МЕКТЕП ГЕОМЕТРИЯСЫН ОҚЫТУДА БІЛІМ БЕРУДІҢ КОМПЬЮТЕРЛІК РЕСУРСТАРЫН ҚОЛДАНУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 41 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ МҰРЫН ЖЫРАУ СЕҢГІРБЕКҰЛЫ АТЫНДАҒЫ МАҢҒЫСТАУ ГУМАНИТАРЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ МКҚК

Қорғауға жіберілді
__________ 20__ ж.

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Мектептегі геометрия курсын оқыту әдістемесі

Мамандығы: 0111000 Негізгі орта білім беру
Біліктілігі: 011106 3 Математика пәнінің мұғалімі

Пәні: Математиканы оқыту теориясы мен әдістемесі.
Дайындаған: Ибрагимова Б. Е
Тобы: МБ-17-01
Ғылыми жетекшісі: Қозыбақова А.П.

Ақтау, 2021ж.

Мазмұны

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5-9
1
МЕКТЕПТЕГІ ГЕОМЕТРИЯ КУРСЫН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕЛЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
11
1.1
Мектептегі геометрияны оқытудың қазіргі жағдайына талдау...
11-17
1.2
Мектеп геометриясын оқыту үдерісінде компьютерлік ресурстарды білім беру мақсатында қолданудың танымдық-дидактикалық мүмкіндіктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
19-25
2.
МЕКТЕП ГЕОМЕТРИЯСЫН ОҚЫТУДА БІЛІМ БЕРУДІҢ КОМПЬЮТЕРЛІК РЕСУРСТАРЫН ҚОЛДАНУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
27
2.1
Мектеп геометриясын оқытуда білім берудің компьютерлік ресустарын қолданудың мазмұны, әдістері, түрлері және құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
27-33
2.2
Білім берудің компьютерлік ресустарын 7-9 сынып геометриясын оқытуда қолданудың әдістемелік ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
35-41

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
43

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
45

ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
47-53

Кіріспе

Зерттеудің өзектілігі. Еліміздің тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаев атап көрсеткендей: Ғасыр мақсаты - қоғамның нарықтық қарым-қатынасқа көшу кезінде саяси-экономикалық және рухани дағдарыстарды жеңіп шыға алатын, ізгіленген ХХІ ғасырды құрушы, іскер, өмірге икемді, жан-жақты мәдениетті жеке тұлғаны қалыптастыруға қол жеткізу. Сондықтан да, ақыл-ойы жетіліп, жан-жақты дамыған, қажырлы еңбек етуге қабілетті, өз бетінше білімін толықтыруға және кәсіби шеберлігін арттыруға қабілеті жоғары мамандарды даярлау қазіргі замандағы маңызды мәселелердің бірі екендігі белгілі.
Сонымен бірге, Елбасымыз Цифpлық білім беpу pесуpстapын дaмыту, кең жoлaқты Интеpнетке қoсу және мектептеpімізді видеoқұpaлдapмен жaбдықтaу жұмыстapын жaлғaстыpу қaжет - деп атап өтті.
ХХІ ғасыр - техниканың жедел дамыған ғасыры екені белгілі. Қазақстан Республикасының білім беруді 2020 жылға дейін дамытудың Мемлекеттік бағдарламасында оқу үдерісінде ақпараттық технологияларды кеңінен пайдалану - жалпы білім беруді дамытудың басты бағдарының бірі делінген.
Ақпараттық және цифрлық технологиялардың мүмкіндігі қазіргі кезде күрт артуда, оның үстіне, білім беру жүйесін ақпараттандыру мен электрондық оқытуды жаппай енгізу бағдарында білім беруді түбегейлі жаңартудың басым бағыты болып электрондық оқыту басты назарда болып отыр.
Ал компьютерлік ресурстарды пайдалану қазіргі кезеңдегі Қазақстанның білім беру жүйесіне, мәдениетіне елеулі әсер ете бастады және де оқытудың инновациялық әдістерін дамыту үшін жағдай жасауда. Расында да қазіргі замандағы негізгі мәселелердің бірі болып - оқыту және білім беру үдерісін жоғары деңгейге көтеру болып табылады.
Білім берудегі көптеген пәндерге компьютерлік ресурстармен оқытуды ендіру, оларды электронды программалармен қамтамасыз ету мен білім беру саласында қолданылатын интерактивті оқулықтардың мазмұнын толықтыру сияқты келелі мәселелерді туындатады.
Ал, геометрия - ежелгі ғылымдардың бірі. Ғасырлар тереңінен бізге жеткен дереккөздер адамның геометриялық фактілермен б.д. дейінгі 2000 жылдарда пайдаланғанына көз жеткізеді. Геометрия ғылым ретінде ежелгі Грецияда б.д. дейінгі VII-II ғасырларда қалыптасты. Геометрияны оқыту проблемалары, геометрияны оқыту әдістемесінің проблемалары Евклид, Архимедтен және т.б. бастап, түрлі елдердің және халықтардың ғалымдары мен педагогтарының назарында болды.
Ғылымның, әсіресе геометрияның жалпы дамуының жаңа кезеңі адамзат алдында оқыту мен үйретуді жетілдіру міндетін қойды. Жалпы білім беретін мектепте геометрияны оқыту әдістемесінің проблемасы
ақпараттық технологияларды ендіруге байланысты қазіргі таңда ерекше маңызды болып отыр.

Тәжірибе көрсетіп отырғандай, математика пәні мұғалімдерінің біразы білім берудің компьютерлік ресурстарын өзінің кәсіби қызметінде белсенді түрде пайдалана отырып, жекелеген компьютерлік оқыту құралдарын жасаудан тыс қалуы мүмкін емес. Сондықтан да, пән бойынша компьютерлік оқыту құралдарының басым бөлігін кәсіби ұжымдар жасауға тиіс екеніне қарамастан, бұл құралдардың біразының авторлары пән мұғалімдері болып табылатындығы белгілі.
Осыған байланысты мектеп геометриясын оқыту барысында білім берудің компьютерлік ресурстарын қолдану арқылы математикадан жүйелі білім беру өзекті мәселе болып табылады. Аталған жұмыс білім берудің компьютерлік ресурстарын пайдалану арқылы жалпы білім беретін мектептің оқушыларының геометриялық білімдері мен біліктерін арттыру проблемасына арналады.
Тақырыптың зерттелу деңгейі: Соңғы жылдары орта және жоғары мектептерде математикалық пәндерді оқытуға компьютерлік қолдау көрсету проблемаларын зерттеу ерекше қарқынды жүргізіліп келеді.
Соңғы уақытта мектеп математика курсын оқытуға компьютерлік қолдау кең көлемде көрсетілуде. Білім берудің компьютерлік ресурстарын пайдалану оқушылармен оқу материалының игерілу саны мен сапасын айтарлықтай арттыра алады.
Компьютерлік математикалық жүйелерді құру және пайдалану бойынша зерттеулер шетелдік әріптестермен де жүргізілуде (Ж.М.Лаборде, Ф.Беллемейн, Ж.Кинг, Д.Шер және басқалар). Олармен әзірленген компьютерлік бағдарламалар орта және жоғарғы мектептерде компьютерлік геометриялық экспериментке арналған алғышарттарды құрайды.
Компьютерлік ресурстарды пайдалану бойынша отандық және шетелдік әріптестердің тәжірибелерін талдай отырып, математикалық пәндерді компьютерлендіру саласында, атап айтқанда геометрияда теориялық және практикалық маңызы бар белгілі тәжірибе жинақталған, нәтижелер алынған деген қорытынды жасауға болады. Дегенмен, геометрия курсын оқытуда компьютерлік технологияларды тиімді пайдалануға кедергі келтіретін келесі себептер айқын байқалады. Мектепте және оқушылар мен мұғалімдердің жеке пайдалануында компьютерлік техниканың қажетті санының болмауы.
Геометрия мұғалімдерінің өз пәндері бойынша сабақтарын компьютерлік сыныптарда өткізу мүмкіндіктері жоқ. Мектептерде компьютерлік техниканы меңгеру саласында арнайы дайындықтан өткен математика мұғалімдерінің жеткіліксіз болуы айтарлықтай жоғары деңгейде қалып отыр.
Жалпы білім беретін мектептердің оқушыларының геометриялық дайындығына компьютерлік қолдау көрсетудің әдістемелік негіздерін жеткіліксіздігі. Орта мектептерде оқушылардың геометриялық дайындығының тиісті талаптарына жауап беретін компьютерлік оқыту бағдарламаларының тапшылығы. Сондай ақ бірқатар қайшылықтар бар: қоғамның даму жағдайы мен ғылыми математикалық зерттеулер арасында компьютерлік ресурстардың ролінің артуы, оқытудың түрлі деңгейлерінде

олардың ықпалы және жалпы білім беретін мектептердің оқушыларын оқыту үдерісінде осы ролдің баламалы көрінісінің болмауы; мектептегі геометрия курсына компьютерлік қолдау көрсетудің объективті қажеттілігі мен қазіргі кезде қолданыстағы оқу мақсатындағы компьютерлік ресурстарды бағдарламалық қамтамасыз ету арасындағы; геометрия бойынша бағдарламалық-педагогикалық құралдарды қолдану мен геометрия курсында ақпараттық технологияларды пайдалану бойынша оқу құралдарының, ұсыныстар мен практикумдар әдістемесімен бірге құру үрдісі арасындағы, геометрия курсының жеке тақырыптарын және бөлімдерін оқытудың компьютерлік-бағдарланған әдістемелері және ақпараттық технологиялар негізінде математика мұғалімдерін дайындаудың әдістемелік негіздерінің жеткіліксіздігі; геометрияны оқыту тиімділігін арттыру құралы ретінде ақпараттандырудың әлеуеті жоғары мүмкіндіктері және осы мүмкіндіктерді толыққанды пайдаланбайтын жалпы білім беретін мекемелерде геометрияны оқыту тәжірибесі арасындағы қайшылықтар. Бұл қайшылықтар зерттеудің өзектілігін анықтайды және мәселені тұжырымдауға мүмкіндік береді: жалпы білім беретін мектепте геометрияны білім берудің компьютерлік ресурстарын қолданып оқытудың теориясы мен практикасын айқындау. Осыған орай, біздің зерттеу жұмысымыздың тақырыбын Мектеп геометриясын білім берудің компьютерлік ресурстарын қолданып оқытудың теориясы мен практикасы деп таңдап алуымызға негіз болды.
Зерттеу мақсаты: Мектеп геометриясын білім берудің компьютерлік ресурстарын қолданып оқытудың теориялық негіздері мен әдістемесін айқындау.
Зерттеу нысаны - жалпы білім беретін мектепте білім берудің компьютерлік ресурстарын қолдана отырып геометрияны оқыту үдерісі.
Зерттеу мәні жалпы білім беретін орта мектепте білім берудің компьютерлік ресурстарын қолдана отырып геометрия курсын оқытудың теориясы мен практикасы болып табылады. Бұл ретте компьютерлік оқыту бағдарламаларын пайдаланар алдында біз оқушылардың өнімді танымдық қызметі үшін қажетті жағдайлар қамтамасыз етілетін оқу материалымен бірге олардың қызығушылықтары, бейімділіктері және қажеттіліктері ескерілетін, қажетті білімдері, біліктілігі және дағдылары, ойлау және қызметтерінің рационалды тәсілдері қалыптастырылатын жұмыстың ұйымдастырылуы қарастырылды.
Курстық жұмыс - кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытынды және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1.МЕКТЕПТЕГІ ГЕОМЕТРИЯ КУРСЫН ОҚЫТУ
1.1.Мектептегі геометрияны оқытудың қазіргі жағдайына талдау

Жалпы білім беретін орта мектепте оқушыларға математикалық білім беруде геометрия курсы ерекше орын алады. Мектепте оқытылатын бүкіл математика курсының едәуір бөлігі геометрияны оқытуға жұмсалады. Геометрия - денелердің формасы (пішіні) мен кеңістіктегі қатынастарды оқытатын математиканың ежелден келе жатқан бөлімі.
Әртүрлі кезеңде геометрияны оқыту және мектепте білім беру жүйесіндегі оның орны бойынша түрліше пікірлер айтылды. Біздің ойымызша, мектептегі геометрия тек негізгі математикалық пән ғана емес, сонымен бірге жалпы адамзаттық мәдениеттің құрамдас бөлігінің бірі. Мектепте математика курсында геометрияны оқып үйренуге айтарлықтай орын берілген. Қазіргі қолданылып жүрген оқу бағдарламасы мектепте оқытылатын дәстүрлі геометриялық білім мазмұнында да, оны оқыту жүйесінде де үлкен өзгерістер енгізі. Геометрияны игеру - ойлауға тәрбиелейтін мектептегі пән ретінде геометриялық курстың уақыт шегінен шығып, мектептен кейін де жалғасуы қажет.
Геометриялық бейнелер алғашқы жылдардан бастап адамның бүкіл өмірі бойы өмірлік практикасында ілесіп жүреді. Алғашқы геометриялық мәліметтер адамдар оны формальды-логикалық түрде ұғынуға қабілетті болғанға дейін пайда болады. Баланың әлемі бай және жан-жақты болған сайын, мектептегі оқу басталғанға дейін оның мұндай бастапқы білім деңгейі артады. Көптеген мұғалімдер мен психолог мамандардың байқауы бойынша, оқыту сапасына қарай геометриялық бейнелерді пайдалану және геометриялық білімді синтездеу қабілеті болашақта дамып қана қоймай, әлсіреуі де мүмкін.
Сондықтан, геометрияны оқытудың басты міндеттерінің бірі геометриялық, бейнелік ойлауды жоспарлы, жүйелі дамыту. Геометрияны тек мектептегі пән ретінде ғана емес, сонымен бірге адамзат мәдениетінің феномені ретінде де қабылдау қажет.
Геометриялық білім беру оқушының мектептегі алғашқы қадамынан - еңбек, жаратылыстану, бейнелеу сабақтарында, ал орта сыныптарда - география және сызу сабақтарында басталуы тиіс. Ертерек, XX ғасырдың бірінші жартысында деп айтайық, геометриялық дағдыларға үйде де тәрбиелейтін еді, әсіресе ауылды жердегі балалар ата-аналарының жұмысын күнделікті бақылап, қолдарынан келгенше көмектесетін және ауқымды эмпирикалық геометриялық материал алатын еді.
Қазіргі уақытта көптеген балалар үшін еңбек үдерісінің айтарлықтай рәсімделуіне байланысты геометриялық бейнелер бойынша тәжірибе алудың бірден-бір көзі мектеп болып табылады. Осыған байланысты геометриялық тәжірибенің жетіспеушілігін жоя алатын және оқушыны геометрияның стандартты курсын игеруге әдістемелік тұрғыдан дұрыс дайындай алатын пропедевтикалық, көрнекі геометрияның тұжырымдамасын әзірлеу қажеттілігі туындайды. Мұнда келесілерді параллель жүргізуге болады, яғни бастауыш мектептің жаратылыстану

және еңбек сабақтары көптеген жылдар бойы орта сыныптарда физика, химия және биологияны оқытуға негізделетін бастапқы база болып қызмет етіп келеді. Геометриялық пропедевтика тұжырымдамасын және сыныптарда көрнекі геометрия бойынша жеке пәнді әзірлеу геометрияны оқуға арналған ұқсас базаның құрылуына, және сонымен тұтас алғанда геометрияны оқуға ықпал етер еді. Өкінішке орай, заманауи мектепте бұл геометриялық білім берудің бастапқы бөлігі айтарлықтай жеткіліксіз дамыған. Одан басқа, жоғарғы сыныптарда геометрияның көпдеңгейлі, саралап оқыту өзекті болып келеді.
Геометрияны оқытудың басты мақсаты - геометрия ғылымының негіздерін меңгеру және оларды практикада қолдану дағдыларына үйрету. Оқушылардың кеңістіктік түсінігі мен кеңістікті елестетуін, логикалық пайымдау, өз тұжырымын дәлелдеу іс-әрекеттерін жүзеге асыру біліктерін қалыптастыру болып табылады. Сондай-ақ, ойды дәл және анық жеткізе алуы, қоршаған ортаны геометриялық тұрғыдан көре білуі, т.б. мәселелер геометрияны оқытудың маңызды міндеттері болып табылады. Осындай мақсат пен міндетті жүзеге асыру үшін мектепте геометрия пәні үш кезеңмен оқытылады. Оның екеуі алдын-ала дайындық кезеңі деп аталады.
Бірінші дайындық кезеңде, бастауыш сынып оқушыларының алғашқы геометриялық түсініктері жинақталып, қарапайым геометриялық фигуралардың аталымдары - терминдермен танысады. Бастауыш сыныптарда геометриялық фигуралар оқу-білу объектісі бола отырып, арифметикалық материалдарды игерудегі көрнекі құрал міндетін де атқарады.
Екінші дайындық кезеңде, негізгі мектептің V-VI сыныптарында геометриялық фигуралармен және олардың кейбір қасиеттерімен көрнекі индуктивті түрде таныстыру одан әрі жалғасады. Бірақ, бұл кезеңде геометриялық фигуралардың кейбіреулеріне анықтама беріліп, қасиеттері жүйелі түрде тұжырымдала бастайды, қарапайым ой қорытулар жасалынып, дедуктивті дәлелдеудің элементтері кездеседі. Сондықтан бұл кезең геометрияны оқытудың индуктивтіден дедуктивтілікке біртіндеп өту кезеңі делінеді.
Үшінші дайындық кезең - геометрияны жүйелі оқыту кезеңі делінеді және ол екі бөлімнен тұрады: 1) жазықтықтағы геометрия (планиметрия) - негізгі мектептің VII-IX сыныптарында түзулердің өзара орналасуы; үшбұрыштардың, төртбұрыштардың, көпбұрыштардың және шеңбердің қасиеттері, теңдік және күрт ұқсастық қатынастары, ұзындықты, бұрышты, ауданды өлшеу жүйелі түрде оқытылады; 2) кеңістіктегі геометрия (стереометрия) - орта мектептің жоғары X-XI сыныптарында түзулер мен жазықтықтардың өзара орналасуы; көпжақтар,айналу денелері және олардың бетінің ауданы мен көлемі оқытылады . Геометрияны мектептегі жеке пән ретінде жүйелі оқыту VII сыныптан басталады. Кейбір оқушылар IX сыныптан соң оқуын әдеттегі мектепте жалғастырса, басқалары түрлі колледждерге және т.б. оқуға түседі. Соңғы жылдары түрлі лицейлер, колледждер, физикалық-математикалық мектептер, математиканы тереңдетіп оқытатын сыныптар пайда болды. Оқытудың мақсат-міндеттеріне байланысты бағдарламалар да құрастырылуы қажет, яғни

бағдарламалар түрлі деңгейлі болуы тиіс. Сөзсіз, кәсіби колледждер үшін де, қарапайым мектептер үшін де, математиканы тереңдетіп оқытатын сыныптар үшін де, физикалық-математикалық лицейлер үшін де бағдарламалар жалпы материалдың 80-90% қамтуы тиіс, бірақ олардың айырмашылығы да болуы қажет. Кәсіби немесе арнайы колледждерге тәжірибелік акцент тән. Ондағы геометриялық курстардың мақсаты - кейде теориялық сипаттағы егжей-тегжейден бас тартып, оқушыларды геометриялық нәтижелерді тәжірибелік қызметте қолдануға үйрету. Физика, математика мектептерде, керісінше, геометриялық материалдың теориялық жағына және баяндалуының ғылыми талабына үлкен назар аудару талап етіледі (әрине, қолжетімді шекте). Басқа сөздермен айтқанда, мектеп геометриясының жүйелі курсы көпдеңгейлі бағдарламаларға негізделуі қажет.
Оқытудың келесі аспектісі оқушының оқитын оқулығына тығыз байланысты болып табылады. Оқулықтардың жиі ауысуы, оларды жөнсіз сынау оқушылар үшін білім алудың қайнар көзі болып табылатын мектеп оқулығы беделінің төмендеуіне алып келді. Әрине, көпдеңгейлі бағдарламалар геометрия бойынша әртүрлі оқулықтармен қосымша нығайтылуы тиіс. XXІ ғасырда жалпы білім беретін кептерде оқушыларды түрлі жылдарда оқытқан геометрия бойынша әртүрлі оқулықтар жазылды. Әртүрлі оқулықтардың өз педагогикалық құндылығы, өз тапсырмалар жүйесі, дәлелдемелердің ерекше әдістері, әдістемелік ерекшеліктері бар. Бүгінде мұғалімнің оған лайықтырақ болып көрінетін оқулықты таңдау еркі бар.
Геометрия сабағына қойылатын өте маңызды талап - сынып ұжымы және жеке оқушылармен істелетін жұмыстарды ұштастыру. Бұл алдымен, бүкіл сынып болып атқарылатын жұмысқа, ұжымдық талқылауларға, есептер шығаруға сыныптағы үлгерімі әр түрлі деңгейдегі оқушыларды түгелге жуық қатыстыру, екіншіден оқушылармен өзіндік жұмыс кезінде үлгерімі төмен оқушылардың жұмыстарына ерекше назар аударып бақылап отыру, кеңес беру т.б. арқылы жүзеге асырылады.
Бұл әдіс-тәсілдер математиканы оқытудың жалпы әдістемесінде баяндалған. Мұғалімнің міндеті геометрияны оқыту барысында ол әдіс-тәсілдерді тиімді пайдалану. Әр дәуір мектептің алдына жаңа міндеттер қояды және мұғалім білімнің қайнар көзінің бірі ретінде, өз заманының талаптарына сәйкес болуы тиіс. Қазіргі мектептің мұғалімінің өз пәні бойынша терең және іргелі білімінен басқа педагогика және психология бойынша белгілі бір білімі болуы қажет. Мұғалім шығармашыл тұлға болуы, мектепте геометрияны оқытудың мақсаттарын нақты түсінуі, осы мақсаттарға баламалы білімді игеруі қажет. Осыған байланысты болашақ мұғалімнің педагогикалық институтта және университеттердің педагогикалық бөлімдерінде оқитын геометриялық бағдарламаларды айтарлықтай жандандыру қажет. Геометрия негіздері, тензорлы талдау және т.б. сияқты бөлімдерді тереңдетіп оқуды қамтитын геометрия бойынша заманауи педагогикалық жоғары оқу орындарының бағдарламалары болашақ мұғалімнің оның тәжірибелік қызметінде қажет

болатын білімінің, нақты тәсілдері мен әдістерінің толыққанды қалыптасуына жеткіліксіз болып қалуда.Жалпы бұл пікірде ешқандай революциялық әрекет жоқ - бұл мәселе мәні бойынша әдістемелік баспа беттерінде көтерілген болатын. Көптеген мұғалімдер өз бетінше әдістемелік парадигманы толық сезінбей, өз білімдерін толықтыра және түзете отырып, Ж.Адамардың, Д.И. Перепелкиннің немесе И.М. Ягломның кітаптары сияқты элементарлық геометрия бойынша классикалық жұмыстарды зерттейді.
Бұл бағытта заманауи мұғалімнің геометриялық дайындығы жеткіліксіз екендігі байқалады. Зерттеулер, талдаулар нәтижелері бойынша жағдайды өзгерту үшін көпдеңгейлі бағдарламаларды жасау қажет. Тәжірибе үшінші деңгейде оқушылармен геометрияның формалды-логикалық сұлбасын, оның негізгі ұғымдарын, теорема мен фактілерінің жеткілікті жиынтығын, геометриялық есептерді шешу барысында жеткілікті ауқымды тәжірибені игеру болжанады. Бұл деңгейді болашақта өзіне гуманитарлы бағытты таңдауды қалайтын жақсы түлектің деңгейі ретінде сипаттауға болады.
Төртінші деңгей - мектептегі геометрия курсын оның толық дәстүрлі көлемінде игеру. Бұл деңгейде оқушы тек қана геометриялық фактілерді игеріп қана қоймай, сонымен бірге геометриялық есептердің арнайы техникасын да меңгереді (қосымша құру, өлшемділігін, ұқсастығын ойлау және т.б.). Бұл деңгейге жаратылыстану және техникалық ғылымдарды (физикадан басқа) зерттеуге арнағысы келетін мектеп түлектеріне қол жеткізу қажет.
Келесі бесінші деңгей - бұл математика және физика саласында кәсіби жұмысын әрі қарай бағдарлайтын геометрияны тереңдетіп, мамандырылған оқыту деңгейі. Мұнда мектептегі геометрия құралдарының бүкіл қорын игерумен бірге олимпиадалық есептерде де әдетте моделденетін жағдайларда да түсіне білуді болжайды. Бұл деңгейге қол жеткізу критерийі деп салуға арналған күрделі стереометриялық есептерді, көп параметрлі есептерді шеше білуді де жатқызуға болады[1].

1.2. Мектеп геометриясын оқыту үдерісінде компьютерлік
ресурстарды білім беру мақсатында қолданудың танымдық-дидактикалық мүмкіндіктері

Оқуды және оның ерекшеліктерін зерделеген ғылымдардың негізгі түйгені оқыту барысында оқу мотивтеріне сүйенудің үлкен табысқа жететіндігі.
Оқушының қызығушылығын арттыру үшін сабақты түрлендіріп әр-түрлі әдіс-тәсіл қолданып өткізу жақсы нәтиже береді. А.Н.Леонтьев Егер мотив болмаса, онда әрекетте болмайды деген тұжырымға келген. Күнделікті кездесетін себеп - түрткілер, оқу-тәрбие процесінде, оқушының дамуына, сана сезімінің қалыптасуына әсер етеді және осы мотивтер арқылы жаңа нәрселер туындайды.
Психология тарихында іс-әрекет ұғымы екі түрлі мәнде, біріншіден, дүниеге көзқарастық ұстаным ретінде, екіншіден, әртүрлі әлеуметтік ғылымдарға негіз болған постулат мәнінде қолданылып келеді. XX ғасырда әлеуметтік өмір формалары мен мәдени құндылықтардың пайда болуының негізі, қайнар көзі іс-әрекет деп қарайтын ұстаным бірқатар әлеуметтік ғылымдардың қалыптасып дамуына негіз болды. Күнделікті өмірде іс-әрекет сөзі - еңбек, іс деген қарапайым ұғымды білдіреді. Ал ғылымда адамның болмысымен байланысты қарастырылады, онымен ғылымның бірнеше салалары: философия, психология, тарих, мәдениеттану, педагогика және т.с.с. шұғылданады. Іс-әрекет проблемасы, көбінесе, гуманитарлық пәндерде (психологияда, философияда, социологияда) зерттелген, онда іс-әрекеттің түрлерін анықтауға бірдей негіз болмаған: бір классификацияда - ол оқу, еңбек, ойын; екіншісінде - таным, еңбек, қарым-қатынас; ал социологтардың еңбектерінде - еңбек, саяси, көркемөнер, ғылыми іс-әрекет және т.б.
В.В.Давыдовтың пікірінше іс-әрекет теориясы Л.С.Выготскийдің мәдени, тарихи тұжырымдамасына негіз болған негізгі идеялардан келген. 1925 жылдан Л.С.Выготский әлеуметтік-тарихи іс-әрекет ұғымын және оның психология саласында қолданылуын терең қарастыра бастады. А.Н.Леонтьев Л.С.Выготскийдің іс-әрекет ұғымы жөніндегі мағлұматтарына сүйене отырып іс-әрекет теориясын жасады. Бұл теория өзінің маңыздылығы жағынан көрнекті психолог С.Л.Рубинштейннің теориясымен тең болды. Бұл теориялардың кейбір айырмашылықтарына қарамастан оларды іс-әрекеттің классикалық теориясы деп атайды.
Іс-әрекет А.Н. Леонтьев бойынша, қажеттіліктен, міндеттіліктен, іс-қимылдан және операциялардан тұрады. Мұндағы қажеттілік іс-әрекеттің негізі, міндеті, мақсаты мен оған жетудің шарттарының бірлігі ретінде қарастырылады. А.Н. Леонтьевтің тұжырымдамасы бойынша міндет белгілі бір іс-қимыл жасағанда орындалады, ал оның орындалуына белгілі бір құралдарды қолданумен байланыстыА.Н.Леонтьевтің бұл схемасын нақтылай келе, академик В.В.Давыдов іс-әрекеттің мынадай құрылымдық элементтерін көрсетеді: қажеттілік,

эмоция, міндеттер, іс-қимыл, іс-қимыл мотиві, іс-қимылға пайдаланылатын құрал, жоспар - бұл таным процестері және ерік. Іс-әрекетке берілген анықтамалар әртүрлі болып келеді.
Іс-әрекеттің философиялық анықтамасында ол "айналадағы дүниеге адамның ерекше адамгершілік түрдегі қарым-қатынасы" деп көрсетіледі. Қазақ совет энциклопедиясында: Іс-әрекет - айналадағы дүниеге, қоршаған ортаға белсенді ықпал етіп, оны белгілі мақсатқа сай өзгертудің тек адамға ғана тән формасы. Іс-әрекеттің мазмұны мен нәтижесі бүкіл адамзат қоғамының тарихи қалыптасуы мен дамуы арқасында жүзеге асып отырған табиғаттағы өзгерістер мен цивилизация, материалдық игіліктер дүниесі адамзаттың бүкіл мәдениеті мен рухани қазынасы" - деп көрсетілген. Педагогикалық энциклопедияда "Іс-әрекет адамдардың қоғамдық тарихи болмысының ерекше түрі, олардың табиғи және әлеуметтік шындықты бағытты түрде өзгертуі" деген анықтама берілген.
Адамның іс-әрекеті - саналы іс-әрекет, ал еңбек іс-әрекеті үшін арнайы білім мен іскерлік қажет болады, ол ұзақ уақыт арнайы оқумен немесе жұмыс белсенділігімен келуі мүмкін, оны кәсіби іс-әрекет дейді. Операторлық іс-әрекет - ол кәсіби іс-әрекет, техникалық тұрғыдан жабдықталған белгілі бір қашықтықтан техникалық технологияны бақылау және басқару екендігін айтады.
Психологияда іс-әрекетті анықтауда бірыңғай көзқарас жоқ. Кез-келген іс-әрекет белгілі бір мақсатқа жетуді көздейді: ол мамандардың өзара қарым-қатынас әрекеттерінен тұрады. Бұл мақсатқа жету - ол үдеріс және нәтиже.
Мақсатты жүзеге асыру, оған қол жеткізу бір немесе бірнеше адамның іс-қимылдарынан тұрады. Жалпы психологияда іс-әрекеттің психологиялық теориясын схема түрінде көрсетеді, онда адамның іс-әрекеті феноменінің үш жұбы түрінде бейнеленеді: мотив - іс-әрекет, мақсат - іс-қимыл, орындау шарты - операция.
Іс-әрекет адамның өзін қоршаған нақты дүниеге белсенділік тұрғысынан қараудың маңызды түрі.
Білім беруді ақпараттандыру заманауи қоғамды ақпараттандыру үдерісінің негізгі және әлеуметтік маңызды бағыттарының бірі болып табылады. Білім беруді ақпараттандыру деп заманауи ақпараттық дүниежүзілік қауымдастықтың жағдайында азаматтарды дайындау және компьютерлік техника және ақпараттық технологияларды кең түрде пайдалану негізінде білім беру және кәсіби дайындау сапасын арттыру үдерісін айтамыз. Білім берудің компьютерлік ресурстарымен құрылатын ашық оқыту шарттары оқушының ойлау қабілетін дамытуға ықпал етуі қажет. Оны айқын және белгісіз жүйелік байланыстар мен заңдылықтарды іздеуге бағыттау қажет.
Білім берудің компьютерлік ресурстарын әлеуетін тиімді игеру келесі ережелерге сүйенуге мұғалімнің сәйкесінше дайындығын болжайды:
- білім берудің компьютерлік ресурстарымен жұмыс жасауға үйрету білім беру мазмұнының бөлігі болып табылады;

- білім берудің компьютерлік ресурстары проблемаларды шешу құралы ғана болып табылады, оны пайдалану қара бастың қамына айналмауы тиіс;
- білім берудің компьютерлік ресурстары пайдалану проблемаларды шешуде адамның ойлау мүмкіндіктерін кеңейтеді;
- білім берудің компьютерлік ресурстарымен жұмыс жасауға үйрету ойлау қабілетін қалыптастыру әдісі болып табылады.
Оқу үдерісінде компьютерді қолдану үш формада: жаттықтырушы ретінде, оқытушының орнына белгілі қызметтерді орындайтын көмекші ретінде, белгілі ортаны және оның ішіндегі мамандардың әрекетін модельдейтін құрылғы ретінде іске асырылады. Ең үлкен алғышарттар ойлау қабілетін дамыту үшін, шешім қабылдауға қабілеттерді қалыптастыру үшін жағдай жасайтын имитациялы модельдеу мақсаттары үшін оқыту барысында ақпараттық технологияларды пайдалану кезінде ашылады. Компьютерлік құралдармен жұмысты оқытудың дараландыруды қамтамасыз ететін диалог режимінде жүргізу тиімдірек. Әсіресе компьютерлік оқыту бағдарламаларын геометрия сабақтарында пайдалану тиімдірек.
Білім беруді ақпараттандыру үдерісі барысында қағида түрінде айырмашылығы бар екі тәсіл байқалады. Олардың ішіндегі біріншісі дәстүрлі түрде ақпаратты беру және оқушыларды оқыту құралдары ретінде пайдаланылатын оқыту жүйелерінің білім беру саласында қолданылуға бағдарланған. Екіншісі - талдау, ақпаратқа қол жетімділікті алу, өз білімін түсіндіру және ұйымдастыру; және осы білімді басқа адамдарға ұсыну үшін таным құралы ретінде компьютерлік ресурстарды пайдалануға бағдарланған. Компьютерлік ресурстарды пайдаланудың дидактикалық мүмкіндіктері шешуші шамада оқушылардың оқу қызметін дұрыс ұйымдастыруға байланысты болады. Бағдарламалық - педагогикалық құралдарды пайдалана отырып, мұғалім әрбір нақты жағдайда оқушылардың ойлау қабілетін ынталандыру үшін сабақ барысында оларды қандай тәртіпте қолдану орынды екенін анықтауға міндетті. Осыған байланысты білім берудің компьютерлік ресурстарын пайдалануға қойылатын дидактикалық талаптарды сақтау қажет:
- компьютерлік нұсқада ұсыну үшін оқу материалын (тақырыбын) дұрыс таңдау.
Геометрияның мектептегі оқу курсының көптеген тақырыптары кешенді баяндауды талап етеді. Мұнда мұғалімнің алдын ала түсіндірмелері, оқулықпен, оқу құралдарымен (модельдер, кестелер және т.б.) жұмыс талап етілуі мүмкін;
- мұғалім әр компьютерлік оқыту бағдарламаларымен жұмыс жасаудың әрқайсысының алдында толық кіріспе әңгімесі болуы тиіс. Оқушылар компьютермен жұмыс жасау тәртібін анықтау және тақтада пернетақтамен жұмыс жасаудың қажетті анықтамалық ақпаратты жазып алуы, оқытылатын материалдың негізгі сұрақтарына назар аудару қажет;
- білім берудің компьютерлік ресурстарын оқу үдерісінде мұғалімге оқушылардың жұмысына бақылау жасау, олардың ішінен кейбіреулерінен олардың оқытылатын сұрақтардың қалай түсінетіні туралы сұрауы қажет.

Білім беру жүйесін компьютерлік ресурстармен қамтамасыз етуге арналған негізгі мақсаттар мен міндеттерге келесілерді жатқызамыз:
- ғылымның заманауи жетістіктерін ескере отырып оқу процесін ұйымдастыру; мәдениет, экономика, ғылым, техника және технологиялар саласындағы өзгерістерді көрсетіп отыратын білім берудің барлық аспектілерін жүйелі түрде жаңарту;
- білім беруде ақпараттық технологияларды іске асыратын бағдарламаларды құру және ашық білім беруді дамыту;
- ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.