Балалар көркем әдебиетінің сипаттамасы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Еуразия гуманитарлық институты
Шетел тілдері кафедрасы

Қорғауға жіберу
Кафедра меңгерушісі___________
__________201_ ж.

Дипломдық жұмыс

Тақырыбы: Балалар көркем әдебиетін аудару ерекшеліктері
(The little prince шығармасы материалында)

Мамандық 5В020700 - Аударма ісі

Орындаған: Ауесханкызы Аида
Ғылыми жетекші: Байтурина Улжан Кабиевна атағы,
ғылыми дәрежесі

Астана 2021

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Еуразия гуманитарлық институты
Шетел тілдері кафедрасы

Ауесханкызы А.

Балалар көркем әдебиетін аудару ерекшеліктері
(The little prince материал негізінде)

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Мамандық 5В020700 - Аударма ісі

Астана 2021

МАЗМҰНЫ

Кіріспе 3

1 Тарау. Балалар көркем әдебиетіні зерттеу нысаны ретінде
1.1 Балалар көркем әдебиетінің әлемдік және отандық әдебиеттанудағы орны

1.2 Балалар көркем әдебиетінің мәтіндерін аудару ерекшеліктері мен көркем аударманың қиындықтары...

2 Тарау. The little prince ,балалар көркем әдебиет туындысының қазақ тіліндегі аудармасына талдау

