Сыртқы сауда айналымы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
I. Кіріспе 4
II. Негізгі бөлім 5
2 Қазақстан Республикасындағы сыртқы сауданың дамуын статистикалық талдау 5
2.1 Сыртқы сауданы динамикалық талдау 5
Кестелік көрсеткіштер 7
2.2 Сыртқы сауданың статистикалық көрсеткіштері 9
Мониторинг 10
ҚОРЫТЫНДЫ 13
Қолданылған әдебиеттер 14

I. Кіріспе

Бұл статистика мамандығы бойынша жазылған Қазақстан Республикасының сыртқы саудасын статистикада талдау атты жобалық жұмысында Қазақстан Республикасының сыртқы саудасына талдау жасалады. Сыртқы экономикалық қызмет елдердің экономикалық дамуында үлкен орын алады. Сыртқы экономикалық қатынасының негізгі бөлімі ретінде сыртқы өз есебіне көп жағдайда экономикалық дамуының деңгейін көрсетеді. Бұл жұмыс 3 бөлімнен және де қорытынды бөлімнен нәтижелерден қолданылған әдебиет тізімінен және қосымша беттерден тұрады. 1-бөлімінде сыртқы сауданың маңыздылығы, оның алдында тұрған мәселелері және көрсеткіштер күйісі қарастырылған. Автор және де сыртқы сауда теориясын қарастырды. 2-бөлімінде сыртқы сауда статистикасын ұйымдастыру келтіріледі статистикалық есеп беру формалары қарастырылады.3-бөлім сыртқы сауданың динамикалық структуралық және де сыртқы сауданың Қазақстан Республикасының экономикасына әсерінің анализіне арналған.
Қазіргі таңда қызметтер сферасының ролі оның ЖІӨ-дегі үлесі бойынша едәуір артып келеді. Бұл еңбек бөлігінің өсуіне және халықтың тұрмыс жағдайын жоғарылатуға мүмкіндік береді. Қызметтердің халықаралық саудасымен 40-тан аса халықаралық ұйымдар айналысады, оған мүшелік өте қолайлы жағдайларды туындатады. Қазақстан солардың негізгілеріне кірсе жөн болар еді, ол қызметтер саудасын ұйымдастырудың халықаралық тәжірибесін қолдауға мүмкіндік береді және сәйкес тауарларды өткізу кезінде қолайлы жағдайлар жасайды:
біріншіден, қызметтері сату кезінде, негізінен, делдал қажет емес, олады өткізу тікелей немес ақпарат негізінде жүзеге асырылады;
екіншіден, әлемдік нарықтағы қызметтер саудасының көлемі тауар, капитал, жұмысшы күші саудасының көмелеміне тәуелді болады;
үшіншіден,қызметтер сферасы мемлекеттің аман-саулығы, тәуелсіздігі, егемендігі мен қауіпсіздігі жүйесіне жатады және сондықтан ол едәуір дәрежеде мемлекет қолында болады;
төртіншіден, қызметтер сферасы адамның жеке сұрақтарын, қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған, елдің ішкі экономикасының дамуын талап етеді.
Келешекте қызметтердің халықаралық саудасында, негізінен, еңбек ету саласына қызмет көрсетумен байланысқан қызметтер басым жағдайға ие болады.
Қорыта айтқанда бұл жұмыс жобалық жұмыстарды орындаудың талаптарына сай орындалған және жақсы бағаға лайық.

II. Негізгі бөлім
2 Қазақстан Республикасындағы сыртқы сауданың дамуын статистикалық талдау
2.1 Сыртқы сауданы динамикалық талдау

Сыртқы сауда статистикасының маңызды міндеті - сыртқы сауданың негізгі көрсеткіштерінің уақыт ішіндегі өзгерістерін есептеу. Бұл өзгерістерді зерттеу үшін уақыттың бірқатар сәттерінде көрсеткіштердің белгіленген шеңбері көрсеткіштер мәндерін хроникалық ретпен орналасу қатары динамикалық қатар деп аталады. Динамикалар қатарын зерттеу мынадай міндеттерді шешуге мүмкіндік береді: кезеңнен кезеңге дейінгі қатарлар деңгейіндегі жекелеген өзгерістердің интенсивтілігін сипаттау, белгілі бір кезеңдегі уақыт қатарының ораташа көрсеткіштерін анықтау, жекелеген этапта немесе жалпы қарастырылатын кезеңде зерттелетін құбылыс динамиканың негізгі заңдылықтарын айқындау, зерттелетін объектінің уақыт ішіндегі өзгерісін туындататын факторларды айқындау, құбылыстың болашақтағы дамуын болжау.
Динимика қатарлары деңгейін салыстыру нәтижесінде динамиканың абсолютті және салыстырмалы көрсеткіштерінің жүйесі алынады, олардың көмегімен зерттелетін объектіні сипаттауға болады.

Кесте 1. ҚР-ның сыртқы саудасының негізгі көрсеткіштерінің динамикасы

Көрсет-кіштер
2015
2016
2017
2018
2019
А
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Сыртқы сауда айналымы
12803,8
100,0
13844,0
100,0
15004,6
100,0
13785,2
100,0
11306,7
100,0
Экспорт
5912,7
46,2
6720,3
48,5
7188,7
47,9
6046,5
43,9
5755,3
50,9
Импорт
6891,1
53,8
7123,7
51,5
7815,9
52,1
7738,7
56,1
5551,4
49,1
Сальдо
-978,40
7,6
-403,4
2,9
-627,2
4,2
-1692,2
12,3
203,9
1,8

ҚР сыртқы сауда айналымының жалпы сомасы 2015 жыл мен 2019 жыл аралығында 66744,3 млн.долларға құрады. Оның орташа жылдық көрсеткіші 13348,9 млн.долларға тең болған, соның ішінде экспорттың орташа жылдың шамасы 6324,7 млн.доллар, ал импорттың орташа жылдық шамасы 7024,2 млн.доллар болған. Зерттелетін кезеңде сыртқы сауда айналымының орташа жылдық төмендегі 374,3 млн.долларды құрады, соның ішінде экспорттың төмендегі әсерін - 39,4 млн.доллар, ал импорт әсерінен - 334,9 млн. доллар жыл сайын. Сыртқы сауда айналымының орташа жылдық деңгейі 0,031%-ке төмендеген.
2016 жыл мен2019 жыл аралығында сыртқы сауда айналымының 1%-өсімшесінің абсолюттік мәні 2016 жылы 128 млн.долларға тең болған болса, ал 2018 жылы ол мән 150 млн.долларға жеткен. Сыртқы сауда айналымы деңгейінің өте күшті ұлғаюы, яғни 9,1 пайызға көтерілуі, 2017 жылы байқалған.
Экспорт пен импорт динамикасы дамудың бір мәнді дамуында болмаған. 2015-2017 жылы аралығында экспорттың да, импорттың да көлемдері ұлғайған, ал 2018 жылдан бастап кері тенденция орын алған (1-кестені көріңіз). 2017-2018 жылдары азиялық және ресейлік қаржы дағдарыстары Қазақстан экономикасына өзінің кері әсерін тигізді. Аталмыш кері әсер шет елдік инвестициялар ағымының тоқтатылуынан және ҚР нарығынан көптеген шетелдік инвестеорларының кетуінен байқалды. Сонымен қатар, Достастықтың көптеген елдерінің, соның ішінде Қазақстанның, сыртқы саудасы - отын ресурстарының әлемдік бағаларының курсы төмендеуі әсерінен зиян шекті. Шикі мұнай мен металдың әлемдік бағаларының төмендегі - Қазақстанның негізгі экспорттық тауарлары бағасының, 2017 жылмен салыстарғанда, 2019 жылғы 20%-ке төмендеуіне әкеліп соқты.
Азияның елдер нарығындағы сұраныстың азаюы Қазақстандық экономикаға әлсіз түрде әсер етті. Ресейлік нарықтың тарылуы басқаша салдарды туындатты, өйткені2017 жылы Қазақстан экспортының 13 бөлікке жуығы Ресейге шығарылатын еді.
Ресейлік дағдарыс әсерінен ТМД-ның бірқатар басқа елдерінде Қазақстаннан әкелінген тауарларға деген сұраныс төмендеді. Сонымен қатар, теңгенің долларға және рубльге қатысты айырбас курстары арасындағы тепе-теңсіздік (дисбаланс) жағдайды шиеленістіріп жібереді.
Республиканың сыртқы сауда айналымы (кедендік статистика негізінде) 2019 жылы, 2018 жылмен салыстырғанда, 18%-ке төмендеді, соның ішінде экспорт - 5%-ке, ал импорт 28%-ке төмендеген.
Кедендік статистика мәліметтері бойынша ҚР-да2019 жылы 203,9 млн.доллар көлемінде сауда балансының оң сальдосы құрылды.
Тауардың экспорты мен импорты көлемдерін қалыптастыруға баға өзгерістерінің ықпал етуі дәрежесін анықтау мақсаттаныда маңызды тауарлардың жекеше іріленген топтары бойынша мәліметтер қарастырылады.

Кестелік көрсеткіштер

Кесте 2. Баға факторының экспорт көлемдерінің өзгерісіне ықпал етуі

20018
2019
Өнімдер,
атауы
Көлемі, тонна
Баға, доллар
құны,
мың долл.
Көлемі, тонна
Баға, доллар
құны, мың.долл.
А
1
2
3
4
5
6
Дәнді, нан
252340.8
125.67
31712.3
209798.1
107.16
22482.0
Кен, шлак, күл
1512878.2
24.92
37704.3
1385563.0
12.9
17919.0
Отын, мұнай өнімдері, мұнай
9195755.3
44.19
406379.7
9406776.6
70.75
665570.0
Органикалық химия өнімдері
411388.0
170.85
70277.0
297731.0
175.93
52380.0
Мақта
7404.3
1109.18
8212.7
5648.7
848.11
4790.7
Бағалы металдар
809062.33
112.3
91857.7
356061.6
97.4
34680.4
қара металдар
221228.4
249.76
55254.2
339194.8
218.59
74143.1
қара металл бұйымдары
1210.5
454.77
550.5
259.7
246.44
64.0
Мыс және одан жасалған бұйым
81906.3
1557.55
127573.1
90996.4
1521.78
138476.6
қорғасын рафинадталған
27127.9
469.31
9978.6
27131.7
451.61
12252.9
Мырыш
33001.9
809.12
26702.5
1734.7
755.97
23990.4
Басқа бағалы емес металдар
4343.6
5758.01
25010.5
2520.0
4862.7
12254.0

Есептеу нәтижесі мынаны дәлелдейді, яғни экспорттық өнімнің көрсетілген атаулары бойынша 2018-2019 жылдары:
1.Топтардағы көлемдер мен бағалардың өсуі жүзеге асты:
Отын мен мұнай өнімдері - 102,3%, мұнай 160%.
2.Төмендегі топтар бойынша көлемдерінің ғана өсуі жүзеге асты:
қара металдар - 153%;
Мыс және одан жасалған бұйымдар - 111,1%;
Рафинадталған қорғасын - 100,01%.
3. Экспортталатын өнім көлемдері төмендеді:
Нандық дәнді-дақыл - 16,9%-ке;
Кен, шлак, күл - 8,2%-ке;
Мақта - 23,7%-ке;
Бағалы металдар - 13,3%-ке;
Қара металдан жасалған бұйымдар - 78,5%-ке;
Мырыш - 3,8%-ке;
Басқа бағалы емес металдар - 41,9%-ке.
2019 жылғы көлемдер мен бағалардың өзгерісін талдай отырып, мынаны атап өту керек, яғни қарастырылатын 12 тауарлық топтардың ішіндегі 10-ында бағалар төмендеген, соның нәтижесінде экспортталатын өнім көлемі 45658,7 млн.долларға өзгерген.
Екі топта ғана баға елеусіз өскен. Жалпы алғанда 2019 жылы экспортталатын тауарлардың көлемі 154792,9 млн.долларға ауытқыған, соның ішінде баға өзгерісі әсерінен төмендеуші мәні - 45658,7 млн.доллар, экспорттық өнім көлемінің ұлғаюы есебінен - 54740,7 млн.долл. Республикадағы шикі мұнай мен мұнай өнімдеірнің экспорт көлемі мен бағаларының қалыптасуына "Тенгизшевройл" БК-ы маңызды түрде әсер етеді.
Кесте 3. Импорт көлемінің өзгерісіне баға факторының әсері

2018
2019

Көлемі, тонна
Баға, долл.
құны,
мың долл.
Көлемі, тонна
Баға, доллар
құны, мың.долл
А
1
2
3
4
5
6
Тамақ өнеркәсібі өнімдері, алкогольдық, алкогольсіз өнім, уксус, темекі
9599.1
1849.58
17754.3
3628.3
3370.01
12227.4
Минералды өнімдер, тонна
1181423.7
97.49
116157.2
682828.4
62.48
42661.5
Электр энергиясы, квтсағ.
854958.5
23.58
20163.3
46174.03
18.4
8497.7
Химия және онымен байланысқан салалардың өнімі
67408.7
565.5
38119.4
78501.3
450.38
35355.5
Бағалы емес металдар және олардан жасалған бұйымдар, тонна
48361.8
942.7
45590.8
1897.2
1004.93
19995.2
Жер, әуе және су транспорты құралдары
9900.6
3665.57
36291.3
4757.6
4279.13
20354.1
Жер, су және әуе транспортының бөлшектері мен тиектері
3446.9
3032.32
10452.1
2243.0
2951.23
6619.6

Импорттық өнімнің көрсетілген атаулары бойынша2018-2019 жылдары:
1.Төмендегі топтар бойынша бағалар өскен:
Тамақ өнеркәсібі өнімдері, алкогольды және алкогольсіз өнімдер, уксус,
темекі - 182,2%;
Бағалы емес металдар және олардан жасалған бұйымдар - 106,6%;
Жер, әуе және су транспорты құралдары - 116,7%.
2.Төмендегі топтар бойынша көлемдер мен бағалар төмендеді:
Минералды өнімдер - 42,7%-ке және 35,9%-ке;
Электр энергиясы - 45,9%-ке және 20,4%-ке;
Жер, әуе және су транспортының бөлшектері мен тиектеру-34,9% және 2,7ке.
3. Төмендегі топтар бойынша көлемдер өскен:
Химия және өнімі - 16,5%-ке;
Машиналар, құрал-жабдықтар мен механизмдер - 39,35%-ке.
Қарастырылып отырған сегіз топтың бесеуінде баға төмендеген, соның салдарынан импортталатын өнім көлемі 60112,8 млн.долларға төмендеген, 2 топтағы импортталатын өнімнің ұлғаюы есебінен импорт көлемі 24595,1 млн.долларға өскен.
Бұл жағдайда, импортталатын тауарлардың жалпы өзгерісі 2019 жылы 145081,4 млн.долларды құраған.

2.2 Сыртқы сауданың статистикалық көрсеткіштері

Республикадан шығарылатын өнімдердің тауарлық құрылымын салыстырмалы түрде талдау мынадай қорытынды жасауға мүмкіндік береді, яғни Қазақстан экспортындағы минералды ресурстар, отын, түсті және қара металлругия өнімдерінің (2-кестені қараңыз) ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.