық жағынан едәуір жоғары температурада мүмкін, Н - парафиндердегі көміртегі тізбегінің өсуімен дегидрогенизация реакциясының тепе - теңдік константасы артады [5].
Қысымды жоғарылату термодинамикалық жағынан мүмкін болған парафиндердің дегидроциклизацилануынан алынатын ароматикалық көмірсутектерінің шығымы, сақинагександардың дегидрогенизациялануына қарағанда аз, бұл былай түсіндіріледі. Мынау реакцияға

nH2 + сақина - С6Н12 С6Н6 + (n+3)H2

тепе - теңдік константасы мынадай теңдікпен жазылуы мүмкін:

;
мұнда Рр - термодинамикалық тепе - теңдіктегі қоспадағы і - компонентінің сыбағалы қысымы; П - жалпы қысым; х - тепе - теңдіктегі ауысу тереңдігі.
Мына реакцияға nH2+ сақина - С6Н12 С6Н6 + (n+4)H2
;

Қысымның m рет көбеюі Кр мәнін, х ауысуының керекті тереңдігіне жеткізуге көбейтеді, сақинагександардың дегидрогенизациялануында m3 парафиндердің дегидроциклизацияланында m4-көбейеді. Бірақ температураның жоғарылауы дегидроциклизация тепе - теңдік константасын дегидрогенизацияға қарағанда көбейтеді, себебі бірінші реакцияның жылу эффектісі шамамен 42 кДжмоль (10ккалмоль-ға) көп.
Парафиндердің ароматизациялану тетігі сақинапарафиндердің ароматизациялану тетігіне қарағанда түсініксіздеу. Ароматизацияның мынадай жолдары мүмкін:
1) Метил активті ортада сақинагексанға сәйкес сақиналау одан әрі дегидрлеу былай жүреді: СН3 СН3

C - C - C - C - C - C - С
-Н2 -3Н2

2) Метил активті ортада сақина пентанға сәйкес сақиналануы одан әрі металды және қышқылды активті орталарда алкилсақина пентанның ауысуы орын алады: C
Н5С2 Н5С2 C[+]
C - C - C - C - C - C - С + H[+]

C C C CH3
C[+]
[+] - H+ -2H2

3) Дегидрлеу, алкенил карбоний - ионының түзілуі, оның сақиналануы және одан әрі сақина олефиннің дегидрленуі былай жүреді:
C - C - C - C - C - C - С C - C - C - C - C - C = С C - C - C - C - C -
-Н2 -Н2 С
С = С C - C - C - C - C[+] - C = С C - C[+] - C - C - C - C = С
+-Н+
С С

немесе C - C - C - C - C[+] - C = С C - C - C[+] - C -
Н5С2
С - С = С +

4) Дегидрлеу триенге дейін одан әрі металды немесе қышқылы актив ортада циклдеу: СН3

C - C - C - C - C - C - С C - C = C - C = C - C = С немесе
-3Н2 -Н2
С
+Н+
C - C = C - C = C - C = С C - C[+]- C - C = C - C = С + -Н+
С СН3

-Н2

Белгілі тәжірбиелік мәліметтерге қарағанда, ароматизация осы жолдардың бәрі бірге жүре алатынын көрсетеді, бірақ қышқыл активті ортасы жоқ катализаторда реакция жылдамдығы карбоний - иондардың ыдырауы және изомерленуі изопарафиндердің түзілуіне алып келеді. Металды активті ортадағы гидрогенолиз төменгі парафиндерді береді:

С5Н12 + СН
C - C - C - C - C - C +Н2 С4Н10 + С2Н6
2С3Н8

Парафиндерді риформингтегенде ароматикалық көмірсутектерінің шығымы сақинапарафиндерді риформингтегенде қарағанда аз, ал гидрокрекингтен шыққан заттың шығымы көп. Ароматикалық көмірсутектерінің шығымы Н - парафин молекуласында көміртегінің атомы көбейген, соған сәйкес қайнау температурасы жоғарылаған сайын және процесс қысымы төмендегенде өседі. Молекулааралық массасы өсуімен парафин көмірсутектерінің ауысы жылдамдығы өседі. Температураның жоғарылауы басқасы бірдей жағдайда гидрокрекинг заттарының шығымын көбейтеді және бастапқы парафин изомерлерінің шығымын азайтады. Қысымды көбейту гидрокрекинг пен изомеризациядан шыққан заттардың шығымын көтереді. Парафин көмірсутектері молекулаларында 10 және одан да көп көміртегі атомы бар қосылысты риформингте нафталиннің шығымы өседі [1].
Ароматикалық көмірсутектері каталитикалық риформинг жағдайында изомеризацияланады және деалкилденіледі. Қысымды көбейту изомерленуді де, деалкилденуді де өсіреді.
Метилбензолдарды деалкилдеу қышқыл активті ортада процестің үлкен эндотермиялығынан қиындау және сондықтан ол гидрлеу - дегидрлеу активті ортада жүреді. Алкил тізбегінде 3 және одан да көп көміртегі бар алкилбензолдардың деалкилдеу қышқыл активті ортасында да жүреді:
С С
С С
С С
Н+ Н+ + С3Н7[+] (С3Н6 С3Н8)
Н+ +Н2

Катализаторлар. Риформинг катализаторларына дегидрлеу және қышқыл активтерінің қатынасы өте маңызды. Дегидрлеу активтілігі катализаторда платинаның көбеюінен өте тез шектік мәнге дейін өседі. Платинаның алюминий оксидіне отырғызған мөлшері 0,08% масс. және катализатордағы фтордың мөлшері 0,07% масс. болғанда катализатор шектік активтігіне жетеді. Сонымен қатар платина көрші қышқыл ортаны кокс түзілуден қорғайды, сондықтан оның мөлшері аз болғанда катализатор өзінің активтілігін тез жоғалтады. Өндіріс катализаторында риформингтің катализаторында платина мөлшері 0,3-0,6% масс, бұдан жоғары болғаны оның қасиетін жақсартпай катализаторды қымбаттатады [2].
Көп қолданылған риформинг катализаторында платина алюминий оксидіне отырғызылған, галлоидпен әрекеттелген ( хлор немесе фтормен ) және катализатордың қышқылдық активтілігі ондағы галлоидтық мөлшерімен анықталынады. Катализатордың төмен қышқыл активтігіне сақинапентандардың ароматизациялану тереңдігіне аз және риформинг катализаторында - парафиндер, оның шығымы көп болғанмен октан саны төмен. Катализатордың қышқыл активтігі жоғары болса риформинг жағдайында парафин көмірсутектері тез изомерленеді, сондықтан бастапқы кезде-ақ тепе - теңдік орнайды [6].
Парафиндер изопарафиндер және одан әрі гидрокрекинг гександардың сақинапентандарға изомерленуін дегидрленуге қарағанда тездетеді және реакция мына жүйемен жүреді:

сақинагександар ароматикалық көмірсутектері

сақинапентандар

гидрокрекинг заттары

Катализатордың қышқылдық активтілігінің аз мөлшерімен салыстырғанда реакция нәтижесінде ароматикалық көмірсутектері аз, гидрокрекинг өнімдерін көп береді.
Катализатор активтігінің төмендеуі риформинг процесінде мынадай себептермен болады. Дегидрлеу активті орталар (платина) шикізаттың ішіндегі күкірттің қосылыстарымен уланады. Мұндай улану қайтымды және катализатор активтігінің деңгейі шикізаттағы күкірттің мөлшерімен анықталады. Катализатор шикі затта күкірт 0,1% болғанда да жұмыс істейді, бірақ оның дегидрлеу активтігі және осының нәтижесінде шығаратын ароматикалық көмірсутектерінің шығымы көп емес. Шикізатта күкірттің аз болғаны дұрыс өндіріс қондырғыларында оның мөлшері 1*10-4 - 1*103 %-тен әдепте көп болмайды.
Мышьяктан шикізатты гидротазалаудың нәтижесінде толық арылады, ал қорғасын шикізат құрамында оны этилденген бензинмен араластырғанда ғана пайда болады.
Риформинг жағдайында және әсіресе катализаторды тотықтыру арқылы қалпына келтіргенде катализатордағы платина кристалдарының іріленуі басталады, платина кристалиттері мөлшері ұлғаяды және гидрлеу - дегидрлеу активті ортаның саны платинаның мөлшері өзгермеген жағдайда кемиді. Бұл дегидрлеумен қатар катализатордың қышқылдық активтілігін кемітеді. Платинаның декристалдануынан катализатор құрамына ренийді платинаға мынадай қатынаста 1:1 қосу көмектеседі. Жоамалша, рений платинамен құйма түзеді, бұл оның активтігіне әсер етпей рекристаллизация-лануына кедергі жасайды. Сонымен қатар, платина - ренийлі катализаторлар кокспен едәуір кем қапталады, мүмкін бұл катализатор бетіндегі гидрлеу - дегидрлеу орталарының концентрациясының көптігіне болса керек [8].
Катализатордың Pt - Al2O3 - F (Cl) қышқылдық активтігі жұмыс істеу кезінде біртіндеп галлоидты жоғалту нәтижесінде кемиді. Катализатордың галлоидтан айырылуы тұрақты немесе оқтын - оқтын шикізат пен бірге белгілі бір мөлшерде органикалық хлордың немесе фторид қосумен орнын толтыру мүмкін. Катализаторды бейгаллоидтау судың әсерімен шикізаттың ішіндегі AlCl3-тің гидролизденуінен күшейеді, сондықтан шикізат құрамында судың мөлшері 0,5-1,0‧10-3%-нен көп болмауы керек. Катализатордың активті орталары азот негіздерімен нейтралданып каталитикалық активтігін жоғалтады. Сондықтан шикізат құрамында ащот мөлшері көп болған сайын, оның активтігі төмен (азотпен улану қайтымды). Осы себептен азоттың шикі- заттағы мөлшері 0,5‧10-4%-тен көп болмауы керек.
Алюминий оксидінің сыбағалы беті жоғары температураның әсерімен майда тесіктердің біртіндеп балқуының нәтижесінде 160-330-дан жаңа катализаторда 80-100 м2г-ға дейін кемиді.
Өңдеуге түсетін шикізаттың мөлшері 1кг катализаторға есептегенде 70-тен 200м3 және одан да жоғары болады. Риформингтің қазіргі кездегі платинаға рений, иридий және басқа қосылған катализаторлары көбірек регенерацияға (300-600 рет жәнеодан да көп) шыдайды. Платинаны цеолитке отырғызылған катализаторлардың шикізаттың ішіндегі күкірт, азот және суға талғамы едәуір аз. Риформинг катализаторларын кептірілген газбен (құрамында 0,5-1% оттегі бар) регенерациялап бастапқы қасиетіне келтіріледі. Кокс жануы бірдей жағдайда алюмосиликат катализаторына қарағанда платинаның цеолитке отырғызылған түрінде өте жоғары (2 дәрежеге дейін) жылдамдықпен жүреді, себебі катализатордағы платина реакциясының катализаторы болып саналады. Катализатордағы жиналған коксты (2%) 400-500 0С-та жағады, оның жануы шамамен 300 0С-та басталады. Регенерация ақырына оттегі концентрациясына 2%-ке дейін көтереді. Регенерацияны 0,7 МПа және жоғары қысымда жүргізеді, бүл оның жылдамдығын өсіреді, себебі кокс жану жылдамдығы оттегінің сыбағалы қысымына тура байланысты. Коксты жағудан кейін катализаторды Pt - Al2O3 - F (Cl) аздап галлоиды бар ортасында ондағы галлоидтың концентрациясын керекті нормаға дейін жеткізеді [3].

1.2 Процесті басқару негізі

Шикізат. Риформинг шикізатының фракцилы құрамы процестен шығатын негізгі затпен анықталынады. Егер процесс жеке ароматикалық көмірсутектерін алу үшін жүргізілсе, онда бензол, толуол және ксилолдар алу үшін оларға сәйкес фракциялардың құрамында көміртектері С6(60-810С), С7(81-1110С) және С8(115-1450С) пайдаланады.Егер мақсат процесті жоғары октанды бензин алу болса, онда шикізаттың фракциялы құрамы былай анықталынады. Ароматикалық көмірсутектерінің оған сәйкес парафиндерге және нафтендерге қарағанда қайнау температурасы 10-150С-қа жоғары. Сондықтан шикізаттың соңғы қайнау температурасы осыған сәйкес тауарлы бнзиннің сызығы қайнауынан төмен болуы керек, әдетте риформингке соңғы қайнау температурасы 180-1900С-тағы фракцияны салады. Шикізатта С6 көмірсутектерінің бензин алу үшін керегі шамалы, себебі олар риформингке жоғары температурада қайнайтын көмірсутектеріне оптимальды жағдайда түспейді, іс жүзінде ароматизацияланбайды, олар негізінен газ парафиндерге ыдырайды. Сондықтан шикі заттың бастапқы қайнау температурасы шамамен 820С болуы керек. Сонымен, бензин алу үшін, риформингке шикізат есебінде негізінен С7 - С9 көмірсутектерін пайдаланады [3].
Шикізаттың химиялық құрамының үлкен мәні бар. Шикізатта сақина парафиндер көп болғанда, әсіресе сақинагександар, оларды ароматикалау жоғары жылдамдықпен жүретін ароматикалық көмірсутегінің термодинамикалық тепе - теңдік жағынан осыған сәйкес парафиндерге қарағанда көп мөлшерде карбоний түзілуіне алып келіп соғады. Сондықтан парафин көмірсутектерін бұл жағдайда ароматизацияланбайды, олар негізінен изомерленеді және гидрокрекингке түседі [3].
Шикізатты риформингтегенде құрамында циклопарафиндер аз болғанда ароматикалық көмірсутектері едәуір мөлшерде парафиндерден түзіледі. Белгілі жоғары октан санды катализат немесе ароматикалық алу үшін шикі-затта сақинагександардың мөлшері аздау, ал парафиндердің мөлшері көптеу болғанда, ароматизациялауды қатаңдау режимде жүргізуге тура келді. Осыған сәйкес газ көмірсутектерінің шығымы өседі, ал сұйық катализаттың шығымы кемиді.
Шикізаттың химиялық құрамы процестің берілген жағдайында сонымен бірге сутегі шығымын да риформингте анықтайды. Шикізатта парафиндер аз болған сайын сутегі шығымы жоғары, себебі оның гидрокрекингке пайдалануы кемиді. Берілген мөлшерде ароматикалық көмірсутегі бар бензиннен катализат алу үшін риформингке жұмсақтау жағдай, бензин фракциясының қайнау температурасының арасы жоғарылаған сайын жасау керек, себебі көмірсутектердің берілген құрамында көміртегі атомдарының саны өскен сайын ароматикалық көмірсутектерінің термодинамикалық мәні мүмкін болған парафиндер мен нафтендердің ароматизациялау тереңдігін шектейді. Егер риформингтің мақсаты жеке ароматикалық көмірсутектерін алу болса онда оларды шикі аттың құрамынан шығару керек болар. Әр түрлі шикізаттан алынған риформинг бензиндері іс жүзінде бірдей химиялық құрам көрсетеді. Олар 1%-тей олефиндер және 2-3% сақинапарафиндерден, негізінен алмастырылған сақинапентандардан тұрады. Парафин көмірсутектері, негізінен пентандарда, гександардан және өте аз мөлшерде гептандардан тұрады, мұнда изопарафиндердің нормалды парафиндерге қатынасы жоғары. С8 және одан жоғары парафиндер өте аз болады. Ароматикалық көмірсутектері негізінен С7-С9-дан тұрады, бензол мөлшері катализатта 2-7%- тен көп емес [3].
Катализат фракциясының ара қатынасы өскен сайын ароматикалық көмірсутектерінің мөлшері (%-тік көлемде) тез өседі, ол мынадай мәндерден көрінеді:
Ароматикалық көмірсутектерінің көмірсутектер фракциясы.
жалпы құрамы, % көлеммен С6 С7 С8 С9
катализатқа.
85 39,1 88,5 96,3 97,2
73 29,2 68,9 93,6 95,7
48 10,1 39,6 75,6 78,6

С8 ароматикалық көмірсутектері риформинг катализатында шикізаттың құрамына және процесс жағдайына аз байланысты. Этилбензолдың о-, м- және п-ксилодың мөлшнрі мынаған сәйкес 15-20, 15-20, 40-50 және 15-20%.
Температура. Температураның өсуі катализаттағы ароматикалық көмірсутектерін көбейтеді және оның санын өсіреді. Катализаттағы ароматикалық көмірсутектерінің мөлшері тек қана ароматизацияның тереңдеуімен ғана емес, сонымен бірге гидрокрекинг реакциясының нәтижесінде ароматикалық емес көмірсутектерінің газға дейін ыдырауынан өседі. Өндірістік және жартылай өндірістік платформинг қондырғыларының жұмыс мәндеріне қарағанда, әртүрлі затты қолданғанда катализаторды және жұмыс жағдайын, ароматизацияның қиялды активтеу энергиясының мәні 22-38 ккалмоль-ге тең, жоғары мөлшерде сақинапарафиндерден тұратын шикізатқа қиялды активтеу энергиясы төмен, ал газ түзілуге 6-15ккалмоль-ға жоғары. Температураны көтеру гидрокрекингтен шыққан газдардың шығымын ароматикалық көмірсутектеріне қарағанда көбейтеді. Процестегі температураның жоғары шегі процестегі катализатордың қышқылдық активтігіне байланысты, 5300С-тан жоғары тепмератураны көтеру тиімсіз [3].
Риформинг процесін жүргізгенде катализат сапасы реактордағы температурамен реттеледі. Берілген шикізатты риформингтегенде катализатор дезактивтелген сайын реакторға кіретін жердегі температура өсе береді. Реакторға бастапқы кіретін температура мен және катализатордың жұмысының соңындағы температура айырмашылығы әдетте 10-200С боады. Ароматизация реакциясы едәуір жылуды сіңіру арқылы жүреді, сондықтан процесті адиабаталық реакторда жүргізуге болмайды, себебі реакцияның эндотермиялығынан температураның төмендеуі өзінше реакцияның ароматизация тереңдігінің термодинамикалық мүмкіндігін азайтып қана қоймай, сонымен қатар реакция жылдамдығын да кемітеді. Сондықтан риформингті катализатор арасында жылу берумен, шыққан затты жылытып жүргізеді және катализатордағы 3-4 қабаттап орналастырады.
Риформингтің қосынды жылу эффекті гидрокрекингтің эндотермиялық реакцияларының және ароматизацияның эндотермиялық реакцияларының жылуынан тұрады. Шикізатта нафтенді көмірсутектерінің көбеюінен гидрокрекинг реакциясының, белгілі бір сападағы катализат алғанда, әсері төмендейді және процестің эндоте,рмиялығы өседі. Риформинг тереңдігінің өсуінен сақинапарафиндердің концентрациясы төмендейді, ал парафиндер, олардың реакция жылдамдығының аздығынан көбейеді, сондықтан гидрокрекинг реакциясының мәні өседі, осының нәтижесіндк процестің эндотермиялығы кемиді. Шикізаттың сапасына және катализат сапасына байланысты жылу эффектісі өте алшақ мөлшерде өзгеруі мүмкін 210-нан 840кДжмоль-ға дейін [3].
Бірінші шикізат жүретін бағыттағы реакторда негізінен жоғары жылдамдықпен сақинагександардың дегидрлеу реакциясы көбірек жүреді, ал
гидрокрекинг реакциясының мәні аз болады.
Соңғы реакторда шикізаттың ароматизациялану раекциясының үлесі аз, онда негізінен гидрокрекинг жүреді. Сондықтан реакторға бірдей мөлшерде катализатор алғанда реакторға кіретін жердегі мен одан шығатын жердегі температураның аралық төмендеуі ең көп бірінші шикізат жүру бағытындағы реакторда орын алады, ал ең азы соңғы реакторда байқалады. Ароматизация реакциясының жүруінен айналмаған шикізаттың құрамында ароматизацияға тұрақты көмірсутектері қалады және ароматизациялаудың активтеу энергиясы көбейеді. Сондықтан температураны бірінші реактордан соңғы реакторға дейін біртіндеп өсірген жөн, осының нәтижесінде 1 реакторда гидрокрекинг реакциясының рөлі төмендейді (немесе бастапқы екі реакторда) және сапалы катализат шығымы артады [3].
Жалпы қысым және сутегі сыбағалы қысымы. Катализатордың дезактивациялануын оның бетіндегі кокс түзілуін болдырмау үшін риформингті жоғары сутегінің сыбағалы қысымында жүргізу керек. Оның өсуімен термодинамикалық мүмкін болған ароматикалық көмірсутектерінің шығымы кемиді және гидрокрекингтің жылдамдығы артады, осының нәтижесінде басқа параметрлер белгілі мәнде болғанда, қысымның өсуі процестен шығатын сұйық заттардың мөлшерін кемітеді және олардағы ароматикалық көмірсутектері азаяды. Сонымен қатар сутегі шығымы да кемиді, себебі оның гидрокрекингке пайдалануы көбейеді. Октан саны 100 бензин алғандағы риформинг заттарының шығымы (% масс) реактордағы қысымға байланысты (шикізатты беру көлем жылдамдығы және сутегі: шикі зат қысымы тұрақты болғандағы) төменде келтірілген.
25 МПа 1,75 МПа 1,05 МПА
Н2 2,0 2,3 2,6
СН4 1,6 1,3 1,0
С2Н6 2,9 2,3 1,8
С3Н8 4,4 3,5 2,7
Изо-С4Н10 2,3 2,0 1,4
Н-С4Н10 3,3 2,6 2,1
Бензин С5 және жоғары 83,5 86,0 88,4

Қысымның азаюы риформинг нәтижесіне шикізатта парафин көмірсутектері көп болғанда күшті әсер етеді.
Риформинг қысымын көбейткен ароматикалық көмірсутектерінің құрамында көміртегі атомдарының саны аз көмірсутектерін, деалкилдеу реакциясының жылдамдығының нәтижесінде және алкил тізбектің гидрокрекингтенуінен өсіреді.
Қысым 3,5-4,0 МПа болғанда кокс түзілу тоқтайды, ары қарай қысымның өсуі іс жүзінде катализатордың жұмысына әсер етпейді. Риформинг қондырғысы мұндай қысымда катализаторды регенерация жасамай 2 жыл және одан да көп уақыт істейді. Қос металды катализатор қолдану баяу коксталатын және жақсы регенерацияланатын платинарений катализаторын тиімді, олар қысымды 1-2 МПа-да ұстап, барлық реакторларда катализаторларды белгілі бір уақыттан кейін регенерациялауға немесе үзбей бірінен кейін бірін регенерациялауға жеткізеді (үш реактор жұмыс істейді және біреуі резервте регенерацияда болады). Сутегінің шикі затқа қатынасы, реакторға кірген жерде, сутегінің сыбағалы қысымын анықтайтын, катализатор қасиетіне байланысты шикізатқа және катализат керекті сапасына байланысты, 3-10 мольмоль шамасында ұстап тұрады. Бұл қатынастың көбеюі басқа параметрлердің өзгермегенінде ароматикалық көмірсутектерінің шығымын кемітеді және газ түзілуді көбейтеді, катализатордағы кокстың жиналу жылдамдығы кемиді [3].
Сутегіні беру есесінің әсері 62-105°С фракциясын риформингтегенде 490°С, 2 МПа және 3,5 см-1 көлем жылдамдығындағы алынған мәліметтер төмендегідей:

Катализат шығымы, %масс. Сутегінің шикізатқа қатынасы, мольмоль.
шикі затқа 1,1 2,2 4,4
Сонымен қатар. 84,0 82,9 79,0
ароматикалық 33,5 31,5 28,0
сақинагександар 0,2 0,1 0,1
сақинапентандар 1,5 1,8 1,8
изопарафиндер 34,6 34,9 33,7
Н - парафиндер 14,2 14,6 15,4

Соңғы реакторда реакциядан шыққан заттардың жүретін бағытымен катализатордың кокстенуі бірінші реакторға қарағанда анағұрлым жылдамдау жүреді. Себебі, реакциядан шыққан заттардың құрамында ароматикалық көмірсутектері көптеу және процестің режимі мұнда қаттылау. Катализатордың реакторларды кокстенуін теңестіру үшін айналымдағы сутегінің бір бөлігін соңғы реакторға береді. Сондықтан бірінші реакторға кіретін жердегі сутегінің шикізатқа қатынасы 3,0-5,01 мольмоль, ал соңғы реакторға кіретін жерде 9-121.
Шикізаттың берілу көлем жылдамдығы. Катализатор активтігіне, шикізат пен катализаттың сапасына және қысымға байланысты, риформингте шикізаттың берілу көлем жылдамдығы 1-5сағ-1 аралығында болады. Реакторларда реакцияға жұмсалатын жылуды бірдей етіп бөлу үшін және риформингті тереңдетуге қажетті режимді қатаңдату мақсатында катализаторды бірінші реактордан келесілеріне көп мөлшерде араластырылады. Мысалы, мынадай қатынаста 124 немесе 126 және тағы басқалар.
Көлем жылдамдығының бірінші реактордан келесі реакторларға азайтумен катализатор активтігінің кокс түзілу нәтижесінде азаюын, осы бағытта көбейтіп отыра кемітеді.
Әр түрлі шикізаттарға және әр түрлі катализатқа катализатордың реакторларындағы бөліну әр түрлі болады. Шикізатта сақинагександар көп болған сайын, бірінші реакторда көлем жылдамдығы катализаттың белгілі сапасына есептегенде соғұрлым көп болуы керек және бұл реакторда сондықтан катализатордың аз мөлшерін орналастыру керек. Шикізаттың химиялық құрамының және катализаттың сапасының, қондырғыны процесті пайдалануда өзгеруіне байланысты, катализатордың мөлшерінің 1-реактордан келесі реакторға көбеюімен қатар, әрбір реакторға кіретін жердегі температураны оптималды етіп ұстаған жөн [3].