2.1 The little prince туындысының шығу тарихы
ерекшеліктері

2.2 The little prince туындысының аудармасына талдау: әдіс-тәсілдер мен стратегиялар

Қортынды

Қолданылыған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Әдебиет пен өнер туындылары (кітаптар, картиналар, мүсін және музыка) адамгершілікке тәрбиелеудің белсенді құралы болып табылады. Олар балаларға жанды, елестететін, эмоционалды бай формада әсер етеді, әр түрлі сезімдерді оята отырып, олардың қоршаған өмір құбылыстарына деген моральдық қатынасын қалыптастыруға ықпал етеді. Барлық көркем әдебиеттің ажырамас бөлігі бола отырып, балаларға арналған әдебиет өзінің көркемдік құралдарымен жас ұрпақты тәрбиелеуге ықпал етеді.Балаларға арналған кітаптар алып державаның тең құқылы азаматтары болып табылады, - деп А.М. Горький атап өткен болатын. Қатаң түрде балалар әдебиеті - бұл сөз шеберлерінің әсіресе балаларға арнап жасаған туындысы. Сонымен қатар, жас оқырмандар өздері үшін жалпы әдебиеттен көп нәрсе алады (мысалы, А.С. Пушкин ертегілері, И.А. Крыловтың ертегілері, А.В. Кольцовтың әндері, фольклор шығармалары және т.б.). Балаларға арналған шығармалар жасайтын жазушыларға сілтеме жасай отырып, А.М. Горький балаларға арналған барлық әдебиеттерді "бейнелі ғылыми және көркемдік ойлау үшін мүлдем жаңа және кең перспективаларды ашатын "принцип бойынша құру қажет екенін атап өтті; бұл принципті келесідей тұжырымдауға болады:...табиғат күштеріне, адамзаттың денсаулығы мен ұзақ өмір сүруіне, оның дүниежүзілік бірлігі үшін және оның қабілеттері мен таланттарының еркін, әр түрлі, шексіз дамуы үшін адамзат қоғамында күрес жүріп жатыр."Бұл қағида балаларға арналған барлық әдебиеттердің және кішкентай балаларға арналған кітаптардан бастап негізі болуы керек". Мұны толығымен шетелдік балалар әдебиетіне, атап айтқанда фольклорға және, әрине, оның қазақ тіліне аудармаларына жатқызуға болады. Шет елдердің балалар фольклоры-көркем классика. Шет елдердің балалар фольклорына ежелгі ақындары К.И. Чуковский мен С. Я. Маршак және басқалар жол салды.
Балалар әдебиеті - бұл өнер. Өнер ретінде ол жалпыланған идеяларды жарқын, көркем формада - нақты образдарда көрсетумен сипатталады. Демек, әдеби шығарманың көркемдік деңгейі бірінші кезекте тұрады. Көркемдік нормасы - бұл идеяға барынша сәйкес келетін, оны ең жақсы түрде өрнектейтін осындай өрнек формасы бар шығарманың мазмұнын, идеяларын органикалық біріктіру. Балалар кітабындағы идеяларды жеткізуші әрқашан кейіпкер болып табылады. . Бұл сөзсіз қызығушылық тудырады, өйткені балалар әдебиеті-аудармашының жұмысында арнайы әдістерді қажет ететін әдебиеттің ерекше бөлімі.
Зерттеу жұмыстың өзектілігі- балалар әдебиеті баланың жеке басын тәрбиелеуге, оның эстетикалық санасын дамытуға, дүниетанымды қалыптастыруға ықпал етеді. Балалар әдебиеті сөйлеуді белсенді игеруге, сөздің сұлулығы мен экспрессивтілігін сезінуге көмектеседі, әлем идеясын кеңейтеді. Қазіргі уақытта бұл мәселеге тиісті көңіл бөлінбейді деп санаймыз. Бұл көптеген басқа ақпарат көздерінің пайда болуына байланысты. Біздің пікірімізше, балалар әдебиеті-бала үшін ақпарат алудың ең жақсы,тиімді көзі.
Зерттеу жұмысының тақырыбы-Балалар көркем әдебиетін аудару ерекшеліктері.
Зерттеу жұмысының мақсаты-балалар әдебиетін қазақ тіліне аудару ерекшеліктерін қарастыру.
Қойылған мақсатқа негізделген міндеттер:
- балалар әдебиетін аудару теориялық негіздерін қарастыру;
- балаларға арналған әдебиеттерді аудару мәселелеріне шолу;
- The little prince ертегісінің ағылшын және қазақ тіліндегі аудармаларына талдау жасау.
Зерттеу жұмысының нысаны -балалар әдебиетін қазақ тіліне аудару ерекшеліктері болып табылады.
Зерттеу жұмысының пәні-балалар көркем әдебиетін қазақ тіліне аударудағы кезігетін аударма мәселелері мен қиындықтары.
Зерттеу жұмысының негізгі дереккөздері. Жұмыстың негізгі дереккөздері ретінде аударма теориясы саласындағы отандық ғалымдардан Ж.А. Жақыпов, З.Қ. Ахметжанова, В.Н Комиссаров Ә.С.Тарақов, Т.Әлімқұлов және т.б. ғалымдардың еңбектерін қарастырдық. Ал тілі білімі бойынша отандық ғалымдардан, С.Әсілжанов ,Т.Р. Қордабаев және т.б ғалымдардың еңбектері алынды және шетелдік А.Ф. Тайтлер, Томсон-Вохлгемут сынды тұлғалардың еңбектері алынды.
Зерттеу материалы. Ағылшын тіліндегі Katerine Woods The little prince (72 бет) мен осы шығарманың қазақ тіліндегі аудармасы Тәкен Әлімқұловтың Кішкентай ханзада атты аударма материалы қарастырылды (55 бет).
Зерттеу жұмысының құрылымы. Жұмыс екі бөлімнен, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Бірінші тарауда біз балалар әдебиетін аударудың теориялық негіздерін қарастырдық.Көркем әдебиетті (соның ішінде балалар әдебиетін) өскелең ұрпақты тәрбиелеудің адамгершілік, эстетикалық және басқа аспектілері ретінде тағайындау туралы, сондай-ақ шет тіліндегі балалар әдебиетін қазақ тіліне аударудың ерекшеліктері туралы айтып өттік. Біз аударманың барлық ерекшеліктерінің ішінен біздің көзқарасымыз бойынша ең маңызды үш мәселені бөліп көрсеттік және жұмыстың екінші тарауында қиындықтарды іс жүзінде зерттеу үшін оларды теориялық тұрғыдан негіздедік.

