Халықты жұмыспен қамтудың негізгі тұжырымдамаларының мәні

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті Факультет (факультет атауы)
Кафедра (кафедра атауы)

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС (ЖОБА)

тақырыбы: Дипломдық жұмыстың (жобаның) тақырыбы мамандық бойынша ШИФР - мамандық

Орындаған: _ (Т.А.Ж.)
(қолы)

Ғылыми жетекші: (Т.А.Ж.)
(атағы) (қолы)

Қорғауға жіберілді:

Хаттама № , _ 20 ж.

Кафедра меңгерушісі (Т.А.Ж.)
(қолы және мөрі)
Нормобақылау (Т.А.Ж.)
(қолы)

Алматы, 2021 г.

Реферат ресімдеу үлгісі

РЕФЕРАТ

Дипломдық жұмыстың көлемі бет, сурет, кесте, дереккөз,
қосымша.
АҚПАРАТ, ҚОРҒАУ ЖҮЙЕСІ, ИЕРАРХИЯНЫ ТАЛДАУ ӘДІСІ, АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН ЖҰМЫС ОРНЫ.
Мақсаты: Ақпаратты қорғаудың оңтайлы жүйесін таңдау үшін қауіпсіздік бойынша сарапшының автоматтандырылған жұмыс орнын әзірлеу.
Объект - ақпаратты қорғау жүйесі.
Пән - сараптамалық бағдарламалық қамтамасыз ету.
Қазіргі заманғы ақпараттық қоғамда ақпарат кез келген қызметтің ерекше ресурсына айналды, демек, кез келген басқа ресурс сияқты қорғауға, оның сақталуын, тұтастығын және қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мұқтаж.
Ақпараттық жүйелерді құру нұсқаларының алуан түрлілігі олардың әрқайсысының жеке ерекшеліктерін ескеретін әртүрлі қорғау жүйелерін құру қажеттілігін туындатады. Қолда бар жарияланымдардың үлкен көлемі оларға тән ерекшеліктер мен жұмыс істеу жағдайларын ескере отырып, нақты Ақпараттық жүйелер үшін ақпаратты қорғаудың кешенді жүйесін құруға қалай кірісу керектігі туралы нақты түсінік қалыптастыру екіталай.
Сонымен қатар, қазіргі уақытта талдау және бүгінгі күні пайдалану қажет ақпаратты қорғау технологиялары, тәсілдері мен құралдарының жеткілікті саны әзірленді және қолданылады. Бұл құпия сипаттағы мәліметтердің ағу ықтималдығын күрт қысқартуға мүмкіндік береді.

Нәтижелері:

ақпаратты қорғау жүйесін құру бойынша әдебиеттер зерттелді;
әр түрлі ранжирлеу әдістері және оңтайлы таңдау;
оңтайлы қорғау жүйесін таңдау үшін бағдарламалық қамтамасыз ету әзірленді.

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2
1 БӨЛІМНІҢ АТАУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
10
1.1 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10
1.2 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
15
1.3 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
18
2 БӨЛІМНІҢ АТАУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
20
2.1 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
20
2.2 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
30
2.3 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
40
3 БӨЛІМНІҢ АТАУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
50
3.1 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
50
3.2 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
60
3.3 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
70
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
80
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
100
Қосымшалар

Қосымша А ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
110
Қосымша Б ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
111

Мазмұны

Кіріспе

1 Жұмыссыздық пен жұмыспен қамтудың теориялық және әдіснамалық аспектілері және оны реттеу
1.1 "Жұмыссыздық" ұғымы, оның эволюциясы және жұмыссыздықтың пайда болу себептері
1.2 Халықты жұмыспен қамтудың негізгі тұжырымдамаларының мәні
1.3 Еңбек нарығы Қазақстанда жұмыссыздықты және жұмыспен қамтуды реттеуші ретінде
2 Жетісай ауданындағы жұмыссыздық пен халықты жұмыспен қамтуды экономикалық және саяси талдау
2.1 Қазақстан Республикасындағы жұмыссыздық пен жұмыспен қамтудың негізгі экономикалық көрсеткіштері
2.2 Жетісай ауданындағы жұмыссыздық пен жұмыспен қамтуды реттеудің мемлекеттік саясаты
3 Қазақстандағы жұмыссыздық жағдайын жақсарту жолдары
3.1 Қазақстан Республикасында жұмыссыздықты және жұмыспен қамтуды реттеудегі перспективалар
3.2 Жұмыссыздықты және жұмыспен қамтуды реттеудегі шет елдердің тәжірибесі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. XXI ғасырдың бірінші онжылдығы соңындағы жаһандық дағдарыс ұлттық экономикалық жүйелердің өзара іс-қимылы мен өзара әсерінің күшеюі жағдайындағы серпінді өзгерістерге бейімделу мүмкіндіктерін зерделеуді өзектендірді. Әлемдік экономикадағы жұмыссыздық проблемаларының күрт шиеленісуі барлық мемлекеттердің олардың салдарын зерттеу және жеңу жөніндегі келісілген әрекеттерін талап етеді. Халықаралық еңбек ұйымының (ХЕҰ) бағалауы бойынша 2020 жылдың соңына қарай жұмыссыздар саны 2017 жылғы 190 млн.адаммен салыстырғанда 210 млн. адамға дейін ұлғаюы мүмкін. Тұрақты кәсіпорындарды қорғау және қолдау, жұмысқа орналасу мүмкіндіктерін кеңейту, жұмыссыздарға көмек көрсету мәселелері экономикалық дағдарысты еңсеруге арналған күн тәртібіндегі басым саммиттердің қатарында болды.
Еңбек нарығы талаптарының өзгеруі жағдайында ұлттық экономиканың негізгі индикаторы ретінде жұмыссыздықтың құрылымдық ерекшеліктерін зерттеудің өзектілігі осы салада болып жатқан өзгерістерді талдау, білім деңгейіне, біліктілігіне, кәсіби тиесілігіне, жасына, жынысына және басқа да сипаттамаларына байланысты жұмыссыздықтың қауіп факторларын анықтау қажеттілігімен байланысты. Жұмыссыздықтың құрылымдық ерекшеліктерін зерттеудің өзектілігі жаһандану жағдайында Халықаралық экономикалық қатынастардың еңбек нарығына әсерінің күшеюіне және тиісті кәсіпорындарда жұмыс істейтін адамдар үшін тауарлық импорттың, өндірісті шетелге ауыстырудың теріс салдарын азайтуға бағытталған саясатты әзірлеу қажеттілігіне байланысты артып келеді; сондай-ақ шетелдік капиталдың бақылауындағы кәсіпорындардағы жұмыс орындарының қысқаруы. Қазақстанда жұмыссыздарды қолдаудың және олардың жұмысқа орналасуына жәрдемдесудің ұйымдық-құқықтық және қаржы-экономикалық тетіктерін қарау қазіргі заманғы экономиканың талаптарына барабар жұмыссыздықтан қорғау жүйесін қалыптастырудың аса қажеттілігіне байланысты практикалық қызығушылық тудырады. Осыған байланысты биліктің барлық деңгейлерінің өзара іс-қимылын талдау өсіп келе жатқан мәнге ие болады, бұл республикалық деңгейде жұмыссыздардың кепілдіктерімен және оларды өңірлерде іске асырумен байланысты көптеген мәселелерді икемді шешуге мүмкіндік береді.
Зерттеудің мақсаты: дипломдық зерттеудің мақсаты жұмыссыздықтың таралуының қазіргі тенденцияларын; оның кәсіби-біліктілік, жас және тендерлік ерекшеліктерін талдау болып табылады;
Зерттеудің міндеттері:
- жұмыссыздықтың экономикалық мәнін ашу, оның түрлерін қарастыру, пайда болу себептерін анықтау және экономикалық және әлеуметтік салдарын анықтау;
- жұмыссыздыққа қарсы күрес жөніндегі мемлекеттік саясатты іске асырудың шетелдік тәжірибесін зерделеу және оның негізінде Қазақстанда Жұмыспен қамтудың жаңа мүмкіндіктерін айқындау;
- қазіргі жұмыссыздықтың ерекшеліктерін анықтау;
- жұмыссыздыққа қарсы күрестің мемлекеттік саясатының перспективалық бағыттарын айқындау.
Зерттеу обьектісі: жұмыспен қамту және жұмыссыздықпен күрес саласындағы Жетісай ауданыдығы мемлекеттік саясат болып табылады.
Зерттеу пәні: жұмыссыздықты болдырмауға және жұмыссыздарды қолдауға бағытталған шараларды әзірлеу үшін мемлекет, бизнес, коммерциялық емес ұйымдар, жұмысшылар мен олардың өкілдерінің өзара әрекеттесу процесінде туындайтын әлеуметтік-экономикалық қатынастардың жиынтығы.
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негізі классикалық және қазіргі заманғы экономикалық теорияның іргелі ережелері, жүйелік тәсілдеме қағидаттары, жұмыссыздыққа қарсы күрес мәселелері бойынша отандық және шетелдік ғалымдардың ғылыми әзірлемелері, заңнамалық актілер, ҚР Президентінің жарлықтары, Үкімет қаулылары, жұмыссыздық мәселелеріне арналған монографиялық және эксперименттік зерттеулердің, ғылыми конференциялардың материалдары болды.
Дипломдық жұмыстың зерттеу әдістері: Дипломдық жұмысты жазу кезінде экономикалық және салыстырмалы талдау әдістері, статистикалық, дерексіз-логикалық және басқа әдістер қолданылды.
Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы дипломдық жұмыста көрсетілген нәтижелерді қазіргі жұмыссыздықтың ерекшеліктерін, жұмыссыздықпен күрестің мемлекеттік саясатын жандандыру шараларын одан әрі зерттеуде қолдануға болатындығында.
Диплом жұмысының құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, 3 бөлімнен, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.

1 Жұмыссыздық пен жұмыспен қамтудың теориялық және әдіснамалық аспектілері және оны реттеу

1.1 "Жұмыссыздық" ұғымы, оның эволюциясы және жұмыссыздықтың пайда болу себептері

Жұмыссыздық - ең көп таралған және күрделі мәселелердің бірі, сондықтан ол төменде келтірілген әртүрлі түсіндірмелерге ие болды.
Жұмыссыздық - бұл халықтың еңбекке қабілетті бөлігі қандай да бір себептермен қоғамның игілігі үшін жұмыс істей алмайтын елдегі жағдай.
Жұмыссыздық - бұл еңбекке жарамды жасқа жеткен және жұмыс іздеп жүрген ел халқының бөлігі. Жұмыссыздық - бұл еңбекке қабілетті халықтың бір бөлігі жұмыс таба алмай, резервтегі еңбек армиясына айналатын әлеуметтік-экономикалық құбылыс.
Біз жұмыссыз болудың нені білдіретінін нақты білуіміз керек. Жұмыссыз адам дегеніміз - жұмыс істегісі келетін, жұмыс іздеп жүрген, бірақ жұмысы жоқ, сонымен қатар жұмыспен қамту қызметінде есепте тұрған еңбекке қабілетті жастағы адам. Бірақ адамды шынымен жұмыссыз деп тану үшін ол келесі критерийлерге сай болуы керек:
1) еңбекке жарамды жас (яғни 16 жасқа толмаған жасөспірімдер және зейнеткерлік жастан асқан адамдар (55 жастан - әйелдер, 60) жасы - ер адамдар)) жұмыссыз деп таныла алмайды;
2) белгілі бір уақыт аралығында (ай, жарты жыл) тұрақты табыс көзінің болмауы;
3) адамның жұмыспен қамту қызметінде тіркеу түрінде жұмыс істеуге деген айқын ықыласы болса.
Дәл осы адам сипаттамалары жоғарыда аталған критерийлерге сәйкес келеді, оны жұмыссыз деп санауға болады және елдегі жұмыссыздық деңгейін есептеу кезінде ескеріледі. Бұл көрсеткіш келесідей анықталады: жалпы жұмыссыздық деңгейі жұмыссыздардың жалпы санының экономикалық белсенді халық санына 100% көбейтілген қатынасына тең.
Сондай-ақ, жұмыссыздардың саны тиісті органдарда бар мәліметтер негізінде есептеледі, ал жұмыс күші ел тұрғындарының жекелеген топтарын елдің жалпы тұрғындарынан шығару арқылы есептеледі деп қосуға болады. Бұл жағдайда халықтың жекелеген топтарына мыналар жатады:
1) еңбек жасына толмаған адамдар;
2) арнайы мекемелердегі адамдар (түрме, психиатриялық аурухана);
3) жұмыс күшінен кеткен адамдар
Жұмыссыздықтың келесі түрлерін ажыратуға болады: ашық, жасырын, тұрақты, сұйық. Ашық жұмыссыздыққа жұмыс іздейтін барлық адамдар жатады. Жасырын жұмыссыздық, басқа жұмысқа орналасу мүмкін еместігіне байланысты қызметкердің толық емес немесе толық емес жұмыс күндеріне келісімін білдіреді. Ұзақ мерзімді жұмыссыздық дегеніміз - уақытша жұмыспен қамтылудың қысқа мерзімімен алмасып тұратын жұмыссыздық. Сұйық жұмыссыздық еңбек нарығында жұмыс күшінің мерзімді итеруімен және тартылуымен байланысты. Жұмыссыздықтың себептеріне сүйене отырып, оның негізгі түрлерін ажыратуға болады:
- функционды;
- құрылымдық;
-табиғи;
- циклдік;
- маусымдық;
- институционалды;
- технологиялық.
Олардың әрқайсысын қарастырайық.
Функциялық жұмыссыздық жұмыстан шығарылған жұмысшы өзінің мамандығына сәйкес жұмыс таба алмаған жағдайда пайда болады. Функционды жұмыссыздықтың болуы жағымды жағдай, өйткені дәл осы жұмыссыздық түрі нарықтың икемділігі мен қызметкердің болашақ мінез-құлық бағытын таңдау еркіндігін көрсетеді.
Құрылымдық жұмыссыздық дегеніміз - әр түрлі біліктіліктегі жұмыс күшіне сұраныс пен ұсыныстың құрылымындағы айырмашылықтарға байланысты жұмысқа орналасу мүмкіндіктерінің болмауы; немесе бұл толық емес жұмыс күні. Жұмыссыздықтың бұл түрінің пайда болуы адамдардың жаңа мамандықтарды игеруіне тура келеді. Құрылымдық жұмыссыздық құбылысын болдырмауға болмайды. Бұл технологиялық процеске байланысты. Жұмыс күшіне деген сұраныс өзгеруде, машиналар тірі адамдарды алмастырады, олар осыған байланысты резервтегі армияны толықтыруға мәжбүр.
Жұмыссыздықтың келесі түрі табиғи жұмыссыздық деп аталады. Бұл термин табиғи жұмыссыздық - бұл функционды және құрылымдық жұмыссыздықтың жиынтығы. Жұмыссыздықтың бұл түрі нарықтың икемділігін қамтамасыз етуге, сондай-ақ қалыпты жұмыс істейтін бәсекелі нарықтарды құруға жеткілікті.
Циклдық жұмыссыздық экономикалық дағдарысқа тән және өндірістің құлдырауы нәтижесінде пайда болады. Жұмыссыздықтың нақты және табиғи деңгейлерінің айырмашылығы - циклдік жұмыссыздықтың шамасы. Циклдық жұмыссыздық әрқашан экономика үшін жағымсыз құбылыс болып табылады. Егер жұмыссыздықтың бұл түрі нарықта болса, бұл елдің экономикалық жүйесі толық жұмыспен қамту деңгейінде жұмыс істемейтіндігін білдіреді.
Табиғи түрде байланысты жұмыссыздықты маусымдық жұмыссыздық деп атайды. Маусымдық жұмыссыздықты көбінесе фрикционды жұмыссыздық деп атайды. Жұмыссыздықтың бұл түрі ауылшаруашылығы мен орман шаруашылығындағы, балық аулаудағы, құрылыстағы, аңшылықтағы өндірістің ерекшеліктеріне байланысты. Институционалды жұмыссыздық еңбек нарығы жеткіліксіз ұйымдастырылған кезде пайда болады. Мысалы, бос жұмыс орны туралы толық емес ақпарат берілді, жәрдемақы асыра көрсетілді және т.б. Ал жұмыссыздықтың соңғы түрі технологиялық. Ол электрондық технологияға негізделген жаңа технологияларды енгізуге негізделген және адам әрекетін қажет етпейді. Осылайша, біз жұмыссыз адамға қойылатын критерийлерді анықтадық, сонымен қатар жұмыссыздықтың формалары (ашық, жасырын, тоқырау, сұйық) және түрлері (фрикциондық, құрылымдық, табиғи, циклдік, маусымдық, институционалдық, технологиялық) болатынын білдік.
Жұмыссыздық - бұл макроэкономикалық проблема, бұл бәріне барынша әсер етеді. Көптеген адамдар үшін жұмысынан айырылу өмір деңгейінің төмендеуін білдіреді және ауыр психологиялық жарақат болып табылады. Сондықтан жұмыссыздық мәселесі көбіне саяси пікірталасқа түсуі ғажап емес. Көптеген саясаткерлер жұмыссыздық пен инфляция деңгейінің жиынтығы болып табылатын кедейлік индексі деп аталатынды, экономиканың күйін немесе экономикалық саясаттың жетістігін бағалау үшін пайдаланады.
Жұмыссыздық дегеніміз - жұмыс таба алмау. Жұмыссыздық - бұл экономикалық белсенді халықтың бір бөлігі жұмыс таппай, артық халыққа айналған кездегі әлеуметтік-экономикалық құбылыс. Халықаралық еңбек ұйымының анықтамасы бойынша жұмыссыз адам дегеніміз - жұмыс істегісі келетін, жұмыс істей алатын, бірақ жұмысы жоқ адам.
Әр елдегі жұмыссыздардың санын анықтау үшін бүкіл халықты оның еңбек белсенділігінің дәрежесі бойынша топтарға бөлу қажет.
Экономикалық белсенді халық (Еа) - еңбекке жарамды азаматтардың тауарлар мен қызметтерді өндіру үшін жұмыс күшін ұсынатын бөлігі.
Содан кейін халықтың экономикалық белсенділігінің деңгейі анықталады (БА) - халықтың жалпы санындағы экономикалық белсенді адамдар санының үлесі (Chn):
Wa = Ea Chn.
Өз кезегінде экономикалық белсенді халық екі топқа бөлінеді:
1. Жұмыс істейтіндер (Е) - 16 жастан асқан адамдар (сондай-ақ кіші жастағы адамдар), олар:
а) еңбекке ақы төлеу үшін жұмыс істейді (толық немесе толық емес жұмыс күні);
б) отбасылық кәсіпкерлікте ақысыз жұмыс жасау.
2. Жұмыссыздар (U) - 16 жастан асқан адамдар, олар:
а) жұмысы жоқ (пайдалы кәсіп);
б) жұмыс іздейді (олар жұмыспен қамту қызметіне жүгінген және т.б.);
в) жұмысқа кірісуге дайын;
г) жұмыспен қамтудың мемлекеттік қызметі бағыты бойынша оқытылады.
Жұмыспен қамту (3) және жұмыссыздық туралы мәліметтер негізінде жұмыссыздық деңгейі анықталады.
Жұмыссыздық деңгейі (Ub) - экономикалық белсенді халық құрамындағы жұмыссыздар санының (U) үлесі (Ea)
Жұмыссыздық сөзінің өзіндік эволюциясын ерекше ашып көрсеткен ағылшын экономисті Т.Мальтус Опыт о законе народонаселения еңбегінде жұмыссыздыққа түсіндірме береді. Малььтус жұмыссыздықтың себептерін демограиялық жағдайлармен байланыстырады. Яғни, халықтың өсу қарқыны өндірістің өсу қарқындығынан көп болғандықтан, жұмыссыздық пайда болады. Ағылшын экономисті А. Пигу Жұмыссыздық теориясы (1932ж.) атты еңбегінде еңбек нарығында жетілдірмеген бәсекелестік орын алады деді. Бұлеңбек бағасының көтерілуіне алып келеді. Яғни, Пигудің айтуы бойынша кәсіпкер 5-6 жалақысы төмен жұмысшыларды жалдағанша, бір жоғары білікті адамға үлкен жалақы төлеп отырады. Сондықтын жұмыссыздық артады.
Жұмыссыздықты туғызатын әртүрлі себептер бар. Бұл себептерді негізгі үш топқп бөлуге болад:
1. Жалпы сұраныстың жеткіліксіз деңгейі (циклдық жұмыссыздық)
2. Сұраныс құрылымының өзгеруі (құрылымдық жұмыссыздық)
3. Ұсыныс факторлармен байланысты жұмыссыздық (табиғи жұмыссыздық)
Батыс экономикалық әдебиеттерінде жұмыссыздықтың себептері ең алдымен экономикалық көзқарас негізінде зерттеледі. Сонымен қатар, жұмыссыздық жұмыс күшін жеткіліксіз толық пайдаланудың экономикалық проблемасы ретінде қарастырылады. Көбінесе жұмыссыздықтың себептері еңбек нарығындағы теңгерімсіздікке немесе осы нарықтағы қолайсыз өзгерістерге байланысты. Жұмыссыздықтың себептерін түсіндіретін ең танымал теория - Дж.М.Кейнстің теориясы. Кейнстің жұмыссыздық теориясын дамытудағы еңбегі оның экономикалық тұрақсыздықты және оның құрамдас бөлігі - жұмыссыздықты айналдыратын механизмнің логикалық моделін ұсынуында. Кейнс ұлттық экономиканың дамыған нарықтық экономика жағдайында өсуіне қарай халықтың көп бөлігі барлық кірістерін тұтынбайтынын, оның белгілі бір бөлігі жинаққа айналатынын атап өтті. Олардың инвестицияға айналуы үшін тиімді сұраныс, тұтынушы және инвестиция деп аталатын белгілі бір деңгейге ие болу керек. Тұтынушылар сұранысының төмендеуі инвестиция салуға деген қызығушылықты бәсеңдетеді, нәтижесінде инвестицияға деген сұраныс төмендейді. Инвестицияны ынталандыру құлдырағанда, өндіріс өспейді және тіпті қысқартылуы мүмкін, бұл жұмыссыздыққа әкеледі.
Ал Карл Маркс Капиталда жұмыссыздықты түбегейлі зерттеді (19 ғасырдың екінші жартысы). Ол технологиялық прогреске қарай бір жұмысшыға шаққандағы өндіріс құралдарының массасы мен құндылығы артып келе жатқанын атап өтті. Бұл жұмыс күшіне деген сұраныстың капиталдың жинақталу жылдамдығынан салыстырмалы түрде артта қалуына әкеледі және бұл жұмыссыздықтың себебі болып табылады. Бұл интерпретация математикалық тұрғыдан дұрыс емес, өйткені егер жұмыс күшіне деген сұраныс өсіп жатса, онда жұмыссыздық жоғалады немесе капитал өсімі одан да жоғары қарқынмен жүретініне қарамастан, еріп кетеді. Маркс басқа себептерді, атап айтқанда, нарықтық экономиканың циклдік дамуын мойындады.
Атақты ағылшын экономисі А.Пигудың жұмыссыздық туралы қызықты түсіндірмесі, ол өзінің әйгілі Жұмыссыздық теориясы (1923) кітабында жетілмеген бәсекелестік еңбек нарығында жұмыс істейді деген тезисті негіздеді. Бұл еңбектің артық бағалануына әкеледі. Сондықтан көптеген экономисттер кәсіпкер үшін өнімнің өзіндік құнын арттыра алатын білікті маманға жоғары жалақы төлеу тиімдірек деп атап көрсетті. Пигу өзінің кітабында ақша жалақысының жалпы төмендеуі жұмыспен қамтуды ынталандыруы мүмкін деген пікірді дамытып, жан-жақты негіздеді. Бұл теория жұмыссыздықтың қайнар көздеріне толық түсінік бере алмайды.
Осылайша, жұмыссыздықтың бірнеше негізгі себептері бар:
1. Жаңа технологияларды, жабдықтарды енгізу артық жұмыс күшінің қысқаруына әкеледі
2. Мемлекеттік жалақы саясаты
3. Экономикалық рецессия немесе депрессия
4. Халық құрылымының өзгеруі, атап айтқанда халық санының өсуі
Жұмыссыздық - бұл еңбек нарығының деформациясының салдары. Жұмыссыз және бос орындар әрдайым бар, бірақ олардың арасында хат-хабар алмасу үшін уақыт қажет. Мұның салдары жұмыссыздықтың болуы болады. Сонымен, біз жұмыссыздық деңгейіне әр түрлі факторлар әсер етеді, сонымен қатар, жұмыссыздық бәсекелі ортадағы экономикалық дамудың табиғи сүйемелдеуі деген қорытындыға келуге болады. Жұмыссыздықтың болуы сөзсіз, тіпті мемлекет экономикасын тиімді дамыту үшін қажет.
Жұмыссыздықтың ауыр әлеуметтік және экономикалық салдары бар. Әлеуметтік салдар: Мен жұмыссыздықтың әлеуметтік салдары өте өткір мәселе екенін атап өткім келеді. Соңғы ғылыми зерттеулер жұмыссыздықтың бірқатар эмоционалды, әлеуметтік, қаржылық, отбасылық, денсаулық және саяси салдарын құжаттады. Жұмыссыздықтың эмоционалды салдары төмен өзін-өзі бағалауды, депрессияны, суицидті және стационарлық психиатриялық емдеу қажеттілігін қамтиды. Сол сияқты, жұмыссыздар қоғамда өздерін артық және қажетсіз сезіне бастайды. Медициналық мәселелерге стресстің денсаулыққа қатысты проблемалары жатады (атап айтқанда, жүрек және бүйрек аурулары, алкоголизм). Жұмыстан босату жарияланғанға дейін қалыпты қан қысымы болған жұмысшылар үшін бұл қысқарту туралы жаңалықтан кейін бірден көтеріліп, олар қайтадан жұмыс тапқанға дейін жоғары деңгейде болды. Жұмыссыздықтың күйзелісі өмір сүру ұзақтығын қысқарта алады, сондықтан өлім-жітімді арттырады. Отбасылық қатынастардың нашарлауы мен балалар өлімі, балаларға қатал қарым-қатынас, ажырасу, ата-аналар мен балалар арасындағы жанжалдар, балаларды қорғаншылыққа беру қажеттілігі арасында байланыс бар. Мінез-құлық ауытқуы жұмысшылардың отбасыларына қарағанда жұмыссыздардың отбасыларындағы балалар арасында жиі кездеседі. Ықтималдығы бойынша, жұмыссыздық кез-келген түрде зардап шеккендердің барлығына кері әсер етеді. Кейбір сарапшылардың пікірінше, жұмыстан айрылу психикалық жарақаттануды тудыруы мүмкін, одан да жоғары стресс тұрғысынан тек жақын туыстарының өлімі немесе түрмеге қамалуы мүмкін. Сондықтан кез-келген мемлекетте жұмыссыздық қазіргі қоғамның орталық проблемасы ретінде қарастырылуы кездейсоқ емес. Жұмыссыздық деңгейінің жоғарылауы тұрғындар табысының төмендеуіне әкеліп соғады, отбасылардағы қатынастарды шиеленістіріп, қоғамда әлеуметтік шиеленісті тудыруы мүмкін. Экономикалық әсер: жұмыссыздықтың экономикалық әсері әр түрлі және екіұшты. Олардың құрылымы да күрделі. Жұмыссыздықтың өсуі мемлекеттік шығындарды да арттырады. Олардың көпшілігі жұмыспен қамту қоры есебінен жүзеге асырылады. Оны толтыру көздері, сіздер білетіндей, жұмыс берушілердің жұмысшылардың кірістерінен міндетті сақтандыру жарналары ғана емес, сонымен қатар федералдық бюджеттен, Ресей Федерациясының құрылтайшы субъектілерінің бюджеттерінен, жергілікті бюджеттерден, заңды төлемдерден ерікті жарналар. заңды және жеке тұлғалар. Сондай-ақ, жұмыссыздық деңгейінің табиғи деңгейден асып кетуі нақты экономиканың өсуінің артта қалуына әкеліп соқтырады, бұл мемлекет экономикасына нұқсан келтіреді. Адам үшін жұмыссыздықтың маңызды әлеуметтік салдары - тұрақты және үнемі алынған күнкөріс көзін жоғалту. Адамның табысы төмен деңгейде болғанда және оның ақшалай және басқа жинақтарын құруға мүмкіндігі болмаса, мұндай шығын әсіресе үлкен қиындық тудырады, сондықтан экономикалық әлеует төмендейді. Егер экономика жұмыс істегісі келетін және жұмыс істей алатын кез-келген адамға жұмыс сұранысын қанағаттандыра алмаса, ол жұмыс іздеп, оны бастауға дайын болса, кім жұмыс істеуге дайын және қабілетті, кім жұмыс іздейді және дайын оны бастау үшін, онда тауарлар мен қызметтерді өндіру әлеуеті жоғалады. Демек, жұмыссыздық қоғамның әлеуетін ескере отырып оның дамуына және алға жылжуына жол бермейді. Сайып келгенде, бұл экономикалық өсудің төмендеуі, жалпы ұлттық өнімнің өсуіндегі артта қалу ретінде көрінеді.
Осылайша, жұмыссыздықтың негізгі салдарын анықтауға болады:
1. Табыстың төмендеуі
2. Психикалық денсаулықтың проблемалары
3. Біліктіліктің жоғалуы
4. Экономикалық салдары
Демек, жұмыссыздық - бұл қоғамның дамуы мен өндіріс мүмкіндіктерін толық пайдаланбаудың тежегіші. Нәтижесінде елде экономикалық өсімнің төмендеуі, жалпы ұлттық өнімнің өсу көлемінің артта қалуы байқалады. Бұларды болжауға болады. Соңында, тарих сенімді түрде жаппай жұмыссыздықтың тез, кейде өте зорлық-зомбылыққа әкелетін әлеуметтік және саяси өзгерістерге әкелетіндігін көрсетеді. Сондықтан мемлекет жұмыспен қамту мәселелерінде нарықтың өзін-өзі реттейтін рөліне сүйенбеуі керек, бірақ бұл процеске белсенді араласуы керек.

1.2 Халықты жұмыспен қамтудың негізгі тұжырымдамаларының мәні

Жұмыспен қамту теориясының дамуы эволюциялық қозғалыстың көптеген сатыларынан өтті. Жұмыспен қамту теориясының айрықша ерекшелігі - көптеген әдістер, тәсілдер және дамыған аспаптық база. Әрі қарай біз әртүрлі экономикалық ой мектептерінің теоретиктерінің көзқарастарын қарастырамыз.
Д.Гильдер, А.Лаффер, М.Фельдштейн, Р.Холл, Дж.Перридің еңбектері бізге экономикалық ойдың неоклассикалық мектебінің мәнін ашады. Ол классикалық саяси теорияның жақтаушысы А.Смиттің еңбектеріне негізделген. Мұнда нарық байланыстар жүйесі ретінде әрекет етеді: нарық заңдылықтарына бағынатын динамикалық және ішкі жағынан гетерогенді. Еңбек нарығын реттеуші құрал - бұл нарықтық механизмнің өзі. Жалақы жұмыс күшіне сұраныс пен ұсынысқа әсер етеді. Еңбек бағасының арқасында адам ресурстарына сұраныс пен ұсыныс арасындағы қажетті тепе-теңдікті сақтауға болады. Жалақы деңгейі нарықтың өзгеруіне өте күрт әсер етеді және өсуі немесе төмендеуі мүмкін. Жалақы деңгейін жоғарылату немесе төмендету арқылы жұмыс күшіне сұраныс пен оның ұсынысын реттеуге болады. Жұмыс күші ұсынысының оның сұранысынан асып кетуіне байланысты жұмыссыздық сияқты құбылыс туындауы мүмкін. Бұл бағаға әсер етеді, атап айтқанда олардың деңгейін төмендетеді. Демек, жалақы еңбек нарығында тепе-теңдік орнаған сәтке дейін төмендейді. Неоклассиктер тұжырымдамасы еңбек нарығын өзін-өзі реттеу принципіне негізделген деген шағын қорытынды жасай аламыз.
Кейнсиандық мектептің негізгі өкілдері Дж.М.Кейнс пен Р.Гордон болды. Кейнстің нарықтық моделі еңбек бағасының жеткілікті түрде бекітілгендігін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.