Қашықтықтан оқыту жағдайында Балапан телеарнасының қызметі
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Беккалиева Зарина Омиргалиевна
Қашықтықтан оқытудағы телеарналардың рөлі: Ел-арна мен Балапан арналарының бағдарламалары
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
5В050400 - Журналистика мамандығы бойынша
Нұр-Сұлтан 2021
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Қорғауға жіберілді
Телерадио және қоғаммен байланыс кафедрасының меңгерушісі _________Дүйсенғазы Серікзат Мақсұтұлы
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Тақырыбы: Қашықтықтан оқытудағы телеарналардың рөлі: Ел-арна мен Балапан арналарының бағдарламалары
5В050400 - Журналистика мамандығы бойынша
Орындаған: Беккалиева Зарина Омиргалиевна
Ғылыми жетекшісі:Ибраева Эльмира Ериковна
Нұр-Сұлтан 2021
Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Журналистика және саясаттану факультеті Журналистика мамандығы Телерадио және қоғаммен байланыс кафедрасы
Бекітемін Кафедра меңгерушісі
Дүйсенғазы Серікзат Мақсұтұлы 2021ж.
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға
ТАПСЫРМА
Студент: Беккалиева Зарина Омиргалиевна 4 курс, 5В050400, ҚЖ-41 тобы, күндізгі оқу
1. Дипломдық жұмыс тақырыбы: Қашықтықтан оқытудағы телеарналардың рөлі: Ел-арна мен Балапан арналарының бағдарламалары. 22.12.2020 жылдың ректордың №67-п бұйрығымен бекітілген.
2. Студенттің дайын жұмысты тапсыру мерзімі 2021 жылдың 31 мамыр
3. Жұмыстың бастапқы мәліметтері (заңдар, әдеби деректер, зертханалық-өндірістік мәліметтер): Зерттеу тақырыбына қатысты арнайы ғылыми әдебиеттер, нормативті-құқықтық құжаттар, ресми статистикалық мәліметтер.
4. Дипломдық жұмыста жобада қарастырылуы тиіс мәселелер тізімі: Ел-арна мен Балапан арналарының бағдарламаларын толығымен зерттей отырып, кемшіліктері мен артықшылықтарын анықтау. Дамыған елдердегі бағдарламалармен салыстыру. Сонымен қатар көрермендерді қызықтыратын, оларға тәлім-тәрбие бере алатын жаңа жоспарлармен бөлісу.
5. Графикалық материялдар тізімі: сызбалар, кестелер, диаграммалар, фотолар және т.б
6. Негізгі ұсынылатын әдебиеттер тізімі: Balapan.tv сайты, elarna.kz сайты.
7.
8. Жұмыс бойынша кестелер (оларға қатысты жұмыс бөлімдерін көрсете отырып):
Нөмір, бөлім, тарау атауы
Ғылыми жетекшісі, консультант
Тапсырмалар алу күні
Тапсырма берген қолы
Тапсырма қабылдаған қолы
Жоспар құру
Э. Ибраева
09.10.2020
Әдебиеттерді жинақтау
Э. Ибраева
10.10.2020
Бірінші бөлімді аяқтау
Э. Ибраева
20.12.2020
Екінші бөлімді аяқтау
Э. Ибраева
25.02.2021
Кіріспе мен қорытындыны жазу
Э. Ибраева
07.02.2021
Дипломдық жұмысты рәсімдеу
Э. Ибраева
03.05.2021
9. Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі
№
Жұмыс кезеңдері
Жұмыс кезеңдерін орындау мерзімі
Ескерту
1
Диплом жұмысы тақырыбын бекіту
09.10.2020
2
Дипломдық жұмысты дайындауға деректер жинау
09.10.2020
10.11.2020
3
Диплом жұмысының теориялық бөлімін дайындау (Бөлім 1)
21.12.2020
Практика басталуына дейін
4
Диплом жұмысының сараптамалық бөлімін дайындау Бөлім 2
25.02.2021
Практика өту кезінде
5
Дипломдық жұмыстың толық мәтінің қолжазба нұсқада аяқтау
06.03.2021
Практика аяқталғаннан кейін бірінші аптада
6
Дипломдық жұмысты алдын ала қорғауға ұсыну
22.04.2021
Шолу дәрістері (консультация) кезінде
7
Дипломдық жұмысты рецензияға ұсыну
03.05.2021
8
Дипломдық жұмыстың соңғы нұсқасын ғылыми жетекшінің пікірі және рецензиясымен бірге ұсыну
05.05.2021
9
Дипломдық жұмысты қорғау
31.05.2021
МАК кестесіне сәйкес
Тапсырманы беру күні: 2020 жыл 09 қазан
Ғылыми жетекшісі: _____________________ Ибраева Эльмира Ерикова
Тапсырманы қабылдаған: студент _________Беккалиева Зарина Омиргалиева
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
1Қашықтықтан оқыту жағдайында Балапан телеарнасының қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... .11
1.1 Қашықтықтан оқытуда телеарналардың рөлі мен маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 11
1.2 Балапан арнасы телеөнімдерінің балалар психологиясына әсер ету тиімділігітиімсіздігі ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 14
1.3 Балапан арнасында көрсетілетін бағдарламалардағы тіл тазалығы ... ... ... ... ... ... .20
2. Ел-арнаның пандемиялық ахуал кезінде балалар аудиториясына ұсынған бағдарламаларының маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
2.1 Ел арнадағы онлайн сабақтардың ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .. 25 2.2 Ел-арнадан ұсынылған балаларға арналған бағдарламаларының артықшықтары мен кемшіліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 29
2.3Ел-арна телеарнасындағы бағдарламаларды еліміздегі басқа арналармен салыстыру Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 43
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..48
КІРІСПЕ
Диплом жұмысының жалпы сипаттамасы: Дипломдық жұмысты жазу барысында дәл қазір әлемде болып жатқан індеттің балалардың біліміне қаншалықты әсер етіп жатқандығын зерттеу. Сонымен қатар телевизия саласында жүрген журналистердің еңбектерін көрсету. Оларға баға бере отырып, тың иедеяларды ұсыну. Дәлірек айтсақ, Балапан мен Ел-арнадағы қашықтықтан оқыту бағдарламаларын бір-бірімен салыстыра отырып, кемшіліктері мен артықшылықтарын анықтау. Бағдарламалардың балалар психологиясына әсерін анықтап, ондағы тіл тазалығына мән беру. Қашықтықтан сапалы білім алуға мол мүмкіндік беретін бағдарламаларға болашақта қандай өзгерістер қажет екендігін және осы салада қажырлы еңбек етіп жүрген мамандардың білім деңгейінің жоғары немесе төмен екендігіне көз жеткіземіз. Дипломдық жұмыста қашықтықтан оқытуда қандай тәсілдерді қолдану қажет? Балалардың психологиясы нені қажет етеді? Балалардың білімін арттырып қана қоймай, олардың есте сақтау қабілетінің артуы үшін не істей аламыз? Осы сынды өзгеде сұрақтарға жауап іздеу. Диплом жұмысының өзектілігі: Елімізде аты жаман індет жайлап тұрған уақытта балалардың білімі шет қалып қоймауы қашанда маңызды. Олардың мықты азамат болып қалыптасуы, өз елінің потриотты болуы, терең ойлап, болашаққа нық қадам жасай алулары дәл қазір алып жатқан білімдерімен тікелей байланысты. Осы орайда журналистердің еңбегі орасаң зор. Дегенмен, күндіз - түні еңбек етіп, шапқылап жүрген шығармашылық жандардың маңдай тері көгілдір экранның арғы жағынан көрінбей жатады. Бала - елдің болашағы. Олардың сапалы біліп алып, толық қанды жағдайда өмір сүрулері қашанда маңызды, қашанда өзекті. Ақпараттық заманда қашықтықтан оқыту мәселелі күннен - күнге ауқымдалып келе жатқандыңғын көзбен көріп жүрміз. Дәл осы жағдайда өкіметтен бөлініп жатқан қаражатта аз емес. Қашықтықтан оқытудың артықшылығы мен кемшілігін жіпке тізіп айта отырып, дәстүрлі түрде оқу кезіндегі білім сапасымен салыстырамыз. Сонымен қатар дамыған мемлеккеттердегі білім беру әдістерін саралай отырып, Балапан мен Ел-арна арналарындағы бағдарламаларды балалардың жас ерекшеліктеріне қарай бөліп зерделейміз. Қаражат мәселесіне аса мән береміз. Диплом жұмысының мақсаты: Сапалы білім - саналы ұрпақтың өсуіне кепіл. Телевизия арқылы балаларға қаншалықты сапалы біліп беріп жатырмыз? Қашықтықтан оқыту ең алғаш қай арнада, қалай пайда болды? Қашықтықтан оқытуда қандай бағдарламаға сүйенеміз? Бұл сұрақтар ғана емес болалардың білім алуына қатысты қойылатын сұрақтардың бәріде бірдей маңызды. Олар жауапсыз қалмауы қажет. Балалардың психологиясына әсер ететін қиын тапсырмалардың қашықтан оқытуда үлкен еңбек. Аты жаман ауырыумен күресу кезінде журналистердің елге тигізер пайдасы мол. Дәл осы пайдалы жұмыс кезінде кетіп жатқан қателіктерде аз емес. Осы орайда, дипломдық жұмыстың басты мақсаты артықшылықтарды айта отырып, кемшіліктерді түзету жолында тың идеядарды ұсыну.
Диплом жұмысының міндеті: Қашықтықтан оқытудағы телеарналардың рөлі мен маңыздылығын көрсету. Балапан мен Ел-арна сынды телеарналарда көрсетілетін бағдарламалардың тіл тазалығы мен балалардың психологиясына әсерін анықтау. Аталған арналардағы бағдарламалардың дамыған елдердегі бағдарламалармен салыстыру. Бүгінгі күннің шындықтарымен байланысты қашықтықтан оқытудың өзектілігі әлеуметтік прогрестің нәтижелері ақпараттық салада шоғырланғандығында. Қазір информатика дәуірі келді. Қазіргі уақытта оның даму сатысы телекоммуникация ретінде сипатталуы мүмкін. Бұл- байланыс, ақпарат және білім саласы. Кәсіби білімнің тез ескіріп жатқандығынан, оны үнемі жетілдіріп отыру қажет. Қашықтықтан оқыту бүгінде уақыт пен кеңістік белдеулеріне қарамастан, жаппай үздіксіз өзін-өзі оқыту, жалпы ақпарат алмасу жүйесін құруға мүмкіндік береді. 2020 жылы бүкіл әлемде пандемия басталды, бұл адамдардың карантинде отырып, қашықтықтан жұмыс істеуге, білім алуға мәжбүр етті. Білім және ғылым министрлігі телекоммуникацияны пайдалана отырып, Ел Арна және Балапан телеарналарында мектеп оқушыларына хабарлар көрсете бастады.
Зерттеу жұмысының жаңалығы: Қашықтықтан оқытуда еліміздегі телевизия саласының мамандарының еңбектерін көрсету. Сонымен қатар, телеарналардағы бағдарламалардың балалардың психологиясына қаншалықты әсер ететіндігін зерттеп, байқау. Қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды,телевидениені оқыту үдерісіне енгізу, оқушылардың оқу үдерісіне шығармашылық көзқараспен, өзіндік белсенділікпен таныстыруды зерттеу. Телевидениенің көмегімен білім алу мүмкін екенін анықтау. Зерттеу барысында ең алдымен еліміздегі журналистика саласы жаңа ғылыми еңбекпен толығады. Бұрында телевидиение арқылы оқыту байыпты емес деп саналған. Алайда, карантиндік шараларға және заманауи оқыту әдістеріне көшу барысында бұл маңызды және өзекті әдіске айналды.
Зерттеу әдісі: Дипломдық жұмысты жазу кезінде жиналған материалдарды бір-бірімен салыстыра отырып анализ жасау. Ақпараттарды ой елегінен өткізіп, нақты қорытынды шығару. Қашықтықтан білім беруді қай мемлекет ең алғаш болып бастады және Қазақстаннның телевизиясында жарыққа шыққан тұнғыш бағдарлама қандай? Ақпараттарды Балапан және Ел-арна сайттарынан және әлемдік деңгейде қашықтықтан білім беріп отырған сайттарынан алу.
Зерттеу жұмысының құрылымы: Диплом кіріспеден, үш бөлім мен қорытындыдан және пайдаланылған әдебиетттер тізімінен тұрады. Бет саны - 43.
1 Қашықтықтан оқыту жағдайында Балапан телеарнасының қызметі
0.1 Қашықтықтан оқытуда телеарналардың рөлі мен маңызы
Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 2020 жылдың 16-наурызынан бастап еліміздің қауіпсіздігі мен денсаулығын сақтау мақсатында төтенше жағдай енгізген. Нақтылап айтсақ еліміздегі барлық мектеп оқушылары 2020 ІV тоқсанынан бастап қашықтықтан білім ауға көшкен. Қашықтықтан оқу дегеніміз не? Қашықтықтан оқу алған білімнің сапасына қаншалықты әсер етеді? Алдымен осы сұрақтарға жауап беріп өтсек. Қашықтықтан білім алу ұғымы - оқушының немесе студенттің білім алып, өзін ақпаратпен қамтамасыз етуге деген ынталарын жүзеге асыратын білім беру көзі. Қашықтықтан білім берудің негізгі көзі нысандарының бірі ретінде мамандардың істеген жұмыстарымен атқарумен, білімін арттыруға мол мүмкіндік береді. Қашықтықтан оқытуды негізгі 3 түрлі формасы бар екендігі анық. Олар: Синхрондық пен қатар асинхрондық және қолданыста жүрген тағы бір түрі вебинар.