1 Балалар көркем әдебиетінің әлемдік және отандық әдебиеттанудағы орны
1.1 Балалар көркем әдебиетінің сипаттамасы

Балалар әдебиеті-бұл балалардың психофизиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып жасалатын шығармалар кешені. Балаларға арналған шығармаларда олардың қызығушылықтары ескерілуі керек. Көбінесе балалар әдебиеті бастапқыда ересектерге арналған шығармалар болып табылады. Мысалы, Даниэль Дефоның "Робинзон Крузо", М. Сервантестің" Дон Кихот", Джонатан Свифттің" Гулливердің саяхаты " және басқалары.
Балалар әдебиетін, әсіресе кіші (мектепке дейінгі) жастағы балаларға арналған әдебиеттерді аудару кезінде аудармашы тарапынан ерекше, мұқият қарау қажет, өйткені аударманың мақсатты аудиториясы өте сезімтал және талапшыл.
Бастауыш мектеп жасындағы балаларға арналған көркем кітап өз тақырыбында әр түрлі. Ол халық әдеби ертегілерін қамтиды, табиғат өмірі туралы әңгімелейді, балалардың өздері мен ересектер туралы әңгімелейді, ол бүкіл әлемнің ең шалғай бұрыштарына қарайды, қызықты, ғылыми және техникалық мәселелерді ұсынады. Соңында ол өз оқырмандарын өткен және қазіргі қоғамның адамзат өміріне енгізеді, олардың алдында адам өміріндегі еңбектің сұлулығы мен маңыздылығын ашады. Кітаптардан жас оқырмандар аталары мен әкелерінің ерліктері туралы біледі.XIX ғасырда балалар әдебиеті баланың мүмкіндіктерін ескере отырып, ақындар, жазушылар, әдебиетшілер, баспагерлер арнайы балаларға арналған шығармалар деп аталды. Балалар әдебиетінің ерекшелігі кітаптың балаларға арналуында ғана емес, құбылыс пайда болған кезде де болды - бұл мәтіндер көлемінде, жанрлық талғамдарда, дидактизмде, мазмұны мен формасының қол жетімділігінде, яғни шығарманың идеялық және көркемдік белгілерінің белгілі бір жиынтығында болды.кейінірек поэтика ерекшеліктері.

1.2 Балалар көркем әдебиетінің мәтіндерін аудару ерекшеліктері мен көркем аударманың қиындықтары

Балалар әдебиетінің ерекшелігі ересек адамның қабылдауына ұқсамайтын шындықты балалардың ерекше қабылдауында жатыр. Оқырман неғұрлым жас болса, соғұрлым ерекше жұмыс және керісінше: оқырман өсіп келе жатқанда, балалық шақтың ерекшеліктері жоғалады, балалар әдебиетінің ерекшелігі жоғалады.
Көркем мәтіннің ерекшеліктері, оның ішінде:
oo Бейнелеу
oo оқырманға эмоционалды және ақпараттық әсер жеткізу,
oo композициялық әртүрлілік,
oo ұлттық-мәдени және уақыт жағдайы,
oo лирикалық кейіпкер мен автор бейнесінің болуы.
Балалар әдебиетінің аудармашысы кезігетін көптеген мәселелері бар. Бір жағынан, жұмыстың мәні мен идеясын дәл жеткізу міндетті шарт болып табылады. Екінші жағынан, аудармашы "ресми әдебиеттен"аулақ болу керек. Бұл жағдайда түпнұсқа мәтінімен "еркін" бола алмайсыз. Аударма шетелдік оқырманға аударылған автор стилінің өзіндік ерекшелігін көрсетуге мүмкіндік беретін түпнұсқаның ұлттық түсімен қанық болуы керек
Көркем аударма теориясының негізгі қағидасы - әр сөйлемді тек оның айтқандарын ғана емес, бүкіл мәтіннің бөлігі ретінде қарастыру керек; көркем образ, жалпы көңіл-күй, атмосфераның сипаттамалары, кейіпкерлер және т.с.с жасау бойынша кешенді жұмыс болуы керек. Бұл жерде бір сөзді, синтаксистік құрылымды және басқа элементтерді таңдау да маңызды. Көркем мәтіннің аудармасы әлемнің өзіндік суретін шығаруға мүмкіндігінше жақын болжайды, қоғамның этномәдени ерекшелігін білдіреді.
Аударманың сапасы көбінесе аудармашының мақсатына байланысты анықталады. Дәстүр бойынша, көркем мәтіндерді аударудың үш мақсаты бар:
-Бірінші мақсат - автордың тілін білмегендіктен өз бетінше оқи алмайтын жазушының шығармашылығын оқырмандарға ұсыну.
-Екінші мақсат - оқырмандарды басқа халықтың мәдениетінің ерекшеліктерімен таныстыру және оның өзіндік ерекшелігін жеткізу.
- Көркем аударманың үшінші мақсаты-оқырманды кітаптың мазмұнымен таныстыру.
Аудармашы алдына бірінші мақсат қойған жағдайда, оған көркем мәтінді аударманы оқырманға сол көркем әсер мен атмосфера туғызатындай етіп аудару қажет.Аударма мәселелерін зерттеу кезінде аударманы салыстырмалы талдау әдісі қолданылды, ол бір түпнұсқаны аударудың екі немесе бірнеше нұсқаларын салыстыруды қамтиды, бұл зерттелетін мәселелерді кеңірек ашуға мүмкіндік береді.
Алайда, аудармашының көркем мәтінмен жұмыс жасау кезінде кездесетін тағы бір қиындықтары бар. Авторлар көбінесе өз шығармаларына поэтикалық мәтінді енгізеді, оны бұрыннан белгілі шығармадан алуға болады немесе автордың өзі ойлап табады. Егер бірінші жағдайда бұл проблема болмаса, екінші жағдайда аудармашы мәселені өз бетінше шешуі керек, бұл жағдайда бірқатар қиындықтар болады.
Мұндай мәтіндерді аудару кезінде туындайтын негізгі мәселелерді бөліп көрсетуге болады:
1. Түпнұсқа оқырманға әсер ететін суреттер мен бірлестіктерді қайта құру;
2. Поэтикалық өлшемді сақтау;
3. Рифма сипатын сақтау.
Көбінесе, егер әрдайым болмаса, аудармада түпнұсқаның поэтикалық мәтінінің барлық үш аспектісін беру мүмкін емес болып шығады. Әр түрлі тілдерде сөздердің ұзындығы әртүрлі, түрлі екпін қойылады, поэтика туралы түрлі идеялар қалыптасады. Прозаның көркем аудармасындағыдай, оқырманға әсер ететін мәтіннің бір жағын құрбан ету керек.
Осылайша, көркем мәтінді аудару-бұл екі тілді білуді және аударма әдістерін кәсіби қолдануды ғана емес, уақытты қажет ететін процесс. Басқа елдің мәдениетін, оның менталитетін, моральдық құндылықтары мен этикалық нормаларын сезіну және түсіну қажет.
Сонымен қатар, жұмыстың жасырын мағыналарын ескеру және жеткізе білу, автордың не жеткізгісі келетінін және оқырманға белгілі бір әсер ету үшін қандай әдістер мен құралдарды қолданғанын түсіну маңызды.
С. Я. Маршактың аударма жайлы ойы: "өзінің жеке эстетикасын жеңу-барлық аудармашылардың міндеті... аударылған авторды өзінен гөрі және жанқиярлықпен сүйіп, өз ойлары мен бейнесіне жанқиярлықпен қызмет ету керек, тек осы қызметте өзінің эго-сезімін көрсету керек, бірақ түпнұсқаға өз талғамы мен сезімін енгізбеу керек.
Кез-келген шетелдік автордың аудармасын бастамас бұрын, аудармашы өзі үшін осы автордың стилін, оның бейнелер жүйесін, ырғағын дәл анықтауы керек. Көптеген проза жазушылары көркемдік әсер ету құралы ретінде ақындар сияқты әдістерге жүгінеді. Жақсы аудармашы, ол шетелдік мәтінге қараса да, әрдайым өз ана тілінде және тек ана тілінде ойлайды, ана тілінің заңдарына жат сөйлеудің шетелдік бұрылыстарының әсеріне бір сәтке де көнбейді".
Маршак: "тірі, икемді тілді меңгеру үшін көп жұмыс қажет - мысалы, еркіндікке, қозғалыстардың тегістігі мен рақымына ұмтылған балерина жұмсайтыннан кем емес. Біз аударылған мәтіннің мазмұны мен стилін терең және нәзік түсінуді үйренуіміз керек, сондықтан автор немесе кейіпкер қандай сөз айта алатындығын және оларға қандай жат болатынын нақты сезінуіміз керек.
Көркем шығарманы нашар немесе орташа аударғаннан гөрі аудармадан толығымен бас тартқан дұрыс. Көрнекті туындының аудармасы өзі де оқиға болуы керек. Өкінішке орай, көркем аударманың мағынасын тіпті әдебиетке қатысы бар адамдар да жеткілікті бағаламайды.
Бірақ бұл адамдар арасындағы байланыс қызметінің бір түрі. Онсыз Шекспир тек Англияда, Гете - Тек Германияда, Лев Толстой - тек Ресейде,Абай Құнанбаев - тек Қазақстанда танымал болар еді. Рас, барлық елдерде өз тілінен басқа шет тілін білетін адамдар болады. Бірақ осындай адамдар қаншалықты болса да, адамдар көркем аударманың көмегінсіз басқа елдердің әдебиетін білмейді".
Екі тілді қарым-қатынас процесінде түпнұсқа мәтінін аударманың тең мәтініне түрлендіру қажет болған кезде, аудармашының түпнұсқа тілімен толық немесе ішінара жалпы мазмұны (семантикалық жақындығы) бар аударма тіліндегі мәлімдемелерді дұрыс таңдау және бағалау үшін жауапкершілігі бар. Мұндай жалпы мазмұн немесе семантикалық жақындық, В. Н. Комиссаров "аударманың баламасы"деп атайды. Ол: "аударма кезінде түпнұсқа мазмұнының қай бөлігі сақталатынына байланысты аударма эквиваленттілігінің деңгейін анықтайды"дейді.
Түпнұсқа мен аударманың эквиваленттілігінің максималды деңгейіне жету үшін аудармашы түпнұсқа мен аударманы мағынасы мен құрылымы бойынша мүмкіндігінше жақындастыруға тырысады, яғни бүкіл мәтін мен байланысқан мәлімдемелер деңгейінде ғана емес, сонымен қатар түпнұсқа мен аударманың құрамдас бөліктері деңгейінде де дәл сәйкестікті таңдауға тырысады,яғни "аударма сәйкестігі"деңгейінде.
Біз теориялық білімді жұмыстың практикалық бөліктегі мәселелерді қарастыру кезінде қолдануға тырысамыз. Ол үшін біз осы мәселелерді белгілейміз.
Көркем шығармалар, соның ішінде балалар шығармалары қай тілде жасалынса да, автордың сезімін жеткізеді, және оны оқырман қабылдайды. Сезімдерді жеткізу бейнені құру арқылы мүмкін болады.Жоғарыда атап өткеніміздей, бала үшін әдеби кейіпкерлерге, олардың сезімдеріне, әрекеттеріне деген көзқарас өте маңызды. Шығармалардың кейіпкерлеріне деген көзқарас жас оқырманнан автор жасаған бейнеден туады. Кескінді дұрыс және анық жеткізу өте маңызды.
1 Мәселе. Балалар шығармасын аудару кезінде бейнені сақтау мәселесі.
Балалар әдебиетін аударуда осы проблема туралы айта отырып, түпнұсқаның бейнесін сақтаудың әртүрлі тәсілдері бар екенін атап өту керек.
Бұған белгілі бір ассоциативті және бейнелі сипаттамалар қол жеткізеді. Кейде бұл сипаттамалар эквивалентті емес немесе түпнұсқаға қатысты эквиваленттілік деңгейі төмен. Жұмыстың практикалық бөлігінде біз мысалдармен мәселені шешу үшін сөздердің, сөз тіркестерінің және сөйлемдердің эквиваленттік деңгейлерін қалай қолдануға болатындығын көрсетуге тырысамыз. Кескіннің сақталуы тұтастай алғанда бүкіл шығармамен байланысты, бірақ аударманың жанрлық-стилистикалық ерекшеліктерін ескермейінше, бейнені сақтауға қол жеткізілмейді.
"Салыстырмалы талдау әдісі аударма ғылымында маңызды зерттеу әдісі болып табылады. Түпнұсқа мен аударма мәтіндерін салыстыра отырып, аударманың ішкі әдістерін ашуға, эквивалентті бірліктерді анықтауға, сондай-ақ түпнұсқа бірлігін оған балама аударма мәтінімен алмастырған кезде пайда болатын пішін мен мазмұнның өзгеруін анықтауға болады. Бұл жағдайда бір түпнұсқаның екі немесе бірнеше аудармаларын салыстыруға болады. Аудармаларды салыстырмалы талдау аударманың типтік қиындықтарын қалай жеңуге болатындығын, сондай-ақ аудармада түпнұсқаның қандай элементтері берілмейтінін анықтауға мүмкіндік береді. Нәтиже-нақты процестің көрінісін беретін "аударма фактілерінің" сипаттамасы. Сондықтан жұмыстың авторы балалар көркем әдебиетін аудару мәселелерін зерттеудің дәл осы әдісін таңдады.
Түпнұсқадағы заттардың белгілерін және олармен байланысты суреттерді дұрыс жеткізу мүмкіндігі аударылған жұмыста бейнеленген шындық туралы белгілі бір білімді қамтиды. Егер кескін сақталса,жұмысты оқырман қабылдайды. Оны кейіпкерлер немесе олардың іс-әрекеттері немесе оқиғалары арқылы есте сақтайды.
Философияда образ-бұл адам санасындағы шындықтың көрінісі. Нақты шындықпен жасалған суреттер бастапқы кескіндер деп аталады. Балалар жұмысының мәтінімен жасалған суреттер екінші реттік болып табылады. Мұндай кескінді оқырман санасында жазушы мәтінде кодталған сезімдерді, эмоциялар мен сезімдерді бейнелейтін мәтін сегменті ретінде анықтауға болады. Суреттер идеялар мен жұмыстардың тақырыптарын әзірлеудегі басты ұстанымға жатады. Аудармада дұрыс қалпына келтірілген сурет бүкіл көркем шығарманың мағынасын бұрмаламайды.
Ассоциативті-бейнелі сипаттама эквивалентті емес сөздер арқылы беріледі. Ассоциативті-бейнелі сипаттамамен бейнені сақтау-ең сенімді әдіс. Әр тілде сөздердің өзіндік ассоциативті-бейнелі сипаттамалары бар. Мәселе мағынаны жоғалтпау үшін сипаттаманы дұрыс және түсінікті түрде көбейту және оны түпнұсқамен салыстыру болуы мүмкін.
2 Мәселе. Балалар әдебиетін аударудың жанрлық-стилистикалық ерекшеліктері.Түпнұсқаның жанрлық-стилистикалық ерекшеліктері оны сөйлеудің белгілі бір түрімен сәйкестендіруді білдіреді. Аударылатын материалдың әр түрінің өзіндік ерекшеліктері бар, олар аудармаға ерекше талаптар қояды.
Көркем әдебиетте, соның ішінде балалар әдебиетінде сөз қолданудың әр түрлі мүмкіндіктері пайдаланылады,олар:сөздердің тікелей және бейнелі мағыналары, лингвистикалық троптар мен стильдік троптар. Сөйлеу мәнерлерінің әртүрлілігі суреттелген шындықтың алуан түрлілігімен және оған деген эмоционалдық қатынастың жеке реңктерінің байлығымен байланысты. Бұл кітаптық және ауызша-ауызекі сөйлеудің ерекшеліктерін біріктіретін әр түрлі синтаксистік құралдарды қолдануда көрінеді.
Балалар әдебиетін аударудың жанрлық-стилистикалық ерекшеліктері шығармадағы контекст ұғымымен байланысты. "Мәтінмән ұғымы - кеңірек және тар-әрқашан әдеби стиль жүйесімен тығыз байланысты білдіреді ..." түпнұсқа тиесілі және ол басқа тілде қайта жасалады. Сондықтан балалар әдебиетін нақты мысалдармен аударудың жанрлық және стилистикалық ерекшеліктерін толығырақ қарастыру қажет.
Аударылған мәтіннің жанрлық және стилистикалық ерекшеліктері автордың белгілі бір ойын білдіру құралдарын таңдаумен қатар жүреді. Балалар көркем әдебиетінде идеяны, оқиғаларды білдіру, кейіпкерлерді мәнерлі және айқын сипаттау өте маңызды. Бала бәрін эмоционалды және ашық түрде қабылдайды және сезінеді, сондықтан жұмыста эмоционалды компонент болуы керек.
Жоғарыда айтылғандай, түпнұсқаның жанрлық-стилистикалық ерекшеліктері оны сөйлеудің белгілі бір түрімен сәйкестендіруді білдіреді. Әр жазушының Ана тілі мен стилі арқылы еркін меңгеруі әр түрлі формада болады - дәуірге, әдеби принциптерге, табиғи талантқа байланысты.
Кейде жазушы ана тілінде таныс немесе әдеби тұрғыдан қабылданған нәрселерден саналы түрде ауытқып кетеді, мысалы, синтаксистік үйлесімділікті бұзады, тілді сөйлеу немесе ішкі сөйлеудің жеңілдігіне жақындатады. Бірақ, тіпті осындай ауытқуларға жүгінсек те, әдетте, тілдің нормасына назар аудардық, оған қарама-қарсы және оған қарсы олар тек қабылдануы мүмкін.
Белгілі бір мәтінді немесе мәтін сегментін сөзбе-сөз аударуға жасалған кез-келген әрекет, егер бұл мәтіннің толық түсініксіздігіне әкелмесе, онда, кез-келген жағдайда, ауырлық пен түсініксіздікке әкеледі. Мұны "аударма стилі" деп атайды.
Аударма тілінің жалпы тілдік нормаға сәйкестік дәрежесі маңызды рөл атқарады, өйткені дәл осы сәйкестік түпнұсқаның жанрлық және стилистикалық ерекшеліктерін жеткізуге мүмкіндік береді.
Жанрлық-стилистикалық құбылыстың маңызды белгісі - бұл белгілі бір элементтің - сөздердің, сөз тіркестерінің, грамматикалық формалардың-немесе белгілі бір мәтін түріне немесе сөйлеу формаларына қатысты сөйлеудің бүкіл сегментінің әдеті немесе ерекшелігі. Бұл белгі-бұл тілде бар немесе оның нормасынан сәл ауытқуды білдіретін белгілі бір мүмкіндіктерді таңдау нәтижесі.
Тіл, адамдар оны қолданған кезде ,ол белгілі бір сөйлеу мәнерінің біреуінің белгілі бір формасын алады, оған белгілі бір спикер немесе жазушы енгізеді, ал әдебиетте - жеке жазушының шығармашылық тәсіліне тән және әр түрлі тіл стильдерінің элементтерін біріктіретін жеке стиль формасы.
Жанрлық және стилистикалық ерекшеліктер аударма тілін нормаға сәйкестендіру үшін тілдің көптеген мүмкіндіктерін қолдануды қамтиды. Тілдің нормаға сәйкестігі түпнұсқада норманың бұзылуы мен одан ауытқулар болмаған жағдайда да, егер олар бар болса және оларды беру мүмкін болса да, аударманың пайдалылығы туралы жалпы Тұжырымдаманың алғышарты болып табылады. Түпнұсқаның бірдей полисемантикалық сөзі әр түрлі контексте қолданылады, тіпті жақын болса да, аудармада оның әртүрлі мағыналарына сәйкес келетін әртүрлі сөздерді таңдауды қажет етеді. Бір лексикалық бірліктің әртүрлі мағыналары контексте оңай анықталады. Дегенмен, аудармада қажетті опцияны таңдағанда, осы мәндердің әрқайсысы көбінесе жаңа, нәзік реңктерді таба отырып, түпнұсқаның мазмұнына қатысты - неғұрлым кең контекстке байланысты қосымша нақтылауды қажет етуі мүмкін.
Балалардың көркем шығармаларындағы субтекстті аудару мүмкін емес. Сіз оны жеткізуге тырысуға, оқырманды оқылған нәрсе туралы ойлануға, құпия контекстке енгізілген ақпаратқа енуге болады. Кейде бұл шығарманың кейіпкерлерінің бірі түсірген кездейсоқ сөйлем болуы мүмкін, кейде бұл кейіпкердің мінез-құлқына сәйкес келмейтін ойлары болуы мүмкін және т.б. балалар шығармаларында субтексттің көрінісі терең жасырмауы керек, бұл оқырманға шынайы мағынаны тануға көмектеседі.
Сонымен, аудармадағы жанрлық-стилистикалық ерекшеліктер аударманың түпнұсқаға сәйкестігін бағалау критерийлерінің бірі болып табылады-ең алдымен мазмұнның сәйкес келуі немесе сәйкес келмеуі. Алайда, бұл жеткіліксіз. Түпнұсқа мен аудармадағы мазмұн өздігінен емес, оқшауланған түрде болмайды: ол тек мазмұнды көрсетіп қана қоймай, оған белгілі бір жарық беретін тілдік құралдардың көмегімен көрінеді. Балалар әдебиетінің аудармасында жарқын білдіру құралдары болмауы мүмкін, сондықтан автор балалар көркем әдебиетін аудару кезінде эмоционалды компонентті беру мәселесіне қызығушылық танытады.
3 Мәселе. Балалар әдебиетін аудару кезінде эмоционалды компонентті беру. Эмоция-бұл салыстырмалы түрде қысқа мерзімді тәжірибе: қуаныш, қайғы, ләззат, мазасыздық, ашуланшақтық, таңдану және сезім - тұрақты көзқарас: махаббат, жеккөрушілік, құрмет және т.б. егер сөз немесе оның нұсқасы эмоцияны немесе сезімді білдірсе, мағынаның эмоционалды компонентіне ие.
А. Д. Швейцардың айтуынша: "экспрессивті және эмоционалды функцияларды берудегі аударманың міндеті экспрессивті және эмоционалды эквивалентке қол жеткізу, яғни аударма мәтіні авторының эмоционалды реакциясы түпнұсқа мәтіні авторының эмоционалды реакциясына сәйкес келетін жағдай жасау".
Эмоционалды бояу оң немесе теріс болуы мүмкін. Эквиваленттілікке қол жеткізу немесе болмау аудармадағы түпнұсқа эмоционалды компоненттің сақталуына немесе жоғалуына байланысты. Жоғарыда айтылғандай, баланың оқу кезінде кейіпкерлерге, олардың сезімдеріне, әрекеттеріне эмоционалды қатынасы басым болады. Аударма кезінде оқырманға өз кітабының кейіпкерінің авторы беретін эмоционалды жағдайды жеткізу өте маңызды. Эмоционалды компонентті беру кезінде эмоционалды және эстетикалық функциялар ескеріледі.
Сонымен, толық аударма түпнұсқаны мазмұн мен форманың бірлігі ретінде дұрыс түсіну негізінде, оны тұтасымен беру негізінде, мазмұн мен форманың өзіне тән арақатынасын сақтай отырып және осы қатынас нәтижесінде пайда болған тұтас үшін жеке элементтердің рөлін ескере отырып мүмкін болады.
Қоршаған шындықтың осы немесе басқа құбылысын атай отырып, адам оған деген эмоционалды көзқарасын жиі білдіреді. Ол үшін оның қолында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.