Көп қабатты құрылыс
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 Көп қабатты үйлердің қалыптасуы және классификациясы.
1.1 Тұрғын үй мәдениетінің қалыптасу тарихы. Жалдамалы үйлерден пәтерге дейін.
1.2 Көп қабатты тұрғын үйлердің классификациясы.
1.3 Табиғи-климаттық жағдайлар және олардың көп қабатты үйлердің сәулеттік-жоспарлау шешіміне әсері.
Бірінші бөлім бойынша қорытынды
2 Көп қабатты құрылыс. Көп қабатты үйлердегі технологиялар мен құрылымдар.
2.1 Әлемдегі көп қабатты құрылыс.
2.2 Көп қабатты үйлердің конструктивті шешімі және инженерлік қамтамасыз етілуі.
2.3 Қазақстандағы көп қабатты құрылыс.
Екінші бөлім бойынша қорытынды
3 Қызмет көрсету функциясы бар көп қабатты тұрғын үйдің дизайн-жобасы.
3.1 Көп қабатты тұрғын үйдің сәулеттік-жоспарлау шешімі.
3.2 Интерьер дизайны және көп қабатты үйлердің ішкі әрлеу материалдары.
3.3 Тұрғын үй экстерьері және қасбеттерді заманауи әрлеу материалдары.
3.4 Жобаның экономикалық шешімі.
3.5 Практикалық жұмыс.
Үшінші бөлім бойынша қорытынды
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі.
Адамның өз тұрғын үйін қабылдауы мен бағалауы жалпы мәдениеттің күйімен, оның даму деңгейімен және өміршеңдігімен анықталады. Үй күнделікті кеңістіктің маңызды бөлігі болып табылады. Тұрғын үй саласы өзінде күнделікті өмірге тән мынадай қасиеттерді шоғырландырады: жақын, қауіпсіз, таныс, ұйымдасқан. Тұрғын үйдің аймағында отбасы өмірінің көп бөлігі өтеді және әдетте одан әрі жалғасып жатады. Үй жеке адамды мәдениет пен қоғамның нормалары мен шындықтарымен таныстыруда маңызды рөл атқарады, мұнда адам ең алғаш әлемді таниды, алғашқы әлеуметтену мен мәдениеттену процестеріне енеді.
Қазіргі Қазақстанда күнделікті үй кеңістігінің тұрақтылық, сенімділік пен тәртіптің дәстүрлі ерекшеліктерінен бөлек жаңа түрі пайда болады. Өсіп келе жатқан урбанизация және аумақтық гипермобилділік проблемаларға байланысты ауқымды мәдени қайта құрулар, өмір қарқыны мен ырғағының жалпы жеделдеуі адамның тұрғын үй жүйесіне деген көзқарасының, қабылдауының және бағалауының өзгеруіне әкелі. Қәзіргі таңда тұрғын үй жүйесінің тұрақтылығы күнделікті өмірде негізгі құндылық болып саналады. Қазақстан мемлекеттік тәуелсіздік алғаннан бері ең қарқынды дамыған салалардың бірі - құрылыс саласы. Көп бағытты сәулет өнерінің жекелей сала ретінде даму процесі қазіргі таңда елімізде өте қарқынды жүруде. Бұған әртүрлі арнайы жобалау институттарының, жобалау-құрылыс фирмаларының жәнеде жекелеген құрылыс компанияларының сан алуандығы дәлел. Құрылыс фирмаларының болуы қала құрылысының дамуында маңызды рөлге ие. Себебі қала құрылысының басым бөлігі көп қабатты тұрғын үйлердің сан алуан түрлерінің қарқынды жобалануы мен салынуына негізделген.
Кез-келген заманауи қалаға келе отырып, сіз оның орталық бөлігін көргіңіз келеді. Ал зәулім ғимараттар сіз үшін қаланың қазіргі заманғы дәрежесі туралы ақпарат көзі бола бастайды. Кем дегенде 2-3 зәулім ғимарат салынған қалада өмір сүрудің қаншалықты әдемі және көркем екенін ойланып қараңыз. Бұл тек 2-3 ғимарат қана. Бірақ олар қалада заманауи және метрополиялық атмосфера тудыра алады, соның есебінен қала көрінісі одан сайын әсерлене түседі. Бұдан біз зәулім ғимараттар рухани қажеттіліктерге мейілінше әсер ететін құрылымдар екенін көре аламыз. Өсіп келе жатқан мегаполистердегі көп қабатты ғимараттардың көрінісі сіздің оған деген қызығушылығыңызды дамытады және сізде мегаполистік атмосфера сезімін береді. Заманауи қала жоспарын қарастыра отырып, ғимараттың биіктігі оның көлеміне қалай әсер ететінін түсіне аламыз. Сәулетшілер ғимарат маңындағы аймақтарды қалай тиімді және үнемді етіп орналастыру керектігін ойластырды. Егер 10 емес, 50 қабатты үй тұрғызуға тырыссақ, онда ғимараттың ені мен ұзындығы айтарлықтай азаяды. Соған сәйкес, тұрғын аудандардың көлемі кішірейеді, және сыйымдылығы артады. Көп қабатты тұрғын ғимараттарының мұндай қасиеті адам саны күн санап өсіп келе жатқан қала құрылысы үшін өте маңызды саналады. Сондықтан да, қәзіргі таңда қай елде болмасын қала құрылысында көпқабатты тұрғын үйлерді жобалауға басты назар аударылады.
Көп қабатты ғимараттың маңызды аспектілерінің бірі - сыртқы келбеті, яғни сәулеттік дизайны. Егер тұрғын үй қазіргі заманғы тенденциялар мен технологияларға сәйкес келетін жақсы жобаланған, жаңашыл, әдемі ғимарат болса, үйге оралу, аулада серуендеу, көріністі тамашалау сынды дүниелер адам үшін маңызға ие болады. Көп қабатты тұрғын үйлердің дизайны кешенді ландшафтық көгалдандыру элементтерін, жеке мини-парк зоналарын, велосипед жолдарымен, спорт алаңдарымен және демалыс аймақтарымен толықтырылған, автокөліктерге арналған аулалық тұрақтарды қамтиды. Мұндай үйдің архитектурасы қоршаған ортамен үйлесімді түрде үндеседі, және табиғат әлемінен шабыттандырылған элементтер сақталады. Ескі стандартты тұрғын үй мен заманауи көп қабатты ғимараттың басты айырмашылығы - сәулет өнеріндегі инновация деңгейі. Бұл тұрғындардың әртүрлі қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін әр түрлі функцияларды қосу ғана емес, сонымен қатар ғимараттар салынатын материалдар және оларды қоршаған кеңістіктегі тұрғын үйлерден ерекшелейтін даралық, шабыттандыратын формалар жасау үшін пайдаланылатындығы туралы жалпы үйлесімділік болып табылады. Көптеген құрылысшылар ғимаратты белгілі бір аймақтағы қаланың келбеті ретінде анықтайтын тәсілді таңдайды. Бұл принцип алдағы сәулеттік тенденцияларды болжайды және жақын арада қалалық кеңістіктің қандай болатынын көрсетеді. Бұдан көп қабатты тұрғын үйлердің ерекше жобаны қажет ететіндігін ұғына аламыз. Осы зерттеу жұмыстарына байланысты дипломдық жұмыстың тақырыбы Қызмет көрсету функциясы бар көп қабатты тұрғын үйдің дизайн-жобасы анықталып таңдалды.
Зерттеу мақсаты - Көп қабатты тұрғын үйдің келбеті, ішкі көрінісі, жобасы жан-жақты ойластырылуы. Теориялық және практикалық әдістердің қалыптасуы. Дайындалған жоба тұрғындардың әр санатты топтарына, соның ішінде жас жанұяға немесе орта жастағы балалы жанұяға да өмір сүруге қолайлы тұрғын үй. Жан-жақты жағдайы жасалған, өмір сүруге ыңғайлы, техникалық ережеге сай, эстетикалық көп қабатты тұрғын үйді жобалау. Жұмыстану барысында құрылыстағы конструкцияларды, материалдар және олардың құрылысын зерттеп білу. Бөлме интерьерін дұрыс жабдықтау шеберлігін арттыру.
Зерттеу нысаны. Бұл зерттеудің объектісі процесстің гармониялық формасы болып табылатын қалалық ортадағы көп қабатты тұрғын үй.
Зерттеу бұйымы. Бұл арнайы жер теліміндегі қала ортасындағы көп қабатты тұрғын үй.
Зерттеу гипотезі. Көп қабатты тұрғын үйдің айтарлықтай сәтті жобалануы, оның дұрыс құрылымы мен кеңістіктің дұрыс пайдаланылуы, яғни, гармония, техникалық қауіпсіздік ережелердің қатаң сақталуы. Сыртқы фасадтың әшекейленуі, ішкі интерьері, және, эмоциялық тұрғыдан кеңістікте орналасу дұрыстығы. Жалпы осы пайымға келу үшін төмендегідей тапсырмаларға тоқталамыз:
жобадағы формаларды ескеру;
экологияға байланысты принціптерді және үй құрылысын анализдеу;
осындай жағдайдағы үйдің интерьерін әсемдеу жұмысын дайындау;
қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтап ескеру;
қоршаған ортаны көгалдандырып, аумақтың ландшафттысын әсемдеу;
адам физиологиясына фасадтағы, интерьердегі, тағы басқа соған сай жағдайдың түстерімен жарықтандырудың әсерін зерттеу;
көп қабатты тұрғын үйге байланысты зерттеумен теориялық негізге сүйене отырып айналысу.
Әдістемелік зерттеу негізі. Әдістемелік негізде белгілі архитекторлар мен дизайнерлердің еңбектерімен осы саладағы тағыда басқа әдебиеттер, жаңа дизайн принціптеріне сәйкес ғылыми деректер қаралып құрылыс бөлімі жағынан да бір қатар әдебиеттер қолданылды. Тапсырманы келесі система әдісі бойынша қарастыру:
мәселеге тоқталып, архитектура, психология, дизайн, эстетика, тағы сол сияқты ғылымдармен ұштастыру;
тағыда көп қабатты тұрғын үйге орта құрылымы жағынан дизайн, интерьерін анализдеу;
туындыдағы шығармашылық материалдарға талдау жасау;
көп қабатты құрылыстың жобасына тарихи - салыстырмалы салттарын зерттеу.
Негізгі зерттеу жорамалы қазіргі заманауи талаптарға жауап беретін: жақсы жоспарланған, жарық, сәнді безендірілген, эстетикалық көңіл күй қалыптастыратын көп қабатты ғимарат болып табылады. Оның эффективті қалыптасуына жауап беретін жағдайлар: жақсы жобалануы, қарым-қатынаспен қамсыздандырылуы.
Зерттеу жұмысының кезеңдері.
Бірінші кезең: Таңдалған тақырып бойынша талдау жүргізілді. Тақырыпқа байланысты библиографиялық тізім құрастырылды. Жобаның бірнеше үлгісі жасалынды және негізгі бағыты анықталды. Ғимараттың тұжырымдамалық мағынасына көңіл бөлігді.
Екінші кезең: Жұмыс жоспары құрастырылды. Көптеген ізденіс жұмыстары жүргізілді. Сонымен қатар қосымша нұсқалар, суреттер, тақырыпқа байланысты материал жинақталды. Жоба жөнінде жетекшімен кездесу барысында нақты жоба үлгісі түйінделді. Жоба мақсаты, есебі, жұмыс жоспары дайындалды. Теориялық зерттеу жұмыстары жалғаса берді. Көп қабатты тұрғын үйдің нақты пішіні анықталды. Тәжірибе жұмыстарымен қатар компьютерлік графика жұмыстары жүргізілді. Ішкі көрініс сызбаларының түп нұсқасы дайындалды.
Үшінші кезең: Жоба сызбалары жинақталды. Керекті планшеттер дайындалды. Жоба үлгісін көркемдеуге соңғы өзгерістер енгізілді. Тәжірибелік жұмыстары сарапталып, қорытынды жұмыстары нақтыланды. Теориялық қорытынды мен тәжірибелік жұмыстарды тексеру жүргізілді. Жобаның құжаттау жұмыстарын қортындылау және оны тексеру жұмысы аяқталды.
Негізгі зерттеу жұмысының теориялық маңызы:
техникалық және шығармашылық жұмысты ұйымдастырудың тәжірибелік мүмкіндігі анықталды;
көп қабатты тұрғын үй жобасының тәжірибелік жұмысының ұйымдастырылуы үшін қандай ережені сақтау қажеттілігі анықталды;
жобаның есеп жүйесінің мазмұны анықталды;
тұрғын үй ғимараттарға байланысты ереже мен нормативтік қағидаға сүйенген негізгі жобаны жіктеу жұмысы аяқталды;
көп қабатты тұрғын үй жобасының экстерьері мен интерьерін жасауға байланысты дизайн принциптері анықталды және қолға алынды.
Практикалық маңызы:
көп қабатты тұрғын үй жобасының даму перспективасы белгіленген;
дипломдық жұмыс материалдарын осы салада оқытылатын бағдарламаларға енгізіп, пайдалануға болады. Сонымен қатар дизайн сабақтарында қосымша материал ретінде ұсынуға болады.
Апробация және зерттеу қорытындысын ендіру. Тақырып бойынша курстық жұмыстар орындалды, Бейнелеу өнері және дизайн кафедрасында қарастырылда және қабылданды.
1 Көп қабатты үйлердің қалыптасуы және классификациясы.
Тұрғын үй мәдениетінің қалыптасу тарихы. Жалдамалы үйлерден пәтерге дейін.
Көп пәтерлі тұрғын үй - тұрғын үй-жайлары мен (пәтерлер), тұрғын емес үй-жайлар, яғни ортақ пайдаланылатын орындар, ортақ меншікте орналасқан ғимарат. Көп пәтерлі үйлер ежелгі Римнен бастау алады. Кеңейіп келе жатқан қала адамдардың, саны шектеулі ауданда орналасуын талап етті, сондықтан тұрғын үйлердің құрылысы көбейе бастады. Әдетте, осындай бір үй тұтас бір көшені алып жатты, ал өзі жабық пішінді және ауласы болды. Олар инсул (арал) деп аталды және биіктігі бес қабатқа дейін жетті. Инсула (латынша Insula - сөзбе-сөз арал деп аударылады) - ежелгі Рим сәулетінде - жалға беруге арналған бөлмелері мен пәтерлері бар көп қабатты тұрғын үй. Біздің дәуірімізге дейінгі III ғасырдан бұрын пайда болған. Олар әдетте үш-бес қабаттан тұрған, бірақ тарихи деректерде сегіз қабатты инсулдарға сілтемелер бар. Олар ежелгі Рим қалаларының жаппай салынған қала құрылысының дамуын құрды. Инсульдарда Рим халқының кедейлері де, ауқатты топтары да тұра алды. Әр қабат жалға берілетін жеке пәтерлерге бөлінді. Қабат неғұрлым жоғарылаған сайын, жалдау ақысы да соғұрлым төмен болды.
Инсулдар Ежелгі Рим үшін әдеттегідей әдіс - қиыршық тастан қалау арқылы салынған. Рим Республикасы кезінде құрылыс материалдары ретінде цементпен бірге пішіндері тұрақты емес шағын туф блоктар қолданылған. Кейінірек инсулдар кірпіштен де салына бастады. Олардың төбелері шатыр плиткаларымен (черепица) жабылған. Инсулдың бірінші қабатын әдетте шағын дүкендері бар галереялар алып жатты. Сол жерден айналасы үй-жайлармен жабдықталған, жарықтандырылған аулаға кіретін жер болатын. Әдетте, әр баспанаға немесе бөлмеге әкелетін жеке баспалдақ болатын: ал пәтер иесі оны бөлшектеп жинап тастау арқылы, қарызын төлегенге дейін жалдаушыны бөлмесінде жауып тастай алатын. Инсулдың бірінші қабаттарын әдетте қаланың ауқатты азаматтары жалға алған: мұндай пәтерлердің төбелері жоғары (3,5 м-ге дейін) және тығыз қақпалармен қорғалған кең терезелері болған. Слюда мен әйнек қымбат болғандықтан олар терезе материалдары ретінде сирек қолданылған. Үшінші қабаттан бастап пәтерлер, әдетте, кедей жалға алушыларға арналған: олардың терезелері кішкентай, ал төбелерінің төмен болатыны соншалық, тіпті жалға алушылар пәтер ішінде иіліп жүруге мәжбүр болған. Және пәтерлерге ағаш антресолдар жиі орналастырылды.
Инсулдарда негізінен орталық жылыту жүйесі болған жоқ, сондықтан жеке су қазандықтары бөлмелерді жылумен қамтамасыз етті. Кәріз жүйесі, әдетте, инсулдарға салынбаған. Римде ағынды лас суларды тезек үйіндісімен шығарып, немесе жай терезелерден лақтырып тастайтын болған. Ал су жақын жердегі бұлақтардан немесе су бұрқақтарынан алынған. Басқа қалаларда бірінші қабатта әжетхана орналасқан, мысалы, Остиядағы қазба жұмыстары бұны дәлелдеп көрсетеді.
Римдегі көп қабатты үйлер туралы алғашқы сөз Тит Ливи жазбаларында кездеседі: екінші Пуни соғысы қарсаңында бұқа базардан қашып, үшінші қабатқа баспалдақпен көтерілді, бұл халық арасында жаман белгі деп саналды. Барлық құрылыс стандарттарына сәйкес салынған инсулдар қираудан да, өрт болған кезде өрттің тез таралуынан да сенімді қорғалғанын атап өткен жөн. Римнің өзінде мәрмәр жоспарға сәйкес инсулдар саны 46 мың болған (салыстырмалы түрде зәулім үйлер саны - 1790 болған). Алайда, қазіргі таңда Римдегі инсулдардың тек аз бөлігі аман қалған, өйткені қаланы белсенді қайта қалпына келтіру құрылыстары - ескі үйлерді қиратып жаңасын салды. Олардың құрылымын тек Остиядағы археологиялық қазбалар бойынша бағалауға болады. Инсул - ежелгі Римдегі қала құрылысы өнерінің үлгісі болып табылады. Рим империясы жойылғаннан кейін Еуропада көп қабатты үйлер тек орта ғасырлардан бастап қана салына бастады.
Көп қабатты үйлер құрылысының ертеде пайда болып, қазіргі таңда ең таралған түрі - типтік немесе стандартты құрылыс. Стандартты құрылыс, барлық кемшіліктеріне қарамастан, өте прогрессивті құбылыс, өйткені ол қысқа мерзімде үлкен мөлшерде арзан тұрғын үй салуға мүмкіндік береді. Сіз ондай тұрғын үйлердің жайлылығының төмендігі туралы, олардың ұнамсыз, сұр және күңгірт көріністері туралы қалағаныңызша көп сөйлей аласыз, бірақ, жалпы алғанда, қазіргі таңда баспанасы жоқ адамдар өздері тұратын ғимараттардың сыртқы түріне мүлдем мән бермейді. Ал өмір сүрудің жайлылығы осындай тұрғын үйлердің салыну мақсаттармен анықталады.
Ашығын айтқанда, стандартты жобалардың көпшілігі адамдар үшін стандартты үйлерде тұру ыңғайлы болатындығы ескеріле отырылып, осы күнге дейін көптеп жасалып келді және әліде жасалып жатыр. Бастапқы кезеңде ғана тұрғын үйді жедел салу шартты мақсаттарды көздейді, белгілі бір кезеңге жеткен соң әрқашан жайлылықты арттыру және оны қолайлы деңгейге жеткізу қажеттілігі туындайды.
Көптеген сарапшылар типтік тұрғын үй құрылысы идеясы тек 19 ғасырда дамыған индустрияландыру мен урбанизация өнімі деп санайды. Алайда, іс жүзінде типтік үйлер адамзат өркениеті басталған кезде-ақ әлдеқайда ертеректе пайда болды. Мұның жарқын мысалы ретінде төрт қабырғалы, бес қабырғалы, крест тәрізді және тағыда басқа пішінде салынған орыс избаларын алуға болады. Рас, бұл әдеттегі стандартты схемалар бойынша, негізінен ауылдық жерлерде және қала маңында жүзеге асырылған жеке жобалар болды, сондықтан жалдамалы жұмысшылардың көп санын орналастыруға арналған алты қабырғалы үлкен избалар жиі салынды және мұндай жобалар ауылшаруашылықтың ірі салаларында жүзеге асырылды. Аяқталған ағаш үйлерді кедей құрылысшыларға арналған бір жеңілдетілген жоба бойынша сату тәжірибесі кең таралды.
Ресей империясының Шығысқа қарай кеңею дәуірі, ең болмағанда, біздің елде тұрғын үй ғимараттарының типтік құрылысының сөзсіз дамуына алып келді деп санауға болады. Содан кейін жыл сайын ондаған жаңа қалалар пайда бола бастады және олар тез қоныстануды талап етті. Мұндай жағдайда жобаны әзірлеуге уақыт жетіспейтіндіктен жеке нәрсе салу мүмкін болмады, сондықтан құрылысшылар ең нақты типтік жобаларды пайдаланды. Мұндай жобалар құрылысты жеделдетуге ғана емес, оның құнын төмендетуге де мүмкіндік берді.
Көп қабатты тұрғын үйлердің екінші толқыны Еуропада XVII ғасырда басталды. Өнеркәсіптің дамуы барған сайын көп жұмыс күшін және соның салдарынан арзан тұрғын үйлердің салынуын талап етті.
Бұл үрдіс Ресейге екі ғасырдан кейін ғана келді. Мәскеуде алғашқы көп қабатты тұрғын үйлер 1785-1790 жылдары пайда болды. Алғашқы осындай үш қабатты үй М.Ф. Казаков пен Ильинка көшелері қиылысында тұрғызылды. Осип Бове сол кездегі Мәскеуде көп пәтерлі үйлерді салған бірден-бір танымал сәулетші болды. 1816 жылы Бове Никольская көшесінде биіктігі үш қабатты үлкен үй тұрғызды. Бұл ғимарат негізінен табыс табуға арналған болатын, ал белгілі кітап сатушы И.П. Глазунов оның қожайыны атанды. Үйдің төменгі қабатында жеке кіреберісі бар дүкендер, ал жоғарғы қабаттарында шағын пәтерлер болды. Аула жағынан галереялар жасалды және әр пәтердің жеке кіреберісі болды.
Ресейде баяу, бірақ анық дамып келе жатқан капитализм қалалардың дамуының негізгі қозғаушы күші болды. ХІХ ғасырдың ортасында барлық елдерде басталған индустрияландыру кезеңінде ірі жұмыс күштерінің қалаларға енуімен жаңа жұмысшыларды орналастыру үшін көптеген арзан тұрғын үйлер қажет болды. Осы мақсатта жалдамалы (доходный) деп аталатын үйлер өмір сүру деңгейі тез өзгеретін заманда тұрғын үй мәселесін шешуге қабілетті минималды ыңғайлылықпен салынды. Сондықтан, ХІХ ғасырдың аяғында, 1914 жылға дейін жалғасқан, көпқабатты үйлердің нағыз өрлеу кезеңі басталды. Осы тенденцияның арқасында көптеген ірі қалалардың тарихи орталықтары қалыптасты. Құрылыстың тапсырыс берушілері барлық сословиялар болды: орта деңгейдегі кәсіпкерлер, көпестер, ірі өнеркәсіпшілер, оқу орындары, серіктестіктер, акционерлік қоғамдар, тіпті шіркеулер мен монастырлар. Алайда, мұндай үйлерде әртүрлі тұрғындардың кластары тұрды, мысалы, аз ақы төленетін жұмыс күші үшін, қала маңында минималды архитектуралық ерекшеліктері бар казармалар салынды, ал жалдамалы жұмысшылар мен басқа санаттар, соның ішінде жоғары ақылы тұрғындар үшін, үйлер қала ішінде, қоршаған орта сәулетіне сәйкес үйлестіріліп салынды. Көпқабатты жалдамалы тұрғын үйлерді салудың мұндай толқыны тұрғын үйдің еркін мамандық иелері, инженерлер, студенттер, жұмысшылар, ғалымдар үшін қажет болуына байланысты болды. Екінші жағынан, бір нәрсеге салу керек капитал пайда болды.
Мұндай тұрғын үйлер жеке адамдарға да, әртүрлі компанияларға да тиесілі болды, олардың кейбіреулері мемлекет қаржысына салынды. Алдымен олар арнайы жеке жобалар бойынша салынды, бірақ кейінірек оны салуға қосымша инвестицияларды қажет етпейтін, сол арқылы құрылыстың құнын едәуір төмендететін ең оңтайлы жоба анықталды. Әрине, мұндай типтік үйлер сыртқы көрінісі бойынша әр түрлі, қабаттарының саны басқа болуы мүмкін, бірақ олардың салу схемасы бірдей, яғни қатаң типтік болған. Атап айтқанда, бүгінде көптеген еуропалық астаналардағы, сондай-ақ ірі қалалардағы барлық ескі ғимараттардың үштен бір бөлігі кезінде жалдамалы (доходный) үйлер ретінде салынған.
Сонымен, 1911 жылдың жазында биіктігі 5-7 қабаттан тұратын 3000-ға жуық көпқабатты тұрғын үй салынды. Қала билігі оларға орындарды дайындап, электр кабельдерін тартумен, канализация және сумен жабдықтаумен айналысқан. Сонымен қатар, олар көшелерді абаттандыру және ретке келтіру жұмыстарымен айналысты. Жерді әрі қарай жалға беру жоғарыда аталған барлық шығындарды өтеуге мүмкіндік берді. Көпқабатты жалдамалы үйлер үкіметке, меншік иелері мен жалға алушыларға өте тиімді болды, өйткені олар тұрғын үйге деген сұранысты қанағаттандырды және көп қабатты үй иелерінен алынатын салық есебінен қала қазынасын толтырды.
Сол кездегі ең пайдасы мол - Афремовтың көп қабатты үйі болды. Сегіз қабатты ғимарат 1904 жылы салынған, оны зәулім ғимарат деп санауға болады. Көпес Солодовниковтың Гиляровского көшесінде орналасқан тұрғын үйі де одан кем түспейтіндей танымал болды.
Егер біз қазіргі заманғы типтік тұрғын үй құрылысының тақырыбына терең үңілетін болсақ, онда типтік жобалар КСРО-да төңкерістен кейін он жылдан соң кеңінен таралды. Азамат соғысы аяқталғаннан кейін қираған экономиканы қалпына келтіру қарқынды түрде басталып, ауылдан жұмыс күші қалаларға тартылып, шетелден көптеген шетелдік мамандар келе бастады. Олардың барлығын дерлік қалыпты өмір жағдайларымен қамтамасыз етуі керек еді, осыған байланысты Кеңес үкіметі арзан әрі тез салынатын тұрғын үйлердің типтік жобаларын жасау туралы шешім қабылдады.
Уақыт өзгерді, революцияға дейінгі құрылыс стандарттары енді жарамсыз болды, ескі ғимараттардағы көп бөлмелі пәтерлерді қайта жобалау - құрылыс сапасының жақсаруына әкелмеді. Осы мақсатта типтік тұрғын үйлердің екі қабаттыдан көп қабаттыға дейінгі көптеген жобалары жасала бастады. Бірақ бұл мәселеде бірыңғай саясат болған жоқ, және салынған көптеген үйлер тым қолайсыз немесе өте қымбат болып шықты.
Бәрі 30-шы жылдары, бірінші бесжылдықтар қарқын алған кезде өзгерді, ал елде өзінің көптеген жас және дарынды құрылыс мамандары пайда болды. Қалаларға жұмыс күшінің ағымы артып келіп жатты, ал баспана мәселесі бұл тұста шешімін табу керек бірден-бір проблемаға айналды. Бүкіл елде көптеген жобалық бюролар мен тресттер пайда болды, біріншісінде жаңа типтік жобалар жасалса, екіншісінде әртүрлі құрылыс технологиялары сынақтан өткізіліп, қолданысқа енгізілді. Осылайша, тұрғын үйлердің қаңқалы және құрама құрылысының технологиялары пайда болды, монолитті темірбетон құрылысының технологиясы да уақытында пайда болып, ғимараттарды салудың жылдамдығын едәуір арттыруға мүмкіндік берді. Біртіндеп арзан, бірақ жайлы пәтердің бірыңғай стандарты жасалды. Осылайша, 30-шы жылдардың аяғында салынған тұрғын үйлердің саны 80 миллион шаршы метрге дейін өсті, бұл өзіндік рекорд болды, мұншалықты көп тұрғын үй индустриялық Америкада да салынбады. Әрбір өндірістік қалаларда тұтас тұрғын кварталдары, тіпті стандартты тұрғын үйлермен салынған аудандар пайда болады. Жалпы сәулет стилімен және құрылыс материалдарының бірыңғай жиынтығымен жабдықталған жалпы құрылыс технологиясы - тұрғын үй құрылысының мемлекеттік бағдарламасын едәуір кеңейтуге мүмкіндік берді. Тұрғын үйлер сол жобалардың негізінде колхоздар мен совхоздарда салына бастады, тіпті ауылдарда құрылысты тездету үшін Хрущевкалар салынды, бірақ олар жаңартылған - төрт қабатты емес, көбіне екі қабатты және үш қабатты болып келді. Сөйтіп, колхоздар мен совхоздар үш қабатты тұрғын үйлерді қоса алғанда, типтік жобалар бойынша тұтас елді мекендерді жаппай сала бастады.
Бір үйге бірнеше отбасының қоныстандыру мәжбүрлі және уақытша шара ретінде қарастырылды. Негізінен тұрғын үйлердің дәл сол бірдей қағидаты дамып, коммуналдық пәтерге айналды. Бұрынғы ауқатты таптардың өкілдерін біріктіру олардың үлкен пәтерлерін коммуналдық пәтерге айналдырумен қатар жүрді. Бірінші бесжылдықтың басында коммуналдық пәтерлерді сақтау қажеттілігі күтпеген жерден идеологиялық негіздеме алды. Осы жылдары КСРО-да күнделікті өмірді социалистік қайта құру идеясы белсенді алға тартылды. Оның ұжымдастыру бағдарламасы, яғни адамдардың жеке өмірін ұйымдастырудың негізгі формасы ретінде отбасылық экономикадан бас тарту кеңінен талқыланды. Осыған байланысты, қалалық отбасының жеке тұрғын үйі капитализмнің мұрасы ретінде, бірлескен тұтыну мен ұжымдық бос уақыт ұйымдастырылатын ұжымдық үйлерге ауыстырылуы керек деп ұйғарылды.
Коммуналдық пәтердің кіреберіс есігін танымау қиын. Сіз пәтерге кіргенде ең алдымен көретініңіз: қабырғасында көптеген электр есептегіштері бар ұзын дәріз, бәріне ортақ телефон, велосипедтер, шаналар, кезекшілік және едендерді тазарту кестесі. Әрі қарай жүрсек ас үйге кіреміз, оның кеңістігі үстелдермен, пештермен, шкафтармен және ас үйде қолданылатын басқа заттармен бөлінеді. Бұл жерден пәтер тұрғындарының күнделікті тыныс-тіршілігінің куәсі болуға болады.
Алайда, қызу пікірталастардан және Бүкілодақтық Коммунистік партияның (большевиктер) Орталық Комитетінің 1930 жылы 16 мамырда қабылданған, солшылды күнделікті өмірді қалпына келтіргені үшін айыптаған қаулысынан кейін, қарапайым көппәтерлі үйлер әлі де қала құрылысының негізгі түріне айналды. Олар қаржылық және басқа ресурстардың жетіспеушілігі жағдайында бәрінде үнемдеу есебінде салынды, атап айтқанда, сол кезде төмен төбелер мен тар ас үйлер сәнге айналды. Мұндай үйлер, әдетте, коммуналдық қағидаға сәйкес қоныстандырылды: 1 отбасыға 1 бөлме. 1920-1930 жылдардағы бөлек пәтерлер қалалық отбасылардың тек төрттен бірінен аспайтын бөлігінде болған. Олар тар және ыңғайсыз пәтерлері бар ғимараттар болды. 1934 жылы Бүкілодақтық Большевиктердің Коммунистік партиясының 17-съезінде осындай құрылыс жобаларына сын айтылғаннан кейін жағдай сәл жақсарды: олар жұмысшы табының социализм кезіндегі керемет өмір туралы арманын бейнелейтін кең, биік төбелі пәтерлер сала бастады.
Алайда, іс жүзінде тұрғын үйдің жетіспеуі қала басшылығын бірнеше отбасын жаңа бір пәтерге орналастыру арқылы, қайтадан пәтерлердің коммуналдық пәтерлерге айналуына алып келді. Осылайша, 1919 жылы РКП(б) 2-ші бағдарламасында ресми тіркеуден өткен жаңа өмір салты мен коммуналдық үйлерді құрудың утопиялық жобалары іс жүзінде тек сол коммуналдық пәтерлерде көрініс тапты. Тұрғын үйдің ерекше санаты номенклатуралық үйлермен ұсынылды. Олар залдары және бір қабатта екі-төрт үлкен пәтерлері бар жақсы жоспарлы пәтерлер болды. Көптеген пәтерлерде кеңселер мен балалар болмесі, кітапханалар мен қызметшілерге арналған бөлмелер, кең асүйлер, бөлек жуынатын бөлмелері, бастапқыда - 15-тен 25-ке, ал кейбір жерлерде тіпті 30 шаршы метрге дейінгі үлкен бөлмелер, коммуналдық бөлмелер, кейбір үйлерде - мүсіншілер мен суретшілер шеберханалары болды.
Ұлы Отан соғысы кезінде тұрғын үй құрылысы едәуір қысқарды, өйткені елдің қорғаныс қабілетін арттыру үшін барлық өндірістік қуаттарды пайдалану қажет болды. Алайда, 1944 жылдан бастап, бұрын басып алынған территорияларды босату нәтижесінде, құрылыс индустриясы өте үлкен дәрежеде жоғалған қираған тұрғын үй қорын қалпына келтіру қажеттілігіне байланысты қайта қарқын ала бастады. Соғыстан кейін бірден типтік тұрғын үй құрылысы бірінші кезектегі міндеттерге ие болды және барлық ескі жобалар ғимарат салу жылдамдығын арттыру үшін қайта қаралды. Жаңа құрылыс материалдары мен технологияларын қолдануға негізделген жаңа, жоғары сапалы жобалар пайда болды.
Бір пәтерге бірнеше отбасының қоныстану дәстүрі соғыс жылдары мен соғыстан кейінгі алғашқы онжылдықта жалғасын тапты. Тек 1950 жылдардың екінші жартысында. Тұрғын үй масштабының ұлғаюына байланысты тұрғын үйді бөлудің сапалы жаңа тәсілі белгіленді. Бөлек тұратын пәтерлері болса да, ортақ тамақтану бөлмесі мен жуынатын бөлмесі бар заманауи коммуналдық пәтерлердің жобалары осылай дүниеге келді. Мұндай үйлер қаңқалық құрылымға ие болып, қабырғалары оқшауланған темірбетон панельдерінен тұрды. Бұл технология қысқа мерзімде көп қабатты тұрғын үйлер салуға мүмкіндік берді, ал 1960 жылдардың басында тұрғын үйге деген негізгі қажеттілік едәуір қанағаттандырылды.
Алайда, қалалар мен елді мекендердің индустриялануы мен урбанизациясы өз жалғасын тауып, өте жоғары қарқынмен жүрді, сондықтан тұрғын үй үнемі қажет болды. Кірпішті құрылыс түрі өте тез қарқынмен төмендеді, ал үлкен панельді құрылыс түрі, керісінше, қарқынды өсті. Мысалы, 10 жыл ішінде (50-ші жылдардың ортасынан 60-шы жылдардың ортасына дейін) ірі панельді тұрғын үйлердің құрылысының көлемі 15 есеге жуық өсті. Ғимараттардың жобалары мен пәтерлердің орналасуына енгізілген жақсартулар мен өзгерістердің арқасында (төбенің биіктігі, сыртқы безендіруге арналған инновациялық материалдарды пайдалану, жуынатын бөлмелерді біріктіру және т.б.) тұрғын үйдің құны өмір сүру ыңғайлылығын жоғалтпастан үштен бір есеге төмендеді. Бес қабатты Хрущевтік ғимараттарға қарағанда тезірек салынған тоғыз қабатты, содан кейін он алты қабатты ғимараттардың пайда болуы да арзан әрі жылдам құрылысқа ықпал етті, бірақ сонымен бірге олардағы жайлылық деңгейі біршама артты, мысалы, стандарттық 5 метрлік ас үйдің орнына, 10 метрлік ас үйлер пайда болды, ал жуынатын бөлме тағы да бөлектендірілді.
1960-70 ж.ж. жүзеге асырылған тұрғын үй құрылысының негізгі бағдарламалары қала тұрғындарының кең бөлігінің тұрмыстық жағдайын жақсартуға алып келді. Үлкен әлеуметтік жетістік ретінде қалалықтарды тозығы жеткен және қолайсыз үйлерден жаппай жаңа пәтерлерге қоныстандыру ғана емес, сонымен қатар коммуналдық пәтерлерде тұрған отбасыларды қайта қоныстандыру саналды.
Алайда, жаппай тұрғын үй құрылысының басталуымен сәулет түпнұсқалықты жоғалтты. Стандартталған тұрғын үйлер барлық жерде салына бастады, негізінен олар бес және тоғыз қабатты болып келді. Құрылыс материалы ретінде ақ кірпіш немесе бетон панельдер қолданылды. Алайда, жаңа заманда панельдік тұрғын үй дәстүрлері қайта жанданды және осындай ғимараттардың көптеген заманауи жобалары пайда болды. Құрылысты жеке компаниялар жүргізгенімен, құрылысқа тапсырыс берушілер көбіне қалалық билік болып табылады. Алайда, типтік құрылыс бұдан былай 50-80 жылдардағыдай масштабқа ие болмады және бұл тәжірибенің енді қайта жандануы әрқалай. Бұл социалистік дәуірдің талабы еді, ал басқа капиталистік елдерде мұндай талаптар жай болған жоқ. Әрине, оларда да көп қабатты тұрғын үйлер типтік жобалар бойынша салынған және салынуда, бірақ мұндай жобалар құрылысты реттеуге тек мемлекет қатысқан КСРО кезіндегідей масштабты емес. Өйткені ол кезде мемлекет қана құрылыс индустриясын қажетті мөлшерде құрылыс материалдарымен қамтамасыз ететін қуатты ғылыми-техникалық және өндірістік базаны құра алады.
Дегенмен өткен ғасырдың соңында жаңа мемлекеттік төңкеріс болды. Социализмді нарықтық экономика алмастырды, бұл көппәтерлі тұрғын үйлердің көзқарасы мен мәртебесін түбегейлі өзгертті, ендігіде пәтер шаршы метрлері жеке меншікке айналды. Қазіргі таңда жылжымайтын мүлік нарығындағы ережелерді сұраныс, ипотекалық несиелеу саясаты мен жылжымайтын мүлік компанияларының саясаты анықтайды. Жаңа технологиялар мен материалдар көп қабатты үйлер салуға мүмкіндік береді, бірақ іс жүзінде олар құмырсқалар ұясындағы сияқты қазіргі заманғы қалалық қоғам өмір сүретін қарапайым қораптар болып қала береді. Әрине бұл тенденцияны жаман деп айта алмаймыз, жаппай құрылыс пен шығындардың төмендеуі, әрине, объектіні жеңілдету және қарапайымдылыққа әкеледі. Бірақ ескі және тарихи зәулім ғимаратдың, қалада басқа көп қабатты, көппәтерлі үйлерді салу үшін бұзылуы - қайғылы жағдай іспетті
Көп қабатты тұрғын үйлердің классификациясы.
Тұрғын үй құрылысы бай тарихи дәстүрге ие, ол біздің дәуірдегі және әр түрлі архитектуралық стильдерге жататын көптеген қалалардағы тұрғын үйлерден бастау алады.
Біздің еліміздегі заманауи тұрғын үй құрылысы сапалы реформалар сатысында және олардың сипаттамалық бағыттары мынадай:
ғимараттардың жобалық шешімдерін жетілдіру;
құрылыс сапасын жақсарту;
жеке тұрғын үйлер мен жеке жобалар бойынша құрылыс үлесін арттыру;
тұрғын үйлерді қайта құру көлемінің ұлғаюы;
елдің құрылысын және елдің дамымаған аймақтарындағы құрылысты дамыту.
Тұрғын үйлер ең кең таралған құрылыс жобалары ретінде классикалық классификация схемасына сәйкес қарастырылады, яғни функционалдық мақсаты және қабаттар саны бойынша.
Функционалды мақсаты бойынша тұрғын үйлер келесі топтарға бөлінеді:
тұрақты тұруға арналған көпқабатты үйлер;
ұзақ мерзімді тұруға арналған жатақханалар;
қысқа мерзімді қонақүйлер;
қарттарға, мүгедектерге арналған арнайы түрлер және т.б.
Қабаттар саны бойынша тұрғын үйлер әдетте келесі түрлерге бөлінеді:
аз қабатты (1-2 қабат);
орта қабатты (3-5 қабат);
көп қабатты (6-10 қабат);
биік (зәулім) ғимараттар (16 қабаттан жоғары).
Алайда, тұрғын үй саласындағы құрылыстың уақытылы ілгерілеуі бізді осы классификацияның соңғы тармақтарына жаңаша қарауға мәжбүр етеді. Шынында да, қазіргі заманғы стандарттар бойынша биіктігі 20 қабатты тұрғын үйді, жоғары қабатты зәулім ғимаратпен, мысалы 40 қабатты үймен теңестіру қиын.
Бұл жағдайда, біріншіден, көп қабатты үйлер мен зәулім ғимараттар арасындағы қабаттар санының шекара бөлігін, мысалы 25-қабатқа дейін, ұлғайту орынды. Екіншіден, ультра зәулім ғимараттардың негізгі сипаттамасы олардың биіктігі мен қабаттарының саны ғана емес, сонымен қатар ғимарат жобаның даралығы, сәулеттік-конструктивті шешімінің бірегейлігі және қала құрылысындағы басым маңызы екенін ұмытпаған жөн. Қаланың қазіргі заманғы құрылыс нормаларына сәйкес көп қабатты зәулім үйлерге биіктігі 75 метрден асатын ғимараттар кіретіндігін айта кеткен жөн.
Көп қабатты тұрғын үйлер жаппай құрылыс және жеке жоба есебінен салынуы мүмкін. Бірінші жағдайда, олар стандартты типтік жобаларға сәйкес, ал екінші жағдайда жеке жобаларға сәйкес тұрғызылады. Әрине жеке жобалар бойынша салынған тұрғын үйлердің эстетикалық қасиеттері жоғары және өмір сүруге ыңғайлылығы артық блатыны сөзсіз. Алайда, соңғы жылдары типтік ғимараттар да сапалылығы мен тартымдылығына сай сұранысқа ие бола бастады. Көпқабатты тұрғын үйлер қасбеттерінің ерекше бедерленуімен, терезелерінің, балкондарының, лоджияларының және т.б. көптігімен сипатталады. Әдетте ғимарат қабаттарының биіктігі мен ені әсіресе қоғамдық немесе өндірістік ғимараттармен салыстырғанда төмен болып келеді. Яғни тұрғын үй қабаттарының биіктігі әдетте 2,7-2,8 м құрайды (еденнен еденге дейін есептегенде).
Тұрғын үйлердегі қабаттар ғимаратта орналасуына және атқаратын қызметіне қарай бірнеше топқа бөлінеді. Негізінен стандартты типтік тұрғын үй қабаттары ретінде, бірінші қабат, шатыр қабаты (шатыр), мансард, цокольдік қабат және жертөле қабаты (жертөле) ажыратылады.
Бірінші қабат стандартты қабаттардан кіру түйінінің - кіреберістің, тамбурдың, вестибюлдің және баспалдақтың болуымен ерекшеленеді.
Шатыр, әдетте, ғимарат шатырының астындағы кеңістікпен байланысты және өмір сүру үшін пайдаланылмайды.
Мансард - бұл ғимараттың шатыр кеңістігіндегі тұрғын қабаты. Мансардттың қасбеттері шатырдың түйіспелері арқылы толық немесе ішінара қалыптасады.
Жертөле - бұл бірінші қабаттан төмен орналасқан және өмір сүруге арналмаған ғимараттың жерасты қабаты. Жертөле қабатының биіктігінің жартысынан көбі жоспарланған жер деңгейінен төмен орналасады.
Цокольдік қабаттар да бірінші қабаттың астында орналасқан, бірақ оның биіктігінің жартысынан азы жоспарланған жер деңгейінен төмен болып келеді. Цокольдік қабаттарында қоғамдық үй-жайлардың орналасуы қазірдің өзінде рұқсат етілген, өйткені оларда жертөлелерге қарағанда табиғи жарықтандыру мен ғимаратты желдетілу процесін ұйымдастыру оңайырақ.
Техникалық қабат - ғимараттың инженерлік жүйелерінің технологиялық жабдықтарын орналастыруға арналған, оны ғимараттың шатырында немесе жертөлесінде орналастыруға болады, ал үлкен объектілер үшін ғимараттың типтік элементтері арасында техникалық қабат (немесе қабаттар) орналастырылуы мүмкін.
Тұрғын үйлер негізгі функционалдық талаптарға сай болуы керек. Бұл олардың ыңғайлы орналасуы, құрамы, үй-жайлардың өзара байланысы мен өлшемдері, қаңқасының берік және тұрақты құрылымдары және жайлы ішкі микроклиматтық ортасы болуы керек дегенді білдіреді.
Аз қабатты тұрғын үйлер негізінен ауылдық жерлерде, қалалардың шетінде және қала маңындағы аудандарда салынады. Қалалардың едәуір бөлігі орташа және аз қабатты ғимараттардан тұрғызылуда. Биік қабатты тұрғын үйлер мен зәулім ғимараттар қаладағы құрылыс аумақтарының жетіспеушілігі кезінде және бірқатар архитектуралық-композициялық қала құрылысы мәселелерін шешу үшін салынуда. Қазіргі уақытта, жобалаудың қазіргі заманауи тәжірибесінде және дамып келе жатқан әлеуметтік қажеттіліктер мен артықшылықтарға сәйкес құрылыс саласында көп қабатты тұрғын үйлердің түрлік әртүрлілігі қалыптасты, олар мақсатына, қабаттар санына, капиталына, сондай-ақ құрылымдардың материалдарына байланысты түрлерге және класстарға бөлінеді. Көп қабатты тұрғын үйлердің жобасы негізінен тұрғын үй түрінің жайлылығына байланысты таңдалады. Халықтың әлеуметтік-экономикалық әл-ауқатын саралауға байланысты көп қабатты тұрғын үйлер әлеуметтік-экономикалық мақсатарға байланысты да, көлемдік жоспарлануы және сәулеттік-құрылымдық шешімдеріне байланысты да классификацияланады.
Белгілі бір тұрғын үй кешені қай классқа жататындығын анықтау критерийлері қандай? Комфорт класы мен эконом класының айырмашылығы неде, бизнес-класс тұрғын үй кешені мен элиталық тұрғын үй кешенінің айырмашылығы неде? Көзге бірдей болып көрінетін пәтерлердің бағасы әртүрлі болуы мүмкін. Үйдің 1 шаршы метрінің бағасы сол үй жататын класқа байланысты бағаланатынын айта кеткен жөн.
Тұрғын үй жылжымайтын мүлігінің классификациясы өте алуан түрлі. 2013 жылдың басында тұрғын үй объектілерін жайлылығы тұрғысынан кластарға бөлуді көздейтін маркетингтік классификация қабылданды. Жүйе жылжымайтын мүлік нарығында баға белгілеу ыңғайлылығы үшін жасалған.
Жаңа тұрғын үйлерді тұтынушылар класы бойынша жіктеудің бірыңғай әдістемесіне сәйкес көп қабатты тұрғын үйлер төмендегідей санаттарға бөлінеді:
эконом;
комфорт;
бизнес;
премиум.
Алғашқы екі класс жаппай тұрғын үй тобына, екіншісі сәнді тұрғын үй тобына жатады. Жаппай нарық сегментіндегі пәтерлер өздерінің артықшылықты аналогтарынан қалай ерекшеленетінін қарастырайық.
Эконом класс тұрғын үй ғимараттары - жобалары мемлекеттік стандарттарға, санитарлық талаптар мен санитарлық нормаларға сәйкес жүзеге асырылатын азаматтарды тұрғын үймен қамтамасыз ету үшін салынады. Эконом класындағы тұрғын үйлер - әдетте биіктігі 5-12 қабатты типтік көпқабатты үйлер болып табылады. Бұлар панельдік, кейде сирек - кірпіштен жасалған ғимараттар немесе тұрғын үй кешендерінің бөлігі, олар жер асты паркингтерімен жабдықталмаған. Эконом-класс үйінде 100 немесе одан көп пәтер болуы мүмкін. Мұндай пәтерлердің жобалануы стандартты: оқшауланған бөлмелер, аралас немесе бөлек ванна бөлмелері бар. Мұндай пәтерлерде қайта жоспарлауды жүргізу әрдайым мүмкін емес. Төбенің биіктігі - 2,5 - 2,7 метр. Әдетте мұндай үйлерде 1, 2, 3 бөлмелі, сирек 4 бөлмелі пәтерлер сатылады. Олардың ауданы 30-дан 90 шаршы метрге дейін. Мұндай тұрғын үй кешендерінде арнайы пәтерлер жоқ.
Жергілікті жерді абаттандыру минималды түрде жүргізіледі: ойын алаңы шағын аулаға орналастырылған, көгалдандыру жұмыстары жүргізілген. Әдетте үйден алыс емес жерде әлеуметтік инфрақұрылым нысандары орналасады. Эконом класының тұрғын үйлері кіріктірілген қоғамдық кеңістік жалпы қол жетімділікке ие болған кезде ашық сервистік қызмет көрсету жүйесімен сипатталады. Соңғы кезде құрылыс салушылар эконом-класс үйлерін тұрғындарға арналған автотұрақпен жабдықтауға тырысуда, бірақ, өкінішке орай, құрылыс аймағының шектеулілігі олардың барлығын автотұрақпен қамтамасыз етуге мүмкіндік бермейді. Мұндай үйлердің іргелес аумағы қоршалмаған, бейнебақылау жүйесі жоқ, көп жағдайда олар тұрмыстық лифтпен ғана жабдықталған.
Комфорт класындағы тұрғын үйлер - бұл жетілдірілген сериялық және типтік жобалар бойынша, сондай-ақ жеке авторлық жобалық шешім бойынша жобаланған көп пәтерлі тұрғын үйлер. Жылжымайтын мүліктің осы сегментіндегі үйлер шамамен 16 - 24 қабаттан тұрады. Яғни, олар тым биік емес, бірақ бәрібір бес қабатты Хрущев ғимараттарынан жоғары. Үйде жолаушылар лифтінен басқа жүк тасымалдайтын лифт орнатылады. Кейде ғимаратта ауқатты азаматтар үшін өмір сүретін аудандар да бар. Мысалы, панорамалық терезелері бар пентхаустар. Тұрғын үйлерге арналған белгіленген талаптарға сәйкес тұрғын емес үй-жайларға арналған алаңдардың болуы, үй тұрғындары үшін қоғамдық үй-жайлардың қосымша орналастырылуы, функционалды жоспарлау шешіміне сәйкес бірнеше ванна бөлмелерінің, коммуналдық бөлмелердің, гардеробтардың болуы қарастылады. Үй тұрғындарына арналған автотұрақ және аралас қоғамдық қызмет жүйесінің болуы шарт. Үйге іргелес аумақты абаттандыруды ерекше атап өткен дұрыс. Комфорт класындағы пәтерлердің тұрғындары әртүрлі жасыл желектермен безендірілген ландшафт дизайнын тамашалай алады.
Ең алдымен, комфорт класындағы тұрғын үйлер, әдетте, экология тұрғысынан және терезелерден қаланың жақсы келбеті көрінетін жерлерде орналастырылатынын ескеру қажет. Мұндай пәтерлер әрқашан өркениеттің артықшылықтарына жақын орналасады. Яғни, үй маңынан үлкен супермаркеттер, медициналық орталықтар, мектептер, банктер және т.б. кездестіруге болады. Мұнда қымбат мейрамханалар, элиталық сұлулық салондары, фитнес клубтар сияқты жоғары деңгейлі нысандар жиі кездеседі. Әрқашан сапалы асфальт жолдар мен сәнді үйлердің жанында ыңғайлы кірме жолдар болуы керек.
Комфорт класындағы пәтерлердің жоспарлануы жақсы. Әзірлеушіден үйді сатып алу туралы айтатын болсақ, онда ол сатып алушы бөлмелердің орналасуын өз қалауымен жоспарлай алатындай етіп, тапсырыс берушіге ұсына алады. Жаңа қожайындар пәтерлерді жақсы әрленген күйінде ала алады. Үйде жоғары сапалы желдету жүйесі және кіреберісте есікке домофон орнатылған. Қауіпсіздік тұрғысынан бейнебақылау камералары жеткілікті, бірақ кейде қосымша консьерж бөлмелері беріледі. Комфорт класындағы тұрғын үй ішкі нарықта тұрақты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
1 Көп қабатты үйлердің қалыптасуы және классификациясы.
1.1 Тұрғын үй мәдениетінің қалыптасу тарихы. Жалдамалы үйлерден пәтерге дейін.
1.2 Көп қабатты тұрғын үйлердің классификациясы.
1.3 Табиғи-климаттық жағдайлар және олардың көп қабатты үйлердің сәулеттік-жоспарлау шешіміне әсері.
Бірінші бөлім бойынша қорытынды
2 Көп қабатты құрылыс. Көп қабатты үйлердегі технологиялар мен құрылымдар.
2.1 Әлемдегі көп қабатты құрылыс.
2.2 Көп қабатты үйлердің конструктивті шешімі және инженерлік қамтамасыз етілуі.
2.3 Қазақстандағы көп қабатты құрылыс.
Екінші бөлім бойынша қорытынды
3 Қызмет көрсету функциясы бар көп қабатты тұрғын үйдің дизайн-жобасы.
3.1 Көп қабатты тұрғын үйдің сәулеттік-жоспарлау шешімі.
3.2 Интерьер дизайны және көп қабатты үйлердің ішкі әрлеу материалдары.
3.3 Тұрғын үй экстерьері және қасбеттерді заманауи әрлеу материалдары.
3.4 Жобаның экономикалық шешімі.
3.5 Практикалық жұмыс.
Үшінші бөлім бойынша қорытынды
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі.
Адамның өз тұрғын үйін қабылдауы мен бағалауы жалпы мәдениеттің күйімен, оның даму деңгейімен және өміршеңдігімен анықталады. Үй күнделікті кеңістіктің маңызды бөлігі болып табылады. Тұрғын үй саласы өзінде күнделікті өмірге тән мынадай қасиеттерді шоғырландырады: жақын, қауіпсіз, таныс, ұйымдасқан. Тұрғын үйдің аймағында отбасы өмірінің көп бөлігі өтеді және әдетте одан әрі жалғасып жатады. Үй жеке адамды мәдениет пен қоғамның нормалары мен шындықтарымен таныстыруда маңызды рөл атқарады, мұнда адам ең алғаш әлемді таниды, алғашқы әлеуметтену мен мәдениеттену процестеріне енеді.
Қазіргі Қазақстанда күнделікті үй кеңістігінің тұрақтылық, сенімділік пен тәртіптің дәстүрлі ерекшеліктерінен бөлек жаңа түрі пайда болады. Өсіп келе жатқан урбанизация және аумақтық гипермобилділік проблемаларға байланысты ауқымды мәдени қайта құрулар, өмір қарқыны мен ырғағының жалпы жеделдеуі адамның тұрғын үй жүйесіне деген көзқарасының, қабылдауының және бағалауының өзгеруіне әкелі. Қәзіргі таңда тұрғын үй жүйесінің тұрақтылығы күнделікті өмірде негізгі құндылық болып саналады. Қазақстан мемлекеттік тәуелсіздік алғаннан бері ең қарқынды дамыған салалардың бірі - құрылыс саласы. Көп бағытты сәулет өнерінің жекелей сала ретінде даму процесі қазіргі таңда елімізде өте қарқынды жүруде. Бұған әртүрлі арнайы жобалау институттарының, жобалау-құрылыс фирмаларының жәнеде жекелеген құрылыс компанияларының сан алуандығы дәлел. Құрылыс фирмаларының болуы қала құрылысының дамуында маңызды рөлге ие. Себебі қала құрылысының басым бөлігі көп қабатты тұрғын үйлердің сан алуан түрлерінің қарқынды жобалануы мен салынуына негізделген.
Кез-келген заманауи қалаға келе отырып, сіз оның орталық бөлігін көргіңіз келеді. Ал зәулім ғимараттар сіз үшін қаланың қазіргі заманғы дәрежесі туралы ақпарат көзі бола бастайды. Кем дегенде 2-3 зәулім ғимарат салынған қалада өмір сүрудің қаншалықты әдемі және көркем екенін ойланып қараңыз. Бұл тек 2-3 ғимарат қана. Бірақ олар қалада заманауи және метрополиялық атмосфера тудыра алады, соның есебінен қала көрінісі одан сайын әсерлене түседі. Бұдан біз зәулім ғимараттар рухани қажеттіліктерге мейілінше әсер ететін құрылымдар екенін көре аламыз. Өсіп келе жатқан мегаполистердегі көп қабатты ғимараттардың көрінісі сіздің оған деген қызығушылығыңызды дамытады және сізде мегаполистік атмосфера сезімін береді. Заманауи қала жоспарын қарастыра отырып, ғимараттың биіктігі оның көлеміне қалай әсер ететінін түсіне аламыз. Сәулетшілер ғимарат маңындағы аймақтарды қалай тиімді және үнемді етіп орналастыру керектігін ойластырды. Егер 10 емес, 50 қабатты үй тұрғызуға тырыссақ, онда ғимараттың ені мен ұзындығы айтарлықтай азаяды. Соған сәйкес, тұрғын аудандардың көлемі кішірейеді, және сыйымдылығы артады. Көп қабатты тұрғын ғимараттарының мұндай қасиеті адам саны күн санап өсіп келе жатқан қала құрылысы үшін өте маңызды саналады. Сондықтан да, қәзіргі таңда қай елде болмасын қала құрылысында көпқабатты тұрғын үйлерді жобалауға басты назар аударылады.
Көп қабатты ғимараттың маңызды аспектілерінің бірі - сыртқы келбеті, яғни сәулеттік дизайны. Егер тұрғын үй қазіргі заманғы тенденциялар мен технологияларға сәйкес келетін жақсы жобаланған, жаңашыл, әдемі ғимарат болса, үйге оралу, аулада серуендеу, көріністі тамашалау сынды дүниелер адам үшін маңызға ие болады. Көп қабатты тұрғын үйлердің дизайны кешенді ландшафтық көгалдандыру элементтерін, жеке мини-парк зоналарын, велосипед жолдарымен, спорт алаңдарымен және демалыс аймақтарымен толықтырылған, автокөліктерге арналған аулалық тұрақтарды қамтиды. Мұндай үйдің архитектурасы қоршаған ортамен үйлесімді түрде үндеседі, және табиғат әлемінен шабыттандырылған элементтер сақталады. Ескі стандартты тұрғын үй мен заманауи көп қабатты ғимараттың басты айырмашылығы - сәулет өнеріндегі инновация деңгейі. Бұл тұрғындардың әртүрлі қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін әр түрлі функцияларды қосу ғана емес, сонымен қатар ғимараттар салынатын материалдар және оларды қоршаған кеңістіктегі тұрғын үйлерден ерекшелейтін даралық, шабыттандыратын формалар жасау үшін пайдаланылатындығы туралы жалпы үйлесімділік болып табылады. Көптеген құрылысшылар ғимаратты белгілі бір аймақтағы қаланың келбеті ретінде анықтайтын тәсілді таңдайды. Бұл принцип алдағы сәулеттік тенденцияларды болжайды және жақын арада қалалық кеңістіктің қандай болатынын көрсетеді. Бұдан көп қабатты тұрғын үйлердің ерекше жобаны қажет ететіндігін ұғына аламыз. Осы зерттеу жұмыстарына байланысты дипломдық жұмыстың тақырыбы Қызмет көрсету функциясы бар көп қабатты тұрғын үйдің дизайн-жобасы анықталып таңдалды.
Зерттеу мақсаты - Көп қабатты тұрғын үйдің келбеті, ішкі көрінісі, жобасы жан-жақты ойластырылуы. Теориялық және практикалық әдістердің қалыптасуы. Дайындалған жоба тұрғындардың әр санатты топтарына, соның ішінде жас жанұяға немесе орта жастағы балалы жанұяға да өмір сүруге қолайлы тұрғын үй. Жан-жақты жағдайы жасалған, өмір сүруге ыңғайлы, техникалық ережеге сай, эстетикалық көп қабатты тұрғын үйді жобалау. Жұмыстану барысында құрылыстағы конструкцияларды, материалдар және олардың құрылысын зерттеп білу. Бөлме интерьерін дұрыс жабдықтау шеберлігін арттыру.
Зерттеу нысаны. Бұл зерттеудің объектісі процесстің гармониялық формасы болып табылатын қалалық ортадағы көп қабатты тұрғын үй.
Зерттеу бұйымы. Бұл арнайы жер теліміндегі қала ортасындағы көп қабатты тұрғын үй.
Зерттеу гипотезі. Көп қабатты тұрғын үйдің айтарлықтай сәтті жобалануы, оның дұрыс құрылымы мен кеңістіктің дұрыс пайдаланылуы, яғни, гармония, техникалық қауіпсіздік ережелердің қатаң сақталуы. Сыртқы фасадтың әшекейленуі, ішкі интерьері, және, эмоциялық тұрғыдан кеңістікте орналасу дұрыстығы. Жалпы осы пайымға келу үшін төмендегідей тапсырмаларға тоқталамыз:
жобадағы формаларды ескеру;
экологияға байланысты принціптерді және үй құрылысын анализдеу;
осындай жағдайдағы үйдің интерьерін әсемдеу жұмысын дайындау;
қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтап ескеру;
қоршаған ортаны көгалдандырып, аумақтың ландшафттысын әсемдеу;
адам физиологиясына фасадтағы, интерьердегі, тағы басқа соған сай жағдайдың түстерімен жарықтандырудың әсерін зерттеу;
көп қабатты тұрғын үйге байланысты зерттеумен теориялық негізге сүйене отырып айналысу.
Әдістемелік зерттеу негізі. Әдістемелік негізде белгілі архитекторлар мен дизайнерлердің еңбектерімен осы саладағы тағыда басқа әдебиеттер, жаңа дизайн принціптеріне сәйкес ғылыми деректер қаралып құрылыс бөлімі жағынан да бір қатар әдебиеттер қолданылды. Тапсырманы келесі система әдісі бойынша қарастыру:
мәселеге тоқталып, архитектура, психология, дизайн, эстетика, тағы сол сияқты ғылымдармен ұштастыру;
тағыда көп қабатты тұрғын үйге орта құрылымы жағынан дизайн, интерьерін анализдеу;
туындыдағы шығармашылық материалдарға талдау жасау;
көп қабатты құрылыстың жобасына тарихи - салыстырмалы салттарын зерттеу.
Негізгі зерттеу жорамалы қазіргі заманауи талаптарға жауап беретін: жақсы жоспарланған, жарық, сәнді безендірілген, эстетикалық көңіл күй қалыптастыратын көп қабатты ғимарат болып табылады. Оның эффективті қалыптасуына жауап беретін жағдайлар: жақсы жобалануы, қарым-қатынаспен қамсыздандырылуы.
Зерттеу жұмысының кезеңдері.
Бірінші кезең: Таңдалған тақырып бойынша талдау жүргізілді. Тақырыпқа байланысты библиографиялық тізім құрастырылды. Жобаның бірнеше үлгісі жасалынды және негізгі бағыты анықталды. Ғимараттың тұжырымдамалық мағынасына көңіл бөлігді.
Екінші кезең: Жұмыс жоспары құрастырылды. Көптеген ізденіс жұмыстары жүргізілді. Сонымен қатар қосымша нұсқалар, суреттер, тақырыпқа байланысты материал жинақталды. Жоба жөнінде жетекшімен кездесу барысында нақты жоба үлгісі түйінделді. Жоба мақсаты, есебі, жұмыс жоспары дайындалды. Теориялық зерттеу жұмыстары жалғаса берді. Көп қабатты тұрғын үйдің нақты пішіні анықталды. Тәжірибе жұмыстарымен қатар компьютерлік графика жұмыстары жүргізілді. Ішкі көрініс сызбаларының түп нұсқасы дайындалды.
Үшінші кезең: Жоба сызбалары жинақталды. Керекті планшеттер дайындалды. Жоба үлгісін көркемдеуге соңғы өзгерістер енгізілді. Тәжірибелік жұмыстары сарапталып, қорытынды жұмыстары нақтыланды. Теориялық қорытынды мен тәжірибелік жұмыстарды тексеру жүргізілді. Жобаның құжаттау жұмыстарын қортындылау және оны тексеру жұмысы аяқталды.
Негізгі зерттеу жұмысының теориялық маңызы:
техникалық және шығармашылық жұмысты ұйымдастырудың тәжірибелік мүмкіндігі анықталды;
көп қабатты тұрғын үй жобасының тәжірибелік жұмысының ұйымдастырылуы үшін қандай ережені сақтау қажеттілігі анықталды;
жобаның есеп жүйесінің мазмұны анықталды;
тұрғын үй ғимараттарға байланысты ереже мен нормативтік қағидаға сүйенген негізгі жобаны жіктеу жұмысы аяқталды;
көп қабатты тұрғын үй жобасының экстерьері мен интерьерін жасауға байланысты дизайн принциптері анықталды және қолға алынды.
Практикалық маңызы:
көп қабатты тұрғын үй жобасының даму перспективасы белгіленген;
дипломдық жұмыс материалдарын осы салада оқытылатын бағдарламаларға енгізіп, пайдалануға болады. Сонымен қатар дизайн сабақтарында қосымша материал ретінде ұсынуға болады.
Апробация және зерттеу қорытындысын ендіру. Тақырып бойынша курстық жұмыстар орындалды, Бейнелеу өнері және дизайн кафедрасында қарастырылда және қабылданды.
1 Көп қабатты үйлердің қалыптасуы және классификациясы.
Тұрғын үй мәдениетінің қалыптасу тарихы. Жалдамалы үйлерден пәтерге дейін.
Көп пәтерлі тұрғын үй - тұрғын үй-жайлары мен (пәтерлер), тұрғын емес үй-жайлар, яғни ортақ пайдаланылатын орындар, ортақ меншікте орналасқан ғимарат. Көп пәтерлі үйлер ежелгі Римнен бастау алады. Кеңейіп келе жатқан қала адамдардың, саны шектеулі ауданда орналасуын талап етті, сондықтан тұрғын үйлердің құрылысы көбейе бастады. Әдетте, осындай бір үй тұтас бір көшені алып жатты, ал өзі жабық пішінді және ауласы болды. Олар инсул (арал) деп аталды және биіктігі бес қабатқа дейін жетті. Инсула (латынша Insula - сөзбе-сөз арал деп аударылады) - ежелгі Рим сәулетінде - жалға беруге арналған бөлмелері мен пәтерлері бар көп қабатты тұрғын үй. Біздің дәуірімізге дейінгі III ғасырдан бұрын пайда болған. Олар әдетте үш-бес қабаттан тұрған, бірақ тарихи деректерде сегіз қабатты инсулдарға сілтемелер бар. Олар ежелгі Рим қалаларының жаппай салынған қала құрылысының дамуын құрды. Инсульдарда Рим халқының кедейлері де, ауқатты топтары да тұра алды. Әр қабат жалға берілетін жеке пәтерлерге бөлінді. Қабат неғұрлым жоғарылаған сайын, жалдау ақысы да соғұрлым төмен болды.
Инсулдар Ежелгі Рим үшін әдеттегідей әдіс - қиыршық тастан қалау арқылы салынған. Рим Республикасы кезінде құрылыс материалдары ретінде цементпен бірге пішіндері тұрақты емес шағын туф блоктар қолданылған. Кейінірек инсулдар кірпіштен де салына бастады. Олардың төбелері шатыр плиткаларымен (черепица) жабылған. Инсулдың бірінші қабатын әдетте шағын дүкендері бар галереялар алып жатты. Сол жерден айналасы үй-жайлармен жабдықталған, жарықтандырылған аулаға кіретін жер болатын. Әдетте, әр баспанаға немесе бөлмеге әкелетін жеке баспалдақ болатын: ал пәтер иесі оны бөлшектеп жинап тастау арқылы, қарызын төлегенге дейін жалдаушыны бөлмесінде жауып тастай алатын. Инсулдың бірінші қабаттарын әдетте қаланың ауқатты азаматтары жалға алған: мұндай пәтерлердің төбелері жоғары (3,5 м-ге дейін) және тығыз қақпалармен қорғалған кең терезелері болған. Слюда мен әйнек қымбат болғандықтан олар терезе материалдары ретінде сирек қолданылған. Үшінші қабаттан бастап пәтерлер, әдетте, кедей жалға алушыларға арналған: олардың терезелері кішкентай, ал төбелерінің төмен болатыны соншалық, тіпті жалға алушылар пәтер ішінде иіліп жүруге мәжбүр болған. Және пәтерлерге ағаш антресолдар жиі орналастырылды.
Инсулдарда негізінен орталық жылыту жүйесі болған жоқ, сондықтан жеке су қазандықтары бөлмелерді жылумен қамтамасыз етті. Кәріз жүйесі, әдетте, инсулдарға салынбаған. Римде ағынды лас суларды тезек үйіндісімен шығарып, немесе жай терезелерден лақтырып тастайтын болған. Ал су жақын жердегі бұлақтардан немесе су бұрқақтарынан алынған. Басқа қалаларда бірінші қабатта әжетхана орналасқан, мысалы, Остиядағы қазба жұмыстары бұны дәлелдеп көрсетеді.
Римдегі көп қабатты үйлер туралы алғашқы сөз Тит Ливи жазбаларында кездеседі: екінші Пуни соғысы қарсаңында бұқа базардан қашып, үшінші қабатқа баспалдақпен көтерілді, бұл халық арасында жаман белгі деп саналды. Барлық құрылыс стандарттарына сәйкес салынған инсулдар қираудан да, өрт болған кезде өрттің тез таралуынан да сенімді қорғалғанын атап өткен жөн. Римнің өзінде мәрмәр жоспарға сәйкес инсулдар саны 46 мың болған (салыстырмалы түрде зәулім үйлер саны - 1790 болған). Алайда, қазіргі таңда Римдегі инсулдардың тек аз бөлігі аман қалған, өйткені қаланы белсенді қайта қалпына келтіру құрылыстары - ескі үйлерді қиратып жаңасын салды. Олардың құрылымын тек Остиядағы археологиялық қазбалар бойынша бағалауға болады. Инсул - ежелгі Римдегі қала құрылысы өнерінің үлгісі болып табылады. Рим империясы жойылғаннан кейін Еуропада көп қабатты үйлер тек орта ғасырлардан бастап қана салына бастады.
Көп қабатты үйлер құрылысының ертеде пайда болып, қазіргі таңда ең таралған түрі - типтік немесе стандартты құрылыс. Стандартты құрылыс, барлық кемшіліктеріне қарамастан, өте прогрессивті құбылыс, өйткені ол қысқа мерзімде үлкен мөлшерде арзан тұрғын үй салуға мүмкіндік береді. Сіз ондай тұрғын үйлердің жайлылығының төмендігі туралы, олардың ұнамсыз, сұр және күңгірт көріністері туралы қалағаныңызша көп сөйлей аласыз, бірақ, жалпы алғанда, қазіргі таңда баспанасы жоқ адамдар өздері тұратын ғимараттардың сыртқы түріне мүлдем мән бермейді. Ал өмір сүрудің жайлылығы осындай тұрғын үйлердің салыну мақсаттармен анықталады.
Ашығын айтқанда, стандартты жобалардың көпшілігі адамдар үшін стандартты үйлерде тұру ыңғайлы болатындығы ескеріле отырылып, осы күнге дейін көптеп жасалып келді және әліде жасалып жатыр. Бастапқы кезеңде ғана тұрғын үйді жедел салу шартты мақсаттарды көздейді, белгілі бір кезеңге жеткен соң әрқашан жайлылықты арттыру және оны қолайлы деңгейге жеткізу қажеттілігі туындайды.
Көптеген сарапшылар типтік тұрғын үй құрылысы идеясы тек 19 ғасырда дамыған индустрияландыру мен урбанизация өнімі деп санайды. Алайда, іс жүзінде типтік үйлер адамзат өркениеті басталған кезде-ақ әлдеқайда ертеректе пайда болды. Мұның жарқын мысалы ретінде төрт қабырғалы, бес қабырғалы, крест тәрізді және тағыда басқа пішінде салынған орыс избаларын алуға болады. Рас, бұл әдеттегі стандартты схемалар бойынша, негізінен ауылдық жерлерде және қала маңында жүзеге асырылған жеке жобалар болды, сондықтан жалдамалы жұмысшылардың көп санын орналастыруға арналған алты қабырғалы үлкен избалар жиі салынды және мұндай жобалар ауылшаруашылықтың ірі салаларында жүзеге асырылды. Аяқталған ағаш үйлерді кедей құрылысшыларға арналған бір жеңілдетілген жоба бойынша сату тәжірибесі кең таралды.
Ресей империясының Шығысқа қарай кеңею дәуірі, ең болмағанда, біздің елде тұрғын үй ғимараттарының типтік құрылысының сөзсіз дамуына алып келді деп санауға болады. Содан кейін жыл сайын ондаған жаңа қалалар пайда бола бастады және олар тез қоныстануды талап етті. Мұндай жағдайда жобаны әзірлеуге уақыт жетіспейтіндіктен жеке нәрсе салу мүмкін болмады, сондықтан құрылысшылар ең нақты типтік жобаларды пайдаланды. Мұндай жобалар құрылысты жеделдетуге ғана емес, оның құнын төмендетуге де мүмкіндік берді.
Көп қабатты тұрғын үйлердің екінші толқыны Еуропада XVII ғасырда басталды. Өнеркәсіптің дамуы барған сайын көп жұмыс күшін және соның салдарынан арзан тұрғын үйлердің салынуын талап етті.
Бұл үрдіс Ресейге екі ғасырдан кейін ғана келді. Мәскеуде алғашқы көп қабатты тұрғын үйлер 1785-1790 жылдары пайда болды. Алғашқы осындай үш қабатты үй М.Ф. Казаков пен Ильинка көшелері қиылысында тұрғызылды. Осип Бове сол кездегі Мәскеуде көп пәтерлі үйлерді салған бірден-бір танымал сәулетші болды. 1816 жылы Бове Никольская көшесінде биіктігі үш қабатты үлкен үй тұрғызды. Бұл ғимарат негізінен табыс табуға арналған болатын, ал белгілі кітап сатушы И.П. Глазунов оның қожайыны атанды. Үйдің төменгі қабатында жеке кіреберісі бар дүкендер, ал жоғарғы қабаттарында шағын пәтерлер болды. Аула жағынан галереялар жасалды және әр пәтердің жеке кіреберісі болды.
Ресейде баяу, бірақ анық дамып келе жатқан капитализм қалалардың дамуының негізгі қозғаушы күші болды. ХІХ ғасырдың ортасында барлық елдерде басталған индустрияландыру кезеңінде ірі жұмыс күштерінің қалаларға енуімен жаңа жұмысшыларды орналастыру үшін көптеген арзан тұрғын үйлер қажет болды. Осы мақсатта жалдамалы (доходный) деп аталатын үйлер өмір сүру деңгейі тез өзгеретін заманда тұрғын үй мәселесін шешуге қабілетті минималды ыңғайлылықпен салынды. Сондықтан, ХІХ ғасырдың аяғында, 1914 жылға дейін жалғасқан, көпқабатты үйлердің нағыз өрлеу кезеңі басталды. Осы тенденцияның арқасында көптеген ірі қалалардың тарихи орталықтары қалыптасты. Құрылыстың тапсырыс берушілері барлық сословиялар болды: орта деңгейдегі кәсіпкерлер, көпестер, ірі өнеркәсіпшілер, оқу орындары, серіктестіктер, акционерлік қоғамдар, тіпті шіркеулер мен монастырлар. Алайда, мұндай үйлерде әртүрлі тұрғындардың кластары тұрды, мысалы, аз ақы төленетін жұмыс күші үшін, қала маңында минималды архитектуралық ерекшеліктері бар казармалар салынды, ал жалдамалы жұмысшылар мен басқа санаттар, соның ішінде жоғары ақылы тұрғындар үшін, үйлер қала ішінде, қоршаған орта сәулетіне сәйкес үйлестіріліп салынды. Көпқабатты жалдамалы тұрғын үйлерді салудың мұндай толқыны тұрғын үйдің еркін мамандық иелері, инженерлер, студенттер, жұмысшылар, ғалымдар үшін қажет болуына байланысты болды. Екінші жағынан, бір нәрсеге салу керек капитал пайда болды.
Мұндай тұрғын үйлер жеке адамдарға да, әртүрлі компанияларға да тиесілі болды, олардың кейбіреулері мемлекет қаржысына салынды. Алдымен олар арнайы жеке жобалар бойынша салынды, бірақ кейінірек оны салуға қосымша инвестицияларды қажет етпейтін, сол арқылы құрылыстың құнын едәуір төмендететін ең оңтайлы жоба анықталды. Әрине, мұндай типтік үйлер сыртқы көрінісі бойынша әр түрлі, қабаттарының саны басқа болуы мүмкін, бірақ олардың салу схемасы бірдей, яғни қатаң типтік болған. Атап айтқанда, бүгінде көптеген еуропалық астаналардағы, сондай-ақ ірі қалалардағы барлық ескі ғимараттардың үштен бір бөлігі кезінде жалдамалы (доходный) үйлер ретінде салынған.
Сонымен, 1911 жылдың жазында биіктігі 5-7 қабаттан тұратын 3000-ға жуық көпқабатты тұрғын үй салынды. Қала билігі оларға орындарды дайындап, электр кабельдерін тартумен, канализация және сумен жабдықтаумен айналысқан. Сонымен қатар, олар көшелерді абаттандыру және ретке келтіру жұмыстарымен айналысты. Жерді әрі қарай жалға беру жоғарыда аталған барлық шығындарды өтеуге мүмкіндік берді. Көпқабатты жалдамалы үйлер үкіметке, меншік иелері мен жалға алушыларға өте тиімді болды, өйткені олар тұрғын үйге деген сұранысты қанағаттандырды және көп қабатты үй иелерінен алынатын салық есебінен қала қазынасын толтырды.
Сол кездегі ең пайдасы мол - Афремовтың көп қабатты үйі болды. Сегіз қабатты ғимарат 1904 жылы салынған, оны зәулім ғимарат деп санауға болады. Көпес Солодовниковтың Гиляровского көшесінде орналасқан тұрғын үйі де одан кем түспейтіндей танымал болды.
Егер біз қазіргі заманғы типтік тұрғын үй құрылысының тақырыбына терең үңілетін болсақ, онда типтік жобалар КСРО-да төңкерістен кейін он жылдан соң кеңінен таралды. Азамат соғысы аяқталғаннан кейін қираған экономиканы қалпына келтіру қарқынды түрде басталып, ауылдан жұмыс күші қалаларға тартылып, шетелден көптеген шетелдік мамандар келе бастады. Олардың барлығын дерлік қалыпты өмір жағдайларымен қамтамасыз етуі керек еді, осыған байланысты Кеңес үкіметі арзан әрі тез салынатын тұрғын үйлердің типтік жобаларын жасау туралы шешім қабылдады.
Уақыт өзгерді, революцияға дейінгі құрылыс стандарттары енді жарамсыз болды, ескі ғимараттардағы көп бөлмелі пәтерлерді қайта жобалау - құрылыс сапасының жақсаруына әкелмеді. Осы мақсатта типтік тұрғын үйлердің екі қабаттыдан көп қабаттыға дейінгі көптеген жобалары жасала бастады. Бірақ бұл мәселеде бірыңғай саясат болған жоқ, және салынған көптеген үйлер тым қолайсыз немесе өте қымбат болып шықты.
Бәрі 30-шы жылдары, бірінші бесжылдықтар қарқын алған кезде өзгерді, ал елде өзінің көптеген жас және дарынды құрылыс мамандары пайда болды. Қалаларға жұмыс күшінің ағымы артып келіп жатты, ал баспана мәселесі бұл тұста шешімін табу керек бірден-бір проблемаға айналды. Бүкіл елде көптеген жобалық бюролар мен тресттер пайда болды, біріншісінде жаңа типтік жобалар жасалса, екіншісінде әртүрлі құрылыс технологиялары сынақтан өткізіліп, қолданысқа енгізілді. Осылайша, тұрғын үйлердің қаңқалы және құрама құрылысының технологиялары пайда болды, монолитті темірбетон құрылысының технологиясы да уақытында пайда болып, ғимараттарды салудың жылдамдығын едәуір арттыруға мүмкіндік берді. Біртіндеп арзан, бірақ жайлы пәтердің бірыңғай стандарты жасалды. Осылайша, 30-шы жылдардың аяғында салынған тұрғын үйлердің саны 80 миллион шаршы метрге дейін өсті, бұл өзіндік рекорд болды, мұншалықты көп тұрғын үй индустриялық Америкада да салынбады. Әрбір өндірістік қалаларда тұтас тұрғын кварталдары, тіпті стандартты тұрғын үйлермен салынған аудандар пайда болады. Жалпы сәулет стилімен және құрылыс материалдарының бірыңғай жиынтығымен жабдықталған жалпы құрылыс технологиясы - тұрғын үй құрылысының мемлекеттік бағдарламасын едәуір кеңейтуге мүмкіндік берді. Тұрғын үйлер сол жобалардың негізінде колхоздар мен совхоздарда салына бастады, тіпті ауылдарда құрылысты тездету үшін Хрущевкалар салынды, бірақ олар жаңартылған - төрт қабатты емес, көбіне екі қабатты және үш қабатты болып келді. Сөйтіп, колхоздар мен совхоздар үш қабатты тұрғын үйлерді қоса алғанда, типтік жобалар бойынша тұтас елді мекендерді жаппай сала бастады.
Бір үйге бірнеше отбасының қоныстандыру мәжбүрлі және уақытша шара ретінде қарастырылды. Негізінен тұрғын үйлердің дәл сол бірдей қағидаты дамып, коммуналдық пәтерге айналды. Бұрынғы ауқатты таптардың өкілдерін біріктіру олардың үлкен пәтерлерін коммуналдық пәтерге айналдырумен қатар жүрді. Бірінші бесжылдықтың басында коммуналдық пәтерлерді сақтау қажеттілігі күтпеген жерден идеологиялық негіздеме алды. Осы жылдары КСРО-да күнделікті өмірді социалистік қайта құру идеясы белсенді алға тартылды. Оның ұжымдастыру бағдарламасы, яғни адамдардың жеке өмірін ұйымдастырудың негізгі формасы ретінде отбасылық экономикадан бас тарту кеңінен талқыланды. Осыған байланысты, қалалық отбасының жеке тұрғын үйі капитализмнің мұрасы ретінде, бірлескен тұтыну мен ұжымдық бос уақыт ұйымдастырылатын ұжымдық үйлерге ауыстырылуы керек деп ұйғарылды.
Коммуналдық пәтердің кіреберіс есігін танымау қиын. Сіз пәтерге кіргенде ең алдымен көретініңіз: қабырғасында көптеген электр есептегіштері бар ұзын дәріз, бәріне ортақ телефон, велосипедтер, шаналар, кезекшілік және едендерді тазарту кестесі. Әрі қарай жүрсек ас үйге кіреміз, оның кеңістігі үстелдермен, пештермен, шкафтармен және ас үйде қолданылатын басқа заттармен бөлінеді. Бұл жерден пәтер тұрғындарының күнделікті тыныс-тіршілігінің куәсі болуға болады.
Алайда, қызу пікірталастардан және Бүкілодақтық Коммунистік партияның (большевиктер) Орталық Комитетінің 1930 жылы 16 мамырда қабылданған, солшылды күнделікті өмірді қалпына келтіргені үшін айыптаған қаулысынан кейін, қарапайым көппәтерлі үйлер әлі де қала құрылысының негізгі түріне айналды. Олар қаржылық және басқа ресурстардың жетіспеушілігі жағдайында бәрінде үнемдеу есебінде салынды, атап айтқанда, сол кезде төмен төбелер мен тар ас үйлер сәнге айналды. Мұндай үйлер, әдетте, коммуналдық қағидаға сәйкес қоныстандырылды: 1 отбасыға 1 бөлме. 1920-1930 жылдардағы бөлек пәтерлер қалалық отбасылардың тек төрттен бірінен аспайтын бөлігінде болған. Олар тар және ыңғайсыз пәтерлері бар ғимараттар болды. 1934 жылы Бүкілодақтық Большевиктердің Коммунистік партиясының 17-съезінде осындай құрылыс жобаларына сын айтылғаннан кейін жағдай сәл жақсарды: олар жұмысшы табының социализм кезіндегі керемет өмір туралы арманын бейнелейтін кең, биік төбелі пәтерлер сала бастады.
Алайда, іс жүзінде тұрғын үйдің жетіспеуі қала басшылығын бірнеше отбасын жаңа бір пәтерге орналастыру арқылы, қайтадан пәтерлердің коммуналдық пәтерлерге айналуына алып келді. Осылайша, 1919 жылы РКП(б) 2-ші бағдарламасында ресми тіркеуден өткен жаңа өмір салты мен коммуналдық үйлерді құрудың утопиялық жобалары іс жүзінде тек сол коммуналдық пәтерлерде көрініс тапты. Тұрғын үйдің ерекше санаты номенклатуралық үйлермен ұсынылды. Олар залдары және бір қабатта екі-төрт үлкен пәтерлері бар жақсы жоспарлы пәтерлер болды. Көптеген пәтерлерде кеңселер мен балалар болмесі, кітапханалар мен қызметшілерге арналған бөлмелер, кең асүйлер, бөлек жуынатын бөлмелері, бастапқыда - 15-тен 25-ке, ал кейбір жерлерде тіпті 30 шаршы метрге дейінгі үлкен бөлмелер, коммуналдық бөлмелер, кейбір үйлерде - мүсіншілер мен суретшілер шеберханалары болды.
Ұлы Отан соғысы кезінде тұрғын үй құрылысы едәуір қысқарды, өйткені елдің қорғаныс қабілетін арттыру үшін барлық өндірістік қуаттарды пайдалану қажет болды. Алайда, 1944 жылдан бастап, бұрын басып алынған территорияларды босату нәтижесінде, құрылыс индустриясы өте үлкен дәрежеде жоғалған қираған тұрғын үй қорын қалпына келтіру қажеттілігіне байланысты қайта қарқын ала бастады. Соғыстан кейін бірден типтік тұрғын үй құрылысы бірінші кезектегі міндеттерге ие болды және барлық ескі жобалар ғимарат салу жылдамдығын арттыру үшін қайта қаралды. Жаңа құрылыс материалдары мен технологияларын қолдануға негізделген жаңа, жоғары сапалы жобалар пайда болды.
Бір пәтерге бірнеше отбасының қоныстану дәстүрі соғыс жылдары мен соғыстан кейінгі алғашқы онжылдықта жалғасын тапты. Тек 1950 жылдардың екінші жартысында. Тұрғын үй масштабының ұлғаюына байланысты тұрғын үйді бөлудің сапалы жаңа тәсілі белгіленді. Бөлек тұратын пәтерлері болса да, ортақ тамақтану бөлмесі мен жуынатын бөлмесі бар заманауи коммуналдық пәтерлердің жобалары осылай дүниеге келді. Мұндай үйлер қаңқалық құрылымға ие болып, қабырғалары оқшауланған темірбетон панельдерінен тұрды. Бұл технология қысқа мерзімде көп қабатты тұрғын үйлер салуға мүмкіндік берді, ал 1960 жылдардың басында тұрғын үйге деген негізгі қажеттілік едәуір қанағаттандырылды.
Алайда, қалалар мен елді мекендердің индустриялануы мен урбанизациясы өз жалғасын тауып, өте жоғары қарқынмен жүрді, сондықтан тұрғын үй үнемі қажет болды. Кірпішті құрылыс түрі өте тез қарқынмен төмендеді, ал үлкен панельді құрылыс түрі, керісінше, қарқынды өсті. Мысалы, 10 жыл ішінде (50-ші жылдардың ортасынан 60-шы жылдардың ортасына дейін) ірі панельді тұрғын үйлердің құрылысының көлемі 15 есеге жуық өсті. Ғимараттардың жобалары мен пәтерлердің орналасуына енгізілген жақсартулар мен өзгерістердің арқасында (төбенің биіктігі, сыртқы безендіруге арналған инновациялық материалдарды пайдалану, жуынатын бөлмелерді біріктіру және т.б.) тұрғын үйдің құны өмір сүру ыңғайлылығын жоғалтпастан үштен бір есеге төмендеді. Бес қабатты Хрущевтік ғимараттарға қарағанда тезірек салынған тоғыз қабатты, содан кейін он алты қабатты ғимараттардың пайда болуы да арзан әрі жылдам құрылысқа ықпал етті, бірақ сонымен бірге олардағы жайлылық деңгейі біршама артты, мысалы, стандарттық 5 метрлік ас үйдің орнына, 10 метрлік ас үйлер пайда болды, ал жуынатын бөлме тағы да бөлектендірілді.
1960-70 ж.ж. жүзеге асырылған тұрғын үй құрылысының негізгі бағдарламалары қала тұрғындарының кең бөлігінің тұрмыстық жағдайын жақсартуға алып келді. Үлкен әлеуметтік жетістік ретінде қалалықтарды тозығы жеткен және қолайсыз үйлерден жаппай жаңа пәтерлерге қоныстандыру ғана емес, сонымен қатар коммуналдық пәтерлерде тұрған отбасыларды қайта қоныстандыру саналды.
Алайда, жаппай тұрғын үй құрылысының басталуымен сәулет түпнұсқалықты жоғалтты. Стандартталған тұрғын үйлер барлық жерде салына бастады, негізінен олар бес және тоғыз қабатты болып келді. Құрылыс материалы ретінде ақ кірпіш немесе бетон панельдер қолданылды. Алайда, жаңа заманда панельдік тұрғын үй дәстүрлері қайта жанданды және осындай ғимараттардың көптеген заманауи жобалары пайда болды. Құрылысты жеке компаниялар жүргізгенімен, құрылысқа тапсырыс берушілер көбіне қалалық билік болып табылады. Алайда, типтік құрылыс бұдан былай 50-80 жылдардағыдай масштабқа ие болмады және бұл тәжірибенің енді қайта жандануы әрқалай. Бұл социалистік дәуірдің талабы еді, ал басқа капиталистік елдерде мұндай талаптар жай болған жоқ. Әрине, оларда да көп қабатты тұрғын үйлер типтік жобалар бойынша салынған және салынуда, бірақ мұндай жобалар құрылысты реттеуге тек мемлекет қатысқан КСРО кезіндегідей масштабты емес. Өйткені ол кезде мемлекет қана құрылыс индустриясын қажетті мөлшерде құрылыс материалдарымен қамтамасыз ететін қуатты ғылыми-техникалық және өндірістік базаны құра алады.
Дегенмен өткен ғасырдың соңында жаңа мемлекеттік төңкеріс болды. Социализмді нарықтық экономика алмастырды, бұл көппәтерлі тұрғын үйлердің көзқарасы мен мәртебесін түбегейлі өзгертті, ендігіде пәтер шаршы метрлері жеке меншікке айналды. Қазіргі таңда жылжымайтын мүлік нарығындағы ережелерді сұраныс, ипотекалық несиелеу саясаты мен жылжымайтын мүлік компанияларының саясаты анықтайды. Жаңа технологиялар мен материалдар көп қабатты үйлер салуға мүмкіндік береді, бірақ іс жүзінде олар құмырсқалар ұясындағы сияқты қазіргі заманғы қалалық қоғам өмір сүретін қарапайым қораптар болып қала береді. Әрине бұл тенденцияны жаман деп айта алмаймыз, жаппай құрылыс пен шығындардың төмендеуі, әрине, объектіні жеңілдету және қарапайымдылыққа әкеледі. Бірақ ескі және тарихи зәулім ғимаратдың, қалада басқа көп қабатты, көппәтерлі үйлерді салу үшін бұзылуы - қайғылы жағдай іспетті
Көп қабатты тұрғын үйлердің классификациясы.
Тұрғын үй құрылысы бай тарихи дәстүрге ие, ол біздің дәуірдегі және әр түрлі архитектуралық стильдерге жататын көптеген қалалардағы тұрғын үйлерден бастау алады.
Біздің еліміздегі заманауи тұрғын үй құрылысы сапалы реформалар сатысында және олардың сипаттамалық бағыттары мынадай:
ғимараттардың жобалық шешімдерін жетілдіру;
құрылыс сапасын жақсарту;
жеке тұрғын үйлер мен жеке жобалар бойынша құрылыс үлесін арттыру;
тұрғын үйлерді қайта құру көлемінің ұлғаюы;
елдің құрылысын және елдің дамымаған аймақтарындағы құрылысты дамыту.
Тұрғын үйлер ең кең таралған құрылыс жобалары ретінде классикалық классификация схемасына сәйкес қарастырылады, яғни функционалдық мақсаты және қабаттар саны бойынша.
Функционалды мақсаты бойынша тұрғын үйлер келесі топтарға бөлінеді:
тұрақты тұруға арналған көпқабатты үйлер;
ұзақ мерзімді тұруға арналған жатақханалар;
қысқа мерзімді қонақүйлер;
қарттарға, мүгедектерге арналған арнайы түрлер және т.б.
Қабаттар саны бойынша тұрғын үйлер әдетте келесі түрлерге бөлінеді:
аз қабатты (1-2 қабат);
орта қабатты (3-5 қабат);
көп қабатты (6-10 қабат);
биік (зәулім) ғимараттар (16 қабаттан жоғары).
Алайда, тұрғын үй саласындағы құрылыстың уақытылы ілгерілеуі бізді осы классификацияның соңғы тармақтарына жаңаша қарауға мәжбүр етеді. Шынында да, қазіргі заманғы стандарттар бойынша биіктігі 20 қабатты тұрғын үйді, жоғары қабатты зәулім ғимаратпен, мысалы 40 қабатты үймен теңестіру қиын.
Бұл жағдайда, біріншіден, көп қабатты үйлер мен зәулім ғимараттар арасындағы қабаттар санының шекара бөлігін, мысалы 25-қабатқа дейін, ұлғайту орынды. Екіншіден, ультра зәулім ғимараттардың негізгі сипаттамасы олардың биіктігі мен қабаттарының саны ғана емес, сонымен қатар ғимарат жобаның даралығы, сәулеттік-конструктивті шешімінің бірегейлігі және қала құрылысындағы басым маңызы екенін ұмытпаған жөн. Қаланың қазіргі заманғы құрылыс нормаларына сәйкес көп қабатты зәулім үйлерге биіктігі 75 метрден асатын ғимараттар кіретіндігін айта кеткен жөн.
Көп қабатты тұрғын үйлер жаппай құрылыс және жеке жоба есебінен салынуы мүмкін. Бірінші жағдайда, олар стандартты типтік жобаларға сәйкес, ал екінші жағдайда жеке жобаларға сәйкес тұрғызылады. Әрине жеке жобалар бойынша салынған тұрғын үйлердің эстетикалық қасиеттері жоғары және өмір сүруге ыңғайлылығы артық блатыны сөзсіз. Алайда, соңғы жылдары типтік ғимараттар да сапалылығы мен тартымдылығына сай сұранысқа ие бола бастады. Көпқабатты тұрғын үйлер қасбеттерінің ерекше бедерленуімен, терезелерінің, балкондарының, лоджияларының және т.б. көптігімен сипатталады. Әдетте ғимарат қабаттарының биіктігі мен ені әсіресе қоғамдық немесе өндірістік ғимараттармен салыстырғанда төмен болып келеді. Яғни тұрғын үй қабаттарының биіктігі әдетте 2,7-2,8 м құрайды (еденнен еденге дейін есептегенде).
Тұрғын үйлердегі қабаттар ғимаратта орналасуына және атқаратын қызметіне қарай бірнеше топқа бөлінеді. Негізінен стандартты типтік тұрғын үй қабаттары ретінде, бірінші қабат, шатыр қабаты (шатыр), мансард, цокольдік қабат және жертөле қабаты (жертөле) ажыратылады.
Бірінші қабат стандартты қабаттардан кіру түйінінің - кіреберістің, тамбурдың, вестибюлдің және баспалдақтың болуымен ерекшеленеді.
Шатыр, әдетте, ғимарат шатырының астындағы кеңістікпен байланысты және өмір сүру үшін пайдаланылмайды.
Мансард - бұл ғимараттың шатыр кеңістігіндегі тұрғын қабаты. Мансардттың қасбеттері шатырдың түйіспелері арқылы толық немесе ішінара қалыптасады.
Жертөле - бұл бірінші қабаттан төмен орналасқан және өмір сүруге арналмаған ғимараттың жерасты қабаты. Жертөле қабатының биіктігінің жартысынан көбі жоспарланған жер деңгейінен төмен орналасады.
Цокольдік қабаттар да бірінші қабаттың астында орналасқан, бірақ оның биіктігінің жартысынан азы жоспарланған жер деңгейінен төмен болып келеді. Цокольдік қабаттарында қоғамдық үй-жайлардың орналасуы қазірдің өзінде рұқсат етілген, өйткені оларда жертөлелерге қарағанда табиғи жарықтандыру мен ғимаратты желдетілу процесін ұйымдастыру оңайырақ.
Техникалық қабат - ғимараттың инженерлік жүйелерінің технологиялық жабдықтарын орналастыруға арналған, оны ғимараттың шатырында немесе жертөлесінде орналастыруға болады, ал үлкен объектілер үшін ғимараттың типтік элементтері арасында техникалық қабат (немесе қабаттар) орналастырылуы мүмкін.
Тұрғын үйлер негізгі функционалдық талаптарға сай болуы керек. Бұл олардың ыңғайлы орналасуы, құрамы, үй-жайлардың өзара байланысы мен өлшемдері, қаңқасының берік және тұрақты құрылымдары және жайлы ішкі микроклиматтық ортасы болуы керек дегенді білдіреді.
Аз қабатты тұрғын үйлер негізінен ауылдық жерлерде, қалалардың шетінде және қала маңындағы аудандарда салынады. Қалалардың едәуір бөлігі орташа және аз қабатты ғимараттардан тұрғызылуда. Биік қабатты тұрғын үйлер мен зәулім ғимараттар қаладағы құрылыс аумақтарының жетіспеушілігі кезінде және бірқатар архитектуралық-композициялық қала құрылысы мәселелерін шешу үшін салынуда. Қазіргі уақытта, жобалаудың қазіргі заманауи тәжірибесінде және дамып келе жатқан әлеуметтік қажеттіліктер мен артықшылықтарға сәйкес құрылыс саласында көп қабатты тұрғын үйлердің түрлік әртүрлілігі қалыптасты, олар мақсатына, қабаттар санына, капиталына, сондай-ақ құрылымдардың материалдарына байланысты түрлерге және класстарға бөлінеді. Көп қабатты тұрғын үйлердің жобасы негізінен тұрғын үй түрінің жайлылығына байланысты таңдалады. Халықтың әлеуметтік-экономикалық әл-ауқатын саралауға байланысты көп қабатты тұрғын үйлер әлеуметтік-экономикалық мақсатарға байланысты да, көлемдік жоспарлануы және сәулеттік-құрылымдық шешімдеріне байланысты да классификацияланады.
Белгілі бір тұрғын үй кешені қай классқа жататындығын анықтау критерийлері қандай? Комфорт класы мен эконом класының айырмашылығы неде, бизнес-класс тұрғын үй кешені мен элиталық тұрғын үй кешенінің айырмашылығы неде? Көзге бірдей болып көрінетін пәтерлердің бағасы әртүрлі болуы мүмкін. Үйдің 1 шаршы метрінің бағасы сол үй жататын класқа байланысты бағаланатынын айта кеткен жөн.
Тұрғын үй жылжымайтын мүлігінің классификациясы өте алуан түрлі. 2013 жылдың басында тұрғын үй объектілерін жайлылығы тұрғысынан кластарға бөлуді көздейтін маркетингтік классификация қабылданды. Жүйе жылжымайтын мүлік нарығында баға белгілеу ыңғайлылығы үшін жасалған.
Жаңа тұрғын үйлерді тұтынушылар класы бойынша жіктеудің бірыңғай әдістемесіне сәйкес көп қабатты тұрғын үйлер төмендегідей санаттарға бөлінеді:
эконом;
комфорт;
бизнес;
премиум.
Алғашқы екі класс жаппай тұрғын үй тобына, екіншісі сәнді тұрғын үй тобына жатады. Жаппай нарық сегментіндегі пәтерлер өздерінің артықшылықты аналогтарынан қалай ерекшеленетінін қарастырайық.
Эконом класс тұрғын үй ғимараттары - жобалары мемлекеттік стандарттарға, санитарлық талаптар мен санитарлық нормаларға сәйкес жүзеге асырылатын азаматтарды тұрғын үймен қамтамасыз ету үшін салынады. Эконом класындағы тұрғын үйлер - әдетте биіктігі 5-12 қабатты типтік көпқабатты үйлер болып табылады. Бұлар панельдік, кейде сирек - кірпіштен жасалған ғимараттар немесе тұрғын үй кешендерінің бөлігі, олар жер асты паркингтерімен жабдықталмаған. Эконом-класс үйінде 100 немесе одан көп пәтер болуы мүмкін. Мұндай пәтерлердің жобалануы стандартты: оқшауланған бөлмелер, аралас немесе бөлек ванна бөлмелері бар. Мұндай пәтерлерде қайта жоспарлауды жүргізу әрдайым мүмкін емес. Төбенің биіктігі - 2,5 - 2,7 метр. Әдетте мұндай үйлерде 1, 2, 3 бөлмелі, сирек 4 бөлмелі пәтерлер сатылады. Олардың ауданы 30-дан 90 шаршы метрге дейін. Мұндай тұрғын үй кешендерінде арнайы пәтерлер жоқ.
Жергілікті жерді абаттандыру минималды түрде жүргізіледі: ойын алаңы шағын аулаға орналастырылған, көгалдандыру жұмыстары жүргізілген. Әдетте үйден алыс емес жерде әлеуметтік инфрақұрылым нысандары орналасады. Эконом класының тұрғын үйлері кіріктірілген қоғамдық кеңістік жалпы қол жетімділікке ие болған кезде ашық сервистік қызмет көрсету жүйесімен сипатталады. Соңғы кезде құрылыс салушылар эконом-класс үйлерін тұрғындарға арналған автотұрақпен жабдықтауға тырысуда, бірақ, өкінішке орай, құрылыс аймағының шектеулілігі олардың барлығын автотұрақпен қамтамасыз етуге мүмкіндік бермейді. Мұндай үйлердің іргелес аумағы қоршалмаған, бейнебақылау жүйесі жоқ, көп жағдайда олар тұрмыстық лифтпен ғана жабдықталған.
Комфорт класындағы тұрғын үйлер - бұл жетілдірілген сериялық және типтік жобалар бойынша, сондай-ақ жеке авторлық жобалық шешім бойынша жобаланған көп пәтерлі тұрғын үйлер. Жылжымайтын мүліктің осы сегментіндегі үйлер шамамен 16 - 24 қабаттан тұрады. Яғни, олар тым биік емес, бірақ бәрібір бес қабатты Хрущев ғимараттарынан жоғары. Үйде жолаушылар лифтінен басқа жүк тасымалдайтын лифт орнатылады. Кейде ғимаратта ауқатты азаматтар үшін өмір сүретін аудандар да бар. Мысалы, панорамалық терезелері бар пентхаустар. Тұрғын үйлерге арналған белгіленген талаптарға сәйкес тұрғын емес үй-жайларға арналған алаңдардың болуы, үй тұрғындары үшін қоғамдық үй-жайлардың қосымша орналастырылуы, функционалды жоспарлау шешіміне сәйкес бірнеше ванна бөлмелерінің, коммуналдық бөлмелердің, гардеробтардың болуы қарастылады. Үй тұрғындарына арналған автотұрақ және аралас қоғамдық қызмет жүйесінің болуы шарт. Үйге іргелес аумақты абаттандыруды ерекше атап өткен дұрыс. Комфорт класындағы пәтерлердің тұрғындары әртүрлі жасыл желектермен безендірілген ландшафт дизайнын тамашалай алады.
Ең алдымен, комфорт класындағы тұрғын үйлер, әдетте, экология тұрғысынан және терезелерден қаланың жақсы келбеті көрінетін жерлерде орналастырылатынын ескеру қажет. Мұндай пәтерлер әрқашан өркениеттің артықшылықтарына жақын орналасады. Яғни, үй маңынан үлкен супермаркеттер, медициналық орталықтар, мектептер, банктер және т.б. кездестіруге болады. Мұнда қымбат мейрамханалар, элиталық сұлулық салондары, фитнес клубтар сияқты жоғары деңгейлі нысандар жиі кездеседі. Әрқашан сапалы асфальт жолдар мен сәнді үйлердің жанында ыңғайлы кірме жолдар болуы керек.
Комфорт класындағы пәтерлердің жоспарлануы жақсы. Әзірлеушіден үйді сатып алу туралы айтатын болсақ, онда ол сатып алушы бөлмелердің орналасуын өз қалауымен жоспарлай алатындай етіп, тапсырыс берушіге ұсына алады. Жаңа қожайындар пәтерлерді жақсы әрленген күйінде ала алады. Үйде жоғары сапалы желдету жүйесі және кіреберісте есікке домофон орнатылған. Қауіпсіздік тұрғысынан бейнебақылау камералары жеткілікті, бірақ кейде қосымша консьерж бөлмелері беріледі. Комфорт класындағы тұрғын үй ішкі нарықта тұрақты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz