Бақылау функциялары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М. ҚАНАПИЯНОВ АТЫНДАҒЫ ПАВЛОДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ЖОҒАРЫ КОЛЛЕДЖІ

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
пән Шетел тілін оқыту әдістемесі

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Орта мектепте ағылшын тілін оқыту үдерісіндегі қорытынды бақылау.

Орындаған студент
Топтан: ШТ-31
А.А. Садвакасова

Оқытушы:
Л.К. Нуртазина

Павлодар
2021
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1-тарау. Орта мектепте ағылшын тілін оқыту үдерісіндегі қорытынды бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.1. Бақылау функциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2. Бақылау нысандары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 8
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
КІРІСПЕ
Қазіргі заманғы отандық және шетелдік дидактика мен әдістеме оқыту мазмұнын статикалық емес, оқу процесіне байланысты үнемі өзгеріп отыратын және дамып келе жатқан категория ретінде қарастырады. Сонымен қатар, кез-келген пәннің оқыту мазмұнына сабақта не естуге немесе көруге болатын, мұғалім немесе оқушы білдіретін немесе нақты көрсететін нәрсе ғана емес, сонымен бірге олар не ойлайды, не сезінеді және бастан кешіреді, сондай-ақ олардың басындағы психикалық процестер кіреді.біреуі ашады, ал екіншісі басқа ұлттық мәдениет әлемін игереді.
Оқыту мазмұны мұғалімнің іс-әрекетіне, оқушылардың оқу іс-әрекетіне, оқу материалына, сондай-ақ оны игеру процесіне қатысатын барлық нәрсені құрайды. Оқыту мазмұны оқыту мен оқытудың өзара байланысты қызметі, яғни мұғалімнің іс-әрекеті және оқу материалына немесе пән мазмұнына бағытталған оқушының іс-әрекеті сияқты категориялармен байланысты екені анық. Оқушылардың мәдениетаралық деңгейде қарым-қатынас жасау қабілетін дамытудың белгілі бір деңгейінде көрінетін оқытудың түпкі нәтижесіне бағдарлану оқыту мазмұнының көп құрамдылығы туралы айту қажеттілігін туындатады. Оған пәндік аспектілер де, сондай-ақ шет тілі бой- ынша білім беру процесіне қатысушылардың эмоционалды-бағалау тәжіри- бесі де кіреді. Мектептегі заманауи оқу-тәрбие процесі мұғалімнің оқушы- лармен және ата-аналармен, оқушылардың бір-бірімен өзара әрекеттесуін қамтиды. Мұғалімнің оқушылармен педагогикалық қарым-қатынасты ұйым- дастыра білу қабілеті студенттердің жеке қабілеттерін ашуға және олардың шет тілін мәдениетаралық қарым-қатынас құралы ретінде меңгеруге бағыт- талған шет тілдеріндегі заманауи оқу процесінің тиімділігін анықтайды. Оқу процесінің қалай жүретінін білу үшін бақылау жүйесі құрылады - оның ара- лық нәтижелерін, оларға әсер еткен факторларды анықтау және бағалау, сондай-ақ білім беру процесін реттеу және түзету бойынша шешімдер қабылдау және іске асыру мақсатында білім беру процесінің барысын үнемі бақылау.
Бақылау- бұл белгілі бір стандарттардан ауытқуды анықтау процесі ғана емес, ол нормалардың өзін бақылауды қамтиды. Бұл дегеніміз, білім беру мақсаттарын түзету механизмі және оларға жету жолдары, басқаша айтқанда, білім сапасын бақылау қажет.
Шет тілдерін оқытудағы бақылау оқу-тәрбие процесінің құрамдас бөлігі болып табылады. Бақылаудың жетекші міндеті-оқушылардың шет тіліндегі тілдік, сөйлеу және әлеуметтік-мәдени құзіреттілігін қалыптастырудың нақты деңгейі мен бағдарлама талаптары арасындағы сәйкестікті анықтау. Бақы- лауды жүзеге асыру нәтижесінде мұғалім өз жұмысының сапасы, оқытудың белгілі бір әдістері мен әдістерінің тиімділігі туралы ақпарат алады. Оқушы үшін бақылаудың мәні-бұл белсенділікті ынталандырады, оқуға деген ын- таны арттырады, оқуда алға жылжуды көрсетеді.
Бақылау мәселесінің өзектілігі жақында мектепте шет тілін оқытудың практикалық рөлін жүзеге асыруда белгілі бір жетістіктерге қол жеткізумен байланысты, соның арқасында бақылауды қолдану аясы кеңейіп, оның оқу-педагогикалық процеске оң әсер ету мүмкіндігі артты, бақылаудың өзін осы процестің ажырамас бөлігі ретінде рационализациялау үшін жағдайлар туын- дады.
Бұл жұмыстың мақсаты-оқытуды бақылау жүйесіне кешенді көзқарасты ашу және оны жүзеге асырудың негізгі құралдарын бөлу.
Сабаққа дайындық кезінде мұғалім бақылаудың қажетті формаларын іздеу және оны ұйымдастыру мұғалімнің маңызды міндеті екенін есте ұстауы керек. Кімге, қашан, қанша оқушы, қандай мәселелер бойынша, қандай қара- жатпен сұрау және бағалау керек - мұның бәрін мұғалім сабаққа дайындық кезінде ойластыруы керек. Сонымен қатар керектігін ойластыру керек, немен айналысу керек оқушылар сауалнама кезінде олардың жолдасын. Әр мұғалімнің өзіндік бақылау жүйесі болуы керек, оған әр түрлі құралдар мен жұмыс әдістері кіруі керек, сондықтан студенттер мұғалімнің олардың жетістіктерін, білім деңгейі мен сапасын үнемі қадағалап отыратындығын түсінуі керек.
"Шет тілі" пәні туралы айта отырып, оған оқыту мазмұнының негізгі компоненті дағдыларын сияқты білім емес екенін атап өткен жөн. Оларды қалыптастыру кезінде күшейту сияқты оқыту әдісі бірінші орынға шығады. Оқушының іс-әрекеті дұрыс па, жоқ па білместен, шеберліктің (демек, шеберліктің) сәтті қалыптасуы мүмкін емес. Мұндай ақпаратты сырттан алмай, ол өз іс-әрекеттеріне баға береді, ол көбінесе қате әрекеттерді шоғыр- ландырады және мектеп оқушыларында дұрыс емес дағдыларды қалыпта- стырады. Сөйлеу дағдылары мен қабілеттерін қалыптастыру кезінде мұғалім оқушының іс-әрекетін бағалауы керек. Оқушының іс-әрекетін бағалау-бұл күшейту. Бірақ оқушының іс-әрекетін байқамай немесе олардың нәтиже- лерімен таныспай күшейту мүмкін емес. Сонымен қатар, бағалаудың дұрыс болуы үшін бақылауды білдіретін білікті бақылау қажет.
Жоғарыда айтылғандардан оқытудағы бақылаудың неге ерекше маңызы бар және неғұрлым толық теориялық негіздеуді қажет ететіні анық.
ОРТА мектепте ағылшын тілін оқыту үдерісіндегі қорытынды бақылау.
1.1. Бақылау функциялары
Бақылау, оқу процесінің барлық басқа компоненттері сияқты, белгілі бір функцияларды орындайды. Бақылау функциялары бақылаушының рецептив- ті-салыстырмалы әрекеттерін орындауға арналған жұмыстң компоненттері болып табылады. Осыған байланысты кейбір әдіскерлер бөлген бақылау фун- кцияларын талдау мағынасы бар.
Бақылаудың оқыту функциясы бұрын алынған материалды жүйелеуді қамтамасыз етеді.
Тексеру арқылы біз үйретеміз және қателерді түзетіп, дұрыс әрекет ету тәсілдерін ұсынамыз деген пікір бар. Бірақ егер біз шынымен ғылыми талдау жасағымыз келсе және оқу процесін қамтитын барлық нәрсені оқуға шақырмасақ (бұл жағдайда оқыту функциясы басқалардың бәрін сіңіреді), онда оқыту функциясы білім берумен және мұғалімнің дағдыларды қалып- тастыру іс-әрекеттерімен шектелуі керек. Оқушылардың оқу әрекеттерін ұйымдастыру, оны осындай әрекеттерге итермелеу мұғалімнің ұйымдас- тырушылық немесе ынталандырушы функцияларына қатысты болады.
Өздеріңіз білетіндей, білім түсіндіру немесе көрсету процесінде беріледі, ал дағдылар қайталанатын күшейту арқылы қалыптасады. Бұл жағдайда мұғалімнің оқу функциялары аяқталады, өйткені одан әрі дағдылар мен қабі- леттер мұғалімнің ұйымдастырған жаттығуларында тиісті дағдыларды игеретін оқушылардың қайталанатын әрекеттерінде қалыптасады. Сондықтан түсіндіру, көрсету немесе күшейтудің оқыту функциялары туралы, қайталау және іздеу сияқты оқыту әдістері жүзеге асырылатын жаттығулардың оқыту функциялары туралы айтуға болады, бірақ бақылаудың оқыту функциясы туралы айту мүмкін емес. Рецептивті оқу іс-әрекеттерінде мұғалім оқушы- ларға білім беруге де, оның әрекеттерін бағалауға да (күшейту) мүмкіндігі жоқ. Ол бақылау аяқталғаннан кейін студенттерге білім бере алады және оның әрекеттерін бағалай алады, дегенмен ол бақылау процесінде алған ақ- парат негізінде . Сонымен, бақылау оқу функциясын орындай алмайды.
Бақылаудың тәрбиелік функциясы мектеп оқушыларын жүйелі жұмыс пен интроспекцияға дағдыландырады, тұтастай алғанда бір-бірімен байла- нысты, бірақ сонымен бірге басым болуы мүмкін, мысалы, мұғалім жеке сту- денттерді жүйелі жұмысқа үйретуге тырысады, олардың психологиялық ерекшеліктеріне әсер етуге тырысады (ерік-жігерді, есте сақтауды және т.б. дамыту), оларды бағалаумен ынталандырады, шамадан тыс өзіне деген сенімділік пайда болған кезде бағалауға қатаң көзқарас жүзеге асырылады.
Түзету бақылау функциясы. Оқушыны тыңдағаннан кейін мұғалім оның қателіктерін түзете алады, яғни дұрыс сөйлеу әрекеттерін түсіндіре немесе көрсете алады. Бірақ түзету бақылаудан кейін, бақылау процесінде алынған ақпарат негізінде жүреді және бақылау емес, көрсету немесе түсіндіру функ- циясы (оқыту әдістерінің бірі) болып табылады.
Бақылау кезінде алынған ақпаратқа сүйене отырып, қате дағдылардың пайда болуын болдырмауға, оқыту әдісі туралы жалпылама қорытынды жасауға, оқушылардың дайындық деңгейін анықтауға, олардың жұмысын бағалауға, оқыту әдістерін өзгертуге, артта қалған студенттерге тапсыр- маларды түзетуге және тағы басқаларға болады, бірақ бұл түзету, жалпылау, диагностика, бағалау дегенді білдірмейді., басқару - мұның бәрі бақылау функциялары. Жоғарыда аталған барлық жағдайларда бақылау өз рөлін атқарды: ол белгілі бір уақыт аралығында оқушының жағдайы туралы ақ- парат берді. Егер сіз басқару жүйесі (мұғалім) бір күйден екінші күйге аударуға тырысатын басқарылатын жүйені үйренушіні елестетсеңіз, онда бақылау кезінде алынған ақпарат кері байланыс деп айтуға болады. Сондықтан оқушылардың дайындық деңгейі туралы ақпарат алудан тұратын бақылау функциясын кері байланыс функциясы немесе басқару функциясы деп атауға болады. Кері байланыс функциясы өте маңызды: ол мұғалімге оқу процесін басқаруға, оқушыларды мағыналы және жүйелі түрде күшейтуге мүмкіндік береді. Бақылаудың тағы бір маңызды рөлін ұмытпау керек. Оқу- шылар арнайы бақылауға, сынаққа, емтиханға дайындалатыны белгілі. Оқы- тушының қатысуымен барлық оқушылар берілген жаттығуларды орындайды. Егер олар тексерілсе, жазбаша жұмыстарға көбірек көңіл бөлінеді. Бір сөзбен айтқанда, бақылаудың болуы немесе күтуі оқушылардың оқу іс-әрекетін ынталандырады, олардың оқу іс-әрекетінің қосымша себебі болып табылады. Жоғарыда айтылғандар бақылаудың тағы бір функциясы - ынталандыру немесе бағалау туралы айтуға мүмкіндік береді. Ынталандырушы функция негізінен бағалаумен байланысты. Алайда, жоғарыда айтылғандай, баға- лаудың өзі бақылау шекарасынан асып түседі және егер ол тек жазалау мақсатында емес, оқыту үшін қолданылса, күшейтуді білдіреді. Бақылауға келетін болсақ, оның ынталандырушы функциясы мұғалімнің рецептивті оқу іс-әрекеттерінен тыс болмайды.
Оқытуды ұйымдастыру және оқытудағы мотивация шет тілдерін оқытудың негізі және қозғаушы күші екенін ескерсек, бақылау функцияларына қандай маңызды рөл берілетіні белгілі болады.
Оқушының жай-күйі туралы ақпаратсыз (кері байланыс) оқу процесін сауатты басқару мүмкін емес, ал ынталандырусыз елестету қиын оқушы- лардың жүйелі жұмысы болмаса, оларда дағдыларды қалыптастыру мүмкін емес. Бақылау функциясын тек мұғалім жүзеге асырады. Оқулықтың анық- тамалық материалы , сондай-ақ оқу машиналары өзін-өзі бақылау үшін қолайлы жағдай жасайды, тек мұғалім шынайы бақылауды жүзеге асыра алады.

1.2. Бақылау нысандары.
ХХ ғасырда біздің елімізде шет тілдерін оқытуда ауызша бақылау негізінен қолданылды. ҰБТ енгізілгеннен кейін бақылаудың жазбаша нысандары кеңінен қолданыла бастады.
Бақылау жаттығулармен бірдей болуы керек, сондықтан ауызша сөйлеу дағдыларын тексеру үшін ауызша тексеру әдістерін қолдану керек. Алайда, оқылымды түсіну, оқу жазбаша сөйлеу қабілеті болса да, ауызша тексеру жақсы. Жазбаша тексеруден гөрі аз уақыт кетеді.
Ауызша форма сұраққа тез жауап беруге, оқушылардың жадын дамытуға ықпал етеді.
Жазбаша бақылаудың кейбір артықшылықтары бар. Біріншіден, оны барл- ық студенттерге бір уақытта қамтуға болады; екіншіден, ауызша жауаптарға қарағанда жазбаша жұмыстарды өңдеу әлдеқайда ыңғайлы. Жазбаша жұмыстардағы қателіктерді анықтау және талдау оңайырақ, өйткені оқушының іс-әрекеті дәл жазылған, ал ауызша жауап беру кезінде студенттер сөйлемді жиі айтады, содан кейін оны дереу түзетеді, бір сөйлемді аяқта- майды және басқасын бастайды және т.б.
Олардың сөйлеуіне мұғалімнің немесе жолдастарының бет-әлпеті әсер етеді; олар көбінесе басынан бастап дұрыс құрылған сөйлемді түзете бастайды, өйткені жолдастардың біреуі басын шайқады немесе мұғалім қабағын түйді, дегенмен бұл әрекеттер жауап берушіге емес, сыныптағы біреуге қатысты болды және т. б.
Алайда, жоғарыда аталған артықшылықтарға қарамастан, барлық дағдыларды тексеру үшін жазбаша бақылауды қолдану мүмкін емес. Оқушылардың әңгіме жүргізу немесе тақырып бойынша сөйлеу қабілетін жазбаша түрде тексеру мүмкін емес. Мұндай жағдайларда жазбаша тексеруді қолдана отырып , оқушылардың айтылуын да, сөйлеу қарқынын да бақылау мүмкін емес. Мұғалім оқушылардың сөйлеу бірліктерін қаншалықты авто- маттандырғанын, оларды тиісті лексикамен қаншалықты еркін толтыраты- нын анықтай алмайды.
Сондықтан жазу дағдылары мен дағдыларын бақылау үшін, сондай - ақ танымал ғылыми әдебиеттерді сөздікпен аудару дағдыларын бақылау үшін жазбаша тексеруге жүгіну ұсынылады. Емлені бақылау үшін қысқа диктанттарды жүргізуге болады. Өз ойларын жазбаша түрде жеткізе білу қа- білетін тексеру үшін сіз соқушыларға үйге тақырыпқа байланысты шағын эссе бере аласыз, мысалы: "күніңізді, отбасыңызды сипаттаңыз, мектепте не істейсіз, хат жазыңыз" және т. б.
Жазбаша бақылау логикалық ойлауды тиімдірек дамытады, жауаптарда дәлдікке үйренеді.
Сонымен, жеке және фронтальды бақылауды ажыратыңыз.
Фронтальды форма-оқыту кезіндегі бақылаудың негізгі ұйымдастырушы- лық формаларының бірі. Ол бақылаудың негізгі ережелерін - уақыт бірлігіне оқушылардың жүйелілігі мен барынша қамтылуын сақтауға мүмкіндік бере- ді. Бұл жағдайда әр оқушының белсенділігін арттыратын бүкіл сыныпқа жү- гіну маңызды. Бұл" кезекші", сабақ барысында бірнеше рет өткізілетін бақы- лаудың тұрақты түрі. Ең алдымен, оны тілдік материалдың (яғни сөйлеу эле- менттерінің) ассимиляциясын бақылау үшін қолданған жөн. Бұл жағдайда оқ- ушыларға ашық қондырғы беріледі.
Ашық фронтальды бақылауды жаттығуларды дайындалған сөйлеу түрінде орындау кезінде қолдануға болады, атап айтқанда жоспарларды құру, тірек- терді таңдау, сондай-ақ "сноуборд" қағидаты бойынша ұжымдық әңгіме құру кезінде.
Фронтальды бақылау ауызша да, жазбаша да жүзеге асырылуы мүмкін. Ауызша бақылау формасы басым. Алайда, жазудың үлкен оқу мүмкін- діктерін ескере отырып, мезгіл-мезгіл жазбаша фронтальды бақылау жүргізу қажет. Сөздердің фронтальды белгілері, белгілі бір семантикадан айырылған грамматикалық сөздер жадта әлсіз орналасады, оларды есту арқылы қабыл- дау кезінде бір-бірімен шатастыру оңай. Бұл лингвистикалық қырағылық пен дәлдікті қалыптастыратын тұрақты жазбаша бақылау.
Сабаққа фронтальды бақылауды органикалық түрде қосу және оны өткізу уақытын шектеу үшін 5-7 минутқа арналған тест әдістерін қолдану ұсыны- лады
Осындай бақылау кезінде оқушылардың жұмысын қалай бағалау керек? Бір уақытта бүкіл сыныпқа сілтеме жасай отырып, ол әр оқушының қысқа, жиі үзінді жауабын ғана қамтиды, әрдайым балл түрінде баға алу үшін жеткіліксіз. Сондықтан ұпай жинау орынды. Мұғалім оқушыларға фрон- тальды жұмыс кезінде екі-үш сабақта алған белгілі бір ұпай баллға құқық беретінін хабарлайды.
Фронтальды бақылаудың артықшылығы - ол бүкіл ұжымды шиеленісте ұстайды, оқушылар кез-келген секундта оларды сұрауға болатындығын біле- ді, олардың назарын аударады, ойлар жүргізіліп жатқан жұмыстың айнала- сында шоғырланған. Сондықтан фронтальды сауалнама тексерудің анағұр- лым жетілдірілген түрі болып табылады. Алайда, оның кемшіліктері де бар, бұл әсіресе студенттердің монологиялық және диалогтік ауызша сөйлеу дағ- дыларын тексеру қажет болған жағдайда әсер етеді. Егер оқушылар дұрыс және тез, жақсы айтылыммен, қойылмалы кесте бойынша сөйлемдер құруды, сұрақтар қоюды, сұрақтарға жауап беруді, бұйрықтар беруді үйренсе, бұл ол- ардың тақырып бойынша дәйекті хабарлама жасай алатындығын немесе берілген жағдайға байланысты бір - бірімен сөйлесе алатындығын білдір- мейді. Бұл дағдыларды тексеру үшін жеке бақылау қажет, онда бір оқушыны (монологиялық ауызша сөйлеуді тексерген жағдайда) немесе екі оқушыны (диалогтік сөйлеу дағдыларын тексерген жағдайда) шақырып, олардың сөздерін немесе әңгімелерін тыңдауға болады.
Бақылаудың фронтальды түрімен қатар жеке бақылау үнемі жүргізілуі кер- ек.
Шет тілін оқыту өз ойларын білдіруге жағдай жасауды және авторлық ой- ды түсінудің жеке деңгейіне қарсылық білдіруді қамтиды. Жеке бақылау со- нымен қатар шындықты жеке түсінуден туындайтын коммуникативті мәселелерді шешу қабілетін анықтауға бағытталуы керек.
Жеке бақылау сабақта қалыптасқан қарым-қатынас атмосферасына органикалық түрде енуі өте маңызды, сондықтан оны оқушылар үшін жасырын түрде жүргізу керек.
Жеке бақылау кезінде бірнеше оқушының тақтаға шығып, сол жатталған, "мекен-жайы жоқ" мәтінді айтуы мүмкін емес. Оқушылар "жауап алуға құқығы бар" тек өз сөзін айтатын адам екенін білуі керек. Оқу және тыңдау кезінде жеке бақылауды коммуникативті іс-әрекетке қосу керек, егер мәтінді түсіну кең жоспардың мәселелерін шешудің бастапқы нүктесі болса: мәтіндегі ақпаратты тақырып бойынша мәлімдемеде пайдалану, мәтінге иллюстрациялар жасау, эссе жазу, шолу және т. б. Жеке бақылау ашық болуы мүмкін, атап айтқанда, әр оқушының дайындалған сөйлеуінің қандай-да бір кезеңін (сөйлеу жоспары немесе бағдарламасы) бақылау қажет болған кезде. Негізінен, жалпы білім беретін мектепте жеке бақылау ауызша жүзеге асырылады және мұғалімнің, ең алдымен, сөйлеудің мазмұндық жағына қатысты міндетті түсініктемесімен балл түрінде бағалаумен бірге жүреді. Жеке бақылау процесінде "оқытушы - оқушы" қарым-қатынасы жүреді және ол тек оқу жағдайында болады.
Бұл жағдайда серіктестердің рөлдері тұрақты және тең емес. Мұғалім оқушының қарым-қатынасы мен қызметін басқарады. Оқушының мұндай тәуелді позициясы мен мәртебелік теңсіздік қарым-қатынас еркіндігіне ықпал етпейді, қаттылыққа әкеледі және мотивацияны төмендетеді. Бақылау кезінде бұл бағалауды күту арқылы нашарлайды және оның нәтижелеріне теріс әсер етеді. Сонымен қатар , оқу байланысы бақыланбауы керек , бірақ мұғалімнің рөлі мүлдем жоқ табиғи бейресми. Жеке бақылаудың тағы бір маңызды кемшілігі-сабақтың едәуір бөлігіндегі сыныптың мәжбүрлі енжарлығы, онда студенттер 4-5 минут ішінде мәтінді қайталап, тақырып бойынша хабарлама- лар жасайды, диалогтарға қатысады және т.б., тіпті мұғалім 10 немесе одан да көп оқушылармен сұхбаттаса алатын болса да, сыныптың бір бөлігі жұ- мыспен қамтылмай қалады.
Қазірдің өзінде сөйлеп үлгерген оқушылар да таяудағы 20 минут ішінде белсенді жұмысқа тартылмайды. Осылайша, тіпті аз уақыт ішінде жеке бақы- лау, бір жағынан, бүкіл ұжымның салыстырмалы пассивтілігіне әкеледі, екін- ші жағынан, спикердің сабақта 3-4 минуттан аспайтын дәйекті ауызша сөй- леу жаттығуларына мүмкіндігі бар.
Қазіргі уақытта сабақтарда жұмыстың жұптық және топтық формалары кеңінен қолданылады - оқушылардың белсенді жұмыс уақытын арттыратын режим; ол тілдік материалды игеруде оқушылардың өзара жаттығуы үшін қолданылады; оны диалогтік сөйлеуді дамыту үшін әсіресе тиімді. Оқыту әдістемесінде "жұмыс жұбын немесе тобын басқару" деген жеке ұғым жоқ, бірақ оны бақылаудың ұйымдастырушылық формаларының бірі ретінде қарастыруға болады. Бақылаудың бұл түрі жасырын да, ашық та болуы мүм- кін. Бірінші жағдайда оқушыларға "ашық" бақылау қондырғысы беріледі, мысалы, серіктестің сұрақтарына жауап беру немесе белгілі бір тілдік материалды қолдана отырып, тақырыпты талқылау. Егер жұмыс жеткілікті көлемдегі материалда жүргізілсе, бағалау баллмен қойылады, басқа жағдайларда алдыңғы сауалнама сияқты ұпайлар есептеледі. Жұптық және топтық жұмыста коммуникативті мәселелер шешіледі (диалогтық сөйлеу, монологиялық сөйлеу). Бұл жағдайда бақылау жасырын болады. Рөлдерді алған оқушылард оларды жаттықтырады, содан кейін сынып алдында өнер көрсетеді. Мұғалім оқушылардың жұмысына құлақ асады (техникалық жабдықталған сыныптарда оларға кезек-кезек қосылады). Ол көптеген жұптардың жұмыс барысын бақылайды, оларға әңгімелесуші ретінде қосылады, бір немесе екі жұп немесе топтың біреуі сынып алдында сөйлейді. Нәтижесінде баллдардағы бағалар барлық дерлік оқушыларға қойылады. "Оқушы - оқушы" қарым-қатынасы әлдеқайда ыңғайлы және табиғи. Қарым-қатынас, тең жағдайда, өздерін еркін сезінеді, әркім өзінің коммуникативті ниетін ең жақсы жолмен жүзеге асыруға тырысады. Көбінесе бәсекелестік атмосферасы бар, өзін жақсы жағынан көрсетуге деген ұмтылыс бар, бұл қарым-қатынасшылардың сөйлеу белсенділігін ынталандырады. Демек, оқу- шының серіктесін бақылау кезінде басқа оқушы болуы керек.
Осылайша, бақылаудың ең жақсы түрі аралас бақылау болады, онда сабақтың 10 минуттан аспайтын бөлігі монологиялық сөйлеу дағдыларын тексеруге жұмсалады (монологиялық сөйлеу жағдайында кемінде үш оқушы және диалогтік сөйлеу жағдайында кемінде үш жұп оқушы сұралуы керек), яғни.жеке бақылау, ал қалған сабақ фронтальды жұмысқа арналады. Соны- мен қатар, мұғалім бір немесе екі оқушының дағдыларын тексеріп, қалған барлық оқушыларды сабаққа белсенді қатысуға тарту үшін сынып жұмысын ұйымдастыруы керек.
Бағалау оқушылардың сөйлеу дағдыларын қалыптастыруды және олардың тілдік базасын нығайтуды дәл көрсетуі керек.
Бақылаудың маңызды кіші түрі-үй тапсырмасын тексеру. Әдетте, үй тап- сырмасын жазбаша түрде берген дұрыс. Үй тапсырмасына қатысты мұндай көзқарас бірқатар себептерге байланысты. Біріншіден, сыныпта жазбаша жаттығулар жасау іс жүзінде мүмкін емес, өйткені оларға көп уақыт жұм- салады. Оқушының тәжірибесі ауызша жаттығулар жасағанда, сол жатты- ғуларды жазбаша түрде орындағаннан гөрі үлкен. Сонымен қатар, оқушылар үй тапсырмаларын орындайтын жағдайларды ескермеуге болмайды. Үйде оқушының диалогтік ауызша сөйлеу тәжірибесін алуға мүмкіндігі жоқ (өте сирек жағдайларды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.