1.3 Жаңа технологиясы

Каталитикалық риформингтің өндірістік қондырғылары. Каталитикалық риформинг процесі 50 жылдық жұмыс істеу мерзімінде көп жетілдіруден өтті, осының нәтижесінде катализатор сапасы жақсарды. Риформинг сатысының режимі оптималдана және қатаңдана түсті, регенерация және катализаторды қайта активтеу жақсарды, процесстің технологиялық жабдығы түбегейлі өзгерді, кейбір аппараттардың конструкциясы, жұмысқа қосу жағдайы және қондырғыны жөндеу дайындауы өзгерді.
Барлық риформинг қондырғыларда жалпы тән жағдай - ол процесстің үлкен экзотермиялық жылу эффектісімен жүруі, оның үш- төрт реакторларында екі-үш аралық құбырлық жылытқыштармен жүргізуге мәжбүр етеді. Және ароматизация реакцияларының әртүрлі жылдамдықтары, шикі заттың әртүрлі топтық компоненттерінің айналуының талғамдылығы байқалады [3,19].

2 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ

2.1 Қарашығанақ мұнайының физика-химиялық қасиеттері

Қарашығанақ мұнайы парафинді, күкіртті, аз шайырлы, салыстырмалы түрде жоғары тығыздығы, тұтқырлығы және қату температурасы бар. Қарашығанақ газ конденсаты салыстырмалы түрде төмен тығыздығымен (786-788 кгм3) және тұтқырлығымен (20-1,8-2,0 мм2с) сипатталады. Конденсат жалпы күкірттің айтарлықтай құрамымен ерекшеленеді (0,64-0,81%). 200℃ дейін қайнататын фракциялардың потенциалдық құрамы 47-55%, 350℃ дейін - 68-87% массаны құрайды [6,7].
Қарашығанақ мұнайы төмен қататын (минус 15℃-тан минус 28℃-қа дейін), шайырлы (силикагельді шайырлар 2,0-9,0%), күкіртті (жалпы күкірт 0,8-1,2%) болып табылады. 200℃ 22-40% дейін, 350℃ дейін қайнайтын фракциялардың ықтимал құрамы-39-64% (1-2-кесте) [9,11].

Кесте 1 - Қарашығанақ кен орнының мұнай-газ конденсатының сипаттамасы
Көрсеткіштер
Конденсат
Мұнай
Перфорация тереңдігі, м
Тығыздығы ρ, кгм3
Тұтқырлық υ20, мм2с
Қату температурасы, °С
Құрамы, %
силикагельді шайырлар
асфальтендер
парафинбал. тем., °С
күкірт
азот
Кокстену, %
Қышқылдық саны, КОН100
Жеңіл фракциялардың шығуы, %
200°С дейін
300°С дейін
4343 - 4154
788,5
1,96
-26

3,36
-
2,345
0,64
-
-
0,0246

47,2
68,5
5202 - 5207
842,5
12,10
-20

8,85
0,70
6,949
1,2
-
2,9
0,174

28,8
55,0
5647 - 5754
805,6
3,6
-15

1,17
-
5,246
0,46
0,41
0,47
0,027

40,76
61,28

Кесте 2 - Мұнайдағы фракциялардың потенциалды құрамы.
Қайнау температурасы, ℃
Мұнайға шығу, %

фракциялар
барлығы
Б.қ
3,25
3,25
62 -- 95
7,6
10,85
95 -- 122
10,6
21,46
122 -- 150
7,4
28,86
150 -- 200
11,90
40,75
200 -- 280
13,45
54,20
280 -- 350
8,75
62,95
350 -- 400
10,0
72,95
400 -- 450
9,02
81,97
450-ден жоғары
18,03
100

