Азот және Фосфор элементтерін және олардың қосылыстарын жаңартылған оқу бағдарламасы бойынша оқыту әдістемесі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 41 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы:

Жаңартылған оқу бағдарламасы бойынша V (A) тобы элементтерін және олардың қосылыстарын оқыту әдістемесі.

Орал - 2021ж
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

1.1 Жаңартылған оқу бағдарламасының мазмұны мен ерекшеліктері

1.2 V(A) топ элементтеріне және олардың қосылыстарының қасиеттеріне жалпы сипаттама

1.3 Азот және Фосфор элементтерін және олардың қосылыстарын жаңартылған оқу бағдарламасы бойынша оқыту әдістемесі

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЭКСПЕРИМЕНТ МАТЕРИАЛДАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ НӘТИЖЕЛЕРІ

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі:
Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаев Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру атты мақаласында: Күллі жер жүзі біздің көз алдымызда өзгеруде. Әлемде бағыты әлі бұлыңғыр, жаңа тарихи кезең басталды. Күн санап өзгеріп жатқан дүбірлі дүниеде сана-сезіміміз бен дүниетанымымызға әбден сіңіп қалған таптаурын қағидалардан арылмасақ, көш басындағы елдермен тереземізді теңеп, иық түйістіру мүмкін емес. Өзгеру үшін өзімізді мықтап қолға алып, заман ағымына икемделу арқылы жаңа дәуірдің жағымды жақтарын бойға сіңіруіміз керек - деп атап көрсетті [1].
Елбасымыздың 2018 жылғы 10 қаңтардағы Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері атты Қазақстан халқына Жолдауында Білім беру бағдарламаларының негізгі басымдығы өзгерістерге үнемі бейім болу және жаңа білімді меңгеру қабілетін дамыту болуға тиіс, - деп атап көрсетіп, білім берудің барлық деңгейінде математика және жаратылыстану ғылымдарын оқыту сапасын күшейту керектігін айтты [2].
Жас ұрпақты тәрбиелеп, ХХІ ғасыр талабына сай біліммен қаруландыру - бүгінгі таңдағы басты мәселелердің бірі болғандықтан, білім беру ұйымдарында жаңартылған оқу бағдарламасына көшу - бұл заман талабы болып отыр. Жаңартылған оқу бағдарламасының негізгі мақсаты - білім мазмұнының жаңаруымен қатар, критериалды бағалау жүйесін енгізу және оқытудың әдіс - тәсілдері мен әртүрлі құралдарын қолданудың тиімділігін арттыруды талап етеді.
Бүгінгі таңда білім беру жүйесі түбегейлі жаңаша ойлауға негізделген іргелі реформалар кезеңіне қадам басты. Білім беру жүйесінде жасалып жатқан реформалар барлық деңгейлердегі білім мазмұнын жаңартуға және өсудің тұрақты даму кезеңіне өтуге бағытталған. Білім мазмұнын жаңарту аясында Химия оқу пәнін оқыту бойынша әдістемелік ұсынымдамада жаңартылған білім мазмұны жағдайында пәнді оқытуды ұйымдастыру Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартында көрсетілген [3]. Осыған сәйкес елімізде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2017 жылғы 25 қазандағы № 545 бұйрығымен бекітілген Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған Химия пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы әзірленді [4].
Жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламалары - бүгінгі күннің талабына сай болашақ ұрпақтың сұранысын қанағаттандыратын тың бағдарлама. Алғаш рет оқу жоспары белгілі бір білім беру материалын беруге емес, күтілетін нәтижелер жүйесіне бағытталғалып отыр.
Негізінен жаңартылған білім жүйесі құзыреттілікке және сапаға бағытталған бағдарлама. Жаңартылған білім берудің маңыздылығы - оқушы тұлғасының үйлесімді қолайлы білім беру ортасын құра отырып, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, тәжірибе жасау, АКТ-ны қолдану, коммуникативті қарым-қатынасқа түсу, жеке, жұппен, топта жұмыс жасай білу, функционалды сауаттылықты, шығармашылықты қолдана білуді және оны тиімді жүзеге асыру үшін қажетті тиімді оқыту әдіс-тәсілдерді (бірлескен оқу, модельдеу, бағалау жүйесі, бағалаудың тиімді стратегиялары) қолдану болып табылады. Жаңартылған білім беру бағдарламасының ерекшелігі спиральді қағидатпен берілуі.
Бұл жаңартылған бағдарлама оқушылардың жаңа білімді меңгеруіне де, сондай-ақ алған білімін әрі қарай дамытуына да мүмкіндік береді. Қоғамның толыққанды мүшесі болу үшін айтарлықтай маңызды болып табылады. Бұл бағдарламалар оқушылардың оқылым, жазылым, айтылым, тыңдалым дағдыларын дамытуға көмектеседі. Оқушылар әр жылы келесі сыныпқа ауысқан сайын ақпаратты бағамдау, дәлелдерді қабылдау және өз дәлелдерін ұсыну шеберліктері арта түспек. Олар алған білімдерін кез келген ортада, іскерлік ортада бәсекеге қабілетті болуға, қарым-қатынас кезінде тиімді қолдануға мүмкіндік беретін білім алады. Осыған байланысты ұстаздар алдында оқытудың тиімді әдіс-тәсілдерін қолдана білу міндеті тұр
Сондықтан дипломдық жұмыстың тақырыбы: Жаңартылған оқу бағдарламасы бойынша V(А) тобы элементтерін және олардың қосылыстарын оқыту әдістемесі деп таңдалды.
Зерттеудің мақсаты: V(А) топ элементтерін жаңартылған білім мазмұны жағдайында оқытуды ұйымдастыру.
Зерттеудің міндеттері:
Қазақстан Республикасы ғылым және білім министрлігі бекіткен құжаттарды, педагогикалық-әдістемелік әдебиеттерді, Химия мектепте, Химик анықтамалығы журналдарын талдау арқылы зерттеліп отырған мәселені қарастыру;
Оқушылардың химиялық элементтер және олардың қосылыстары туралы қалыптасқан білім деңгейін анықтау;
Жаңартылған оқу бағдарламасы негізінде V(A) топ элементтерін оқытуға арналған сабақтар жүйесін құрастырып, оны оқыту процесінде қолдану;
Жұмыс мазмұнының мақсатқа сәйкестілігін педагогикалық эксперимент арқылы тексеріп, негіздеу.
Зерттеу әдістері:
Қарастырылып отырған мәселесі бойынша педагогикалық-дидактикалық және әдістемелік әдебиеттерді теориялық талдау;
Нормативті құжаттарды (стандарт, бағдарламалар, оқу жоспары, оқулықтар, әдістемелік нұсқаулар), озық педагогикалық тәжірибелерді сараптау;
Оқу үрдісіндегі оқушылардың өзіндік жұмыстарын бақылау және зерделеу;
Жұмыс мазмұнының мақсатқа сәйкестігін педагогикалық эксперимент барысында тексеру.
Зерттеу обьектісі: химияны оқытуды ұйымдастыру барысында оқытушы мен оқушының іс-әрекеті.
Зерттеу пәні: негізгі мектеп химиясын жаңартылған оқу бағдарламасы арқылы оқыту әдістемесі мен мазмұны.
Зерттеу көздері: Қазақстан Республикасының Білім жәнем Ғылым министрлігінің оқу-тәрбие процесіне байланысты ұсынған құжаттар жиынтығы, педагогикалық-әдістемелік еңбектері, оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдар , педагогикалық-әдістемелік баспасөз көздері, мектепте жүргізілген педагогикалық зерттеу материалдары.
Зерттеу жұмысының базасы: Батыс Қазақстан облысы, Бөкей Ордасы ауданы, Ұялы ауылы, Ш.Жексенбаев атындағы Жалпы Орта білім беретін мектеп-бөбекжай кешені.