1. Онлайн режимдегі оқыту түрі - интернеттің көмегімен сабақ уақытында экран арқылы мұғаліммен байланыса отырып, сабақ айту және дәріс оқу.
2. Оффлайн режимдегі оқыту түрі - интернеттің көмегімен электрондық пошта арқылы мұғаліммен студенттің немесе оқушының ақпарат алмасуы.
3. Вебинар дегеніміз не? Ол, интернет арқылы тікелей байланысқа шыға отырып, семинарлар мен түрлі сабақтар өткізу.
Дәл қазіргі қиын уақытта, студенттер мен оқушылардың білім алып, ақпаратпен толық қамтылулары жолында мұғалімнің атқарар рөлі жетерлік. Себебі, осы тұрғыда ұстаздарға ауыр, әрі жауапты, әрі қиын міндет жүктеледі. Мұғалім қысқа ғана уақытта қысқа мерзімді оқу жоспарын дайындап ғана қоймай, сол дайындалған материалдарды білім алушылардың оңай және тез қабылдауларын қадағалайды. Сонымен қатар қашықтықтан білім беру жүйесіне енгізеді. Кез-келген білім ордасында, кез-келген мұғалім оқу үрдісінің барысын жіті қадағалап, тапсырмаларды орындау барысында тексеріп, білім алушылардың бақылау-пысықтау жұмыстарын орындау процессін бақылайды. Осы кезеңдерден соң ғана бағалайды. Қашықтықтан оқыту жүйесінің әдістері мен ережелерінде көрсетілгеніндей, көңіл-күй, психологиялық қарым-қатынас осы кезде ерекше, басқа қырынан байқалады. Қашықтықтан оқыту әдісін толық зерттеп, жұмыс істеп жүрген мұғалім оқытудың жаңа технологиясын тез меңгере алады. Көп жағдайда қашықтықтан оқытудың технологиясы яғни, компьютерлі және тораптық жүйелерін түсіну қиынға соғады. Осы сәтте телеарналардың тигізер пайдасы жетерлік. Телеарналарда көрсетілетін бағдарламалардың дайындалуына аз уақыт жұмсалмайтындығы анық.
Еліміздегі төтенше жағдайға байланысты білім алушыларды ақпаратпен қашықтықтан қамтамасыз ету жүйесіне аса мән беру қажет екендігі байқалады. Себебі, білім берудің ақпараттық технологияларын дамыту қажет. Дәлірек айтатын болсақ, электрондық оқулық және ақпараттық бейнефильмдерді, сонымен қатар басқада электрондық басылымдарды көбейту қажет. Бір сөзбен айтқанда қашықтықтан оқытуды интернет желілеріне ғана негіздемей, телеарналардан көптеп көрсету қажет. Бұл тек қашықтықтан оқытуды ғана емес әлеуметтік-экономикалық саланың алға басуына мүмкіндік береді. Кез-келген қашықтықтан білім беруді қолға алған телеарналардың ортақ ережелері:
1. Көгілдір экранның ар жағындағы дәріс оқушы мұғалім немесе журналист ең алдымен, оқушыларға қашықтықтан білім алудың дәстүрлі білім алудай маңызды екендігін ұғындыра білу.
2. Оқушыларға ұсынылған материалдарды қабылдауға және түсінуге жеңіл етіп дайындау. Олардың жас ерекшеліктеріне байланысты түсінікті әрі нақты тілде сөйлеу.
3. Білім алушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты уақыты ыңғайлы етіп алу. Оқушылардың миына салмақ түсіретіндей ақпараттарды айтпау.
Кез-келген қашықтықтан білім беруді жүзеге асыру үстіндегі телеарналарды оқу платформасы болды. Бұл телеарналар үшін өте маңызды. Себебі, оқушылардың ақпаратты қабылдау сапасы білім мазмұны бар платформаға тікелей байланысты. Сондықтан мұғалімдер балаларды интернет жаттығулар мен оқуға арналған арнайы интернет желілеріне сілтеме жасайды. Сонымен қатар мұғалімдер ашық құжаттарды пайдалана отырып, тест формаларын жасайды. Қанша дегенмен, жаңа ақпараттарды зерттеу арқылы, білім беруді барынша жан-жақты жүзеге асыруға болады. Телеарналарда ақпараттарды жинақтау және сұрақтарды ұтымды дайындау бір ғана порталдың көмегімен жүзеге асуы мүмкін. Қазіргі таңда ұсынылатын оқу платформалары жетерлік. Мысалы: kyndelik.kz daryn onlaine bilimland. Бұл платформалар телеарнадан бөлек қашықтықтан оқыту нысандары болып есептеледі. Барлық ата-аналар балаларына осы платформалардың біреуін таңдап онлайн режимде сабақ өтулерін қамтамасыз ете алады. Бірақ, міндетті түрде онлайн-веб-жүйелерді немесе онлайн-журнал функциясын пайдалану қажет. Осы тұста асинхронды оқу режимін айта кеткен жөн. Бұл мұғалім мен оқушылардың арасындағы еркін арақатынасты орнатуға мүмкіндік беретін функция. Қашықтықтан білім беру кезеңінде оқушылармен кері байланыс орнату өте маңызды. Себебі, тапсырманың анық-қанығын, ұсынылған ақпараттың қол жетімділігін жіті қадағалау қажет. Бұндай жағдайда мектеп мұғалімдері электрондық күнделіктерді қолдануға кеңес береді. Яғни электронды күнделіктерде топтық хабарламалар қалдыру қажет. Сонымен қатар оқушылар мен студенттер арасында танымал әлеуметтік желілерді дұрыс пайдалану өте маңызды. Қашықтықтан білім беруде сабақ кестесі сақталуы қажет. Себебі сабақ өту кезінде ақпарат барлық балаларға бірдей жетуі керек. Мұғалімге тексеруге жіберілетін ашық тапсырмалар мен материалдар келесі онлайн сабақ басталғанға дейін 3 сағаттан кешіктірілмей бағалануы міндетті. Егер, олай болмаған жағдайда балар үшін қашықтықтан оқытудың мәні мен маңыздылығы жоғалады. Ең сорақысы дұрыс бағаламау балалардың ынтасын құртады. Қашықтықтан онлайн оқытудың өзінің дидактикалық бөлімі болады. Яғни, бұл бөлімдерді есте сақтау қажет. Атап айтсақ:
1. Қашықтықтан оқытуды ұйымдастыруда мақсат-міндеттері нақтылап алған жөн. Себебі өтілетін сабақтың мақсат-міндетінің айқын болуы оқушыларға ақпаратты қабылдауға ғана емес, сабақ кестесін уақытында еске түсіруге, тапсырманы нақтылауға көмектеседі.
2. Онлайн оқыту кезінде үй тапсырмасын уақытында тексеру өте маңызды. Сонымен қатар - білім алушылардың жетістіктері мен сәтсіздіктеріне жалпы шолу жасап, түсінбегендерін түсіндіре алу қажет.
3. Балаларды қашықтықтан ақпаратпен қамтамасыз етуде өзекті, сапалы материалдарды таңдау керек. Мәселен: білім алушының жас ерекшелігіне байланысты роликтерді дұрыс таңдау. Баланың оқуға деген ынтасын арттыру мақсатында түрлі әдістерді сәтті қолдана білу қажет. Ал, көгілдір экран арқылы баларға сабақ түсіндіру кезінде қойылған сұрақтың жауабын балалардан талап етпей, есте сақтауға ыңғайлы етіп жариялау маңызды. Себебі, балалар бір рет айтылған ақпаратты дұрыс қабылдап үлгермеулері мүмкін.
4. Жаңа ақпараттың дұрыстығын тексеріп, білім беру порталын нақтылап, тексеріп алу керек. Тіпті, ең дұрысы мұғалімнің әзірлеген ресурстарын пайдалануға болады. Дегенмен, ақпараттарды білім алушыларға жеткізбес бұрын, олардың айтылған ақпараттан не түсінулері керек екендігін ұғындырып алу шарт. Ақпаратты қабылдауда ақпарат тарату көздерін қалай таңдаймыз? Практикалық тапсырмаларда кім көмектесе алады? Өз бетінше орындалған тапсырмаларды кім тексереді? Осы сұрақтардың жауабын білім алушылар білуге міндетті.
5. Онлайн сабақты түсіндіру бөлек қорытындылау бөлек. Қорытындылау кезінде балалардың не түсінгендігін бірден анықтауға болады. Сабақты қорытындылау кезінде оқушыларға айтылған ақпарат төңірегінде сұрақ қойған жөн. Бұл жаңа ақпараттарды қорытындылаудың алғашқы кезеңі болып есептелінеді. Осылайша жаңа ақпаратты зерделеп, интерактивті модельдермен сонымен қатар, өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтармен тікелей байланыстыруға болады. Бұл кезін ақпаратты толық қамтуға мол мүмкіндік береді.
6. Қашақтықтан оқыту кезінде сабақты меңгеру, кеткен қателіктерді талдау мен тексеру және бақылау жұмыстарын орындатқызу қажет. Бақылау сынағын алу арқылы оқушылардың білім деңгейін анықтауға болады. Берілген тапсырмаларды уақтылы тексеруді ұмытпаған жөн.
7. Онлайн оқытудағы үй тапсырмасы және сол тапсырманы орындауға көмек беретін нұсқаулықтарды көрсету.
8. Үй тапсырмасын бергеннен кейін оқушылармен кері байланысқа шығу.
0.2 Балапан арнасы теле өнімдерінің балалар психологиясына әсер ету тиімділігітиімсіздігі
Қашықтықтан оқытуда Балапан арнасының берері мол. Еліміздегі төтенше жағдайға байланысты 1 және 11 сынып оқушыларын басты сабақтар бойынша оқытуда аталған арнада арнайы уақыт бөлінген. Өнер кеңістігінде көптеген жобаларды қолға алып, үлкен нәтиже көрсете білген Балапан арнасының директоры Мақпал Жұмабай өзінің ұшқыр ойы мен кәсіби біліктілігін көрсете отырып, балаларды оқытуда сапалы бағдарламалар жасауда. Бұл дегеніміз Балапан арнасында осынған дейін де баларға тәлім-тәрбие, білім және тіл үйрететін бағдарламаларды көрсетілуде. Елдегі төтенше жағдайға қарамастан балалардың сапалы білем алулары өте маңызды. Осы орайда Балапан арнасы көптенген анимациялық фильмдерді ұсынып келеді. Бұл тұста еліміздегі балаларға арналған жалғыз телеарнада көрсетілетін бағдарламалардың кішкентай көрермендердің психологиясына қаншалықты әсер ететіндігін білгеніміз жөн. Себебі, көгілдір экранның арғы жағынан айтылатын ақпараттардың балалардың қабылдауына оңай әрі жеңіл болуы шарт. Осы орайда, телеарна директоры Мақпал Жұмабай өзінің әлеуметтік желдегі парақшаларында балалардың психологиясына қатысты тың ақпараттармен бөлісіп отырады. Телеарна басшысының айтуынша, еліміздің дамуы үшін, білім үздіксіз берілуі қажет. Көкірек көзі ашық, бәсекеге қабілетті жастарды тәрбиелеу балалық шақтан басталуы керек екендігін жиі айтып жүреді. Біз тек анимациялық фильмдер мен қатар қашықтықтан білім беріп ғана қоймай. Қазақи тәрбиенің тамырына үңіле алуымыз қажет. Бүгінгі таңда біз қазақи тәрбиенің тамырына қаншалықты мән берудеміз? Дәл осы тұрғында Мақпал Жұмабай Балапан телеарнасының басшысы есебінде ғана емес, ана ретінде балалар психологиясын егжей-тегжейлі зерттеп: Тәлім мен тәрбиенің түпкі тамыры адамның бала күнгі білімі мен көргенінде. Тіпті, балаға темірдей қатты тәрбие беру үшін олардың көретін анимациялық фильмдері мен онлайн сабақтарындағы тіл тазалығына аса мән берілуі тиіс. Себебі, тіл тазалығы адамның ақпарат алудағы негізгі өзегі. Мәселен, ойлап қараңызшы адамзаттың тамақтануы, ұйықтауы оның табиғи қақы болса, өзінің мәдениеті мен ары төңірегінде өмір сүріп, ана тілінде білім алуы да жазылмаған заңдылық. Әсіресе, қашықтықтан оқытудың сапалы болуы қоғамның балалар алдындағы үлкен міндеті. Кішкентай білім алушылардың қажеттілігін толық өтеуге тиіспіз. Қашықтықтан білім алу балалар психологиясына айтарлықтай әсер қалдырғандығын білеміз. Онлайн оқыту әлі де болсын жоғарғы деңгейге көтеріле қойған жоқ. Елімізде қашықтықтан оқыту процессі ең қолға алынғандықтан, абдырап қалғанымыз шындық. Қанша дегенмен, балалардың сапалы білім аулары үшін еңбек ету үстіндегі Балапан арнасының бағдарламалары үлкен сапаға ие. Аталған арнада бұған дейін де балаларға жас ерекшеліктеріне байланысты ақпарат беретін арнайы бағдарламалар көрсетіліп келе жатыр. Қазақ тіліндегі отандық анимациялық фильмдер жоғарғы деңгейге жете қоймаса да, шетелдік анимацияларды қазақ тіліне аудару арқылы біраз жетістікке жету үстіндеміз. Мысалы Балапан арнасындағы Дара анимациялық фильмін алайық: онда балаларға ағылшын тілін еркін меңгеруге көмектесетін кері байланыс бар. Әрине, кішкентай білім алушыларымыз көріп жүрген анимациялық фильмдерді талай жылдар бойы тоқтаусыз дамыған, озық елдермен салыстыруға әзірге болмайды. Қанша дегенмен, дәл осы мәселе шешімін тауып, ары қарай дамуы мемлекетіміздің алға қойып отырған негізгі бағыты. Бүгінгі таңда Балапан телеарнасы дәл осы даму бағытында еңбек етуде. Жалпы Балапан телеарнасының мақсаты 0-8 жас шамасындағы кішкентай көрермендерге сапалы бағдарламалар мен фильмдер ұсыну. Дегенмен, еліміздегі карантиндік шараларға байланысты аталмыш арна 1-ші сынып пен 11-сынып балаларына арнап қашықтықтан білім алуға арналған бағдарламалар ұсынуда. Онда тек басты пәндер көрсетіледі. Осылайша, мемлекет мектеп жасындағы оқушыларға сапалы бірім беруді еліміздегі телеарналар арқылы жүзеге асырып отыр. Балапан арнасы бүгінгі таңда қашықтықтан білім беруді жүзеге асырудың арқасында өзінің көрермендер санын көбейтіп отыр. Дегенмен, Балапан арнасынан бөлек қашықтықты қолға алған қазақ тілді арналар мен арнайы порталдар жетерлік. Тек арналар мен порталдар ғана емес Youtube арнасында түрлі қосымша роликтерді таралуда. Аталған сілтемелердің ішінде Балапан арнасына бақталастығы басым Youtube арнасы. Балапан телеарнасының басқа арналардан айырмашылығы балалардың жас ерекшелігін ескере отырып, айналадағы пікірлер мен көзқарастарға үлкен мән беріледі. Бұл телеарна балалардың тарихымызға көз жүгірте отырып, болашаққа нық қадам жасай алуларына үлкен септігін тигізбек. Ғасырлар бойы жиналған мол мұрамызды ғасырлар бойы жиналған мол мұрамызды заманға сай етіп бейімдеп көрерменге ұсынылады. Қоғамдағы проблемаларды алға тарта отырып, оның шешу жолдарын үнемі ұсынып жүретін арна. Кез келген проблемамен күресуде және сол проблеманың шешілу жолдарын балалардың психологиясына дұрыс әсер етуін толық қамтамасыз ететін ең мықты бұқаралық ақпарат құралдарының бірі. Тереңнен ойлап қарайтын болсақ, қоғамда көлбеңдеп жүрген, ешкімге жасырын емес проблемалармен ең алғашқылардың бірі болып Балапан арнасы бетпе бет келеді.
Балапан телеарнасы
Әрине, бұл дегеніміз жер бетіндегі проблемалардың алғашқы легі, ең бірінші болып кішкентай балалардың кішкентай жүрегінен өтеді деген сөз. Егер бір проблеманың толқыны балалардың жүрегінен өтіп жатқан уақытта әрекет етіп үлгермесеңіз, мәселенің желі дауылдай соғып, бүлдіршіндердің психологиясына әсер етеді. Ал біздің қоғам, осы сәтте назарын балаларға аударулары қажет. Дәл қазіргі күнде Балапан арнасы осылай әрекет етуде. Сондықтан, өте ауқымды, жүйелі жұмыстар атқарылып отыр. Осы тұста телеарналардың негізгі мақсаты бек кішкентай білім алушылар қабылдайтын, олардың психологиясына жақсы жағынан әсер ететін, туынды жасап шығу. Қашықтықтан оқытуда қоғамның қарқынды дамуы мен балалардың дамуын сәйкестендіре білу керек. Өйткені, қашықтықтан оқыту қолға алынғаннан бастап білімге деген көзқарас күннен-күнге түбегейлі өзгеріске ұшырап жатыр. Мәселен, балалардың психологиялық ойлау қабілеттерін зерттей отырып, қоғамдағы үлкендер байқай бермейтін көруге болды. Балапан арнасының директоры Мақпал Жұмабайдың айтуынша: балалар біздің қоғамымыздың лакмус қағазыға қатты ұқсайды - дейді. Осы орайды, халқымыз қай жерден мүлт кетті? Қай жерден қателесіп жатырмыз? Ендігі жерде қандай мәселені қолға алғанымыз жөн? Осы сынды сұрақтар бала психологиясының негізі.
Ойланып, есептеп қарайтын болсақ, шамамен соңғы бес немесе он жылдықта жеңілісті көтере алмайтын балалар пайда болған. Олар тіпті, жеңіліп немесе белгілі бір конкурстан ұтылып қалса өзінің ашуына ерік береді. Бұл тұста көптеген ата-аналардың балаларға аса назар аудармайтындығын көруге болады. Керек десеңіз, баласының не қалап, нені қаламайтындығын білмейтін ата-аналар бар. Бұған не себеп болады дейсіз ғой? Айтайын: көп ата-аналар сен ең кереметсің, саған ешкім тең келмейді осы сынды сөздерді балаларына жиі айтатын ата аналар көбейді. Бұл жағдайды мойындауымыз қажет. Кез-келген жағдайды толық зерттеп, жан-жақты сараптап, әр нәрсеге сыни көзбен қарауды баларына үйрететін ата-аналар аз. Өкінішті. Бұл жағдай балаларды қашықтықтан оқыту барысында, ауқымды аудиториямен жұмыс кезінде көрінеді. Бұл еліміздегі мықты психологтардың зерттеуі. Айналаға мән беріп қарау, сыни тұрғыдан дұрыс ойлай білу, ойлау қабілетті дамыту - қазіргі білім жүйесінің негізгі талап етіп отырған маңызды құндылығы. Сол себептен, тек кішкентай білім алушылар ғана емес, олардың ата-аналарда қазіргі заман талабына сай үздіксіз білім алулары керек. Қашықтықтан оқытуды қолға алған Балапан арнасының жұмысының негізі - ізгілік, жауапкершілік болуы қажет. Осы тілге тиек етіп айтып отырған, ізгілік, жауапкершілік идеясының негізінде кішкентай білім алушыларымыз бір қадам алға шықты. Дәл осылай балаларға тура жолды нұсқауды басты мақсат еткеніміз дұрыс. Күннен-күнге даму үстіндегі заманда барлық балаларды саналы ұрпақ қатарына қосып, олар заманауи сандық технологиямен байланысты барлық жаңалықты қорықпай қабылдай алатындай етіп тәрбие, білім бергеніміз жөн. Сондықтан, кішкентай білім алушылардың талап-тілегін ескеріп олардың қалауындағы бағдарламаларды, анимациялық фильмдерді ұсынуға міндеттіміз. Ол жол қайсы? Баланың қашықтықтан оқытуда көгілдір экранның арғы жағында айтылып жатқан ақпараты саналы түрде таңдауы дегеніміз қалай? Кішкентай балалар қашақтықтан оқуда өздеріне керекті және пайдалы ақпараттарды қалай таңдайды? Олар өздері таңдап алған ақпарат немесе білім олардың денсаулығы мен психологиясына мүлдем зиян келтірмей ме? Бұл, бүгінгі таңның ең күрделі әрі маңызды сұрақтарының бірі. Өйткені, балаларға көп шектеу қоя берсек олар өсе келе ынжық, өз таңдауы жоқ бала болып өсуі мүмкін. Сондықтан баланың талабына су себуге болмайды. Мәселен, балаға шектеу қойып өсіретін болсақ, олар өсе келе олай болмайды, дұрыс емес балам дегенді мүлдем түсінбеуі мүмкін. Бұндай балалар, бірбеткей, сөзге тоқтай алмайтын, қызығушылығы шеттен тыс болып келеді. Ал, екінші жағынан қарастыратын болсақ, тым көп қадағалау мен бақылауда болған бала өз ойын еркін айта алмайды. Тіпті, тұйық, қорқақ, өте сезімтал, нәзік болып өседі. Осы кезде тек телеарналар ғана емес ана-аналарда жұмысты бір жаққа ысырып қойып, ақылмен барлығын жүзеге асырулары керек. Яғни, баланың болашағы үшін қоғам болып әрекет етуге міндеттіміз. Оларға, балаларға қатысты кез-келген мәселені жүз рет ойланып барып шешуіміз керек. Мысалы: 2-3 жасар бала ұйықтамай сағаттап, мультфильм көремін деуі мүмкін. Мұндай жағдайда баласының болашағына алаңдайтын ойлайтын ата-аналар бір сәттік әлсіздік танытпайды. Оның болашағын бұлыңғыр ететін дұрыс емес жағдайлардың орын алуына жол бермейді. Сол себептен, бізден алдыда келе жатқан, дамыған барлық елдерде баланың не көретінін, қандай кітап оқитынын ең алдымен ата-аналар шешіп алады. Сондықтан, баланың болашағына кішкентай күнінен бастап алаңдаған жөн. Мәселен, балараға күн тәртібіне жаттату. Сонымен қатар, жақсы мен жаманды ажыратуды үйрету, өз жасына сай ақпаратты дұрыс қабылдай алуды көрсету. Бұл ең алдымен отбасының негізгі атқаруға міндетті әрі маңызды жұмысы. Мысалы, көгілдір экранмен youtube арнасында 2-5 жасар балалар көруге болмайтын арнайы анимациялық фильмдермен мен бағдарламалар жетерлік. Осы тұрғыда айта кететін жағдай, бүлдіршінің жасына сай емес мультфильмдерді көруі оған пайдадан гөрі, үлкен зиян тигізуі мүмкін. Сол себепті ата-анасы баласымен бірге мультфильм көруге міндетті. Өйткені, ол жерге болған жақсы мен жаманды айырып, ненің дұрыс, ненің бұрыс екенін ата-ана ғана үйрете алады. Қашықтықтан оқыту кезінде де ата-аналар айтылған ақпаратты баласымен отырып талқылаулары керек. Бұл баланың есте тез сақтауына көмектеседі. Осы кезде балаға жеткілікті көңіл бөлінбесе, бала айтылған ақпаратты жаттап ала алмауы және түсінбеуі мүмкін. Көп жағдайда ата-ананың қарауы аз болған баланың іс-әрекеті дұрыс қалыптаспауы мүмкін. Кішкентай білім алушы баланың көгілдір экраннан көрген әрбір бағдарламасын ата-ананың бақылғаны дұрыс. Ал, баланың бақылауда тыс қалып қойып, өз білгенін істеуі, кез-келген видео мен мультфильмдерді көре беруі жақсылық емес. Еліміздегі белгілі психологтардың айтуынша, 3 жасқа дейінгі кішкентай балалар кез-келген нәрсені көре береді. Тіпті, ол мультфильм емес жарнама болсын. Көрсетіліп жатқан роликтің мазмұнына аса мән бермейді. Олар роликтегі әдемі бейнелер ғана маңызды болды. Ғылыми түрде айтатын болсақ, олар видеоны мән беріп қарап отырмайды. Яғни көрмейді. Олардың көрсетіліп жатқан нәрсені қабылдаулары сенсорлы. Ал, бұл дегеніміз сезімге негізделу болып табылады. Ғалымдардың биологиялық тұрғыдан зерттеулері бойынша, анимациялық фильм көріп отырған жеткіншектің миының қабыршақтары дамымаған болды. Нақтылап айтар болсақ, нейрон байланыстары түзілмеген. Егер бала таңнан кешке дейін көзін шаршатып, көре бертін болса, оның қимылдауым мен қатар, адамдармен қарым-қатынас жасауы бұзылып, көгілдір экранға тәуелділік пайда болады. Бұл баланың болашағына кері әсерін тигізеді. Бұл процес мүлдем қате. Анимациялық фильм қарап отырған бала ешнәрсе елемейді, естімейді. Сонымен қатар, қимылдамайды, дамымайды. Осы тұрғыда жас ата-аналар 3 жасқа дейінгі кезең бүлдіршінің жан-жақты дамуы үшін маңызды кезең екендігін естен шығармаулары керек. Қашықтықтан оқыту кезінде баларға түрлі жаттығулар жасатқан жөн. Мәселен, кішкентай білім алушылар, кішкентай зат арқылы айналаны таниды. Ол қандай заттар болуы мүмкін? Ол түрлі форма мен көлемді кубиктар, пирамидалар, үшбұрыш, төртбұрыштарды сәйкестендіру арқылы көптеген нәрселерді үйренеді. Сонымен қатар есінде сақтайды. Дәл осы себептен, Балапан телеарнасы қызметкерлері кішкентай көрермендерді өздеріне тартуда осы жағдайды есте сақтайды. Бұл тұрғыда болашақ ұрпақты, оның дамуы мен жетілуін, көп жетістіктерге жетуін басты назарда ұстау өте дұрыс. Балапан арнасы қашықтықтан оқытуда, балардың заманауи сандық технологияларға жақын болып өсуін басты мақсат етіп алған. Бұл балалардың көптеген ақпараттарды тез әрі оңай әрі жеңіл меңгеріп кетулеріне ықпал ету деген сөз. Сондықтан, елімізге ендң келген қашықтықтан оқыту технологиялары мен құрылғыларын балалардың денсаулығына жақсы жағынан әсер ететіндей етіп таңдау қажет. Үнемі назарда ұстап отыруымыз керек тағы бір жағдай бар. Ол дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының кішкентай білім алушылардың теледидарды дұрыс көрулеріне байланысты ұсынған уақыт кестесі мен кеңестері. Мұнда, жаңа туылғаннан бастап 3 жасқа дейінгі балалар мүлдем теледидар көрулеріне болмайтындығы жазылған. Сондай-ақ 3-7 жас аралығындағы балаларға бір күнде 30 минутқа дейін ғана қарауға болды. Ал, 7-10 жас күніне 30-50 минут, ал 11-18 жас күніне 1-3 сағат.
Осы кезде көкейде бір сұрақ туындайды: Біз, яғни жас ата-аналар балаларын қаншылықты қадағалайды? Бала ерекше күтімді қажет етеді. Олардың өз жасына сай жобаларды қараулары өте маңызды. Сонымен қатар олар тексеруді және қатаң бақылауды қажет етеді. Осы тұрғыда баланың денсаулығы мен оның жан-жақты дамуына мүмкіндік жасауымыз керек. Ол ең бірінші отбасының, оған қоса бүкіл қоғамның басты әрі маңызды міндеті екендігін ұмытпайық. Бұл ғана емес, теледидардан бөлек балалар әртүрлі, көптеген телефондар мен планшеттерді қолданады. Осы мәселе туралы Илон Маск, Билл Гейтстер өз пікірлерін талайдан бері білдіріп келе жатыр. Сонымен қатар, олар өз балаларына телефон мен планшеттерді қолдануға мүлдем рұқсат бермейтіндігінде жиі айтады. Бұл жағдай олардың қатаң қадағалауында деуге болады. Бұл жерде үлкен психологиялық ой жатыр. Яғни, осы техникалар арқылы нан тауып деп отырған олар олардың өте зиян екендігін біліп отырса, басқа қарапайым адамдарда ойлануы қажет деген сөз. Соңғы интернетті шулатып жатқан жағдайлар осының куәсі екені анық. Сондықтан, балалардың телефондарын жиі тексеріп, теледидарды көргенде қасында болған жөн. Баланың болашағы үшін жиі қадағалау мен бақылау артық етпейді. Көбінесе қашықтықтан білім алушы кішкентай балалар далада, таза ауада жиі серуендеулері керек. Әсерлі, баланың есте сақтау қабілетін арттыратын ойындарды ойнап, қызықты іс-шараларға қатысулары қажет. Балаларға қатысты барлық дүниені ақылға салып сараптап отыратын болсақ үлкен жетістікке жетеміз. Осылайша баланың денсаулығы мен ойлау қабілетін арттыру үшін баланың өзінің күн тәртібі болған жөн. Қазіргі таңда Балапан арнасында қашықтықтан оқытудың барлық бағдарламасы youtube каналына шығып отырады. Егер, теледидардан айтылған ақпаратты түсінбей немесе көрмей қалсаңыз сол арнадан қайта көруге болды деген сөз. Дегенмен, ол арнала тек бағдарламалар ғана емес Балапан арнасының барлық төл туындыларын жариялап отырады. Бұл заманның талабы болғандықтан Балапан телеарнасы да youtubeтағы өз арнасына көгілдір экраннан көрсетілген барлық бағдарламалар мен анимациялық фильмдерді, жарнамаларды жариялайды. Қашықтықтан оқытудағы бағдарламалардың негізінде Балапан арнасының youtube каналындағы көрермендер саны 700 мыңнан асқан. Ал, арнайы бағдарламалар бір жылда 4 миллион қаралым жинаған. Бұл үлкен еңбек.
1.3 Балапан арнасында көрсетілетін бағдарламалардағы тіл тазалығы
Қашықтықтан білім алуда көрсетілетін бағдарламалардағы тіл тазалығы өте маңызды. Себебі, балалардың жас ерекшеліктеріне байланысты беріліп отырған ақпарат түсінікті болуы қажет. Бұл тұрғыда Балапан телеарнасы үлкен жетістіктерге жетуде. Жалпы Мақпал Жұмабай Балапан арнасының директоры қызметіне келген сәттен бастап көптеген өзгерістер бола бастады. Нақты айтар болсақ, жаңа жобалардың тұсауы кесілді. Бір ғана емес бір неше анимациялық фильмдер түсіріліп, еліміздегі мықты аниматорлардың басы бірікті. Бұл телеарнаның тарихына үңілер болсақ, телеарна 2018 жылы 189 бөлімнен тұратын 10 анимациялық су жаңа фильм түсірген. Тұңғыш рет 3D форматта супер қаһармандар кейіпкерлерін жасап шыққан болатын. Бұл ғана емес, Халықаралық шахмат қауымдастығының назарына іліккен 32 бөлімді Шахмат патшалығы, Қоңыр қаз анимациялық фильмдері кеңінен таралған. Мұнда балалардың әні қайта жарыққа шығып, барша жұртқа оң әсерін қалдырған болатын. Кейіннен Кел, шырқайық!, анимациялық фильмімен қатар ең кішкентай бүлдіршіндерге арналған Еркелер фильмі көрермендер көзайымына айналған еді. Бұл ғана емес Балапан телеарнасында бабаларымыздың қанатты сөздерін анимация тілінде сөйлеткен. Ол Бабалар сөзі атты анимациялық фильмі еді. 2019 және 2020 жылдармен салыстырар болсақ мультфильмдер өндірісі әлде қайда артқан. Нақты айтар болсақ , 14 анимациялық фильм түсірілген. Олар, супер қаһармандар Ер темір, Дала ойындары, Айдар фильмдері. Осы уақытқа дейін аталған фильмдердің жалғасын түсіру сынды талап-тілектер көрермендер тарапынан көптеп түсуде. Дәл осы талап-тілектерді ескерген телеарна ұжымы бір ғана жылдың ішінде ІІ және ІІІ маусымдарын дайындап, шаққан. Тіл мәселесі қашанда маңызды. Осы тұрғыда әлемдік жоғарғы деңгейдегі, қаламынан жыр тамған, мықты жазушылардың шығармаларын анимация тілінде керемет сөйлеткен. Олар: Ғажайып әлем анимациялық фильмі. Сонымен қатар, кең жас көрермендерге күнделікті істелуі керек іс-әрекеттерді қызықты тәсілмен үйретуді көздеген Сәби анимациялық фильмі. Көптің көңілінен шыққан Тынымсыз шөжелер, Пырақтар. Бұл ғана емес, Күнекей есімді батыр арудың өмірде көреген қызыққа толы сәттері суреттелетін Күлкі іздеген Күнекей деген фильмде кішкентай көрермендердің көңілінен шыққан еді. Балапан телеарнасында көрсетіліп жатқан анимациялық фильмдер мен бағдарламалар, қашықтықтан оқытуда көрсетіліп жатқан анимациялық фильмдердің барлығында тіл тазалығы толық сақталған. Осы тұста, кішкентай қоянның басынан өткізген оқиғалары баяндалатын Оқиға фильмі бар. Тіл тазалығы ғана емес адам қасиеттерге үйрететін, еңбекқорлыққа баулитын Қызыл мен күлгін жобалары бүгін көрермен көзайымына айналған.
Балапан телеарнасының сабақ кестесі
Балапан телеарнасының жас категориясы соңғы жылдары 0-12-ден 0-8-ге ауысқан болатын. Сондықтан, қазіргі таңда өндірілетін, анимациялық фильмдердің санын шамамен 20-ға жеткізу жоспары бүгінгі таңда жүзеге асырылуда. Анимациялық фильмдерді түсіріп, кейіпкерлерін салып шығу ең қиын процес. Дәл осы себептен дамушы ел ретінде, шетелдік кішкентай балаларға арналған арналардың директорларымен тығыз байланыс орнатқанымыз абзал. Олармен жақын қарым-қатынаста орнату арқылы, тәжірибе алмасуға үлкен жол ашылады. Осы уақытқа дейін, балаларға көңілді көңіл күй, тамаша балалық шақ сыйлап келген арнаның осылайша қажырлы еңбек етудегі мақсаты - еліміздің болашағын жарық ету, ұрпағымызға рухани нәр беру арқылы олардың адамгершілігі мол, жүрегі таза, ғылым шыңына шыға алатын, мәдениетті адамдар болып өсулеріне өз септіктерін тигізу. Біріміз Балапан арнасының еліміздегі - тұңғыш балалар арнасы екендігін білеміз. Осы арнаның басқа арналардан үлкен ерекшелігі оның тек қазақ тілінде, яғни, ана тілімізде ғана хабар тарататындығы. Бұл арнаның тарихына тоқталып өтетін болсақ, арна 2010 жылы 27 қыркүйекте Ел басының қолдауымен құрылған. Сол жолдан бері бұл арна балаларды білім мен ғылымға, өнер мен спортқа баулып келді. Осылайша бала бағып отырған әр бір отбасының сенімді серігі, айнымас досына айналды. Нақтылап айтар болсақ: Спорт саласы байынша өтетін командалық жарыста Жүзден жүйрік бағдарламасы балардың дамуы жолында көп үлес қосты. Аталған бағдарлама арқылы балар бауырмалдық пен достықты үйренді. Hello, Балапан!, балдырғандарға ағылшын тілін үйретеді.
Hello, балапан! бағдарламасы
Балапан арнасында көрсетілетін бұл бағдарламаның басты мақсаты арнаның ең жас көрермендеріне ағылшын тілін үйретуге өз септігін тигізу. Яғни, еліміздегі төтенше жағдай басталмай тұрып-ақ балаларға білім берді қолға алған арна үшін қашықтан білім беру аса қиынға соқпаған. Мұнда тіл тазалығына үлкен мән берілген. Тек білім беру ғана емес, бұл телеарна арқылы балар киім кию, дұрыс тамақтануды үйрене алады. Мысалы, талай баланың көңілінен шыққан Бауырсақ бағдарламасы. Бұл бағдарлама кішкентай көрермендерді дұрыс тамақтауға үйретеді. Дастархан басында дұрыс отыру, үстел басында көп сөйлемеу деген сынды қарапайым дүниелерді үйретеді. Балаларға жүйелі білім беру қашанда маңызды. Ал, Санамақ бағдарламасы баларға экономикалық сауаттылық, яғни есептеуді үйретеді. Математикалық сауаттылығы жоғары баланың ойлау қабілеті жақсы дамиды. Бұл бағдарлама 7 жасқа дейінгі балаларға арналған. Сонымен қатар, Алақай, Балақай! жобасы бүлдіршіндерді салауатты өмір салтын ұстануға шақырады. салауатты өмір салтына шақырады. Осы тұста Балапан ұлт-ұрпағын тәрбиелеудегі рөлінің жоғары екендігін көре аламыз. Кез-келген бағдарлама балалардың психологиялық дамуына кәдімгідей әсер етеді. Сондықтанда, Балапан арнасы өзінің көрермендерімен жиі кездесіп, сұхбаттасады. Кемшіл пен артықшылықтың жамандық пен жақсылық сынды қатар жүретінін білеміз. Балапан арнасының көрермені: Бұл Балапан арнасы баларымызға өмірлеріне керекті қарапайым дүниелерді жақсы үйрту үстінде. Әрине көзге көрініп тұрсада айтылмай қалып кетіп жатқан проблемалар жетерлік. Мәселен, менің немерем осы арнаны күнде көреді. Бұл дегенміз балаларымыз осы арнаны көріп тәрбие алуда деген сөз. Қолым босаған кезде немереммен бірге қосылып көруге тырысамын. Әзірге Балапан арнасының балаларды бұрыс жолға салып, психологиясына теріс әсер ететін бағдарламаларын байқамадым. Менің түсінігімде бұл арна кішкентай бүлдіршіндерге арналған танымдық жалғыз арна. Шынында балар бұл арнаны көргенде ішкен астарын жерге тастайды. Бұл рас. Оның себебі, бұл арнада балалардың көңілінен шығатын, өнегелі әңгімесі сол бағдарламалар жетерлік. Дегенмен, отандық анимацияның дұрыс дамымағандығын айта отырғандығымыз жөн. Еліміздегі білікті, өз ісін сауатты әрі үлкен жауапкершілікпен атқаратын, сауатты, жауапкершілігі мол аниматорлар жетерлік. Балапандарды спортқа баулу, ұлттық құндылықтарды олардың ойларына сіңіруде мықты, қазақ тілді аниматорлардың басын біріктіру өте маңызды. Бұл арнаның бағдарламаларын еліміздегі балар асыға күтіп отырады. Көп отбасыларда сабақ оқу кезінде, тіпті, үй шаруасымен айналысып жатқанда да қосулы тұрады. Соңғы екі жылда көрерменнің көз қуанышын айналған бағдарлама Еріншектер елі болды. Қазақ тілді нұсқасы қазақ баларының жүрегін жаулады десек ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Беккалиева Зарина Омиргалиевна
Қашықтықтан оқытудағы телеарналардың рөлі: Ел-арна мен Балапан арналарының бағдарламалары
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
5В050400 - Журналистика мамандығы бойынша
Нұр-Сұлтан 2021
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Қорғауға жіберілді
Телерадио және қоғаммен байланыс кафедрасының меңгерушісі _________Дүйсенғазы Серікзат Мақсұтұлы
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Тақырыбы: Қашықтықтан оқытудағы телеарналардың рөлі: Ел-арна мен Балапан арналарының бағдарламалары
5В050400 - Журналистика мамандығы бойынша
Орындаған: Беккалиева Зарина Омиргалиевна
Ғылыми жетекшісі:Ибраева Эльмира Ериковна
Нұр-Сұлтан 2021
Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Журналистика және саясаттану факультеті Журналистика мамандығы Телерадио және қоғаммен байланыс кафедрасы
Бекітемін Кафедра меңгерушісі
Дүйсенғазы Серікзат Мақсұтұлы 2021ж.
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға
ТАПСЫРМА
Студент: Беккалиева Зарина Омиргалиевна 4 курс, 5В050400, ҚЖ-41 тобы, күндізгі оқу
1. Дипломдық жұмыс тақырыбы: Қашықтықтан оқытудағы телеарналардың рөлі: Ел-арна мен Балапан арналарының бағдарламалары. 22.12.2020 жылдың ректордың №67-п бұйрығымен бекітілген.
2. Студенттің дайын жұмысты тапсыру мерзімі 2021 жылдың 31 мамыр
3. Жұмыстың бастапқы мәліметтері (заңдар, әдеби деректер, зертханалық-өндірістік мәліметтер): Зерттеу тақырыбына қатысты арнайы ғылыми әдебиеттер, нормативті-құқықтық құжаттар, ресми статистикалық мәліметтер.
4. Дипломдық жұмыста жобада қарастырылуы тиіс мәселелер тізімі: Ел-арна мен Балапан арналарының бағдарламаларын толығымен зерттей отырып, кемшіліктері мен артықшылықтарын анықтау. Дамыған елдердегі бағдарламалармен салыстыру. Сонымен қатар көрермендерді қызықтыратын, оларға тәлім-тәрбие бере алатын жаңа жоспарлармен бөлісу.
5. Графикалық материялдар тізімі: сызбалар, кестелер, диаграммалар, фотолар және т.б
6. Негізгі ұсынылатын әдебиеттер тізімі: Balapan.tv сайты, elarna.kz сайты.
7.
8. Жұмыс бойынша кестелер (оларға қатысты жұмыс бөлімдерін көрсете отырып):
Нөмір, бөлім, тарау атауы
Ғылыми жетекшісі, консультант
Тапсырмалар алу күні
Тапсырма берген қолы
Тапсырма қабылдаған қолы
Жоспар құру
Э. Ибраева
09.10.2020
Әдебиеттерді жинақтау
Э. Ибраева
10.10.2020
Бірінші бөлімді аяқтау
Э. Ибраева
20.12.2020
Екінші бөлімді аяқтау
Э. Ибраева
25.02.2021
Кіріспе мен қорытындыны жазу
Э. Ибраева
07.02.2021
Дипломдық жұмысты рәсімдеу
Э. Ибраева
03.05.2021
9. Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі
№
Жұмыс кезеңдері
Жұмыс кезеңдерін орындау мерзімі
Ескерту
1
Диплом жұмысы тақырыбын бекіту
09.10.2020
2
Дипломдық жұмысты дайындауға деректер жинау
09.10.2020
10.11.2020
3
Диплом жұмысының теориялық бөлімін дайындау (Бөлім 1)
21.12.2020
Практика басталуына дейін
4
Диплом жұмысының сараптамалық бөлімін дайындау Бөлім 2
25.02.2021
Практика өту кезінде
5
Дипломдық жұмыстың толық мәтінің қолжазба нұсқада аяқтау
06.03.2021
Практика аяқталғаннан кейін бірінші аптада
6
Дипломдық жұмысты алдын ала қорғауға ұсыну
22.04.2021
Шолу дәрістері (консультация) кезінде
7
Дипломдық жұмысты рецензияға ұсыну
03.05.2021
8
Дипломдық жұмыстың соңғы нұсқасын ғылыми жетекшінің пікірі және рецензиясымен бірге ұсыну
05.05.2021
9
Дипломдық жұмысты қорғау
31.05.2021
МАК кестесіне сәйкес
Тапсырманы беру күні: 2020 жыл 09 қазан
Ғылыми жетекшісі: _____________________ Ибраева Эльмира Ерикова
Тапсырманы қабылдаған: студент _________Беккалиева Зарина Омиргалиева
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
1Қашықтықтан оқыту жағдайында Балапан телеарнасының қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... .11
1.1 Қашықтықтан оқытуда телеарналардың рөлі мен маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 11
1.2 Балапан арнасы телеөнімдерінің балалар психологиясына әсер ету тиімділігітиімсіздігі ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 14
1.3 Балапан арнасында көрсетілетін бағдарламалардағы тіл тазалығы ... ... ... ... ... ... .20
2. Ел-арнаның пандемиялық ахуал кезінде балалар аудиториясына ұсынған бағдарламаларының маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
2.1 Ел арнадағы онлайн сабақтардың ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .. 25 2.2 Ел-арнадан ұсынылған балаларға арналған бағдарламаларының артықшықтары мен кемшіліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 29
2.3Ел-арна телеарнасындағы бағдарламаларды еліміздегі басқа арналармен салыстыру Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 43
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..48
КІРІСПЕ
Диплом жұмысының жалпы сипаттамасы: Дипломдық жұмысты жазу барысында дәл қазір әлемде болып жатқан індеттің балалардың біліміне қаншалықты әсер етіп жатқандығын зерттеу. Сонымен қатар телевизия саласында жүрген журналистердің еңбектерін көрсету. Оларға баға бере отырып, тың иедеяларды ұсыну. Дәлірек айтсақ, Балапан мен Ел-арнадағы қашықтықтан оқыту бағдарламаларын бір-бірімен салыстыра отырып, кемшіліктері мен артықшылықтарын анықтау. Бағдарламалардың балалар психологиясына әсерін анықтап, ондағы тіл тазалығына мән беру. Қашықтықтан сапалы білім алуға мол мүмкіндік беретін бағдарламаларға болашақта қандай өзгерістер қажет екендігін және осы салада қажырлы еңбек етіп жүрген мамандардың білім деңгейінің жоғары немесе төмен екендігіне көз жеткіземіз. Дипломдық жұмыста қашықтықтан оқытуда қандай тәсілдерді қолдану қажет? Балалардың психологиясы нені қажет етеді? Балалардың білімін арттырып қана қоймай, олардың есте сақтау қабілетінің артуы үшін не істей аламыз? Осы сынды өзгеде сұрақтарға жауап іздеу. Диплом жұмысының өзектілігі: Елімізде аты жаман індет жайлап тұрған уақытта балалардың білімі шет қалып қоймауы қашанда маңызды. Олардың мықты азамат болып қалыптасуы, өз елінің потриотты болуы, терең ойлап, болашаққа нық қадам жасай алулары дәл қазір алып жатқан білімдерімен тікелей байланысты. Осы орайда журналистердің еңбегі орасаң зор. Дегенмен, күндіз - түні еңбек етіп, шапқылап жүрген шығармашылық жандардың маңдай тері көгілдір экранның арғы жағынан көрінбей жатады. Бала - елдің болашағы. Олардың сапалы біліп алып, толық қанды жағдайда өмір сүрулері қашанда маңызды, қашанда өзекті. Ақпараттық заманда қашықтықтан оқыту мәселелі күннен - күнге ауқымдалып келе жатқандыңғын көзбен көріп жүрміз. Дәл осы жағдайда өкіметтен бөлініп жатқан қаражатта аз емес. Қашықтықтан оқытудың артықшылығы мен кемшілігін жіпке тізіп айта отырып, дәстүрлі түрде оқу кезіндегі білім сапасымен салыстырамыз. Сонымен қатар дамыған мемлеккеттердегі білім беру әдістерін саралай отырып, Балапан мен Ел-арна арналарындағы бағдарламаларды балалардың жас ерекшеліктеріне қарай бөліп зерделейміз. Қаражат мәселесіне аса мән береміз. Диплом жұмысының мақсаты: Сапалы білім - саналы ұрпақтың өсуіне кепіл. Телевизия арқылы балаларға қаншалықты сапалы біліп беріп жатырмыз? Қашықтықтан оқыту ең алғаш қай арнада, қалай пайда болды? Қашықтықтан оқытуда қандай бағдарламаға сүйенеміз? Бұл сұрақтар ғана емес болалардың білім алуына қатысты қойылатын сұрақтардың бәріде бірдей маңызды. Олар жауапсыз қалмауы қажет. Балалардың психологиясына әсер ететін қиын тапсырмалардың қашықтан оқытуда үлкен еңбек. Аты жаман ауырыумен күресу кезінде журналистердің елге тигізер пайдасы мол. Дәл осы пайдалы жұмыс кезінде кетіп жатқан қателіктерде аз емес. Осы орайда, дипломдық жұмыстың басты мақсаты артықшылықтарды айта отырып, кемшіліктерді түзету жолында тың идеядарды ұсыну.
Диплом жұмысының міндеті: Қашықтықтан оқытудағы телеарналардың рөлі мен маңыздылығын көрсету. Балапан мен Ел-арна сынды телеарналарда көрсетілетін бағдарламалардың тіл тазалығы мен балалардың психологиясына әсерін анықтау. Аталған арналардағы бағдарламалардың дамыған елдердегі бағдарламалармен салыстыру. Бүгінгі күннің шындықтарымен байланысты қашықтықтан оқытудың өзектілігі әлеуметтік прогрестің нәтижелері ақпараттық салада шоғырланғандығында. Қазір информатика дәуірі келді. Қазіргі уақытта оның даму сатысы телекоммуникация ретінде сипатталуы мүмкін. Бұл- байланыс, ақпарат және білім саласы. Кәсіби білімнің тез ескіріп жатқандығынан, оны үнемі жетілдіріп отыру қажет. Қашықтықтан оқыту бүгінде уақыт пен кеңістік белдеулеріне қарамастан, жаппай үздіксіз өзін-өзі оқыту, жалпы ақпарат алмасу жүйесін құруға мүмкіндік береді. 2020 жылы бүкіл әлемде пандемия басталды, бұл адамдардың карантинде отырып, қашықтықтан жұмыс істеуге, білім алуға мәжбүр етті. Білім және ғылым министрлігі телекоммуникацияны пайдалана отырып, Ел Арна және Балапан телеарналарында мектеп оқушыларына хабарлар көрсете бастады.
Зерттеу жұмысының жаңалығы: Қашықтықтан оқытуда еліміздегі телевизия саласының мамандарының еңбектерін көрсету. Сонымен қатар, телеарналардағы бағдарламалардың балалардың психологиясына қаншалықты әсер ететіндігін зерттеп, байқау. Қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды,телевидениені оқыту үдерісіне енгізу, оқушылардың оқу үдерісіне шығармашылық көзқараспен, өзіндік белсенділікпен таныстыруды зерттеу. Телевидениенің көмегімен білім алу мүмкін екенін анықтау. Зерттеу барысында ең алдымен еліміздегі журналистика саласы жаңа ғылыми еңбекпен толығады. Бұрында телевидиение арқылы оқыту байыпты емес деп саналған. Алайда, карантиндік шараларға және заманауи оқыту әдістеріне көшу барысында бұл маңызды және өзекті әдіске айналды.
Зерттеу әдісі: Дипломдық жұмысты жазу кезінде жиналған материалдарды бір-бірімен салыстыра отырып анализ жасау. Ақпараттарды ой елегінен өткізіп, нақты қорытынды шығару. Қашықтықтан білім беруді қай мемлекет ең алғаш болып бастады және Қазақстаннның телевизиясында жарыққа шыққан тұнғыш бағдарлама қандай? Ақпараттарды Балапан және Ел-арна сайттарынан және әлемдік деңгейде қашықтықтан білім беріп отырған сайттарынан алу.
Зерттеу жұмысының құрылымы: Диплом кіріспеден, үш бөлім мен қорытындыдан және пайдаланылған әдебиетттер тізімінен тұрады. Бет саны - 43.
1 Қашықтықтан оқыту жағдайында Балапан телеарнасының қызметі
0.1 Қашықтықтан оқытуда телеарналардың рөлі мен маңызы
Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 2020 жылдың 16-наурызынан бастап еліміздің қауіпсіздігі мен денсаулығын сақтау мақсатында төтенше жағдай енгізген. Нақтылап айтсақ еліміздегі барлық мектеп оқушылары 2020 ІV тоқсанынан бастап қашықтықтан білім ауға көшкен. Қашықтықтан оқу дегеніміз не? Қашықтықтан оқу алған білімнің сапасына қаншалықты әсер етеді? Алдымен осы сұрақтарға жауап беріп өтсек. Қашықтықтан білім алу ұғымы - оқушының немесе студенттің білім алып, өзін ақпаратпен қамтамасыз етуге деген ынталарын жүзеге асыратын білім беру көзі. Қашықтықтан білім берудің негізгі көзі нысандарының бірі ретінде мамандардың істеген жұмыстарымен атқарумен, білімін арттыруға мол мүмкіндік береді. Қашықтықтан оқытуды негізгі 3 түрлі формасы бар екендігі анық. Олар: Синхрондық пен қатар асинхрондық және қолданыста жүрген тағы бір түрі вебинар.
1. Онлайн режимдегі оқыту түрі - интернеттің көмегімен сабақ уақытында экран арқылы мұғаліммен байланыса отырып, сабақ айту және дәріс оқу.
2. Оффлайн режимдегі оқыту түрі - интернеттің көмегімен электрондық пошта арқылы мұғаліммен студенттің немесе оқушының ақпарат алмасуы.
3. Вебинар дегеніміз не? Ол, интернет арқылы тікелей байланысқа шыға отырып, семинарлар мен түрлі сабақтар өткізу.
Дәл қазіргі қиын уақытта, студенттер мен оқушылардың білім алып, ақпаратпен толық қамтылулары жолында мұғалімнің атқарар рөлі жетерлік. Себебі, осы тұрғыда ұстаздарға ауыр, әрі жауапты, әрі қиын міндет жүктеледі. Мұғалім қысқа ғана уақытта қысқа мерзімді оқу жоспарын дайындап ғана қоймай, сол дайындалған материалдарды білім алушылардың оңай және тез қабылдауларын қадағалайды. Сонымен қатар қашықтықтан білім беру жүйесіне енгізеді. Кез-келген білім ордасында, кез-келген мұғалім оқу үрдісінің барысын жіті қадағалап, тапсырмаларды орындау барысында тексеріп, білім алушылардың бақылау-пысықтау жұмыстарын орындау процессін бақылайды. Осы кезеңдерден соң ғана бағалайды. Қашықтықтан оқыту жүйесінің әдістері мен ережелерінде көрсетілгеніндей, көңіл-күй, психологиялық қарым-қатынас осы кезде ерекше, басқа қырынан байқалады. Қашықтықтан оқыту әдісін толық зерттеп, жұмыс істеп жүрген мұғалім оқытудың жаңа технологиясын тез меңгере алады. Көп жағдайда қашықтықтан оқытудың технологиясы яғни, компьютерлі және тораптық жүйелерін түсіну қиынға соғады. Осы сәтте телеарналардың тигізер пайдасы жетерлік. Телеарналарда көрсетілетін бағдарламалардың дайындалуына аз уақыт жұмсалмайтындығы анық.
Еліміздегі төтенше жағдайға байланысты білім алушыларды ақпаратпен қашықтықтан қамтамасыз ету жүйесіне аса мән беру қажет екендігі байқалады. Себебі, білім берудің ақпараттық технологияларын дамыту қажет. Дәлірек айтатын болсақ, электрондық оқулық және ақпараттық бейнефильмдерді, сонымен қатар басқада электрондық басылымдарды көбейту қажет. Бір сөзбен айтқанда қашықтықтан оқытуды интернет желілеріне ғана негіздемей, телеарналардан көптеп көрсету қажет. Бұл тек қашықтықтан оқытуды ғана емес әлеуметтік-экономикалық саланың алға басуына мүмкіндік береді. Кез-келген қашықтықтан білім беруді қолға алған телеарналардың ортақ ережелері:
1. Көгілдір экранның ар жағындағы дәріс оқушы мұғалім немесе журналист ең алдымен, оқушыларға қашықтықтан білім алудың дәстүрлі білім алудай маңызды екендігін ұғындыра білу.
2. Оқушыларға ұсынылған материалдарды қабылдауға және түсінуге жеңіл етіп дайындау. Олардың жас ерекшеліктеріне байланысты түсінікті әрі нақты тілде сөйлеу.
3. Білім алушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты уақыты ыңғайлы етіп алу. Оқушылардың миына салмақ түсіретіндей ақпараттарды айтпау.
Кез-келген қашықтықтан білім беруді жүзеге асыру үстіндегі телеарналарды оқу платформасы болды. Бұл телеарналар үшін өте маңызды. Себебі, оқушылардың ақпаратты қабылдау сапасы білім мазмұны бар платформаға тікелей байланысты. Сондықтан мұғалімдер балаларды интернет жаттығулар мен оқуға арналған арнайы интернет желілеріне сілтеме жасайды. Сонымен қатар мұғалімдер ашық құжаттарды пайдалана отырып, тест формаларын жасайды. Қанша дегенмен, жаңа ақпараттарды зерттеу арқылы, білім беруді барынша жан-жақты жүзеге асыруға болады. Телеарналарда ақпараттарды жинақтау және сұрақтарды ұтымды дайындау бір ғана порталдың көмегімен жүзеге асуы мүмкін. Қазіргі таңда ұсынылатын оқу платформалары жетерлік. Мысалы: kyndelik.kz daryn onlaine bilimland. Бұл платформалар телеарнадан бөлек қашықтықтан оқыту нысандары болып есептеледі. Барлық ата-аналар балаларына осы платформалардың біреуін таңдап онлайн режимде сабақ өтулерін қамтамасыз ете алады. Бірақ, міндетті түрде онлайн-веб-жүйелерді немесе онлайн-журнал функциясын пайдалану қажет. Осы тұста асинхронды оқу режимін айта кеткен жөн. Бұл мұғалім мен оқушылардың арасындағы еркін арақатынасты орнатуға мүмкіндік беретін функция. Қашықтықтан білім беру кезеңінде оқушылармен кері байланыс орнату өте маңызды. Себебі, тапсырманың анық-қанығын, ұсынылған ақпараттың қол жетімділігін жіті қадағалау қажет. Бұндай жағдайда мектеп мұғалімдері электрондық күнделіктерді қолдануға кеңес береді. Яғни электронды күнделіктерде топтық хабарламалар қалдыру қажет. Сонымен қатар оқушылар мен студенттер арасында танымал әлеуметтік желілерді дұрыс пайдалану өте маңызды. Қашықтықтан білім беруде сабақ кестесі сақталуы қажет. Себебі сабақ өту кезінде ақпарат барлық балаларға бірдей жетуі керек. Мұғалімге тексеруге жіберілетін ашық тапсырмалар мен материалдар келесі онлайн сабақ басталғанға дейін 3 сағаттан кешіктірілмей бағалануы міндетті. Егер, олай болмаған жағдайда балар үшін қашықтықтан оқытудың мәні мен маңыздылығы жоғалады. Ең сорақысы дұрыс бағаламау балалардың ынтасын құртады. Қашықтықтан онлайн оқытудың өзінің дидактикалық бөлімі болады. Яғни, бұл бөлімдерді есте сақтау қажет. Атап айтсақ:
1. Қашықтықтан оқытуды ұйымдастыруда мақсат-міндеттері нақтылап алған жөн. Себебі өтілетін сабақтың мақсат-міндетінің айқын болуы оқушыларға ақпаратты қабылдауға ғана емес, сабақ кестесін уақытында еске түсіруге, тапсырманы нақтылауға көмектеседі.
2. Онлайн оқыту кезінде үй тапсырмасын уақытында тексеру өте маңызды. Сонымен қатар - білім алушылардың жетістіктері мен сәтсіздіктеріне жалпы шолу жасап, түсінбегендерін түсіндіре алу қажет.
3. Балаларды қашықтықтан ақпаратпен қамтамасыз етуде өзекті, сапалы материалдарды таңдау керек. Мәселен: білім алушының жас ерекшелігіне байланысты роликтерді дұрыс таңдау. Баланың оқуға деген ынтасын арттыру мақсатында түрлі әдістерді сәтті қолдана білу қажет. Ал, көгілдір экран арқылы баларға сабақ түсіндіру кезінде қойылған сұрақтың жауабын балалардан талап етпей, есте сақтауға ыңғайлы етіп жариялау маңызды. Себебі, балалар бір рет айтылған ақпаратты дұрыс қабылдап үлгермеулері мүмкін.
4. Жаңа ақпараттың дұрыстығын тексеріп, білім беру порталын нақтылап, тексеріп алу керек. Тіпті, ең дұрысы мұғалімнің әзірлеген ресурстарын пайдалануға болады. Дегенмен, ақпараттарды білім алушыларға жеткізбес бұрын, олардың айтылған ақпараттан не түсінулері керек екендігін ұғындырып алу шарт. Ақпаратты қабылдауда ақпарат тарату көздерін қалай таңдаймыз? Практикалық тапсырмаларда кім көмектесе алады? Өз бетінше орындалған тапсырмаларды кім тексереді? Осы сұрақтардың жауабын білім алушылар білуге міндетті.
5. Онлайн сабақты түсіндіру бөлек қорытындылау бөлек. Қорытындылау кезінде балалардың не түсінгендігін бірден анықтауға болады. Сабақты қорытындылау кезінде оқушыларға айтылған ақпарат төңірегінде сұрақ қойған жөн. Бұл жаңа ақпараттарды қорытындылаудың алғашқы кезеңі болып есептелінеді. Осылайша жаңа ақпаратты зерделеп, интерактивті модельдермен сонымен қатар, өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтармен тікелей байланыстыруға болады. Бұл кезін ақпаратты толық қамтуға мол мүмкіндік береді.
6. Қашақтықтан оқыту кезінде сабақты меңгеру, кеткен қателіктерді талдау мен тексеру және бақылау жұмыстарын орындатқызу қажет. Бақылау сынағын алу арқылы оқушылардың білім деңгейін анықтауға болады. Берілген тапсырмаларды уақтылы тексеруді ұмытпаған жөн.
7. Онлайн оқытудағы үй тапсырмасы және сол тапсырманы орындауға көмек беретін нұсқаулықтарды көрсету.
8. Үй тапсырмасын бергеннен кейін оқушылармен кері байланысқа шығу.
0.2 Балапан арнасы теле өнімдерінің балалар психологиясына әсер ету тиімділігітиімсіздігі
Қашықтықтан оқытуда Балапан арнасының берері мол. Еліміздегі төтенше жағдайға байланысты 1 және 11 сынып оқушыларын басты сабақтар бойынша оқытуда аталған арнада арнайы уақыт бөлінген. Өнер кеңістігінде көптеген жобаларды қолға алып, үлкен нәтиже көрсете білген Балапан арнасының директоры Мақпал Жұмабай өзінің ұшқыр ойы мен кәсіби біліктілігін көрсете отырып, балаларды оқытуда сапалы бағдарламалар жасауда. Бұл дегеніміз Балапан арнасында осынған дейін де баларға тәлім-тәрбие, білім және тіл үйрететін бағдарламаларды көрсетілуде. Елдегі төтенше жағдайға қарамастан балалардың сапалы білем алулары өте маңызды. Осы орайда Балапан арнасы көптенген анимациялық фильмдерді ұсынып келеді. Бұл тұста еліміздегі балаларға арналған жалғыз телеарнада көрсетілетін бағдарламалардың кішкентай көрермендердің психологиясына қаншалықты әсер ететіндігін білгеніміз жөн. Себебі, көгілдір экранның арғы жағынан айтылатын ақпараттардың балалардың қабылдауына оңай әрі жеңіл болуы шарт. Осы орайда, телеарна директоры Мақпал Жұмабай өзінің әлеуметтік желдегі парақшаларында балалардың психологиясына қатысты тың ақпараттармен бөлісіп отырады. Телеарна басшысының айтуынша, еліміздің дамуы үшін, білім үздіксіз берілуі қажет. Көкірек көзі ашық, бәсекеге қабілетті жастарды тәрбиелеу балалық шақтан басталуы керек екендігін жиі айтып жүреді. Біз тек анимациялық фильмдер мен қатар қашықтықтан білім беріп ғана қоймай. Қазақи тәрбиенің тамырына үңіле алуымыз қажет. Бүгінгі таңда біз қазақи тәрбиенің тамырына қаншалықты мән берудеміз? Дәл осы тұрғында Мақпал Жұмабай Балапан телеарнасының басшысы есебінде ғана емес, ана ретінде балалар психологиясын егжей-тегжейлі зерттеп: Тәлім мен тәрбиенің түпкі тамыры адамның бала күнгі білімі мен көргенінде. Тіпті, балаға темірдей қатты тәрбие беру үшін олардың көретін анимациялық фильмдері мен онлайн сабақтарындағы тіл тазалығына аса мән берілуі тиіс. Себебі, тіл тазалығы адамның ақпарат алудағы негізгі өзегі. Мәселен, ойлап қараңызшы адамзаттың тамақтануы, ұйықтауы оның табиғи қақы болса, өзінің мәдениеті мен ары төңірегінде өмір сүріп, ана тілінде білім алуы да жазылмаған заңдылық. Әсіресе, қашықтықтан оқытудың сапалы болуы қоғамның балалар алдындағы үлкен міндеті. Кішкентай білім алушылардың қажеттілігін толық өтеуге тиіспіз. Қашықтықтан білім алу балалар психологиясына айтарлықтай әсер қалдырғандығын білеміз. Онлайн оқыту әлі де болсын жоғарғы деңгейге көтеріле қойған жоқ. Елімізде қашықтықтан оқыту процессі ең қолға алынғандықтан, абдырап қалғанымыз шындық. Қанша дегенмен, балалардың сапалы білім аулары үшін еңбек ету үстіндегі Балапан арнасының бағдарламалары үлкен сапаға ие. Аталған арнада бұған дейін де балаларға жас ерекшеліктеріне байланысты ақпарат беретін арнайы бағдарламалар көрсетіліп келе жатыр. Қазақ тіліндегі отандық анимациялық фильмдер жоғарғы деңгейге жете қоймаса да, шетелдік анимацияларды қазақ тіліне аудару арқылы біраз жетістікке жету үстіндеміз. Мысалы Балапан арнасындағы Дара анимациялық фильмін алайық: онда балаларға ағылшын тілін еркін меңгеруге көмектесетін кері байланыс бар. Әрине, кішкентай білім алушыларымыз көріп жүрген анимациялық фильмдерді талай жылдар бойы тоқтаусыз дамыған, озық елдермен салыстыруға әзірге болмайды. Қанша дегенмен, дәл осы мәселе шешімін тауып, ары қарай дамуы мемлекетіміздің алға қойып отырған негізгі бағыты. Бүгінгі таңда Балапан телеарнасы дәл осы даму бағытында еңбек етуде. Жалпы Балапан телеарнасының мақсаты 0-8 жас шамасындағы кішкентай көрермендерге сапалы бағдарламалар мен фильмдер ұсыну. Дегенмен, еліміздегі карантиндік шараларға байланысты аталмыш арна 1-ші сынып пен 11-сынып балаларына арнап қашықтықтан білім алуға арналған бағдарламалар ұсынуда. Онда тек басты пәндер көрсетіледі. Осылайша, мемлекет мектеп жасындағы оқушыларға сапалы бірім беруді еліміздегі телеарналар арқылы жүзеге асырып отыр. Балапан арнасы бүгінгі таңда қашықтықтан білім беруді жүзеге асырудың арқасында өзінің көрермендер санын көбейтіп отыр. Дегенмен, Балапан арнасынан бөлек қашықтықты қолға алған қазақ тілді арналар мен арнайы порталдар жетерлік. Тек арналар мен порталдар ғана емес Youtube арнасында түрлі қосымша роликтерді таралуда. Аталған сілтемелердің ішінде Балапан арнасына бақталастығы басым Youtube арнасы. Балапан телеарнасының басқа арналардан айырмашылығы балалардың жас ерекшелігін ескере отырып, айналадағы пікірлер мен көзқарастарға үлкен мән беріледі. Бұл телеарна балалардың тарихымызға көз жүгірте отырып, болашаққа нық қадам жасай алуларына үлкен септігін тигізбек. Ғасырлар бойы жиналған мол мұрамызды ғасырлар бойы жиналған мол мұрамызды заманға сай етіп бейімдеп көрерменге ұсынылады. Қоғамдағы проблемаларды алға тарта отырып, оның шешу жолдарын үнемі ұсынып жүретін арна. Кез келген проблемамен күресуде және сол проблеманың шешілу жолдарын балалардың психологиясына дұрыс әсер етуін толық қамтамасыз ететін ең мықты бұқаралық ақпарат құралдарының бірі. Тереңнен ойлап қарайтын болсақ, қоғамда көлбеңдеп жүрген, ешкімге жасырын емес проблемалармен ең алғашқылардың бірі болып Балапан арнасы бетпе бет келеді.
Балапан телеарнасы
Әрине, бұл дегеніміз жер бетіндегі проблемалардың алғашқы легі, ең бірінші болып кішкентай балалардың кішкентай жүрегінен өтеді деген сөз. Егер бір проблеманың толқыны балалардың жүрегінен өтіп жатқан уақытта әрекет етіп үлгермесеңіз, мәселенің желі дауылдай соғып, бүлдіршіндердің психологиясына әсер етеді. Ал біздің қоғам, осы сәтте назарын балаларға аударулары қажет. Дәл қазіргі күнде Балапан арнасы осылай әрекет етуде. Сондықтан, өте ауқымды, жүйелі жұмыстар атқарылып отыр. Осы тұста телеарналардың негізгі мақсаты бек кішкентай білім алушылар қабылдайтын, олардың психологиясына жақсы жағынан әсер ететін, туынды жасап шығу. Қашықтықтан оқытуда қоғамның қарқынды дамуы мен балалардың дамуын сәйкестендіре білу керек. Өйткені, қашықтықтан оқыту қолға алынғаннан бастап білімге деген көзқарас күннен-күнге түбегейлі өзгеріске ұшырап жатыр. Мәселен, балалардың психологиялық ойлау қабілеттерін зерттей отырып, қоғамдағы үлкендер байқай бермейтін көруге болды. Балапан арнасының директоры Мақпал Жұмабайдың айтуынша: балалар біздің қоғамымыздың лакмус қағазыға қатты ұқсайды - дейді. Осы орайды, халқымыз қай жерден мүлт кетті? Қай жерден қателесіп жатырмыз? Ендігі жерде қандай мәселені қолға алғанымыз жөн? Осы сынды сұрақтар бала психологиясының негізі.
Ойланып, есептеп қарайтын болсақ, шамамен соңғы бес немесе он жылдықта жеңілісті көтере алмайтын балалар пайда болған. Олар тіпті, жеңіліп немесе белгілі бір конкурстан ұтылып қалса өзінің ашуына ерік береді. Бұл тұста көптеген ата-аналардың балаларға аса назар аудармайтындығын көруге болады. Керек десеңіз, баласының не қалап, нені қаламайтындығын білмейтін ата-аналар бар. Бұған не себеп болады дейсіз ғой? Айтайын: көп ата-аналар сен ең кереметсің, саған ешкім тең келмейді осы сынды сөздерді балаларына жиі айтатын ата аналар көбейді. Бұл жағдайды мойындауымыз қажет. Кез-келген жағдайды толық зерттеп, жан-жақты сараптап, әр нәрсеге сыни көзбен қарауды баларына үйрететін ата-аналар аз. Өкінішті. Бұл жағдай балаларды қашықтықтан оқыту барысында, ауқымды аудиториямен жұмыс кезінде көрінеді. Бұл еліміздегі мықты психологтардың зерттеуі. Айналаға мән беріп қарау, сыни тұрғыдан дұрыс ойлай білу, ойлау қабілетті дамыту - қазіргі білім жүйесінің негізгі талап етіп отырған маңызды құндылығы. Сол себептен, тек кішкентай білім алушылар ғана емес, олардың ата-аналарда қазіргі заман талабына сай үздіксіз білім алулары керек. Қашықтықтан оқытуды қолға алған Балапан арнасының жұмысының негізі - ізгілік, жауапкершілік болуы қажет. Осы тілге тиек етіп айтып отырған, ізгілік, жауапкершілік идеясының негізінде кішкентай білім алушыларымыз бір қадам алға шықты. Дәл осылай балаларға тура жолды нұсқауды басты мақсат еткеніміз дұрыс. Күннен-күнге даму үстіндегі заманда барлық балаларды саналы ұрпақ қатарына қосып, олар заманауи сандық технологиямен байланысты барлық жаңалықты қорықпай қабылдай алатындай етіп тәрбие, білім бергеніміз жөн. Сондықтан, кішкентай білім алушылардың талап-тілегін ескеріп олардың қалауындағы бағдарламаларды, анимациялық фильмдерді ұсынуға міндеттіміз. Ол жол қайсы? Баланың қашықтықтан оқытуда көгілдір экранның арғы жағында айтылып жатқан ақпараты саналы түрде таңдауы дегеніміз қалай? Кішкентай балалар қашақтықтан оқуда өздеріне керекті және пайдалы ақпараттарды қалай таңдайды? Олар өздері таңдап алған ақпарат немесе білім олардың денсаулығы мен психологиясына мүлдем зиян келтірмей ме? Бұл, бүгінгі таңның ең күрделі әрі маңызды сұрақтарының бірі. Өйткені, балаларға көп шектеу қоя берсек олар өсе келе ынжық, өз таңдауы жоқ бала болып өсуі мүмкін. Сондықтан баланың талабына су себуге болмайды. Мәселен, балаға шектеу қойып өсіретін болсақ, олар өсе келе олай болмайды, дұрыс емес балам дегенді мүлдем түсінбеуі мүмкін. Бұндай балалар, бірбеткей, сөзге тоқтай алмайтын, қызығушылығы шеттен тыс болып келеді. Ал, екінші жағынан қарастыратын болсақ, тым көп қадағалау мен бақылауда болған бала өз ойын еркін айта алмайды. Тіпті, тұйық, қорқақ, өте сезімтал, нәзік болып өседі. Осы кезде тек телеарналар ғана емес ана-аналарда жұмысты бір жаққа ысырып қойып, ақылмен барлығын жүзеге асырулары керек. Яғни, баланың болашағы үшін қоғам болып әрекет етуге міндеттіміз. Оларға, балаларға қатысты кез-келген мәселені жүз рет ойланып барып шешуіміз керек. Мысалы: 2-3 жасар бала ұйықтамай сағаттап, мультфильм көремін деуі мүмкін. Мұндай жағдайда баласының болашағына алаңдайтын ойлайтын ата-аналар бір сәттік әлсіздік танытпайды. Оның болашағын бұлыңғыр ететін дұрыс емес жағдайлардың орын алуына жол бермейді. Сол себептен, бізден алдыда келе жатқан, дамыған барлық елдерде баланың не көретінін, қандай кітап оқитынын ең алдымен ата-аналар шешіп алады. Сондықтан, баланың болашағына кішкентай күнінен бастап алаңдаған жөн. Мәселен, балараға күн тәртібіне жаттату. Сонымен қатар, жақсы мен жаманды ажыратуды үйрету, өз жасына сай ақпаратты дұрыс қабылдай алуды көрсету. Бұл ең алдымен отбасының негізгі атқаруға міндетті әрі маңызды жұмысы. Мысалы, көгілдір экранмен youtube арнасында 2-5 жасар балалар көруге болмайтын арнайы анимациялық фильмдермен мен бағдарламалар жетерлік. Осы тұрғыда айта кететін жағдай, бүлдіршінің жасына сай емес мультфильмдерді көруі оған пайдадан гөрі, үлкен зиян тигізуі мүмкін. Сол себепті ата-анасы баласымен бірге мультфильм көруге міндетті. Өйткені, ол жерге болған жақсы мен жаманды айырып, ненің дұрыс, ненің бұрыс екенін ата-ана ғана үйрете алады. Қашықтықтан оқыту кезінде де ата-аналар айтылған ақпаратты баласымен отырып талқылаулары керек. Бұл баланың есте тез сақтауына көмектеседі. Осы кезде балаға жеткілікті көңіл бөлінбесе, бала айтылған ақпаратты жаттап ала алмауы және түсінбеуі мүмкін. Көп жағдайда ата-ананың қарауы аз болған баланың іс-әрекеті дұрыс қалыптаспауы мүмкін. Кішкентай білім алушы баланың көгілдір экраннан көрген әрбір бағдарламасын ата-ананың бақылғаны дұрыс. Ал, баланың бақылауда тыс қалып қойып, өз білгенін істеуі, кез-келген видео мен мультфильмдерді көре беруі жақсылық емес. Еліміздегі белгілі психологтардың айтуынша, 3 жасқа дейінгі кішкентай балалар кез-келген нәрсені көре береді. Тіпті, ол мультфильм емес жарнама болсын. Көрсетіліп жатқан роликтің мазмұнына аса мән бермейді. Олар роликтегі әдемі бейнелер ғана маңызды болды. Ғылыми түрде айтатын болсақ, олар видеоны мән беріп қарап отырмайды. Яғни көрмейді. Олардың көрсетіліп жатқан нәрсені қабылдаулары сенсорлы. Ал, бұл дегеніміз сезімге негізделу болып табылады. Ғалымдардың биологиялық тұрғыдан зерттеулері бойынша, анимациялық фильм көріп отырған жеткіншектің миының қабыршақтары дамымаған болды. Нақтылап айтар болсақ, нейрон байланыстары түзілмеген. Егер бала таңнан кешке дейін көзін шаршатып, көре бертін болса, оның қимылдауым мен қатар, адамдармен қарым-қатынас жасауы бұзылып, көгілдір экранға тәуелділік пайда болады. Бұл баланың болашағына кері әсерін тигізеді. Бұл процес мүлдем қате. Анимациялық фильм қарап отырған бала ешнәрсе елемейді, естімейді. Сонымен қатар, қимылдамайды, дамымайды. Осы тұрғыда жас ата-аналар 3 жасқа дейінгі кезең бүлдіршінің жан-жақты дамуы үшін маңызды кезең екендігін естен шығармаулары керек. Қашықтықтан оқыту кезінде баларға түрлі жаттығулар жасатқан жөн. Мәселен, кішкентай білім алушылар, кішкентай зат арқылы айналаны таниды. Ол қандай заттар болуы мүмкін? Ол түрлі форма мен көлемді кубиктар, пирамидалар, үшбұрыш, төртбұрыштарды сәйкестендіру арқылы көптеген нәрселерді үйренеді. Сонымен қатар есінде сақтайды. Дәл осы себептен, Балапан телеарнасы қызметкерлері кішкентай көрермендерді өздеріне тартуда осы жағдайды есте сақтайды. Бұл тұрғыда болашақ ұрпақты, оның дамуы мен жетілуін, көп жетістіктерге жетуін басты назарда ұстау өте дұрыс. Балапан арнасы қашықтықтан оқытуда, балардың заманауи сандық технологияларға жақын болып өсуін басты мақсат етіп алған. Бұл балалардың көптеген ақпараттарды тез әрі оңай әрі жеңіл меңгеріп кетулеріне ықпал ету деген сөз. Сондықтан, елімізге ендң келген қашықтықтан оқыту технологиялары мен құрылғыларын балалардың денсаулығына жақсы жағынан әсер ететіндей етіп таңдау қажет. Үнемі назарда ұстап отыруымыз керек тағы бір жағдай бар. Ол дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының кішкентай білім алушылардың теледидарды дұрыс көрулеріне байланысты ұсынған уақыт кестесі мен кеңестері. Мұнда, жаңа туылғаннан бастап 3 жасқа дейінгі балалар мүлдем теледидар көрулеріне болмайтындығы жазылған. Сондай-ақ 3-7 жас аралығындағы балаларға бір күнде 30 минутқа дейін ғана қарауға болды. Ал, 7-10 жас күніне 30-50 минут, ал 11-18 жас күніне 1-3 сағат.
Осы кезде көкейде бір сұрақ туындайды: Біз, яғни жас ата-аналар балаларын қаншылықты қадағалайды? Бала ерекше күтімді қажет етеді. Олардың өз жасына сай жобаларды қараулары өте маңызды. Сонымен қатар олар тексеруді және қатаң бақылауды қажет етеді. Осы тұрғыда баланың денсаулығы мен оның жан-жақты дамуына мүмкіндік жасауымыз керек. Ол ең бірінші отбасының, оған қоса бүкіл қоғамның басты әрі маңызды міндеті екендігін ұмытпайық. Бұл ғана емес, теледидардан бөлек балалар әртүрлі, көптеген телефондар мен планшеттерді қолданады. Осы мәселе туралы Илон Маск, Билл Гейтстер өз пікірлерін талайдан бері білдіріп келе жатыр. Сонымен қатар, олар өз балаларына телефон мен планшеттерді қолдануға мүлдем рұқсат бермейтіндігінде жиі айтады. Бұл жағдай олардың қатаң қадағалауында деуге болады. Бұл жерде үлкен психологиялық ой жатыр. Яғни, осы техникалар арқылы нан тауып деп отырған олар олардың өте зиян екендігін біліп отырса, басқа қарапайым адамдарда ойлануы қажет деген сөз. Соңғы интернетті шулатып жатқан жағдайлар осының куәсі екені анық. Сондықтан, балалардың телефондарын жиі тексеріп, теледидарды көргенде қасында болған жөн. Баланың болашағы үшін жиі қадағалау мен бақылау артық етпейді. Көбінесе қашықтықтан білім алушы кішкентай балалар далада, таза ауада жиі серуендеулері керек. Әсерлі, баланың есте сақтау қабілетін арттыратын ойындарды ойнап, қызықты іс-шараларға қатысулары қажет. Балаларға қатысты барлық дүниені ақылға салып сараптап отыратын болсақ үлкен жетістікке жетеміз. Осылайша баланың денсаулығы мен ойлау қабілетін арттыру үшін баланың өзінің күн тәртібі болған жөн. Қазіргі таңда Балапан арнасында қашықтықтан оқытудың барлық бағдарламасы youtube каналына шығып отырады. Егер, теледидардан айтылған ақпаратты түсінбей немесе көрмей қалсаңыз сол арнадан қайта көруге болды деген сөз. Дегенмен, ол арнала тек бағдарламалар ғана емес Балапан арнасының барлық төл туындыларын жариялап отырады. Бұл заманның талабы болғандықтан Балапан телеарнасы да youtubeтағы өз арнасына көгілдір экраннан көрсетілген барлық бағдарламалар мен анимациялық фильмдерді, жарнамаларды жариялайды. Қашықтықтан оқытудағы бағдарламалардың негізінде Балапан арнасының youtube каналындағы көрермендер саны 700 мыңнан асқан. Ал, арнайы бағдарламалар бір жылда 4 миллион қаралым жинаған. Бұл үлкен еңбек.
1.3 Балапан арнасында көрсетілетін бағдарламалардағы тіл тазалығы
Қашықтықтан білім алуда көрсетілетін бағдарламалардағы тіл тазалығы өте маңызды. Себебі, балалардың жас ерекшеліктеріне байланысты беріліп отырған ақпарат түсінікті болуы қажет. Бұл тұрғыда Балапан телеарнасы үлкен жетістіктерге жетуде. Жалпы Мақпал Жұмабай Балапан арнасының директоры қызметіне келген сәттен бастап көптеген өзгерістер бола бастады. Нақты айтар болсақ, жаңа жобалардың тұсауы кесілді. Бір ғана емес бір неше анимациялық фильмдер түсіріліп, еліміздегі мықты аниматорлардың басы бірікті. Бұл телеарнаның тарихына үңілер болсақ, телеарна 2018 жылы 189 бөлімнен тұратын 10 анимациялық су жаңа фильм түсірген. Тұңғыш рет 3D форматта супер қаһармандар кейіпкерлерін жасап шыққан болатын. Бұл ғана емес, Халықаралық шахмат қауымдастығының назарына іліккен 32 бөлімді Шахмат патшалығы, Қоңыр қаз анимациялық фильмдері кеңінен таралған. Мұнда балалардың әні қайта жарыққа шығып, барша жұртқа оң әсерін қалдырған болатын. Кейіннен Кел, шырқайық!, анимациялық фильмімен қатар ең кішкентай бүлдіршіндерге арналған Еркелер фильмі көрермендер көзайымына айналған еді. Бұл ғана емес Балапан телеарнасында бабаларымыздың қанатты сөздерін анимация тілінде сөйлеткен. Ол Бабалар сөзі атты анимациялық фильмі еді. 2019 және 2020 жылдармен салыстырар болсақ мультфильмдер өндірісі әлде қайда артқан. Нақты айтар болсақ , 14 анимациялық фильм түсірілген. Олар, супер қаһармандар Ер темір, Дала ойындары, Айдар фильмдері. Осы уақытқа дейін аталған фильмдердің жалғасын түсіру сынды талап-тілектер көрермендер тарапынан көптеп түсуде. Дәл осы талап-тілектерді ескерген телеарна ұжымы бір ғана жылдың ішінде ІІ және ІІІ маусымдарын дайындап, шаққан. Тіл мәселесі қашанда маңызды. Осы тұрғыда әлемдік жоғарғы деңгейдегі, қаламынан жыр тамған, мықты жазушылардың шығармаларын анимация тілінде керемет сөйлеткен. Олар: Ғажайып әлем анимациялық фильмі. Сонымен қатар, кең жас көрермендерге күнделікті істелуі керек іс-әрекеттерді қызықты тәсілмен үйретуді көздеген Сәби анимациялық фильмі. Көптің көңілінен шыққан Тынымсыз шөжелер, Пырақтар. Бұл ғана емес, Күнекей есімді батыр арудың өмірде көреген қызыққа толы сәттері суреттелетін Күлкі іздеген Күнекей деген фильмде кішкентай көрермендердің көңілінен шыққан еді. Балапан телеарнасында көрсетіліп жатқан анимациялық фильмдер мен бағдарламалар, қашықтықтан оқытуда көрсетіліп жатқан анимациялық фильмдердің барлығында тіл тазалығы толық сақталған. Осы тұста, кішкентай қоянның басынан өткізген оқиғалары баяндалатын Оқиға фильмі бар. Тіл тазалығы ғана емес адам қасиеттерге үйрететін, еңбекқорлыққа баулитын Қызыл мен күлгін жобалары бүгін көрермен көзайымына айналған.
Балапан телеарнасының сабақ кестесі
Балапан телеарнасының жас категориясы соңғы жылдары 0-12-ден 0-8-ге ауысқан болатын. Сондықтан, қазіргі таңда өндірілетін, анимациялық фильмдердің санын шамамен 20-ға жеткізу жоспары бүгінгі таңда жүзеге асырылуда. Анимациялық фильмдерді түсіріп, кейіпкерлерін салып шығу ең қиын процес. Дәл осы себептен дамушы ел ретінде, шетелдік кішкентай балаларға арналған арналардың директорларымен тығыз байланыс орнатқанымыз абзал. Олармен жақын қарым-қатынаста орнату арқылы, тәжірибе алмасуға үлкен жол ашылады. Осы уақытқа дейін, балаларға көңілді көңіл күй, тамаша балалық шақ сыйлап келген арнаның осылайша қажырлы еңбек етудегі мақсаты - еліміздің болашағын жарық ету, ұрпағымызға рухани нәр беру арқылы олардың адамгершілігі мол, жүрегі таза, ғылым шыңына шыға алатын, мәдениетті адамдар болып өсулеріне өз септіктерін тигізу. Біріміз Балапан арнасының еліміздегі - тұңғыш балалар арнасы екендігін білеміз. Осы арнаның басқа арналардан үлкен ерекшелігі оның тек қазақ тілінде, яғни, ана тілімізде ғана хабар тарататындығы. Бұл арнаның тарихына тоқталып өтетін болсақ, арна 2010 жылы 27 қыркүйекте Ел басының қолдауымен құрылған. Сол жолдан бері бұл арна балаларды білім мен ғылымға, өнер мен спортқа баулып келді. Осылайша бала бағып отырған әр бір отбасының сенімді серігі, айнымас досына айналды. Нақтылап айтар болсақ: Спорт саласы байынша өтетін командалық жарыста Жүзден жүйрік бағдарламасы балардың дамуы жолында көп үлес қосты. Аталған бағдарлама арқылы балар бауырмалдық пен достықты үйренді. Hello, Балапан!, балдырғандарға ағылшын тілін үйретеді.
Hello, балапан! бағдарламасы
Балапан арнасында көрсетілетін бұл бағдарламаның басты мақсаты арнаның ең жас көрермендеріне ағылшын тілін үйретуге өз септігін тигізу. Яғни, еліміздегі төтенше жағдай басталмай тұрып-ақ балаларға білім берді қолға алған арна үшін қашықтан білім беру аса қиынға соқпаған. Мұнда тіл тазалығына үлкен мән берілген. Тек білім беру ғана емес, бұл телеарна арқылы балар киім кию, дұрыс тамақтануды үйрене алады. Мысалы, талай баланың көңілінен шыққан Бауырсақ бағдарламасы. Бұл бағдарлама кішкентай көрермендерді дұрыс тамақтауға үйретеді. Дастархан басында дұрыс отыру, үстел басында көп сөйлемеу деген сынды қарапайым дүниелерді үйретеді. Балаларға жүйелі білім беру қашанда маңызды. Ал, Санамақ бағдарламасы баларға экономикалық сауаттылық, яғни есептеуді үйретеді. Математикалық сауаттылығы жоғары баланың ойлау қабілеті жақсы дамиды. Бұл бағдарлама 7 жасқа дейінгі балаларға арналған. Сонымен қатар, Алақай, Балақай! жобасы бүлдіршіндерді салауатты өмір салтын ұстануға шақырады. салауатты өмір салтына шақырады. Осы тұста Балапан ұлт-ұрпағын тәрбиелеудегі рөлінің жоғары екендігін көре аламыз. Кез-келген бағдарлама балалардың психологиялық дамуына кәдімгідей әсер етеді. Сондықтанда, Балапан арнасы өзінің көрермендерімен жиі кездесіп, сұхбаттасады. Кемшіл пен артықшылықтың жамандық пен жақсылық сынды қатар жүретінін білеміз. Балапан арнасының көрермені: Бұл Балапан арнасы баларымызға өмірлеріне керекті қарапайым дүниелерді жақсы үйрту үстінде. Әрине көзге көрініп тұрсада айтылмай қалып кетіп жатқан проблемалар жетерлік. Мәселен, менің немерем осы арнаны күнде көреді. Бұл дегенміз балаларымыз осы арнаны көріп тәрбие алуда деген сөз. Қолым босаған кезде немереммен бірге қосылып көруге тырысамын. Әзірге Балапан арнасының балаларды бұрыс жолға салып, психологиясына теріс әсер ететін бағдарламаларын байқамадым. Менің түсінігімде бұл арна кішкентай бүлдіршіндерге арналған танымдық жалғыз арна. Шынында балар бұл арнаны көргенде ішкен астарын жерге тастайды. Бұл рас. Оның себебі, бұл арнада балалардың көңілінен шығатын, өнегелі әңгімесі сол бағдарламалар жетерлік. Дегенмен, отандық анимацияның дұрыс дамымағандығын айта отырғандығымыз жөн. Еліміздегі білікті, өз ісін сауатты әрі үлкен жауапкершілікпен атқаратын, сауатты, жауапкершілігі мол аниматорлар жетерлік. Балапандарды спортқа баулу, ұлттық құндылықтарды олардың ойларына сіңіруде мықты, қазақ тілді аниматорлардың басын біріктіру өте маңызды. Бұл арнаның бағдарламаларын еліміздегі балар асыға күтіп отырады. Көп отбасыларда сабақ оқу кезінде, тіпті, үй шаруасымен айналысып жатқанда да қосулы тұрады. Соңғы екі жылда көрерменнің көз қуанышын айналған бағдарлама Еріншектер елі болды. Қазақ тілді нұсқасы қазақ баларының жүрегін жаулады десек ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz