Химиялық реакция теңдеуі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 59 бет
Таңдаулыға:

Жиынтық бағалауға арналған

әдістемелік ұсыныстар

Химия

8-сынып

Әдістемелік ұсыныстар мұғалімге 8-сынып білім алушыларына Химия пәні бойынша жиынтық бағалауды жоспарлау, ұйымдастыру және өткізуге көмек құралы ретінде құрастырылған. Әдістемелік ұсыныстар 8-сынып Химия пәні бойынша ұзақ мерзімді оқу бағдарламасы негізінде дайындалған.
Бөлім ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалаудың тапсырмалары мұғалімге Білім алушылардың тоқсан бойынша жоспарланған оқу мақсаттарына жету деңгейін анықтауға мүмкіндік береді.
Әдістемелік ұсыныстарда бөлім ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалауды өткізуге арналған бағалау критерийлері мен дескрипторлары бар тапсырмалар ұсынылған. Сондай-ақ, жинақта білім алушылардың оқу жетістіктерінің мүмкін деңгейлері (рубрикалар) сипатталған. Дескрипторлары мен балдары бар тапсырмалар ұсыныс түрінде берілген.
Әдістемелік ұсыныс жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне, мектеп әкімшілігіне, білім беру бөлімінің әдіскерлеріне, критериалды бағалау бойынша мектеп, өңірлік үйлестірушілеріне және басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.

Әдістемелік ұсыныстарды дайындау барысында ресми интернет-сайттағы қолжетімді ресурстар (суреттер, фотосуреттер, мәтіндер, аудио және бейнематериалдар) қолданылды.

2

МАЗМҰНЫ

1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 4

8.1А Атомдағы электрондардың қозғалысы 4

8.1B Заттардың формулалары және химиялық реакция теңдеулері 8

8.1С Металдар белсенділігін салыстыру 12

2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 16

8.2А и 8.2В Зат мөлшері және Стехиометриялық есептеулер 16

8.2C Химиялық реакциядағы энергиямен танысу 20

8.2D Сутек. Оттек және озон 24

3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 28

8.3A Химиялық элементтердің периодтық жүйесі 28

8.3B Химиялық байланыс түрлері 32

8.3C Ерітінділер және ерігіштік 36

4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 40

8.4A Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары. Генетикалық байланыс .. 40

8.4B Көміртек және оның қосылыстары 44

8.4C Су 49

3

1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР

8.1А Атомдағы электрондардың қозғалысы
бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты
8.1.3.2
Әрбір электрон қабатында электрон саны нақты

максимал мәннен аспайтынын түсіну

8.1.3.3 s және р орбиталдарының пішінін білу

8.1.3.4 Алғашқы
20 химиялық элементтің электрондық

конфигурациясын және электронды - графикалық

формуларын жаза білу

8.1.3.5
Атомдар электрондарды
қабылдай
немесе жоғалта

алатынын және осының нәтижесінде иондар түзілетінін

түсіну

8.1.3.6
Нөлдік
қосынды
әдісімен
қосылыстардың

формуласын құрастыру

Бағалау критерийі
Білім алушы

Әрбір қабатта электрон саны нақты максимал мәнге тең болатынын анықтайды

s және р орбиталдарының пішінін ажыратады

Қосып алатын немесе беретін электрондар саны мен атом арасындағы сәйкестікті анықтайды

Атомдар мен иондардың электрондық конфигурациясын және электронды - графикалық формуларын жазады
Нөлдік қосынды әдісімен қосылыстардың формуласын құрастырады

Ойлау дағдыларының Білу және түсіну
деңгейі Қолдану

Орындалу уақыты 20 минут

Тапсырма

Екінші энергетикалық деңгейде орналасатын электрондардың максимал саны:
1
2
8
18

2. Электрондар өздерінің энергияларына сай ядроны белгілігі бір ара қашықтықта айналып жүреді, мұны электрондық бұлт немесе орбиталь деп атайды. Кеңістікте ядроны айналатын электрондардың белгілі бір пішіні болады. Орбиталдардың тұсына кеңістіктегі пішінін және белгіленуін жазыңыз.

4

Орбиталдардың кеңістіктегі пішіні
Белгіленуі
1.
_____________тәрізді

2.
_____________ тәрізді

Сыртқы электрондық қабатын аяқтауға қажетті қосып алатын немесе беріп жіберетін электрондар саны мен атом арасындағы сәйкестікті табыңыз.

Атом

Электрон береді қосып алады

А) Алюминий
1) 2
электрон беріп жібереді

2) 3
электрон беріп жібереді

В) Оттегі

3) 2
электрон қосып алады

4) 3
электрон қосып алады

А_________
В________

Берілген атомдар мен иондардың электрондық конфигурациясы мен электронды - графикалық формуласын жазып кестені толтырыңыз.

Химиялық
Электрондық
Электронды - графикалық формуласы
элемент атомы
конфигурациясы

ионы

Na[+]

О

AI[3+]

5(а) Алюминий және күкірт атомдарынан түзілетін иондардың түзілу схемасын жазыңыз.

+13Al )2e)8e)3e

+16S )2e)8e)6e

5(а) тапсырмасында түзілген иондар бойынша Нөлдік қосынды әдісімен қосылыстың формуласын жазыңыз.
___________________________________ __________________

5

Бағалау критерийі
Тапсырма
Дескриптор
Балл

№

Білім алушы

Әрбір қабатта электрон
1
екінші энергетикалық деңгейде
1

саны нақты максимал

орналасатын максимал электрондар

мәнге тең болатынын

санын анықтайды;

анықтайды

s және р орбиталдарының
2
s орбиталдарының кеңістіктегі пішіні
1

пішінін ажыратады

мен белгіленуін жазады;

р орбиталдарының кеңістіктегі пішіні
1

мен белгіленуін жазады;

Қосып алатын немесе
3
О атомы және электрондар арасындағы
1

беретін электрондардың

сәйкестікті анықтайды;

саны мен атом

AI атомы және электрондар
1

арасындағы сәйкестікті

арасындағы сәйкестікті анықтайды;

анықтайды

Атомдар мен иондардың
4
Na[+] ионының электрондық
1

электрондық

конфигурациясын жазады;

конфигурациясын және

Na[+] ионының электронды - графикалық
1

электронды - графикалық

формуласын сызады;

формуларын жазады

О атомының электрондық
1

конфигурациясын жазады;

О атомының электронды - графикалық
1

формуласын сызады;

AI[3+] ионының электрондық
1

конфигурациясын жазады;

AI [3+]ионының электронды -
1

графикалық формуласын сызады;

Нөлдік қосынды
5
Алюминий мен күкірт атомынан
1

әдісімен қосылыстардың

түзілетін иондар схемасын жазады;

формуласын құрастырады

Нөлдік қосынды әдісімен
1

қосылыстың формуласын құрастырады.

Барлығы

13

6

Атомдағы электрондардың қозғалысы бөлімі бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні___________________________ ________________

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен
Орта
Жоғары

Әрбір қабатта электрон саны
Екінші энергетикалық деңгейде
Екінші энергетикалық деңгейде
Екінші энергетикалық

нақты максимал мәнге тең
орналасатын электрондар санын
орналасалатын электрондар санын
деңгейде орналасатын

болатынын анықтайды
анықтауда қиналады.
анықтауда қателіктер жібереді.
электрондар санын анықтайды

s және р орбиталдарының
s және р орбиталдарының
s р орбиталдарының кеңістіктегі
s және р орбиталдарының

пішінін ажыратады
кеңістіктегі пішіні мен белгіленуін
пішінін белгіленуін ажыратуда
кеңістіктегі пішіні мен

ажыратуда қиналады.

қателіктер жібереді.

белгіленуін ажыратады

Қосып алатын немесе
О, AI атомы мен
О AI атомы мен электрондарының
О, AI атомы мен

беретін электрондардың
электрондарының арасындағы
арасындағы сәйкестікті анықтауда
электрондарының арасындағы

саны мен атом арасындағы
сәйкестікті анықтауда қиналады.
қателіктер жібереді.
сәйкестікті анықтайды

сәйкестікті анықтайды

Атомдар мен иондардың
Na[+] , О , AI[3+] атомы және
Na[+] О AI[3+] атомы иондарының
Na[+] , О , AI[3+] атомы және

электрондық
иондарының электрондық
электрондық конфигурациясын,
иондарының электрондық

конфигурациясын және
конфигурациясын, графикалық
графикалық формуласын жазуда
конфигурациясын, графикалық

электронды - графикалық
формуласын жазуда қиналады
қателіктер жібереді
формуласын жазады

формуларын жазады

Нөльдік қосынды әдісімен
Алюминий және күкірт
Алюминий және күкірт атомдарынан
Алюминий және күкірт

қосылыстардың формуласын
атомдарынан иондардың
иондардың схемасын жазуда нөлдік
атомдарынан иондардың

құрастырады
схемасын жазуда және нөлдік
қосынды әдісімен қосылыстың
схемасын жазады және нөлдік

қосынды әдісімен қосылыстың
формуласын құрастыруда қателіктер
қосынды әдісімен қосылыстың

формуласын құрастыруда
жібереді
формуласын құрастырады

қиналады

7

8.1B Заттардың формулалары және химиялық реакция теңдеулері бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты
8.2.3.1 Заттар құрамындағы элементтердің массалық үлесін

табу, элементтердің массалық үлесі бойынша

заттардың формуласын шығару

8.2.3.3 Реакцияға
қатысатын және түзілетін заттардың

формуласын жаза отырып, химиялық реакциялар

теңдеулерін құру

8.2.3.4 Заттар массасының сақталу заңын білу

8.2.2.1 Бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы

бойынша химиялық реакцияларды жіктеу
Бағалау критерийі
Білім алушы

::
Күрделі
заттар құрамындағы элементтердің

массалық үлесін есептейді, массалық үлестері

бойынша заттың қарапайым формуласын анықтайды

:: Химиялық реакция теңдеулерін құрастырады

::
Зат массасының сақталу заңының анықтамасын

жазады

:: Химиялық реакцияларды реагенттердің саны және

құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктейді
Ойлау дағдыларының
Білу және түсіну

деңгейі
Қолдану

Жоғары деңгей дағдылары
Орындалу уақыты
20 минут

Тапсырма

1.(a) Натрий гидрокарбонатындағы (NaHСО3) көміртектің массалық үлесі тең болады:

1,19%
14,28%
27,38%
57,14%

Күрделі қосылыстың құрамындағы элементтердің массалық үлестері
H - 2,04%, S - 32,65%, O - 65,31%-ке тең. Қосылыстың молекулалық формуласын анықтаңыз.

Ас үйде тамақ пісіргенде газ балонынан пропан (С3Н8) жағылады.
(a) Пропанның жану реакциясы теңдеуін жазып, теңестіріңіз.

Пропанның жану реакциясындағы өнімдерді және реагенттерді атаңыз.
өнімдер: ___________________________________ _____________________
реагенттер: ___________________________________ ___________________

8

Маратқа зертханада тәжірибе жасау үшін оттегі газы керек болды. Оттегі газын марганец диоксиді катализаторы қатысында сутек пероксидін айыру арқылы алуға болады.

Сутек пероксидінің ыдырау реакциясы теңдеуін жазыңыз.
___________________________________ _________________________________________

Бұл реакцияны қандай заңға сүйеніп жаздыңыз, осы заңға анықтама беріңіз.
___________________________________ _________________________________________
___________________________________ _________________________________________

Берілген химиялық реакцияларды аяқтап теңестіріңіз, реакция типін анықтаңыз.

AI2O3 + HCl -- AICl3 + ...
... + H2SO4 -- MgSO4 + H2
H2 + CI2 -- ...
AI(OH)3 -- ... . + H2O

Реакция типі:
А) _______________ В) _______________ С) _______________ D) _______________

9

Бағалау критерийі
Тапсыр
Дескриптор
Балл

ма №

Білім алушы

Күрделі заттар құрамындағы
1
күрделі қосылыстың құрамындағы
1

элементтердің массалық үлесін

көміртектің массалық үлесін

есептейді, массалық үлестері

есептейді;

бойынша заттың қарапайым

массалық үлесі бойынша заттың
1

формуласын анықтайды

молекулалық формуласын

анықтайды;

Химиялық реакция теңдеулерін
2
пропанның жану реакция теңдеуін
1

құрастырады

жазады;

өнімдерді атайды;
1

реагенттерді атайды;
1

Зат массасының сақталу
3
сутек пероксидінің ыдырау реакция
1

заңының анықтамасын жазады

теңдеуін жазады;

зат массасының сақталу заңы
1

анықтамасын жазады;

Химиялық реакцияларды
4
А реакция типін анықтайды;
1

реагенттердің саны және

В реакция типін анықтайды;
1

құрамы бойынша химиялық

D реакция типін анықтайды;
1

реакцияларды жіктейді

С реакция типін анықтайды;
1

А реакцияны аяқтап, теңестіреді;
1

В реакцияны аяқтап, теңестіреді;
1

С реакцияны аяқтап, теңестіреді;
1

D реакцияны аяқтап теңестіреді.
1

Барлығы

15

10

Заттардың формулалары және химиялық реакция теңдеулері бөлімі бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Білім алушының аты-жөні___________________________ ________________

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен
Орта
Жоғары

Күрделі заттар
Күрделі қосылыстың
Күрделі қосылыстың құрамындағы
Күрделі қосылыстың

құрамындағы
құрамындағы элементтің
элементтің массалық үлесін есептеуде
құрамындағы элементтің

элементтердің массалық
массалық үлесін есептеуде,
массалық үлесі бойынша қарапайым
массалық үлесін есептейді

үлесін есептейді, массалық
массалық үлесі бойынша
формуласын табуда қателіктер жібереді
және массалық үлесі

үлестері бойынша заттың
қарапайым формуласын табуда

бойынша қарапайым

қарапайым формуласын
қиналады

формуласын табады

анықтайды

Химиялық реакция
Күрделі заттардың жану реакция
Күрделі заттардың жану реакция
Күрделі заттардың жану

теңдеулерін құрастырады
теңдеулерін құрастыруда ,
теңдеулерін құрастыруда өнімдерді
реакция теңдеулерін

өнімдерді, реагенттерді
реагенттерді анықтауда қателіктер
құрастырады, өнімдерді,

анықтауда қиналады

жібереді

реагенттерді анықтайды

Зат массасының сақталу
Сутек пероксидінің ыдырау
Сутек пероксидінің ыдырау реакция
Сутек пероксидінің ыдырау

заңының анықтамасын
реакция теңдеуін жазуда, зат
теңдеуін жазуда зат массасының
реакция теңдеуін жазады, зат

жазады
массасының сақталу заңына
сақталу заңына анықтама беруде
массасының сақталу заңына

анықтама беруде қиналады

қателіктер жібереді

анықтама береді

Химиялық реакцияларды
А, В және С, D реакцияны аяқтап
А В С D реакцияны аяқтап теңестіруде
А, В және С, D реакцияны

реагенттердің саны және
теңестіруде және типін анықтауда
типін анықтауда анықтауда қателіктер
аяқтап теңестіреді және типін

құрамы бойынша
қиналады
жібереді
анықтайды

химиялық реакцияларды

жіктейді

11

8.1С Металдар белсенділігін салыстыру бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты
8.2.4.2 Белсенді металдардың салқын сумен, ыстық су немесе

бумен әрекеттесуін сипаттау

8.2.4.3
Металдар
коррозиясын
туындатуға әсер ететін

жағдайларды зерттеу

8.2.4.5 Металдардың қышқылдармен
әрекеттесуінің реакция

теңдеулерін құрастыру

8.2.4.6
Металдардың
тұз ерітінділерімен әрекеттесуінің

жоспарын жасау және жүргізу

8.2.4.8
Металдардың
белсенділік
қатарын қолданып

металдардың таныс емес орынбасу реакцияларының

жүру мүмкіндігін болжау

Бағалау критерийі
Білім алушы

:: Белсенді металдардың салқын сумен, ыстық су немесе су

буымен әрекеттесу реакция теңдеуін құрастырады

:: Металдар коррозиясын
туындатуға әсер ететін

факторларды анықтайды

:: Металдардың
қышқылдармен
әрекеттесуінің реакция

теңдеулерін жазады

::
Металдардың
тұз
ерітінділерімен
әрекеттесу
теңдеуін

жазады

::
Металдардың
белсенділік
қатарын
қолданып
орынбасу

реакцияларының жүру мүмкіндігін болжайды

Ойлау дағдыларының
Білу және түсіну

деңгейі
Қолдану

Жоғарғы деңгей дағдылары

Орындалу уақыты
20 минут

Тапсырма

1(a) Реакция нәтижесінде сілті және сутек газын түзе отырып бөлме температурасында сумен әрекеттесетін металдар қатарын көрсетіңіз.

K, Na, Zn
Mg, Zn, Cu
Na, Li, K
Fe, Mg, Ag

Белсенділігі орташа металдар сумен тек қыздырғанда (немесе су буымен) әрекеттеседі. Магнийді мысалға алып су буымен реакция теңдеуін жазыңыз.
___________________________________ __________________________________________
___________________________________ __________________________________________

Археологиялық қазбалар кезінде табылған артефактар: мыс, күміс, темірден жасалған бұйымдар берілген.

Мыстан және күмістен жасалған артефактардың осы күнге дейін сақталу себебін түсіндіріңіз.
___________________________________ ____________________________________

12

Уақыт өте келе мыстан жасалған бұйымдарда жасыл дақтың пайда болуы, ал күмістен жасалған бұйымдардың қараюы мен темірдің тоттануына әсер еткен факторларды атаңыз.
___________________________________ __________________________________________
___________________________________ __________________________________________

3(a) Сұйытылған тұз қышқылы ерітіндісімен әрекеттесетін металдар жұбы.

алюминий, магний
темір, күміс
алтын, мырыш
күміс, сынап

3(а) тапсырмадағы таңдап алынған металдар жұбының сұйытылған тұз қышқылы ерітіндісімен реакция теңдеуін жазып, теңестіріңіз.

+ HCI = ___________________________________ _________________
+ HCI = ___________________________________ _________________

4(a) Берілген металдардың ішінде қайсы металл тұз ерітіндісінен металды ығыстырып шығарады. Мүмкін болатын реакциялардың тұсына + таңбасын қойыңыз.

Тұз \металл
темір
магний
мыс
мырыш
Темір (II) хлориді

Магний хлориді

Мыс (II) хлориді

Мырыш хлориді

Темір (ІІ) сульфаты (FeSO4) ерітіндісінің Mg, AI металдарымен реакция теңдеуін
жазыңыз.

___________________________________ ____________________________
___________________________________ ____________________________

Мүмкін болатын реакция теңдеуін құрастырыңыз.
(а) никель нитраты(ер-ді) + қорғасын (қ) --

___________________________________ __________________________________________

мыс (II) нитраты(ер-ді) + мырыш(қ) --
___________________________________ __________________________________________

13

Бағалау критерийі
Тапсыр
Дескриптор
Балл

ма №

Білім алушы

Белсенді металдардың салқын
1
сілті және сутек газын түзе
1

сумен, ыстық су немесе бумен

отырып сумен әрекеттесетін

әрекеттесу теңдеуін

металдар қатарын көрсетеді;

құрастырады

магнийдің су буымен реакция
1

теңдеуін жазады;

Металдар коррозиясын
2
мыстан, күмістен жасалған
1

туындатуға әсер ететін

артефактардың осы күнге дейін

факторларды анықтайды

сақталу себебін түсіндіреді;

уақыт өте келе мыс, күміс, темірден
1

жасалған бұйымдардың бұзылуына

әсер ететін факторларды атайды;

Металдардың қышқылдармен
3
металдар жұбының сұйылтылған тұз
1

әрекеттесуінің реакция

қышқылы ерітіндісімен

теңдеулерін жазады

әрекеттесетінін анықтайды;

металл алюминийдің сұйылтылған
1

тұз қышқылымен реакция теңдеуін

жазады;

металл магнийдің сұйытылған тұз
1

қышқылымен реакция теңдеуін

жазады;

Металдардың тұз
4
тұз ерітіндісінен темір ығыстырып
1

ерітінділерімен әрекеттесу

шығаратын металды анықтайды;

теңдеуін жазады

тұз ерітіндісінен магний ығыстырып
1

шығаратын металды анықтайды;

мыс белсенділігі төмен металл
1

екенін көрсетеді;

тұз ерітіндісінен мырыш ығыстырып
1

шығаратын металды анықтайды;

темір (ІІ) сульфатының магниймен
1

реакция теңдеуін жазады;

темір (ІІ) сульфатының
1

алюминиймен реакция теңдеуін

жазады;

Металдардың белсенділік
5
никель нитраты (ер-ді) + қорғасын (қ)
1

қатарын қолданып орынбасу

теңдеуінің жүрмейтінін жазады;

реакцияларының жүру

мыс (II) нитраты (ер-ді) + мырыш (қ)
1

мүмкіндігін болжайды

теңдеуін құрастырады.

Барлығы

15

14

Металдар белсенділігін салыстыру бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні___________________________ ________________

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен
Орта
Жоғары

Белсенді металдардың
Na , Li , K сумен әрекеттескенде
Na , Li , K сумен әрекеттескенде сілті
Na , Li , K сумен әрекеттескенде

салқын сумен, ыстық су
сілті және сутек газы түзілетінін
және сутек газы түзілетінін
сілті және сутек газы түзілетінін

немесе бумен әрекеттесу
анықтауда, су буымен реакция
анықтауда және су буымен реакция
анықтайды және су буымен

теңдеуін құрастырады
теңдеуін жазуда қиналады

теңдеуін жазуда қателіктер жібереді

реакция теңдеуін жазады

Металдар коррозиясын
Мыстан және күмістен жасалған
Мыстан және күмістен жасалған
Мыстан және күмістен жасалған

туындатуға әсер ететін
артефактардың осы күнге дейін
артефактардың осы күнге дейін
артефактардың осы күнге дейін

факторларды анықтайды
сақталу себептері түсіндіруде әсер
сақталу себептерін әсер ететін
сақталу себептері әсер ететін

ететін факторларды атауда қиналады
факторларды атап түсіндіруде
факторларды атап түсіндіреді

қателіктер жібереді

Металдардың
Металдар жұбын анықтауда және
Металдар жұбын анықтауда AI Mg
Металдар жұбын анықтайды

қышқылдармен
сұйытылған тұз қышқыл
- дің сұйытылған тұз қышқыл
және сұйытылған тұз қышқыл

әрекеттесуінің реакция
ерітіндісімен реакция теңдеулерін
ерітіндісімен реакция теңдеулерін
ерітіндісімен реакция

теңдеулерін жазады
жазуда қиналады

жазуда қателіктер жібереді

теңдеулерін жазады

Металдардың тұз
Fe, Mg, Zn-тың тұз ерітіндісінен
Fe Mg Zn -тың тұз ерітіндісінен
Fe, Mg, Zn -тың тұз ерітіндісінен

ерітінділерімен әрекеттесу
металды ығыстырып шығаратынын,
металды ығыстырып шығаратынын
металды ығыстырып

теңдеуін жазады
Cu белсенділігі төмендігін
Cu белсенділігі төмендігін анықтауда
шығаратынын Cu белсенділігі

анықтауда, реакция теңдеуін жазып
реакция теңдеуін жазып дәлелдеуде
төмендігін анықтайды, реакция

дәлелдеуде қиналады

қателіктер жібереді

теңдеуін жазып дәлелдейді

Металдардың белсенділік
Металдардың таныс емес орынбасу
Металдардың таныс емес орынбасу
Металдардың таныс емес

қатарын қолданып
реакцияларының жүру мүмкіндігін
реакцияларының (а) (b) жүру
орынбасу реакцияларының жүру

орынбасу реакцияларының
болжауда қиналады
мүмкіндігін болжауда қателіктер
мүмкіндігін болжайды

жүру мүмкіндігін

жібереді

болжайды

15

2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР

8.2A Зат мөлшері және Стехиометриялық есептеулер бөлімдері бойынша
жиынтық бағалау

Оқу мақсаты 8.1.1.3 Масса, зат мөлшері және құрылымдық бөлшектер
санын есептеу
8.2.3.5 Химиялық реакция теңдеулері бойынша заттың
массасын, зат мөлшерін есептеу
8.2.3.6 Авогадро заңын білу және қа лыпты және
стандартты жағдайлардағы газдар көл емін
есептеуде молярлық көлемді қолдану
8.2.3.7 Газдардың салыстырмалы тығы здығын және
заттың молярлық массасын салыстырма лы
тығыздық бойынша есептеу
8.2.3.8 Газдардың қатысуымен жүреті н реакциялар
бойынша есептер шығаруда газдардың көлемдік
қатынас заңын қолдану

Бағалау критерийі Білім алушы

Зат массасы, мөлшері және құрылымдық бөлшектер санын есептеуде формуланы қолданып есептейді

Химиялық реакция теңдеуі бойынша зат массасын, зат мөлшерін анықтайды

Молярлық көлемді қолданып есептеулер жүргізеді

Салыстырмалы тығыздық бойынша газдың тығыздығын және заттың молярлық массасын есептейді

Есептер шығаруда газдардың көлемдік қатынас заңын қолданып есептеулер жүргізеді

Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейі Жоғары деңгей дағдылары

Орындалу уақыты 20 минут

Тапсырма

Молекулалар саны 3,01::10[23] тең көмірқышқыл газының зат мөлшері және массасын есептеңіз.
5 моль және 220 г
2 моль және 20 г
1 моль және 24 г
0,5 моль және 22 г

Мыс (ІІ) оксидін сутекпен тотықсыздандыру нәтижесінде 4 г таза мыс алынған болса
реакцияға түскен мыс (ІІ) оксидінің массасын, зат мөлшерін табыңыз.

Мыс (ІІ) оксидінің сутекпен тотықсыздану реакция теңдеуін жазыңыз.

16

Мыс (ІІ) оксидінің массасын есептеңіз.
___________________________________ __________________________________________
___________________________________ __________________________________________

Мыс (ІІ) оксидінің зат мөлшері есептеңіз.
___________________________________ __________________________________________
___________________________________ __________________________________________

273 К (0°С) температура мен 101,3 кПа қысымда өлшенген 1 моль газ 22,4 л көлем алады.

Атомдардың мен молекулалардың берілген моль санын қалыпты жағдайда алатын көлемдерімен сәйкестендіріңіз.

Атом молекула

көлем (қ.ж)
А) 10 моль аммиак молекуласы
1)
16,8 мольл
В) 0,75 моль сутек атомы
2)
11,2 мольл
С) 0,5 моль аргон атомы
3)
224 мольл

А) _____ В) _____ С) _____

Белгісіз газдың сутекпен салыстырмалы тығыздығы 15-ке тең. Осы газдың молярлық массасын табыңыз.

___________________________________ __________________________________________

___________________________________ __________________________________________

Белгілі қысым және температурада азот пен сутекті тікелей әрекеттестіріп аммиак (NH3) алуға болады.

Аммиак синтезінің алынуының реакция теңдеуін жазыңыз.
___________________________________ __________________________________________

Аммиак синтезіндегі газдардың көлемдік қатынасын анықтаңыз.
___________________________________ __________________________________________

17

Бағалау критерийі
Тапсырма
Дескриптор
Балл

№

Білім алушы

Зат массасы, мөлшері және
1
көмірқышқыл газының зат
1

құрылымдық бөлшектер

мөлшерін есептейді;

санын есептеуде формуланы

көмірқышқыл газының массасын
1

қолданып есептейді

есептейді;

Химиялық реакция теңдеуі
2
мыс (ІІ) оксидінің тотықсыздану
1

бойынша зат массасын, зат

реакция теңдеуін жазады;

мөлшерін анықтайды

мыс (ІІ) оксидінің массасын
1

табады;

мыс (ІІ) оксидінің зат мөлшерін
1

табады;

Молярлық көлемді қолданып
3
аммиак молекуласының көлемін
1

есептеулер жүргізеді

(қ.ж.) сәйкестендіреді;

сутек атомының көлемін (қ.ж.)
1

сәйкестендіреді;

аргон атомының көлемін (қ.ж.)
1

сәйкестендіреді;

Салыстырмалы тығыздық
4
сутекпен салыстырғандағы
1

бойынша газдың тығыздығын

тығыздығы бойынша белгісіз

және заттың молярлық

газдың молярлық массасын

массасын есептейді

есептейді;

Есептер шығаруда газдардың
5
аммиак синтезі реакция теңдеуін
1

көлемдік қатынас заңын

жазады;

қолданып есептеулер

газдардың көлемдік қатынасын
1

жүргізеді

анықтайды.

Барлығы

11

18

Зат мөлшері және Стехиометриялық есептеулер бөлімдері бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Білім алушының аты-жөні___________________________ ________________

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен
Орта
Жоғары

Зат массасы, мөлшері және
Формула бойынша зат мөлшері
Формула бойынша зат мөлшері
Формула бойынша зат мөлшері

құрылымдық бөлшектер
және молекулалық массаны
молекулалық массаны табуда
және молекулалық массаны

санын есептеуде формуланы
табуда қиналады
қателіктер жібереді
табады

қолданып есептейді

Химиялық реакция теңдеуі
Мыс (ІІ) оксидінің тотықсыздану
Мыс (ІІ) оксидінің тотықсыздану
Мыс (ІІ) оксидінің

бойынша зат массасын, зат
реакция теңдеуін жазуда, теңдеу
реакция теңдеуін жазуда теңдеу
тотықсыздану реакция

мөлшерін анықтайды
бойынша массасын, мөлшерін
бойынша массасын мөлшерін
теңдеуін жазуда, теңдеу

есептеуде қиналады
есептеуде қателіктер жібереді
бойынша массасын, мөлшерін

есептейді

Молярлық көлемді қолданып
Аммиак, сутек және аргон
Аммиак сутек аргон
Аммиак, сутек және аргон

есептеулер жүргізеді
атомдарының (қ.ж) көлемдерін
атомдарының (қ.ж) көлемдерін
атомдарының (қ.ж) көлемдерін

сәйкестендіруде қиналады
сәйкестендіруде қателіктер
сәйкестендіреді

жібереді

Салыстырмалы тығыздық
Газдың молярлық массасын,
Газдардың молярлық массасын
Газдардың молярлық массасын

бойынша газдың
есептеуде қиналады
есептеуде қателіктер жібереді
есептейді

тығыздығын және заттың

молярлық массасын

есептейді

Есептер шығаруда
Көлемдік қатынастар заңын
Көлемдік қатынастар заңын
Көлемдік қатынастар заңын

газдардың көлемдік қатынас
қолданып реакция теңдеуін
қолданып реакция теңдеуін
қолданып реакция теңдеуін

заңын қолданып есептеулер
жазуда қиналады
жазуда қатынасын табуда
жазады

жүргізеді

қателіктер жібереді

19

8.2C Химиялық реакциядағы энергиямен танысу
бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты 8.3.1.1 Заттың жану реакциясының өнімі көбінесе оксид
екенін және құрамында көміртегі бар отын оттекте
жанғанда, көмірқышқыл газы, иіс газ ы немесе
көміртек түзілетінін түсіну
8.3.1.2 Парниктік эффекттің себептерін түсіндіру және шешу
жолдарын ұсыну
8.3.1.3 Экзотермиялық реакциялар жылу бөле жүретінін, ал
эндотермиялық реакциялар жылу сіңіре жүретінін білу
8.3.1.5 Энергия өзгерісін бөлшектер дің кинетикалық
теориясы тұрғысынан түсіндіру

Бағалау критерийі Білім алушы

Көміртекті отындар жанғанда түзілетін оксидтерді және олардың қасиеттерін анықтайды

Парниктік эффектінің себептерін түсіндіреді және шешу жолдарын ұсынады

Экзотермиялық және эндотермиялық реакцияларды ажыратады
:: Энергия өзгерісін бөлшектердің к инетикалық
теориясы тұрғысынан сипаттайды

Ойлау дағдыларының Білу және түсіну
деңгейі Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары

Орындалу уақыты 20 минут

Тапсырма

1(a) Көміртек оттекте жанғанда түзілетін көміртек диоксидінің формуласын белгілеңіз.

CO2
SO2
SO3
CO

Көміртекті отындар оттекте жанғанда күйе, иіс газы, көмірқышқыл газы түзіледі. Көміртек монооксиді және диоксидтерінің түзілуін сәйкестендіріңіз.

і. СО
1. Органикалық заттар жанғанда немесе шірігенде түзіледі

2.
Оттектің артық мөлшерінде жанғанда түзіледі

3.
Оттек жетіспегенде түзіледі

іі. СО2

4.
Түссіз, иіссіз, өте улы газ

5. Металлургияда тотықсыздандырғыш ретінде қолданылады

___________________________________ ____________________________________

(іі) ___________________________________ ___________________________________

20

2(a) Парниктік эффектінің пайда болу себептеріне мысалдар келтіріп, түсіндіріңіз. ___________________________________ _____________________________________________ ___________________________________ _________________________________________

Парниктік эффектінің шешу жолдарын ұсыныңыз.
___________________________________ _____________________________________
___________________________________ _____________________________________

3. Сөйлемді толықтырыңыз.

Жылу бөле жүретін реакциялар __________________________ деп, жылу сіңіре жүретін
___________________________ реакциялар деп аталады.
Бөлінетін немесе сіңірілетін жылу мөлшері реакцияның ___________________________
деп аталады.

4. Жер бетіндегі кең тараған химиялық қосылыс - су. Суды сутегінің негізгі шикізат көзі ретінде қарастыруға болады. Бірақ ол үшін суды суретте көрсетілгендей электр тоғының көмегімен ажыратуға болады. Осы кезде 572 кДж моль энергия сіңіріледі.

(а) Осы реакцияның термохимиялық реакция теңдеуін жазып көрсетіңіз.

Сутегі мен оттегі газы әрекеттесіп су түзілген кезде химиялық реакция энергиясы қалай өзгереді? Энергия тұрғысынан реакция типін ажыратып жазыңыз.

21

Бағалау критерийі
Тапсыр
Дескриптор
Балл

ма №

Білім алушы

Көміртекті отындар
1
көміртек (IV) оксидтің формуласын
1

жанғанда түзілетін

анықтайды;

оксидтерді және олардың

көміртек монооксиді оттек жетіспегенде
1

қасиеттерін анықтайды

түзілетінін, түссіз, иіссіз, өте улы газ

екенін сәйкестендіреді;

металлургияда тотықсыздандырғыш
1

ретінде қолданылатынын сәйкестендіреді;

көміртек диоксиді оттектің артық
1

мөлшерінде, органикалық заттар жанғанда

немесе шірігенде түзілетінін

сәйкестендіреді;

Парниктік эффектінің
2
парниктік эффекті қалай пайда
1

себептерін түсіндіреді

болатынын түсіндіреді;

және шешу жолдарын

парниктік эффектінің шешу жолдарын
1

ұсынады

ұсынады;

парниктік эффектінің пайда болуына
1

мысалдар келтіреді;

Экзотермиялық және
3
жылу бөле жүретін реакциялар -
1

эндотермиялық

экзотермиялық екенін жазады;

реакцияларды ажыратады

жылу сіңіре жүретін - эндотермиялық
1

екенін жазады;

бөлінетін немесе сіңірілетін жылу
1

мөлшерін жазады;

Энергия өзгерісін
4
судың айырылу реакциясының
1

бөлшектердің

термохимиялық теңдеуін жазады;

кинетикалық теориясы

энергия тұрғысынан реакция типін
1

тұрғысынан сипаттайды

анықтайды.

Барлығы

12

22

Химиялық реакциядағы энергиямен танысу бөлімі бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні___________________________ ________________

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен
Орта
Жоғары

Көміртекті отындар жанғанда
Оксидтің формуласын табуда,
Оксидтің формуласын табуда
Оксидтің формуласын табады,

түзілетін оксидтерді және
көміртек моно, диоксидінің
көміртек монооксидінің,
көміртек моно, диоксидінің

олардың қасиеттерін
физикалық қасиеттерін
диоксидінің физикалық
физикалық қасиеттерін

анықтайды
сәйкестендіруде қиналады
қасиеттерін сәйкестендіруде
сәйкестендіреді

қателіктер жібереді

Парниктік эффектінің
Парниктік эффектінің себебін
Парниктік эффектінің себебін
Парниктік эффектінің себебін

себептерін түсіндіреді, шешу
түсіндіруде, шешу жолдарын
түсіндіруде шешу жолдарын
түсіндіреді, шешу жолдарын

жолдарын ұсынады
ұсынуда, мысал келтіруде
ұсынудамысал келтіруде
ұсынады, мысал келтіреді

қиналады

қателіктер жібереді

Экзотермиялық және
Экзотермиялық, эндотермиялық
Экзотермиялық эндотермиялық
Экзотермиялық, эндотермиялық

эндотермиялық реакцияларды
реакцияларды ажыратуда,
реакцияларды ажыратуда
реакцияларды ажыратады,

ажыратады
қалдырып кеткен сөздерді жазып
қалдырып кеткен сөздерді жазып
қалдырып кеткен сөздерді жазып

сөйлемді аяқтауда қиналады
сөйлемді аяқтауда қателіктер
сөйлемді аяқтайды

жібереді

Энергия өзгерісін бөлшектердің
Судың термохимиялық теңдеуін
Судың термохимиялық теңдеуін
Судың термохимиялық теңдеуін

кинетикалық теориясы
жазуда және энергия
жазудаэнергия тұрғысынан реакция
жазады және энергия тұрғысынан

тұрғысынан сипаттайды
тұрғысынан реакция типін
типін анықтауда қателіктер жібереді
реакция типін анықтайды

анықтауда қиналады

23

8.2D Сутек. Оттек және озон бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты 8.4.2.1 Сутекті алу және он ың қасиеттері мен
қолданылуын зерттеу
8.4.2.3 Оттекті алу және оның қасие ттері мен
қолданылуын зерттеу
8.4.2.4 Оттектің аллотропиялық түр өзгерістерінің құрамы
мен қасиеттерін салыстыру
8.4.2.5 Жер бетіндегі озон қабатының маңызын түсіндіру

Бағалау критерийі Білім алушы

Сутекті алу және оның қасиеттері мен қолданылуын сипаттайды

Оттекті алудың реакция теңдеуін және оттектің қасиеттері мен қолданылуын сипаттайды

Оттектің аллотропиялық түрөзгерістерінің құрамы мен қасиеттерін сәйкестендіреді

Озон қабатының маңызын түсіндіреді

Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейі Жоғары деңгей дағдылары

Орындалу уақыты 20 минут

Тапсырма

Зертханада сутекті алуға болатын реакция:
Na + ZnCI2 --
Mg + HCI --
Cu + HCI --
Na + CuCI2 --

Суретте зертханада сутек газын алып, оның химиялық қасиетін зерттеуге арналған қондырғы көрсетілген. Мырыш пен сұйытылған тұз қышқылын әрекеттестіріп сутегі газын алады.

А сурет

Суретте көрсетілген сутегі газының физикалық қасиеттерін жазыңыз.
___________________________________ __________________________________________

Жиналған газ сутегі газы екендігін дәлелдеңіз.
___________________________________ __________________________________________
+
(с) HCl -- H2 ⎯⎯ B + H2O

(i). Тізбектегі А затын анықтаңыз:

(ii). В затын анықтап, реакция теңдеуін толық жазыңыз. ___________________________________ __________________________________________

Сутектің қолданылуына мысал келтіріңіз.
___________________________________ __________________________________________

24

Суретте оттекті зертханада алуға және (а) ауаны, (b) суды ығыстырып жинауға арналған қондырғы көрсетілген.

(а) Суретте оттегі газын жинау барысында оның қандай физикалық қасиеттеріне негізделгендігін жазыңыз.
а-суреті:

б-суреті:

Зертханада калий перманганатын айырып оттекті алудың реакция теңдеуін жазыңыз.

___________________________________ __________________________________________

(с) Металдарды дәнекерлеу барысында ацетилен газын қолданады. Ацетилен жанған кезде өте көп мөлшерде жылу және жарық бөлінеді. Ацетиленнің (С2Н2) жану реакция теңдеуін жазып, теңестіріңіз.

___________________________________ __________________________________________ 4(a) Оттек және озонның қасиеттерін сәйкестендіріңіз.

Қасиеттері
Оттектің аллотропты түр өзгерістері
1. Тұрақты
А) Оттек

Үш атомнан тұрады

В)
Озон

3.
УК сәулелерінен қорғайды

4.
Фотосинтез нәтижесінде түзіледі

А) __________________________
В)
__________________________

Оттектің қолданылуына мысал келтіріңіз.
___________________________________ __________________________________________

Озон қабатының маңызын түсіндіріңіз.
___________________________________ __________________________________________
___________________________________ __________________________________________

25

Бағалау критерийі
Тапсырма
Дескриптор
Балл

№

Білім алушы

Сутекті алу және оның
1, 2
зертханада сутекті қандай заттардан
1

қасиеттері мен қолданылуын

алуға болатынын анықтайды;

сипаттайды

сутегі газының физикалық
1

қасиеттерін жазады;

сутегін анықтау жолын жазады;
1

тізбектегі А затын анықтайды;
1

тізбектегі В затын анықтайды;
1

В заты түзілетін реакция теңдеуін
1

жазады;

сутегі газының қолданылуына
1

мысал келтіреді;

Оттекті алудың реакция
3
калий перманганатын айырып
1

теңдеуін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.