1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

1.1 Жаңартылған оқу бағдарламасының мазмұны мен ерекшеліктері

Бүгінгі таңда елімізде білім беру мазмұны жаңа бағытқа бет бұрды. Елбасы Н.Назарбаев өз сөзінде: Біз қазір білім-ғылым-инновация атты үштік үстемдік құратын постиндустриялық әлемге қарай бағыт алып барамыз, - деген болатын.
Білім беру бағдарламасының негізгі мақсаты - білім мазмұнының жаңаруымен қатар, критериалды бағалау жүйесін енгізу және оқытудың әдіс-тәсілдерімен әр түрлі құралдарын қолданудың тиімділігін арттыруды талап етеді.
Бағдарламаның міндеттері:
1. Пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымымен, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретімен, мазмұнымен және мақсаттарымен таныстыру;
2. Пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес келетін педагогикалық тәсілдерді түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз ету;
3. Пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсініп, қолдана білуін қамтамасыз ету;
4. Мұғалімдердің бойында орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті дағдыларды қалыптастыру.
Оқудан күтілетін нәтижелер:
oo Мұғалімдер жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымын, ондағы материалдардың күрлелілігінің өсу ретін, мазмұнын және мақсаттарын біледі және түсінеді;
oo Пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес келетін педагогикалық тәсілдерді, оқу материалдарын қолдана алады;
oo Пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсінеді және қолдана біледі;
oo Мұғалімдердің орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті біліктері мен дағдылары қалыптасады.
Мемлекетіміздің білім беру үдерісіне енген жаңартылған білім беру бағдарламасы - заман талабына сай, болашақ ұрпақтың сұранысын қанағаттандыратын тың бағдарлама. Осыған байланысты ұстаздар алдында оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жаңартып отыру және оны тиімді қолдана білу міндеті тұр. Қай елдін болсын өсіп-өркендеуі, ғаламдық дүниеде өзіндік орын алуы оның ұлттық білім жүйесінің деңгейіне, даму бағытына байланысты. Ұрпағы білімді халықтың, болашағы бұлыңғыр болмайды дегендей, жас ұрпаққа сапалы, мән-мағыналы, өнегелі тәрбие мен білім беру-бүгінгі күннің басты талабы.
Шындығында мұғалімнің алдында оқушыларға білім мен тәрбие беруде үлкен жауапкершілік тұр. Оқушылардың мектепте табысты оқуы ғана емес, өмірде де табысты болуы мұғалімнің қабілетіне және құзыреттілігіне байланысты. Мұғалім оқушылар үшін қандай да бір пән бойынша білім беретін адам ғана емес, сондай-ақ олардың оқудағы еңбегін қызықты, тиімді ұйымдастыра алатын, оларға үлгі болатын ерекше тұлға. Жаңа заман мұғалімнен күнделікті оқушылармен қарым-қатынас барысында әрбір жағдаят үстінде ерекше білім деңгейін көрсетуді және шығармашыл шешім қабылдай алуын талап етіп отыр. Қазіргі заманның мұғалімі жаңашыл, икемді, өзгерісті тез қабылдай алатын, жан-жақты, жаңа педагогикалық инновациялық технологияларды меңгерген болуы керек.
Әр сабақта әртүрлі тиімді әдіс-тәсілдерді қолдана отырып, оқушылардың білім сапасын арттыру ең басты мәселе. Ахмет Байтұрсынов Мұғалім көп әдісті білуге тырысуы керек. Оны өзіне сүйеніш, қолғабыс нәрсе есебінде қолдануы керек, - деп айтқан болатын. Тиімді әдіс-тәсілдер - сапалы сабақ кепілі. Пәндерді оқытуда тиімді әдіс - тәсілдерді пайдалана отырып, сабақты қызықты да тартымды өткізу мұғалімнің шеберлігіне байланысты. Қазіргі таңда пәнді жақсы, терең білетін, күнделікті сабақтағы тақырыпты толық қамтитын, оны оқушыға жеткізе алатын, әртүрлі деңгейдегі тапсырмаларды білу іскерлігі, оқытудың дәстүрлі және ғылыми жетілдірілген әдіс-амалдарын, құралдарын еркін меңгеретін, оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыра отырып дарындылығын дамытудағы іздену-зерттеу бағытындағы тапсырмалар жүйесін ұсыну өмір талабы.
Білім алушылардың күтілетін оқу нәтижелері жетістігін бағалау жүйесі білім беру мазмұнының ажырамас бір бөлігі болып табылады. Жаңартылған орта білім беруді енгізу кезінде білім алушылардың оқу жетістігін анықтауда критериалды бағалау жүйесі қолданылады. Критериалды бағалау кезінде оқушылардың үлгерімі алдын ала белгіленген критерийлердің нақты жиынтығымен өлшенеді. Критериалды бағалау жүйесіндегі ең маңызды нәрсе - оқу процесінің өзі, сол арқылы оқушы өзін - өзі бағалауды үйреніп, өз білімінің артықшылықтары мен кемшіліктерін көріп, әрі қарай қалай даму керектігін түсінеді, бұл жүйеде оқушының қалай жұмыс жасағаны, қалай ойланғаны бағаланады. Оқушылардың пән бойынша үлгерімі екі тәсілмен бағаланады: қалыптастырушы бағалау және жиынтық бағалау. Бұл бағалау түрлері баланың жан-жақты ізденуіне ынталандырады. Критериялық бағалау жүйесі Филиппин, Сингапур, Жапония, Франция, Финляндия сынды дамыған елдерде пайдаланылады. Бұл бағалау жүйесінің артықшылығы, баланың ойлау қабілетін дамытып, ғылыммен айналысуына ықыласын туғызады.