Әр түрлі ұңғымалардан алынған Қарашығанақ мұнайы өзінің сипаттамалары бойынша бір-бірінен айтарлықтай ерекшеленеді. Мысалы, перфорация аралығы 5647-5754 м болатын №15 ұңғыманың үлгісі басқа горизонттардың майларынан айтарлықтай ерекшеленеді. Бұл төмен тұтқыр, жеңіл, аз шайырлы (мас 1,17%.), төмен қататын (-15°С), парафинді (5,2% мас.), аз күкіртті (0,46% мас.); 350°C дейін қайнайтын фракцияның құрамы - 61,3%,[14,16,18].
Бастапқы Қарашығанақ газ конденсатының және одан бөлінген АРН-2 фракцияларының физика-химиялық сипаттамасы 3-6-кестелерде берілген.
Кең бензинді фракциялар б.қ. - 200 °С парафинді көмірсутектер құрайды. № 14, 15 ұңғымалардан мұнайдың жеңіл фракциялары (б.қ. - 120 °С, б.қ. - 150℃) Өз көрсеткіштері бойынша, қышқылдылықтан басқа, әуе және автобензиндердің тікелей компоненттері ретінде қолданады [15].
Фракциялар б.қ. - 180 °С және б.қ. -- 200 °С тиісті тазартудан кейін бояу өнеркәсібі үшін еріткіш ретінде қызмет ете алады.
№ 15 ұңғымадан алынған мұнайдың реактивті отын фракциясы (120-240℃) кристалданудың төмен температурасы бар, жақсы фотометриялық қасиеттері төмен, бірақ тұтқырлығы төмен және тығыздығы төмен болғандықтан МЕСТ 10227-62 талаптарына сәйкес келмейді.

Кесте 3 - Тұрақты Қарашығанақ газ конденсатының және одан бөлінген АРН-2 фракциясының физика-химиялық сипаттамасы
Көрсеткіштер атауы
Шығу,%
ρ, кгм3
υ20, мм2с
Күкірт құрамы, %
Температура, °С

Бралығы
меркаптан
қату

Конденсат
фр. 180-380°С
фр. 200-320°С
в т.ч. денормализат
н-парафиндер
фр. 350-500°С

100,0
39,11
24,31
20,31
4,0
14,73

768,0
825,0
821,0
831,0
768,0
900,0

1,56
4,35
3,66
3,71

19,0

0,74
0,80
0,66
0,97
0,08
-

0,22
0,10
0,10
-
-
-

-26
-16
-
-60
2
-

+6
-5
-
-
-
-

Кесте 4 - Қарашығанақ мұнайының бензин фракциясының сипаттамасы

Фракция,
°С

Шығу, %

ρ кгм[3]

nd20
Көмірсутектердің құрамы, %

Ароматты
Нафтенді
Парафинді

барлығы
Қалыпты құры-лымы
бастапқы құрылым
Б.қ-62
62-95
95-122
122-150
150-200
С.қ-200
3,25
7,60
10,60
7,40
11,90
40,75
649,5
696,2
736,3
757,8
773,7
736,6
1,3787
1,3962
1,4132
1,4252
1,4392
1,4194
-
7,5
15,6
23,94
31,68
15,74
7,59
13,90
13,50
13,69
10,25
11,79
92,41
78,60
70,90
62,37
58,07
72,47
9,38
9,50
5,21
2,90
7,91
6,98
83,03
69,10
65,69
59,47
50,16
65,49

Кесте 5 - Мұнай дистилляттары мен негізгі майларының физика-химиялық сипаттамасы (№ 15 ұңғыма)
Көрсеткіштер
Фракция 350-450 ℃
Фракция 450 ℃

1
2
1
2
Мұнайға шығу, %
ρ420
Молекулалық массасы
Тұтқырлығы, мм2c, кезінде:
50 °С
100 °С
Тұтқырлық индексі
Қату температурасы, °С
Күкірт мөлшері, %
Құрылымдық топтық құрамы, %:
CП
CН
CА
KП
KН
K0
18,75
0,8379
320

7,13
3,50
-
0
0,69

71,7
23,15
9,62
0,90
0,63
0,275
15,73
0,8680
243

6,40
2,41
133
-25
0,85

56
27
17
1,44
0,93
0,51
18,3
0,8978
584

173,5
38,0
-
40
0,96

-
-
-
-
-
-
9,8
0,8620
354

24,97
6,97
139
-23
0,28

60,97
37,12
1,91
0,81
0,73
0,08

Бензин фракциялары төмен октанды сандармен және жалпы (0,31-0,38%) және меркаптан (0,18-0,22%) күкірттің жоғары құрамымен сипатталады. Қарашығанақ газ конденсатының бензин фракцияларын жоғары октанды бензиндер компонентін және мұнай-химия процестері үшін шикізат алу үшін өңдеудің мүмкін жолдары көрсетілген.[14 ].
Қарашығанақ конденсатының бензиндері таза түрінде парафинді көмірсутектердің жоғары құрамымен байланысты төмен октанды сандармен (44,0-66,9) сипатталатыны көрсетілген. Тетраэтил қорғасын қосылған кезде бензиндердің октандық саны аз өзгереді, бұл олардағы меркаптандардың болуымен түсіндіріледі. Бензин фракциялары құрамында меркаптан күкіртінің мөлшері өте жоғары (0,18-0,22%), жалпы күкірттің мөлшері жоғары (0,31-0,38%) [17].
Зерттеулер Қарашығанақ кен орнының мұнайын 200℃ дейін қайнататын фракцияларда ароматты көмірсутектердің мөлшері 7,5-тен 31,7% - ға дейін құрайтынын анықтады. Бастапқы қайнау - 200℃ кең бензин фракциясының көмірсутек құрамының негізін парафинді көмірсутектер құрайды[16].
200℃дейін қайнайтын бензин фракциясында арендердің саны 7,5-тен 31,7% - ға дейін (2-кесте), нафтенді көмірсутектердің құрамы шамалы (мас 7,6-11,8%).). Бензиннің кең фракциясының көмірсутек құрамының негізін парафинді көмірсутектер құрайды, олардың басым бөлігі (50,2-83,0%) изопарафиндер. Изоалкандардың арқасында авиациялық бензиннің құрамдас бөлігі ретінде кең бензин фракциясын қолдануға болады. Жалпы және меркаптанды күкірттің көп болуына байланысты 60-180°C және 85-180°C аралығында қайнайтын кең бензин фракциясы алдын-ала гидротазаланғаннан кейін ғана каталитикалық риформингке ұшырайды.[15 ]

Кестесі 6 - Қарашыған мұнайының бензин фракцияларының топтық көмірсутекті құрамы.
Атом саны
Бензиндегі көмірсутекті компоненттердің шоғырлануы, %

Нафтен-дер
Изо-парафин-дер
Н-парафин-дер
Олефин-дер
Изоцик-лон
Ароматты

Белгісіз
Барлы-ғы
4

0,03

0,03
5
0,35
1,31
3,29
0,02

0,01
4,98
6
3,17
8,36
6,29
0,17
0,65
0,02
18,66
7
5,97
7,26
5,94
0,45
2,46
0,02
22,11
8
4,20
7,07
5,41

4,00
1,05
21,74
9
3,40
6,48
4,61
0,36
3,94
1,48
20,26
10
1,43
6,69
1,94

0,77
0,38
11,21
11
0,08
0,37
0,09

0,02
0,38
0,94
12+

0,05
0,05
Барлығы
18,61
37,55
27,60
1,00
11,84
3,44
100,0

Кесте 7 - Қарашығанақ мұнайының керосин және дизель фракциясының сипаттамасы.
Көрсеткіштер
Бензинді
Керосин фракциясы, °С
Дизель фракциясы,°С

120-240
150-280
150-320
200-350
240-350
180-350
Шығу, % мас.
Тығыздығы, кг м3
Тұтқырлығы, мм2 с
Күкірт құрамы, %
Тапталмайтын жалынның биіктігі, мм
Қышқылдығы, мг КОН100 мл нп
Цетан саны
Температура: °C
лайлану
қату
тұтану
40,75
736,6
-
0,34
-

6,66

-

-
27,50
776,6
1,21
4,21
28

5,50

-

-
-
30
26,90
793,0
1,62
0,442
24

55,94

-

-55
-80
55
31,9
802,4
2,28
0,461
22

6,29

-

-47
-55
60
23,75
814,8
3,16
0,641
-

6,9

57

-27
-34
95
13,75
816,6
3,32
0,681
-

7,2

56

-24
-32
100
25,8
817,9
-
0,615
-

29

57

-28
-38
86
Келесі температура параметрлері үшін фракциялық құрам
Б.қ
10%
50%
90%
98%
60
90
135
190
194
120
160
175
210
225
150
164
188
218
245
150
189
230
285
295
200
230
252
285
300
245
252
278
290
320
180
215
265
305
330

Қарашығанақ конденсатының керосин фракциялары мен дизель дистилляттары жалпы және меркаптан күкіртінің жоғары құрамымен ерекшеленеді және тауарлық мұнай өнімдерін алу үшін оларды гидротазалау қажет.
120°C -240°c фракциясы төмен кристалдану температурасына ие, жақсы фотометриялық қасиеттерге ие - ағынсыз жалынның биіктігі 28, реактивті отынға қойылатын талаптарға мүмкіндігінше жақын, бірақ күкірт қосылыстарына байланысты реактивті отынға қойылатын талаптарға жетпейді және бұл дистиллят белсенді қышқыл орталықтары бар қоспалармен немесе матрицалармен жабылған цеолит немесе алюмосиликат катализаторларында гидрокрекингтен өтуі керек [8].
Дизельді дистилляттардың жоғары цетан саны 50-60, төмен қату температурасы -32°С -38°С. Қарашығанақ мұнайының дизель отынының фракциялары аз күкіртті, қату температурасы төмен. Негізгі физикалық-химиялық сипаттамалары бойынша (тұтқырлығы, қату температурасы, фракциялық құрамы және т.б.) 200-320 және 200-350℃ фракциялары жалпы мақсаттағы дизельдерге арналған қысқы отынға МЕСТ 305-82 талаптарына жауап береді.
Қарашығанақ газ конденсатынан дизель отыны күкірттің агрессивті қосылыстарын алып тастағаннан кейін ғана алынуы мүмкін [14].
Қарашығанақ газ конденсатының 220-350℃ фракциясын карбамидті депарафиндеу кезінде парафиндердің шығуы 13,5% - ды құрайды. Сұйық парафиндердің жеке құрамын зерттеу талданған қоспаның құрамында С10-С19 Н-алкандары бар екенін көрсетті. Бұл ретте массаның 80% - дан астамы. Н-алкандардың жалпы санынан С12-С17 көмірсутектері құрайды.
- Дистиллят фракцияларынан күкірт ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.