Білім сапасын арттырудағы жаңа оқыту технологиясының маңызы

SILKWAY ХАЛЫҚАРАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Абдрахманова Айнұр Баратбаевна СКЖ-102-81

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

Тақырыбы: Бастауыш білім беру жүйесіндегі инновациялық технологиялар

Мамандығы 5В010200 - «Бастауышта оқыту педагогикасы

мен әдістемесі»

Шымкент, 2020

SILKWAY ХАЛЫҚАРАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Педагогикалық факультеті

«БОПӘ» кафедрасы

Қорғауға жіберілді:

Кафедра меңгерушісі

п. ғ. к., Исманова Р. Ж.

«» «» 2020 ж.

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

: Тақырыбы: Оқушыларды пәнге қызықтыруда көрнекіліктердің рөлі

5В010200 - «БОПӘ» мамандығы бойынша

Орындаған: Абдрахманова А. СКО-102-71

Ғылыми жетекшісі: п. ғ. к. Байжуманова Б. С. Бақылау нормасы: Ашимова М. А.

Шымкент, 2020

SILKWAY ХАЛЫҚАРАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Факультеті Педагогикалық

Мамандығы 5В010200Бастауышты оқыту педагогикасы мен әдістемесі

Кафедрасы БОПӘ

«Бекітемін»

Кафедра меңгерушісі:

п. ғ. к. Р. Ж. Исманова

«» 2019 ж.

Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға

ТАПСЫРМА

Студентке Абдрахманова Айнұр БаратбаевнаСКО-102-71

Жобаның (жұмыстың) тақырыбы: Бастауыш білім беру жүйесіндегі инновациялық технологиялар

ЖОО бойынша “” “” 2019 жылғы № бұйрығымен бекітілген.

Аяқталған жобаны (жұмысты) тапсыру мерзімі “” “” 2020 ж.

Жоба бойынша қорытынды мәліметтер

Диплом жобасында (жұмысында) қарастырылуға тиісті сұрақтар немесе олардың қысқаша мазмұны:

1. Кіріспе

2. Әдебиеттерге шолу

3. Әдістемелік бөлім

4. Зерттеу бөлімі

5. Қорытынды

Ұсынылған негізгі әдебиеттер:

1. Қазақстан Республикасының білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған бағдарламасы . Егемен Қазақстан, 2011 ж.

2. Бабаев С., Қазиева К. Педагогикалық инновациялар мен педагогикалық озат технологиялар - талапшаң мұғалім еншісі. Бастауыш мектеп. - 2011. - № 4.

3. М. М Жанпейісова Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде. Алматы. Бауырластар баспа орталығы, 2002

4. Д. Б. Эльконин, В. В. Давыдов Дамыта оқыту технологиясы, М. П. 1990.

5. Ә. Жүнісбеков Жаңа оқыту технологиясы. Алматы: Ана тілі, 1999.

Мазмұны

К іріспе . . . 3

1. Әдебиеттерге шолу

1. 1 Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыру мақсатында тиімді технология енгізу . . . 11

1. 2Бастауыш білім беру жүйесін дегі инновациялық технологиялар

2. Әдістемелік бөлім . . . 24

2. 1 Білім сапасын арттырудағы жаңа оқыту технологиясының

маңызы . . . 24

2. 2 Педагогикалық шеберлік туралы . . . 25

3. Эксперимнттік бөлім

3. 1Жаңа технологияны қолдана отырып, оқушылардың қызығушылығын арттыру . . . 30

3. 2Бастауыш сыныпта білім берудің тиімділігін арттыру жолдары. 33

3. 3Ойын-танымдық іс- әрекетті қалыптастыру құралы . . . 35

3. 4Оқушылардың логикалық ойын дамытудағы ойынның рөлі . . . 43

Кіріспе

Әбу Насыр әл - Фараби білім-ғылымның барлық салаларының нег ізін қамтитын ора-сан мол мүра қалдырды. Әлемнің негізгі тұрақтысы - адам. Адамның ақыл - ой парасаты ойдағыдай дамып жетілсе, дүрыс өсіп өркендей алады. Бақыгты болу, кәмелетке келу, қоғамдық тіршілікті жақсарту бар- лығы да білімділікке байланысты. Шын мағынасындағы білімділік - үлкен адамгершілік сипаты. Оның оқу - білім, тәлім - тәрбие мәселелері жайлы айтқан пікірлерінің қүятын үлкен бір арнасы адам атаулыны гуманистік ізгілік қасиеттерге баулу мәселесіне келіп тіреледі. "Білімді болудеген сөз ол белгісіз нәрсені ашу қабілетіне ие болудеген сөз . . . білімді адам көп нәрсені біледі және қабілеті, дарыны аоқылы басқа белгісіз нәрселерді ез бетінше аша алады". Ол оқу, білім алу, ғылым адамы болу тәрбие мәсе-лелерімен тьныз байланысты деп көрсетеді. "Ғылымды үйрену үшін адамның арының тазалығы қажет" - дейді ұлы ұстаз. Ұлы ұстаз адамдардан шындықты, әділдікті талап ететін көреміз.

Ал, түркі тілдес халықтарының аса көрнекті ақыны, ғалым Жүсіп Баласағұни оның ғалымдық, ұстаздық, ақындық еңбегі "Қүдатғу білік" ("Құтты білік") дастаны адамгершілік нұсқаларын, қоғамдық саяси ережелер мен заңдарды әдет - ғұрыптар нормасын қамтыған:" Білімді болу - бәрінен бұрын адам болу деген сөз. Білімсіз адам - надан топас. Білімді босаға жақта отырғанмен біртіндеп төрге шығады". Нағыз білімділік адамгершілік, имандылық қылықпен нұрланып тұруы тиіс, деп тұжырымдайды. Баласағұнның бұл ойлары қазіргі нарық экономикасы жағдайында өмір сүріп жатқан оқушыларға адамгершілік түрғыда парасатты болуды меңзейді.

Қазақ халқының мәдениеті мен әдебиетін жан - жақты зерттеп, ұлттық ағарту ісінің негіздеріне үлес қосқан ғалым, гео­графия қоғамының толық мүшесі Шоқан Уәлиханов халқымыздың салт - дәстүрлері мен әдет - ғұрпын мәдени мұра етуді мақсат етті. Оған жетудің жолын халыққа білім беру ісінен, ұлттық мәдениетті дамытудан іздеді. Әрине, бүгінгі күнде бастауыш сы­нып оқушыларының жаңа оқулықтарында Шоқан айтқан тәрбиелік - тәлімдік ойлар түгелдей қамтылып, зерделенсе дейміз.

Қазақ халқының ұлы педагогы, қәзақ балалар әдебиетінің негізін қалаушы ұстаз, ақын, жазушы Ыбырай Алтынсарин мұғалім болу үшін әрбір ұстаз ұстаздық қасиеттерін қалыптастыра білуі керек дей келе, "Мұғалім баланы тәрбиелеуші, оның қамқоршысы, егер бала бір нәрсені білмей қалса, ол бала кінәлі емес, оған кінәлі балаға түсіндіре алмаған ұстаздың өзі. Ұстаз балаға сабырмен, салмақты қысқа сәйлеу керек, ол әрбір пәнді түсіндіргенде ықыласымен, қарапайым тілмен түсіндіруге тиіс", дейді. Сондықтан, бүгінгі мұғалімнің бойында жоғары білімділік, білгірлік, шыдамдылық, ізденімпаздық қасиеттері болса екен дейміз.

Қазақ халқының ұлы ақыны Абай Құнанбаев өзінің қырык, үшінші қара сөзіиде: "Адамның туысы, дене бітімі, шыққан жері, бармақ жері бәрі бірдей . . . Адам баласы ана-дан туғанда екі түрлі мінезбен туады. Бірі- ішсем, жесем, ұйықтасам деп туады. Бүл - тәннің құштарлығы . . . деп ой түйіндей келе, адам бойына жан құмарлығы арқылы жиналатын нәрсенің аты ақыл, ғылым, ол таланттылық пен ерінбей еңбек еткен адамның қолына түседі . . . " деген қорытынды жасайды.

Пайда ойлама, ар ойла,

Талап қыл артық білуге.

Артық білім кітапта

Ерінбей оқып көруге.

Абай оқып - үйрену, білім алу үшін үш нәрсені білу керек дейді:

1. Ықылас қойып тыңдау

2. Тыңдағаныңды бірнеше рет ойда қайталау

З. Ой кеселдерінен сақ болу.

Мұнда оқушылардың бойында адамгершілік қасиеттерін қалыптастыра отырып, білім беру керектіпи айтады. Ақын, аудармашы, данышпан философ Шәкәрім Құдайбердіүлы езінің шығармаларында оқу, білім алу, тәлім - тәрбие туралы өнеге қалдырды. "Мұғалімнің өмірі" деген дастанында ол ой дамытып, данышпандыққа, білімін дамытып ғұламалыққа жету үшін әрбір адам емірге жауап-кершілікпен қарап, талпынып, талаптанып, өздіпнен білім алуға ұмтылу керек екенін баяңдайды. "Бар ғалымның атасы таза ақыл-мен ойлану" - деп білімді ой - санаға сіңіру үшін " таза ақыл" керек екенін түсіндіреді. Бүдан біз бүгінгі күндегі өркениет деңгейінде білім алуға ұмтылып жатқан оқушы-ларды, жастарды таза ақыл - оймен меңгерген білім ғана алға жетелей алады деген ой түжырымдаймыз

Жұмыстың актуальдылығы мен зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы: Жаңа технологияны дәстүрлі технологиямен салыстыра отырып, бұрынғы технологияға қарағанда жаңа технологияның теориялық және практикалық маңызы өте жоғары екендігіне көзіміз жетті. Жаңа оқыту технологиясы Егемендік еліміздің жас ұрпағын жан - жақты дамыта отырып тәрбиелеудің, терең білім берудің, интеллектуалдық деңгейін жоғары етіп қалыптастырудың бірден бір жолы.

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері: Республикалық озат тәжірибелі педагог - ғалымдардың іс - тәжірибелері мен теориялық негіздерін басшылыққа ала отырып, білім жүйесінің инновациялық әрекеттерін мектептерде қолданып, жас педагогтарды шығармашылық ізденістерге баулу. ХХI ғасыр лидерлерін дайындау, заман талабына сай бәсекеге қабілетті ұрпақ тәрбиелейтін жаңа формациядағы ұстаз дайындау.

Зерттеу нәтижелері мен тәжірибелік - эксперименттер модульдық технологияны орта мектептерде, гимназияларда, лицей. колледждерде, жоғарғы оқу орындарында қолдануға болатынын көрсетті. Зерттеулер көрсеткендей, жоғарыда аталған мақсаттарға бағытталуы оқу процесін мұқият құра білген жағдайда оқушылардың білім сапасын еләір арттыруға және білім стандарты бекіткен оқу материалын барлық оқушылардың жүз пайызға меңгеруін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Жұмыстың құрылымы: Дипломдық жұмыс 50 бетке жазылған, жаңа технология әдістерін қолданып өткізілген 5 сабақтың өткізу әдістемесі берілген. Пайдаланылған әдебиеттер саны-53

Әдебиеттерге шолу

1. 1Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыру мақсатында тиімді технологияларды енгізу

Қазақтың рухани көсемі Ахмет Байтұрсынов қазақтың халық педаго- гикасын жан-жақты зерттеп, қазақ этнопедагогикасының негізін қалады. "Қазақ" газетінде (1914ж. ) жарияланған "Мектеп керектері" деген мақаласында "ең әуелі мектепке керегі - білімді, педагогика, методикадан хабардар оқыта білетін мүғалім. Екінші - оқу ісіне керек қүралдар қолайлы болуы. Қүралсыз іс істелмейді, қүралдар қандай болса, істеген Іс те сондай болмақшы. Үшінші - мектепке керегі белгіленген бағдарлама", - деп оқытудың дидактикалық принциптерін белгілей отырып, оқушының ғылым-білімге үмтылуы, ең алдымен үстазға байланысты екендігін айтады.

А. Байтұрсыновтың ғылым мен мәдениетке, оқу ісіне сіңірген орасан зор еңбегінің тарихтан өшпес орын алатьінын бүгінгі демократиялық дәуірде өмірдің шындығы дәлелдеп отыр.

Ақын, жазушы, драматург, сыншы, аудармашы, психолог, педагог Жүсіпбек Аймауытов 1924 жылы "Тәрбиеге жетекші" еңбегінде, "Мүғалім - үнемі қозғалып. өзгеріп, өсетін, өркечдейтін тірі адам болғандықтан, біркелкі әдістен табан алмай шектеліп қалуға болмайды. Сабақ беру үйреншікті жай шеберлік емес, ол үнемі-жаңадан жаңаны табатын онер. Оқыту, білім беру әдісі үнемі ізденуден туатын Іс - әрекет" - деп атап етеді. Ж. Аймауытовтың бүп пікірін қазіргі қазақ мектептеріндегі оқытушының мазмұнын қайта құру жоніндегі жалпы орта білім беру тұжырымдамасында айтылған "педаго- гикалық процестің сапасын көтерудің" маңызды бағыты - сабақты өткізу тәсілдерін одан әрі жетілдіруде бәсты қағида етіп аламыз.

Ұрпақ тәрбиесіне ерекше мән берген ата - бабамыз асыл сөздің кестемесін сәби жүрегіне тербеп, ой - санасын адамгершілікке жетеледі. Сондықтан, атадән жас буынға жалғасып келген ар - үят сақтау, мейірімді, инабатты болуды отбасы мен мектептен қалыптастырған жөн. Оқу мен тәрбие егіз, бүлар бір - бірінен бөліп қарауға болмайтын үрдс.

Жоғарыдағы айтылған өнегелі осиеттен түйіндейтініміз, адамның жеке басының және оның бойындағы адамгершілік қунды-лықтардың дамып, жетілуіне білімнің әсері зор екендігі.

Қоғам дамуының жаңа кезеңі қоғамның барлық саласындагы уақыт тудырған әлеуметтік өзгерістермен белгілі. Мектептің тәрбиелік жұмыстарында жаңа технологиялық негіздердің туындауы тәрбие процесіне жаңа ғылыми - педагоги кал ық кезқараспен қарауды талап етеді. Қазіргі кезде баланың білім алуына бес түрлі жағдай елеулі әсерін тигізеді:

1. Отбасы (ата-анасы, өскен ортасы)

2. Мектеп (мұғалімдер. оқу-кернекі қүралдары, оқытудың техникалық қүралдары, мектеп жиһаздары мен шеберханалары т. б. )

3. Қоғам (еліміздегі саяси-әлеуметтік жағдай)

4. Ақпарат құралдары (газет-журнал, теледидар, театр, кино т. б. )

5. Қоршаған орта қүндылықтары (табиғат, экологият. б. )

Бұл бес сала бір-бірімен тығыз байланысты. Ел президенті Н. Э. Назарбаев Рес­публика Білім және ғылым қызметкерлерінің II съезінде, еліміз егеменді және тәуелсіз ел болғанына және нарықтық эко­номика елі болып танылғанына талдау жасап, ғылым және білім саласында тәрбиенің үш өзекті бағытын айқындады:

1. Бүгінгі жастар осы заманның сыншысы да, тарихшысы да болғандықтан жастармен жүйелі жұмыс жүргізуіне баса назар аударды.

2. Қазақстанда жүріп жатқан аса ауқымцы өзгзрістерге байланысты педагогикалық кадрлар дайындау жүйесін қүру қажеттігін көрсетті, ең алдымен бүгінгі мұғалім кәсіби біліммен, шеберлігімен қатар, жастарға өзінің бойындағы адалдық, адамдық, тазалық, гуманистік және Отанын сүйе білу, адамгершілік қасиетін тәрбиелеуі керектігіне мән берді.

3. Жастарды адамгершілікке тәрбиелеу сапасын көтеруге негіз болаіын пробле-

ма - ол білім және тәрбие беру саласындағы ғылымның дамуымен байланысты.

"Білімнің негізі бастауыш сыныптарда қаланады. Бастауыш мектеп - негіздердің негізі" деген қағидалық сөздерді жиі естиміз.

Бастауыш мектептердегі оқу үрдісінде халықтық педагогиканың салт-дәстүрлерін пайдалану мүмкіндігі мол. Мысалы, тілұстарту мақсатымен жаңылтпаштар, логикалық ойлауының мақсатында жұмбақтар, санау дағдыларын қалыптастыру мақсатында санамақтар, тәрбиелік мақсатта мақал-мәтелдер пайдалану. Ертеңгі күннің бүгінгіден гөрі нүрлырақ болуына ықпал ететін, адамзат қоғамын алға апаратын күш - білім. Демек, қай елдің болсын өсіп-өркендеуі оның үлттық білім жүйесінің деңгейіне, даму бағытына тікелей байланысты болмақ.

Оқу дегеніміз - ойлау мен ақыл-ойды дамыту. Оқуға үйреткенде бала оқи отырып, ойлай алатын болуы тиіс. Оқу бала үшін білімді меңгерудің нәзік қүралына және рухани өмірдін қайнар козіне айналуы тиіс.

Жас ұрпақ - біздің өміріміздің жалғастырушысы ғана емес, еліміздің болашағы. Бүгін мектеп табалдырығын аттаған жас ұрпақтың ертең қандай адам болып шығатыны ата-аналар мен ұстаздар қауымына тікелей байланысты іс. Демек, бұл, білім мен тәрбиенің егіз екендігін көрсете-тіндігінің дәлелі екеңдігін айтқымыз келеді.

Қазіргі уақытта педагогика ғылымының бір ерекшелігі - баланың тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылады. Қазіргі уақытта Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үлгісі қалыптасуда. Білім берудегі ескі әдістердің орнына жаңа әдістер келуде. Қазіргі уақытта педагогика ғылымының бір ерекшелігі- баланың тұлғалық ылуы.

Ғылымға мықтап енген «педагогикалық технология» ұғымына әртүрлі түсініктемелер берілген. В. П. Беспалько, В. М. Шепель, И. П. Волков, М. Чошанов еңбектерінде педагогикалық дәстүрлі әдістерге сипаттамалар берілген. /2/

Қазіргі таңда оқу үрдісінің өзегі жаңа технологиялар екені мәлім. Кез келген оқыту технологиясы мұғалімнен терең теориялық, психологиялық, әдістемелік білімді. үлкен педагогикалық шеберлікті, шәкірттердің жан дүниесіне терең үңіліп, оны ұғына білуді талап етеді.

Бүгінгі таңда қолданылып жүрген педагогикалық технологиялардың элемент-терін сабақта пайдалана отырып, оқушылардың ой-өрісін, тіл байлықтарын дамытып, ізденімпаздыққа, білімді өздігінен меңгеруге жағдай жасап, білім мен тәрбиені оқушылардың өміріне ең қажетті біліктіліктерін жетілдірудемін.

Оқушыларға сапалы білім берудегі менің алға қойған негізгі мақсатым - оқу-шыға сапалы білім беру, алған білімдерін тәрбиемен ұштастыра білуге үйрету. Сөйтіп болашақта білім негізі қаланған шығармашыл жеке тұлға қалыптастыру.

Осы мақсатқа жету үшін алдыма мынандай міндеттер қойдым:

1. Білім сапасын арттыру, дарынды, қабілетті балаларды анықтау, олардың да-муына жағдай жасау.

2. Әлеуметтік кеңістікке еркін ене алатын қасиеттерге ие, оқыту процесінде ру-хани бай, шығармашылық үйлесімді терең ойлайтын дарын иесін тәрбиелеу.

3. Оқушының даралығын дамыту, психологиялық қолайлықты қамтамасыз ету.

4. Денсаулығын сақтау және қолдау. Осы міндеттерді орындау үшін төмен

дегідей педагогикалық технологиялар мен әдіс-тәсілдерді пайдаландым.

Оқу-тәрбие үрдісінде қолданылып, айтарлықтай нәтиже беріп жүрген жаңа пе-дагогикалық технологияның бірі - дамыта отырып оқыту әдістемесі.

Дамыта оқыту жүйесінің маңызды бір ерекшелігі - сынып оқушыларын "жақсы", "жаман" оқушылар деп бөлмей, барлық баланың дамуы үшін қолайлы жағдай туғызуды мақсат тұтуы. Нашар оқушының да өз шамасы келгенінше, қабілеті жеткен жерге дейін еңбек етуге ойластырылған, ал қабілетті оқушылардың ізденуіне, зерттеушілігіне, өз бетінше жұмыс арқылы шығарма-шылық деңгейге көтерілуіне жол ашылған.

Осы орайда мен өз тәжірибеме сүйене отырып, "Оқушылардың арттыру мақсатында тиімді технологияларды енгізу" атты өзекті мәселе бойынша жұмыс жасаудамын.

Шығармашыпық жұмыстың бастамасы -өз бетіндік жүмыс. Сол себепті де оқушылардың шығармашылық қабілеттері олардың өз бетіндік жұмыстарын сыз дамыту мүмкін емес.

Өз бетіндік жұмыстың бала дамуындағы рөлін жете көре білген және ол жөнінде еңбек жазған қазақ зиялыларының бірі -ағартушы ғалым А. Байтұрсынов "Қазақша оқу жайынан" атты еңбегінде "Бала білімді тәжірибе арқылы алуы керек. Мұғалімнің қызметі - балаға орындалатын жүмыстың түрін шағындап беру және қойылған мақсатқа жету үшін бағыт - бағдар беріп оты- руы керек", - деген. Бұдан біз А. Байтұрсыновтың 20-30 жылдардың өзінде-ақ кейінгі жылдары Ресей ғалымдары В. Да­выдов, Л. Занковтың дамыта оқыту теориясына негіз болған өз бетіндік танымдық әрекеттің рөлін көре біліп, оның бала дамуындағы маңызын өз кезінде қозғағанын байқаймыз.

Өз бетіндік жұмыс түрлеріне төмендегі негізгі 3 жұмыс түрлерін жатқыза аламыз:

1. Логикалық дамытушы ойындармен берілген тапсырмалар (құрастырмалы ой-ындар, ребус, сөзжұмбақ, анаграмма) .

2. Берілген тапсырманы түрлендіру бағытындағы жұмыс түрлері (кері есеп құру, мәтіннің мазмұнын өңдеу, т. б. ) .

3. Өз ойынан еркін тақырып құрастыруға берілген әдеби шығармашылық бағыт-тағы жұмыстар {өлең құрастыру, әңгіме, шығарма жазу, т. б. ) .

... жалғасы

Бастауыш мектеп оқушыларының инновациялық білім беру ортасына өзбеттілігінің қалыптасуының теориялық қағидалары

Математиканы оқытуда инновациялық технологияларды пайдалану

Оқыту технологиясының жалпы сипаттамасы

Инновациялық-компьютерлік технологияны қолдану арқылы экономикалық білім берудің педагогикалық алғышарттары

Оқытуды технологизациялау идеясының пайда болуы

Оқытуда көрнекілік әдістер

Жобалау әдісі педагогикалық инновацияларды енгізу мен өңдеу тәсілі

Ағылшын тілі пәнінің білім сапасын арттырудағы ақпараттық - коммуникативтік технологиясының рөлі

Ағылшын тілі сабағында жобалау әдісін қолдану

Бастауыш оқытудың педагогикасы мен әдістеме

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс