БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНА АКТ КУРСЫН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті
Ақпараттық технологиялар факультеті
Информатика кафедрасы
Еркін Жадыра
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Бастауыш мектепке қашықтықтан оқытуға арналған АКТ курсын оқыту әдістемесі
5B011100 - Информатика мамандығы
Нұр-Сұлтан 2021ж.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті
Ақпараттық технологиялар факультеті
Информатика кафедрасы
Қорғауға жіберіледі
Информатика кафедрасының
меңгерушісі
___________ Серік.М
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Бастауыш мектепке қашықтықтан оқытуға арналған АКТ курсын оқыту әдістемесі
5B011100 - Информатика мамандығы
Орындаған Еркін Жадыра
Ғылыми жетекші:
п.ғ.к., доцент Ермаганбетова. М.А
Нұр-Сұлтан 2021ж.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
І. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНА АКТ КУРСЫН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.1. АКТ курсына байланысты әдибеттерді талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..9
1.2. Қашықтықтан оқыту әдістері мен қашықтытан оқытуға арналған платформалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
1.3АКТ пәні бойынша қашықтықтан оқыту әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 43
ІІ. ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚЫТУҒА АРНАЛҒАН ОҚУ-ҚҰРАЛДАР ... ... ... ... ... .
2.1. Электронды оқыту құралын әзірлеудегі бағдарламалық жасақтама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...47
2.2. АКТ пәні 4 сынып бойынша электронды оқу-құралының мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..59
Пайдаланған әдибеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...63
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті
Ақпараттық технологиялар факультеті
5В011100 - Информатика мамандығы
Информатика кафедрасы
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
___________ М. Серік
28 мамыр 2021ж.
Дипломдық жұмысты орындауға
ТАПСЫРМА
Студент Еркін Жадыра
4 курс, Инؚф.б.-41 тобы, 5В011100 - Информатика мамандығы, күндізгі бөлім.
1. Дипломдық жұмыстың тақырыбы: Бастауыш мектепке қашықтықтан оқытуға арналған АКТ курсын оқыту әдістемесі университет бойынша 22.12.2020 ж. № 67-п ректордың бұйрығымен бекітілді.
2. Студенттің дипломдық жұмысты тапсыру уақыты 28 мамыр 2021 ж.
3. Жұмыс істеу үшін бастапқы мәліметтер:
АКТ курсының ерекшеліктері мен әр түрлі оқытудың әдіс тәсілдерін талдау. АКТ курсы әдістемесіннің даму кезеңдерін айқындау. АКТ курсы бойынша қашықтықтан оқытуға арналған электронды оқу құралын әзірлеу.
4. Дипломдық жұмыста қарастырылатын сұрақтар тізімі:
* АКТ курсын оқыту әдістемесіне кімдер зерттеулер жүргізген.
* Қашықтықтан оқытуға арналған платформалар қандай?
* АКТ курсын қашықтықтан оқыту әдістемесі қандай?
* АКТ курсы бойынша қашықтықтан оқытуға арналған электронды оқу құралын жасау.
5. Графикалық құжаттар тізімі.
Adobe Flash бағдарламасының мүмкіндіктерін пайдалана отырып 4 сыныпқа электрондық оқу құралы әзірленді.
6. Ұсынылатын негізгі әдебиеттер тізімі:
1. Əбішева Д. Бастауыш сыныпта информатика пəнін енгізудің қажеттілігі Информатика негіздері. -- -- № 8. -- 13-б.
2. Компьютер для малышей Информатика в школе, 2015. №4. Б.84- 89.
3. аспекты преподавания темы Информация в начальной школе Информатика и об‐ разование. 2016. № 9. б. 29 - 42.
4. А.Д. Адырбекова, А.Х.Давлетова, Е.А.Айтжан, Э.Т.Каленова. Бастауыш мектепте ақпараттық коммуникациялық технологияларды қолданудың әдістемесі. Оқулық. - Астана: 2019.- 126 б.
5. Агапова Р. мектептегі компьютерлік технологиялардың үш ұрпағы туралы. Информатика және білім беру. -1994. - №2.
7. Жұмыс бойынша кеңес беру
Номер, бөлімнің, тараудың атауы
Ғылыми жетекші, консультант
Тапсырма алу мерзімі
Тапсырма берілді (қолы)
Тапсырма
қабылданды
(қолы)
Мазмұны
Ермаганбетова М.А
27.11.2020-20.12.2020
Кіріспе
Ермаганбетова М.А.
28.11.2020- 20.12.2020
Әдебиеттер тізімі
Ермаганбетова М.А.
28.11.2020-20.12.2020
Теориялық бөлім
Ермаганбетова М.А.
23.12.2020-24.01.2021
Теориялық бөлім
Ермаганбетова М.А.
24.01.2021-02.03.2021
Практикалық бөлім
Ермаганбетова М.А.
03.03.2021-16.04.2021
Қорытынды
Ермаганбетова М.А.
16.04.2021-11.05.2021
8. Дипломдық жұмыстың орындалу графигі
№
Жұмыстың кезеңдері
Жұмыстың кезеңдерінің орындалу мерзімі
Ескерту
1
Дипломдық жұмыстың тақырыбын бекіту
27.11.2020
2
Дипломдық жұмысты даярлау үшін материал жинау
30.11.2020-20.12.2020
3
Дипломдық жұмыстың теориялық бөлімін дайындау
(1-2 тарау)
30.11.2020-20.12.2020
Практика алдында
4
Дипломдық жұмыстың практикалық бөлімін дайындау (3тарау)
23.12.2020-24.01.2021
Практика кезінде
5
Дипломдық жұмыстың толық мәтінінің алдыңғы нұсқасын аяқтау
24.01.2021-02.03.2021
Практикадан кейінгі бірінші аптада
6
Дипломдық жұмысты алдын-ала қорғауға тапсыру
03.03.2021-16.04.2021
Емтихан алдындағы дәріс кезінде
7
Дипломдық жұмысты пікірлеме алуға тапсыру
08.05.2021
8
Дипломдық жұмыстың соңғы нұсқасын ғылыми жетекшінің пікірімен тапсыру
11.05.2021
9
Дипломдық жұмысты қорғау
28.05.2021
Кестеге сәйкес
Тапсырма беру мерзімі 28 мамыр 2021 ж.
Ғылыми жетекші: п.ғ.к.,доцент Ермаганбетова М.А.
Тапсырманы қабылдадым: студент Еркін Жадыра
Кіріспе.
XXI ғасыр -- жоғары компьютерлік технологиялар ғасыры. Қазіргі балалар электронды мәдениет әлемінде өмір сүреді. Ақпараттық қоғамдағы мұғалімнің рөлі де өзгеруде - ол ақпарат ағынын үйлестіруші болуы керек. Сонымен, мұғалім баламен бір тілде сөйлесу үшін заманауи әдістер мен жаңа білім беру технологияларын игеруі керек. Бүгінгі таңда ақпарат қоғам дамуының стратегиялық ресурсына айналған кезде және білім салыстырмалы және сенімсіз пән болып табылады, өйткені олар тез ескіреді және ақпараттық қоғамда үнемі жаңаруды қажет етеді, қазіргі білім үздіксіз процесс екені айқын. Бастауыш мектеп мұғалімінің басты міндеттерінің бірі-көкжиегін кеңейту, әлем туралы білімді тереңдету, балалардың ақыл-ой белсенділігін жандандыру, сөйлеуді дамыту. Күн сайын әр түрлі техникалар пайда болып, технологиялардың ірге тасы биік болып қалануда. Соның ішінде компьютер адам қолын біршама ұзартып, жұмыстарды жеңілдете түсуде. Копьютер - арқылы кез-келген ақпарат көзін ала аламыз және оны сақтауға, өңдеуге, бөлісуге болатыдығын білеміз. Сондай-ақ алыс арақашықтықты біршама қысқартып, әлемнің кез-келген нүктесінен ғаламтор арқылы ақпарат алмасуға жол ашылды. Компьютер бастапқы кезеңдерінде тек ғылыми аспап ретінде қолданысқа енгізілсе, қазіргі таңда күнделікті тұрмыстық техникаға айналған. Қазіргі күнде осы техниканы қолдана білу заман талабына айналуына байланысты үлкенге де, кішігеде жұмыс жасай алу міндеттелген. Сондықтан жас ұрпақты ақпараттық технология заманына тәрбиелеу біздің қолымызда. Яғни жаңа мектеп табалдырығын аттаған әр оқушыға қалам қарындаш ұстауды, әріп танып, оқуды үйреткен сияқты бастауыш сыныптан бастап комьютермен жұмыс жасау сауаттылығын да арттыру керек. Сол себепті Ақпараттық - Коммуникациялық Технологиялар пәні бастауыш сыныпқа 2019 жылдың Қыркүйек айынан бастап 3 және 4 сыныптарына енгізілді. Информатика пәнін бастауыш сыныптардан бастап оқытуға болады және оның тиімділігі дүниежүзілік тәжірибеде дәлелденген. Ғалымдар мен ұстаздардың пікірі бойынша, информатиканы бастауыш сыныптарда оқытуға негізгі факторлар мыналар:
бастауыш сыныптың оқушыларын ақпараттық ортаға бейімдеу;
балаларды ерте жастан бастап ақпараттық ойлау қабілетіне баулыу;
бастауыш мектеп оқушыларының ақпараттық мәдениетін қалыптастыру, қоғамға деген ақпараттық білім кеңістігіне даярлау;
Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Ақпараттық коммуникациялық технология пәнін оқушыларға электрондық құрал жасау.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Бастауыш сыныптарда информатиканы оқытудың әдістемелік ерекшеліктерін анықтау, Ақпараттық коммуникациялық технология пәніне қашықтықтан оқытуға арналған электрондық оқыту құралын әзірлеу.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
1. Информатика әдістемесіне байланысты әдибеттерді талдау.
2. Қашықтытан оқытуға арналған платформаларды зерттеу.
3. Бастауыш сыныпқа арналған электронды оқу құралын құру.
4. Информатика мамандарына әдістемелік ұсынымдар қалдыру.
Дипломдық жұмыстың көлемі - 60 бет. Дипломдық жұмыс мазмұнынан, кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерінен және әдебиеттер тізімінен тұрады. Дипломдық жұмыста 36 сурет бар.
І. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНА АКТ КУРСЫН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
1.1. АКТ курсына байланысты әдибеттерді талдау.
Информатика пәні әр баланың өзінің қоршаған ортадан тысқары қалып қоймауы үшін қажет. Сондықтан әр түрлі пәндерді үйрету үшін әдістемелік негізгі 5 компонент қарастырылады. Оған: міндеттемелер, мазмұны мен әдістер және керекті құрылғылармен оқытудың жолдары жатады. Қазіргі уақытта информатика үшін оқыту әдістерінің жолдары жаңартылуда. Бастауыш сыныптарда АКТ курсын оқыту мақсатын атап өтсек:
Ең бастапқысы компьютерге деген сауаттылықты ашу;
Оқушының ойлау қаблетін логикалық жақтарын дамыту;
Алгоритмдік бідімділікті жетелеу және мақсат құруды үйрету;
Компьютерді пайдаланудың дұрыс жұмыс істеу жолдарын іздеуге қалыптастыру.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында: Білім беру жүйесінің басты міндеті -- ұлттық жəне жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға жəне кəсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау; оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу, -- деп айтылған [1].
Əбішева Д. Бастауыш сыныпта информатика пəнін енгізудің қажеттілігі оқулығында айтылған: Информатика пəнін бастауыш сыныптан бастап оқуға болатындығы жəне оның тиімділігі дүниежүзілік тəрбие негізінде дəлелденіп отыр. Ғалымдардың, практик-мұғалімдерінің пікірінше, бұл курсты бастауыш сыныптарда оқытуға негіз болатын факторлар мыналалар:
* бастауыш мектеп оқушысын ақпараттық қоғамға бейімдеу;
* ерте жастан балалардың ақпараттық ойлау қабілетін дамыту;
* бастауыш мектеп оқушыларының ақпараттық мəдениетін қалыптастыра отырып, əлемдік ақпараттық білім кеңістігіне даярлау [2].
Жоғарғыдағы факторларға сүйенетін болсақ, төменгі сыныпта оқитын оқушыларға жаңа нәрсені түсіндіру барысында олар бірден қызығушылық пен, тапқырлық танытады. Сондықтан информатика сабағын бастауыш сыныпқа енгізу тиімділігі жоғары. Сабақтың дәстүрлі түрін оқытқан кезде мұғалім оқушымен тығыз байланыс орнатып, оқушылардың сабақ материалдарын түсінуі, компьютермен жұмыс істеу тәртіптерін қадағалап отыратын еді. Бірақ елімізде болып жатқан Коронавирус инфекциясына (COVID-19) байланысты 2020 жылдың IV-тоқсанынан бастап қашықтықтан оқыту жүйесі іске қосылды.
Оқытудың тұжырымдамалық негізіне тоқталып өтсек. Олар оқу үдерісінде академиялық пәннің логикасына емес, сонымен қатар оқушының өзіндік мағынасы бар іс-әрекеттегі логикаға негізделеді, ол оқытуда оның мотивациясын арттырады; білім беру жобаларын дамытуға кешенді көзқарас оқушының негізгі физиологиялық және психикалық функцияларының теңгерімді дамуына ықпал етеді; негізгі білімді терең, саналы меңгеру әртүрлі жағдайларда олардың әмбебап пайдалануына байланысты қамтамасыз етіледі; технологияның гуманистік мәні оқушылардың шығармашылық әлеуетін дамыту және компьютермен қарым-қатынас жасау кезінде оқушылардың психологиялық жайлылығын сақтау болып табылады [3].
Оқу үрдісін құрудың технологиясы. Мектепке компьютерді енгізу маңызды педагогикалық міндеттерді шешуде - шығармашылық қабілеттерін дамытуда жаңа мүмкіндіктер ашады. Дәстүрлі сабақта оқушыларға әр түрлі ойындар ұсынылады. Алайда, барлық оқушыларды ойынға тарту, олардың ісәрекеттеріне бақылау жасау қиын. Компьютерлік дидактикалық ойындардың көмегімен осы туындаған қиындықтарды жеңуге болады. Бастауыш мектептерге арналған бағдарламалық өнімдер білім берудің бастапқы кезеңіне қолдау көрсетеді. Компьютерді сыныпта қолдану үшін бірнеше бағыттарды ұсынамын:
* қарапайым компьютерлік дағдыларды қалыптастыру;
* білім беруді дамыту ортасын құру;
* оқуға және санауға саналы білімді қалыптастыру;
* тәрбие жұмысын жүргізуде компьютерлік тапсырмаларды қолдану.
* компьютерді пайдалану мұғалімге де, оқушыға да көптеген артықшылықтар жасайды.
Мұғалім үшін:
* сабаққа дайындалу уақытын үнемдеу (таратылған материалдарды дайындаудың қажеті жоқ);
* сабақты ұйымдастыруды жетілдіру (таратылу әрдайым жеткілікті мөлшерде болуы мүмкін, ол түсірілмейді, жоғалмайды, қиылыспайды және т.б.);
* компьютермен жұмыс істеу барысында әрбір оқушының іс-әрекетін бақылау;
* оқушыға ұсынылған материалды кез-келген уақытта өңдеу мүмкіндігі;
* оқушыларды ұжымдық іс-әрекетке жұптармен қамту мүмкіндігі.
Оқушы үшін:
* әр адам өзіндік жылдамдықпен жұмыс істей алады;
* оқушының іс-әрекеттерін жүзеге асырады, ол өзінің жұмысының процесін және нәтижесін көреді;
* нәтижесінде - жұмысқа қызығушылық артады;
* шағын топтарда жұмыс істеу: оқушылар сыныпта компьютерлер көп болғандықтан, көбінесе ортақ тапсырманы шешетін оқушылар топтарын қалыптастыруды талап етеді [4].
Бастауыш сыныптарға информатика пәнін жүргізудің мазмұнын көптеген ғалымдар зерттеп талдау жүргізген. Солардың бірі Н.В.Софронов. Ол компьютерлік оқыту баланың ой-өрісін дамытудың стратегиялық мақсаты болып табылады және келесі мәселелерді шешеді дейді: балаға әлемді түсінуге және өзіне бағдар беруге үйрету; мектеп бағдарламасының пәндерін меңгеруге көмектесу; толық және өнімді қарым-қатынас жасауды үйрету (адамдармен және технологиямен), шешім қабылдауға қабілетті [5].
Ал O.Ф Брайскиннің айтуы бойынша бірінші сыныптан бастап ақпараттық мәдениет сабақтарында ақпараттық минуттарды өткізуді ұсынады. Олар жеке компьютерлік құрылғылар, магниттік дискілер, компьютерлік вирустар, күнделікті өмірде компьютерлерді пайдалану тақырыбында балалардың пікірлерін кеңейтуге арналуы тиіс деген тұжырымда [6].
Келесі Н.В. Швачконың айтқан пікірі бастауыш сынып оқушылары үшін пропедевтикалық курс оқытуды емес, оқушының логикасын дамытуға бағытталуы тиіс деп есептейді. Оқыталатын курс мыналарға бағытталуы керек : балаға қоршаған әлеммен өз қарым-қатынасын жүзеге асыруға көмектесу және осы байланыс туралы ақпараттың сипатын түсіну; әлемнің ақпараттық бейнесін, әртүрлі жүйелердегі ақпараттық процестердің заңдылықтарының жиынтығын қалыптастыру; өзгеретін ақпараттық ортада жылдам бейімделу қабілетін дамыту; ақпараттық технологиялардың рөлі мен орнын түсіну, оларды табысты дамытуға дайындық. [7]
Білім беруді ақпараттандырудың қазіргі жағдайында оқушылардың жалпы білім беру дағдыларының тізімі негізінен ақпараттық коммуникациялық технологияларды (АКТ) қолданумен байланысты дағдылар кеңейтілуде, мұны С.А.Бешенков, А.А.Кузнецов, М. П. Лапчик, B. C. Леднев, Е. И. Машбиц, A. B. Хуторский және т. б. сияқты көптеген ғалымдар көрсетеді және бұл 12 жылдық мектепте информатиканы оқыту мазмұны тұжырымдамасында көрініс тапты. Онда: "Информатика оқу процесіне оқу іс-әрекетінің жаңа түрлерін әкеледі, оны оқу кезінде қалыптасатын көптеген дағдылар қазіргі жағдайда жалпы білім беру, жалпы интеллектуалдық сипатқа ие"деп көрсетілген. М.П. Лапчиктің пікірінше, бұл дағдылар жас оқушыларға қол жетімді болуы мүмкін. Көптеген зерттеушілер, атап айтқанда, С.А. Бешенков, Т.А. Бороненко, А.Гейн, А.Б. Горячев, А.П. Ершов, А. А. Кузнецов, B. C. Леднев, Н. В. Макарова, Е. И. Машбиц, А. Л. Семенов, Н. И. Пак, С. Пейперт, Ю. А. Первин, М. А. Плаксин, информатика пәнін ерте оқытудың мүмкіндігі мен келешегін негіздеді. Угринович, Б.Хантер, Е. К. Хеннер, С. А. Христочевский және т. б. информатиканы ертерек зерттеуге байланысты оқытудың бастапқы кезеңінде мектеп оқушыларында АКТ-ны қолданудың жалпы білім беру дағдыларын қалыптастыру процесін ұйымдастырудың нақты мүмкіндігі болатыны анық екендігін зерттеген. Бұл тәсіл студенттерді АКТ-ны жүйелі қолдануға, білімді үздіксіз дербес толықтыруға және тереңдетуге, әр түрлі оқу, шығармашылық және практикалық іс-әрекетке мақсатты дайындауға ықпал етеді.
Оқу процесінде ақпараттық және коммуникациялық технологияларды (АКТ) пайдалану қазіргі заманғы мектептегі білім берудің өзекті мәселесі болып табылады. Бастауыш мектеп үшін АКТ қолдану оқытудың бірқатар мәселелерін шешуге мүмкіндік береді.
Біріншіден, бастауыш мектеп жасындағы балаларға баланың мектеп процесіне белсенді қатысуын ынталандыратын ұзақ мақсаттар қою қиын. Беделді жұмыс, табысты мансап, жеті жасар бала үшін адамзаттың ғасырлық тәжірибесін игеру маңызды емес. Осыған байланысты, мотивацияны арттыру үшін ол жақын мақсаттарды қосып, азайтуды, ананы ренжітпеуді, үстелдегі көршісінен тезірек оқуды үйренеді. Қиындық мынада, балалар нәресте бола бастайды, сондықтан бұл мақсаттар бала үшін ынталандырушы болмауы мүмкін. Жеті-тоғыз жастағы балалардың негізгі қызметі ойын екенін ескере отырып, бұл жоғарыда аталған мәселені шешуге көмектесетін интерактивті өзара әрекеттесудің кең мүмкіндіктері бар компьютер деп болжауға болады. Қазіргі заманғы компьютерлік оқыту жүйелері балаға нақты, түсінікті, қол жеткізуге болатын мақсат қояды: сіз мысалдарды дұрыс шешесіз - суретті ашасыз, барлық әріптерді дұрыс енгізесіз - ертегі кейіпкерінің мақсатына жақындайсыз. Осылайша, ойын барысында бала білімді игеруге оң мотивация алады. Екіншіден, бастауыш сыныпта оқыту-бұл адамның одан әрі барлық іс-әрекеттері құрылатын негіз. Мұғалімнің алдында жауапты міндеті - әр баланың бағдарламалық материалды толық меңгеруіне қол жеткізу. Оқушылардың дайындығының әр түрлі деңгейін, есте сақтау, ойлау, зейіннің дамуындағы айырмашылықтарды ескере отырып, мұғалім оқушылардың орташа дайындық деңгейіне назар аударуы керек. Нәтижесінде оқушылардың көпшілігі сабақта белсенді жұмыс істейді. Ақыл-ой белсенділігінің жоғары немесе төмен деңгейі бар, сондай-ақ ауру себебімен сабақтарын жіберіп алған оқушыларды оқытуда туындайтын проблемалар белгілі. Оқушылардың осы санаттарын сәтті оқытудың бір әдісі сабақта компьютерлік оқыту жүйелерін қолдану болуы мүмкін. Ақыл-ой белсенділігі жоғары оқушылар компьютердің көмегімен жаңа материалмен таныса алады, жаңа ақпарат ала алады немесе күрделі жаттығуларды орындай отырып, білімдерін тереңдете алады. Ақыл-ой белсенділігінің деңгейі төмен студенттер компьютерде жеке қарқынмен жұмыс істей алады, бұл бағдарлама бойынша сыныптың алға жылжуын бәсеңдетпейді. Сабақты өткізіп алған балалар сабақтың белгілі бір кезеңдерінде немесе сабақтан тыс уақытта өз білімдеріндегі олқылықтарды жоя алады. Үшіншіден, сабақтарда компьютерлік қимылдар мен диагностикалық кешендерді қолдану мұғалімге қысқа мерзімде зерттелетін материалды игеру деңгейінің объективті көрінісін алуға және оны уақтылы түзетуге мүмкіндік береді.
Қазіргі мектепте компьютерді қолдану мұғалімді немесе оқулықты алмастырмайды, бірақ педагогикалық іс-әрекеттің сипатын түбегейлі өзгертеді. Оқу процесіне АКТ енгізу мұғалімнің мүмкіндіктерін кеңейтеді, оны бұрын шешілмеген мәселелерді шешуге мүмкіндік беретін құралдармен қамтамасыз етеді, мысалы:
* оқытуды ұйымдастыруды жетілдіру, оқытуды дараландыруды арттыру (әр оқушымен барынша жұмыс істеу);
* компьютерлер мұғалім "жыртыла алмайтын" жерде көмектесе алады (сабақтарды өткізіп жіберуден туындаған олқылықтарды жою);
* сабақтан кейін өзін-өзі даярлау өнімділігін арттыру;
* мұғалімнің жұмысын дараландыру құралы (компьютер-мұғалімнің шығармашылық қызметінің нәтижелерін сақтау: ол ойлап тапқан қызықты тапсырмалар мен жаттығулар-стандартты оқулықтарда жоқ және басқа мұғалімдер үшін құнды нәрсе);
* педагогикалық практикада жинақталған барлық нәрселерге тираждау мен қол жеткізуді жылдамдатады;
* оқу процесінің жеке және ұжымдық динамикасы бойынша мәліметтер жинау мүмкіндігі. Ақпарат толық, тұрақты және объективті болады.
Сабақта АКТ қолдану сізге:
* сабақты қызықты, көрнекі ету;
* оқушыларды белсенді танымдық және зерттеу қызметіне тарту;
* іске асыруға ұмтылатын өзін танытуға өзінің мүмкіндіктері.
Осылайша, бастауыш мектепте АКТ-ны белсенді қолдану арқылы білім берудің жалпы мақсаттарына қол жеткізіледі, мысалы: фактілерді жинау, оларды салыстыру, ұйымдастыру, өз ойларын қағазда және ауызша білдіру, логикалық ойлау, ауызша және жазбаша сөйлеуді тыңдау және түсіну, жаңа нәрсе табу, таңдау жасау және шешім қабылдау.
Информатиканы оқыту әдістемесін зерттеп, білім саласына өз үлесін қосқандар да аз емес. Оқулық жазып, өз еңбектерімен бөліскен авторлардың жазбаларына талдау қарастырдым. Бірінші п.ғ.к., Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ доценті А.Х.Давлетова және Е.А.Айтжан, Э.Т.Каленова Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ магистранттары, А.Д. Адырбекова, магистр сияқты авторлардың бірігуімен құрастырылған БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ АҚПАРАТТЫҚ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ оқулығына тоқталайын. Жалпы оқулық 2019 жылы, Нұр-Сұлтан қаласында баспадан шығарылған. Кітап 126 беттен соның ішінде мазмұны бойынша кіріспе және 3 тараудан, 12 тақырыптан қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Оқулықта АКТ-ны бастауыш мектепте қолданудың әдістемесі сипатталады. Бастауыш мектептің оқушыларының жас ерекшеліктерін ескере отырып логикалық тапсырмалар мен дидактикалық материалдар ұсынылған. Оқулық бастауыш мектептің білім беру ұйымдарының мұғалімдеріне арналған. [8]
І ТАРАУ тақырыбы АҚПАРАТТЫҚ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕРДЕ ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ОҚЫТУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН СИПАТТАУ. Алғашқы тақырыбын ашқан сәтте 1-ші Ақпараттық коммуникациялық технологиялардың бағыттары деген кестеге көз түседі екен. Жалпы оқулықтың артықшылығы әр түрлі кестелер, суреттер, диаграмма, схема, неше түрлі фигуралар қолдану арқылы жасалғандығында деп санаймын. Кейбір оқулықтарды алып карайтын болсақ, іші толған тек қара сөздер, және одан тез зерігіп, ондай кітаптарға қызығушылық азайады. Сонымен қатар оқулықта нақты фрагменттер келтірілген және де тек теорияға ғана емес практика жағы да қарастырылған. Оған мысал Бастауыш сыныптағы компьютерлік сабақтағы логикалық есептердің әдістемелік әзірлемелері деп тақырып қойып, әр түрлі сабақтарды қалай өткізу керек ережелері көрсетілген. Сондай-ақ компьютер сыныптарында сақталу керек Қауіпсіздік ережелері туралы тоқталып, оларды тек сөзбен емес суретпен де көрсеткен. Келесі бір тақырыбында Компьютердің негізгі және қосымша құрылғылары туралы жазылған. Бұл материалдар да аса маңызыды деп санаймын. Себебі информатика сабағында копьютер құрылғыларын білу шарт, және оны танып білу өте маңызды. Яғни бірінші тарауда бастауыш сыныптарға әр түрлі тақырыптар бойынша теориялық, практикалық материалдар берілген. Бұл білім беруші ұстазға үлкен көмек.
ІІ ТАРАУ тақырыбы АҚПАРАТТЫҚ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ БОЙЫНША СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ ЖӘНЕ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. Жалпы тақырыпта айтылып тұрғандай бұл жерде сыныптан тыс жұмыстар қарастырылған. Бұл бөлімде жалпы сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырудың принциптері, формалары, ерекшеліктері, түрлері, әдістемесі жіктеліп көрсетілген. Яғни, біз болашақ маман иелері сыныптан тыс жұмысты ұйымдастыру барысында оқушылардың қызығушылқтарын арттырып, білім деңгейін жоғарлатуымыз керек. Оларға сыныптан тыс сабақты әр түрлі ойын, сергіту сәті, меңгере алмаған сабақтарға байланысты сұрақ-жауап қою арқылы өткізген тиімді болады.
Ал 3 Тарауға тоқталатын болсам, тақырыбы ОЙЫН ТЕОРИЯСЫНА МАЗМҰНДЫҚ СИПАТТАМА БЕРУ ЖӘНЕ БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ ОЙЫН ТЕОРИЯСЫН ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҚОЛДАНУ деп аталады. Аталған тақырыпта ойынының құрлымы, оқытудың негізгі элементтері, ойынның негізгі элементтері, бастауыш мектептегі ойын теориясы атты оқу - құралының құрылымдық сипаты, сабақты жоспарлау сияқты материалдар қарастырылған.
Жалпы ойын теориясының тарихына шолу жасайтын болсақ, Джон фон Нейман мен Оскар Моргенстерн 1944 жылы жарық көрген "The theory of Games and Economic Behavior" атты алғашқы жұмысында құрды. 1928 жылы математикалық шежірелерде фон Нейман "ойын теориясы" ұғымын алғаш қолданған "әлеуметтік ойындар теориясы туралы" мақала жариялады. Бұл ұғымды қолдану шахмат және покер сияқты ойындарда шешім қабылдау логикасының ұқсастығымен түсіндіріледі. Мұндай жағдайларға тән, шешім қабылдаушының нәтижесі оның шешіміне ғана емес, басқалардың қандай шешім қабылдайтынына да байланысты. Сондықтан оңтайлы нәтижені бір адамның шешім қабылдауы нәтижесінде алуға болмайды. Ойын теориясының тағы бір негізін қалаушы-француз математигі Э. Борель (1871-1956). Кейбір іргелі идеяларды шешім қабылдаудың статистикалық теориясына жаңа көзқарастың негізін қалаған А.Вальд (1902-1950) дербес ұсынды [9].
Қазіргі таңда педагогикалық ғылымда және мектептегі практикалық оқытуда туындап отырған ең негізгі мәселелердің бірі - ол оқыту әдістерін дұрыс таңдау. Әсіресе бұл бастауыш мектепке қатысты болса, онда оқыту әдістері- оқытудың ең негізгі құралы болып табылғандықтан оқыту әдістерін барыншы тиімді етіп таңдау қажет. Оқыту әдістері мыналарды қалыптастыруға ықпал етеді: - мұғалім оқушыларды білім нәрімен қамтамасыз етеді; - оқушылардың танымдық қабілетін дамытады; - жеке тұлғаның дамуын қамтамасыз етеді; - ғылыми көзқарас қалыптастырады. Оқыту әдістерін дұрыс таңдау баланың біліміне, пәнге деген қызығушылығына әсерін тигізеді [10]. Оқытудың тиімділігі мен нәтижелілігі әдістерге байланысты. Оқытушының шығармашылығын, оның жұмысының тиімділігін, оқу материалын меңгеруін және оқушылардың жеке ерекшеліктерін қалыптастыруды оқыту әдістері анықтайды. Мұғалім әлі білім туралы ақпараттан хабарсыз бала мен білім арасындағы дәнекерші қызметін атқарады. Мұғалімнің саналы да сапалы білімін арқасында бала өзіне қажетті білім қорын жинақтайды. Мұғалім шәкіртіне болашаққа деген дұрыс жолды таңдауға бағыт - бағдар береді және де ол электронды есептеуіш машина секілді оқыту қызметін ғана атқармай, сол оқытудың әдіс - тәсілдерін таңдай отырып, оқыту процесін ұйымдастырады [11]. Сонымен бастауыш сынып оқушыларына информатика сабағында ойынды ұйымдастыру басты маңызды фунция болып табылады. Себебі баланың сабаққа деген қызуғушылын арттыру мақсатында ұйымдастырылатын ойындар көңіл-күйін көтеріп, оқу қарқынын жоғарлататына анық.
Келесі талдау жүргізген оқулық Информатиканы оқыту əдістемесі. Бұл оқулық бірнеше авторлардың бірігуімен жарық көрген. Атап айтқанда олар: Бидайбеков Е. Ы. (1-20 тарау), Лапчик М. П. (1-20 тарау), Нұрбекова Ж. К. (1-6-тарау, 9-тарау, 13-тарау, 1-12 қосымша), Сағымбаева А. Е. (1-5 тарау, 7-9-тарау, 20-тарау, 14-қосымша), Жарасова Г. С. (16, 18, 19, 20-тарау, 1-13 қосымша), Оспанова Н. Н. (14-16 тарау, 20-тарау, 1-12 қосымша), Исабаева Д. Н. (10-12 тарау, 17-тарау). 588 беттен тұратын оқулық Алматы қаласынан 2014 жылы баспадан шығарылған. Жалпы кітап ауқымы кең - 2 бөлімнен, 20 тараудан, 83 тақырыпшадан және 14 қосымшадан тұрады. Бұл оқулық жоғарғы оқу орының студенттері мен информатика пәнінің мұғалімдеріне көмек ретінде таптырмас құрал болып табылады. Кітапта информатиканың орта мектептерде енгізу кезеңдері көрсетілген. Яғни, информатика пәнінің шығу тарихынан бастап қазіргі күнге дейінгі деңгейлері жіктеліп жазылған. Бастапқыда математикада күрделі есептердің шешімін табу үшін ЭЕМ қолданылды. Сол себепті арнайы факультативті курстар енгізіліп, кейінен Информатика жəне есептеуіш техника негiздерi пəні болып одан кейін Информатика пәні болып мектепке енгізілген. Сонымен қатар теориялық материалдармен қатар практикалық тапсырмалар көптеп қарастырылған. Бұл оқулық жас маманға таптырмас керек құрал болып табылады.
Республикамызда информатика курсын орта мектептердiң нешiншi сыныбынан бастап енгiзу, оны қалай оқыту жəне ұлттық тiлдегi мемлекеттiк стандарт жасау қажеттiгi жөнiндегi мəселелердi шешу бойынша қазiргi кезде Е. Ы. Бидайбеков, Ж. А. Қараев, Н. Т. Ермеков, Қ. С. Əбдиев, Н. Стифутина, Б. Нақысбеков, Қ. Ағанина, сонымен қатар Ы. Алтынсарин атындағыБiлiм Академиясы мен орта жəне кəсiптiк бiлiм беру институтының информатика, математика, физика пəндерiн оқыту бөлiмiнiң ғылыми қызметкерлер тобы айналысуда [12].
1.2. Қашықтықтан оқыту әдістері мен қашықтытан оқытуға арналған платформалар.
Қашықтықтан оқыту технологиясы - бұл білім берудің берілген мазмұнын көбейтіп іске асыру үшін оқыту әдістерінің, ерекше құралдары мен нысандарының жүйесі. Қашықтықтан оқыту технологиялары негізінде оқыту көбінесе қашықтықтан оқыту деп аталады, ол оқытушының оқушымен тікелей (нақты) байланыссыз білім беру процесін қамтамасыз ететін заманауи ақпараттық технологиялар құралдарын қолдана отырып, "қашықтықтан оқыту" ретінде қабылданады.
Қашықтықтан білім беру - бұл ыңғайлы және қосымша уақыт, қаржылық шығындарсыз жаңа мамандық алуға немесе біліктілігін арттыруға мүмкіндік беретін танымал оқыту түрі. Үйде сабаққа үнемі қатыспай-ақ білім алу мүмкіндігі көптеген айқын артықшылықтарға ие:
* студенттер немесе оқушылар үшін - аудиторияға жету үшін қажетті уақытты үнемдеу;
* ыңғайлы оқу кестесі;
* оқудың төмен құны (дәстүрлі оқыту түрімен салыстырғанда).
оқу орындары үшін де - стационар жағдайында оқитындарға қарағанда аудиторияларға көбірек студенттерді орналастыру, сондай-ақ басқа да шаруашылық және экономикалық міндеттерді шешу мүмкіндігі.
Бірақ қашықтықтан оқыту, аталған артықшылықтармен қатар, айқын кемшіліктерге ие. Атап айтқанда, жұмыс берушілердің көпшілігі әлі күнге дейін белгілі бір сенімсіздікпен оқытудың осы түріне жатады. Сондықтан студенттер алған біліктілігіне сәйкес нақты жұмыс орнын табуда қиындықтарға тап болады. Университеттер виртуалды сабақтарды мүмкіндігінше тиімді етуге мүмкіндік беретін оқытудың жаңа әдістері мен технологияларын әзірлеп, енгізуі керек.
Бүгінгі таңда ресейлік жоғары оқу орындары пайдаланатын қашықтықтан білім берудің негізгі әдістері мен технологияларымен танысуды ұсынамын. Заманауи техникалық мүмкіндіктер студенттермен онлайн режимінде сабақтар өткізуге, тапсырмаларды жедел түрде беруге және оларды ауызша және жазбаша түрде тексеруге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, дәрістер мен семинарларға дайындық кез-келген жағдайда интернетті және қазіргі заманғы техникалық байланыс құралдарын қолдана отырып жүзеге асырылады, олар қоғамда белсенді қарсылық тудырмайды және, керісінше, барлық жағынан құпталады. Қашықтықтан оқыту әдістемесі, шын мәнінде, тек оқу материалын ұсыну формасында ғана ерекшеленеді: қашықтықтан оқыту кезінде баспа оқулықтары электронды ақпарат құралдарына айналады. Қашықтықтан оқытудың негізгі белгілері сабақтарды өткізу ерекшеліктерін ескере отырып әзірленген әдістер жиынтығы болып табылады:
Техникалық ресурстарды пайдалану арқылы оқыту. Әдістің ерекшелігі-оқытушыларды тарта отырып, оқушының өзін-өзі оқытуы және өзін-өзі бақылауы;
Жеке жоспар бойынша бір оқушымен қашықтықтан сабақтар өткізілетін жеке оқыту әдісі. Бұл әдіс білім алушының білім деңгейін арттырады, өйткені оқу процесін оңтайландыруға ықпал етеді;
Әдісі виртуалды дәрістер жүзеге асырылуда, сондай-ақ пайдалана отырып, дыбыстық коммуникация құралдары: скайпа, вайбера. Бұл әдістің артықшылығы-кез-келген дәрісті студенттерге материалды қайта тыңдау және өздігінен бекіту үшін жазуға болады;
Электрондық байланыстың дауыстық құралдарын қолдана отырып, Ұжымдық онлайн-семинар әдісі, онда студенттер тек мұғалімді ғана емес, сонымен бірге бір-бірін де естуге және көруге мүмкіндік алады.
Қашықтықтан оқыту сонымен қатар техникалық байланыс құралдарын қолданудан басқа, аурухана жағдайында оқытудан еш айырмашылығы жоқ зерттеу әдістерін, тәуелсіз жұмыстарды қолдануға мүмкіндік береді. Студенттің сыныпта физикалық қатысуы ескірген пішінге айналады, бірақ тұрақты дәстүрдің арқасында әлі де бар.
Айта кету керек, заманауи техникалық мүмкіндіктер қашықтықтан білім беру сапасын төмендетіп қана қоймай, сонымен қатар оқыту формаларын едәуір кеңейтуге мүмкіндік береді. Мысалы, коммуникация құралдарының арқасында эвристикалық олимпиадаларды, конкурстар мен оқытушылар құрамының біліктілігін арттыру курстарын өткізу әлемнің кез келген бұрышында мүмкін болды. Бұл оқытушылар мен студенттердің қарым-қатынасын кеңейтіп қана қоймай, оларға туған Almamater-дің қабырғаларын ғана емес, бүкіл әлемді көруге мүмкіндік берді. Кез-келген прогреске қарсы тұратын бірдей консервативті формула бойынша қоғам қашықтықтан оқыту арқылы алынған дипломды жалған деген стереотип қалыптастырды, өйткені ол дәстүрлі түрде қиындық көрмейді. Демек, одан әрі жұмысқа орналасу және оның біліктілік деңгейін дәлелдеу мүмкіндігі қиын. Бұл жерде жұмыс тәжірибесі жоқ жас маманды жұмысқа орналастыру, тіпті стационар жағдайында жоғары білім алғаннан кейін де, әрқашан проблемалы болатынын атап өту қажет. Сондықтан болашақ жұмыс берушімен қарым-қатынас құру оқыту формасына емес, жас маманның дайындық деңгейіне байланысты. Қашықтықтан дипломның иесі үшін әлеуетті жұмыс берушіге оны дәстүрлі дипломның иесінен жақсы ажырататын артықшылықтарды жеткізу маңызды. Атап айтқанда, виртуалды университеттің түлектері ерекшеленеді:
* өзін-өзі тәрбиелеудің жоғары деңгейінің болуы,
* өзін-өзі толық бақылау және өз болашағы үшін жауапкершілік сезімі,
* оқу, ең алдымен, оның мансаптық өсуі үшін қажет екенін түсіну.
Сондай - ақ, қашықтықтан оқитын студент бір уақытта мақсатты сабақтар мен өзін-өзі ұйымдастыру тәжірибесін алатындығын атап өтуге болады, ал бұл қасиеттер табысты мансаптың кепілі болып табылады. Қашықтықтан оқыту әдістерін қолдану тұжырымдамасын және экономикалық пәндерді оқытуда оқу процесін жандандыру әдістерін қалыптастыру оқытудың мақсаттарын қоюды, оның принциптерін анықтауды, оқу процесінде осы әдістерді қолданудың негізгі бағыттарын, оларды қолдану ерекшеліктерін, оқыту сапасын бағалау критерийлерін анықтауды талап етеді.
Қашықтықтан оқытудың келесі формалары бар:
Чат-сабақтар. Барлық студенттер бір уақытта чатқа қол жеткізе алады. Осылайша, оқушы мен оқытушы әр түрлі нүктелерде бола отырып, шындықтағыдай сөйлесе алады: мұғалім оқушылардың шексіз санына сабақ жүргізе алады, сұрақтар қоя алады, сұрақтарға жауап бере алады, пікірталас жасай алады, бақылау және зертханалық жұмыстарды, ойындарды жүргізе алады.
Тестілеу. Әр студенттің колледждің электронды платформасына рұқсаты бар, онда ол тестілеуден өтіп, форумның сұрақтарына жауап бере алады, мұғалімге сұрақтар қоя алады.
Форум немесе бейнеконференция. Педагог талқылау үшін бірқатар сұрақтар қояды, білім алушылар осы сұрақтарға жауап береді. Бұл жағдайда олар бір-бірін толықтыра алады.
Электрондық тарату. Бұл форма студенттерге оқуға қажетті әдістемелік материалдарды (бейне-аудио - дәрістер) жіберуге мүмкіндік береді)
Студент барлық тапсырмаларды орындаған жағдайда, бұл формалар сізге білім алуға, теориялық және практикалық дағдылардың багажын қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Оқу сабақтары, әдетте, консультациялар, семинарлар, практикалық сабақтар, Зертханалық жұмыстар, бақылау және өзіндік жұмыстар түрінде өткізіледі,
Практикалық сабақтар пәнді тереңдетіп оқуға арналған. Қашықтықтан оқытуға бейімделген практикалық сабақтарды ұйымдастырудың бірқатар формаларында біз мыналарды бөліп көрсетеміз.
Мәселелерді шешу бойынша практикалық сабақтар.
Өзін-өзі бақылау үшін жауаптың дұрыстығын анықтап қана қоймай, егер дұрыс емес жауап таңдалса, егжей-тегжейлі түсініктеме беретін тестілерді қолданған дұрыс; бұл жағдайда тесттер тек бақылау ғана емес, сонымен қатар оқыту функциясын да орындайды. Туындаған сұрақтарға жауап беру үшін оқытушының кеңестері өткізіледі.
Екінші кезеңде нақты міндеттерді шешу дағдыларын тексеруге мүмкіндік беретін бақылау жұмыстары орындалады. Мұндай бақылау тапсырмаларын орындау бақылау тапсырмасының мазмұнына, көлеміне және маңыздылық дәрежесіне байланысты off-line және on-line режимдерінде де жүргізілуі мүмкін. Әрбір бақылау тапсырмасынан кейін ең типтік қателерді талдау және проблемаларды шешу әдісі бойынша бірлескен ұсыныстар әзірлеу үшін желілік құралдарды қолдана отырып кеңес берген жөн.
Зертханалық жұмыстар оқушылардың теориялық-әдіснамалық білімі мен практикалық дағдыларын ғылыми-зерттеу қызметі процесінде біріктіруге мүмкіндік береді.
Консультациялар. Студенттердің өзіндік жұмыс көлемінің ұлғаюын көздейтін қашықтықтан оқыту кезінде оқытушылар тарапынан оқу процесін тұрақты қолдауды ұйымдастыру қажеттілігі артады. Жедел кері байланыс оқу материалының мәтініне де, курсты оқу барысында оқытушыға немесе кеңесшіге жедел хабарласу мүмкіндігіне де негізделуі мүмкін.
Білім сапасын бақылау. Педагогикалық бақылау оқу процесін ұйымдастырудың негізгі формаларының бірі болып табылады, өйткені ол оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетінің нәтижелерін, мұғалімнің педагогикалық шеберлігін және құрылған оқыту жүйесінің сапасын тексеруге мүмкіндік береді. Педагогикалық бақылау уақыт бойынша тақырыптық (тақырыпты немесе бөлімді оқығаннан кейін), ағымдағы (семестрдің соңында), қорытынды (бүкіл курсты оқып болғаннан кейін) болып бөлінеді. Нысандар бойынша бақылау жүйесін ауызша сұрау (әңгімелесу), жазбаша бақылау, зертханалық бақылау жұмыстары, курстық жұмыстар, сынақтар мен емтихандар қалыптастырады.
Өзіндік жұмыс. Аудиториядан тыс өзіндік жұмыс дегеніміз-білімді бастапқы игеруге бағытталған оқытудың ақпараттық-дамытушылық әдістеріне жатады. Жүйеде өзіндік жұмысты ұйымдастыру мүмкіндігі кеңейеді. Оның негізі қазір оқу бағдарламаларымен, тестілеу жүйелерімен, ақпараттық мәліметтер базасымен өзіндік жұмыс болып табылады.
Оқыту әдістері-білім беру-тәрбие міндеттерін шешу мақсатында педагог пен білім алушылардың кәсіби өзара әрекеттесу тәсілдері. [А.В. Сластенин].
Білім берудегі заманауи технологияларды 3 негізгі бағытқа бөлуге болады: ақпараттық технологиялар (ақпараттық-компьютерлік, коммуникациялық-ақпараттық); оқытудың белсенді әдістері; қашықтықтан оқыту (соңғысын технология ретінде де, ұйымдастырушылық инновация ретінде де қарастыруға болады). Қазіргі уақытта дәстүрлі емес әдістерге телекоммуникациялық және желілік технологияларды қолдана отырып оқыту әдістері, сондай-ақ имитациялық белсенді әдістер жатады.
Қашықтықтан оқытудың педагогикалық технологиялары - бұл электронды телекоммуникациялар мен дидактикалық құралдарды қолдана отырып, жанама және тікелей байланыстың педагогикалық технологиялары. Бұл ретте Қашықтықтан оқытудың дидактикалық құралдары деп оқытушымен тікелей қарым-қатынастың шектелуін ескеретін оқыту материалдары, әдістері мен тәсілдері, оқу-танымдық іс-әрекетті ұйымдастыру нысандары түсініледі.
Педагогикалық технологиялардың ерекшелігі олардың техникалық құралдарға қатысты дамуының озық сипаты болып табылады. Қашықтықтан оқытудың педагогикалық технологияларындағы басты мәселе-ойды, ақпаратты, білімді визуализациялау, педагогикалық қарым-қатынастың жаңа тәсілдерін құру, оқу іс-әрекетін ұйымдастырудың дәстүрлі формаларын түзету.
Қашықтықтан білім беруде қолданылатын ақпараттық технологияларды үш топқа бөлуге болады:
* білім беру ақпаратын ұсыну технологиялары;
* білім беру ақпаратын беру технологиялары;
* білім беру ақпаратын сақтау және өңдеу технологиялары.
Мультимедиялық технологияларды қолдану оқу материалының мазмұны: негізінен ақпараттық; практикалық іс-әрекеттің әдістерін сипаттайды; ақпараттың логикалық аяқталған көлеміне бөлуге болатын жағдайларда тиімді. Оқытуда мультимедиа-технологияларды қолданудың артықшылықтары: қызметтің жаңалығы есебінен мотивацияны және оқыту сапасын арттыру; материалды меңгеру дәрежесін элементтік бақылауды қамтамасыз ету; білімді меңгерудің жеке қарқынын есепке алу.
Оқытудың коммуникациялық-ақпараттық технологияларының басқа нысаны (әдісі)-электрондық оқулықтар - мультимедиялық технологиялар мен компьютерлік тестілеу және өзін - өзі бақылау жүйесінің артықшылықтарын біріктіруге, сондай-ақ оқытудың қолданбалы аспектілерін кеңейтуге мүмкіндік береді: электрондық қосымшалар практикалық қосымшаларды әзірлеуге мүмкіндік береді, мысалы, кәсіпорындардың бизнес-жоспарлары немесе кәсіпорынның қаржысын басқару, инвестициялық жобаларды бағалау және т. б. үшін. Электрондық оқулықтар мен тесттер оңай өзгертіліп, құрастырылады, электронды пошта арқылы, ықшам дискілерде жеткізілуі мүмкін, бұл оларды дәстүрлі оқулықтардан айырмашылығы қашықтықтан оқыту жүйесінде кеңінен қолдануға мүмкіндік береді.
Жалпы әлемдік ауқымда Қашықтықтан оқытудың ерекшеліктерін қарастыра отырып, Қазақстан Республикасындағы осы саладағы істердің жай-күйін талдаймыз. Қазақстан Республикасында қашықтықтан оқытуды дамытудың жоғары деңгейі оның бірыңғай әлемдік білім беру кеңістігіне кіруі болады. Бұл үшін ҚР Білім беру жүйесі ашықтық қағидаттарына сәйкес келуі қажет. Бұл Қазақстандағы білім беру құрылымын айтарлықтай қайта құруды талап етеді. Сырттай білім беруден басқа, бүгінгі күні Қазақстанда ашық университеттер, теле және виртуалды білім беру сияқты қашықтықтан оқытудың басқа да неғұрлым тиімді нысандары іс жүзінде әзірленбеген. Білім беру жүйесін қайта құрудың қажетті шарты білім беруді ақпараттандыру болып табылады. Білім беру жүйесін цифрландыру бағдарламасын іске асыру шамасына қарай қазірдің өзінде жекелеген жоғары оқу орындарында Қазақстан Республикасы жергілікті желілер негізінде мультимедиялық құралдарды қолдана отырып, оқытудың автоматтандырылған жүйелерін әзірлеуде. Қашықтықтан оқытудың бағдарламалық және әдістемелік қамтамасыз ету технологиясы жоғары оқу орны үшін қашықтықтан оқыту жүйесін құруға мүмкіндік беруі керек және орта білім беру. Қазақстан Республикасының қашықтықтан оқыту жүйелерінде пәндік саланың тұжырымдамалық моделі, жобалау моделі, оны енгізу схемасы, қашықтықтан оқыту жүйесін сипаттайтын қажетті құжаттар ұсынылуы тиіс. Пәндік аймақтың тұжырымдамалық моделінде жалпы сипаттама көрсетілуі керек жобаланатын қашықтықтан оқыту жүйелері және ол туралы ақпарат пәндік сала терминдерінде, сондай-ақ қашықтықтан оқыту жүйелері технологияларының негізгі элементтерін және олардың өзара әрекетін анықтайтын технологиялық платформа туралы. Жобалау кезінде қашықтықтан оқыту жүйесі, мысалы, стандартты модельдеу тілін қолдана отырып, түсінуді жеңілдететін әртүрлі графикалық белгілерді қолдана отырып, жазуды ұйымдастыру керек. Стандартты құралдарға артықшылық беріледі. Жұмыс қабілеттілігі мен функционалдық қабілеттерін тестілеуге арналған қашықтықтан оқыту жүйесі модульдердің талаптары нақты жағдайларда іске қосу және тестілеу жүргізілетін пилоттық аймақтарда белгіленеді. Қашықтықтан оқыту жүйелерін тиімді және жедел енгізу үшін жұмыс жүйесін құру қажет. Оны әзірлеу және енгізу жөніндегі комиссия құрылады. Енгізуді сипаттау схемасында техникалық жарақтандыру шарттары, байланыс желілерінің болуы, қызмет көрсететін персоналдың кадрларын даярлау деңгейі ескерілуі тиіс. [13]
Елімізде коронавирустық инфекция (COVID-19) басталуына байланысты 2020 жылдың 16 наурызынан бастап Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан Республикасы халқының қауіпсіздігін қорғау үшін төтенше жағдай енгізген болатын. Осыдан кейін еліміздің барлық білім ордалары қашықтықтан оқытылуға көшірілді. Мектеп оқушылары IV тоқсаннан бастап қашықтықтан білім алды.
Қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың өзара үш іс-қимылы болады.
* Синхрондық (онлайн) іс-қимыл дегеніміз өзара мұғалім мен оқушы арасындағы қазіргі нақты бір уақытта болып жатқан қарым- қатынс түрі. Яғни екі жақта бір-бірін виртуалды түрде көріп, өзара кері байланыс орната алады. Мысалға айтатын болсам; Zoom, Teams, Webex Meet, Skype, WhatsApp жүйелері арқылы ұстаз оқушыларымен бейне байланыс орнатып, сабақ жүргізіледі.
* Асинхрондық (офлайн) өзара іс-қимыл - синхрондық іс-қимылға қарама-қарсы. Яғни мұнда кері байланыс тек хат алмасу сияқты түрде жүзеге асырылады. Қашықтықтан оқытуға арналған тақырыптар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті
Ақпараттық технологиялар факультеті
Информатика кафедрасы
Еркін Жадыра
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Бастауыш мектепке қашықтықтан оқытуға арналған АКТ курсын оқыту әдістемесі
5B011100 - Информатика мамандығы
Нұр-Сұлтан 2021ж.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті
Ақпараттық технологиялар факультеті
Информатика кафедрасы
Қорғауға жіберіледі
Информатика кафедрасының
меңгерушісі
___________ Серік.М
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Бастауыш мектепке қашықтықтан оқытуға арналған АКТ курсын оқыту әдістемесі
5B011100 - Информатика мамандығы
Орындаған Еркін Жадыра
Ғылыми жетекші:
п.ғ.к., доцент Ермаганбетова. М.А
Нұр-Сұлтан 2021ж.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
І. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНА АКТ КУРСЫН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.1. АКТ курсына байланысты әдибеттерді талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..9
1.2. Қашықтықтан оқыту әдістері мен қашықтытан оқытуға арналған платформалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
1.3АКТ пәні бойынша қашықтықтан оқыту әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 43
ІІ. ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚЫТУҒА АРНАЛҒАН ОҚУ-ҚҰРАЛДАР ... ... ... ... ... .
2.1. Электронды оқыту құралын әзірлеудегі бағдарламалық жасақтама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...47
2.2. АКТ пәні 4 сынып бойынша электронды оқу-құралының мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..59
Пайдаланған әдибеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...63
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті
Ақпараттық технологиялар факультеті
5В011100 - Информатика мамандығы
Информатика кафедрасы
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
___________ М. Серік
28 мамыр 2021ж.
Дипломдық жұмысты орындауға
ТАПСЫРМА
Студент Еркін Жадыра
4 курс, Инؚф.б.-41 тобы, 5В011100 - Информатика мамандығы, күндізгі бөлім.
1. Дипломдық жұмыстың тақырыбы: Бастауыш мектепке қашықтықтан оқытуға арналған АКТ курсын оқыту әдістемесі университет бойынша 22.12.2020 ж. № 67-п ректордың бұйрығымен бекітілді.
2. Студенттің дипломдық жұмысты тапсыру уақыты 28 мамыр 2021 ж.
3. Жұмыс істеу үшін бастапқы мәліметтер:
АКТ курсының ерекшеліктері мен әр түрлі оқытудың әдіс тәсілдерін талдау. АКТ курсы әдістемесіннің даму кезеңдерін айқындау. АКТ курсы бойынша қашықтықтан оқытуға арналған электронды оқу құралын әзірлеу.
4. Дипломдық жұмыста қарастырылатын сұрақтар тізімі:
* АКТ курсын оқыту әдістемесіне кімдер зерттеулер жүргізген.
* Қашықтықтан оқытуға арналған платформалар қандай?
* АКТ курсын қашықтықтан оқыту әдістемесі қандай?
* АКТ курсы бойынша қашықтықтан оқытуға арналған электронды оқу құралын жасау.
5. Графикалық құжаттар тізімі.
Adobe Flash бағдарламасының мүмкіндіктерін пайдалана отырып 4 сыныпқа электрондық оқу құралы әзірленді.
6. Ұсынылатын негізгі әдебиеттер тізімі:
1. Əбішева Д. Бастауыш сыныпта информатика пəнін енгізудің қажеттілігі Информатика негіздері. -- -- № 8. -- 13-б.
2. Компьютер для малышей Информатика в школе, 2015. №4. Б.84- 89.
3. аспекты преподавания темы Информация в начальной школе Информатика и об‐ разование. 2016. № 9. б. 29 - 42.
4. А.Д. Адырбекова, А.Х.Давлетова, Е.А.Айтжан, Э.Т.Каленова. Бастауыш мектепте ақпараттық коммуникациялық технологияларды қолданудың әдістемесі. Оқулық. - Астана: 2019.- 126 б.
5. Агапова Р. мектептегі компьютерлік технологиялардың үш ұрпағы туралы. Информатика және білім беру. -1994. - №2.
7. Жұмыс бойынша кеңес беру
Номер, бөлімнің, тараудың атауы
Ғылыми жетекші, консультант
Тапсырма алу мерзімі
Тапсырма берілді (қолы)
Тапсырма
қабылданды
(қолы)
Мазмұны
Ермаганбетова М.А
27.11.2020-20.12.2020
Кіріспе
Ермаганбетова М.А.
28.11.2020- 20.12.2020
Әдебиеттер тізімі
Ермаганбетова М.А.
28.11.2020-20.12.2020
Теориялық бөлім
Ермаганбетова М.А.
23.12.2020-24.01.2021
Теориялық бөлім
Ермаганбетова М.А.
24.01.2021-02.03.2021
Практикалық бөлім
Ермаганбетова М.А.
03.03.2021-16.04.2021
Қорытынды
Ермаганбетова М.А.
16.04.2021-11.05.2021
8. Дипломдық жұмыстың орындалу графигі
№
Жұмыстың кезеңдері
Жұмыстың кезеңдерінің орындалу мерзімі
Ескерту
1
Дипломдық жұмыстың тақырыбын бекіту
27.11.2020
2
Дипломдық жұмысты даярлау үшін материал жинау
30.11.2020-20.12.2020
3
Дипломдық жұмыстың теориялық бөлімін дайындау
(1-2 тарау)
30.11.2020-20.12.2020
Практика алдында
4
Дипломдық жұмыстың практикалық бөлімін дайындау (3тарау)
23.12.2020-24.01.2021
Практика кезінде
5
Дипломдық жұмыстың толық мәтінінің алдыңғы нұсқасын аяқтау
24.01.2021-02.03.2021
Практикадан кейінгі бірінші аптада
6
Дипломдық жұмысты алдын-ала қорғауға тапсыру
03.03.2021-16.04.2021
Емтихан алдындағы дәріс кезінде
7
Дипломдық жұмысты пікірлеме алуға тапсыру
08.05.2021
8
Дипломдық жұмыстың соңғы нұсқасын ғылыми жетекшінің пікірімен тапсыру
11.05.2021
9
Дипломдық жұмысты қорғау
28.05.2021
Кестеге сәйкес
Тапсырма беру мерзімі 28 мамыр 2021 ж.
Ғылыми жетекші: п.ғ.к.,доцент Ермаганбетова М.А.
Тапсырманы қабылдадым: студент Еркін Жадыра
Кіріспе.
XXI ғасыр -- жоғары компьютерлік технологиялар ғасыры. Қазіргі балалар электронды мәдениет әлемінде өмір сүреді. Ақпараттық қоғамдағы мұғалімнің рөлі де өзгеруде - ол ақпарат ағынын үйлестіруші болуы керек. Сонымен, мұғалім баламен бір тілде сөйлесу үшін заманауи әдістер мен жаңа білім беру технологияларын игеруі керек. Бүгінгі таңда ақпарат қоғам дамуының стратегиялық ресурсына айналған кезде және білім салыстырмалы және сенімсіз пән болып табылады, өйткені олар тез ескіреді және ақпараттық қоғамда үнемі жаңаруды қажет етеді, қазіргі білім үздіксіз процесс екені айқын. Бастауыш мектеп мұғалімінің басты міндеттерінің бірі-көкжиегін кеңейту, әлем туралы білімді тереңдету, балалардың ақыл-ой белсенділігін жандандыру, сөйлеуді дамыту. Күн сайын әр түрлі техникалар пайда болып, технологиялардың ірге тасы биік болып қалануда. Соның ішінде компьютер адам қолын біршама ұзартып, жұмыстарды жеңілдете түсуде. Копьютер - арқылы кез-келген ақпарат көзін ала аламыз және оны сақтауға, өңдеуге, бөлісуге болатыдығын білеміз. Сондай-ақ алыс арақашықтықты біршама қысқартып, әлемнің кез-келген нүктесінен ғаламтор арқылы ақпарат алмасуға жол ашылды. Компьютер бастапқы кезеңдерінде тек ғылыми аспап ретінде қолданысқа енгізілсе, қазіргі таңда күнделікті тұрмыстық техникаға айналған. Қазіргі күнде осы техниканы қолдана білу заман талабына айналуына байланысты үлкенге де, кішігеде жұмыс жасай алу міндеттелген. Сондықтан жас ұрпақты ақпараттық технология заманына тәрбиелеу біздің қолымызда. Яғни жаңа мектеп табалдырығын аттаған әр оқушыға қалам қарындаш ұстауды, әріп танып, оқуды үйреткен сияқты бастауыш сыныптан бастап комьютермен жұмыс жасау сауаттылығын да арттыру керек. Сол себепті Ақпараттық - Коммуникациялық Технологиялар пәні бастауыш сыныпқа 2019 жылдың Қыркүйек айынан бастап 3 және 4 сыныптарына енгізілді. Информатика пәнін бастауыш сыныптардан бастап оқытуға болады және оның тиімділігі дүниежүзілік тәжірибеде дәлелденген. Ғалымдар мен ұстаздардың пікірі бойынша, информатиканы бастауыш сыныптарда оқытуға негізгі факторлар мыналар:
бастауыш сыныптың оқушыларын ақпараттық ортаға бейімдеу;
балаларды ерте жастан бастап ақпараттық ойлау қабілетіне баулыу;
бастауыш мектеп оқушыларының ақпараттық мәдениетін қалыптастыру, қоғамға деген ақпараттық білім кеңістігіне даярлау;
Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Ақпараттық коммуникациялық технология пәнін оқушыларға электрондық құрал жасау.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Бастауыш сыныптарда информатиканы оқытудың әдістемелік ерекшеліктерін анықтау, Ақпараттық коммуникациялық технология пәніне қашықтықтан оқытуға арналған электрондық оқыту құралын әзірлеу.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
1. Информатика әдістемесіне байланысты әдибеттерді талдау.
2. Қашықтытан оқытуға арналған платформаларды зерттеу.
3. Бастауыш сыныпқа арналған электронды оқу құралын құру.
4. Информатика мамандарына әдістемелік ұсынымдар қалдыру.
Дипломдық жұмыстың көлемі - 60 бет. Дипломдық жұмыс мазмұнынан, кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерінен және әдебиеттер тізімінен тұрады. Дипломдық жұмыста 36 сурет бар.
І. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНА АКТ КУРСЫН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
1.1. АКТ курсына байланысты әдибеттерді талдау.
Информатика пәні әр баланың өзінің қоршаған ортадан тысқары қалып қоймауы үшін қажет. Сондықтан әр түрлі пәндерді үйрету үшін әдістемелік негізгі 5 компонент қарастырылады. Оған: міндеттемелер, мазмұны мен әдістер және керекті құрылғылармен оқытудың жолдары жатады. Қазіргі уақытта информатика үшін оқыту әдістерінің жолдары жаңартылуда. Бастауыш сыныптарда АКТ курсын оқыту мақсатын атап өтсек:
Ең бастапқысы компьютерге деген сауаттылықты ашу;
Оқушының ойлау қаблетін логикалық жақтарын дамыту;
Алгоритмдік бідімділікті жетелеу және мақсат құруды үйрету;
Компьютерді пайдаланудың дұрыс жұмыс істеу жолдарын іздеуге қалыптастыру.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында: Білім беру жүйесінің басты міндеті -- ұлттық жəне жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға жəне кəсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау; оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу, -- деп айтылған [1].
Əбішева Д. Бастауыш сыныпта информатика пəнін енгізудің қажеттілігі оқулығында айтылған: Информатика пəнін бастауыш сыныптан бастап оқуға болатындығы жəне оның тиімділігі дүниежүзілік тəрбие негізінде дəлелденіп отыр. Ғалымдардың, практик-мұғалімдерінің пікірінше, бұл курсты бастауыш сыныптарда оқытуға негіз болатын факторлар мыналалар:
* бастауыш мектеп оқушысын ақпараттық қоғамға бейімдеу;
* ерте жастан балалардың ақпараттық ойлау қабілетін дамыту;
* бастауыш мектеп оқушыларының ақпараттық мəдениетін қалыптастыра отырып, əлемдік ақпараттық білім кеңістігіне даярлау [2].
Жоғарғыдағы факторларға сүйенетін болсақ, төменгі сыныпта оқитын оқушыларға жаңа нәрсені түсіндіру барысында олар бірден қызығушылық пен, тапқырлық танытады. Сондықтан информатика сабағын бастауыш сыныпқа енгізу тиімділігі жоғары. Сабақтың дәстүрлі түрін оқытқан кезде мұғалім оқушымен тығыз байланыс орнатып, оқушылардың сабақ материалдарын түсінуі, компьютермен жұмыс істеу тәртіптерін қадағалап отыратын еді. Бірақ елімізде болып жатқан Коронавирус инфекциясына (COVID-19) байланысты 2020 жылдың IV-тоқсанынан бастап қашықтықтан оқыту жүйесі іске қосылды.
Оқытудың тұжырымдамалық негізіне тоқталып өтсек. Олар оқу үдерісінде академиялық пәннің логикасына емес, сонымен қатар оқушының өзіндік мағынасы бар іс-әрекеттегі логикаға негізделеді, ол оқытуда оның мотивациясын арттырады; білім беру жобаларын дамытуға кешенді көзқарас оқушының негізгі физиологиялық және психикалық функцияларының теңгерімді дамуына ықпал етеді; негізгі білімді терең, саналы меңгеру әртүрлі жағдайларда олардың әмбебап пайдалануына байланысты қамтамасыз етіледі; технологияның гуманистік мәні оқушылардың шығармашылық әлеуетін дамыту және компьютермен қарым-қатынас жасау кезінде оқушылардың психологиялық жайлылығын сақтау болып табылады [3].
Оқу үрдісін құрудың технологиясы. Мектепке компьютерді енгізу маңызды педагогикалық міндеттерді шешуде - шығармашылық қабілеттерін дамытуда жаңа мүмкіндіктер ашады. Дәстүрлі сабақта оқушыларға әр түрлі ойындар ұсынылады. Алайда, барлық оқушыларды ойынға тарту, олардың ісәрекеттеріне бақылау жасау қиын. Компьютерлік дидактикалық ойындардың көмегімен осы туындаған қиындықтарды жеңуге болады. Бастауыш мектептерге арналған бағдарламалық өнімдер білім берудің бастапқы кезеңіне қолдау көрсетеді. Компьютерді сыныпта қолдану үшін бірнеше бағыттарды ұсынамын:
* қарапайым компьютерлік дағдыларды қалыптастыру;
* білім беруді дамыту ортасын құру;
* оқуға және санауға саналы білімді қалыптастыру;
* тәрбие жұмысын жүргізуде компьютерлік тапсырмаларды қолдану.
* компьютерді пайдалану мұғалімге де, оқушыға да көптеген артықшылықтар жасайды.
Мұғалім үшін:
* сабаққа дайындалу уақытын үнемдеу (таратылған материалдарды дайындаудың қажеті жоқ);
* сабақты ұйымдастыруды жетілдіру (таратылу әрдайым жеткілікті мөлшерде болуы мүмкін, ол түсірілмейді, жоғалмайды, қиылыспайды және т.б.);
* компьютермен жұмыс істеу барысында әрбір оқушының іс-әрекетін бақылау;
* оқушыға ұсынылған материалды кез-келген уақытта өңдеу мүмкіндігі;
* оқушыларды ұжымдық іс-әрекетке жұптармен қамту мүмкіндігі.
Оқушы үшін:
* әр адам өзіндік жылдамдықпен жұмыс істей алады;
* оқушының іс-әрекеттерін жүзеге асырады, ол өзінің жұмысының процесін және нәтижесін көреді;
* нәтижесінде - жұмысқа қызығушылық артады;
* шағын топтарда жұмыс істеу: оқушылар сыныпта компьютерлер көп болғандықтан, көбінесе ортақ тапсырманы шешетін оқушылар топтарын қалыптастыруды талап етеді [4].
Бастауыш сыныптарға информатика пәнін жүргізудің мазмұнын көптеген ғалымдар зерттеп талдау жүргізген. Солардың бірі Н.В.Софронов. Ол компьютерлік оқыту баланың ой-өрісін дамытудың стратегиялық мақсаты болып табылады және келесі мәселелерді шешеді дейді: балаға әлемді түсінуге және өзіне бағдар беруге үйрету; мектеп бағдарламасының пәндерін меңгеруге көмектесу; толық және өнімді қарым-қатынас жасауды үйрету (адамдармен және технологиямен), шешім қабылдауға қабілетті [5].
Ал O.Ф Брайскиннің айтуы бойынша бірінші сыныптан бастап ақпараттық мәдениет сабақтарында ақпараттық минуттарды өткізуді ұсынады. Олар жеке компьютерлік құрылғылар, магниттік дискілер, компьютерлік вирустар, күнделікті өмірде компьютерлерді пайдалану тақырыбында балалардың пікірлерін кеңейтуге арналуы тиіс деген тұжырымда [6].
Келесі Н.В. Швачконың айтқан пікірі бастауыш сынып оқушылары үшін пропедевтикалық курс оқытуды емес, оқушының логикасын дамытуға бағытталуы тиіс деп есептейді. Оқыталатын курс мыналарға бағытталуы керек : балаға қоршаған әлеммен өз қарым-қатынасын жүзеге асыруға көмектесу және осы байланыс туралы ақпараттың сипатын түсіну; әлемнің ақпараттық бейнесін, әртүрлі жүйелердегі ақпараттық процестердің заңдылықтарының жиынтығын қалыптастыру; өзгеретін ақпараттық ортада жылдам бейімделу қабілетін дамыту; ақпараттық технологиялардың рөлі мен орнын түсіну, оларды табысты дамытуға дайындық. [7]
Білім беруді ақпараттандырудың қазіргі жағдайында оқушылардың жалпы білім беру дағдыларының тізімі негізінен ақпараттық коммуникациялық технологияларды (АКТ) қолданумен байланысты дағдылар кеңейтілуде, мұны С.А.Бешенков, А.А.Кузнецов, М. П. Лапчик, B. C. Леднев, Е. И. Машбиц, A. B. Хуторский және т. б. сияқты көптеген ғалымдар көрсетеді және бұл 12 жылдық мектепте информатиканы оқыту мазмұны тұжырымдамасында көрініс тапты. Онда: "Информатика оқу процесіне оқу іс-әрекетінің жаңа түрлерін әкеледі, оны оқу кезінде қалыптасатын көптеген дағдылар қазіргі жағдайда жалпы білім беру, жалпы интеллектуалдық сипатқа ие"деп көрсетілген. М.П. Лапчиктің пікірінше, бұл дағдылар жас оқушыларға қол жетімді болуы мүмкін. Көптеген зерттеушілер, атап айтқанда, С.А. Бешенков, Т.А. Бороненко, А.Гейн, А.Б. Горячев, А.П. Ершов, А. А. Кузнецов, B. C. Леднев, Н. В. Макарова, Е. И. Машбиц, А. Л. Семенов, Н. И. Пак, С. Пейперт, Ю. А. Первин, М. А. Плаксин, информатика пәнін ерте оқытудың мүмкіндігі мен келешегін негіздеді. Угринович, Б.Хантер, Е. К. Хеннер, С. А. Христочевский және т. б. информатиканы ертерек зерттеуге байланысты оқытудың бастапқы кезеңінде мектеп оқушыларында АКТ-ны қолданудың жалпы білім беру дағдыларын қалыптастыру процесін ұйымдастырудың нақты мүмкіндігі болатыны анық екендігін зерттеген. Бұл тәсіл студенттерді АКТ-ны жүйелі қолдануға, білімді үздіксіз дербес толықтыруға және тереңдетуге, әр түрлі оқу, шығармашылық және практикалық іс-әрекетке мақсатты дайындауға ықпал етеді.
Оқу процесінде ақпараттық және коммуникациялық технологияларды (АКТ) пайдалану қазіргі заманғы мектептегі білім берудің өзекті мәселесі болып табылады. Бастауыш мектеп үшін АКТ қолдану оқытудың бірқатар мәселелерін шешуге мүмкіндік береді.
Біріншіден, бастауыш мектеп жасындағы балаларға баланың мектеп процесіне белсенді қатысуын ынталандыратын ұзақ мақсаттар қою қиын. Беделді жұмыс, табысты мансап, жеті жасар бала үшін адамзаттың ғасырлық тәжірибесін игеру маңызды емес. Осыған байланысты, мотивацияны арттыру үшін ол жақын мақсаттарды қосып, азайтуды, ананы ренжітпеуді, үстелдегі көршісінен тезірек оқуды үйренеді. Қиындық мынада, балалар нәресте бола бастайды, сондықтан бұл мақсаттар бала үшін ынталандырушы болмауы мүмкін. Жеті-тоғыз жастағы балалардың негізгі қызметі ойын екенін ескере отырып, бұл жоғарыда аталған мәселені шешуге көмектесетін интерактивті өзара әрекеттесудің кең мүмкіндіктері бар компьютер деп болжауға болады. Қазіргі заманғы компьютерлік оқыту жүйелері балаға нақты, түсінікті, қол жеткізуге болатын мақсат қояды: сіз мысалдарды дұрыс шешесіз - суретті ашасыз, барлық әріптерді дұрыс енгізесіз - ертегі кейіпкерінің мақсатына жақындайсыз. Осылайша, ойын барысында бала білімді игеруге оң мотивация алады. Екіншіден, бастауыш сыныпта оқыту-бұл адамның одан әрі барлық іс-әрекеттері құрылатын негіз. Мұғалімнің алдында жауапты міндеті - әр баланың бағдарламалық материалды толық меңгеруіне қол жеткізу. Оқушылардың дайындығының әр түрлі деңгейін, есте сақтау, ойлау, зейіннің дамуындағы айырмашылықтарды ескере отырып, мұғалім оқушылардың орташа дайындық деңгейіне назар аударуы керек. Нәтижесінде оқушылардың көпшілігі сабақта белсенді жұмыс істейді. Ақыл-ой белсенділігінің жоғары немесе төмен деңгейі бар, сондай-ақ ауру себебімен сабақтарын жіберіп алған оқушыларды оқытуда туындайтын проблемалар белгілі. Оқушылардың осы санаттарын сәтті оқытудың бір әдісі сабақта компьютерлік оқыту жүйелерін қолдану болуы мүмкін. Ақыл-ой белсенділігі жоғары оқушылар компьютердің көмегімен жаңа материалмен таныса алады, жаңа ақпарат ала алады немесе күрделі жаттығуларды орындай отырып, білімдерін тереңдете алады. Ақыл-ой белсенділігінің деңгейі төмен студенттер компьютерде жеке қарқынмен жұмыс істей алады, бұл бағдарлама бойынша сыныптың алға жылжуын бәсеңдетпейді. Сабақты өткізіп алған балалар сабақтың белгілі бір кезеңдерінде немесе сабақтан тыс уақытта өз білімдеріндегі олқылықтарды жоя алады. Үшіншіден, сабақтарда компьютерлік қимылдар мен диагностикалық кешендерді қолдану мұғалімге қысқа мерзімде зерттелетін материалды игеру деңгейінің объективті көрінісін алуға және оны уақтылы түзетуге мүмкіндік береді.
Қазіргі мектепте компьютерді қолдану мұғалімді немесе оқулықты алмастырмайды, бірақ педагогикалық іс-әрекеттің сипатын түбегейлі өзгертеді. Оқу процесіне АКТ енгізу мұғалімнің мүмкіндіктерін кеңейтеді, оны бұрын шешілмеген мәселелерді шешуге мүмкіндік беретін құралдармен қамтамасыз етеді, мысалы:
* оқытуды ұйымдастыруды жетілдіру, оқытуды дараландыруды арттыру (әр оқушымен барынша жұмыс істеу);
* компьютерлер мұғалім "жыртыла алмайтын" жерде көмектесе алады (сабақтарды өткізіп жіберуден туындаған олқылықтарды жою);
* сабақтан кейін өзін-өзі даярлау өнімділігін арттыру;
* мұғалімнің жұмысын дараландыру құралы (компьютер-мұғалімнің шығармашылық қызметінің нәтижелерін сақтау: ол ойлап тапқан қызықты тапсырмалар мен жаттығулар-стандартты оқулықтарда жоқ және басқа мұғалімдер үшін құнды нәрсе);
* педагогикалық практикада жинақталған барлық нәрселерге тираждау мен қол жеткізуді жылдамдатады;
* оқу процесінің жеке және ұжымдық динамикасы бойынша мәліметтер жинау мүмкіндігі. Ақпарат толық, тұрақты және объективті болады.
Сабақта АКТ қолдану сізге:
* сабақты қызықты, көрнекі ету;
* оқушыларды белсенді танымдық және зерттеу қызметіне тарту;
* іске асыруға ұмтылатын өзін танытуға өзінің мүмкіндіктері.
Осылайша, бастауыш мектепте АКТ-ны белсенді қолдану арқылы білім берудің жалпы мақсаттарына қол жеткізіледі, мысалы: фактілерді жинау, оларды салыстыру, ұйымдастыру, өз ойларын қағазда және ауызша білдіру, логикалық ойлау, ауызша және жазбаша сөйлеуді тыңдау және түсіну, жаңа нәрсе табу, таңдау жасау және шешім қабылдау.
Информатиканы оқыту әдістемесін зерттеп, білім саласына өз үлесін қосқандар да аз емес. Оқулық жазып, өз еңбектерімен бөліскен авторлардың жазбаларына талдау қарастырдым. Бірінші п.ғ.к., Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ доценті А.Х.Давлетова және Е.А.Айтжан, Э.Т.Каленова Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ магистранттары, А.Д. Адырбекова, магистр сияқты авторлардың бірігуімен құрастырылған БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ АҚПАРАТТЫҚ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ оқулығына тоқталайын. Жалпы оқулық 2019 жылы, Нұр-Сұлтан қаласында баспадан шығарылған. Кітап 126 беттен соның ішінде мазмұны бойынша кіріспе және 3 тараудан, 12 тақырыптан қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Оқулықта АКТ-ны бастауыш мектепте қолданудың әдістемесі сипатталады. Бастауыш мектептің оқушыларының жас ерекшеліктерін ескере отырып логикалық тапсырмалар мен дидактикалық материалдар ұсынылған. Оқулық бастауыш мектептің білім беру ұйымдарының мұғалімдеріне арналған. [8]
І ТАРАУ тақырыбы АҚПАРАТТЫҚ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕРДЕ ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ОҚЫТУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН СИПАТТАУ. Алғашқы тақырыбын ашқан сәтте 1-ші Ақпараттық коммуникациялық технологиялардың бағыттары деген кестеге көз түседі екен. Жалпы оқулықтың артықшылығы әр түрлі кестелер, суреттер, диаграмма, схема, неше түрлі фигуралар қолдану арқылы жасалғандығында деп санаймын. Кейбір оқулықтарды алып карайтын болсақ, іші толған тек қара сөздер, және одан тез зерігіп, ондай кітаптарға қызығушылық азайады. Сонымен қатар оқулықта нақты фрагменттер келтірілген және де тек теорияға ғана емес практика жағы да қарастырылған. Оған мысал Бастауыш сыныптағы компьютерлік сабақтағы логикалық есептердің әдістемелік әзірлемелері деп тақырып қойып, әр түрлі сабақтарды қалай өткізу керек ережелері көрсетілген. Сондай-ақ компьютер сыныптарында сақталу керек Қауіпсіздік ережелері туралы тоқталып, оларды тек сөзбен емес суретпен де көрсеткен. Келесі бір тақырыбында Компьютердің негізгі және қосымша құрылғылары туралы жазылған. Бұл материалдар да аса маңызыды деп санаймын. Себебі информатика сабағында копьютер құрылғыларын білу шарт, және оны танып білу өте маңызды. Яғни бірінші тарауда бастауыш сыныптарға әр түрлі тақырыптар бойынша теориялық, практикалық материалдар берілген. Бұл білім беруші ұстазға үлкен көмек.
ІІ ТАРАУ тақырыбы АҚПАРАТТЫҚ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ БОЙЫНША СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ ЖӘНЕ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. Жалпы тақырыпта айтылып тұрғандай бұл жерде сыныптан тыс жұмыстар қарастырылған. Бұл бөлімде жалпы сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырудың принциптері, формалары, ерекшеліктері, түрлері, әдістемесі жіктеліп көрсетілген. Яғни, біз болашақ маман иелері сыныптан тыс жұмысты ұйымдастыру барысында оқушылардың қызығушылқтарын арттырып, білім деңгейін жоғарлатуымыз керек. Оларға сыныптан тыс сабақты әр түрлі ойын, сергіту сәті, меңгере алмаған сабақтарға байланысты сұрақ-жауап қою арқылы өткізген тиімді болады.
Ал 3 Тарауға тоқталатын болсам, тақырыбы ОЙЫН ТЕОРИЯСЫНА МАЗМҰНДЫҚ СИПАТТАМА БЕРУ ЖӘНЕ БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ ОЙЫН ТЕОРИЯСЫН ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҚОЛДАНУ деп аталады. Аталған тақырыпта ойынының құрлымы, оқытудың негізгі элементтері, ойынның негізгі элементтері, бастауыш мектептегі ойын теориясы атты оқу - құралының құрылымдық сипаты, сабақты жоспарлау сияқты материалдар қарастырылған.
Жалпы ойын теориясының тарихына шолу жасайтын болсақ, Джон фон Нейман мен Оскар Моргенстерн 1944 жылы жарық көрген "The theory of Games and Economic Behavior" атты алғашқы жұмысында құрды. 1928 жылы математикалық шежірелерде фон Нейман "ойын теориясы" ұғымын алғаш қолданған "әлеуметтік ойындар теориясы туралы" мақала жариялады. Бұл ұғымды қолдану шахмат және покер сияқты ойындарда шешім қабылдау логикасының ұқсастығымен түсіндіріледі. Мұндай жағдайларға тән, шешім қабылдаушының нәтижесі оның шешіміне ғана емес, басқалардың қандай шешім қабылдайтынына да байланысты. Сондықтан оңтайлы нәтижені бір адамның шешім қабылдауы нәтижесінде алуға болмайды. Ойын теориясының тағы бір негізін қалаушы-француз математигі Э. Борель (1871-1956). Кейбір іргелі идеяларды шешім қабылдаудың статистикалық теориясына жаңа көзқарастың негізін қалаған А.Вальд (1902-1950) дербес ұсынды [9].
Қазіргі таңда педагогикалық ғылымда және мектептегі практикалық оқытуда туындап отырған ең негізгі мәселелердің бірі - ол оқыту әдістерін дұрыс таңдау. Әсіресе бұл бастауыш мектепке қатысты болса, онда оқыту әдістері- оқытудың ең негізгі құралы болып табылғандықтан оқыту әдістерін барыншы тиімді етіп таңдау қажет. Оқыту әдістері мыналарды қалыптастыруға ықпал етеді: - мұғалім оқушыларды білім нәрімен қамтамасыз етеді; - оқушылардың танымдық қабілетін дамытады; - жеке тұлғаның дамуын қамтамасыз етеді; - ғылыми көзқарас қалыптастырады. Оқыту әдістерін дұрыс таңдау баланың біліміне, пәнге деген қызығушылығына әсерін тигізеді [10]. Оқытудың тиімділігі мен нәтижелілігі әдістерге байланысты. Оқытушының шығармашылығын, оның жұмысының тиімділігін, оқу материалын меңгеруін және оқушылардың жеке ерекшеліктерін қалыптастыруды оқыту әдістері анықтайды. Мұғалім әлі білім туралы ақпараттан хабарсыз бала мен білім арасындағы дәнекерші қызметін атқарады. Мұғалімнің саналы да сапалы білімін арқасында бала өзіне қажетті білім қорын жинақтайды. Мұғалім шәкіртіне болашаққа деген дұрыс жолды таңдауға бағыт - бағдар береді және де ол электронды есептеуіш машина секілді оқыту қызметін ғана атқармай, сол оқытудың әдіс - тәсілдерін таңдай отырып, оқыту процесін ұйымдастырады [11]. Сонымен бастауыш сынып оқушыларына информатика сабағында ойынды ұйымдастыру басты маңызды фунция болып табылады. Себебі баланың сабаққа деген қызуғушылын арттыру мақсатында ұйымдастырылатын ойындар көңіл-күйін көтеріп, оқу қарқынын жоғарлататына анық.
Келесі талдау жүргізген оқулық Информатиканы оқыту əдістемесі. Бұл оқулық бірнеше авторлардың бірігуімен жарық көрген. Атап айтқанда олар: Бидайбеков Е. Ы. (1-20 тарау), Лапчик М. П. (1-20 тарау), Нұрбекова Ж. К. (1-6-тарау, 9-тарау, 13-тарау, 1-12 қосымша), Сағымбаева А. Е. (1-5 тарау, 7-9-тарау, 20-тарау, 14-қосымша), Жарасова Г. С. (16, 18, 19, 20-тарау, 1-13 қосымша), Оспанова Н. Н. (14-16 тарау, 20-тарау, 1-12 қосымша), Исабаева Д. Н. (10-12 тарау, 17-тарау). 588 беттен тұратын оқулық Алматы қаласынан 2014 жылы баспадан шығарылған. Жалпы кітап ауқымы кең - 2 бөлімнен, 20 тараудан, 83 тақырыпшадан және 14 қосымшадан тұрады. Бұл оқулық жоғарғы оқу орының студенттері мен информатика пәнінің мұғалімдеріне көмек ретінде таптырмас құрал болып табылады. Кітапта информатиканың орта мектептерде енгізу кезеңдері көрсетілген. Яғни, информатика пәнінің шығу тарихынан бастап қазіргі күнге дейінгі деңгейлері жіктеліп жазылған. Бастапқыда математикада күрделі есептердің шешімін табу үшін ЭЕМ қолданылды. Сол себепті арнайы факультативті курстар енгізіліп, кейінен Информатика жəне есептеуіш техника негiздерi пəні болып одан кейін Информатика пәні болып мектепке енгізілген. Сонымен қатар теориялық материалдармен қатар практикалық тапсырмалар көптеп қарастырылған. Бұл оқулық жас маманға таптырмас керек құрал болып табылады.
Республикамызда информатика курсын орта мектептердiң нешiншi сыныбынан бастап енгiзу, оны қалай оқыту жəне ұлттық тiлдегi мемлекеттiк стандарт жасау қажеттiгi жөнiндегi мəселелердi шешу бойынша қазiргi кезде Е. Ы. Бидайбеков, Ж. А. Қараев, Н. Т. Ермеков, Қ. С. Əбдиев, Н. Стифутина, Б. Нақысбеков, Қ. Ағанина, сонымен қатар Ы. Алтынсарин атындағыБiлiм Академиясы мен орта жəне кəсiптiк бiлiм беру институтының информатика, математика, физика пəндерiн оқыту бөлiмiнiң ғылыми қызметкерлер тобы айналысуда [12].
1.2. Қашықтықтан оқыту әдістері мен қашықтытан оқытуға арналған платформалар.
Қашықтықтан оқыту технологиясы - бұл білім берудің берілген мазмұнын көбейтіп іске асыру үшін оқыту әдістерінің, ерекше құралдары мен нысандарының жүйесі. Қашықтықтан оқыту технологиялары негізінде оқыту көбінесе қашықтықтан оқыту деп аталады, ол оқытушының оқушымен тікелей (нақты) байланыссыз білім беру процесін қамтамасыз ететін заманауи ақпараттық технологиялар құралдарын қолдана отырып, "қашықтықтан оқыту" ретінде қабылданады.
Қашықтықтан білім беру - бұл ыңғайлы және қосымша уақыт, қаржылық шығындарсыз жаңа мамандық алуға немесе біліктілігін арттыруға мүмкіндік беретін танымал оқыту түрі. Үйде сабаққа үнемі қатыспай-ақ білім алу мүмкіндігі көптеген айқын артықшылықтарға ие:
* студенттер немесе оқушылар үшін - аудиторияға жету үшін қажетті уақытты үнемдеу;
* ыңғайлы оқу кестесі;
* оқудың төмен құны (дәстүрлі оқыту түрімен салыстырғанда).
оқу орындары үшін де - стационар жағдайында оқитындарға қарағанда аудиторияларға көбірек студенттерді орналастыру, сондай-ақ басқа да шаруашылық және экономикалық міндеттерді шешу мүмкіндігі.
Бірақ қашықтықтан оқыту, аталған артықшылықтармен қатар, айқын кемшіліктерге ие. Атап айтқанда, жұмыс берушілердің көпшілігі әлі күнге дейін белгілі бір сенімсіздікпен оқытудың осы түріне жатады. Сондықтан студенттер алған біліктілігіне сәйкес нақты жұмыс орнын табуда қиындықтарға тап болады. Университеттер виртуалды сабақтарды мүмкіндігінше тиімді етуге мүмкіндік беретін оқытудың жаңа әдістері мен технологияларын әзірлеп, енгізуі керек.
Бүгінгі таңда ресейлік жоғары оқу орындары пайдаланатын қашықтықтан білім берудің негізгі әдістері мен технологияларымен танысуды ұсынамын. Заманауи техникалық мүмкіндіктер студенттермен онлайн режимінде сабақтар өткізуге, тапсырмаларды жедел түрде беруге және оларды ауызша және жазбаша түрде тексеруге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, дәрістер мен семинарларға дайындық кез-келген жағдайда интернетті және қазіргі заманғы техникалық байланыс құралдарын қолдана отырып жүзеге асырылады, олар қоғамда белсенді қарсылық тудырмайды және, керісінше, барлық жағынан құпталады. Қашықтықтан оқыту әдістемесі, шын мәнінде, тек оқу материалын ұсыну формасында ғана ерекшеленеді: қашықтықтан оқыту кезінде баспа оқулықтары электронды ақпарат құралдарына айналады. Қашықтықтан оқытудың негізгі белгілері сабақтарды өткізу ерекшеліктерін ескере отырып әзірленген әдістер жиынтығы болып табылады:
Техникалық ресурстарды пайдалану арқылы оқыту. Әдістің ерекшелігі-оқытушыларды тарта отырып, оқушының өзін-өзі оқытуы және өзін-өзі бақылауы;
Жеке жоспар бойынша бір оқушымен қашықтықтан сабақтар өткізілетін жеке оқыту әдісі. Бұл әдіс білім алушының білім деңгейін арттырады, өйткені оқу процесін оңтайландыруға ықпал етеді;
Әдісі виртуалды дәрістер жүзеге асырылуда, сондай-ақ пайдалана отырып, дыбыстық коммуникация құралдары: скайпа, вайбера. Бұл әдістің артықшылығы-кез-келген дәрісті студенттерге материалды қайта тыңдау және өздігінен бекіту үшін жазуға болады;
Электрондық байланыстың дауыстық құралдарын қолдана отырып, Ұжымдық онлайн-семинар әдісі, онда студенттер тек мұғалімді ғана емес, сонымен бірге бір-бірін де естуге және көруге мүмкіндік алады.
Қашықтықтан оқыту сонымен қатар техникалық байланыс құралдарын қолданудан басқа, аурухана жағдайында оқытудан еш айырмашылығы жоқ зерттеу әдістерін, тәуелсіз жұмыстарды қолдануға мүмкіндік береді. Студенттің сыныпта физикалық қатысуы ескірген пішінге айналады, бірақ тұрақты дәстүрдің арқасында әлі де бар.
Айта кету керек, заманауи техникалық мүмкіндіктер қашықтықтан білім беру сапасын төмендетіп қана қоймай, сонымен қатар оқыту формаларын едәуір кеңейтуге мүмкіндік береді. Мысалы, коммуникация құралдарының арқасында эвристикалық олимпиадаларды, конкурстар мен оқытушылар құрамының біліктілігін арттыру курстарын өткізу әлемнің кез келген бұрышында мүмкін болды. Бұл оқытушылар мен студенттердің қарым-қатынасын кеңейтіп қана қоймай, оларға туған Almamater-дің қабырғаларын ғана емес, бүкіл әлемді көруге мүмкіндік берді. Кез-келген прогреске қарсы тұратын бірдей консервативті формула бойынша қоғам қашықтықтан оқыту арқылы алынған дипломды жалған деген стереотип қалыптастырды, өйткені ол дәстүрлі түрде қиындық көрмейді. Демек, одан әрі жұмысқа орналасу және оның біліктілік деңгейін дәлелдеу мүмкіндігі қиын. Бұл жерде жұмыс тәжірибесі жоқ жас маманды жұмысқа орналастыру, тіпті стационар жағдайында жоғары білім алғаннан кейін де, әрқашан проблемалы болатынын атап өту қажет. Сондықтан болашақ жұмыс берушімен қарым-қатынас құру оқыту формасына емес, жас маманның дайындық деңгейіне байланысты. Қашықтықтан дипломның иесі үшін әлеуетті жұмыс берушіге оны дәстүрлі дипломның иесінен жақсы ажырататын артықшылықтарды жеткізу маңызды. Атап айтқанда, виртуалды университеттің түлектері ерекшеленеді:
* өзін-өзі тәрбиелеудің жоғары деңгейінің болуы,
* өзін-өзі толық бақылау және өз болашағы үшін жауапкершілік сезімі,
* оқу, ең алдымен, оның мансаптық өсуі үшін қажет екенін түсіну.
Сондай - ақ, қашықтықтан оқитын студент бір уақытта мақсатты сабақтар мен өзін-өзі ұйымдастыру тәжірибесін алатындығын атап өтуге болады, ал бұл қасиеттер табысты мансаптың кепілі болып табылады. Қашықтықтан оқыту әдістерін қолдану тұжырымдамасын және экономикалық пәндерді оқытуда оқу процесін жандандыру әдістерін қалыптастыру оқытудың мақсаттарын қоюды, оның принциптерін анықтауды, оқу процесінде осы әдістерді қолданудың негізгі бағыттарын, оларды қолдану ерекшеліктерін, оқыту сапасын бағалау критерийлерін анықтауды талап етеді.
Қашықтықтан оқытудың келесі формалары бар:
Чат-сабақтар. Барлық студенттер бір уақытта чатқа қол жеткізе алады. Осылайша, оқушы мен оқытушы әр түрлі нүктелерде бола отырып, шындықтағыдай сөйлесе алады: мұғалім оқушылардың шексіз санына сабақ жүргізе алады, сұрақтар қоя алады, сұрақтарға жауап бере алады, пікірталас жасай алады, бақылау және зертханалық жұмыстарды, ойындарды жүргізе алады.
Тестілеу. Әр студенттің колледждің электронды платформасына рұқсаты бар, онда ол тестілеуден өтіп, форумның сұрақтарына жауап бере алады, мұғалімге сұрақтар қоя алады.
Форум немесе бейнеконференция. Педагог талқылау үшін бірқатар сұрақтар қояды, білім алушылар осы сұрақтарға жауап береді. Бұл жағдайда олар бір-бірін толықтыра алады.
Электрондық тарату. Бұл форма студенттерге оқуға қажетті әдістемелік материалдарды (бейне-аудио - дәрістер) жіберуге мүмкіндік береді)
Студент барлық тапсырмаларды орындаған жағдайда, бұл формалар сізге білім алуға, теориялық және практикалық дағдылардың багажын қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Оқу сабақтары, әдетте, консультациялар, семинарлар, практикалық сабақтар, Зертханалық жұмыстар, бақылау және өзіндік жұмыстар түрінде өткізіледі,
Практикалық сабақтар пәнді тереңдетіп оқуға арналған. Қашықтықтан оқытуға бейімделген практикалық сабақтарды ұйымдастырудың бірқатар формаларында біз мыналарды бөліп көрсетеміз.
Мәселелерді шешу бойынша практикалық сабақтар.
Өзін-өзі бақылау үшін жауаптың дұрыстығын анықтап қана қоймай, егер дұрыс емес жауап таңдалса, егжей-тегжейлі түсініктеме беретін тестілерді қолданған дұрыс; бұл жағдайда тесттер тек бақылау ғана емес, сонымен қатар оқыту функциясын да орындайды. Туындаған сұрақтарға жауап беру үшін оқытушының кеңестері өткізіледі.
Екінші кезеңде нақты міндеттерді шешу дағдыларын тексеруге мүмкіндік беретін бақылау жұмыстары орындалады. Мұндай бақылау тапсырмаларын орындау бақылау тапсырмасының мазмұнына, көлеміне және маңыздылық дәрежесіне байланысты off-line және on-line режимдерінде де жүргізілуі мүмкін. Әрбір бақылау тапсырмасынан кейін ең типтік қателерді талдау және проблемаларды шешу әдісі бойынша бірлескен ұсыныстар әзірлеу үшін желілік құралдарды қолдана отырып кеңес берген жөн.
Зертханалық жұмыстар оқушылардың теориялық-әдіснамалық білімі мен практикалық дағдыларын ғылыми-зерттеу қызметі процесінде біріктіруге мүмкіндік береді.
Консультациялар. Студенттердің өзіндік жұмыс көлемінің ұлғаюын көздейтін қашықтықтан оқыту кезінде оқытушылар тарапынан оқу процесін тұрақты қолдауды ұйымдастыру қажеттілігі артады. Жедел кері байланыс оқу материалының мәтініне де, курсты оқу барысында оқытушыға немесе кеңесшіге жедел хабарласу мүмкіндігіне де негізделуі мүмкін.
Білім сапасын бақылау. Педагогикалық бақылау оқу процесін ұйымдастырудың негізгі формаларының бірі болып табылады, өйткені ол оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетінің нәтижелерін, мұғалімнің педагогикалық шеберлігін және құрылған оқыту жүйесінің сапасын тексеруге мүмкіндік береді. Педагогикалық бақылау уақыт бойынша тақырыптық (тақырыпты немесе бөлімді оқығаннан кейін), ағымдағы (семестрдің соңында), қорытынды (бүкіл курсты оқып болғаннан кейін) болып бөлінеді. Нысандар бойынша бақылау жүйесін ауызша сұрау (әңгімелесу), жазбаша бақылау, зертханалық бақылау жұмыстары, курстық жұмыстар, сынақтар мен емтихандар қалыптастырады.
Өзіндік жұмыс. Аудиториядан тыс өзіндік жұмыс дегеніміз-білімді бастапқы игеруге бағытталған оқытудың ақпараттық-дамытушылық әдістеріне жатады. Жүйеде өзіндік жұмысты ұйымдастыру мүмкіндігі кеңейеді. Оның негізі қазір оқу бағдарламаларымен, тестілеу жүйелерімен, ақпараттық мәліметтер базасымен өзіндік жұмыс болып табылады.
Оқыту әдістері-білім беру-тәрбие міндеттерін шешу мақсатында педагог пен білім алушылардың кәсіби өзара әрекеттесу тәсілдері. [А.В. Сластенин].
Білім берудегі заманауи технологияларды 3 негізгі бағытқа бөлуге болады: ақпараттық технологиялар (ақпараттық-компьютерлік, коммуникациялық-ақпараттық); оқытудың белсенді әдістері; қашықтықтан оқыту (соңғысын технология ретінде де, ұйымдастырушылық инновация ретінде де қарастыруға болады). Қазіргі уақытта дәстүрлі емес әдістерге телекоммуникациялық және желілік технологияларды қолдана отырып оқыту әдістері, сондай-ақ имитациялық белсенді әдістер жатады.
Қашықтықтан оқытудың педагогикалық технологиялары - бұл электронды телекоммуникациялар мен дидактикалық құралдарды қолдана отырып, жанама және тікелей байланыстың педагогикалық технологиялары. Бұл ретте Қашықтықтан оқытудың дидактикалық құралдары деп оқытушымен тікелей қарым-қатынастың шектелуін ескеретін оқыту материалдары, әдістері мен тәсілдері, оқу-танымдық іс-әрекетті ұйымдастыру нысандары түсініледі.
Педагогикалық технологиялардың ерекшелігі олардың техникалық құралдарға қатысты дамуының озық сипаты болып табылады. Қашықтықтан оқытудың педагогикалық технологияларындағы басты мәселе-ойды, ақпаратты, білімді визуализациялау, педагогикалық қарым-қатынастың жаңа тәсілдерін құру, оқу іс-әрекетін ұйымдастырудың дәстүрлі формаларын түзету.
Қашықтықтан білім беруде қолданылатын ақпараттық технологияларды үш топқа бөлуге болады:
* білім беру ақпаратын ұсыну технологиялары;
* білім беру ақпаратын беру технологиялары;
* білім беру ақпаратын сақтау және өңдеу технологиялары.
Мультимедиялық технологияларды қолдану оқу материалының мазмұны: негізінен ақпараттық; практикалық іс-әрекеттің әдістерін сипаттайды; ақпараттың логикалық аяқталған көлеміне бөлуге болатын жағдайларда тиімді. Оқытуда мультимедиа-технологияларды қолданудың артықшылықтары: қызметтің жаңалығы есебінен мотивацияны және оқыту сапасын арттыру; материалды меңгеру дәрежесін элементтік бақылауды қамтамасыз ету; білімді меңгерудің жеке қарқынын есепке алу.
Оқытудың коммуникациялық-ақпараттық технологияларының басқа нысаны (әдісі)-электрондық оқулықтар - мультимедиялық технологиялар мен компьютерлік тестілеу және өзін - өзі бақылау жүйесінің артықшылықтарын біріктіруге, сондай-ақ оқытудың қолданбалы аспектілерін кеңейтуге мүмкіндік береді: электрондық қосымшалар практикалық қосымшаларды әзірлеуге мүмкіндік береді, мысалы, кәсіпорындардың бизнес-жоспарлары немесе кәсіпорынның қаржысын басқару, инвестициялық жобаларды бағалау және т. б. үшін. Электрондық оқулықтар мен тесттер оңай өзгертіліп, құрастырылады, электронды пошта арқылы, ықшам дискілерде жеткізілуі мүмкін, бұл оларды дәстүрлі оқулықтардан айырмашылығы қашықтықтан оқыту жүйесінде кеңінен қолдануға мүмкіндік береді.
Жалпы әлемдік ауқымда Қашықтықтан оқытудың ерекшеліктерін қарастыра отырып, Қазақстан Республикасындағы осы саладағы істердің жай-күйін талдаймыз. Қазақстан Республикасында қашықтықтан оқытуды дамытудың жоғары деңгейі оның бірыңғай әлемдік білім беру кеңістігіне кіруі болады. Бұл үшін ҚР Білім беру жүйесі ашықтық қағидаттарына сәйкес келуі қажет. Бұл Қазақстандағы білім беру құрылымын айтарлықтай қайта құруды талап етеді. Сырттай білім беруден басқа, бүгінгі күні Қазақстанда ашық университеттер, теле және виртуалды білім беру сияқты қашықтықтан оқытудың басқа да неғұрлым тиімді нысандары іс жүзінде әзірленбеген. Білім беру жүйесін қайта құрудың қажетті шарты білім беруді ақпараттандыру болып табылады. Білім беру жүйесін цифрландыру бағдарламасын іске асыру шамасына қарай қазірдің өзінде жекелеген жоғары оқу орындарында Қазақстан Республикасы жергілікті желілер негізінде мультимедиялық құралдарды қолдана отырып, оқытудың автоматтандырылған жүйелерін әзірлеуде. Қашықтықтан оқытудың бағдарламалық және әдістемелік қамтамасыз ету технологиясы жоғары оқу орны үшін қашықтықтан оқыту жүйесін құруға мүмкіндік беруі керек және орта білім беру. Қазақстан Республикасының қашықтықтан оқыту жүйелерінде пәндік саланың тұжырымдамалық моделі, жобалау моделі, оны енгізу схемасы, қашықтықтан оқыту жүйесін сипаттайтын қажетті құжаттар ұсынылуы тиіс. Пәндік аймақтың тұжырымдамалық моделінде жалпы сипаттама көрсетілуі керек жобаланатын қашықтықтан оқыту жүйелері және ол туралы ақпарат пәндік сала терминдерінде, сондай-ақ қашықтықтан оқыту жүйелері технологияларының негізгі элементтерін және олардың өзара әрекетін анықтайтын технологиялық платформа туралы. Жобалау кезінде қашықтықтан оқыту жүйесі, мысалы, стандартты модельдеу тілін қолдана отырып, түсінуді жеңілдететін әртүрлі графикалық белгілерді қолдана отырып, жазуды ұйымдастыру керек. Стандартты құралдарға артықшылық беріледі. Жұмыс қабілеттілігі мен функционалдық қабілеттерін тестілеуге арналған қашықтықтан оқыту жүйесі модульдердің талаптары нақты жағдайларда іске қосу және тестілеу жүргізілетін пилоттық аймақтарда белгіленеді. Қашықтықтан оқыту жүйелерін тиімді және жедел енгізу үшін жұмыс жүйесін құру қажет. Оны әзірлеу және енгізу жөніндегі комиссия құрылады. Енгізуді сипаттау схемасында техникалық жарақтандыру шарттары, байланыс желілерінің болуы, қызмет көрсететін персоналдың кадрларын даярлау деңгейі ескерілуі тиіс. [13]
Елімізде коронавирустық инфекция (COVID-19) басталуына байланысты 2020 жылдың 16 наурызынан бастап Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан Республикасы халқының қауіпсіздігін қорғау үшін төтенше жағдай енгізген болатын. Осыдан кейін еліміздің барлық білім ордалары қашықтықтан оқытылуға көшірілді. Мектеп оқушылары IV тоқсаннан бастап қашықтықтан білім алды.
Қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың өзара үш іс-қимылы болады.
* Синхрондық (онлайн) іс-қимыл дегеніміз өзара мұғалім мен оқушы арасындағы қазіргі нақты бір уақытта болып жатқан қарым- қатынс түрі. Яғни екі жақта бір-бірін виртуалды түрде көріп, өзара кері байланыс орната алады. Мысалға айтатын болсам; Zoom, Teams, Webex Meet, Skype, WhatsApp жүйелері арқылы ұстаз оқушыларымен бейне байланыс орнатып, сабақ жүргізіледі.
* Асинхрондық (офлайн) өзара іс-қимыл - синхрондық іс-қимылға қарама-қарсы. Яғни мұнда кері байланыс тек хат алмасу сияқты түрде жүзеге асырылады. Қашықтықтан оқытуға арналған тақырыптар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz