Педагогикалық жүйедегі сараланған оқыту деңгейлері

Мазмұны

Кіріспе

Өзектілігі. Оқытудың әдістемелік жүйесін қайта бағдарлау, оқушылардың игеруіне арналған ақпарат көлемін ұлғайтудан ақпаратты пайдалану дағдыларын қалыптастыруға баса назар аудару жалпы білім беру жүйесіндегі негізгі міндеті болып табылады. Мектептерде білім беру жүйесінде оқушы оқу процесінің субъектісі ретінде қарастырылады, сондықтан барлық оқушылардың ерекшеліктерін, бейімділіктерін және танымдық қажеттіліктерін ескере отырып, олардың дамуы барынша қамтамасыз етіледі.

Қазіргі таңда жалпы орта білім берудің тұжырымдамасына сәйкес білім берудің негізгі бағыттарының ажырамас бөлігі оқытуды саралау болып табылады. Кең мағыналы ұғым ретінде «саралау» білім беру жүйесінің әртүрлі түрлерінде, оқытуды дараландыру міндеттерін іске асыруда, оқытуды ұйымдастырудың мазмұны мен формаларында, оқушыларды оқытудың жеке траекториясын қамтамасыз етуде ашылады. Саралап оқыту білім алушылардың оқу мүмкіндіктерін, бейімділіктерін, қабілеттерін психологиялық-педагогикалық диагностикалау нәтижелері негізінде оқыту мен оқу қызметін ұйымдастырудың әртүрлі нысандарын, әдістерін кеңінен қолдану болып табылады. Мектептегі оқушылар жас ерекшеліктеріне, қабылдау қабілеттеріне, математикалық, жаратылыстану, гуманитарлық ғылымдарға қызығушылығына байланысты әр түрлі қабілетті болады. Осыған орай мұғалімнің алдында негізгі міндет тұр, ол - оқу процесін кез-келген оқушы өзінің басым қабілеттері мен зияткерлік қабілеттерін ескере отырып, оқу танымдық іс-әрекетке қосылатындай етіп ұйымдастыру, яғни бір сыныпта оқушылардың оқу пәндерінің мазмұнын игерудің әртүрлі деңгейі бар мұғалімнің бір уақытта жұмыс істеуі, әр сабаққа әртүрлі күрделілік деңгейіндегі тапсырмаларды әзірлеу, бағалаудың әртүрлі критерийлерін қолдану, оқу уақытын ұтымды пайдалану және нәтижесінде оқушылардың жоғары сапалы білім алуын қамтамасыз ету. Сондықтан саралаудың мәнін және оның ерекшеліктерін зерттеу, сараланған тәсіл негізінде сабақтарды әдістемелік дамыту бүгінгі күні өзекті мәселе болып табылады.

Зерттеудің мақсаты - білім беру сапасын арттыру мақсатында биологияны оқыту процесінде сараланған оқытуды ұйымдастыру мен қолданылуының тиімділігін анықтау.

Зерттеудің міндеттері:

1. Саралап оқыту бойынша психологиялық-педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерге әдеби шолу.

2. Саралап оқытудың мәнін және биологияны оқыту процесінде оны жүзеге асырудың ерекшеліктерін анықтау.

3. Биологияны оқытуда саралап оқыту деңгейлерінің түрлері бойынша тапсырмалар құрастыру жүйесін зерттеу.

4. Сабақты жүргізуде саралап оқытудың тиімділігін зерттеу.

5. Қазіргі мектептерде биологияны оқытудағы саралаудың рөлін анықтау.

Зepттeyдiң пәнi: жалпы білім беру мектептерінде биология сабағын өткізудегі саралап оқыту технологиясы.

Зepттey гипотезасы: биологияны оқыту процесінде сараланған тәсілді қолдану тиімділі құрал болып табылады.

Зepттeyдiң oбъeктici: жалпы білім беру мектептеріндегі биология сабағындағы білім беру процесі.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен практикалық маңыздылығы: биологияны оқытуда жиі қолданылатын саралау тәсілдерінің түрлері мен олардың қолданылу тиімділігі беріледі, сонымен қатар саралап оқытудың ұйымдастыру жүйесі ұсынылады; мұғалімдер және (немесе) оқушылар мектептерде биология сабағын өткізу кезінде саралап оқыту тәсілдері мен ұйымдастыруы бойынша ұсыныстарды пайдалана алады.

Зepттey жұмыcының құpылымы:

Диплoмдық жұмыc кipicпeдeн, үш тapayдaн, қopытындыдaн тұpaды. Пaйдaнылғaн әдeбиeттep тiзiмi мeн ұcыныcтap coңындa бepiлeдi.

Кіріспеде мәселенің өзектілігі, қазіргі кездегі зерттеу қалпы, мақсаты мен міндеті, ғылыми жаңалығы, практикалық маңыздылығы жайында айтылады.

Бірінші бөлімде шет елдік және отандық әдебиет көздерінен жалпы білім беру жүйесіндегі «саралап оқытудың» теориялық негіздері бойынша өңделген ақпаратттар туралы айтылған.

Екінші бөлімде мектептерде биология сабағын өткізу процесінде саралап оқытудың тәсілдері мен түрлері, сонымен қатар ұйымдастырудағы құрауыш элементтері мен биологины оқытудағы саралап оқытуды ұйымдастырудың жүйесі, оның ішінде оқушылардың ерекшеліктеріне байланысты топтарға бөлу, оқытуды логикалық-диагностикалық талдау, сараланған тапсырмалар жүйесін құрастыру, бағалау критерийлері, сонымен қатар биологиядан сараланған тапсырмалар әзірлеу жүйесінің ерекшеліктері берілген.

Үшінші бөлімде биологияны оқытудағы саралап оқытудың рөлі мен сарлап оқытуды қолданудың тиімдігі көрсетілген.

Қорытынды бөлімінде зерттеу жұмысының нәтижесі бойынша түйін жасалды.

Қосымша бөлімінде мұғалімдер арасында жүргізілген анонимді сауалнамасы көрсетілген.

1 Мектептерде қолданылатын сараланған оқытудың теориялық негіздері

«Сараланған оқыту» мәнін қарастырмас бұрын, «Саралау дегеніміз не?» деген сұраққа тоқталып кетейік. Латын тілінен аударғанда «саралау» сөзі айырмашылық пен бөліну деген мағынаны білдіреді. Оқу процесінде не бөлінеді? Оқушылардың жеке топтары бөлінеді, дәлірек айтқанда, олардың оқуы әр түрлі жолмен құрылады, оқушылардың әр деңгейі үшін пәндік білім мазмұны олардың жеке ерекшеліктеріне байланысты бөлінеді.

Саралауды енгізбестен дәстүрлі сынып-сабақ жүйесі жағдайында оқу процесі барлық оқушылар үшін бірдей ұйымдастырылады және олардың әрқайсысына әр түрлі тиімді болып шығады. Мысалы, дәстүрлі оқытуды ұстаздар «маған сенің қазір қандай оқушы екенін қызытармайды, бірақ сенің қандай болу керектігін білемін және соған қол жеткіземін» деген позициясынан сипаттауға болады. Сондықтан, оқытудың бұл стилінде авторитаризм, бағдарламаның біркелкілігі, оқыту әдістері, формалары, жаһандық мақсаттар және орта мектептегі білім берудің жалпыға ортақ міндеттері басым. Сонымен қатар, оқушылардың жалпы зияткерлік қабілеттері әр түрлі, сәйкесінше оқу қабілеті де әртүрлі: біреу жаңа материалды тез игере алады, біреуге көп уақыт қажет, оны бекіту үшін көп қайталау қажет, біреу үшін жаңа ақпаратты есту қабілеті жақсырақ, біреу үшін визуалды түрде ақпарат қабылдау қабілеті тән [1, 2] .

Логикалық ойлау қабілеті жақсы дамыған және жаратылыстану-математикалық цикл пәндерін жақсы меңгерген, бірақ гуманитарлық пәндерге бейімді және қызығушылық танытпайтын оқушылар бар. Жақсы дамыған бейнелі ойлау қабілеті бар, терең сезінетін, бірақ математиканы, физиканы, химияны ұнатпайтын оқушылар да бар.

Әрине, сіз осындай әртүрлі адамдарды бірдей үйрете аласыз, бірақ білім беру процесінің сапасы, әрине, төмендейді. Осыған байланысты тек сараланған оқыту оңтайлы болуы мүмкін деген қорытынды жасауға болады.

Педагогикада саралау деп әр оқушы жалпы білім берудің белгілі бір минимумын игеріп, жалпыға бірдей болып табылатын және үнемі өзгеріп отыратын өмір жағдайында бейімделу мүмкіндігін қамтамасыз ететін, оның бейімділігіне сәйкес келетін бағыттарға басымдық беру құқығы мен кепілдендірілген мүмкіндігіне ие болатын оқыту жүйесін айтады.

Саралаудың мәнін әр түрлі тұрғыдан қарастыруға болады:

- саралаудың қазіргі заманғы отандық тәсілдерінің психологиялық-педагогикалық мәні оқушының қабілеттері мен қызығушылықтарын дамыту бейімділігін анықтауға оңтайлы жағдай жасауға негізделген оқытуды дараландыру болып табылады;

- әлеуметтік мәні қоғамның әр мүшесінің қоғаммен қарым-қатынасында мүмкіндіктерін ұтымды пайдалану мақсатында қоғамның шығармашылық, интеллектуалдық, кәсіби әлеуетін қалыптастыруға бағытталған әсер ету болып табылады;

- дидактикалық мәні түбегейлі жаңа мотивациялық ұстанымдарға негізделген оқушыларды сараланған оқытудың жаңа әдістемелік жүйесін құру арқылы мектептің өзекті мәселелерін шешуде көрінеді.

Қазіргі уақытта жалпы білім беретін мектептердің жұмыс тәжірибесінде саралап оқытудың бірнеше бағыттары 1-суретте берілген.

1-сурет - Қазіргі мектептерде қолданылатын саралап оқыту бағыттары

Көптеген педагогикалық зерттеулерде оқушының даралығын, оның психикалық процестері мен жеке қасиеттерін дамытудың стратегиялық тәсілі ретінде түсінілетін «оқуға жеке көзқарас» ұғымы оқу процесінің мақсатымен байланысты, осыған байланысты ол «оқуға сараланған көзқарас» және «даралау» ұғымдарынан гөрі кең ұғым ретінде қолданылады [3, 30 бет] .

«Сараланған тәсіл» ұғымы кең және тар мағынада түсіндіріледі, ол оның «оқытуды дараландыру» ұғымымен әр түрлі қатынастарын анықтайды. Кең мағынада бұл ұғым білім беру мазмұнын, оқу процесін ұйымдастырудың стратегиялық тәсілдерін негіздеу үшін қолданылады. Тар мағынада түсінілетін сараланған тәсіл оқытудың ұйымдастырушылық жағымен байланысты, жеке көзқарасты жүзеге асырудың шарты ретінде әрекет ететін оқушының жеке басының ішінара есебі мен көрінісін қамтамасыз етеді. Сараланған тәсілдің өзі сараланған оқыту арқылы жүзеге асырылады.

Ішкі дифференциацияның негізгі түрлерінің ішінен зерттеу мақсатына ең сәйкес келетін деңгейлік дифференциация қарастырылады. Бұл оқушылардың тереңдік пен күрделіліктің әртүрлі деңгейлерінде, бірақ міндетті талаптар деңгейінен төмен емес оқу мазмұнын игеруге мүмкіндігі мен құқығы бар оқытуды ұйымдастыруды қамтиды.

Психологиялық-педагогикалық зерттеулерде жүйелік тәсілді қолдану ғалымдарға дифференциацияның дамумен тығыз байланысты екенін және оның принципі ретінде әрекет ететінін анықтауға мүмкіндік берді. Сараланған және дамып келе жатқан оқыту тұжырымдамалары басшылыққа алынатын нәтижелерді сипаттаудағы ортақ белгі - бұл оқу іс-әрекетінің сәттілігін қамтамасыз ететін адамның ең жалпы зияткерлік қабілеті. Оқытудағы сараланған көзқарасты зерттеушілердің көпшілігінің пікірінше, оқытудың өнімділігі дәл оқу қабілетіне байланысты болып келеді.

Жалпы білім берудегі саралау бірнеше функцияларды орындай алады:

- оқушылардың қызығушылықтарын, бейімділіктерін, қабілеттері мен кәсіби қалауларын ескере отырып, білім беру мазмұнын кеңейту;

- оқушыларды ғылым мен тәжірибелік қызметке қызықтыратын бағыттарға тереңдетіп даярлауды қамтамасыз ету;

- оқуға ынталандыруды дамыту; әлеуметтік-педагогикалық себептер бойынша уақытша жоғалған мектеп оқушыларының жеке резервтерін қалпына келтіру;

- шығармашылық қызмет тәжірибесімен қаруландыру;

- тұлғаның кәсіби бағытын қалыптастыру (кәсіби қызығушылықтар, бейімділіктер, оң көзқарастар) ;

-жалпы және арнайы қабілеттерді дамыту [4, 124 бет] .

Алайда, оқытуды саралауды белгілі бір пәнге қызығушылық танытқандар тұрғысынан және кейбір оқушылардың оған деген ерекше қызығушылығының көрінісі тұрғысынан қарастыруға болмайды. Саралау белгілі бір сынып пен пән бойынша барлық оқушылардың қажеттіліктерін ескеруді талап етеді, тек күшті ғана емес, сонымен бірге пәнге қиын немесе басқа салаларда мүдделері бар адамдар.

Қазіргі заманауи дидактикада анықтауға бағытталған объективті саралау:

- әр түрлі пәндік мазмұндағы материалмен жұмыс істеуге оқушының қалауы;

- оны терең зерттеуге қызығушылығы;

- оқушының пәндік (кәсіби) дифференциацияның әр түрлі түрлерімен айналысуға бағытталуымен ерекшеленеді.

Саралау жеке тұлғаның ерекшеліктерін ескере отырып, барлық оқушылардың әр түрлі оқушылар үшін әр түрлі болуы мүмкін білім мазмұнын игеруін қамтамасыз етуді, инвариантты бөліктің барлығына міндетті емес екенін білдіреді. Сонымен қатар, ұқсас жеке ерекшеліктері бар оқушылардың әр тобы өз жолымен жүреді. Саралау жағдайында оқу процесі оқушылардың танымдық қажеттіліктеріне, олардың жеке ерекшеліктеріне мүмкіндігінше жақын болады. Осылайша, оқу процесін саралаудың мақсаты әр оқушыға жалпы білім мазмұнын игеру процесінде оның қабілеттерін, бейімділіктерін барынша дамытуға, танымдық қажеттіліктері мен мүдделерін қанағаттандыруға жағдай жасау болып табылады. Саралауды түсінуде үш негізгі аспектті ескеру керек:

1. Оқушылардың жеке ерекшеліктері.

2. Осы ерекшеліктер негізінде оқушыларды топтасуы.

3. Топтардағы оқу процесінің өзгермелілігі.

Жеке тұлғаға бағытталған оқыту жеке тұлғаның субъективті тәжірибесін, оның қалауы мен құндылықтарын ескере отырып, жеке білім беру траекторияларын құруды, оқу процесінде оқушының жеке функцияларын өзектендіруді қамтиды. Жеке тұлға білім беру процесінің орталығына қойылады, білім беру мақсаттарына адамның өзін-өзі анықтауын, өзін-өзі ашуын, өзін-өзі жүзеге асыруын қамтамасыз ету қажеттілігі кіреді.

Сараланған оқыту жеке тұлғаны ашуға, жеке тұлғаның қабілеттері мен икемділіктерін анықтауға ықпал етеді, жеке таңдау функцияларын өзектендіруді қамтиды. Егер мазмұнның өзгеруі оқушылардың жеке типологиялық ерекшеліктеріне байланысты болса, сараланған оқыту туралы айту заңды болып табылады. Бұл жағдайда оқушылардың әр тобы осы топ үшін қажет фрагменттермен байытылған инвариантты мазмұнды игереді.

Бұл технология:

- әрбір адам қол жеткізуі тиіс жалпы білім беретін дайындықтың базалық міндетті деңгейінің болуын қамтиды;

- базалық деңгей бойынша оқушы қол жеткізуі тиіс нәтижелер жүйесі ашық болуы тиіс (оқушы одан не талап етілетінін біледі) ;

- базалық деңгеймен қатар оқушыға жоғары дайындыққа мүмкіндік береді.

Сараланған білім беру процесінің қағидаты оқушылардың жеке дамуын жүзеге асыруға жақсы ықпал етеді және жалпы орта білімнің мәні мен мақсаттарын растайды. Оқытудың мазмұны әр жас үшін басым болатын оқушылардың даму тенденцияларына бағытталуы керек, басқаша айтқанда, бүгінгі немесе жақын болашаққа әр жас тобы үшін пайдалы болуы керек. Оқытудың мақсаттары мен мазмұнын дамыту дамып келе жатқан адамның нақты қажеттіліктерін ескеруі керек [5, 95 бет] .

Тұлғаға бағытталған білім беру парадигмасын жүзеге асыру әр оқушының танымының объективті тәжірибесіне жүгінуді білдіреді. Кез-келген ғылыми ақпарат, егер ол жеке мағынаға ие болса, құнды болса, білімге айналады. Әр оқушы өзінің (субъективті) тәжірибесінің тасымалдаушысы ретінде ерекше болады. Сондықтан, оқудың басынан бастап әрқайсысы үшін оқшауланған емес, жан-жақты мектеп ортасын құру қажет, бұл өзін дәлелдеуге мүмкіндік береді.

1. 1 Педагогикалық жүйедегі сараланған оқыту деңгейлері

Саралап оқыту технологиясы оқу процесінің белгілі бір бөлігін қамтитын саралап оқытудың ұйымдастырушылық шешімдерінің, құралдары мен әдістерінің жиынтығы болып табылады. Саралаудың жіктелімін қарастыруда Г. К. Селевко бойынша 2-суретке сәйкес келесі типтері мен түрлері берілген [6] .

2-сурет - Дифференциация жіктелімі (Г. К. Селевко бойынша)

Қазіргі таңда жеке тұлғаны қалыптастырудың педагогикалық мәселелерін шешудегі ең тиімді әдіс сараланған оқыту технологиясы болуы мүмкін. Бұл тұжырым сараланған оқытудың оқушылардың мүмкіндіктері мен қабілеттерін ескере отырып, олардың дамуына ықпал ету негізгі қағидатымен расталады. Сараланған оқыту оқушының жас ерекшеліктеріне және танымдық іс-әрекетті ұйымдастырудың мазмұны, формалары мен әдістерінің әртүрлілігіне негізделген жеке тұлғаны дамыту процесі ретінде қарастырылады. Саралап оқытудың мәні жалпы дидактикалық қағидаттарының өзара байланысын анықтайды: саралау қағидаттарымен (білім беруді деңгейлік қамтамасыз етілуі, оқу процесін үйлесімді қарқындылығы және жеке тұлғаны дамуу), ұйымға қойылатын талаптармен (базалық материалды жеткілікті меңгеру, оқушылардың кәсіби ниеттерінің олардың нақты мүмкіндіктеріне сәйкестігі, оқыту нысандарын ұйымдастыруды түзету, педагогтердің кәсіби деңгейін арттыру) [7, 200 бет] .

Саралаудың түрлері оқушылардың жеке индивидті типологиялық ерекшеліктеріне қарай ескеріліп анықталады. Педагогикада дәстүрлі түрде сараланған оқытудың келесі түрлері:

- оқушылардың жалпы және арнайы қабілеттері бойынша;

- оқушылардың қызығушылықтары, бейімділігі бойынша;

- оқушылардың кәсіптік бағдары мен жобаланған кәсібі бойынша бөлінеді.

Саралаудағы оқушының жеке басының психофизиологиялық ерекшеліктерінің рөлін күшейту танымдық стильге, сенсорлық модальдылығына, есте сақтаудың басым түріне, ерікті зейіннің даму деңгейіне және т. б. байланысты оқушылар топтарын бөлуді қамтитынын ескеріледі.

Сараланған оқыту түрлерін бөлуге негіз болатын саралау негізіне толығырақ тоқталайық. Өзінің пайда болу сипаты бойынша саралау тұлғалық және әлеуметтік деп бөлінеді.

Сонымен, жалпы, арнайы қабілеттер, жеке психофизиологиялық ерекшеліктер, оқушылардың қызығушылықтары бойынша саралауда жеке факторлар негіз болып табылады. Дифференциация түрлеріне бөлу, әдетте, шартты болып табылатындығын ескерген жөн, өйткені саралаудың кейбір формаларында жеке типологиялық сипаттамалардың бір тобы емес, бірнеше тобы ескеріледі.

Жобаланған мамандық бойынша саралауда жеке факторларды да (балалардың белгілі бір бейімділігі мен қабілеттерінің болуы) және әлеуметтік факторлары да (белгілі бір кәсіптердің қоғамдағы беделі) ескеріледі.

Саралау әртүрлі деңгейлерде жүзеге асырылуы мүмкін. Білім беру жүйесіндегі саралау - бұл оның бірнеше түрін ажыратуға болатын жүйе. Сонымен, сыртқы саралау білім берудің әртүрлі мазмұнымен байланысты және қызығушылықтары, бейімділігі, қабілеттері мен кәсіби қалауы бойынша біртекті топтарға біріктірілген оқушылардың бағытталған мамандандырылған дайындықтан тұрады. Сыртқы саралау:

- мектеп аралық деңгейде әртүрлі мектептер (гимназиялар, лицейлер, математикалық, лингвистикалық мектептер және т. б. ) ;

- мектепішілік деңгейде бейіндік сыныптар (топтар), факультативтер, элективті (іріктеушілік) курстар және таңдау бойынша үйірмелер арқылы;

- сынып ішіндегі деңгейде оқушыларға қызығушылықтары бойынша, сондай-ақ шығармашылық сипаттағы жеке тапсырмалар беру арқылы жүзеге асырылады.

Ішкі саралау гетерогендік ортада жүзеге асырылады. Жалпы бағдарлама аясында формалар, әдістер мен тәсілдердің үйлесімі арқылы сараланған және жеке тәсіл арқылы ол оқытуды оқушылардың мүмкіндіктеріне жақындатады және жеке айырмашылықтар мен субъективті тәжірибені ескере отырып, әр оқушының әлеуетін ашады.

Әрдеңгейлі саралау оқу материалының мазмұнының көлемі мен қиындықтары бойынша әртүрлі (базалықтан төмен емес) бере отырып, оқушылардың даму деңгейі мен білім алу деңгейі негізінде бөлінуін болжайды. Мектепаралық деңгейде әртүрлі деңгейлік саралау мамандандырылған (коррекционды) білім беру мекемелері, дарынды балаларға арналған жеке мектептер арқылы іске асырылса, мектепішілік деңгейде жоғары деңгейдегі сыныптар, жас нормасы бойынша сыныптар мен өтемдік оқыту сыныптары, коррекционды-дамытпалы оқыту топтары арқылы іске асырылады. Сынып ішіндегі деңгейде саралаудың бұл түрі көп деңгейлі тапсырмалар мен мұғалімнің өлшенген көмегі арқылы жүзеге асырылады. Көптеген зерттеулерге сүйене отырып, әртүрлі деңгейлі саралау демократиялық формада уақытша болып саналады, ал оқушылардың психилогиялық жаңадан пайда болған ерекшеліктері гетерогенді ортаға бейімделуі керек. Тек сол уақытта ғана ілімдегі жетістік қайтымсыз болады.

Шетелдік тәжірибе мен саралаудың пайда болу теориясына сүйенсек, саралаудың үш деңгейі ажыратылғанын байқаймыз. Мысалы, Рональд де Гроот дифференциацияның үш деңгейін анықтады.

І-ші микро деңгей: сынып ішіндегі балалардың жеке топтарына әр түрлі көзқарас жасалады. Бұл саралау деңгейі кейде ішкі немесе сынып ішілік деп аталады.

ІІ-ші мезо деңгей - бұл мектеп ішінде жеке сыныптар, профильдер, бағыттар арасында саралау жүзеге асырылатын мектеп деңгейі.

ІІІ-ші макро деңгей - мектептер арасындағы саралау, әртүрлі типтегі мектептерді құру. ІІ- мен ІІІ-деңгей сыртқы дифференциацияны құрайды [8] .

Сонымен саралаудың қысқаша белгіленген формаларын сипаттауға тоөталамыз. Жалпы қабілеттер бойынша саралаудан бастаймыз. Микро деңгейде саралаудың бұл түрі әр түрлі деңгейдегі тапсырмалармен, мұғалімнің көмегін мөлшерлеумен, деңгейлік саралаумен ұсынылған. Бұған сонымен қатар білімді толық игеру моделі аясында топтық, жұптық жұмыстарды жатқызуға болады. Оқушының өзі үшін қажетті және жеткілікті деп санайтын кез-келген пәнді (бірақ негізгіден төмен емес) оқу деңгейін таңдау құқығы мен мүмкіндігі осы деңгейге тән белгі болып саналады. Бұл ретте мұғалім оқушылардың осы немесе басқа деңгейде жасай отырып меңгеруі тиіс оқу материалдарының мазмұнын нақты бөлуі және кезекті тақырыпты меңгермес бұрын олардың жетуге тиіс нәтижелерімен таныстыру қажет. Саралаудың бұл формасы оқушылардың жалпы қабілеттеріне ғана емес, сонымен бірге олардың мүдделеріне де негізделгенін ескереміз. Оқушының пәнді тереңірек зерттей алмайтындықтан емес, оның қызығушылықтары басқа танымдық салада болғандықтан, ол пәнді оқудың ең төменгі деңгейін таңдай алады.

Ішкі дифференциацияның формасы, сонымен қатар, оқушылардың білімді толық игеру моделі бойынша топтық жұмысы болып табылады. Тақырыпты материалдың базалық мазмұны деңгейінде оқып, тест тапсырғаннан кейін оқушылардың екі тобы анықталады:

- мазмұнды меңгергендер - олармен зерттелген материалды кеңейту бойынша жұмыс ұйымдастырылады;

- меңгермегендер - білімдегі олқылықтарды жою бойынша жұмыс жүргізіледі.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс