Республикадағы азық - түлік қауіпсіздігінің қазіргі жағдайын талдау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5

1
Теориялық бөлім. Азық-түлік қауіпсіздігін зерттеудің теориялық негіздері.

1.1
Мемлекеттің азық-түлік қауіпсіздігі түсінігі мен мәні ... ... ... ... ... ...
7
1.2
Азық-түлік қауіпсіздігінің деңгейін анықтаушы факторлар мен шарттар жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

11
1.3
Азық-түлік қауіпсіздігімен қамтамасыз етудің шетелдік тәжірибелері ..
16

2
Қазақстан Республикасындағы азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесі

2.1
Қазақстан Республикасының азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етудің қазіргі жағдайы мен мемлекеттік реттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

21
2.2
Экспорты мен импорты
24
2.3
Астана Өнім Тоо азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету деңгейі
28

3
Қазақстан Республикасындағы азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету проблемаларын шешу

3.1

37
3.2

40

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
46

Пайдаланылған әдебиеттер көзі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
48

Қосымша А. Кәсіпорынның 2020 ж. қаржылық есептілігі ... ... ... ... .
51
Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алып жоспарлы экономикадан нарықтық экономикалы қоғам құруға бет құруы көптеген экономикалық, құқықтық және әлеуметтік реформалар арқылы жүзеге асырылды. Ауыл шаруашылығы - біздің мемлекет үшін өзекті салалардың бірі. Қазақстан-2050 Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің саяси бағыты Қазақстан Республикасының Елбасы Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауынан - әлемдік халық саны өсуінің жоғары қарқыны азық-түлік проблемасын күрт шиеленістіріп отыр. Қазірдің өзінде әлемде ондаған миллион адам аштықтан зардап шегуде, миллиардқа жуық адам үнемі тамақ тапшылығын сезінуде. Азық-түлік өндірісіндегі революциялық өзгерістер болмаса, бұл қорқынышты сандар тек өсе береді. Біз үшін бұл қиындық үлкен мүмкіндіктер ұсынады. Біз қазірдің өзінде астық дақылдарының ірі экспорттаушыларының қатарындамыз. Бізде үлкен жасыл желектер бар және олар органикалық тамақ өнімдерін өндіре алады. Біз ауылшаруашылық өндірісінде сапалы серпіліс жасауға әбден қабілеттіміз. Ол үшін бізге мемлекеттік ойлаудың жаңа типі қажет.

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Дипломдық жұмыстың мақсаты - Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша мемлекеттік реттеу ерекшеліктерін анықтау үшін Қазақстандағы азық-түлік қауіпсіздігініңбаға берудің теориялық және әдістемелік аспектілерін жасау. Қазақстанда азық-түлік проблемаларын анықтап, шешу бағыттарын ұсыну.
Жұмыстың мақсатына сәйкес келесідей міндеттерді шешу көзделген:
- Азық-түлік қауіпсіздігі түсінігінің теориялық мазмұнын зерттеу, көзқарастарды жіктеу;
- Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін экономиканың агроэнеркәсіптік секторының жағдайын қарастыру.
Азық-түлік тауарларының қол жетімділікке баға беру.
Республикадағы азық-түлік қауіпсіздігінің қазіргі жағдайын талдау;
- кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын мен төлем қабілеттілік деңгейін жоғарылату бойынша шаралар кешенін дайындау.
_ Азық-түлік қауіпсіздігін болашақта да нығайту жолдарын анықтау;

Жұмыстың зерттеу объектісі - Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жағдайларды қалыптастыру процесінде пайда болатын экономикалық қатынастар кешені болып табылады. Қазақстан Республикасы экономикасының агроэнеркәсіптік секторы алынған.
Зерттеу жұмысы кешенді, жүйелі талдау қағидаларына негізделе отырып, логикалық талдау, эксперттік бағалау, экономикалық талдау, бақылау, салыстыру, факторлық жүйелерді үлгілеу әдістерінің көмегімен жүргізілді.
Зерттеудің ақпараттық базасы- ғылыми әдебиеттерді зерттеу және талдау, Экономикалық талдауды қолдану, Қазақстан Республикасы және шетелдік тәжірибені зерттеу және қорыту, салыстыру, талдау.
Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңашылдығы азық-түлік қауіпсіздігін талдаумен байланысты теориялық мәселелерді жүйелеумен байланысты.
Зерттеу нәтижелерінің тәжірибелік құндылығы
Дипломдық жұмыстың көлемі мен құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен,1 қосымшадан тұрады.

1 Теориялық бөлім. Азық-түлік қауіпсіздігін зерттеудің теориялық негіздері.
1.1 Мемлекеттің азық-түлік қауіпсіздігінің түсінігі мен мәні
Азық-түлік қауіпсіздігі - бұл мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігінің элементі. Барлық адамдар кез-келген уақытта белсенді және салауатты өмір сүру үшін физикалық және экономикалық қол жетімді жеткілікті мөлшерде қауіпсіз тағамға ие болатын жағдайға ие. "Дүниежүзілік азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі Рим декларациясында" (1996) кез-келген мемлекеттің тиісті тамақтану құқығына және аштықтан арылу құқығына сәйкес әр адамның денсаулығы үшін қауіпсіз және толыққанды тамақ өнімдеріне қол жеткізу құқығын қамтамасыз ету міндеті туралы айтылған.
Азық-түлік қауіпсіздігі мемлекеттің аграрлық және экономикалық саясатының басты мақсаттарының бірі болып табылады. Жалпы алғанда, ол кез-келген ұлттық азық-түлік жүйесінің идеалды күйге қозғалыс векторын құрайды. Бұл тұрғыда азық -- түлік қауіпсіздігіне ұмтылу үздіксіз процесс болып табылады. Сонымен қатар, оған қол жеткізу үшін көбінесе даму басымдықтары мен аграрлық саясатты іске асыру тетіктері өзгереді.

Азық-түлік қауіпсіздігі түсінігінің анықтамасы
Ақпарат көзі, автор
Түсінігі
Біріккен Ұлттар Ұйымының Дүниежүзілік азық-түлік қауіпсіздігі комитеті
-азық-түлік қауіпсіздігі дегеніміз - барлық адамдар әрдайым физикалық, әлеуметтік және экономикалық, белсенді және салауатты өмір сүруге деген қажеттіліктері мен диеталық қажеттіліктерін қанағаттандыратын жеткілікті, қауіпсіз және құнарлы тағамға қол жеткізуді білдіреді.
1974жылы Дүниежүзілік азық-түлік конференциясы азық-түлік қауіпсіздігі термині жабдықтауға баса назар аударыла отырып анықталды;
-азық-түлік қауіпсіздігі азық-түлік тұтынудың тұрақты кеңеюін қолдау және өндіріс пен бағаның ауытқуын өтеу үшін негізгі азық-түлік тауарларының жеткілікті, қоректік, әр түрлі, теңдестірілген және орташа әлемдік қормен қамтамасыз етілуінің барлық уақытта болуы ретінде анықталады.
Кейінірек анықтамалар анықтамаға сұраныс пен қол жетімділік мәселелерін қосты.
1996 жылғы Дүниежүзілік Азық-түлік саммитінің қорытынды есебінде азық-түлік қауіпсіздігі
барлық адамдар барлық уақытта, олардың диеталық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін, белсенді және салауатты өмір сүру үшін азық-түлікке деген қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жеткілікті, қауіпсіз және құнарлы тағамға физикалық және экономикалық қол жетімділік болған кезде болады.
Америка Құрама Штаттарының Ауыл шаруашылығы министрлігі (USDA).
тамақтануға жеткілікті және қауіпсіз тамақ өнімдерінің шектеулі немесе белгісіздігі немесе әлеуметтік қолайлы тәсілдермен қолайлы тағамдарды сатып алу қабілетінің шектеулі немесе белгісіздігі жағдайы ретінде.
Азық-түлік және ауылшаруашылық ұйымы Біріккен Ұлттар Ұйымы немесе ФАО
азық-түлік қауіпсіздігінің төрт негізін қол жетімділік, қол жетімділік, пайдалану және тұрақтылық деп анықтады.
Азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі 1996 жылғы Дүниежүзілік саммит
азық-түлікті саяси және экономикалық қысым құралы ретінде қолдануға болмайды деп мәлімдеді.[[4]] Азық-түлік қауіпсіздігін шешуге бағытталған бірнеше түрлі халықаралық келісімдер мен механизмдер жасалғаннан бері. Аштық пен кедейлікті төмендетудің негізгі жаһандық саясаты - бұл Тұрақты даму мақсаттары. Соның ішінде: Мақсат 2 - нөлдік аштық 2030 жылға дейін аштықты тоқтату, азық-түлік қауіпсіздігі мен тамақтануды жақсарту және тұрақты ауыл шаруашылығын алға жылжыту бойынша әлемдік келісілген мақсаттарды белгілейді.
2009 жылы Дүниежүзілік азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі саммит

азық-түлік қауіпсіздігінің төрт тірегі - қол жетімділік, қол жетімділік, пайдалану және тұрақтылық деп мәлімдеді.[[9]]
Википедия https:kk.vvikipedla.comwikiFood _security
Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету дегеніміз ауыл-шаруашылық өндірісінің дамуы үшін, сондай-ақ отандық өндірістер мен импорт арасындағы оптималды арақатынасты анықтау үшін азық-түліктің негізгі бөлігін материалдық, қаржылық, еңбек және әлеуметтік - экономикалық жағдайлар жасау есебінен ел ішінде өндіру. Кез келген елде азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етудің деңгейі мен сапасы ауыл шаруашылық жағдайы мен агроөнеркәсіптік кешенге байлынысты салалардың жағдайына тікелей байланысты болады. Зерттеулер көрсеткендей, ауыл-шаруашылық өндірісінің келесідегі жағдайы негізгі үрей туғызады: егістік өнімдері жағдайларының нашарлауы, ауыл-шаруашылық кәсіпорындарының материалдық-техникалық базаларының жетіспеушілігі; жермен және малмен айналысудың өнімділігінің төмен деңгейі; кейінгі жылдардағы табиғи-климаттық факторлардың жағымсыз үйлесуі (құрғақшылық, су тасқыны және т.б.); астық мәдениетінің өнімділігінің қысқаруы және т.б.

Елдің азық-түлік қауіпсіздігі мәселелерін зерттеу, ғылыми негізделген нормалар бойынша негізгі тамақ өнімдеріне деген халықтардың қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында, ел ішіндегі аграрлық өндірістің тиімділігін көтеруге бағытталған іс-шаралар кешенін жасау зерттеу тақырыбының өзектілігін және оның елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі ғылыми-практикалық маңыздылығын анықтайды.
Aзық-түлiк қaуiпсiздiгi - бұл бiр жaғынaн әлемдiк нaрықтың конъюнкутрaсынaн тәуелсiз хaлықты ғылыми негiзделген пaрaметрлерге сәйкес мөлшерде aзық-түлiкпен тұрaқты қaмтaмaсыз ету кепiлдiгiн беретiн, екiншi жaғынaн, медицинaлық нормaлaр деңгейiнде тұтынуды қолдaу үшiн жaғдaйлaр жaсaлaтын экономикaның жaғдaйы [11, 253 б.]. 11,253Трошин A.С. Продовольственнaя безопaсность - основa обеспечения нaционaльной безопaсности.Вестник нижегородского универститетa им.Н.И.Лобaчевского. - 2004. - №2. - С. 252-254. www.vestnik.unn.runomera

Aзық-түлiк қaуiпсiздiгi қaй елдiң болмaсын тәуелсiздiгiнiң, еркiн дaмуы мен хaлқының әлaуқaтының aртуының кепiлi болып тaбылaды. Бүгiнгi тaңдa aуылшaруaшылығын мемлекеттiк қолдaу aрқылы елiмiздiң aзық-түлiк қaуiпсiздiгiн қaмтaмaсыз етуге бaғыттaлғaн бiрқaтaр жұмыcтaр aтқaрылудa. Aуылшaруaшылығы өнiмдерiн өндiру, қaйтa өңдеу өнеркәсiбi экономикaның негiзгi бiр сaлaсы ғaнa емес, сонымен бiрге ол - aзық-түлiк қaуiпсiздiгiнiң де кепiлi.

1.2 Азық-түлік қауіпсіздігінің деңгейін анықтаушы факторлар мен шарттар жүйесі

Азық-түлік қауіпсіздігі ұлттық қауіпсіздік жүйесіндегі маңызды басымдықтардың бірі болуы керек, өйткені сенімді азық-түлік қоры болмаса, ел басқа мемлекеттерден тәуелсіз бола алмайды.
Егер біз азық-түлік қауіпсіздігінің маңызды әлеуметтік аспектісін, яғни елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша барлық жұмыстар жүргізілетін аспектіні қарастыратын болсақ, онда барлық авторлар жалпыланған түрде ел халқының азық-түлік қауіпсіздігінің жай-күйін бағалау анықталады деген пікірмен келіседі:
тұтынушылар үшін азық-түлік өнімдерінің физикалық қол жетімділігі, яғни бүкіл ел бойынша азық-түлік өнімдерінің төлем қабілетті сұранысқа сәйкес ассортиментте болуы;
азық-түліктің экономикалық қол жетімділігі, яғни олардың әлеуметтік мәртебесі мен тұрғылықты жеріне қарамастан, барлық тұтынушылар үшін ең төменгі деңгейде қол жетімділігі;
тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі, яғни оларда осы өнімді адам үшін жарамсыз немесе қауіпті ететін заттардың болмауы;
тамақтану сапасы, яғни адамның жасына және қызмет саласына байланысты оған қажетті калория мен қоректік заттардың күнделікті тұтынылуы. Бұл ретте тамақтану сапасы құзыретті органдар ұсынған ұтымды нормаларға сәйкес келетін тағамдағы ақуыздардың,майлардың,көмірсулардың ,витаминдердің,макро және микроэлементтердің үйлесімімен де қамтамасыз етіледі.
Халықтың жоғарыда көрсетілген қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін елдің азық-түлік қауіпсіздігінің жалпылама өлшемі ретінде, оның халқын азық-түлікпен қамтамасыз етуге бағалау жүргізілетін белгілі бір белгінің сандық және сапалық шекті мәні ретінде бүкіл әлемде елдің азық-түліктің негізгі түрлерімен өзін-өзі қамтамасыз ету деңгейі және олардың ауыспалы қорларының деңгейі жылдық тұтынудың 15-20% - ын құрайды деп есептеледі.

В.В. Милосердовтың айтуынша, шекті деңгей отандық тауар өндірушілер есебінен азық - түліктің негізгі түрлерінің жалпы көлемінің кемінде 75-80 пайызын өндіру; халықтың калория мөлшері ұсынылатын деңгейі тәулігіне 3000 Ккал-дан төмен емес биологиялық толыққанды өнімді тұтынуы; тұтынудың жалпы көлемінің 20 пайызы деңгейінде азық-түлік қорларын құру болуы тиіс.

2015 жылғы 19 қарашада ТМД Үкімет Басшылары Кеңесінің шешімімен бекітілген ТМД - ға қатысушы мемлекеттердің азық-түлік қауіпсіздігін арттыру тұжырымдамасында елдің азық-түлік қауіпсіздігі деңгейін бағалаудың мынадай параметрлерінің кешені ұсынылған:
- тамақ өнімдерінің экономикалық қолжетімділік деңгейі-тамақтану шығындарының тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің барлық түрлеріне жиынтық шығындарға қатынасы;
- жекелеген тамақ өнімдері бойынша ішкі нарықтың әлеуетті сыйымдылығы-белгілі бір тамақ өнімін жан басына шаққандағы ұтымды халықтың орташа жылдық тұтынуы;
- Жекелеген тамақ өнімдері бойынша азық-түліктік Тәуелсіздік деңгейі - нақты тамақ өнімінің өзіндік өндірісі көлемінің осы өнімнің нақты тұтынылуына қатынасы;
- биологиялық сапа көрсеткіші-өмірлік маңызды қоректік заттар мен тамақ өнімінің 1 граммындағы энергияның құрамымен анықталатын тағамдық құндылық: энергетикалық құндылық, ақуыздар, майлар, көмірсулар;
- биологиялық қауіпсіздік көрсеткіші-тамақ өніміндегі рұқсат етілген деңгейден аспайтын зиянды ингредиенттердің құрамымен анықталады;
- целовек рационының тәуліктік тағамдық және энергетикалық құндылығы;
- әрбір жеке тамақ өнімін тұтынудың жеткіліктілік деңгейі; - мемлекеттік ресурстардағы астық қорларының жеткіліктілік деңгейі;
- таза ауыз су қорларының жеткіліктілік деңгейі;
- халықтың әртүрлі санаттары үшін азық-түліктің физикалық қолжетімділік деңгейі;
- елді азық-түлікпен жабдықтаудың және агроөнеркәсіптік және балық шаруашылығы кешендерін ресурстық қамтамасыз етудің импорттық жеткізілімдерге тәуелділік дәрежесі;
- Стратегиялық, жедел және ауыспалы азық - түлік қорларының нормативтік деңгейлерімен салыстырудағы мөлшері;
- отандық ауыл шаруашылығы және балық өнімдері мен азық-түліктің оны тұтынудың жалпы көлеміндегі және тауар ресурстарындағы үлесі;
- азық-түлік өнімдеріндегі физиологиялық қажеттіліктерді олардың қауіпсіздігін, азық-түлік және энергетикалық құндылығын ескере отырып қанағаттандыру дәрежесі;
- өндірілетін ауыл шаруашылығы және балық өнімдерінің, шикізат пен азық-түліктің ішкі нарықтың тауар ресурстарының жалпы көлеміндегі пайызбен көрсетілген үлес салмағы.

ТМД-ға мүше мемлекеттердің азық-түлік қауіпсіздігі дәрежесін кешенді бағалау ретінде ауылшаруашылық және балық өнімдерінің, шикізат пен азық-түліктің ішкі нарықтың тауар ресурстарының пайызбен көрсетілген жалпы көлеміне қатынасы қолданылады.
Азық-түлік қауіпсіздігі тұрғысынан елдің әлеуетінің деңгейін келесі бағыттар мен өлшемдер бойынша ескеру және бағалау қажет:
- өндірістік қуаттылықтың, жердің және еңбек ресурстарының болуымен бағаланатын ауылшаруашылығының өндірістік әлеуеті;
- қолда бар техника мен технологиялардың нақты сапасын, салалардың қаржылық-экономикалық жағдайын бағалай отырып, ауылшаруашылық өндірісінің даму деңгейі мен тұрақтылығы;
- бюджеттік қаржыландыруды және басқа көздерді қоса алғанда, отандық өндірістің ресурстармен қамтамасыз етілу дәрежесі;
- отандық ұйымдар шығаратын ауылшаруашылық өнімдері мен тамақ өнімдерінің сапасы;
- импорттың ауқымы, оның ішінде өз өндірісімен және халықтың азық-түлікке деген қажеттілігімен салыстыру;
- азық-түлік нарықтарының ашықтық дәрежесі және импорттық араласуға қарсы тұру тетігі;
- қоршаған ортаны ластау және тыйым салынған дәрі-дәрмектерді, технологияларды, оның ішінде ГМО-ны, өсу стимуляторларын, антибиотиктерді және т.б. қолдану тұрғысынан саланы жасылдандыру дәрежесі.
- тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі талаптарының заңнамаға, нормативтік актілер жүйесіне, мемлекеттің агроөнеркәсіптік саясатының бағыттарына және әлемдік тенденциялар мен стандарттарға сәйкестігі;
-Азық-түлік қауіпсіздігі үшін қауіптер.
Ауыл шаруашылығын дамыту тұрғысынан азық-түлік қауіпсіздігінің белгілі бір уақыт кезеңінде қол жеткізілген деңгейін келесі көрсеткіштерді қолдану арқылы бағалауға болады:
Белгілі бір уақыт кезеңінде ауыл шаруашылығын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.