Қалыптастырушы бағалау күнделікті оқыту мен оқу үдерісінің ажырамас бөлігі болып табылады және тоқсан бойы жүйелі түрде өткізіледі. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз жүргізіле отырып, оқушылар мен мұғалім асындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және балл не баға қоймастан оқу үдерісін түзетіп отыруға мүмкіндік береді. Жиынтық бағалау оқу бағдарламасының бөлімдерін, ортақ тақырыптарын және белгілі оқу кезеңін (тоқсан, оқу жылы, орта білім деңгейі) аяқтаған оқушының үлгерімі туралы ақпарат алу мақсатында балл және баға қою арқылы өткізіледі. Қалптастырушы және жиынтық бағалау барлық пәндер бойынша қолданылады.
Сонымен қатар, жаңартылған білім беру бағдарламасы оқушының сөйлеу әрекетінің төрт түрін: тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылымды жетілдіруге бағытталған. Бұл сөйлеу әрекетінің түрлері бойынша түйінді дағдылар оқу жоспарында спиральді тәсілмен берілген. Қарапайымнан күрделіге қарай, бірте-бірте білім, білік пен дағдылары кеңейтіліп қалыптасады. Оқу мақсаттары оқушылардың зерттеу дағдыларын, қарапайым бақылауға тәжірибе арқылы білімі қалыптасуына, алған білімін қайта өмірде қолдана білуіне бағытталған. Оқушы бойында әлеуметтік дағдылар, жалпы білімнің іргетасы, танымдық белсенділігі, жүйелі оқу әрекетінің қалыптасуы оқу бағдарламаларында көрсетіледі.
Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында Сапалы орта білім беруге тең қол жеткізуді қамтамасыз ету, тез өзгеріп жатқан әлемнің жағдайында зияткер, рухани жағынан дамыған, табысты азаматты қалыптастыру деп атап көрсеткендей бүгінгі таңда білім беру парадигмасы білікті адамға бағытталған білімнен мәдениет адамына бағытталған білімге көшуді талап етеді. Білім беруді жаңаша ұйымдастыру - оның философиялық, психологиялық, педагогикалық негіздерін, теориясы мен тәжірибесін тереңірек қайта қарауды қажет етеді.
Елбасы Н.Ә.Назарбаев жылдар бойы білім және ғылым саласына ұдайы көңіл бөліп келеді. Биылғы Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік атты Қазақстан халқына Жолдауында да бұл мәселе назардан тыс қалған жоқ. Ең алдымен, білім беру жүйесінің рөлі өзгеруге тиіс. Біздің міндетіміз - білім беруді экономикалық өсудің жаңа моделінің орталық буынына айналдыру. Оқыту бағдарламаларын оқушылардың сыни ойлау қабілетін және өз бетімен іздену дағдыларын дамытуға бағыттау қажет, - деген жолдар соның дәлелі.
Жаңартылған оқу бағдарламаларының мазмұндық ерекшеліктері:
пән мазмұнын жобалаудың спиральділік ұстанымы, яғни білім мен біліктерді арттыруда оқу материалын тігінен, сондай-ақ көлденеңінен біртіндеп кеңейту (білімді тақырыптар бойынша және сыныптар бойынша күрделендіру);
таным заңдылығы мен пәндік операциялардың неғұрлым маңызды түрлері бойынша ойлау дағдысының деңгейлік жіктелімдеріне негізделген Блум таксономиясы бойынша оқыту мақсаттарының иерерахиясы;
білім беру деңгейлері және тұтас оқыту курсы бойынша педагогикалық мақсаттардың пәнішілік байланыстарды барынша ескеруге мүмкіндік беру;
бір білім саласы пәндері арасында, сондай-ақ пәнаралық байланысты жүзеге асыру барысында ортақ тақырыптардың болуы;
бөлімдер мен ұсынылған тақырыптар мазмұнының уақыт талабына сәйкес болуы, әлеуметтік дағдылардың қалыптасуына назар аудару;
оқу үдерісін ұзақ мерзімді, орта мерзімді, қысқа мерзімді жоспар түрінде технологияландыру болып табылады
Жаңартылған оқу бағдарламаларының ерекшеліктері:
Ең бірінші ерекшелігі пән мазмұнының спиральді қағидатпен берілуі. Спиральділік қағидаты бойынша құрылған білім беру бағдарламасы Джером Брунердің Блім беру үдерісі (1960) атты еңбегінде қарастырылған танымдық теорияға негізделеді. Браунердің жұмысына негізделген спиральді білім беру бағдарламасының негізгі ерекшеліктері:
оқушы мектепте оқыған кезде тақырыпты немесе пәнді бірнеше рет қайталап оқиды, тақырыптар әртүрлі деңгейде қайталанады;
қайталап оқыған сайын тақырыптың немесе пәннің күрделілігі арта түседі. Тақырыптардың күрделілік деңгейі алдыңғыға қарағанда анағұрлым күрделі әрі тереңдетіліп оқылуы тиіс;
жаңа білім алдығы біліммен тығыз байланысты және бұған дейін алынған ақпарат тұрғысынан қарастырылады;
Екінші ерекшелігі Блум таксономиясы бойынша оқу мақсаттарының иерархиясы. Оқу үдерісінде білу, түсіну, қолдану, талдау, жинақтау, бағалау сатыларында оқушылар әрекет етеді (кесте 1,2).

Кесте 1 - Блум токсономиясының иерархиясы
Білу
Нақты іс-әрекетті іске асыру
Түсіну
Іс-әрекеттің мазмұнын сипаттау
Қолдану
Алған білімін күнделікті өмірде қолдана, іске асыра білу
Анализ
Әрекетті екінші әрекетпен салыстыру
Синтез
Салыстырған әрекеттің жақсы-жаман жақтарын салыстыру.
Бағалау
Сарапталған бүтін дүниеге баға беру. Өз көзқарасын, пікірін айта білу

Кесте 2 - Блум таксономиясы арқылы сұрақ қоя білу шарттары
Мақсаттар
Сұрақ үлгілері
Пайдаланатын етістіктер
Білу
Не? Кім? Қашан? Не ... үлгісі болып табылады? ... не тұспалданады?
Еске түсіру, анықтау, мақұлдау, қайталау, атау, әңгімелесу, табу, ұсыну
Түсіну
... басқаша қалай түсінуге болады? ... бұл үлгі болып табыла ма? Мен мұны өз сөзіммен сипаттай алам ба?
Қайта қарастыру, сәйкестендіру, талқылау, тарату, мойындау, түсіндіру, айқындау, әңгімелеу
Қолдану
Бұл қалай пайдаланылады? Бұл немен байланысты? ... қандай жағдайларда?
Көрсету, тағайындау, орындау, суреттеу, қолдану, пайдалану, айналысу
Анализ
Неге? Қалай? ... себебі ен болып табылады? Қорытынды үшін не нәрсе дәлел? ... себебі қандай? ... бір-бірімен қалай үйлеседі?
Ажырату, саралау, жатқызу, салыстыру, тәжірибеден өткізу, қарама-қарсы қою, зерделеу
Синтез
Егер бұл іске асатын болса, осыдан кейін не болады? Теорияның болжамы іске аса ма? Алынған ақпарат негізінде қандай қорытынды жасадым? Бұл онымен қалай байланысты?
Тұжырымдау, оқыту, әзірлеу, дамыту, қайта анықтау, ұсыну, жасау
Бағалау
Бұл жақсы ма және неліктен?
Бұл қисынды ма және неліктен?
Жорамалдау, бағалау, таңдау, анықтау, санау, өлшеу, айыптау

Үшінші ерекшелігі білім беру аясындағы және пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру мақсатында ортақ тақырыптардың берілуі. Яғни, тақырыптар бір-бірімен тығыз байланыста, сабақтастықта өтуі тиіс.
Төртінші ерекшелігі оқу мазмұнының ұзақ мерзімді, орта мерзімді, қысқа мерзімді жоспарларының құрылып, құрылған жоспарлардың жүйелі іске асуы (кесте 4).

Кесте 4 -
Ұзақ мерзімді жоспарлау
:: Оқу бағдарламасы
:: Пәннің мазмұны
Орта мерзімді жоспарлау
:: Жұмыс сызбасы
:: Тізбектелген сабақтар
Қысқа мерзімді жоспарлау
:: Жеке, дербес сабақ

Бесінші ерекшелігі оқытудың тәрбиелік әлеуетін арттыру, оқушының бойында адамгершілік-рухани қасиеттердің қалыптастырылуы (кесте 5).

Кесте 5 -
Рухани құндылықтар
Дағдылар
:: шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;
:: сын тұрғысынан ойлау;
:: қарым-қатынас жасау қабілеті;
:: білімді шығармашылық тұрғыда қолдана білу қабілеті;
:: өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;
:: проблемаларды шешу қабілеті;
:: жауапкершілік;
:: ғылыми-зерттеу дағдылары;
:: денсаулық, достық және айналадағыларға қамқорлық көрсету;
:: қарым-қатынас дағдылары (тілдік дағдыларды қоса алғанда);
:: өмір бойы оқуға дайын болу.
:: жеке және топпен жұмыс істе

:: Акт саласындағы дағдылар

Алтыншы ерекшелігі білім беру деңгейлері аралығында пән бойынша сабақтастықты ескеруге мүмкіндік беретін толық оқу курсы бойынша педагогикалық мақсат қойылуы.
Жетінші ерекшелігі бөлімдердің мазмұны мен ұсынылған тақырыптардың уақыт талабына сай келуі, әлеуметтік дағдыларды қалыптастыруға назар аударуы (кесте 7).

Кесте 7 - Білім алушының әлеуметтік үдерісіне пайдалана алатын негізгі құзыреттіліктері
Басқарушылық
(проблеманы шешу қабілеті)
Азаматтық (Қазақстан халқының салт-дәстүрі, тарихы, мәдениеті, ділі, тілін, терең меңгеріп, Қазақстанның өсіп-өркендеуі жолындағы азаматтық парызын түсінуі )
Коммуникативтік (үш тілде: қазақ, орыс, ағылшын (шет) ауызша, жазбаша қарым-қатынас жасау)
Әлеуметтік (қоғамда, өзі өмір сүрген ортада іс-әрекет жасай алу қабілеті)
Ақпараттық (өз бетінше ақпарат көздері арқылы үнемі білімін көтеріп отыруы, сол арқылы танымдық қабілетін үштау)
Тұлғалық (өзін жеке тұлға ретінде қалыптастыруға қажетті білім, білік, дағдыларды игеру)
болашақта таңдайтын өз мамандығына қарай ақпаратттық технологияларды, сандық технологияны, білім беру технологияларын сауатты жүйелеу

Сегізінші ерекшелігі оқытудағы жүйелі-әрекеттік ұсыным (оқушының білім алу үдерісіне белсенді қатысуы).
Жаңартылған білім мазмұны мен дәстүрлі білімді салыстыратын болсақ, ерекшеліктерді терең байқауға болады (кесте 7).

Кесте 7 -
Негізгі сипаттамалар
Дәстүрлі оқыту үлгісі
Жаңартылған білім үлгісі
Оқыту мақсаты
Оқыту бағдарламасында белгіленген білім көлемін меңгертуге бағытталған оқыту нәтижесі
Оқушының оқу қызметін оның танымдық қызметі негізінде ұйымдастыру, білім алуға үйрету
Мұғалімнің рөлі
Басқарушы, жетекші, оқыту үдерісінің субъектісі, білім көзі
Оқыту үдерісін, оқушының танымдық қызметін ұйымдастырушы, кеңесші, менеджер
Оқушының рөлі
Дайын білімді селсоқ қабылдаушы, оқыту үдерісінің объектісі
Белсенді, білім іздеуші, оқыту үдеріснің субъектісі
Білімді ұсыну формалары
Дайын күйінде, үлгі бойынша,
Сөздік әдістер мен мәтіндік формалар арқылы
Аудио, визуалдық, графикалық көрнекіліктер мен интерактивті әдістер арқылы
Білімді қолдану
Білімді бақылауға дайындық мақсатында титік тапсырмалар мен жаттығуларды қолдану
Алынған білімді нақты жағдайда қолдану
Оқушы қызметінің формасы
Фронтальды және жеке
Оқушының өз бетінше жұмысы, топтық, жұптық, ұжымдық формалары
Оқытудың негізгі әдіс-тәсілдері
Сөздік әдістер
Мұғалім мен оқушының, оқушылардың бір-бірімен өзара әрекеттесуіне негізделген интерактивті тәсілдер

Қорыта айтқанда жаңартылған оқу бағдарламасын қолдану барысында оқушылардың пәнге ынтасы, белсенділігі артып, іздемпаздық, дербес ойлау, өзіндік қорытындылау қабілеттері дамиды. Сөйлеу, дұрыс сұрақ қоя білу, өз ойын сауатты, толық жеткізу дағдыланырын одан әрі жетілдіріледі, алған білімдерін өмірде тиімді қолдану арқылы функционалды сауатты ұрпақ тәрбиелеуге жол ашылады.

1.2 V(A) топ элементтеріне және олардың қосылыстарының қасиеттеріне жалпы сипаттама

Периодтық жүйедегі V(A) топшаға типтік р-элементтер азот және фосфор, сонымен қатар оларға ұқсас үлкен период элементтері: мышьяк, сурьма және висмут кіреді. Бұл элементтер атомдарының сыртқы деңгейінде бес электроннан бар - ns2np3. s - деңгейшеде электрондар жұптасқан, ал р - деңгейшедегі барлық үш электрон жұптаспаған. Фосфор, мышьяк, сурьма және висмут атомдарының қозған күйінде жұптаспаған электрондар саны s - электрондардың бөлінуінің салдарынан және оның біреуінің d - деңгейшеге ауысуынан беске дейін жоғарылайды. Сондықтар олар үш электроннан қосып алады немесе бірден беске дейін электрон беріп, топ нөміріне, яғни беске тең максимал валенттілік көрсетеді. Азот атомы қозған күйге өте алмайды, өйткені оның екінші энергетикалық деңгейінде d - деңгейшесі жоқ.
Электрондарын беріп реакцияласуы, алтыншы және жетінші топтардағы элементтермен салыстырғанда оңайырақ, әрі одан түзілген қосылыстар берігірек болады.
Элементтердің және жай заттардың маңызды қасиеттері төмендегі 8 - кестеде көрсетілген.

Кесте 8 - V (A) тобы элементтерінің маңызды қасиеттері
Элемент
Азот
Фосфор
Мышьяк
Срьма
Висмут
Белгісі
N
P
As
Sb
Bi
Атомдық массасы
14,0067
30,942
74,9216
121,75
208,980
Изотоптары
14;15
31
75
121;123
209
Реттік нөмірі
7
15
33
51
83
Валенттілік электрондары
2s22p3
3s23p3
4s24p3
5s25p3
6s26p3
Атом радиусы, нм
0,070
0,130
0,148
0,161
0,182
Салыстырмалы электртерістігі
3,07
2,10
2,20
1,82
1,67
Иондану энергиясы, эВ
14,53
10,484
9,81
8,639
7,287
Ашылу жылы
1772
Д.Резерфорд
1669
Х.Бранд
1250
Альберт
Великий
Ертеден
Василий Валентин
1529
Агрикола, 1739 Потт
Жер қыртысындағы мөлшері (мас.%)
0,04
0,12
5*10-4
5*10-5
2*10-5
Тығыздығы, гсм3
1,026
1,83
5,70
6,60
9,80
Балқу температурасы, оС
-209,9
44,10
814
615 оС -та сублимация-ланады
271,3
Қайнау температурасы, оС
-195,6
275
610
615 оС -та сублимация-ланады
1560

Топта жоғарыдан төмен металдық қасиеттер заңды түрде күшейеді. Азот және фосфор - типтік бейметалдар, яғни қышқыл түзгіштер. Фосфор және мышьяк атомдарының сырттан санағанда екінші энергетикалық деңгей құрылысының ерекшелігі V(A) - топшадағы элементтердің қасиеттерінің өзгерісіне онша әсер етпейді. Мышьяктың бейметалдық қасиеттері басым. Сурьманың бейметалдық және металдық қасиеттері шамамен бірдей. Висмутта металдық (негіздік) қасиеттері басым.
Элементтердің физикалық қасиеттері, әсіресе азоттан фосфорға ауысқанда күрт өзгереді: азот - газ, барлық қалған элементтер - қатты заттар. Үшінші периодтан бастап, V және VI топ элементтеріне үлкен полимерлі молекулалар тән. Молекула құрылымының мұндай өзгерісі оттектен күкіртке және азоттан фосфорға ауысқанда заттардың агрегаттық күйлерінің күрт өзгеруіне әкеледі.
V(A) топша элементтері оттекті қосылыстарында +3 және +5 тотығу дәрежелерін көрсетеді. Висмутқа +3 тотығу дәрежесі тән (+5 сирек кездеседі). Сондай ақ бұл топша элементтері ЭН3 газтектес типті сутекті қосылыстар (гидридтер) түзеді: NH3 - аммиак, PH3 - фосфин, AsH3 - арсин, SbH3 - стибин, BiH3 - висмутин. Бірақ өздерінің қасиеттері бойынша бұл қосылыстар галогенсутектер мен халькогендерден күрт ерекшеленеді. Сутекті қосылыстардың жетінші және алтыншы негізгі топтардағы элементтердің сондай қосылыстарымен салыстырғанда полюстігі кем сондықтанда судағы ерітінділерінде олардың гидридтері сутек иондарын бөлмейді, яғни қышқылдық қасиеттер көрсетпейді. Мышьяк пен фосфиннің судағы ерітінділері қышқылдар емес, әлсіз негіздер болып табылады. Гидридтер молекулаларының формасы - үшбұрышты пирамида. Азоттан висмутқа қарай электрлік диполь моменті және гидридтердің тұрақтылығы кемиді, бірақ олардың тотықсыздандырғыштық белсенділігі артады. Осы қатар бойынша түзілу энтальпиясы да төмендейді. Арсин, стибин, әсіресе висмутин өте тұрақсыз қосылыстар болып табылады, бөлме температурасында жай заттарға ыдырайды.
V(A) топшаның барлық элеметтері қышқылдық қасиеттері бар Э2О5 типті оксидтер және НЭО3 немесе Н3ЭО4 типті гидроксидтер түзеді. Сондай-ақ оларға Э2О3 типтік оксидтер, НЭО2 немесе Н3ЭО3 типті гидроксидтер тән. Азотта тек метақышқыл, ал басқа элементтерде мета- және ортоқышқылдар бар; азот пен фосфор қышқылдық, мышьяк пен сурьма екідайлы, ал висмутқа негіздік қасиеттер тән.
Азот және фосфор элементтерінің тіршілікте, техникада және ауыл шаруашылығында маңызы зор. Сондықтан олардың қасиеттері және қосылыстары жан-жақты қарастырылады.
Азот - түссіз, иіссіз, дәмсіз, ауадан жеңіл газ. Азот молекуласының атомдары арасында үш байланыс N≡N болғандықтан оның молекуласы берік. Химиялық белсенділігі төмен болуы салдарынан, реакцияға түсу қабілеті де төмен. Температураны жоғарылатқанда азоттың белсенділігі едәуір артды.
Техникада азотты сұйылту арқылы ауадан алады. Азоттың қайнау температурасы -195,8оС
Зертханалық жағдайда таза азотты аммоний нитритін қыздырып, айыру арқылы алады:

NH4NO2 = N2 + 2H2O

Бірақ бұл реакция қопарылыс бере жүреттіндіктен қауіпті, сондықтан практикада көбінесе натрий нитриті және аммоний хлоридтерінің қаныққан сулы ерітінділерінің қоспасын қолданады:

NaNO2 + NH4Cl = N2 + NaCl + 2H2O

Кәдімгі жағдайда тек қана литимен әрескеттесіп Li3N түзеді. Қыздырғанда немесе электр зарядымен әсер еткенде көптеген заттармен реакцияласып, тотықтырғыш қасиет көрсетеді (азот электртерістілігі бойынша фтор мен оттектен кейін 3-орында). Тек фтормен және оттекпен әрекеттескенде тотықтырғыш қасиет көрсетеді.

N2 + 3H2 = 2NH3
3Ca + N2 = Ca3N2
N2 + O2 = 2NO

Табиғатта азот бос күйінде кездеседі, ол ауаның негізгі құрамдас бөлігі. Азот адам және жануарлар, өсімдіктер организмінде маңызды тіршілік процестерін жүзеге асыратын нәруыздардың құрамына кіреді. Организмдегі азот нәруыз (белок) синтездеуге қатысады.
Азот, негізінен, аммиак алуға, одан әрі азот қышқылы және азот тыңайтқыштарын алу үшін қолданылады.
Аммиак - тұншықтырғыш иісі бар, сілемейлі қабыққа әсер ететін түссіз, улы газ. Аммиак суда өте жақсы ериді: бөлме температурасында 1 көлем суда 700 көлем аммиак ериді. Судағы аммиактың ерітіндісі аммиак гидраты деп аталады. Құрамында 3-10% бар аммиак ерітіндісін мүсәтір спирті деп атайды, ол медицинада, тұрмыста кір жуу және киімнің дағын кетіру үшін қолданылады. Аммиактың 18-25% - дық қоюлау ерітіндісі аммиакты су деп аталады. Аммиакты су сұйық азот тыңайтқышы ретінде және өнеркәсіпте сода және аммоний сульфатын алу үшін қолданылады.
Аммиак молекуласы - NH3 полюсті, төбесінде азот атомы орналасқан дұрыс үшбұрышты пирамида.
Өнеркәсәпте аммиакты азот пен сутекті тікелей синтездеп алады:

N2 + 3H2 = 2NH3

Реакция жүру үшін өршіткі, 500оС температура және 2*104 кПа қысым қолайлы жағдай болып табылады.
Зертханада аммоний тұздарын сілтімен қосып қыздырғанда аммиак алады.

2NH4Cl + Ca(OH)2 = 2NH3 + CaCl2 + 2H2O

Аммиакқа қосылу, орынбасу және тотығу реакциялары тән. Газ тектес аммиак қышқылдармен әрекеттесіп аммоний тұздарын түзеді:

NH3+ HCl = NH4Cl

Аммиак кейбір металдарды олардың оксидтерінен тотықсыздандырады:

3CuO + 2NH3 = N2 + 3Cu + 3H2O

Аниондары тотықтырғыш болып табылатын аммоний тұздарын, мысалы, нитраттарды қыздырғанда, молекулаішілік тотығу-тотықсыздану реакциясы жүреді:

NH4NO3 = N2O + 2H2O

Азот мынадай оксидтер түзеді: азот (І) оксиді, азот (ІІ) оксиді, азот (ІІІ) оксиді, азот (ІV) оксиді, азот (V) оксиді, бұл қосылыстарында азот +1-ден +5-ке дейінгі барлық тотығу дәрежелерін көрсетеді.Практикалық жағынан маңыздылары азот (ІІ) оксиді және азот (ІV) оксиді.
Азот (ІІ) оксиді. Бұл қышқылдық та, негіздік те қасиеттер көрсетпейтін түссіз газ.
NO кәдімгі жағдайда ауада NO2 - ге дейін жеңіл тотығады:

2NO + O2 = 2NO2

Бұл реакцияның практикалық маңызы үлкен, өйткені өнеркәсіпте азот қышқылын алу үшін қолданылады. NO - азот пен оттек тікелей әрекеттескенде алынатын жалғыз газ.
Зертханада азот (ІІ) оксидін мысқа 30-35%-дық азот қышқылымен әсер ету арқылы алуға болады:

3Сu + 8HNO3 = 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O

Азот (ІV) оксиді - өзіне тән иісі бар қоңыр түсті газ, буы улы, онымен тыныс алғанда адам уланады. Азот (ІV) оксидінің NO2 молекуласында жұптаспаған электронның болуына байланысты ол димерленіп, N2O4-ті түзуге бейім келеді.
Зертханалық жағдайда NO2 - ні мысты концентрлі азот қышқылымен әрекеттестіріп алады:

Сu + 4HNO3 = Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O

Азот қышқылы - өткір иісі бар, түссіз сұйықтық. Ылғалды өте жақсы сіңіреді, буы ауадағы су тамшыларымен қосылып тұман түзгендіктен, ауада "түтінденеді". Сумен кез келген қатынаста әрекеттеседі.
Азот қышқылы күшті қышқылдар қатарына жатады. 0.1М ерітіндінің диссоцациялану дәрежесі 82%-ға тең. Сулы ерітінділерінде иондарға толық ыдырайды. Қышқылдардың барлық қасиеттеріне ие болуымен қатар азот қышқылы кейбір ерекше қасиеттерімен де сипатталады. Ол күшті тотықтырғыш болып табылады және алтын мен платинадан басқа электрохимиялық кернеу қатарында, сутектен кейін орналасқан барлық металдарды ерітеді.
Зертханада азот қышқылын нитраттарға концентрлі күкірт қышқылымен әсер ету арқылы алуға болады:

NaNO3 + H2SO4 = NaHSO4 + HNO3

Азот қышқылы металдармен әрекеттескенде сутек газын бөлмейді, түзілетін өнімдері: NO, NO2, N2.
Азот қышқылының судағы ерітіндісі күшті электролит. Индикаторлардың түсін өзгертеді: лакмус - қызыл, метилоранж - күлгін, фенолфталеин түссіз болады.
Азот қышқылы химия өнеркәсібінің негізгі өнімдерінің бірі. Азот қышқылының тұздары - нитраттар және аммоний тұздар минералдық тыңайтқыштар ретінде қолданылады. Күміс нитраты хлорид ионын анықтауға қажетті реактив.
Барлық нитраттар - қатты, суда жақсы еритін кристалды заттар. Нитраттар термиялық тұрақсыз. Қыздарғанда оттек бөліп ыдырайтындықтан күшті тотықтырғыштар болып табылады. Құрамына кіретін металдың белсенділігіне байланысты тұздардың ыдырауы түрліше болады:
Сілтілік металдардың нитраттары қыздарғанда нитриттерген және оттекке ыдырайды:

2KNO3 = 2KNO2 + O2

Электрохимиялық кернеу қатарында магний мен мыс арасында орналасқан металдардан түзілген нитраттар металл оксидіне, азот оксидіне және оттекке ыдырайды:

2Pb(NO3)2 = 2PbO + 4NO2 + O2

Кернеу қатарында мыстың оң жағында тұрған нитраттар бос металға, азот оксидіне және оттекке ыдырайды:

2AgNO3 = 2Ag + 2NO2 + O2

Фосфор үш аллотропиялық түрде болады: ақ Р4, қызыл (полимерлі құрылым) және қара (графит тәрізді қабатты құрылым). Ақ фосфор - химиялық белсенді, өте қауіпті, улы. Қызыл фосфор улы емес. Қызыл фосфор сіріңке өндіруде, пиротехникада қолданылады.
Фосфор апатиттен немесе фосфориттен алынады. Фосфориттен көмір (кокс), және құммен араластырып, электр пешінде 1500оС-қа дейін қыздырады:
Ca3(PO4)2 + 5C + 3SiO2 = 3CaSiO3 + 2P + 5CO

Түзілген фосфор буы су астында сұйылады және кристалдық тордың түйіндерінде Р4 молекуласы болатын ақ фосфор түзіледі.
Фосфор көбінесе -3, +3, +5 тотығу дәрежелерін көрсетеді. Фосфор жанғанда фосфор (III) және фосфор (V) оксидтері түзіледі. Екі оксид те қышқылдық сипатта болады, фосфорлы және фосфор қышқылдарын түзеді. Фосфор (V) оксиді - ақ түсті, су тартқыш қасиеті бар қатты зат. Фосфор жай және күрделі заттармен әрекеттеседі. Фосфор қыздырғанда металдармен әрекеттесіп, фосфидтер түзеді. Бұл реакцияда фосфор тотықтырғыш қасиет көрсетеді:

3Са + 2P = Ca3P2

Фосфордың сутекті қосылысы PH3 фосфин деп аталады. Ол - аммиакқа ұқсас, бірақ тұрақсыз зат. Фосфин - түссіз, ауада өздігінен тұтанатын, шіріген балық иісті, улы зат.
Ортофосфор қышқылы H3PO4 - түссіз кристалдық зат. Суда өте жақсы ериді. Фосфор қышқылы - көпнегізді қышқыл, ол қышқыл және орта тұздар түзеді.
Фосфор қышқылын фосфор (V) оксидінен алады:

P2O5 + 3H2O = 2H3PO4

Кальций фосфатына күкірт қышқылымен әсер етіп алады:

Ca3(PO4)2 + 3H2SO4 = 3CaSO4 + 2H3PO4

Фосфор қышқылы басқа қышқылдарға тән қасиеттер көрсетеді.
1. Кернeу қатарындағы сутекке дейінгі металдармен әрекеттеседі:

3Mg + H3PO4 = Mg3(PO4)2 + 3H2

2. Негіздік оксидтермен:

3CaO + H3PO4 = Ca3(PO4)2 + 3H2O

3. Негіздермен және амиакпен:

H3PO4 + 3NaOH = Na3PO4 + 3H2O

H3PO4 + 2NH3 = (NH4)2HPO4

4. Әлсіз қышқылдардың тұздарымен:

H3PO4 + Na2CO3 = 2Na3PO4 + 3H2O + 3CO2

Ортофосфор қышқылы күміс (І) нитратымен әрекеттескенде күміс фосфатының кристалды сары тұнбасы пайда болады. Бұл реакция фосфот PO43- ионға сапалық реакция болып табылады.
Фосфор қышқылы мен оның тұздарының маңызы зор, тыңайтқыш және синтетикалық жуғыш заттар өндірісінде қолданылады.
Ортофосфор қышқылы үш түрлі тұз түзеді: қышқыл тұздар - дигидрофосфаттар және гидрофосфаттар, орта тұздар - фосфаттар.
Литийден басқа сілтілік металдардың және аммоний фосфаттары суда ериді, қалған фосфаттар суда ерімейді.
Фосфор қышқылының орта тұздары басқа тұздар сияқты ортақ қасиеттер көрсетеді. Қышқыл тұздар сілтілермен әрекеттеседі:

Na2HPO4 + NaOH = Na3PO4 + H2O

Дигидрофосфаттарды қыздырғанда орта тұз бен фосфор қышқылына ыдырайды:
3NaH2PO4 = Na3PO4 + 2H3PO4

Мышьяк - бірнеше аллотропиялық түрөзгерісі бар, болат түсті сыңғыш жартылай металл. Қалыпты жағдайда және қыздырған кезде ең төзімді метал және сұр мышьяк электөткізгіштік қасиетке ие.
Сурьма - күміс-ақ түсті, көкшіл реңді, өрескел құрылымды жартылай металл. Сурьманың төрт металды аллотропты түрөзгерісі және үш аморфты түрөзгерісі белгілі (сары, қара және жарылғыш сурьма). Сурьманы кейбір құймаларға қаттылық беру үшін қосады (типографиялық металл). Сурьманың қосылыстары химиялық қасиеттері бойынша мышьяктың қосылыстарына ұқсас, бірақ айқын металл қасиеттерімен ерекшеленеді.
Висмут-қызғылт реңктері бар күміс-ақ түсті ауыр металл. Уақыт өте келе қара сұр оксидті пленкамен жабылады.

1.3 Азот және фосфор элементтерін және олардың қосылыстарын жаңартылған оқу бағдарламасы бойынша оқыту әдістемесі

Қазіргі білім беру жүйесінде жаңа технологияларды енгізу күннен - күнге басты талапқа айналып, осы әдістерді жетілдіре түсу қажеттігі туындап отыр. Жаңа форматты бағдарлама негізін құрайтын жеті модульдің теориясы игеріліп, сабақтарда қолданылып келеді.
Педагогикалық сараман кезінде жаңартылған білім мазмұны жағдайында химия пәндерінің оқу бағдарламаларын іске асыруда қолданылған технологиялардың бірі: Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы және ақпараттық-коммуникативтік технология.
Сыни тұрғыдан ойлау технологиясын химия сабақтарында қолданудың негізгі себебі дәстүрлі оқытудағыдай білім дайын күйінде берілмейді. Сыни тұрғыдан ойлау көбінесе баламалы шешімдерді қабылдауға, бір нәрсені елестетуге, ойлау және іс-әрекеттің жаңа немесе түрлендірілген тәсілдерін енгізуге дайын болуды көздейді.
Бұл технологияның ерекшелігі - баланың өзі ізденіп, дәлелдеуі. Ол бұрын тыңдаушы болса, енді ізденуші, ойлаушы, өз ойын дәлелдеуші, ал мұғалім осы әрекетке бағыттаушы, ұйымдастырушы. Сын тұрғысынан ойлау - өз алдына сұрақтарға жауап іздеп, жан-жақты пікірлесу, талдау жасап отыру, яғни оқушы санасын сол тақырыпқа байланысты ояту, ой шақыру, ойын жеткізу оны дәлелдей алу, қасындағы оқушының пікірін тыңдап, айтылған пікірлерді салыстыру.
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту күрделі процес болып табылады. Сыни ойлау ақпарат алудан басталып, қаралатын мәселеге байланысты шешім қабылдаудан аяқталады. Сыни ойлау кез - келген жас аралықтарына тән. Сыни ойлау күрделі үрдіс болғандықтан, оқушыға сыни ойлау ортасын жасау қажет. Мұнда әр оқушының ойы шыңдалып, өз даму деңгейіне сай жетістіктерге жетуге болады. Сыни тұрғысынан ойлау қалыптасқан ортада оқушы: нақты мақсат қоюға дағдыланады; өзіне деген сенімі артады; оқу процесіне белсенді қатысады; жолдастарының пікірін сыйлайды; өзін толғандыратын, проблемалық сұрақтар қоя біледі; сараптауға, бағалауға дағдыланады, пәнге деген қызығушылығы артады.
Сын тұрғысынан ойлау жобасы мынадай үш құрылымнан тұрады.
Қызығушылығын ояту
Мағынаны тану
Ой толғаныс
Қызығушылығын ояту кезеңінде алдыңғы өткен тақырыпты тексеру мақсатында тест жұмыстарын өткізу арқылы оқушы білім деңгейін қадағалап, жаңа сабақты бастар алдында Топтастыру стратегиясы арқылы оқушылармен бірлесе жұмыс жасауға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.